De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage

Transcriptie

1 > Retouradres Postbus EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage Directoraat-generaal sleven & Innovatie Bezoekadres Bezuidenhoutseweg AC Den Haag Postadres Postbus EK Den Haag Factuuradres Postbus BD Den Haag Overheidsidentificatienr Datum 14 oktober 2014 Betreft Halflijkse rapportage inzake de benutting van het EZfinancieringsinstrumentarium Geachte Voorzitter, Met deze brief ontvangt u de halfsrapportage inzake de benutting van het financieringsinstrumentarium van het Ministerie van Economische Zaken over het eerste half van Ik heb uw Kamer toegezegd om elk half een rapportage te sturen over de benutting van het financieringsinstrumentarium. Naast de benuttingscijfers geef ik u zoals ik heb toegezegd tijdens het AO slevenbeleid en Innovatie van 11 juni jl. een overzicht van fondsen die risicokapitaal verstrekken aan het Nederlandse mkb. T (algemeen) Bijlage(n) 2 Benutting De benutting van de BMKB en de GO ligt in het eerste half van 2014 op een gelijk niveau als de eerste helft van De benutting van vrijwel alle overige instrumenten is toegenomen. De onderbenutting van de beschikbare garantieruimte van de BMBK, de GO en de Groeifaciliteit in 2014 en 2015 is ingezet voor de uitvoering van het Aanvullend Actieplan mkb-financiering, dat ik voor de zomer naar uw Kamer heb gestuurd. In het Actieplan is voor een bedrag van totaal 1 mrd aan garanties ten behoeve van het mkb opgenomen, ter vergroting van het aanbod van risicodragend vermogen van het mkb, ter verbreding van het aanbod van mkb-financiering en ter verruiming van de dienstverlening van Qredits. Borgstelling mkb-kredieten (BMKB) Met het borgstellingskrediet (BMKB) staat de overheid voor een deel garant voor bedrijven die een lening willen afsluiten, maar de bank niet genoeg zekerheid kunnen bieden. De sterke daling van de benutting in de jaren 2012 en 2013 ten opzichte van het record 2011 is daarmee in 2014 tot staan gekomen. De benutting komt, met 169 mln in het eerste half van 2014, iets lager uit dan in dezelfde periode vorig, en is gelijk met de benutting in het tweede half van Zoals in de brief Stimulering Ondernemersfinanciering van 17 september 2013 aangekondigd, zijn de modaliteiten van de BMKB per begin november 2013 tijdelijk verruimd. Deze verruiming betreft een verhoging van het borgstellingspercentage op kleine leningen van bestaande mkb-bedrijven en een verhoging van het garantieplafond per bedrijf van 1 mln naar 1,5 mln. Het Pagina 1 van 11

2 sleven & Innovatie effect van de verruiming van de BMKB wordt bijgehouden. In het eerste half van 2014 is de verruiming 188 keer gebruikt, waarvan 170 keer voor kleine leningen en 18 keer voor een borgstelling van boven 1 mln. Er is sprake van een sterke stijging van het gebruik van de verruimingen ten opzichte van de eerste twee maanden na openstelling in november Naar verwachting zal dit een verder stimulerend effect hebben op het gebruik in de tweede helft van In de brief over het Aanvullend Actieplan mkb-financiering 1 is aangekondigd dat deze verruiming van de BMKB ook in 2015 van toepassing zal zijn. Indien de kredietvraag in 2014 aantrekt als gevolg van economische groei, zal naar verwachting de benutting van de BMKB en de andere financieringsinstrumenten groter zijn. De BMKB is op 19 oktober 2012 bij wijze van pilot ook opengesteld voor andere financiers dan banken. Tot nu toe zijn Qredits, MILK Kennis en Krediet Coöperatie I U.A., Triodos Cultuurfonds en de Europese Horeca Financieringsmaatschappij toegetreden. Dit heeft het eerste half van 2014 geleid tot 29 borgstellingen (totaalbedrag 1,7 mln) op door niet-bancaire partijen verstrekte kredieten. Eind dit zal de pilot openstelling voor nietbanken worden geëvalueerd, en zal ik besluiten of de openstelling permanent wordt. Benutting BMKB (bedragen in miljoenen euro) I I Gepubliceerd budget Benutting Aantal kredieten Garantie Ondernemingsfinanciering (GO) Met het instrument GO kunnen banken een 50% staatsgarantie krijgen op (middel)grote leningen vanaf 1,5 mln. Door de verstrekking van een staatsgarantie wordt het risico voor de bank op de ondernemingsfinanciering gereduceerd. Dit vergroot de mogelijkheden om te voorzien in de financieringsbehoefte bij het Nederlandse bedrijfsleven. De benutting van de GO is het eerste half 2014 ongeveer 10% gestegen ( 39,34 mln gefiatteerd) ten opzichte van de benutting van het eerste half 2013 ( 36,03 mln gefiatteerd). Het bedrag aan verstrekte garanties is het eerste half van 2014 uitgekomen op 47,48 mln, tegen 63 mln in het eerste half van 2013, maar is in dit geval als indicatie van de benutting van minder belang aangezien een aantal posten tussen 2012 en 2013 de sgrens overschreden heeft in de tijd tussen fiattering en daadwerkelijke verstrekking. De GO heeft, net als de andere financieringsinstrumenten, in 2013 te maken gehad met een lager gebruik vanwege een lagere financieringsvraag van bedrijven, als gevolg van uitstel van investeringsplannen. In de vorige 1 Brief regering van 8 juli 2014 Pagina 2 van 11

3 sleven & Innovatie benuttingsbrief 2 werd de verwachting uitgesproken van een herstel van de benutting van de GO. Dit herstel is het eerste half van 2014 ingezet en zet naar verwachting de tweede helft van 2014 door. Benutting GO (bedragen in miljoenen euro) I I Gepubliceerd budget* Fiatteringen**, actueel na annulering/terugname*** Verstrekte garanties * Vanaf 2013 geldt er een budget, tot 2012 bestond er een totaalbudget over de grens heen. ** Gecorrigeerd voor annulering/terugname in latere jaren. Als gevolg van overloop van op ontstaat er een verschil tussen fiattering en verstrekking van garanties. *** De overheid staat garant voor 50%, dus de leningsbedragen zijn het dubbele hiervan. Overige instrumenten Groeifaciliteit Met de Groeifaciliteit worden bedrijven geholpen bij het aantrekken van risicodragend vermogen door een 50% staatsgarantie te verstrekken op achtergestelde leningen van banken en op aandelen van participatiemaatschappijen. De Groeifaciliteit kan ondernemingen in een groeifase, bij bedrijfsovernames en bij herstructureringen helpen bij het aantrekken van risicokapitaal. De Groeifaciliteit kent het eerste half van 2014 een zeer forse groei van de benutting, te weten 15,2 mln (fiatteringen) tegenover een benutting van 3,9 mln in de eerste helft van Het aantal fiatteringen is een indicatie van de aantrekkende financieringsvraag. De benutting is hiermee het eerste half van 2014 al bijna vier keer zo hoog als de benutting in de eerste zes maanden van De benutting in heel 2013 kwam uit op 8,14 mln. Het tweede kwartaal van 2014 toont in vergelijking met voorgaande perioden een opvallende toename van de interesse van banken om weer achtergestelde leningen onder de Groeifaciliteit te verstrekken. Financiers tonen veel interesse in de regeling en het aantal aanvragen dat nu in behandeling is, is zodanig dat dit naar verwachting aan het eind van 2014 resulteert in een sterke groei van het gebruik van de Groeifaciliteit. Daarom is eind augustus het gepubliceerde garantieplafond verhoogd naar 84 mln, gelijk aan de totaal beschikbare garantieruimte voor deze regeling. Vroegefasefinanciering Met de regeling vroegefasefinanciering kunnen ondernemers een risicodragende geldlening ontvangen. Hiermee kunnen zij onderzoeken of hun idee (of concept) een kans van slagen heeft op de markt. Op 1 juli jl. is de regeling 2 Kamerstuk , nr. 125 Pagina 3 van 11

4 sleven & Innovatie vroegefasefinanciering opengegaan voor innovatieve starters en het bestaande mkb bij RVO.nl. Academische starters kunnen vanaf 1 september een aanvraag doen op de tender van STW/NWO. Bij RVO.nl zijn de eerste aanvragen inmiddels ingediend en de verwachting is dat begin oktober een eerste toekenning zal zijn. In de volgende benuttingsbrief zal de verstrekking van vroegefasefinanciering standaard worden meegenomen. MKB-kredieten Qredits verstrekt twee soorten leningen: microkredieten tot en (sinds eind 2013) mkb-kredieten vanaf tot Startende en bestaande ondernemers met een haalbare business case, die bij de bank geen krediet kunnen krijgen (een afwijzing is een voorwaarde) kunnen een aanvraag doen bij Qredits. In de eerste helft van 2014 zijn er 40 kredieten verstrekt voor een totaalbedrag van ruim 3 mln euro. Van de kredieten is 84% lager dan Net als bij de microkredieten is de screening gedegen en het kredietbeheer intensief. Daarnaast worden de ondernemers door vrijwilligers uit de Qredits coachpool gecoacht. Innovatiekrediet Het Innovatiekrediet is een risicodragende geldleningsfaciliteit om ontwikkelingstrajecten van ondernemers mee te financieren. De budgetbenutting ligt medio 2014 ( 22,5 mln) hoger dan medio 2013 ( 11,5 mln) en in lijn hiermee wordt ook een hogere benutting over geheel 2014 verwacht. Seed Capital De SEED Capital-regeling maakt het mogelijk dat investeerders technostarters en creatieve starters kunnen helpen hun technologische en creatieve kennis om te zetten in toepasbare producten of diensten. De SEED Capital-regeling verbetert de risico-rendementsverhouding voor investeerders en vergroot de financieringsmogelijkheden voor technostarters en creatieve starters. De benutting van de SEED Capital-regeling is in het eerste half van 2014 ( 12,1 mln) gestegen ten opzichte van het eerste half 2013 ( 8,9 mln). De verwachting is dat deze groei zich het tweede half doorzet, waardoor de benutting over heel 2014 de hoogste kan worden sinds het eerste rapportage De huidige tender met aanvragen voor nieuwe SEED Capital-fondsen verloopt uitstekend, zodat naar verwachting dit het volledige budget wordt benut. Ook voor de tender in 2015 bestaat nu al veel belangstelling. Garantstelling Landbouw en Landbouw Plus Met de Garantstelling Landbouw en Landbouw Plus wordt (jonge) agrarische ondernemers ondersteuning geboden in de vorm van een garantie op een lening. De Garantstelling is bestemd voor landbouwondernemers die willen investeren in hun landbouwbedrijf. Voor glastuinders en veehouders die duurzaam en milieuvriendelijk willen investeren is er de Garantstelling Plus. De benutting van de Garantstelling Landbouw (GL) in de eerste helft van 2014 is in vergelijking met de eerste helft van 2013 redelijk stabiel. Ten opzichte van het Pagina 4 van 11

5 sleven & Innovatie tweede half 2013 is echter sprake van een daling. Gezien het geringe aantal lopende GL-aanvragen en de signalen die banken afgeven verwacht ik dat de benutting over 2014 lager uitkomt dan over Veel melkveebedrijven hebben inmiddels geïnvesteerd met het oog op het wegvallen van de melkquotering in De prijsvorming binnen de glastuinbouw is dit zodanig matig dat nieuwe investeringsplannen naar verwachting worden doorgeschoven. De benutting van de Garantstelling Landbouw Plus in de eerste helft van 2014 ligt op een vergelijkbaar laag niveau als een eerder. Oorzaken van de lage benutting ten opzichte van de jaren daarvoor zijn dezelfde als bij het gebruik van de Garantstelling Landbouw. Daarbij speelt mee dat de doelgroep van deze regeling een relatief klein aantal bedrijven betreft. De Garantie Scheepsbouwregeling De huidige Garantieregeling Scheepsnieuwbouwfinanciering (GSF) is in maart 2013 gestart. De GSF is bedoeld als ondersteuning voor de bouwfinanciering van nieuw te bouwen schepen in Nederland. De garantstelling wordt gegeven over maximaal 80% van de contractprijs van het schip. In 2013 is er voor 44 miljoen aan garantstellingen onder de GSF gefiatteerd. Omdat niet kon worden voldaan aan opschortende voorwaarden, heeft een bank zijn aanbod voor de bouwfinanciering van twee schepen aan een werf in het eerste half van 2014 moeten intrekken. Hierdoor was voor een bedrag van 33 mln de garantieverstrekking onder de GSF niet meer aan de orde. Er is voor mrd gepubliceerd budget. In het eerste half van 2014 is de regeling niet benut. In bijlage 1 is een overzicht opgenomen van de benuttingscijfers van de overige bedrijfsfinancieringsinstrumenten, de garantstelling Landbouw, Garantstelling Landbouw Plus en de in maart 2013 gepubliceerde Garantieregeling Scheepsnieuwbouwregeling. Investeringsfondsen In het Algemeen Overleg slevenbeleid en Innovatie van 11 juni jl. heb ik uw Kamer toegezegd dat u een overzicht ontvangt van private investeringsfondsen die investeren in Nederlandse bedrijven via overheidsgerelateerde fondsen. Specifiek betreft dit SEED-fondsen en Dutch Venture Initiative (DVI). Voor SEEDfondsen die binnen de SEED Capital-regeling actief zijn, geldt dat het minimaal privaat geïnvesteerd vermogen hetzelfde bedraagt als de benutting van de SEED Capital-regeling genoemd in tabel 1, te weten 12,1 mln in het eerste half van De overheid investeert daarnaast vanaf medio 2013 samen met het European Investment Fund (EIF) via het Dutch Venture Initiative (DVI) in participatiemaatschappijen. Meer dan de helft van dit 150 mln grote fonds is al geïnvesteerd in fondsen. Hiervan zijn vijf fondsen Prime Ventures, Gilde Healthcare, Karmijn Kapitaal, Newion en Aglaia met meer dan 400 mln aan investeringskapitaal in de markt van het innovatieve mkb actief. Pagina 5 van 11

6 sleven & Innovatie In bijlage 2 wordt verder een zo compleet mogelijk overzicht gegeven van het aantal Nederlandse fondsen dat op dit moment actief is in eigen land. Buitenlandse investeringsfondsen die investeren in Nederlandse bedrijven zijn niet meegenomen in het overzicht. In het overzicht staan de namen van de investeringsfondsen vermeld. Omwille van vertrouwelijkheid is niet aangegeven wat de omvang van de fondsen is. Ongeveer 85% van alle eigen vermogen investeringen die lijks gedaan worden via deze fondsen zijn kleiner dan 5 mln. Het merendeel van de partijen in het overzicht zal dan ook in mkb (bestaand of starters) investeren. Fondsen die niet open staan voor andere beleggers, zogenaamde captive fondsen, zijn onderdeel van bijvoorbeeld een bank of bedrijf en zijn apart vermeld. Ook apart staan de fondsen die gelieerd zijn aan de overheid of die een regionale focus hebben. Het overzicht van de private fondsen is gebaseerd op gegevens van de Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen. De leden van de NVP vertegenwoordigen ongeveer 90% van het in Nederland beschikbare participatiekapitaal. (w.g.) H.G.J. Kamp Minister van Economische Zaken Pagina 6 van 11

7 sleven & Innovatie BIJLAGE 1 BENUTTING OVERIGE INSTRUMENTEN Tabel 1: Benutting Qredits, SEED Capital, Innovatiekrediet, groeifaciliteit, Garantie Scheepsbouwfinanciering, EKV en FOM (bedragen in miljoenen euro) I I Qredits microkredieten (leningen en garanties)* 11,7 16,0 19,6 8,6 16,4 9,9 Qredits mkb-kredieten ,0 SEED (verleende EZ-financiering)** 16,8 17,1 18,0 8,9 18,8 12,1 Innovatiekrediet (verleende EZ-financiering) 48,0 47,5 52,9 11,5 52,0 22,5 Groeifaciliteit Verstrekte garanties 24,8 11,6 13,1 5,6 8,5 6,5 Groeifaciliteit gefiatteerde garanties 23,4 9,9 14,5 3,9 8,1 15,2 Garantie Scheepsbouwfinanciering (fiatteringen) ,1 - Export Krediet Verzekeringen (saldo) Fonds Opkomende Markten (saldo) , * Vanaf 2011 alleen leningen. ** Vanaf 2014 worden ook de vervolgcommitteringen meegenomen in het verleende financieringscijfer. Tabel 2: Benutting Garantstelling Landbouw en Garantstelling Landbouw Plus (bedragen in miljoenen euro) Garantstelling Landbouw e half Hele 1e half Hele Jaarlijks beschikbaar garantiebudget In behandeling (ult. rapportage periode) 9,4 4,9 2,890 2,64 2,577 Toegekend 40,6 30,7 7,413 19,43 7,766 Beschikbaar garantiebudget (ult. rapportage periode) 3,2 28,5 39,70 27,93 39,66 Garantstelling Landbouw Plus e half Hele 1e half Hele Jaarlijks beschikbaar garantiebudget In behandeling (ult. rapportage periode) 5,9 1,9 0, ,860 Toegekend 23,5 13,6 7,510 13,03 7,400 Beschikbaar garantiebudget (ult. rapportage periode) 54, ,60 64,97 68,73 Kanttekening: de wijze van rapporteren over GL en GL Plus is sinds 2012 gewijzigd. In de voorgaande rapportages werd het totaal aan leningen onder garantstelling gemeld. Vanaf 2012 wordt slechts het kale garantiebedrag gemeld. Dit bedrag is 80% van de lening onder garantstelling. Pagina 7 van 11

8 sleven & Innovatie BIJLAGE 2 OVERZICHT ACTIEVE INVESTERINGSFONDSEN IN NEDERLAND Private fondsen (Bron NVP): 5Square BV Freshwater Venture Partners Nedamco Capital AAC Benelux Management BV Gilde Buy Out Partners BV Nedvest Capital Active Capital Company Gilde Equity Management NEON Private Equity Aescap Venture Management Gilde Healthcare Partners Newion Investments Management Aglaia Oncology Fund B.V. Gimv Nederland BV Nimbus hands-on investors Aletra Capital Partners Global Cleantech Capital Nobel Capital Alpinvest Partners Greenfield Capital Partners NoRo Venture Capital Antea Participaties H2 Equity Partners Peak Capital Anterra Capital Hal Investments Personal Health Solutions (PHS Capital) Astor Participaties Henq Invest B.V. POINT-ONE INNOVATION FUND Atlantic Capital Holland Venture Management B.V. Prime Ventures Avedon Capital Partners HPE Growth Capital Pulsar Network Capital Axivate Capital Hydra Ventures Rabo Private Equity Bencis Capital Partners ICOS Capital Silicon Polder Fund BioGeneration Ventures ICT Venture B.V. Solid Ventures Biotech Turnaround Fund Informal Capital Network Standard Investment Brooklyn Ventures Javest Investment Fund Start Green Venture Capital Capital-C Ventures Karmijn Kapitaal Strong Root Capital Chrysalix SET Kenda Capital Synergia Capital Partners CNBB Venture Partners Lab Venture Capital TechnoStars Concordia Fund Life Sciences Partners The Life Sciences Fund Amsterdam Convent Capital Linden Mobile Ventures BV Thuja Capital Management B.V. Cottonwood Technology Fund Linnaeus Capital Partners TIIN Capital Dasym Investment Strategies BV Lunatech Ventures Tinseltown Investments Dolfin Capital M2Group TransEquity Network B.V Duke Forest Capital Main Capital Partners Twente Technology Fund E2 Cleantech MARC Fund Value Enhancement Partners Ecart Invest 1 BV MedSciences Capital Management B.V. Van den Ende & Deitmers Egeria MeesPierson Informal Opportunity Fund Varova Investments FEIST NV Mentha Capital B.V. VOC Capital Partners Fontem Ventures B.V. Merapar Vortex Capital Partners Forbion Capital Partners Mirveld Capital Partners Wagram Equity Partners Foreman Capital BV MOVIPART Waterland Private Equity Investments Fr2 Capital Nanoventure Yellow&Blue Investment Management Pagina 8 van 11

9 sleven & Innovatie Captive fondsen (gesloten fondsen onderdeel van bank of bedrijf ): Walvis Participaties BB Capital CbusineZ Comnaar Investments De Hoge Dennen Capital PE BV DSM Venturing HB Capital Zernike Group Holding Indofin Group INKEF Capital Merck Serono Ventures Navitas Capital Ogomar B.V. Oranje-Nassau Participaties BV Otto Capital Parcom Capital Philips Healthcare Incubator Plain Vanilla RTL Ventures SanomaVentures Randstad Innovation Fund Erasmus MC BIOMEDICAL FUND Van Lanschot Participaties ABN AMRO Participaties NPM Capital Health Innovations NCB Participaties Bron: NVP Gelieerd aan: Bank Bank Bank Bank/ Belangenorganisatie Pagina 9 van 11

10 sleven & Innovatie Seed fonden: Fondsen binnen investeringsperiode (nieuwe participaties in start ups of bestaande bedrijven)) Business Angels Technostarters B.V. II Peak Capital II ICT Venture B.V. Henq 2 5Square BV Techfund 2 VOC Capital Partners Newion Investments Capital Early Stage Mainport Innovation Fund ICOS Capital Cleantech Early Stage Fund II BioGeneration Ventures II Support Seed Fund Health Innovations II VOC Capital Partners II Holland Venture Zorg Innovaties Axivate Capital Enabling Technology Fund TIIN Techfund III Zeeuws Investeringsfonds Nextgen Ventures Fondsen buiten investeringsperiode (alleen vervolginvesteringen, wanneer er een eerdere investeringsronde door het fonds heeft plaatsgevonden) HENQ 1 Prime Technology Ventures Technostarter Dutch Technology Fund Seed Fund III Aglaia Oncology Seed Fund B.V. Solid Ventures Business Angels Technostarters B.V. Tech Fund Technostartersfonds Zuid-Nederland Regionale overheidsgelieerde fondsen Fondsen BOM Innovatiefonds Brabant Energiefonds Brabant Cleantechfonds Brabant Biobased Brabant Fonds Waterfonds Fondsen PPM Oost Innovatiefonds Oost Nederland Gelderland voor Innovaties Participatiefonds PPM Oost Onder management (voor derden) MKB Kredietfaciliteit Gelderland Topfonds Gelderland Innovatie- en investeringsfonds Innovatiefonds Overijssel (subsidie-deel) Innovatiefonds Twente Dutch Venture Initiative (nationaal fonds) Fondsen LIOF Techstart Startersfonds Participatiefonds Limburg Ventures Nedermaas Ventures Fondsen NOM NOM Aanjaagfinanciering Mezzanine-leningen NOM Groei- of overnamefinanciering Innovatiefonds Noord-Nederland Pagina 10 van 11

11 sleven & Innovatie Fondsen buiten investeringsperiode (alleen vervolginvesteringen, wanneer er een eerdere investeringsronde door het fonds heeft plaatsgevonden) VERVOLG Aescap Percival Participations Start Green Fund Point One Medsciences Seed Fund Vip Fund Health Innovations I Thuja Capital Healthcare Seed Fund Start Green Consumer Products Fund Brabant Life Sciences Seed Fonds E2 Cleantech Fund for Energy, Innovation, Sustainability and Technology Bron: EZ/RVO Fonds InnovationQuarter Investeringsfonds Overig Zeeuws Investeringsfonds Beheer Flevoland Participaties BV Groei- en Ontwikkelingsfonds Noord- Holland B.V Wadinko CV Bron: websites van ontwikkelingsmaatschappijen Pagina 11 van 11