Productie van biobrandstof uit koolzaad

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Productie van biobrandstof uit koolzaad"

Transcriptie

1 Productie van biobrandstof uit koolzaad Stijn Windey

2 Inhoud Koolzaad als brandstof KOBRA: ALT demonstratieproject koolzaadbrandstoffen Energiekenniscentrum 2

3 Inhoud Koolzaad als brandstof KOBRA: ALT demonstratieproject koolzaadbrandstoffen Energiekenniscentrum 3

4 Wat is PPO Koolzaadoliebrandstof (ook: Canola, Pure Plantaardige Olie PPO) is geperste en opgezuiverde olie van koolzaad (Brassica napus) 4

5 Wat is PPO - De teelt van koolzaad is bekend (<> gekend!) - Hoge opbrengsten (1,0 to 1,5 ton per ha) - Geschikt voor persen op kleine schaal - Voordelige gebruikseigenschappen (stroomeigenschappen koud, oxidatie stabiliteit, milieuveilig) 5

6 Kiezen voor koolzaad Meestal winterkoolzaad Teeltrotatie minimum (3 à) 4 jaar (knolvoet!) 3 jaar: WT WG KZ Slakken in WT 4 jaar: vroeg ruimende voorvrucht (rijke bodem nalaten) Erwten, graszaad, klaver, luzerne, vroege aardappelen NIET: bieten/spinazie Aaltjes! 6

7 Kiezen voor koolzaad Teeltproblemen Duiven (sterk verweven gebieden) Opslag (minder in WT-WG-KZ) 7

8 Verwerking Aangepaste maaidorser 8

9 Verwerking Zuiveren, drogen en bewaren Beschikbaarheid Zelf: investering 9

10 Verwerking Persen 10

11 Koolzaad industrieel persen Oliehoudend zaad Raffinage Behandeling Ontgommen Voor-persen Neutralisatie Solvent-Extractie Bleken Ontgeuren Voeding Ruwe olie Opgezuiverde olie 11

12 Koolzaad kleinschalig persen Oliehoudend zaad Reinigen Olie zuivering Sedementatie of filtratie en tweede filtratie Persen Perskoek Ongezuiverde olie Opgezuiverde olie 12

13 Verwerking Persen Capaciteit: 5 ha KZ => 17,5 ton KZ Persen à 10 kg/u = 1750 uren = 73 dagen Persen à 5 kg/u = 3500 uren = 146 dagen Hoe meer pers draait, hoe beter! 10 kg/u: ± 5000 (BTW incl) 50 kg/u: ± 7000 (BTW incl) Niet enkel afgaan op technisch rendement! 13

14 Verwerking Filters Sedimentatie Filteren onder druk Fijnfilter!

15 Verwerking ALGEMEEN Electriciteitsverbruik: Pers 0,500 kw x 1750 uren x 0,15 /kwh = 130 Pers 2,5 kw x 175 uren x 0,15 /kwh = 66 Pompen, Verwarmingselementen Onderhoud & Slijtage Goede bewaring (koel, donker) 15

16 Afzet 16

17 Afzet Koolzaad leveren aan graanhandelaar, uitgaand van voldoende droog product UITGAVEN/ha 750 teelkosten (zaad, bemesting, oogst, excl. andere mechanisatie) INKOMSTEN/ha opbrengst 3,5 ton/ha x 250 /ton = 875 TOTAAL: = 125 (+toeslagrecht +energiepremie 45 ) 17

18 Afzet Koolzaad persen, olie verkopen aan handelaar UITGAVEN/ha 750 teelkosten (zaad, bemesting, oogst, zonder andere mechanisatie) + Reiniging, bewaring, Pers, filter en opslag INKOMSTEN/ha opbrengst 3,5 ton/ha 33 % olierendement 18

19 Afzet gemiddelde kost verwerking Olie wereldmarkt (incl koek) Wereldmarkt Saldo EURO ha 19

20 Afzet Koolzaad persen, olie verkopen aan particulier UITGAVEN/ha 750 teelkosten (zaad, bemesting, oogst, zonder andere mechanisatie) + Reiniging, bewaring, Pers, filter en opslag INKOMSTEN/ha opbrengst 3,5 ton/ha 33 % olierendement 20

21 Afzet gemiddelde kost verwerking Olie particulier (incl koek) Particulier Saldo EURO ha 21

22 Afzet OPMERKINGEN Kwaliteit! Duitse Vornorm DIV V Haalbaarheid?, testen (500 /staal) AFZET Papierwinkel (Accijnzen, depothouder, ) Afname 22

23 Areaal 23

24 Areaal hectare België Vlaanderen Wallonië Nederland 24

25 Potentieel ha à 3,5 ton/ha = ton koolzaad = liter PPO = km (à 7 liter) = auto s (0,5 %) = km (à 28 liter) = 560 vrachtwagens (0.09 %) 25

26 Inhoud Koolzaad als brandstof KOBRA: ALT demonstratieproject koolzaadbrandstoffen Energiekenniscentrum 26

27 Doelstellingen KOBRA: Bekend maken en stimuleren van teelt en verwerking van koolzaad bij landbouwers 27

28 Aanpak KOBRA: Voorbeeldteelt van Koolzaad Vergelijken persen, verzamelen vraag & aanbod, opbouw ervaring (oogst, schonen, drogen, persen, filteren, bewaring, verwerking & toepassing) Verspreiding info verwerking KZ Hoe? Collectieve informatieverspreiding via demo s, publicaties, website & beurzen 28

29 Inhoud Koolzaad als brandstof KOBRA: ALT demonstratieproject koolzaadbrandstoffen Energiekenniscentrum 29

30 Doelstellingen Energietechnoloog ILVO: Technology watch Praktijkgerichte vertaling kennis Innovatief onderzoek aangaande energie in L&T Voorbeeldfunctie overheid: omgebouwde voertuigen, eigen productie PPO, 30

31 Aanpak Energietechnoloog ILVO: Uitbouw EKCLT Opvolgen ontwikkelingen op vlak van energie in de L&T in binnen- en buitenland Kennisverspreiding naar doelgroepen (overheid, L&T, ) Verzamelen problemen/vragen: onderzoek alternatieve/innovatieve energietechnieken 31

32 Aanpak Voorbeeldfunctie overheid: Teelt KZ op ILVO Persen van KZ Filteren en bewaren van PPO Ombouw voertuigen (Vlaamse Overheid) Monitoring voertuigen (verzamelen info uitstoot) 32

33 Samenwerking Uitwisselen ervaringen Oogst, drogen, zuiveren & bewaren Persen KZ, filteren & bewaren PPO Rijervaringen (ombouw) Onderzoek duurzame energie alternatieve/innovatieve technieken voor gebruik, opwekking of besparing van (alternatieve) energie 33

34 34

Ecohuis Antwerpen A2 & PPO. 24 Oktober 2006 Jan Bekaert

Ecohuis Antwerpen A2 & PPO. 24 Oktober 2006 Jan Bekaert Ecohuis Antwerpen A2 & PPO 24 Oktober 2006 Jan Bekaert Pure Planten Olie (PPO) als brandstof in dieselmotoren Dieselmotor: eigenschappen Voordelen van een dieselmotor Hoog rendement: 35% (benzine: 25%)

Nadere informatie

BIO BASED ECONOMY WERKT!

BIO BASED ECONOMY WERKT! KOOLZAAD als biobrandstof Klimaatvriendelijk en boordevol energie BIO BASED ECONOMY WERKT! GROENE GRONDSTOFFEN Energietoepassingen INLEIDING Koolzaad is een low-cost teelt die weinig onderhoud vraagt.

Nadere informatie

BIO BASED ECONOMY WERKT!

BIO BASED ECONOMY WERKT! DEDER alternatief oliehoudend gewas Nieuwe bron van hoogwaardige olie BIO BASED ECONOMY WERKT! GROENE GRONDSTOFFEN Inhoudsstoffen INLEIDING Deder (Camelina Sativa L.), of ook wel huttentut, vals vlas of

Nadere informatie

KOOLZAAD. opstap naar duurzame landbouw

KOOLZAAD. opstap naar duurzame landbouw KOOLZAAD opstap naar duurzame landbouw De teelt van (winter)koolzaad kan een opstap zijn naar duurzame landbouw. Koolzaad zal de enorme socioecologische problemen niet uit de wereld helpen die samengaan

Nadere informatie

Tijdelijke duurzame energie

Tijdelijke duurzame energie Tijdelijke duurzame energie Tijdelijk Uitgewerkte businesscases voor windenergie, zonne-energie en biomassa Anders Bestemmen Tijdelijke duurzame energie Inleiding In het Corporate Innovatieprogramma van

Nadere informatie

Het nieuwe GLB - Vergroening: wat zijn passende keuzes voor uw melkveebedrijf?

Het nieuwe GLB - Vergroening: wat zijn passende keuzes voor uw melkveebedrijf? Het nieuwe GLB - Vergroening: wat zijn passende keuzes voor uw melkveebedrijf? Studienamiddagen Meerhout Oostkamp 28 en 30 juni 2016 Roel Vaes Adviseur rundvee studiedienst BB 1 Nieuw GLB Vanaf 2015 is

Nadere informatie

Het onmogelijke mogelijk maken

Het onmogelijke mogelijk maken Het onmogelijke mogelijk maken Duurzame biobrandstoffen Titus Galema Inhoud Definitie/geschiedenis Duurzaamheid en criteria van Cramer Gota Verde in Honduras (beschrijving/aanpak/resultaten/geleerde lessen)

Nadere informatie

Biomassa: brood of brandstof?

Biomassa: brood of brandstof? RUG3 Biomassa: brood of brandstof? Centrum voor Energie en Milieukunde dr ir Sanderine Nonhebel Dia 1 RUG3 To set the date: * >Insert >Date and Time * At Fixed: fill the date in format mm-dd-yy * >Apply

Nadere informatie

Ik rijd op plantenolie. U ook al? Martina Hülsbrinck PPO.BE vzw 1

Ik rijd op plantenolie. U ook al? Martina Hülsbrinck PPO.BE vzw 1 Ik rijd op plantenolie. U ook al? Martina Hülsbrinck PPO.BE vzw 1 Waarom rijd ik op plantenolie? Mijn motivatie Engagement toekomst Ecologische economie Verantwoording tegenover volgende generatie Zingeving

Nadere informatie

Is spuiwater een volwaardig alternatief voor minerale meststoffen in de aardappelteelt?

Is spuiwater een volwaardig alternatief voor minerale meststoffen in de aardappelteelt? Is spuiwater een volwaardig alternatief voor minerale meststoffen in de aardappelteelt? J. Bonnast (BDB), W. Odeurs (BDB) Samenvatting Het optimaliseren van de teelttechniek is een uitdaging voor iedere

Nadere informatie

Biedt de nieuwe GLB kansen voor voedergewassen? L.Tjoonk Kennisontwikkelaar ruwvoerteelt

Biedt de nieuwe GLB kansen voor voedergewassen? L.Tjoonk Kennisontwikkelaar ruwvoerteelt Biedt de nieuwe GLB kansen voor voedergewassen? L.Tjoonk Kennisontwikkelaar ruwvoerteelt Hervorming Gemeenschappelijk Europees Landbouwbeleid Toeslagrechten 2014 Betalingsrechten 2015 Nationale invulling

Nadere informatie

BIO BASED ECONOMY WERKT!

BIO BASED ECONOMY WERKT! HENNEP een lekkere voedingsbron?! Onverwachte voedingsbron BIO BASED ECONOMY WERKT! GROENE GRONDSTOFFEN Inhoudsstoffen GROENE GRONDSTOFFEN HENNEP een lekkere voedingsbron?! Inleiding Hoewel hennep algemeen

Nadere informatie

Agri Investment Fund. Studienamiddag Bio Economie 9 November 2015. Marc Rosiers Nicolas De Lange

Agri Investment Fund. Studienamiddag Bio Economie 9 November 2015. Marc Rosiers Nicolas De Lange Agri Investment Fund Studienamiddag Bio Economie 9 November 2015 Marc Rosiers Nicolas De Lange Inhoudstafel 1. Agri Investment Fund 2. Actiedomeinen FromFarm tofood Smart Farming Sustainable Farming Biobased

Nadere informatie

Rendabiliteit van sojateelt in Vlaanderen. Jef Van Meensel 23/11/2017 ILVO ILVO

Rendabiliteit van sojateelt in Vlaanderen. Jef Van Meensel 23/11/2017 ILVO ILVO Rendabiliteit van sojateelt in Vlaanderen Jef Van Meensel 23/11/2017 ILVO Focus Heeft soja een plaats in m n teeltplan? Bedrijfseconomisch Technisch Focus Heeft soja een plaats in m n teeltplan? Bedrijfseconomisch

Nadere informatie

Bodemmonster Bodemmonster

Bodemmonster Bodemmonster Evenwicht in de volkstuin? Evenwichtige bemesting Bodemmonster Bodemmonster Belangrijk om te weten: Fosfaat laag: voldoende bemesten Kali laag: voldoende bemesten of bijsturen Magnesium laag: bijsturen

Nadere informatie

Verbetering rendement suikerbietenteelt

Verbetering rendement suikerbietenteelt IRS Postbus 3 600 AA Bergen op Zoom www.irs.nl / hanse@irs.nl Op naar 3 x Verbetering rendement suikerbietenteelt Bram Hanse jaar suiker kostprijs 0 ton/ha /ton biet Ligging van deelnemende bedrijfsparen

Nadere informatie

Houtige biomassaketen

Houtige biomassaketen Houtige biomassaketen 27 januari 2016, Gilze Rijen Schakelevent RVO: Is houtige biomassateelt voor kleinschalige warmte-opwekking interessant? Ton.van.Korven@zlto.nl Eigen duurzame energieketen Biomassaproductie/Biomassa

Nadere informatie

KENNISBUNDEL. Biologische aardappelen. Mei 2013 KOSTPRIJZEN AARDAPPELEN. www.dlvplant.nl

KENNISBUNDEL. Biologische aardappelen. Mei 2013 KOSTPRIJZEN AARDAPPELEN. www.dlvplant.nl KENNISBUNDEL Biologische aardappelen Mei 2013 TEELTTECHNISCHE ASPECTEN LOOFDODEN ZIEKTEN EN PLAGEN / INSECTEN ZIEKTEN EN PLAGEN / VIRUSZIEKTEN ZIEKTEN EN PLAGEN / PHYTOPHTHORA INFESTANS ZIEKTEN EN PLAGEN

Nadere informatie

Evenwicht in de volkstuin? april 1, 2014 DLV Plant

Evenwicht in de volkstuin? april 1, 2014 DLV Plant Evenwicht in de volkstuin? Evenwichtige bemesting Bodemmonster Belangrijk om te weten: Algemeen: Fosfaat, kali, magnesium Op zand: ph en o.s. Op klei: % slib Bodemmonster Fosfaat laag: voldoende bemesten

Nadere informatie

Ruwvoeravond. Passen alternatieve gewassen bij u?

Ruwvoeravond. Passen alternatieve gewassen bij u? Ruwvoeravond Passen alternatieve gewassen bij u? Hoornaar, 16 feb 2017 Akkerbouwmatige Ruwvoerteelt Planmatig werken aan een optimale(ruwvoer)opbrengst door te sturen op bodem en gewas +2.000 kg ds Wat

Nadere informatie

DE KLIMAATNOOT IN MALI

DE KLIMAATNOOT IN MALI DE KLIMAATNOOT IN MALI Valmont s duurzaamheids project i.s.m. Stichting Trees for Travel Duurzaamheid staat al meer dan 26 jaar bij Valmont centraal. Na het laten uitvoeren van een LCA (Levenscyclus Analyse)

Nadere informatie

Stefan Muijtjens. keukentafel, demo s, studiegroepen & waardenetwerken.

Stefan Muijtjens. keukentafel, demo s, studiegroepen & waardenetwerken. Stefan Muijtjens Ploegloze bodembewerking(ruim 15 jaar ervaring) Bedrijfseconomische begrotingen(rentabiliteit, rendement per ha of per uur, liquiditeit) Stadslandbouw & lage input landbouw Werkvormen:

Nadere informatie

aardgas tank ik bij DATS 24 www.dats24.be CNG aardgas voor voertuigen De slimme ecomobiele toekomst is vandaag Transitiebrandstof

aardgas tank ik bij DATS 24 www.dats24.be CNG aardgas voor voertuigen De slimme ecomobiele toekomst is vandaag Transitiebrandstof CNG aardgas voor voertuigen CNG betekent letterlijk samengeperst natuurlijk gas en is eenvoudigweg de samengeperste variant van het aardgas dat we kennen voor huishoudelijk gebruik. CNG is al een tijdje

Nadere informatie

CONSERVERENDE AKKERBOUW. Saalland. Mts Klein Swormink - Stegeman BIOBEURS

CONSERVERENDE AKKERBOUW. Saalland. Mts Klein Swormink - Stegeman BIOBEURS CONSERVERENDE AKKERBOUW Saalland Mts Klein Swormink - Stegeman WIE BEN IK? Wim Stegeman Tot 2009 werkzaam bij R&D DuPont Vanaf 2005 boer samen met Marga Klein Swormink Vanaf 2009 eigen adviesburo Saalland

Nadere informatie

WB Evolving Design Hybride systemen

WB Evolving Design Hybride systemen WB3110 - Evolving Design Hybride systemen Marco de Beurs Examiner EPO Brandstof Electriciteit Voertuig met verbrandingsmotor: compact / licht, veel vermogen, vervuiling, complexe aandrijflijn. Voertuig

Nadere informatie

26 Demoveld Energiegewassen Kw0630

26 Demoveld Energiegewassen Kw0630 26 Demoveld Energiegewassen Kw0630 In het kader van het project Demovelden energieplanten in Zuidoost Nederland en Noord Nederland, gefinancierd door het Hoofd Produktschap Akkerbouw te Den Haag, werd

Nadere informatie

IFEST 27 oktober 2010

IFEST 27 oktober 2010 MIP--PROJECT: EOSAN MIP Met energie energie-- en voedselproductie naar een gezonde bodem IFEST 27 oktober 2010 Agenda OWS Aanleiding Projectaanvraag binnen MIP EOSAN, inhoudelijk EOSAN, partners Stand

Nadere informatie

Introductie HoSt B.V.

Introductie HoSt B.V. HR Hout WKK (Vink Sion) voor glastuinbouw en stadverwarming door HoSt Imtech Vonk vof door H. Klein Teeselink info@host.nl Introductie HoSt B.V. Inhoud: Waarom biomassa WKK, belang van warmte? Wie zijn

Nadere informatie

HR WKK met CO 2 winning

HR WKK met CO 2 winning HR WKK met CO 2 winning Door: Herman Klein Teeselink HoSt Sheet 1 of 22 Inhoud HoSt HoSt ImtechVonkV.O.F. - Reinigen van rookgassen - Rookgascondensor / Scrubber - Nat elektrostatisch filter - Waterbehandeling

Nadere informatie

Hulpmiddelen voor aanpakken ziekten en plagen

Hulpmiddelen voor aanpakken ziekten en plagen IRS Van Konijnenburgweg 24 4611 HL Bergen op Zoom The Netherlands e-mail: raaijmakers@irs.nl http://www.irs.nl Hulpmiddelen voor aanpakken Elma Raaijmakers, Bram Hanse en Peter Wilting Checklist suikerbieten

Nadere informatie

Biodieselproductie uit palmolie en jatropha in Peru en impact voor duurzaamheid.

Biodieselproductie uit palmolie en jatropha in Peru en impact voor duurzaamheid. Biodieselproductie uit palmolie en jatropha in Peru en impact voor duurzaamheid. Een Levens Cyclus Duurzaamheids Analyse Auteur: Baukje Bruinsma November 2009 Samenvatting. Door het verbranden van fossiele

Nadere informatie

ALT-Demonstratieproject. Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en eigen voederwinning.

ALT-Demonstratieproject. Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en eigen voederwinning. ALT-Demonstratieproject Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en eigen voederwinning. Situering van het project. In Vlaanderen worden jaarlijks grote hoeveelheden voedermiddelen geïmporteerd voor gebruik

Nadere informatie

Termijnmarkt ook voor Vlaamse teler? Guy Depraetere Algemeen secretaris ABS

Termijnmarkt ook voor Vlaamse teler? Guy Depraetere Algemeen secretaris ABS Termijnmarkt ook voor Vlaamse teler? Guy Depraetere Algemeen secretaris ABS Telen = één, verkopen = twee Contracten Vrije markt Marktkennis: POMMAK, studieclub, aardappelpraatje, Termijnmarkt Vrije markt

Nadere informatie

Schone handen, schone fabrieken, maar dan geldbesparend.

Schone handen, schone fabrieken, maar dan geldbesparend. Schone handen, schone fabrieken, maar dan geldbesparend. Warmteterugwinning GRATIS ENERGIE, WIE WIL DAT NU NIET Waar koude wordt gemaakt ontstaat warmte. Met name shockvriezers leveren veel warmte op van

Nadere informatie

KOOLZAAD ALS ENERGIETEELT? STUDIENAMIDDAG ENERGIETEELTEN VLAAMSE OVERHEID. Vandaele Alain Inagro

KOOLZAAD ALS ENERGIETEELT? STUDIENAMIDDAG ENERGIETEELTEN VLAAMSE OVERHEID. Vandaele Alain Inagro KOOLZAAD ALS ENERGIETEELT? STUDIENAMIDDAG ENERGIETEELTEN VLAAMSE OVERHEID Vandaele Alain Inagro Koolzaad als energieteelt? 1. Koolzaad als energieteelt? Verleden Heden 2. Toepassingen op vandaag 3. De

Nadere informatie

Welkom. Trees from Traffic. Met de steun van het Fonds Duurzaam Materialen- en Energiebeheer, beheerd door de Koning Boudewijnstichting.

Welkom. Trees from Traffic. Met de steun van het Fonds Duurzaam Materialen- en Energiebeheer, beheerd door de Koning Boudewijnstichting. Welkom Trees from Traffic Met de steun van het Fonds Duurzaam Materialen- en Energiebeheer, beheerd door de Koning Boudewijnstichting. Programma 10u00: Inleiding Schepen Jan Van der Velpen 10u20: beheer

Nadere informatie

Voorjaarstoepassing van drijfmest op kleigrond voor aardappelen

Voorjaarstoepassing van drijfmest op kleigrond voor aardappelen Voorjaarstoepassing van drijfmest op kleigrond voor aardappelen In PPL het (Programma PrecisieLandbouw) (PPL) investeren investeren landbouwbedrijfsleven en en ministerie van van LNV LNV in in hulpmiddelen

Nadere informatie

RVP goes green. Hoe springt de RVP om met energie? juin 8, Rijksdienst voor Pensioenen ~

RVP goes green. Hoe springt de RVP om met energie? juin 8, Rijksdienst voor Pensioenen ~ RVP goes green Rijksdienst voor Pensioenen ~ www.rvp.fgov.be Agenda ~ Doel: verlagen van de CO 2 -uitstoot ~ Installaties voor de warmteproductie ~ Installaties voor de koudeproductie ~ Bezoek ter plekke

Nadere informatie

Achtergrondinformatie bij het artikel: Rooikosten verlagen door het beter benutten van rooiers en kippers.

Achtergrondinformatie bij het artikel: Rooikosten verlagen door het beter benutten van rooiers en kippers. Achtergrondinformatie bij het artikel: Rooikosten verlagen door het beter benutten van rooiers en kippers. Dit document is opgesteld als achtergrondinformatie bij het artikel Lagere rooikosten bij betere

Nadere informatie

Veel gestelde vragen ;

Veel gestelde vragen ; Veel gestelde vragen ; Kan ik Yellow Miracle Oil(YMO olie) in de motor doen als daar een mineraal&synthetische motor olie reeds is? Antwoord ; Ja, u kan YMO olie gebruiken samen met de grote merken, zowel

Nadere informatie

Praktijkproef invoering ECOdrive

Praktijkproef invoering ECOdrive Praktijkproef invoering ECOdrive Periode 0-meting:... Periode eindmeting:... Kosten: Inbouw en ombouw kosten per voertuig: 300,- o Vergoeding betaald door de organisatie waar de test plaatsvindt. Beschikbaar

Nadere informatie

Hoe evolueert de aardappelteelt in de toekomst?

Hoe evolueert de aardappelteelt in de toekomst? Hoe evolueert de aardappelteelt in de toekomst? Oudenaarde, 31 januari 2017 Guy Vandepoel, Lid Hoofdbestuur Boerenbond Een sector in expansie BE aardappelproductie groeit sneller ten opzichte van Europese

Nadere informatie

Impact analyse: ambitie elektrisch transport

Impact analyse: ambitie elektrisch transport Impact analyse: ambitie elektrisch transport ad-hoc verzoek EL&I 29 maart 211, ECN-L--11-27, C. Hanschke www.ecn.nl Scope en aanpak impact analyse 1.8.6.4.2 Groeiambitie Elektrische auto's [mln] 215 22

Nadere informatie

HET COMITÉ WAAROM KLEINE TEELTEN? PERSPECTIEVEN VAN KLEINE TEELTEN IN NEDERLAND

HET COMITÉ WAAROM KLEINE TEELTEN? PERSPECTIEVEN VAN KLEINE TEELTEN IN NEDERLAND PERSPECTIEVEN VAN KLEINE TEELTEN IN NEDERLAND KONINKLIJKE VERENIGING HET COMITÉ VAN GRAANHANDELAREN Matthé Vermeulen 9 maart 2016 1/ 15 HET COMITÉ Wat doet Het Comité van Graanhandelaren? Brancheorganisatie

Nadere informatie

Resultaten na 3 jaar. Suikermarktordening. Acties Cosun: Prijsdaling Volumedaling Geografische herverdeling. Forse reorganisatie suikersector in EU

Resultaten na 3 jaar. Suikermarktordening. Acties Cosun: Prijsdaling Volumedaling Geografische herverdeling. Forse reorganisatie suikersector in EU EU suikermarkt Uitzaai 008 Vooruitblik 009 Jan Willem van Roessel Resultaten na jaar Prijsdaling Volumedaling Geografische herverdeling Suikermarktordening Forse reorganisatie suikersector in EU 6 Mln

Nadere informatie

Praktijkgerichte oplossingen voor organische stofopbouw in biologische landbouw onder MAP 5

Praktijkgerichte oplossingen voor organische stofopbouw in biologische landbouw onder MAP 5 Praktijkgerichte oplossingen voor organische stofopbouw in biologische landbouw onder MAP 5 Projectduur: 1 januari 2016 31 december 2017 Financiering: Verantwoordelijke: Partners: Praktijkgerichte oplossingen

Nadere informatie

Economische analyse en dimensionering van een verwarmingssysteem op. collectieve systemen

Economische analyse en dimensionering van een verwarmingssysteem op. collectieve systemen Economische analyse en dimensionering van een verwarmingssysteem op zonne-energie voor collectieve systemen Voordelen van gravitaire drainage voor collectieve systemen Economisch optimale dimensionering

Nadere informatie

BIOSTIMULANT. Het begint bij de wortel

BIOSTIMULANT. Het begint bij de wortel BIOSTIMULANT Het begint bij de wortel - Stimuleert de wortelgroei en -activiteit Verhoogt stresstolerantie onder ongunstige groeiomstandigheden Vergroot wortellengte en biomassa Verbetert opname van water

Nadere informatie

Inhoud: Bio Warmte Kracht Centrale op Jatropha. Kernactiviteit BioShape. Raad van Commissarissen BioShape Holding. Structuur BioShape Holding BV

Inhoud: Bio Warmte Kracht Centrale op Jatropha. Kernactiviteit BioShape. Raad van Commissarissen BioShape Holding. Structuur BioShape Holding BV Praktijkdag Groen Gas en Warmtebenutting 15 november 2007 Bio Warmte Kracht Centrale op Jatropha Combinatie locatie : WKK, crushing, pretreatment en logistiek in Terneuzen Wat is Plantage Projecten België

Nadere informatie

De Duurzame Weg. László Vákár. Raadgevend Ingenieur

De Duurzame Weg. László Vákár. Raadgevend Ingenieur De Duurzame Weg László Vákár Raadgevend Ingenieur 7 maart 2012 Kennismaking Naam: László Vákár (Budapest, 1953) Functie: Raadgevend Ingenieur Opleiding: TU Delft Civiele Techniek, 1982 De Duurzame Weg

Nadere informatie

Mogelijkheden van vergisting voor de productie van biogas. Bruno Mattheeuws 09 juni 2007

Mogelijkheden van vergisting voor de productie van biogas. Bruno Mattheeuws 09 juni 2007 Mogelijkheden van vergisting voor de productie van biogas Bruno Mattheeuws 09 juni 2007 AGENDA Biogas-E vzw Biomassa Anaerobe vergisting Digestaat Biogas en de toepassingen Anaerobe vergisting en het milieu

Nadere informatie

Energie in de glastuinbouw

Energie in de glastuinbouw Energie info glastuinbouw 22-11-2004 Energie in de glastuinbouw Eenheden Voelbaar / niet voelbaar Brandstof Benutte deel Prijs energiekost Alternatieve energie BBT Serre verliezen Energieproductie Vermogen

Nadere informatie

Studiemiddag biologische pluimveehouderij. Ine Kempen/Annelies Beeckman

Studiemiddag biologische pluimveehouderij. Ine Kempen/Annelies Beeckman Studiemiddag biologische pluimveehouderij Ine Kempen/Annelies Beeckman 1-19/05/2016 Sluiten van kringlopen: Kenmerken biologische pluimveehouderij Regionaal voeder Pluimveebedrijven weinig extra grond

Nadere informatie

Notitie Betreft Power2Nijmegen Inleiding figuur 1: overzicht ecodorp Vraagstelling

Notitie Betreft Power2Nijmegen Inleiding figuur 1: overzicht ecodorp Vraagstelling Notitie Aan : Ad Vlems, Bert Lagerweij Van : Arjan van Bon Datum : 28 augustus 2012 Kopie : Anne Pronk Onze referentie : 9X3809.A2/N00001/110412/Nijm2 HASKONING NEDERLAND B.V. BUILDINGS Betreft : Power2Nijmegen

Nadere informatie

De waalse landbouw in cijfers

De waalse landbouw in cijfers De waalse landbouw in cijfers 2015 Opmerking : Vanaf 2011, om redenen van administratieve vereenvoudiging, berusten de enquêtes niet meer op de landbouwers die aan de landbouwtelling hebben deelgenomen

Nadere informatie

Grondbewerking en brandstofbesparing. 9 februari 2015, Gerard Meuffels PPO Vredepeel

Grondbewerking en brandstofbesparing. 9 februari 2015, Gerard Meuffels PPO Vredepeel Grondbewerking en brandstofbesparing 9 februari 2015, Gerard Meuffels PPO Vredepeel BODEMSTRUCTUUR Waaraan voldoet een goede bodem Bron: SBU, 2002 Diepe sporen als gevolg van oogstwerkzaamheden Schade

Nadere informatie

De waalse landbouw in cijfers

De waalse landbouw in cijfers De waalse landbouw in cijfers 2017 Opmerking : Vanaf 2011, om redenen van administratieve vereenvoudiging, berusten de enquêtes niet meer op de landbouwers die aan de landbouwtelling hebben deelgenomen

Nadere informatie

Zonne-energie voor ondernemers. Een zonnige en zuinige toekomst?

Zonne-energie voor ondernemers. Een zonnige en zuinige toekomst? Zonne-energie voor ondernemers Een zonnige en zuinige toekomst? Sjoerd Bootsma LTO Noord Advies Zonne-energie Onderwerpen Energie en duurzaamheid Ontwikkeling elektriciteitsprijs Aandeel groene stroom

Nadere informatie

Eiwitgewassen. Voordelen luzerne. Nadelen luzerne 1/14/2016. Luzerne Rode klaver Lupine Veldbonen Soja. Eiwitrijke gewassen

Eiwitgewassen. Voordelen luzerne. Nadelen luzerne 1/14/2016. Luzerne Rode klaver Lupine Veldbonen Soja. Eiwitrijke gewassen Eiwitgewassen Eiwitrijke gewassen Luzerne Rode klaver Lupine Veldbonen Soja Voordelen luzerne Nadelen luzerne Positief effect op bodemstructuur Droogteresistent door diepe beworteling Nalevering N: 60

Nadere informatie

Raseigenschappen biologische aardappelen. Vermeerdering Biologisch Uitgangsmateriaal (VBU) KW0826 Door: Douwe Werkman

Raseigenschappen biologische aardappelen. Vermeerdering Biologisch Uitgangsmateriaal (VBU) KW0826 Door: Douwe Werkman Raseigenschappen biologische aardappelen. Vermeerdering Biologisch Uitgangsmateriaal (VBU) KW0826 Door: Douwe Werkman Inleiding In opdracht van VBU (Vermeerdering Biologisch Uitgangsmateriaal) werd in

Nadere informatie

DET. Onderzoeks resultaten alternatieve brandstof met een Mitsubishi diesel S4L2 In een aggregaat opstelling

DET. Onderzoeks resultaten alternatieve brandstof met een Mitsubishi diesel S4L2 In een aggregaat opstelling Onderzoeks resultaten alternatieve brandstof met een Mitsubishi diesel S4L2 In een aggregaat opstelling Technische onderzoek Aanpassingen Vloeibare biobrandstoffen Verbruik Emissies(NOx, CO,SO2, HC,PM)

Nadere informatie

Onderwerpen. Veranderingen en uitdagingen. Proefopzet BASIS (1) 1/12/2011. Proefopzet BASIS Resultaten 2009-2010 Eerste bevindingen

Onderwerpen. Veranderingen en uitdagingen. Proefopzet BASIS (1) 1/12/2011. Proefopzet BASIS Resultaten 2009-2010 Eerste bevindingen 1/12/211 Onderwerpen Masterclass NKG 13 januari 211 Derk van Balen (derk.vanbalen@wur.nl) Proefopzet BASIS Resultaten 2921 Eerste bevindingen Veranderingen en uitdagingen Meer bodembedekking, gbm overwinteren,

Nadere informatie

Kan stimuleren van agrobiodiversiteit zonder externe gelden?

Kan stimuleren van agrobiodiversiteit zonder externe gelden? Resultaten met functionele agrobiodiversiteitsmaatregelen vanuit project Boeren en Agrobiodiversiteit.. Kan stimuleren van agrobiodiversiteit zonder externe gelden? Jan de Wit Louis Bolk Instituut 1 Biodiversiteit?

Nadere informatie

PERSPECTIEVEN VAN KLEINE TEELTEN IN NEDERLAND. KONINKLIJKE VERENIGING HET COMITÉ VAN GRAANHANDELAREN Matthé Vermeulen 9 maart 2016 1 / 15

PERSPECTIEVEN VAN KLEINE TEELTEN IN NEDERLAND. KONINKLIJKE VERENIGING HET COMITÉ VAN GRAANHANDELAREN Matthé Vermeulen 9 maart 2016 1 / 15 PERSPECTIEVEN VAN KLEINE TEELTEN IN NEDERLAND KONINKLIJKE VERENIGING HET COMITÉ VAN GRAANHANDELAREN Matthé Vermeulen 9 maart 2016 1 / 15 HET COMITÉ Wat doet Het Comité van Graanhandelaren? Brancheorganisatie

Nadere informatie

Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug

Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug CONCEPT Omgevingsdienst regio Utrecht Mei 2015 opgesteld door Erwin Mikkers Duurzame energie per Kern in gemeente Utrechtse Heuvelrug

Nadere informatie

Welkom Elektrische voertuigen 6 juli 2011

Welkom Elektrische voertuigen 6 juli 2011 Welkom Elektrische voertuigen 6 juli 2011 Agenda Project elektrische voertuigen Eandis Impact op netwerk elektriciteit Deelname proeftuin EVA 2 6 juli 2011 Technische gegevens voertuigen ( 1 ) 4 FIAT FIORINO

Nadere informatie

Evolutie van de Belgische voorraden

Evolutie van de Belgische voorraden Evolutie van de Belgische voorraden 2012-2013 V. De Blauwer (Inagro), D. Florins (FIWAP), P. Lebrun (FIWAP) Samenvatting Jaarlijks houden FIWAP, CARAH, PCA en Inagro een enquête om de evolutie van de aardappelvoorraden

Nadere informatie

AUTARCO 260 WP Prijslijst Zelfstroom Zonnestroom installatie KOOP

AUTARCO 260 WP Prijslijst Zelfstroom Zonnestroom installatie KOOP AUTARCO 260 WP Prijslijst Zelfstroom Zonnestroom installatie KOOP Zo heeft u direct inzicht wat Zelfstroom Zonnepanelen u kosten en op kunnen leveren. een omvormer, installatiemateriaal, opbrengst garantie,

Nadere informatie

Hybride warmtepomp-concept

Hybride warmtepomp-concept DHPA vanaf Oktober 2016 VAKGROEP WONINGBOUW VAKGROEP UTILITEIT Technische commissie Technische commissie Communicatie Statistieken 1 Hybride warmtepomp-concept Energie neutraal? 2 1 Hartelijk welkom Frans

Nadere informatie

DE RYCK Klima. 1 kw primaire energie 2,25 kw warmte. ŋ verlies op motor 10% netto vermogen op WP 34% geeft warmte afvoer verwarmingscircuit

DE RYCK Klima. 1 kw primaire energie 2,25 kw warmte. ŋ verlies op motor 10% netto vermogen op WP 34% geeft warmte afvoer verwarmingscircuit DE RYCK Klima LUWAGAM : pomp lucht-water aangedreven met gasmotor PAUL DE RYCK Werking op laag niveau (buitenlucht min. 0 C) omzetten naar warmte op hoog niveau (buiswater max. 50 C) Serreverwarming buis

Nadere informatie

Nieuwsbrief 14. Het programma is te vinden op Applicatie berekening brandstofgebruik.

Nieuwsbrief 14. Het programma is te vinden op   Applicatie berekening brandstofgebruik. Rekenprogramma voor brandstofverbruik bij (niet-kerende) grondbewerking Twee studenten van de HAS Hogeschool, Martijn Robben en Hans Moggré, hebben in opdracht van het Praktijknetwerk Niet-Kerende Grondbewerking

Nadere informatie

Rabin Baldewsingh. 27 juni SBR congres

Rabin Baldewsingh. 27 juni SBR congres Samen op weg naar een klimaatneutraal Den Haag Rabin Baldewsingh wethouder duurzaamheid gemeente Den Haag 27 juni SBR congres Den Haag Ambitie Den Haag klimaatneutraal in 2040 CO 2 -emissie reduceren door:

Nadere informatie

Grip op de Maas kentallen voor energie opwek. in combinatie met ruimtebeslag

Grip op de Maas kentallen voor energie opwek. in combinatie met ruimtebeslag Grip op de Maas kentallen voor energie opwek in combinatie met ruimtebeslag Een eerste aanzet tot de vorming van typische kentallen en iconen ter verbinding van de werelden van Water, Landschap en Energie

Nadere informatie

Verwarming vleeskuikenstallen

Verwarming vleeskuikenstallen Verwarming vleeskuikenstallen Kris De Baere, Jenny Löffel 15 juni 2011 1 Verwarmingssystemen Directe systemen: verbrandingsproces in stal zelf Warmtekanon => meest gebruikte verwarmingssysteem - zonder

Nadere informatie

Slotbijeenkomst. Leader-project Energiek gebruik van resthout uit landschapsonderhoud

Slotbijeenkomst. Leader-project Energiek gebruik van resthout uit landschapsonderhoud Slotbijeenkomst 15 september 2014 Huysmanhoeve, Eeklo Leader-project Energiek gebruik van resthout uit landschapsonderhoud Samenwerking Voor Agrarisch Landschap vzw (SVAL) www.energieklandschapshout.be

Nadere informatie

Johan van den Broek Delphy

Johan van den Broek Delphy Johan van den Broek Delphy Programma Aaltjesbestrijding vollegrond Buxusbladvlo Proeven 2015 2016 Buxus op beddenteelt Behandelingen aaltjesproef Per behandeling ongeveer 200 m 2 2 monsters vooraf en 2

Nadere informatie

inagro Code van goede praktijk bodembescherming advies organische koolstofgehalte en zuurtegraad ONDERZOEK & ADVIES IN LAND- & TUINBOUW

inagro Code van goede praktijk bodembescherming advies organische koolstofgehalte en zuurtegraad ONDERZOEK & ADVIES IN LAND- & TUINBOUW inagro ONDERZOEK & ADVIES IN LAND- & TUINBOUW Code van goede praktijk bodembescherming advies gehalte en zuurtegraad 2 Toelichting resultaten MTR_versie 2011 ORGANISCHE KOOLSTOF Organische stof en in de

Nadere informatie

Project Gota Verde Yoro, Honduras

Project Gota Verde Yoro, Honduras FACT Foundation Project Gota Verde Yoro, Honduras Lokale consumptie en kleinschalige productie van biobrandstoffen in een lokale economie Peter Moers Algemeen Project Coordinator Stichting STRO Conferentie

Nadere informatie

BIO: ETEN & WETEN INTROLES VOOR DE

BIO: ETEN & WETEN INTROLES VOOR DE BIO: ETEN & WETEN INTROLES VOOR DE 1 e GRAAD 1 LESUUR FICHES VOOR DE LEERLINGEN FICHE 1 - A WORTELEN Biowortelen van een bioboer die kiest voor natuur en milieu. Bio kiest voor natuur en milieu! De biowortelboer(in)

Nadere informatie

Algemeen Belgisch Vlasverbond ( ABV )

Algemeen Belgisch Vlasverbond ( ABV ) De Belgische vlassector Algemeen Belgisch Vlasverbond ( ABV ) - Het economische belang van de vlassector in België - Vlasvezel een duurzame oogst met een grote variatie van toepassingen - Structuur en

Nadere informatie

Granen in de Melkveehouderij. Henk Woolderink/ Roy Berentsen 30 mei 2013

Granen in de Melkveehouderij. Henk Woolderink/ Roy Berentsen 30 mei 2013 Granen in de Melkveehouderij Henk Woolderink/ Roy Berentsen 30 mei 2013 Aandachtspunten Ontwikkelingen mestbeleid! Dreigend ruwvoeroverschot? Krachtvoervervangers! Projectmatig! Voedergewassen Eigen eiwit

Nadere informatie

Hobart AM/AMX/AUX Doorschuifvaatwasmachines

Hobart AM/AMX/AUX Doorschuifvaatwasmachines Hobart AM/AMX/AUX Doorschuifvaatwasmachines Hobart Doorschuifvaatwasmachines Dat een vaatwasmachine een schone vaat oplevert, is vanzelfsprekend. Als u echter bij een grote belasting van de machine door

Nadere informatie

De Energieboerderij 10/21/2011. Inhoudsopgave. toont duurzaamheid aan! Bio-energie: oplossing bij reststromen? Waarom Energieboerderij?

De Energieboerderij 10/21/2011. Inhoudsopgave. toont duurzaamheid aan! Bio-energie: oplossing bij reststromen? Waarom Energieboerderij? Inhoudsopgave De Energieboerderij Jan Kamp Wageningen UR (PPO-AGV) toont duurzaamheid aan! Waarom Energieboerderij? Opzet project Resultaten 2008 en 2009 Strategieën voor verbetering Waarom Energieboerderij?

Nadere informatie

pca Bewaarproblemen oogst 2014

pca Bewaarproblemen oogst 2014 pca Bewaarproblemen oogst 2014 Seizoen 2014 Prachtig voorjaar Zomer: groeizaam weer (plaag ) Natte augustus Hoge temperaturen bij oogst Hoge temperaturen eerste weken bewaring Grote productie Grove knollen,

Nadere informatie

Bio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder

Bio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder Voor kwaliteitsvolle WarmteKrachtKoppeling in Vlaanderen Bio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder 16/12/2010 Cogen Vlaanderen Daan Curvers COGEN Vlaanderen Houtige biomassa in de landbouw 16

Nadere informatie

De waalse landbouw in cijfers

De waalse landbouw in cijfers De waalse landbouw in cijfers 2016 Opmerking : Vanaf 2011, om redenen van administratieve vereenvoudiging, berusten de enquêtes niet meer op de landbouwers die aan de landbouwtelling hebben deelgenomen

Nadere informatie

A. WETTELIJK GEBRUIKSVOORSCHRIFT

A. WETTELIJK GEBRUIKSVOORSCHRIFT HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN EN BIOCIDEN BIJLAGE III WG van het middel Agil 100 EC, 15291 N 29 september 2017 A. WETTELIJK GEBRUIKSVOORSCHRIFT Het middel is uitsluitend toegelaten

Nadere informatie

Fractioneren van de stikstofbemesting in aardappelen 6 jaar proeven

Fractioneren van de stikstofbemesting in aardappelen 6 jaar proeven Fractioneren van de stikstofbemesting in aardappelen 6 jaar proeven V. De Blauwer (Inagro), W. Odeurs (BDB), M. Goeminne (PCA) Samenvatting Het is moeilijk voor een teler om het nitraatresidu na de teelt

Nadere informatie

Resultaten demonstratieproject Bokashi in Flevoland 2013 en 2014

Resultaten demonstratieproject Bokashi in Flevoland 2013 en 2014 Resultaten demonstratieproject Bokashi in Flevoland 2013 en 2014 26 maart 2015, Lubbert van den Brink Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland SPF: Stichting

Nadere informatie

Ervaringen met voederbieten

Ervaringen met voederbieten 172 e themadag NVWV t Beste bouwplan Ervaringen met voederbieten Erik Smale Groot Steinfort Introductie Tuesday 18 October 2016 Dare to Dairy Environment & Biodiversity Iets over mijzelf Groot Steinfort

Nadere informatie

landbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE KB

landbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE KB Examen VMBO-KB 2017 gedurende 200 minuten landbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE KB Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSPE KB bestaat uit twee deelexamens waarvan dit

Nadere informatie

Biomassa WKK in de glastuinbouw

Biomassa WKK in de glastuinbouw Management samenvatting Biomassa WKK in de glastuinbouw Evaluatie van transitieroutes Februari 2005 Auteurs Opdrachtgevers : Ir. Joep Coenen, Cogen Projects Ir. Stijn Schlatmann, Cogen Projects : Productschap

Nadere informatie

TRIBOLOGIE OLIE, SMERING & MOTOREN

TRIBOLOGIE OLIE, SMERING & MOTOREN TRIBOLOGIE OLIE, SMERING & MOTOREN Tribologie, of wrijvingskunde, Gaat over het gedrag van contactvlakken tussen materialen onder allerlei omstandigheden, nat, droog, koud of warm. Doel is het beperken

Nadere informatie

Project SAVE. Slim Aansturen Van Elektriciteit. Smart Building Congress Lamot Mechelen, 5 maart 2015

Project SAVE. Slim Aansturen Van Elektriciteit. Smart Building Congress Lamot Mechelen, 5 maart 2015 Project SAVE Slim Aansturen Van Elektriciteit Smart Building Congress Lamot Mechelen, 5 maart 2015 Laurens Vandelannoote, Innovatiesteunpunt Projectleider SAVE 9/03/2015 1 Algemeen SAVE = Slim Aansturen

Nadere informatie

Mogelijke oplossingen voor het energieprobleem

Mogelijke oplossingen voor het energieprobleem http://glasreg.khk.be/ www.kvlt.be Mogelijke oplossingen voor het energieprobleem Studiedag: Toekomst voor de glastuinbouw? 1 december 2006 Herman Marien Energieprobleem: van kennis tot besparing 1. Kennis

Nadere informatie

Duurzaam Sportcomplex De Tukkers Albergen

Duurzaam Sportcomplex De Tukkers Albergen Duurzaam Sportcomplex De Tukkers Albergen Voorbeeldproject voor een gecombineerde inzet van duurzame energiebronnen voor de productie van warmte en elektriciteit Presentatie 18 dec. VV. Berkum Eddy Bramer

Nadere informatie

Stichting Proefboerderijen Noordelijke Akkerbouw. Rassenonderzoek winterkoolzaad 2011

Stichting Proefboerderijen Noordelijke Akkerbouw. Rassenonderzoek winterkoolzaad 2011 Stichting Proefboerderijen Noordelijke Akkerbouw Rassenonderzoek winterkoolzaad 2011 Rassenonderzoek winterkoolzaad 2011 Opdrachtgever: Euro Grass: T.a.v. dhr. B. Bles Monsanto: T.a.v. dhr. H. Braatz Syngenta

Nadere informatie

Rekenen met Energie. Vragen en antwoorden over energie en besparing voor. 5 november Frans Debets.

Rekenen met Energie. Vragen en antwoorden over energie en besparing voor. 5 november Frans Debets. Rekenen met Energie Vragen en antwoorden over energie en besparing voor 5 november 2016 Frans Debets www.debetsbv.nl Energie Besparen Waarom wil je dat? Hoe pak je het aan? Kosten besparen; Waarde verkoopbaarheid

Nadere informatie