Ik wist niet dat leren leuk kon zijn

Transcriptie

1 Ik wist niet dat leren leuk kon zijn Good practices in de volwasseneneducatie CINOP, s-hertogenbosch Samenstelling: Thomas Bersee, Patricia Defesche, Annelies Dickhout, Maaike Lens en Margriet Snellen

2 Voorwoord Leren doe je toch alleen als je jong bent? Je leert eerst tien tot vijftien jaar en daarna werk je tot aan je pensioen. Misschien leer je nog voor een hobby en soms voor je werk, maar dat is het dan wel. Zo dachten we er vroeger over. Tegenwoordig kijken we daar anders tegenaan. Natuurlijk gaan we nog steeds naar school, maar we houden niet op met leren als we een diploma op zak hebben. Dat kan ook niet: nieuwe technologieën bieden zoveel mogelijkheden en hebben zoveel consequenties voor ons dagelijks bestaan, dat we wel moeten bijblijven. De samenleving stelt steeds meer eisen aan onze kennis. Als we willen thuisbankieren, gemakkelijk onze belastingaangifte willen doen, een nette sollicitatiebrief willen schrijven of boodschappen willen doen op het internet, moeten we kunnen omgaan met computers. Maar ook de werkomgeving verlangt steeds meer kennis: wie gevaarlijke stoffen vervoert, moet de eigenschappen ervan kennen, wie auto s verkoopt of repareert, moet thuis zijn in milieuwetgeving, en wie in de gezondheidszorg werkt, zal zich steeds weer moeten bijscholen om de ontwikkelingen op dat terrein bij te kunnen benen. In maart 2000 werd in Lissabon door de Europese Commissie het besluit genomen dat het onderwijsbeleid in de lidstaten in toenemende mate gericht dient te zijn op een leven lang leren. Volgens de commissie is dat nodig om een succesvolle overgang naar de kennissamenleving mogelijk te maken. Lifelong learning is an essential policy

3 for the development of citizenship, social cohesion and employment, zo staat in de slotconclusie van Lissabon. Ik onderschrijf dit met hart en ziel. Het is belangrijk dat mensen hun talenten ontwikkelen, zich vrijer voelen en minder afhankelijk zijn van anderen, dat ze een sociaal bestaan opbouwen en volop blijven meedoen aan het maatschappelijk leven. Dit is niet alleen goed voor de mensen zelf, maar het is vooral ook goed voor de samenleving als geheel. De bevordering van een leven lang leren is daarom speerpunt van beleid. De Week van het leren en het Actieplan Alfabetisering Autochtone Nederlanders dat door het ministerie van OCW naar de Tweede Kamer is gestuurd, zijn initiatieven vanuit het OCW-beleid rond een leven lang leren. Beide initiatieven richten zich op het stimuleren van volwassenen om (weer) te gaan leren. Zowel in het kader van de Week van het leren als in het kader van het Actieplan Alfabetisering zijn prijzen ingesteld. De prijzen worden toegekend aan projecten en organisaties die op bijzondere wijze hebben bijgedragen aan de vernieuwing en de versterking van het volwassenenonderwijs. Het gaat om zogeheten best practices die alom navolging verdienen. In dit boekje worden de best practices uit het afgelopen cursusjaar geportretteerd. Het gaat om zes projecten uit het alfabetiseringsonderwijs en om zes projecten op een breder terrein binnen de volwasseneneducatie. Het is goed dat een breed publiek kennis kan nemen van de beschreven projecten en er inspiratie uit kan putten. Het gaat om projecten met aansprekende en creatieve leeractiviteiten die aansluiten bij de directe leefomgeving van de cursisten. Mijn bewondering geldt niet alleen voor de cursisten die de drempel genomen hebben om weer te gaan leren, maar ook voor hun deskundige en toegewijde docenten. Samen zorgen zij er immers voor dat de lessen meer dan de moeite waard zijn. De projecten laten zien dat je op vele manieren kunt leren maar bovenal dat leren ook heel leuk kan zijn. Mark Rutte Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

4 Inhoudsopgave Inleiding 6 Een lange adem 8 26 jaar alfabetiseringsonderwijs in Amersfoort Vrouwenplein Drenthe 13 Een website voor en door vrouwen Een eigen fotoboek 17 Woonwagenvrouwen brengen hun leven in beeld en onderzoeken hun toekomst Leren hoort bij het leven 20 Nedwerk NT1: de Stichting Landelijk Netwerk Nederlandstaligen in de (basis)educatie

5 Bouwen aan je toekomst 24 Een programma voor nieuwkomers Blokletters 28 Televisieserie voor vrouwen die moeite hebben met lezen en schrijven Kansarmen worden kansrijk 32 Arbeidsmarkt (h)erkent verborgen talenten De boze buitenwereld 36 Alfabetiseringsonderwijs en sociale activering van de woonwagenbewoners/ zigeuners van De Kring Peer Gynt Theaterdiner 40 Mensen met verstandelijke beperking spelen theaterfragment en verzorgen een diner Jongerenloket 45 Een fysiek herkenbare balie voor jongvolwassenen voor dienstverlening rond werk en studie Zo doe ik dat! 49 Portfolioproject ter versterking van de autonomie van mensen die moeite hebben met lezen en schrijven European Summer Academy 53 Volwassenen uit verschillende landen richten zich op intercultureel leren en duurzame ontwikkeling Bijlage: 56 Leden van de jury Klankbordgroep Week van het leren Voortgangsberaad Actieplan Alfabetisering Autochtone Nederlanders

6 Inleiding 6 De Week van het leren en het Actieplan Alfabetisering Autochtone Nederlanders dragen bij aan het beleid rond een leven lang leren. CINOP voert deze projecten uit in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Het zijn twee voorbeelden van overheidsmaatregelen die erop gericht zijn mensen te prikkelen tot leren. De kennissamenleving waar we in leven, vraagt zo veel van ons aanpassingsvermogen dat het meer dan ooit van belang is dat mensen zich blijven ontwikkelen. De Week van het leren zet jaarlijks in september 2004 was het alweer voor de vijfde keer de leermogelijkheden voor volwassenen in de schijnwerpers.wie in Nederland wil leren, kan kiezen uit vele mogelijkheden: regionale opleidingencentra (ROC s), bibliotheken, de open universiteit, volksuniversiteiten, creativiteitscentra, club- en buurthuizen, instellingen voor vormingswerk, musea, opleidingen via de LOI enzovoorts. Leren voor je werk, in het kader van persoonlijke ontwikkeling of gewoon voor de lol : het kan allemaal. De Week van het leren wordt geïnitieerd vanuit het landelijke coördinatiepunt maar wordt vooral regionaal en lokaal bedacht en uitgevoerd. In 2004 waren er meer dan tweehonderd activiteiten in bijna zeventig plaatsen in Nederland. Deze activiteiten varieerden van cursusmarkten tot lokale dictees, een werkontbijt of een kettingbrief van elfjes en gedichten. Op 6 september werden de jaarlijkse prijzen uitgereikt voor de leerder van het jaar en het meest innovatieve project in de volwassenen-

7 educatie van het jaar (nationaal en met een internationaal tintje). Het Actieplan Alfabetisering Autochtone Nederlanders behelst een meerjarenplan voor de periode Het doel is het alfabetiseringsonderwijs aan autochtone Nederlanders een nieuwe impuls te geven. Samen met de Stichting Lezen & Schrijven worden er activiteiten uitgevoerd, om mensen die moeite hebben met lezen en schrijven over de drempel te helpen naar een cursus. Er is het landelijke telefoonnummer dat 24 uur per dag en zeven dagen per week gebeld kan worden door mensen die zich voor een lees-, schrijfof rekencursus willen opgeven. Er is veel aandacht voor media-acties gericht op attendering, bewustwording en taboedoorbreking. Zo ging in september 2004 de SIRE-campagne Wie dit niet kan lezen is niet gek van start. Ook de prijzen voor projecten die zich onderscheiden op het gebied van alfabetisering, zijn belangrijk bij het vestigen van de aandacht op analfabetisme en alfabetisering. En natuurlijk: geen kennissamenleving zonder websites! Op en vindt u alle informatie over deze projecten. In deze uitgave gaat de aandacht uit naar de projecten die een prijs kregen dan wel genomineerd waren vanuit de Week van het leren en het Actieplan Alfabetisering. Ik beveel deze good practices van harte bij u aan: ze tonen vanuit heel verschillende invalshoeken hoe de inzet en deskundigheid van medewerkers in het volwassenenonderwijs kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van mensen. Het gaat om zeer diverse doelgroepen, uiteenlopend van (plattelands)vrouwen, mensen met een verstandelijke beperking, allochtonen en jongeren tot mensen met moeite met lezen en schrijven.vooral het maatwerk en de flexibiliteit waarvan de projecten getuigen, vielen mij op. Ik hoop dat de projecten in dit boekje een voorbeeldfunctie zullen hebben en dat ze anderen op ideeën zullen brengen. Prof. dr. Jos Claessen Algemeen directeur CINOP 7

8 Een lange adem 26 jaar alfabetiseringsonderwijs in Amersfoort 8

9 Onder het motto Een lange adem: 26 jaar basiseducatie in Amersfoort wordt gewerkt aan het in stand houden van een passend educatief aanbod voor volwassen autochtone Nederlanders die moeite hebben met lezen en schrijven, zodat zij zich beter kunnen redden in onze samenleving. KORTE BESCHRIJVING Het project in Amersfoort is er een van lange adem.vanaf 1977 zijn er lees- en schrijfcursussen voor autochtone volwassenen. Sindsdien is er altijd voor gestreden dat het cursusaanbod voor de lees- en schrijfgroepen gehandhaafd bleef, ook als de aantallen cursisten tijdelijk wat terugliepen. Binnen de verzakelijkte sfeer van het ROC, waarbij het ook binnen de sector educatie vooral om de cijfers gaat, was het af en toe een hele toer om dit voor elkaar te krijgen. De tendens is immers om steeds kortere trajecten aan te bieden. Het aanbod wordt gestandaardiseerd en er moet getoetst worden. Maar bij cursisten van lees- en schrijfgroepen gaat het juist vaak om kleine stapjes voorwaarts en om het verwerven van vaardigheden die veel impact hebben op hun persoonlijke leven, maar die moeilijk te toetsen zijn. Korte trajecten zijn geen optie voor deze mensen. De cursisten hebben juist lang de tijd nodig in een veilige omgeving om echt verder te komen. De gemeente Amersfoort heeft het voortbestaan van deze cursussen ook daadwerkelijk mogelijk gemaakt. AANPAK Bij de basiseducatie wordt uitgegaan van betekenisvol leren. Dat houdt in dat cursisten hetgeen ze leren direct moeten kunnen toepassen. Daarbij wordt zo veel mogelijk aangesloten op de actualiteit. Cursisten werken op hun eigen niveau aan taalvaardigheden die van belang zijn voor hun functioneren in het dagelijkse leven. Een onderdeel van de cursus is om ieders ervaringen met het leren onder de loep te nemen. Het bespreekbaar maken van de problemen met lezen en schrijven versterkt het groepsproces en de betrokkenheid bij elkaar en het versterkt het gevoel niet de enige te zijn met dit probleem. Dat werkt bevrijdend. De cursisten worden op een respectvolle en standvastige manier benaderd. Door hen een veilige leeromgeving te bieden, door hen serieus te nemen en hen bewust te maken van hun leermogelijkheden, groeit hun zelfvertrouwen en leren zij lezen en schrijven. Zij leren te verwoorden wat hen bezighoudt en op die manier komt er een veranderingsproces op gang. De resultaten liegen er niet om. De cursisten kunnen zich redden in het dagelijkse leven. Zij hoeven voor het 9

10 lezen en schrijven van een brief geen hulp van familie meer in te roepen; zij gaan naar ouderavonden op de school van hun kinderen en zij durven gesprekken te voeren op een verjaardag. Voorts maken zij gebruik van het openbaar vervoer, ze halen hun rijbewijs, zij durven te solliciteren, zij komen voor zichzelf op in hun werk, zij durven hun mening te zeggen, zij praten mee in een ondernemingsraad of durven een stap te zetten voor een hogere functie. En zo gaat het nog veel verder. Mensen gaan hun (klein)kinderen voorlezen; lezen de krant ( er gaat een wereld voor mij open ); vormen zich een mening over de gebeurtenissen in de wereld; gaan naar een cursus Engels en volgen een computercursus. Het allerbelangrijkste is wel dat ze zich niet meer aan de kant laten zetten. 10 Midden jaren tachtig werd in Amersfoort gedurende een aantal jaar een theaterproject met cursisten en docenten van lees- en schrijfgroepen uitgevoerd volgens de methode Boal ( theater van de onderdrukten ). Samen met de cursisten werd een thema gekozen, naar aanleiding van situaties die door hen als problematisch werden beschouwd. De grote lijnen van het stuk werden afgesproken en al improviserend op de planken gezet. Het stuk werd één keer in zijn geheel gespeeld. Na de pauze werd het nog een keer gespeeld, maar mensen uit het publiek konden er een andere

11 wending aan geven. Deze manier van werken maakte veel los en liet zien dat problemen gevarieerd konden worden opgelost door geen slachtoffer van de situatie te blijven, maar zelf initiatief te nemen. En dat is iets wat wezenlijk is binnen de lees- en schrijfcursussen: mensen gaan zelf meer sturing geven aan hun leven. BETROKKEN ORGANISATIE Het ROC Midden Nederland (voorheen de Amerlanden), unit Educatie, uitvoeringslocatie Bisschopsweg, Amersfoort. SUCCESFACTOREN EN SUCCESSEN De groepsgewijze aanpak waarbij cursisten merken, dat ze niet de enigen zijn die niet of slecht kunnen lezen en schrijven en waarbij (leer)ervaringen worden uitgewisseld, maakt deelnemers sterk. Over vrouwenemancipatie gesproken: Een vrouw zette de grote stap en ging naar een blijf-van-mijn-lijfhuis, omdat zij door de cursus zoveel zelfvertrouwen kreeg dat zij alleen voor haar kind kon zorgen. Zij is een nieuw leven begonnen. Een ander stuurde een kaartje aan haar docent Zonder de cursus had ik het nooit aangedurfd: reizen met het vliegtuig naar Istanbul om op bezoek te gaan bij mijn dochter en kleinkind. Vrouwen geven zich op als hulpmoeder op de school van hun kind, gaan mee op schoolreisje of helpen mee met het organiseren van een ouderavond. Een interieurverzorgster merkte dat zij meer kon dan alleen schoonmaken en ging naar het arbeidsbureau voor ander werk. Zij is nu verantwoordelijk voor de catering bij een bedrijf. Zij geniet er enorm van. Een vrouw kreeg een leidinggevende functie omdat zij beter kon schrijven. Een cursist heeft nooit meer hoofdpijn, zij kan nu lezen en hoeft geen smoezen meer te bedenken. Daardoor staat zij open voor veranderingen en is zij niet meer bang om nieuwe stappen te zetten. Ze neemt nu uitnodigingen aan om op koffievisite te komen. Ik kan over meer onderwerpen praten door de cursus. Door de basiseducatie krijgen vrouwen een stevige positie in het gezin en dwingen zij respect af. Zij laten zich niet meer de kaas van het brood eten. Zij 11

12 zijn een voorbeeld voor hun dochters. Zij stimuleren hun kinderen goed hun best te doen op school en zij houden de vorderingen in de gaten. Zij letten erop dat hun dochters een vak leren.veel vrouwen staan niet meer dag en nacht voor hun familie klaar. Zij gaan zelf hun leven invullen, nemen zelf verantwoordelijkheid voor hun leven en worden onafhankelijk en gelukkiger. UITSPRAKEN DEELNEMERS Ik heb hier meer geleerd dan in mijn hele leven. Ik heb nooit geweten dat leren ook leuk kon zijn. Ik voel me niet meer zo onzeker. Ik ben wie ik ben. En daar schaam ik mij niet voor. Ik heb geleerd om op mezelf te vertrouwen. Sinds de cursus is mijn leven veranderd, mijn kinderen worden groot en ik had nooit kunnen dromen dat ik nog eens op een kantoor zou werken. Nu doe ik het. Wat heb ik geleerd op de Basiscursus Nederlands? Mijn pannenkoeken zijn lekkerder. Ook de medewerking van cursisten aan de totstandkoming van diverse videobanden die op de lokale televisie zijn uitgezonden, is een niet onbelangrijke factor. En voor radio- en televisieuitzendingen zijn herhaaldelijk cursisten geïnterviewd (Catherine Keyl-show, Plein Publiek, Omroep Amersfoort). Dit materiaal is prima bruikbaar bij voorlichtings- en wervingsactiviteiten. TIPS Zorg voor goede contacten met de gemeente en CWI. Ook contacten met het maatschappelijk werk zijn van belang; de laatste tijd worden er in Amersfoort weer veel cursisten via deze lijn doorverwezen. De plaatselijke kranten en huis-aanhuisbladen worden heel goed gelezen. Zorg op gezette tijden dus voor informatie in deze bladen. Ook de lokale radio en televisie zijn prima media om informatie over lees- en schrijfcursussen te verspreiden. Nota bene: docenten en cursistenbegeleiders dienen wel zeer zorgvuldig om te gaan met contacten tussen de pers en cursisten. CONTACT ROC Midden Nederland, afd. Educatie Mevrouw Inez de Graaff Bisschopsweg BT Amersfoort Telefoon:

13 Vrouwenplein Drenthe Een website voor en door vrouwen 13

14 Vrouwenplein Drenthe heeft drie doelstellingen: Zorgen dat steeds meer vrouwen internetten. Uitwisseling van informatie tussen vrouwenorganisaties. De samenhang tussen verschillende vrouwenorganisaties in Drenthe vergroten. 14 KORTE BESCHRIJVING De Drentse Vrouwenraad en ENOVA (Emancipatie Adviesbureau Drenthe) namen het initiatief voor een website die voor en door vrouwen en vrouwenorganisaties in Drenthe wordt gemaakt en onderhouden. De verschillende vrouwenorganisaties kunnen hun eigen website hierin hangen en beheren. Binnen een jaar hebben al ongeveer 85 vrouwenorganisaties (van grote tot kleine) meegewerkt aan de website die wordt onderhouden door ongeveer 150 vrouwen. Hiervoor worden regelmatig trainingen gegeven. Het Vrouwenplein heeft een duidelijke functie gekregen voor de vrouwenorganisaties en vergemakkelijkt het in contact komen met elkaar, met nieuwe leden en specifiek jongeren. AANPAK ENOVA leverde een projectleider die verantwoordelijk was voor de voortgang en inhoud van het project. De projectleider deed een inventarisatieonderzoek naar internetgebruik en -behoeften onder de vrouwenorganisaties in Drenthe. Door dit onderzoek werd duidelijk waar het project zich op moest richten en tegelijkertijd ontstond er een actueel adressenbestand van geïnteresseerden. Het onderzoek heeft ook bijgedragen aan de bekendheid van het project en draagvlak hiervoor. Vanuit de verschillende vrouwenorganisaties werd een stuurgroep samengesteld die het project leidde. Na het opzetten van de website is in juni 2003 het product Vrouwenplein overgedragen aan een redactieteam dat de voortgang van de website op zich neemt. Het redactieteam bestaat uit ongeveer zes vrouwen die trainingen hebben gevolgd voor het onderhouden van het Vrouwenplein en om trainingen voor andere vrouwen te verzorgen. Voor bouw en het onderhoud zijn verschillende trainingen en cursussen gegeven. Als start zijn binnen het project internetworkshops gegeven aan leden van vrouwenorganisaties. Daarnaast heeft de Bibliotheek Assen webmastertrainingen gegeven aan veertig vrouwen zodat zij de site mee konden bouwen en beheren. Nadat de site was opgezet en het beheer aan de redactie was overgedragen, zijn de trainingen voortgezet op een andere manier. De vrouwen van het redactieteam, aangevuld met nog enkele enthousiaste vrouwen

15 uit verschillende vrouwenorganisaties, zijn door de Bibliotheek Assen opgeleid om webmastertrainingen te verzorgen. Vervolgens hebben zij deze trainingen in verschillende dorpen en steden uitgevoerd. In totaal hebben ongeveer 150 vrouwen het eerste jaar hieraan deelgenomen. Studenten van de Hogeschool Drenthe hebben een website e-learning ontwikkeld met handleidingen voor het aanvragen, lezen en verzenden van , het bewerken van plaatjes, het plaatsen van teksten enzovoort. De onderwerpen zijn later door de redactie verder uitgebreid en aangevuld. Ten slotte zijn er verschillende initiatieven door de redactie opgezet, zoals een helpdesk waar webmasters terecht kunnen met vragen. Er zijn netwerkbijeenkomsten georganiseerd waar de webmasters konden uitwisselen en discussiëren over maatwerk in de volwasseneneducatie. En er worden nieuwsbrieven verstuurd. 15

16 BETROKKEN ORGANISATIES De Drentse Vrouwenraad is initiatiefnemer van dit project. ENOVA heeft voor de projectleiding gezorgd en het onderzoek uitgevoerd. De Bibliotheek Assen heeft het Vrouwenplein zowel technisch als inhoudelijk begeleid en heeft (een deel van) de trainingen uitgevoerd. Studenten van Hogeschool Drenthe, afdeling Mens en informatica, hebben een handleiding gemaakt op het Vrouwenplein. Daarnaast zijn er vele vrouwenorganisaties actief betrokken bij het vrouwenplein. Ook zijn er sponsoren die het project mede mogelijk hebben gemaakt. Deze zijn te vinden op de website. SUCCESFACTOREN EN SUCCESSEN Inspiratie, enthousiasme en draagvlak. Dat zijn de belangrijkste succesfactoren van het vrouwenplein. Je krijgt een bredere ervaring, leert nieuwe netwerken kennen en veel inspiratie komt via learning by doing. Het project is in samenwerking met de doelgroep uitgevoerd en gemotiveerde mensen werden stap voor stap begeleid. Vervolgens konden deze mensen hun ervaring en kennis weer overdragen aan anderen. TIPS Besteed veel aandacht en energie aan het creëren van draagvlak. Mensen en organisaties waren in het begin huiverig en onbekend, maar met een klein groepje enthousiaste vrouwen is toch een begin gemaakt. Zodra het project concreter werd, groeide ook het enthousiasme. Schakel de doelgroep zelf in om mensen over de streep te trekken. Op deze manier wordt het project ook echt gedragen door de doelgroep: het is hun eigen project. BIJZONDERHEDEN De stichting ENOVA heeft het project Vrouwenplein ingebracht in een Europees project waarin organisaties uit Spanje, Italië, Zweden, Litouwen en Nederland goede voorbeelden uitwisselen rond leven lang leren en burgerparticipatie. ENOVA ontving hiervoor in de Week van het leren een aanmoedigingsprijs van de Internationale Commissie van de Stichting voor Volkshogeschoolwerk om op haar eigen enthousiaste wijze door te gaan met de ontwikkeling van het Vrouwenplein en de ervaringen met dit project in Europees verband te multipliceren. CONTACT Vrouwenplein Drenthe Mevrouw Wietske Anema Website: 16

17 Een eigen fotoboek Woonwagenvrouwen brengen hun leven in beeld en onderzoeken hun toekomst Foto s: Evert van de Biezen 17

18 Het doel was om een methode te ontwikkelen en toe te passen waarbij cursisten op basis van verhalen uit verleden, heden en toekomst bewuste keuzes maken over hun deelname aan de maatschappij. Bij de groep woonwagenvrouwen gebeurde dit via het in beeld brengen van ieders persoonlijke leven met een eigen fotoboek. KORTE BESCHRIJVING Binnen de School voor Volwasseneneducatie te Eindhoven werd het alfabetiseringstraject van vrouwelijke analfabete woonwagenbewoners uitgebreid met een toekomstperspectievenonderzoek. Hierbij werd de leefwereld van de vrouwen zelf centraal gesteld. De vrouwen onderzochten hoe hun leven er nu uitzag en hoe ze dachten of wensten dat hun leven (of dat van hun kinderen) er in de toekomst uit zou zien. In overleg met de cursisten werd besloten hun eigen leven in beeld 18 te brengen door een fotoboek te maken, met daarbij behorende verhalen. Het beeld dat uit de fotoboeken naar voren kwam, werd met de vrouwen besproken en zij gaven een presentatie over hun fotoboek. Het programma was gericht op: Het onderzoek van eigen identiteit en competenties. Het binnenbrengen van de school in het gezin en andersom. De koppeling van taalontwikkeling aan zelfonderzoek. Participatie in de burgermaatschappij. Het onderzoeken van toekomstmogelijkheden en -beperkingen. Het durven presenteren van een eigen fotoboek aan buitenstaanders.

19 BETROKKEN ORGANISATIE Het ROC Eindhoven, School voor Het project werd een groot succes en de woonwagenvrouwen vonden het bijzonder motiverend om eraan te werken. Positieve aspecten waren bewustwording van en reflectie op hun eigen leven. Zo kwam bijvoorbeeld de positie van de woonwagenvrouw in het gezin aan de orde en de combinatie school en gezin.tevens waren de opvoeding en de toekomst van de kinderen onderwerp van gesprek. Ook leidde het project tot een positiever zelfbeeld. De vrouwen waren trots op de geleverde prestatie. De methode is inmiddels uitgebreid en succesvol ingezet in een project sociale activering (van niet-woonwagenbewoners). AANPAK De weerstand tegen een verplichte uitbreiding van het taaltraject werd grotendeels overwonnen door het leven van de woonwagenvrouwen centraal te stellen. De vrouwen vonden het heel bedreigend om het eigen boek te presenteren, maar de docent trok hen over de streep. Zij waren erg trots bij de presentatie van hun boeken en namen deze uit eigen beweging mee naar externe instanties. Een vrouw maakte zelfs op eigen initiatief een prachtig fotoverhalenboek over en voor haar kleinkind. Volwasseneneducatie. SUCCESFACTOREN Dat de weerstand om verplicht aan het programma mee te doen werd overwonnen, geeft wel aan hoe stimulerend en motiverend de methodiek werkt. Het geloof in eigen mogelijkheden wordt op een goede manier opgepakt en versterkt. Het in beeld brengen en beschrijven van het eigen leven zijn uitstekende hulpmiddelen bij taalontwikkeling en maatschappijoriëntatie. De methodiek is bovendien te vertalen naar programma s sociale redzaamheid, professionele redzaamheid en opvoedingsondersteuning. Kortom: Een erg enthousiast en inventief project voor een moeilijke doelgroep, aldus de jury. TIPS Als je met een nieuw project aan de slag wilt, probeer dan vooral praktisch aan het werk te gaan en niet van tevoren alles al beschreven te hebben. Vertel ook je cursisten zelf dat iets de eerste keer is en dat zij meehelpen bij het ontwikkelen van een nieuw programma. Kom met name in het begin vaak bij elkaar om de voortgang te bespreken en knelpunten op te lossen. MATERIALEN De methodiek is niet beschikbaar.wel kunnen geïnteresseerden altijd terecht bij ROC Eindhoven voor mondelinge informatie. CONTACT ROC Eindhoven, School voor Volwasseneneducatie Mevrouw Francé Coppens Van Vorststraat CX Eindhoven Telefoon: fmm.coppens@roceindhoven.nl 19

20 Leren hoort bij het leven Nedwerk NT1: de Stichting Landelijk Netwerk Nederlandstaligen in de (basis)educatie 20 Illustratie: Nedwerk NT1

21 Leren hoort bij het leven en leren kun je in de (basis)educatie. Onder dit motto behartigt Nedwerk NT1 de onderwijsbelangen van volwassenen die nauwelijks of geen opleiding gevolgd hebben. Het Nedwerk NT1 stelt zich tot doel de deelname (kwantiteit) van laagopgeleide Nederlandstalige (autochtone) volwassenen aan de (basis)educatie te doen toenemen door profilering van de doelgroep en door publiciteit. Bovendien beoogt de Stichting de kwaliteit van het onderwijs te verhogen door het bevorderen van onderzoek en het stimuleren tot inhoudelijke vernieuwing. De leden van Nedwerk NT1 zijn de ROC s, de regionale opleidingencentra in Nederland. KORTE BESCHRIJVING Het Nedwerk NT1 1 is in 1997 opgericht door leidinggevenden, docenten en ondersteuners uit de (basis)educatie. Aanleiding tot de oprichting was de gedeelde zorg over de verminderde deelname van (semi-)analfabeten aan het volwassenenonderwijs. Het aantal analfabeten nam niet af, maar het aanbod lees- en schrijfcursussen voor volwassenen verminderde wel sterk. In onze kennisintensieve samenleving heb je deze vaardigheden echter hard nodig. De mensen die deze vaardigheden missen, raken in een achterstandssituatie en ondervinden problemen in de samenleving, op het werk maar ook in de privésfeer. AANPAK Landelijke uitwisselingsdag Jaarlijks wordt er een landelijke uitwisselingsdag gehouden voor de deskundigheidsbevordering van docenten en begeleiders. Elektronische uitwisseling Door middel van het netwerk FLITSned Extra kunnen leden van Nedwerk NT1 elkaar vragen naar nieuwe ontwikkelingen binnen de basiseducatie. De digitale communicatie bevordert een snelle uitwisseling en overdracht van nieuw ontwikkelde werkwijzen en kennis. 21

22 Nieuwsbrief Elk kwartaal verschijnt de nieuwsbrief Nedwerknieuws met nieuws en achtergrondartikelen. Landelijke bellijn Deze bellijn is 24 uur per dag en zeven dagen per week bereikbaar. Wie niet goed kan lezen, schrijven of rekenen of wie zo iemand kent, kan gratis bellen naar deze informatielijn. Bij dit nummer kunnen mensen zich 22 aanmelden voor of informatie verkrijgen over een cursus bij het dichtstbijzijnde ROC. Publiciteitsacties Het Nedwerk NT1 levert producten op het gebied van publiciteit die door de deelnemende ROC s gebruikt kunnen worden bij hun lokale of regionale activiteiten.voorts verschaft het Nedwerk NT1 informatie over het onderwerp aan de landelijke en regionale media. BETROKKEN ORGANISATIES De leden van Nedwerk NT1 zijn de regionale opleidingencentra in Nederland. Het streven is dat ieder ROC is vertegenwoordigd. Het aantal ROC s dat lid is van Nedwerk NT1 is in drie jaar tijd gestegen van 31 naar 40. SUCCESFACTOREN Het Nedwerk NT1 levert via de inzet van de nationale bellijn en de adequate reactie op de meldingen een prima bijdrage aan de doelstelling van het Actieplan Alfabetisering. Door de inspanning van de leden van het Nedwerk NT1 is er een goed werkend, landelijk dekkend systeem. Mensen die voor zichzelf de stap hebben gezet zich te melden als potentiële deelnemer aan een alfabetiseringsprogramma, kunnen er door de inspanningen van het Nedwerk NT1 op rekenen dat ze gehoord worden en de kans krijgen uit hun isolement te breken. En door de uitwisseling en het bevorderen van onderzoek levert het Nedwerk NT1 een essentiële bijdrage aan de kwaliteit van het onderwijs aan analfabete Nederlanders. TIPS De posters, leaflets en briefkaarten van het Nedwerk NT1 (zie verder onder Materialen) kunnen tegen betaling besteld worden via Het landelijke 0800-nummer staat erop vermeld. Zo zijn ze door het hele land bruikbaar voor iedereen die iets wil doen aan de werving van mensen die moeizaam lezen en schrijven voor leesen schrijfcursussen. MATERIALEN Er is een serie leaflets, affiches en briefkaarten beschikbaar om de aandacht te vestigen op de problematiek. Op alles staat het nummer vermeld. Een voorbeeld van het materiaal is te bekijken op en te klikken op de i.

23 Er is ook videomateriaal verkrijgbaar dat gebruikt kan worden bij voorlichting en werving (materiaal waarin mensen uit de doelgroep aan het woord komen). Ook dit materiaal is te bestellen via CONTACT Stichting Landelijk Netwerk Nederlandstaligen in de (basis)educatie Mevrouw Anne-Marie Verhagen Lyra NE Dordrecht Telefoon: nedwerk.nt1@12move.nl Website: 23