1. Inhoud. sp.a klimaatplan 2

Transcriptie

1 klimaatplan sp.a

2 1. Inhoud 1. Inhoud Inleiding...5 Ons klimaat: actie is noodzakelijk...5 Een nieuwe industriële revolutie is nodig... 7 Kiezen voor technologie die werkt...8 We moeten de kans grijpen om technologisch voor te lopen Ambitieuze doelstellingen, voortbouwen op de gelegde fundamenten Ambitieuze doelstellingen De fundamenten zijn gelegd Er moet voortgebouwd worden Het sp.a klimaatplan Comfortabel wonen en werken in energiezuinige gebouwen...22 Er moet een grootschalig e-novatieprogramma komen voor bestaande woningen Weten is meten: het aantal energiescans moet worden uitgebreid De renovatiepremie inzetten voor e-novatie Een energiezuinige woning moet een recht worden voor elke bewoner Een Alliantie voor Arbeid en Milieu Er moet een grootschalig programma voor dakisolatie en beglazing komen Sociale woningen moeten worden ge-enoveerd Nieuwe woningen moeten steeds energiezuiniger worden Voor nieuwe woningen: een E60-woning mag niet meer kosten Passiefhuizen moeten steeds meer ingang vinden Nieuwe sociale woningen moeten echt sociaal zijn: passiefhuizen dus...31 CO2-neutrale kantoorgebouwen en woonwijken Haalbaarheidsstudies voor passiefstandaard en CO2-neutraliteit in grote gebouwen en nieuwe woonwijken sp.a klimaatplan 2

3 11. Nieuwe kantoorgebouwen moeten een E-peil hebben van E Energiezuinige apparaten en materialen...34 Een Europees energielabelingsysteem met opschuivende normen Op Europees niveau ijveren voor strenge, opschuivende normen Energievreters ontmoedigen Een fiscaal beleid dat energievreters ontmoedigt Een doorgedreven sensibilisatiebeleid Een intelligent gebruik van mobiliteit De organisatie van ons vervoerssysteem verbeteren Locatiebeleid, bedrijfsvervoerplannen en mobiliteitsconvenanten Distributiecentra concentreren in de poorten : (binnen)havens, overslagplaatsen 39 Investeren in de structuur van ons transportsysteem Blijven investeren in het openbaar vervoer voor reizigers Blijven investeren in het goederenvervoer per spoor Blijven investeren in binnenvaart Subsidiëring van overslagterminals voor spoor en binnenvaart...41 Vergroening van het transport De Belasting op inverkeerstelling (BIV) afhankelijk maken van CO2-uitstoot De verkeersbelasting vervangen door een bijkomende bijdrage op brandstof De Europese CO2-norm voor wagens verstrengen tot 120 g/km Carsharing blijven promoten De bedrijfswagenvloot vergroenen: met 20% in 4 jaar Bedrijven verplichten een evenwaardige passe-partout portefeuille aan te bieden als ze een bedrijfswagen aanbieden De aftrekbaarheid van brandstofkosten voor bedrijven aan banden leggen Het aandeel van duurzame biobrandstoffen optrekken tot 10% Fietsen als gezond en milieuvriendelijk alternatief Bijkomend investeren in fietsinfrastructuur Vliegverkeer alleen waar nodig en milieuvriendelijker Vluchten korter dan 150 km verbieden Opname van luchtvaart in Europees systeem van emissiehandel sp.a klimaatplan 3

4 8. Een overheid die het goede voorbeeld geeft Een Kyotonorm voor elk openbaar bestuur E-70 moet de norm worden voor nieuwe schoolgebouwen Alle energiebesparende maatregelen in overheidsgebouwen met een terugverdientijd kleiner dan 15 jaar nemen Innovatief aanbesteden door de overheid Delcredere mag geen klimaatvervuilers meer verzekeren Een energie-efficiënte ontwikkelingssamenwerking Zuinigere industriële processen Binnenlandse tender CO2-besparing Stimuleren van industriële ecosystemen Uitbreiden en verfijnen Europese regelgeving rond broeikasgassen Nieuwe Europese kwaliteitsnormen voor brandstoffen Een nieuw soort energienetwerk Invoeren van slimme metering Lange afstandkabels in de Noordzee als onderdeel van de TEN s Een milieuvriendelijke energieopwekking Doelstellingen groene stroom optrekken en de grote bedrijven tot bondgenoot maken Mottenballentaks Bevorderen microwarmtekrachtkoppeling (µ-wkk) Investeringszekerheid voor wie zonnecellen zet Europese normen energie-efficiëntie elektriciteitsproductie Certificering van biomassa en biobrandstoffen Meer onderzoek naar nieuwe technologieën Een VIE voor energieonderzoek Totaal budget over 4 jaar sp.a klimaatplan 4

5 2. Inleiding Ons klimaat: actie is noodzakelijk Onze menselijke activiteiten veroorzaken een opwarming van het klimaat, daar twijfelt niemand nog aan. Sinds de industriële revolutie zijn we steeds meer broeikasgassen (waarvan koolstofdioxide of CO2 het belangrijkste is) gaan uitstoten, waardoor de concentratie in onze atmosfeer geleidelijk is toegenomen, van CO2 van 280 ppm (deeltjes per miljoen) voor de industriële revolutie tot 379 ppm in Deze broeikasgassen houden de warmtestraling van de zon vast, een natuurlijk fenomeen waardoor onze aarde leefbaar is. Maar door de toenemende concentraties stijgt de temperatuur van de aarde boven de normale niveaus. Sinds het begin van de industriële revolutie is de temperatuur op aarde al 0,74 C gestegen. Dat lijkt niet veel, maar betekent een wereld van verschil voor heel wat systemen die zich niet kunnen aanpassen aan te snelle lokale of regionale temperatuurstijgingen die vaak veel extremer zijn dan het gemiddelde. Dit heeft gevolgen voor de voedselproductie, de waterhuishouding in heel wat gebieden, de verspreiding van planten- en diersoorten en het voorkomen van weerfenomenen als hittegolven en tropische stormen. Het is niet de eerste keer dat de temperatuur op aarde fluctueert, het is wel de eerste keer dat de wijzigingen zo snel plaatsvinden en het gevolg zijn van menselijke activiteit. Bovendien gaat men er van uit dat de huidige klimaatverandering niet enkel erg snel gaat, maar ook in sprongen zal verlopen. Toen in het verleden de temperatuur langzaam wijzigde, schoven planten en dieren mee met de klimaatgordels en migreerde de toenmalige schaarse bevolking van jagers-voedselvoorzieners naar andere continenten. Maar nu verschuiven de klimaatgordels zo snel, dat planten en dieren ze niet meer kunnen volgen, terwijl in onze huidige, dichtbevolkte wereld ook massale migratie moeilijk en onwenselijk is geworden. Hierbij komt nog dat heel wat gebieden waar de klimaatverandering hard kan toeslaan (Bangladesh, grote delen van Afrika, grote kuststeden in ontwikkelingslanden,...) dichtbevolkt zijn en niet over de middelen beschikken om zich tegen overstromingen of verdroging te beschermen, als dat al mogelijk zou zijn. Een ramp komt dubbel hard aan als je arm bent. Het Rode Kruis schat dat er momenteel 10 miljoen mensen 1 op de vlucht zijn voor natuurrampen. Het rapport 2 dat in opdracht van de Britse regering werd opgemaakt door Sir Nicholas Stern, voormalig hoofdeconoom van de Wereldbank, begroot de kosten van niet-handelen op termijn op 5 tot 20% van het mondiale BNP of miljard dollar. sp.a klimaatplan 5

6 Dit zou leiden tot een wereldwijde economische crisis in de grootteorde van deze uit de jaren 30. Bij een temperatuurstijging van 2 C op wereldniveau is er al een tamelijk grote zekerheid dat de impact van klimaatswijziging wereldwijd grote schade berokkent. Hoe groter de temperatuurstijging, hoe ingrijpender de impact. Belangrijke evenwichten op onze planeet kunnen uit balans worden gebracht: de ijskappen smelten, wat wijzigingen in het patroon van golfstromen veroorzaakt, de Siberische permafrost ontdooit in de zomer waardoor broeikasgassen als methaan en CO2 worden vrijgemaakt, enzovoort. Dit heeft gevolgen die de klimaatverandering nog versterken, met nog meer temperatuurstijging tot gevolg. Algemeen wordt aangenomen dat ons klimaatsysteem uit evenwicht geraakt en dat grote schade wordt aangericht aan de mensheid en ecologische systemen al de gemiddelde temperatuur op aarde met meer dan 2 C stijgt ten opzichte van voor de industriële revolutie. Uit onderzoek blijkt dat de CO2-concentratie zeker onder de 450 ppm moet blijven willen we dit vermijden. Om dit te bereiken, moeten we dringend maatregelen nemen. Omdat de uitstoot per inwoner veel groter is in de industrielanden (in de VS 5,6 ton, in de EU 2,4 ton, in China 0,5 ton en in India 0,2 ton) moeten hier ook de belangrijkste inspanningen plaatsvinden. De Europese Commissie 3 wil de uitstoot van broeikasgassen tegen 2020 met 30% verminderen in de industrielanden. Als andere ontwikkelde landen zich niet engageren zal de EU eenzijdig voor een reductie van 20% zorgen, aldus het voorstel van de Commissie. De Europese ministerraad moet dit voorjaar uiteindelijk beslissen. Tegen 2050 moet de uitstoot van broeikasgassen in de ontwikkelde landen zelfs met 60-80% naar beneden. Hoewel nog geen verdeling per lidstaat werd voorgesteld, staat het vast dat ook België hierin een belangrijke bijdrage zal moeten leveren. sp.a wil dat Europa ambitieuzer is. We moeten er absoluut voor zorgen dat de temperatuur wereldwijd niet meer dan 2 C stijgt tegenover pre-industriële niveaus. De EU moet zich engageren om de uitstoot van broeikasgassen tegen 2020 met 30% te verminderen, ongeacht wat de rest van de wereld doet. Uit de kostenbaten analyses van de Europese Commissie blijkt duidelijk dat de economische kosten van dergelijke reducties een stuk lager liggen dan de economische baten, en bovendien heel wat banen voortbrengen. Een drastische reductie van ons gebruik van klassieke energiebronnen, zorgt immers ook voor een betere luchtkwaliteit, minder gezondheidsschade en een verminderde afhankelijkheid van door schaarste en geopolitieke spanningen opgejaagde prijzen op de wereldenergiemarkt. Bovendien moet Europa deze kans grijpen om technologisch voor te lopen op de rest van de wereld. Europa heeft als een van de meest welvarende regio s ter wereld en grootste economische markt ook de morele plicht om technologie te ontwikkelen die veralgemeenbaar is op wereldvlak en opkomende economieën in staat stelt meteen schoon te ontwikkelen. Op die manier kunnen zij haasje over springen en in hun ontwikkelingsproces een aantal stappen overslaan die wij destijds verkeerdelijk hebben gezet. Zo kunnen zij meteen inzetten op een duurzame, decentrale energievoorziening zonder verspil- sp.a klimaatplan 6

7 lende megacentrales te bouwen die met veel verliezen hun stroom over een kilometerslang hoogspanningsnet moeten vervoeren. Zo n 30%-doelstelling tegen 2020 is geen utopie. Indien we 20% efficiënter omspringen met onze energie en 20% energie betrekken uit hernieuwbare bronnen zal naar schatting al 28% minder broeikasgassen worden uitgestoten. En dit zonder iets te wijzigen aan onze hoge levensstandaard en onze economische groei. Een nieuwe industriële revolutie is nodig Om de nodige daling van de uitstoot van broeikasgassen te bereiken moet onze economie worden omgevormd tot een koolstofarme economie. Hiervoor is als het ware een nieuwe industriële revolutie nodig die voluit inzet op energie-efficiëntie en hernieuwbare energie. In onze geschiedenis hebben zich al eerder energietransities voltrokken: van hout en turf in de Middeleeuwen over steenkool in de eerste industriële revolutie en petroleum sinds de opkomst van de auto tot kernenergie in de tweede helft van de 20 ste eeuw. De uitdaging waar we nu voor staan is om de energie-intensiteit van onze economie te laten afnemen en de opwekking van de energie die we nodig hebben duurzaam te laten verlopen door middel van hernieuwbare bronnen als zonne-energie, geothermische energie, water-, golfslagen windenergie of energie uit biomassastromen. Het potentieel hiervoor is er. Door betere technologieën in te zetten en door bewuster met energie om te gaan kan er op vijftien jaar tijd naar schatting minstens een vierde bespaard worden in woningen, in bedrijfsgebouwen, in het huishouden en in het transport. Dit leidt tot een jaarlijkse energiebesparing met voor Europa het astronomische bedrag van 100 miljard. Door het gebruik van eindige brandstoffen als aardolie, steenkool, aardgas en uranium af te bouwen behalen we ook andere voordelen. Fossiele brandstoffen en uranium zijn sowieso eindig. De verbranding van steenkool en aardolie veroorzaakt de uitstoot van verzurende en ozonvormende stoffen en fijn stof, met negatieve gevolgen voor de luchtkwaliteit en de gezondheid van mensen en ecosystemen. Kernenergie blijft gevaarlijk zeker tegen de achtergrond van het mondiaal terrorisme - en zadelt ons op met radioactief afval waar na een halve eeuw onderzoek en beloftes nog steeds geen oplossing voor is. Fossiele brandstoffen maken ons afhankelijk van het buitenland, vaak van regio s die onstabiel zijn of waar dictaturen heersen. De ontginning van uranium, petroleum en steenkool gebeurt vaak in mensonwaardige omstandigheden met heel wat milieuvervuiling voor de lokale bevolking. Tenslotte levert de investering in energieopwekking uit hernieuwbare bronnen heel wat banen op en biedt het onze industrie de mogelijkheid om innovatieve technologie te valoriseren in het buitenland. sp.a klimaatplan 7

8 Kiezen voor technologie die werkt Vandaag pleiten sommigen voor technologische avonturen om het klimaat te redden. In de VS wil de NASA experimenteren met ruimteschilden om de zonnestraling af te leiden. Dichter bij huis wil de nucleaire lobby alles zetten op kerncentrales van de vierde generatie (GenIV). Bovendien wordt dan voorgesteld om zogenaamd in afwachting van Gen IV de huidige kernreactoren langer open te houden. Een levensduurverlenging zou ons afhankelijk maken van oude reactoren, op zich een technologisch en economisch avontuur. Omdat de bestaande kerncentrales al werden afgeschreven in de beschermde markt, kan de exploitant van kerncentrales eigenhandig de elektriciteitsprijs bepalen waardoor investeerders in nieuwe, schone technologieën geen investeringszekerheid hebben. sp.a wil schone technologieën investeringszekerheid geven. Daarom moet de onzekerheid die wordt gezaaid over de kernuitstap eindigen en moet volop werk worden gemaakt van schone vervangcapaciteit. Energiezuinige technologieën en energieopwekking uit hernieuwbare bronnen zijn vandaag al beschikbaar. Sommige technologieën, zoals fotovoltaïsche zonnecellen of wagens met hybride motoren die op het stroomnet worden ingeplugd, kunnen nog veel efficiënter en rendabeler worden. Hiervoor is bijkomend onderzoek nodig. Andere technieken als passiefhuisbouw worden in sommige landen al op grote schaal toegepast zonder noemenswaardige meerkost. Vaak is het een kwestie van politieke wil, van het veranderen van gewoonten of van sensibilisatie om ze op grote schaal ingang te doen vinden. In hun aanloopfase vragen nieuwe technologieën vaak ook ondersteuning vanuit de overheid door middel van subsidies of een groen aankoopbeleid door diezelfde overheid. Maar zo n ondersteuning is niet eeuwig nodig. Door zogenaamde leereffecten en schaalvoordelen wordt nieuwe technologie snel goedkoper (terwijl klassieke energieopwekking door schaarse grondstoffen juist duurder wordt). Zo daalde de kost voor het opwekken van stroom uit windturbines met 80% sinds het begin van de windmolenontwikkeling in de jaren 70. Bij elke verdubbeling van het geïnstalleerd vermogen daalt de prijs met 15% (die van zonnecellen met 20%). Brits onderzoek toont aan dat tegen 2020 windenergie goedkoper zal zijn dan nieuwe kern- en steenkoolcentrales en concurrentieel met de meest performante gascentrales. Een sterk innovatiebeleid samen met een slimme en marktconforme overheidssteun voor de ontwikkeling en toepassing van duurzame energietechnologie moet ervoor zorgen dat we de kansen nu grijpen zodat we meekunnen op de groeigolf van de voorlopers. De vraag is immers niet of hernieuwbare energie zal ontwikkelen tot concurrentiële oplossingen voor grote schaaltoepassingen, de vraag is of wij in deze ontwikkeling een koploperspositie kunnen verwerven of behouden. sp.a klimaatplan 8

9 We moeten de kans grijpen om technologisch voor te lopen Veranderingen brengen steeds kansen met zich mee. Door zich in het verleden ondubbelzinnig achter het Kyotoprotocol te scharen bouwde Europa een voorsprong uit op vlak van energiezuinige technologieën en hernieuwbare energie. President Bush in de VS argumenteerde dat elke verplichte broeikasgasreductie de Amerikaanse industrie zou schaden. Intussen blijkt het tegendeel waar te zijn. Amerikaanse autoconstructeurs als Ford en General Motors hebben het moeilijk om te concurreren met Europese of Japanse constructeurs die zuinigere wagens produceren. China voerde intussen voor zijn eigen wagens de Euro IIInorm in tegen 2008 en overweegt hetzelfde te doen met de Euro IV norm. Europa is al mondiaal marktleider in technologie voor hernieuwbare energie en dit met een omzet van 20 miljard Euro en een tewerkstelling van mensen. Voor windenergie bijvoorbeeld hebben Europese bedrijven 60% van de wereldmarkt in handen. Door ambitieus te zijn in zijn klimaatdoelstellingen kan Europa technologisch voorop blijven lopen. Ook ons land heeft hier een rol in te spelen. Uiteraard is België slechts een klein land en dragen de broeikasgasreducties die wij realiseren slechts in kleine mate bij tot de nodige wereldwijde broeikasgasreductie. Maar de technologie die wij ontwikkelen om onze doelstellingen te behalen kan ook in andere landen worden ingezet en daar haar nut bewijzen. Als straks door het beleid van de federale overheid C-Power - met Dredging International - in de Noordzee het eerste offshore windturbinepark op een dergelijke diepte realiseert, gaat voor het Belgische Dredging een wereldmarkt aan zulke projecten open en kunnen onze baggeraars overal ter wereld op zee dergelijke windmolenparken aanleggen. De halfgeleidertechnologie van Imec en Umicore en de Lithium-ion batterijen van die laatste openen mogelijkheden voor onze bedrijven op de boomende markten van fotovoltaïsche zonnecellen en batterijen in elektrische en hybride wagens. En de waterstofgasbus die bussenbouwer Van Hool ontwikkelt samen met UTC Technologies - wereldleider op vlak van brandstofcellen - verovert straks misschien ook heel Europa. Hansen Transmissions in Lommel is wereldleider in de productie van tandwielkasten voor windturbines. Op vlak van stortgasgebruik en mestverwerking met elektriciteitsopwekking loopt Vlaanderen wereldwijd voorop. Zulke ontwikkelingen vragen een doorgedreven innovatiebeleid en de creatie van een thuismarkt (via een groen aankoopbeleid' door de overheid en nieuwe wetgeving) die de afzet van de nieuw ontwikkelde producten in de aanloopfase stimuleert. Zo'n voorloperbeleid vergroot de kans dat onze bedrijven straks in de rest van de wereld een rol gaan spelen die het niveau van onze kleine regio ver overstijgt. Door ons land uit te bouwen tot een incubatie- en kraamkamer voor de ontwikkeling van nieuwe technologieën die wereldwijd kunnen worden toegepast en letterlijk een wereld van verschil kunnen maken, kunnen ook wij een betekenisvolle bijdrage leveren aan de wereldwijde strijd tegen de klimaatverandering. sp.a wil dat ons land de klimaatverandering niet ondergaat, maar zelf mee vorm geeft aan een koolstofarme toekomst. sp.a klimaatplan 9

10 3. Ambitieuze doelstellingen, voortbouwen op de gelegde fundamenten Ambitieuze doelstellingen sp.a vindt dat de EU zijn uitstoot van broeikasgassen tegen 2020 met 30% moet verlagen om ervoor te zorgen dat de temperatuurstijging wereldwijd gemiddeld minder dan 2 C bedraagt. Tegen 2050 vereist dit naar alle waarschijnlijkheid een reductie met 80%. sp.a kan zich vinden in de doelstelling om tegen 2020 minstens 20% van de energie in de EU te genereren uit hernieuwbare bronnen en om de energievraag met minstens 20% terug te dringen. Tussen 2007 en 2011 moet dit al 8% bedragen. Op vlak van warmtekrachtkoppeling moeten we ook in ons land naar een Europees vooropgesteld gemiddeld aandeel van ongeveer 20% kunnen stijgen. sp.a wil dan ook dat ons land in Europa mee aan de kar blijft trekken voor ambitieuze broeikasgasreductiedoelstellingen en voor een Europese politiek om die doelstellingen te bereiken. Maatregelen zijn nodig op alle terreinen: van stand-by lampjes in een DVD-speler tot de organisatie van ons hoogspanningsnet, van het uittekenen van verkavelingplannen tot het te voeren beleid op vlak van ontwikkelingssamenwerking, zodat we andere landen gebruik laten maken van de in ons land ontwikkelde kennis en technologie. De fundamenten zijn gelegd Uiteraard lukt dit niet van vandaag op morgen. Ook bij de huidige Kyotodoelstellingen (7,5% broeikasgasreductie tegen ) zien we dat vele maatregelen tijd vergen om ten volle resultaat af te werpen. Pas in 2004 werd binnen België tussen de regio s en de federale staat een akkoord bereikt over de lastenverdeling van de Belgische Kyotodoelstellingen, waardoor het klimaatbeleid echt van start kon gaan. De federale overheid nam een groot deel van de Kyoto-inspanning op zich (40%) en besloot het overgrote deel daarvan in eigen land te realiseren. Voor projecten in het buitenland gold daarenboven de strikte voorwaarde van duurzaamheid. Vele maatregelen die werden genomen beginnen pas nu de eerste resultaten op te leveren. sp.a klimaatplan 10

11 Zowel het energieverbruik van productieprocessen als dat van gebouwen en wagens werd aangepakt. Met de energie-intensieve industrie sloot de Vlaamse overheid een benchmarkconvenant 4 af. Hierin verbinden de energie-intensieve bedrijven zich er toe de meest energiezuinige technologie ter wereld aan te wenden die moet worden opgespoord via een maatstafvergelijking (de zogenaamde benchmarking ). In ruil daarvoor krijgen zij emissierechten die gebruikt kunnen worden in het Europese CO2-emissiehandelsysteem. Dit systeem verplicht grote bedrijven voor hun jaarlijkse CO2-uitstoot evenveel emissierechten voor te leggen. Stoten ze meer uit dan ze aan rechten hebben gekregen, dan hebben de bedrijven de keuze tussen energiebesparing of de aankoop van emissierechten van bedrijven die door investeringen minder uitstoten dan waar ze recht op hebben. Met kleinere bedrijven sloot de Vlaamse regering een auditconvenant 5 af. Deze bedrijven verbinden zich er toe een audit te laten uitvoeren om hun energiebesparingspotentieel in kaart te brengen en alle rendabele maatregelen uit te voeren. Voor gebouwen geldt vanaf 1 januari 2006 een nieuwe energieprestatieregelgeving 6. Deze legt voor nieuwbouw of grondige renovatie nieuwe, strengere normen vast op gebied van isolatie, efficiëntie van de verwarming, binnenklimaat en ventilatie. Een systeem van energiecertificering verplicht tot een doorlichting van de energieprestaties van bestaande gebouwen die worden verkocht of verhuurd. Daardoor krijgen woningen een energielabel naar analogie van de energielabels op elektrische apparaten. Dit energielabel maakt de verborgen energiekosten zichtbaar, geeft de rendabele besparingsmaatregelen aan en zet de verkoper, koper of verhuurder aan daarin te investeren. Aan de distributienetbeheerders werd een jaarlijkse energiebesparingdoelstelling opgelegd. Zij moeten via premies hun klanten aanzetten tot investeringen in rationeel energiegebruik (REG) om deze doelstelling te bereiken. sp.a klimaatplan 11

12 % Bekendheid REG maatregelen buitenmuurisolatie dubbelglas dakisolatie vloerisolatie spaardouchekop spaarlamp condensatieketel jaar Figuur 1: Bekendheid van REG-maatregelen in het Vlaams Gewest De overheid verhoogde de aftrekbaarheid voor investeringen in energiebesparing, maakte de aanschaf van zuinige wagens fiscaal aftrekbaar, richtte Fedesco op voor de derdepartijfinanciering van REG-investeringen in overheidsgebouwen, zorgde voor de bijmenging van biobrandstoffen in diesel en benzine, voorzag in een CO2-gerelateerde bijdrage aan de sociale zekerheid die geïnd wordt op bedrijfswagens en richtte een energiebesparingfonds op dat quasi renteloze leningen verstrekt voor investeringen in energiebesparing. Binnen de transportsector wordt ingezet op een efficiëntieverbetering van het vervoerssysteem (minder milieubelastende vervoerswijzen zoals spoor en binnenvaart voor goederen en openbaar vervoer voor personen) en van de vervoersmiddelen (zuinigere en schonere wagens). Het aantal passagiers op trein, tram en bus neemt jaarlijks met forse schreden toe. Het aantal reizigers van de NMBS is tussen 2000 en 2006 gestegen van ongeveer 140 miljoen naar 180 miljoen. Dit is een stijging van bijna 30%. sp.a klimaatplan 12

13 Reizigers NMBS miljoen reizigers jaar Figuur 2: Aantal reizigers NMBS Onder impuls van de Vlaamse regering is het aantal reizigers van De Lijn de laatste jaren spectaculair toegenomen, met name van ongeveer 220 miljoen in de jaren 90 naar meer dan het dubbele, 450 miljoen reizigers, in sp.a klimaatplan 13

14 miljoen reizigers Reizigers De Lijn (Vlaams Gewest) jaar Figuur 3: Reizigers De Lijn (Vlaams Gewest) Ook in Brussel nam het aantal gebruikers van het openbaar vervoer toe: van 159 miljoen reizigers in 1999 naar 255 miljoen in Reizigers MIVB (Brussels Gewest) miljoen reizigers jaar Figuur 4: Aantal reizigers MIVB (Brussels Gewest) sp.a klimaatplan 14

15 De fiets is populairder dan ooit in Vlaanderen. In Brussel verdubbelde het aantal fietsers vorig jaar zelfs, al is hier natuurlijk nog een hele weg te gaan. Ook de hervorming die de Vlaamse regering enkele jaren geleden doorvoerde in de binnenvaart wierp zijn vruchten af, met een stijging van het vervoerde tonnage tot gevolg. Binnenvaartvervoer Vlaams Gewest tonnage Figuur 5: Evolutie transport per binnenschip in Vlaanderen (1990 = 100) jaar De laatste jaren is het budget voor onderzoek en ontwikkeling naar energiezuinige technieken toegenomen, waardoor heel wat technologie beschikbaar kwam. Een energiediensteneconomie krijgt vorm. Steeds meer publieke en private initiatieven zorgen voor een leger van deskundigen die de energie-efficiënte van gebouwen, kantoren, scholen en bedrijven in goede banen leiden maar met degelijke audits en doelmatige, economisch optimale investeringsplannen, aangepast aan ieders beurs en ieders specifieke noden. Binnen dit kader krijgt energiearmoede terecht steeds meer aandacht. Ook op vlak van de duurzame energieopwekking werd pas de laatste jaren een structureel kader uitgewerkt. Vanaf 2002 is elke elektriciteitsleverancier in Vlaanderen verplicht om een minimumhoeveelheid elektriciteit uit hernieuwbare bronnen te leveren. Dit percentage zal in % bedragen. De elektriciteitsleverancier kan bewijzen dat hij aan zijn verplichting voldoet door voldoende groenestroomcertificaten voor te leggen. Deze worden geleverd door producenten van groene stroom en worden verhandeld op de vrije markt. Het systeem leidde tot een toename van de Vlaamse groenestroomproductie. Eind 2004 lanceerde sp.a het 'Windkracht 10-plan' met 10 maatregelen om de juridische en administratieve hinderpalen voor meer windenergie uit de weg te ruimen, en dat zowel op federaal als sp.a klimaatplan 15

16 op Vlaams niveau. De belangrijkste maatregelen uit het 'Windkracht 10-plan' zijn inmiddels gerealiseerd 7. Deze maatregelen beginnen resultaten op te leveren. 120 Windturbines Vlaams Gewest 100 aantal windturbines jaar Figuur 6: Aantal windturbines in Vlaanderen 8 Hoewel Vlaanderen in het gebruik van duurzame energie nog steeds achterop hinkt, zijn we de laatste jaren toch aan een spectaculaire inhaaloperatie begonnen. Tussen pakweg 2000 en 2004 is er een onwaarschijnlijke groei geweest in het aanbod hernieuwbare energie, een trend die moet aanhouden. Sinds begin 2002 dus op nog geen vier jaar tijd is de productie van groene stroom in Vlaanderen ongeveer verachtvoudigd. sp.a klimaatplan 16

17 Groene stroomproductie in Vlaanderen GWh jaar Figuur 7: Groene stroomproductie in Vlaanderen 9 Verhoudingsgewijs blijft het aandeel van deze hernieuwbare energie in de totale energiemarkt nog vrij klein in de grootteorde van enkele percenten met de productie van groene stroom uit biomassa als bijzonder sterke dominante factor. De ambitie is echter groot: Vlaanderen wil tegen 2010 een aandeel van 6%, Wallonië zelfs 8%, en tegen 2015 moet 12% van de elektriciteit uit hernieuwbare bronnen komen. Analoog met het systeem van groene stroomcertificaten startte Vlaanderen op 1 januari 2005 met WKK-certificaten voor warmtekrachtkoppeling, waarbij de restwarmte die vrijkomt bij de elektriciteitsproductie nog nuttig wordt aangewend. Daarmee kunnen we ook onze achterstand in de toepassing van deze technologie beginnen in te lopen. De wetgeving die de laatste jaren op de verschillende niveaus uitgewerkt is, heeft zonder enige twijfel een belangrijke sturende werking gehad, zonder welke deze sector in ons land niet tot bloei zou zijn gekomen. Uit een vergelijkend Europees onderzoek 10 blijkt dat landen met een goed beleid op het gebied van hernieuwbare energie, dat zeker niet alleen bestaat uit financiële ondersteuning, een groter aandeel groene stroom hebben. Dat betekent dat we met een goed doordacht beleid de evolutie nog verder kunnen aanzwengelen. Op langere termijn kan hernieuwbare energie nog een veel groter aandeel innemen. De literatuurstudie van de viwta 11 wijst op een potentieel aan groene stroom in Vlaanderen van 6 tot 21% tegen 2020 in een business as usual (BAU)-scenario van stijgende energievraag. Houden we rekening met de economische rendabele vraagreductie van 13 % (Fraunhofer studie 12 ), dan kan de sp.a klimaatplan 17

18 hernieuwbare energie tegen 2020 instaan voor één derde van de stroomvoorziening in Vlaanderen. Bovenstaande maatregelen op vlak van vraagreductie en duurzame energieopwekking hebben al gezorgd voor een knik in de uitstoot van broeikasgassen. broeikasgasemissies in België en Kyotopad broeikasgasemissies Kyotopad 1990 = jaar Figuur 8: Broeikasgasemissies in België Er moet voortgebouwd worden Op deze fundamenten wil sp.a voortbouwen, met een klimaatplan dat niet blijft steken in een waslijst voornemens en beschouwingen, maar dat realistische en concrete maatregelen bevat waarop het beleid kan worden afgetoetst. Nieuwe maatregelen of de versterking van bestaande maatregelen die in de volgende paar jaar kunnen worden genomen en ons op weg zetten om in Europa de uitstoot van broeikasgassen met 30% te verminderen tegen Het klimaatbeleid moet gebruikmaken van de toenemende mogelijkheden op vlak van schone technologie en van het toegenomen bewustzijn bij de bevolking dat maatregelen nodig en dringend zijn. Het spreekt vanzelf dat een goed bestuur vereist dat concrete maatregelen die worden genomen gepaard gaan met een doorgedreven informatie- en sensibilisatiebeleid om ze bekend te maken. Heel wat onnodig energieverbruik heeft immers te maken met onwetendheid over de energieverspilling of onbekendheid met technieken, sp.a klimaatplan 18

19 steunmaatregelen of expertise om ze tegen te gaan. Een sterk maatschappelijk draagvlak is een absolute voorwaarde om in het klimaatbeleid meer vooruitgang te boeken. Sensibilisatie is ook nodig om concrete maatregelen breed ingang te doen vinden. sp.a wil voor elke doelgroep die in het klimaatbeleid een belangrijke rol moet vervullen, op korte termijn een op maat gemaakte en coherente communicatiestrategie uitwerken en toepassen. Die strategie zal zich zowel toespitsen op het creëren van een sterker draagvlak binnen de doelgroep in kwestie als op de ondersteunende communicatie die nodig is om de toepassing van concrete maatregelen door en binnen die doelgroep maximaal te stimuleren. We beseffen dat voor heel wat maatregelen een nauwe samenwerking of een herverdeling van de taken tussen de verschillende bevoegdheidsniveaus moet gebeuren. Zowel de gewestregeringen als de federale regering moeten de volgende jaren bijkomende inspanningen leveren, bovenop het al ontwikkelde beleid. Na de verkiezingen zal de bevoegdheidsverdeling inzake energie en klimaat een discussiepunt worden. De hier voorgestelde acties moeten in deze discussie op de juiste plaats worden gezet. sp.a klimaatplan 19

20 4. Het sp.a klimaatplan Het sp.a klimaatplan gaat uit van 30% reductie van de uitstoot van broeikasgassen in Europa tegen Hiervoor moeten de volgende jaren concrete maatregelen worden genomen. We willen langs de vraagzijde (het energieverbruik) zuinigere gebouwen, toestellen en voertuigen inzetten en deze ook veel rationeler aanwenden. Ook industriële productieprocessen moeten nog minder energie gaan gebruiken. Elke besparing aan het eind van de energieketen vermindert ook de (vaak grote) verliezen tijdens productie en distributie van energie. Nieuwe gebouwen, toestellen en voertuigen moeten aan voortschrijdende energieverbruiksnormen beantwoorden die de energievreters eruit halen en het energieverbruik van de rest van het gamma moet via energielabels zichtbaar worden gemaakt. Het onderzoek naar en de ontwikkeling van voorlopertechnologie moet sterk worden aangezwengeld en de toepassing ervan moet worden aangemoedigd door een compensatie van de meerkost (via premies, fiscale aftrek of subsidies) en door een groen aankoop- en aanbestedingsbeleid van een voorbeeldige overheid. De energieverliezen van bestaande gebouwen moeten zichtbaar worden gemaakt via energiescans of energie-audits en via een energiecertificering (labelen) van gebouwen bij verkoop of verhuur. Het wegwerken van deze energieverliezen moet worden aangemoedigd via premies en fiscale maatregelen, goedkope leningen voor investeringen in energiebesparing en het helpen uitvoeren van deze investeringen via (gemeentelijke) energiebesparingsbedrijven. Bij industriële processen wordt het energiebesparingspotentieel zichtbaar gemaakt via een energiedoorlichting of benchmarkstudie in het kader van het auditof benchmarkconvenant. Convenantbedrijven moeten worden overtuigd om ook te investeren in minder rendabele besparingsmaatregelen. Langs de aanbodzijde (de productie van de verschillende vormen van energie, zoals elektriciteit, warmte, stoom, beweging, ) moet de opwekking veel efficiënter gebeuren en moet bij de productie van stroom, warmte en motorbrandstoffen veel meer gebruikgemaakt worden van hernieuwbare grondstoffen. Daarvoor wil sp.a ook een ingrijpende reorganisatie van onze energie-infrastructuur. Deze moet veel meer decentraal worden georganiseerd, waarbij een veelheid aan kleine en grote producenten elektriciteit en warmte produceren waar deze nodig is. Daarvoor willen wij de dominantie op het vlak van stroomproductie en levering doorbreken. Dit vereist het wegwerken van de voordelen waar de historische mo- sp.a klimaatplan 20

21 nopolisten van genieten, zodat nieuwe investeerders met schone technologieën de markt kunnen betreden. Om vraag en aanbod beter op elkaar af te stemmen moeten we volop werk maken van de ontwikkeling van slimme netten. De ontwikkeling van een slim distributienet is nodig voor de integratie van een toenemend aantal decentrale productie-eenheden en de aansturing daarvan via slimme meters. Het elektriciteitsnet moet daarbij evolueren van een net dat stroom van grote centrales over grote afstanden naar de afnemers transporteert, naar een soort internetstructuur waarvan de gebruikers niet alleen kunnen afhalen, maar ook opzetten en verzenden. Zo n netstructuur moet toelaten dat straks gezinnen, landbouwers, scholen en KMO s met hernieuwbare energie-installaties (kleinschalige windmolens of fotovoltaïsche cellen) of (micro)warmtekrachtkoppeling, zelf hun stroom en warmte produceren en het net gebruiken voor het uitwisselen van overschotten en tekorten. Via slimme meters moeten zowel de decentrale warmtekrachtkoppelinginstallaties als elektrische toestellen en plug-in hybride wagens kunnen worden aangestuurd. Zo n model van energievoorziening is veel efficiënter, kent minder verliezen en heeft een veel kleiner risico op een black-out. In zo n model wordt onze stroommarkt niet langer gedomineerd door enkele dominante spelers, maar kan iedereen consument én producent worden met (decentrale) installaties die gebruikmaken van hernieuwbare bronnen en warmtekrachtkoppeling. Zo hopen wij dat ook onze energiemarkten worden gedemocratiseerd en dat hernieuwbare energie veel sterker gaat doorbreken. De uitdaging voor het transportnet bestaat in de aanleg van een hoogspanningsnet over de bodem van de Noordzee om onze toekomstige offshore windmolenparken te verbinden met deze van Groot-Brittannië en Nederland. Op die manier kan een veel stabielere stroomlevering uit windmolens op zee worden gehaald. sp.a klimaatplan 21

22 5. Comfortabel wonen en werken in energiezuinige gebouwen De verduurzaming van het woningenbestand moet langs twee complementaire beleidssporen lopen. Terwijl tegen 2020 voor nieuwbouw en vernieuwbouw volledig moet worden overgeschakeld naar de bouw van passiefhuizen en lage energiewoningen, wordt ook het bestaande woningenbestand verbeterd qua woonkwaliteit en energiezuinigheid. Tegen 2020 willen we dat het energieverbruik van onze woningen (zowel bestaande als nieuwe) met 20% afneemt. Dit betekent voor de Belgische gezinnen een belangrijke koopkrachtverhoging, terwijl er heel wat banen kunnen bijkomen bij het isoleren en efficiënter verwarmen van bestaande gebouwen. Bij (ver)nieuwbouw dient ook zoveel mogelijk CO2-neutraliteit te worden nagestreefd door de integratie van zonnecellen, zonnecollectoren, warmtepompen en/of micro-warmtekrachtkoppeling op biomassa. Op jaarbasis produceren dergelijke gebouwen evenveel groene energie (stroom en warmte) als ze zelf nodig hebben zodat ze geen nettobijdrage leveren aan het broeikaseffect. Om tegen 2015 alle nieuwe kantoorgebouwen en woonwijken CO2-neutraal te bouwen, moet nu al bij dergelijke projecten de passiefstandaard en CO2-neutrale inrichting voorafgaandelijk worden onderzocht. Er moet een grootschalig e-novatieprogramma komen voor bestaande woningen De Belgische woningen hebben een enorm energiebesparingspotentieel. De 4,5 miljoen bestaande woningen die ons land rijk is gebruiken voor hun verwarming ongeveer 20% van de energie in België. Ons Belgisch woningenpark is oud en over het algemeen slecht geïsoleerd. Om het met een boutade te stellen: Belgische woningen zijn slechter geïsoleerd dan Spaanse en verbruiken meer energie dan Zweedse. Slechts 71% van onze woningen heeft dubbele beglazing, van slechts 57% van de woningen is het dak geïsoleerd 13. Uit onderzoek 14 blijkt dat we 5% energie kunnen besparen door gewoon de maatregelen te nemen die onze buurlanden ook nemen en 12% door alle maatregelen te nemen die zichzelf terugbetalen. De besparing door alle niet-geïsoleerde woningen in België te isoleren wordt geraamd 15 op 10 miljoen ton CO2. Aangezien het Belgische woningenpark slechts langzaam wordt vernieuwd moeten we het bestaande park e-noveren (renoveren op vlak van energieprestaties). sp.a klimaatplan 22

23 Hoewel energiebesparing in vele gevallen economisch is (wat wil zeggen dat de maatregelen nemen minder kost dan ze niet nemen) blijkt het energiebesparingspotentieel toch onderbenut. Dit wordt veroorzaakt door een aantal drempels: - Veel mensen kennen de slechte prestaties op energiegebied van hun woning niet, zijn niet op de hoogte van het verbeterpotentieel of van bestaande steunmaatregelen of weten niet waar te beginnen. - Huurder/verhuurder paradox: huurders betalen de energiefactuur maar investeren niet omdat de woning niet hun eigendom is, eigenaars investeren niet omdat de besparing niet voor hun rekening is. Bij het afsluiten van een huur- of lease-overeenkomst is de energiefactuur onzichtbaar. - Arme gezinnen wonen in de slechtst geïsoleerde woningen maar ontberen het geld om ze te e-noveren. Ook jonge mensen hebben vaak al hun volledige ontleningmogelijkheden opgebruikt voor de aankoop of bouw van hun woning. - Sociale huisvestingsmaatschappijen zijn vaak verplicht de huur te verhogen als zij renovatiewerken willen uitvoeren, terwijl er ook regels zijn op het gebied van huurplafonds in functie van het inkomen. - Belgische aannemers zijn vaak klein (familiebedrijven, KMO s), waardoor specialisatie en het doordringen van nieuwe technologieën in de sector worden bemoeilijkt. - België kent een gebrek aan gespecialiseerde vaklui, zoals installateurs verwarming. - Veel bedrijven van vaklui (bijvoorbeeld installateurs) zijn familiebedrijven, men ziet het vaak niet zitten (rompslomp) om extra personeel aan te werven of bijkomende opleidingen te volgen. sp.a wil deze drempels wegwerken via een grootschalig actieplan voor het beter isoleren en efficiënter verwarmen van de bestaande woningen. De goedkoopste en milieuvriendelijkste energie is immers deze die niet wordt gebruikt. Door het bestaande woningenbestand te e-noveren, dit wil zeggen te renoveren zodat de energieprestaties gevoelig verbeteren, helpen we mensen te besparen op hun energiefactuur. De verschillende drempels voor e-novatie moeten gericht worden geslecht. 1. Weten is meten: het aantal energiescans moet worden uitgebreid Bij een energiescan wordt het huis kort bezocht door een deskundige. Hij of zij inspecteert de gebouwschil (beglazing, aanwezigheid van isolatie, ), de verwarmingsinstallatie, de thermostaat en ondervraagt de bewoners over enkele gewoonten in verband met energie. Op basis van deze vaststellingen wordt dan een advies gegeven. Dit advies gaat over gedragsmaatregelen (zoals uitschakelen van de verwarming wanneer men afwezig is, uitschakelen verwarming in ruimtes waar geen verwarming nodig is, ), kleine investeringen (type thermostatische kranen, tochtstroken) en een algemeen advies (vuistregel) voor re- sp.a klimaatplan 23

24 novatie (type: dakisolatie betaalt zich gemiddeld terug op 6 jaar) en info over de beschikbare premies, subsidies, fiscale aftrekmogelijkheden, goedkope leningen, enzovoort. Het voordeel van de energiescan is de laagdrempeligheid, het feit dat ook gedrag en elektrische apparaten worden bevraagd (in tegenstelling tot een energie-audit van de gebouwschil) en de relatief beperkte kostprijs. Gedragsmaatregelen sorteren een onmiddellijk effect. Ook huurders kunnen via gedragsmaatregelen en kleine investeringen onmiddellijk hun energiefactuur zien dalen. Bovendien kunnen zij met de lijst van vuistregels en de inventarisatie van de gebouwschil de verhuurder aanspreken. De energiescan is evenwel geen alternatief voor de energie-audit (onder meer in het kader van de EPB-regeling om een energiecertificaat te bekomen); deze vereist een grondiger onderzoek en vooral een complexere berekening van de gebouwschil. Momenteel voeren de distributienetbeheerders gratis energiescans 16 uit in Vlaanderen in de periode Eens dit systeem op kruissnelheid is, moet het sterk worden uitgebreid. Als we vanaf extra scans plannen, kost dit jaarlijks extra. De distributienetbeheerders worden hiervoor gecompenseerd. Voor het uitvoeren van kleine, energiebesparende maatregelen die gepaard gaan met deze scans (radiatorfolie, spaarlamp, spaardouchekop, buisisolatie) kan een beroep worden gedaan op sociale economie (de zogenaamde energiesnoeiers ). Voor scans betekent dit 187,5 voltijdse jobs De renovatiepremie inzetten voor e-novatie Sinds kort voerde de Vlaamse regering een renovatiepremie in voor eigenaars van woningen met een bescheiden inkomen. De renovatiepremie komt overeen met 30% van de renovatiekost van een woning, met een maximum van euro. Doelstelling van de premie is een kwaliteitsverbetering van de woning. Als totaal budget wordt jaarlijks uitgetrokken waarbij dus minimaal woningen per jaar grondig gerenoveerd kunnen worden. Om te vermijden dat mensen hun huis renoveren maar nalaten het te isoleren wil sp.a de renovatiepremie koppelen aan de mate waarin men de energieprestaties van de woning verbetert. Zo mogen facturen voor nieuwe ramen enkel in aanmerking komen voor een premie als isolerende beglazing wordt geplaatst, facturen voor een nieuwe muur als de muur een spouw met isolatie of buitenisolatie bevat. 3. Een energiezuinige woning moet een recht worden voor elke bewoner Er bestaat een paradox dat de huurder het meeste voordeel haalt uit energiebesparende maatregelen, terwijl het de eigenaar is die ze moet uitvoeren en betalen. Anderzijds stijgt sp.a klimaatplan 24

25 de waarde van het patrimonium als de woning goed geïsoleerd is en voorzien van een performante verwarmingsinstallatie. Aangezien elke huurwoning vanaf 2009 een energieprestatiecertificaat zal hebben, is het energieverbruik van de woning vanaf dat moment bekend. sp.a wil dat huurders het recht krijgen de huiseigenaar te verzoeken om energiebesparende maatregelen uit te voeren indien uit het energieprestatiecertificaat zou blijken dat de woning een te groot energieverbruik heeft. In geval van betwisting moet hij dit recht kunnen afdwingen voor de vrederechter. Wanneer de vrederechter bepaalde investeringen oplegt, kan hij een gedeelte van de verwachte winst op de energiefactuur aan de eigenaar toekennen, waardoor deze zijn investeringen geleidelijk kan terugbetalen. sp.a wil dat het energieprestatiecertificaat moet worden geregistreerd samen met het huurcontract, waarvoor er nu een gratis registratie is. Op termijn mogen woningen waarvan het energiegebruik slecht is niet meer worden verhuurd voor bepaalde investeringen worden uitgevoerd. 4. Een Alliantie voor Arbeid en Milieu Naar het voorbeeld van Duitsland moet ook in ons land een Alliantie voor Arbeid en Milieu worden afgesloten tussen werkgevers en werknemers uit bouwsector, milieuverenigingen en overheid. In Duitsland werd een Bündnis gesloten tussen overheidsbesturen (Bund en Länder), ondernemingen, milieuverenigingen en vakbonden. Een onderdeel van deze alliantie is het Gebäudesanierungsprogramm. Het is tevens het bekendste en succesvolste onderdeel van de alliantie. Hiervoor werd in ,12 miljard euro uitgetrokken, waardoor 4,4 miljard bijkomende leningen werd toegekend, banen gecreëerd (2004), woningen gerenoveerd, en 1 miljoen ton CO2 vermeden. Het regeerakkoord SPD-CDU/CSU van 11 november schrijft voor dat het budget wordt verhoogd tot jaarlijks 1,5 miljard 19. Naast extra middelen om goedkope leningen voor energiebesparing uit te voeren (zoals bij ons nu al gebeurt door het Fonds voor de Reductie van de Globale Energiekost, FRGE) en een grootschalig isolatieprogramma (zie verder) moet het pact ook zorgen voor bijkomende opleidingen en bijscholing in de bouwsector, voor het versneld laten doorsijpelen van nieuwe technieken en technologieën op vlak van energiebesparing in de sector, voor het stimuleren van de aanwerving van bijkomend personeel in kleine bouwbedrijven en voor het inzetten van sociale economie voor e-novatieprogramma s voor doelgroepen. sp.a klimaatplan 25

26 5. Er moet een grootschalig programma voor dakisolatie en beglazing komen sp.a wil dat een grootschalig actieprogramma voor beglazing en dak- en zoldervloerisolatie wordt uitgewerkt. Doelstelling moet zijn dat iedereen op zes jaar tijd zijn of haar woning kan uitrusten met dergelijke isolatie. In ons land hebben nog te weinig woningen overal dubbele beglazing of dakisolatie 20 : België Brussel Vlaanderen Wallonië Dubbele beglazing # Dubbele beglazing % 71% 64% 72% 69% Volledige dubbele beglazing # Volledige dubbele beglazing % 36% 42% 35% 35% Geïsoleerd dak # Geïsoleerd dak % 57% 63% 58% 55% Hoogrendementsbeglazing isoleert vijfmaal beter dan enkel glas en twee tot drie keer beter dan gewone dubbele beglazing. Aantal woningen met enkele beglazing m² beglazing bij een rijhuis (20 m² per rijwoning) m² Kostprijs vervanging (70 /m²) Energiebesparing (0,87 GJ/jm²) GJ Besparing in (10,8 /GJ) Besparing in CO2 (70,81 kg CO2/GJ) kg CO2 Besparing in ton CO t CO2 Door in alle Belgische woningen dubbel glas (en dan ineens hoogrendementsbeglazing) en dak- of zoldervloer te installeren worden bijkomende banen gerealiseerd 21,22. Bijkomende voordelen van hoogrendementsbeglazing en dak- of zoldervloerisolatie zijn een betere akoestische isolatie (vliegtuigen, treinen, auto s, straatlawaai), minder condensproblemen, minder tocht, Voor dakisolatie moet minstens 10 cm rotswol (of het equivalent in een ander isolatiemateriaal) worden gebruikt. sp.a klimaatplan 26

27 aantal daken totaal dakoppervlak (gemiddelde opp. rijwoning: 40 m²) m² kostprijs isolatie (erkend aannemer, geen dakkapellen of veluxen): voor 40 m² dak totale jaarbesparing in GJ (0,432 GJ/m²j) GJ totale jaarbesparing in (10,8 /GJ) totale jaarbesparing in kg CO2 (70,81 kg CO2/GJ) kg CO2 totale jaarbesparing in ton CO t CO2 Het is duidelijk dat er grote financiële en psychologische barrières bestaan die het isoleren van woningen bemoeilijken. Daarom is een soort shocktherapie nodig: deze shock moet tweeërlei zijn: 1. het verstrekken van gratis leningen (renteloze leningen) voor de isolatie van dak en de plaatsing van hoogrendementsglas; 2. het vaststellen van een wettelijke norm waaraan bestaande woningen binnen de zes jaar moeten voldoen om te worden verhuurd. Berekening van de kostprijs van een programma gratis leningen voor dakisolatie en dubbele beglazing: kostprijs iedereen dubbel glas (zie hoger) kostprijs iedereen dakisolatie (zie hoger) totale investeringskost over zes jaar totale investeringskost per jaar /j leningspercentage FRGE 2 % kosten gratis lening kosten gratis lening kosten gratis lening kosten gratis lening kosten gratis lening kosten gratis lening totale kost over zes jaar Naast de kosten van de gratis lening, is er ook een belangrijk multiplicatoreffect: de totale investering over 6 jaar bedraagt immers miljoen of 14,3 keer meer dan de kost voor de overheid. sp.a klimaatplan 27