Eindrapportage Project. Meer allochtone docenten voor Rotterdam

Transcriptie

1 Eindrapportage Project Meer allochtone docenten voor Rotterdam 1

2 Inhoud: Samenvatting 3 Inleiding 4 Full Color Zes deelprojecten Bijdrage aan de ontwikkeling van regionaal arbeidsmarktbeleid voor de onderwijssector Activiteiten Inbreng betrokken partijen en rol bij het project 5 Financiën Contactpersoon Deelproject A: Empowerment van allochtone studenten 6 Inleiding Project 7 Conclusies en aanbevelingen 10 Deelproject B: Ondersteuning bij sollicitaties van allochtone studenten 11 Inleiding 11 Project 13 Conclusies en aanbevelingen 15 Deelproject C: De gastvrije stageschool (onderzoek vo) 18 Inleiding 18 Project 18 Conclusies en aanbevelingen 20 Deelproject D: De gastvrije stageschool (onderzoek po) 21 Inleiding 21 Project 21 Conclusies en aanbevelingen 22 Deelproject E: Ludieke acties 23 Inleiding 23 Project 23 Deelproject F: Netwerk startende allochtone leerkrachten 25 Inleiding 25 Project 25 Conclusies en aanbevelingen 26 Bijlagen Deelproject C: De gastvrije stageschool (onderzoek vo) Bijlage 1: Inventarisatie categorieën Bijlage 2: Enquêteformulier De stage school 2

3 Samenvatting In het primair onderwijs (po) in Nederland is de evenredigheid tussen het aantal allochtone leerlingen en allochtone leerkrachten ver te zoeken. In Rotterdam heeft 64 procent van de leerlingen een allochtone achtergrond, onder leerkrachten is dit 12 procent. De Rotterdamse pabo-opleidingen vinden deze scheve verhouding onwenselijk en zijn in 2006 gezamenlijk het project Meer allochtone docenten voor Rotterdam gestart, om de in- en doorstroom van allochtone leerkrachten en stagiaires te bevorderen. Elke student een stageplek Het project Meer allochtone docenten voor Rotterdam is een samenwerkingsproject van de drie pabo-opleidingen en de lerarenopleiding in Rotterdam. Dat zijn de Hogeschool Rotterdam, INHOLLAND, Pabo Thomas More en de lerarenopleiding van de Hogeschool Rotterdam. De begeleidingsgroep van het project, die uit managers van de opleidingen bestaat, heeft als belangrijkste doel gesteld: Voor elke student een stageplek in Rotterdam. Elke instelling heeft een of twee deelprojecten uitgewerkt. Al is de bindende factor tussen de deelprojecten de stageproblematiek, ieder deelproject is geheel anders van inhoud. Hierdoor is ook de wijze van evaluatie divers. Allochtoon? Ik? Opvallend bij alle deelprojecten is dat de allochtoon niet als zodanig gezien wil worden. De derde generatie kinderen van allochtone ouders laten zich lang niet altijd associëren met het begrip allochtoon. Deze kinderen zijn hier geboren en getogen, volgens de Nederlandse begrippen opgevoed en trekken met autochtone leeftijdsgenoten op. Specifieke acties, die voor hen worden ondernomen, ervaren zij als stigmatiserend. Mede hierom is bij een aantal deelprojecten de nadruk komen te liggen op de risicogroep voortijdige uitval. Hieronder vallen mannen, studenten met een mbo vooropleiding en tweede-kansers. In het deelproject startersnetwerk kwam naar voren dat allochtone starters baat hebben bij begeleiding tijdens hun eerste werkjaar. Ook hiervoor geldt dat overlegd wordt of deze begeleiding met steun van de besturen kan worden voortgezet. Diversiteitsbeleid Zowel op po- als vo-scholen bleken vaak geen eenduidige regels en afspraken te bestaan over het aannemen van docenten en stagiaires met een andere culturele achtergrond. Het belangrijkste resultaat van het totale project is, dat in elke instelling inmiddels een diversiteitsbeleid ontwikkeld wordt, dat onderdeel is van het integraal beleid van de instelling. Dit project is afgerond, maar de aandacht voor de allochtone student blijft onverminderd gehandhaafd. De begeleiding en de ondersteuningssystemen worden verder ontwikkeld. Dit project was niet tot stand gekomen zonder: de directies van de opleidingen, die het mogelijk gemaakt hebben dat de docenten aan de deelprojecten konden werken. de docenten, die met grote inzet aan hun deelproject gewerkt hebben. het Sectorbestuur Onderwijsarbeidsmarkt (SBO), dat steeds weer meegedacht heeft als er wijzigingen in het projectplan werden voorgesteld. de besturen, die meegewerkt hebben aan de onderzoeken. 3

4 Inleiding Meer allochtone docenten voor Rotterdam Full Color In het primair onderwijs (po) in Nederland is de evenredigheid tussen het aantal allochtone leerlingen en allochtone leerkrachten ver te zoeken. In Rotterdam heeft 64 procent van de leerlingen een allochtone achtergrond, onder leerkrachten is dit 12 procent. De Rotterdamse pabo-opleidingen vinden deze scheve verhouding onwenselijk en hebben in 2006 samen de verantwoordelijkheid genomen om de in- en doorstroom van allochtone leerkrachten en stagiaires te bevorderen. Dit geven zij vorm met het Full Color project. Full Color plaatst het thema diversiteit hoger op de agenda van scholen. Het secundaire doel is: meer allochtonen voor de klas en op leidinggevende posities in het onderwijs. De pabo-opleidingen van de Hogeschool Rotterdam, INHOLLAND en Pabo Thomas More en de lerarenopleiding van de HR hebben in het kader van deze doelstelling het project Meer allochtone docenten voor Rotterdam opgezet. De begeleidingsgroep van het project, die uit de managers van de opleidingen bestaat, heeft mede als doel gesteld: Voor elke student een stageplek in Rotterdam. Het project bestaat uit zes deelprojecten: A. Empowerment van allochtone studenten. B. Ondersteuning bij sollicitaties van allochtone studenten C. De gastvrije stageschool onderzoek vo D. De gastvrije stageschool onderzoek po E. Ludieke acties F. Netwerk startende allochtone leerkrachten Bijdrage aan ontwikkeling van regionaal arbeidsmarktbeleid voor de onderwijssector In de projectaanvraag is het volgende geschreven: Wij willen de aansluiting tussen de opleiding en de onderwijsarbeidsmarkt optimaliseren door te fungeren als bruggenbouwer. Algemeen is bekend dat allochtonen het moeilijk hebben op de arbeidsmarkt en zeker wanneer er sprake is van een tekort aan banen, zoals dat nu nog in het primair onderwijs het geval is. De problematische situatie begint al bij het vinden van goede stageplekken. In alle deelprojecten is sprake van de bruggenbouwerfunctie. Het overleg met de besturen en de scholen is nog steeds gaande en moet tot meer duidelijkheid leiden. Activiteiten Elk deelproject heeft een eigen eindevaluatie gemaakt. Hierin staan de doelstellingen, bereikte resultaten, overdraagbaarheid, planning en looptijd zo veel mogelijk beschreven. Voor een aantal deelprojecten bleek bijstelling van deze zaken gedurende de looptijd noodzakelijk. In overleg met de projectleider en het SBO is tot deze aanpassingen overgegaan. 4

5 Inbreng betrokken partijen en rol bij het project De deelprojecten zijn uitgevoerd op de deelnemende scholen. A. Empowerment van allochtone studenten. Uitgevoerd door de lerarenopleiding van de Hogeschool Rotterdam Contactpersonen; Rudy Enny en Gosse Romkes B. Ondersteuning bij sollicitaties van allochtone studenten Uitgevoerd door de Pabo van de Hogeschool Rotterdam Contactpersonen: Eric Punt en Lia Lugthart-Kooiman C. De gastvrije stageschool onderzoek VO Uitgevoerd door de lerarenopleiding van de Hogeschool Rotterdam Contactpersoon: Gosse Romkes D. De gastvrije stageschool onderzoek BO Uitgevoerd door de Pabo Thomas More Contactpersoon: Antoinette Nass E. Ludieke acties Uitgevoerd door de Pabo Thomas More Contactpersoon: Antoinette Nass F. Netwerk startende allochtone leerkrachten Uitgevoerd door de Pabo van INHOLLAND Contactpersonen: Ria Kruidenier en Gerjon Elings Financiën Het project is gefinancierd met subsidiegelden van het SBO onder voorwaarde van 50 procent cofinanciering. In de loop van het project zijn met het SBO afspraken gemaakt dat begrote bedragen onderling verschoven konden worden, mits het totaal begrote bedrag niet zou worden overschreden. Als bijlage is een overzicht van de financiën bijgevoegd. De financiële afwikkeling gebeurt door de penvoerder, de Hogeschool Leiden. Contactpersoon De projectleiding was in handen van Wind of Change, Jos de Rooij. Oktober 2009 Wind of Change Jos de Rooij 5

6 Deelproject A: Empowerment van allochtone studenten Uitgevoerd door de lerarenopleiding van de Hogeschool Rotterdam Contactpersonen: Rudy Enny en Gosse Romkes Inleiding Uit het inventariserend onderzoek is gebleken dat het tot nu toe niet eenvoudig was om specifieke maatregelen te treffen voor de allochtone studenten. Een van de oorzaken is het omschrijven van het begrip allochtonen. De definitie van het CBS over allochtonen is gedateerd. Het is gebaseerd op ten minste de geboorte van een van de ouders in het buitenland. De derde generatie kinderen van allochtone ouders (vooral ouders, die hier zijn geboren en getogen) laten zich lang niet altijd associëren met het begrip allochtoon. Niet alleen zijn deze kinderen hier geboren en getogen, merendeel is ook volgens de Nederlandse opvoedingsstijl opgevoed en trekt op met autochtone leeftijdsgenoten. Een minderheid van allochtone kinderen wordt wél opgevoed volgens de eigen cultuur. Het is administratief een onmogelijke opgave om een goede registratie van allochtone studenten bij te houden. Hierdoor wordt het goed monitoren van de instroom en vroegtijdig afhaken van allochtone studenten binnen de opleiding bemoeilijkt. Ook heeft dit gevolgen voor de effectiviteit/doeltreffendheid van de specifieke maatregelen. Verder blijkt uit het onderzoek dat de studieproblemen bij allochtone studenten niet als specifiek kan worden bestempeld. De beheersing van de Nederlandse taal op hbo-niveau is bijvoorbeeld ook voor autochtone studenten een belangrijk struikelblok. De tendens die zich momenteel binnen de lerarenopleiding voordoet is, dat vooral de religieuze kwestie steeds meer aandacht vraagt. Vooral als studenten met een bepaalde geloofsovertuiging stage gaan lopen op de scholen, omdat de geloofsovertuiging in de praktijk op bepaalde scholen een bepalende rol speelt. Een rol die zijn weerslag vindt in de schoolvisie en hun beleid. Geloofovertuigingen worden wel gerespecteerd, maar de geloofsuitingen worden lang niet altijd geaccepteerd. Hoe kunnen we de kwetsbare groepen zo goed mogelijk opvangen en adequaat begeleiden, waardoor zij succesvol hun opleiding afronden? Als eerste moeten we een omslag maken in ons denken en handelen. Steeds meer allochtonen accepteren geen keurslijfgedachte. Specifieke maatregelen worden ervaren als stigmatiserend en als in stand houden van de achtergesteld-zijn -gedachte. Onze gedachtegang moet meer gericht zijn op de diversiteit in onze samenleving. Hieronder wordt hier nader op ingegaan. Diversiteit en kwetsbare groepen Het begrip diversiteit wordt binnen onze hogeschool steeds meer gehanteerd. Diversiteit betekent verscheidenheid en overlapt het begrip allochtonen. Diversiteit omvat geslacht, afkomst, handicap, uiterlijk, opleidingsniveau, seksuele geaardheid, enz. Binnen de hogeschool tref je deze diversiteit ook aan. Studenten, onderwijzend personeel en ondersteunend personeel met een andere opleidingsachtergrond, etniciteit, ervaring en functie werken met elkaar samen. Acceptatie en waardering spelen een belangrijke rol in de verschillen tussen de mensen. Het diversiteitsbeleid van de hogeschool is daartoe ook opgericht. Binnen de lerarenopleiding is de weerslag van het diversiteitsbeleid te zien. De onderstaande kwetsbare groepen hebben binnen de lerarenopleiding speciale zorg: a. Mbo-ers die moeite hebben met de wijze van studeren op het hbo (denk hierbij aan vakdeficiënties, studie- en planningsvaardigheden) b. Studenten met Nederlandse taaldeficiëntie (denk aan studenten met dyslexie en onvoldoende Nederlandse taalbeheersing op hbo-niveau) c. Studenten met een bepaalde geloofsovertuiging (denk aan de problemen die zich voordoen bij de geloofsuitingen bij studenten en in de omgeving) 6

7 d. Sociaal-culturele en economische achtergrond van sommige studenten (denk aan kansarmen en kansrijken waarvan de weerbaarheid in mindere mate aanwezig is voor het succesvol afronden van de studie) Extra aandacht Allochtone studenten zijn in elk van genoemde groepen vertegenwoordigd. Maatregelen in de vorm van onder andere begeleiding van de kwetsbare groepen hebben ook betrekking op de allochtone studenten. Het deelproject Empowerment van allochtone studenten is bedoeld als extra aandacht voor de allochtone studenten. Dit betekent dat de extra aandacht moet leiden tot adequate begeleiding. Allochtonen ervaren specifieke maatregelen als stigmatiserend. Daarom is ervoor gekozen de bestaande begeleiding ook effectief te maken voor allochtone studenten. Hieronder wordt ingegaan op de bestaande begeleiding binnen onze opleiding, die uiteindelijk zal leiden naar een ideaal traject. Project Binnen de lerarenopleiding is een samenhang tussen het opleidingsaanbod en de ondersteuningsvoorzieningen. De ondersteuningsvoorzieningen bestaan uit: 1. LeroPeercoaching Dit zijn coachingsactiviteiten, die gericht zijn op de eerste- en tweedejaarsstudenten met deficiënties. De LeroPeercoaches zijn studenten uit hogere leerjaren van verschillende etnische afkomst. Studenten met deficiënties worden door de studieloopbaancoaches en helpdeskdocenten gesignaleerd en doorverwezen voor extra begeleiding. De begeleiding is over het algemeen kortdurend en wordt per vakrichting aangeboden. Het bijzondere bij de LeroPeercoaching is dat bij het vak Nederlands een traject is uitgezet voor studenten met Nederlandse taal deficiëntie. Het traject bestaat uit een cursus Nederlands, die aangeboden wordt om de deficiëntie bij de student op te heffen en die voor het einde van de propedeutische fase een voldoende resultaat moet hebben. Studenten, die onvoldoende scoren voor hun Nederlandse taal (her-)toets worden verplicht de cursus te volgen. Deficiëntie. De definitie uit het studentenstatuut/ Hogeschoolgids geeft aan dat het gaat om het ontbreken van een speciaal verplicht vak bij de vooropleiding, dat nodig is om tot een opleiding te worden toegelaten. Daarnaast wordt deze term ook gebruikt als de kennis en/of vaardigheden van een student op een bepaald terrein te kort schieten. Bij voorbeeld studenten die te weinig kennis van het Nederlands en/of Engels hebben om hun studie aan de HR op vruchtbare wijze te kunnen volgen. 2. Helpdesk dyslexie Studenten met dyslexie worden geïnformeerd en ondersteund. Zij worden in de gelegenheid gesteld om de alleen voor hen bestemde keuzemodule: leerroute dyslexie van twee blokken te volgen. Ter ondersteuning van de helpdesk en de studenten zorgt het bedrijfsbureau ervoor dat de studenten tijdens de lessen en (her-)toetsweken de benodigde faciliteiten krijgen aangeboden. De begeleiding vindt plaats door een gespecialiseerde dyslexie-docent. 3. Reguliere begeleiding van de studieloopbaancoach of tutor De tutor coacht de student in zijn competentieontwikkeling in studie en beroep (coachen van gestuurd naar zelfsturing) en begeleidt in de studie- en loopbaankeuze. Ook houdt de coach zich bezig met het monitoren van de student in zijn studievoortgang en maakt contractuele afspraken over de studieplanning. Daarnaast biedt de coach aan de student een sociaal-emotionele thuisbasis. Studenten met deficiënties worden door de coaches gesignaleerd en doorverwezen voor extra ondersteuning. 4. Vakdidactiek/helpdesk docent jaar 1 Dit is een docent die de student vakinhoudelijk traint voor het docentschap. Studenten met vakdeficiëntie worden door de helpdeskdocent vaak doorverwezen voor extra vakinhoudelijke begeleiding. 5. Introductieweek 7

8 Aan het begin van het studiejaar worden de eerstejaarsstudenten geïnformeerd en voorbereid op hun studie op de lerarenopleiding. Via allerlei activiteiten wordt direct gewerkt aan teambuilding voor studenten. De eerste stap voor student aan zet wordt in feite hier al gezet. Bij student aan zet gaat het erom dat studenten elkaar helpen. De hulp bestaat onder andere uit het delen van kennis en ervaring, waardoor de student het beste uit zichzelf kan halen. 6. Assertiviteitstraining Deze training wordt hogeschoolbreed aangeboden. Studenten worden getraind als zij door hun niet-assertieve gedrag belemmerd worden in hun functioneren tijdens de opleiding. Zij worden getraind om meer zelfvertrouwen te krijgen, waardoor zij beter voor zichzelf opkomen. 7. Faalangstreductietraining Een ervaren docent/coach/trainer biedt een kleine groep studenten met faalangst gerichte training om hun beperking de baas te worden. Zij worden getraind om op een adequate wijze met hun faalangst om te gaan en de nadelige gevolgen ervan tot een minimum te beperken. Een ideaal begeleidingstraject binnen de opleiding Het hoofddoel van het ideale begeleidingstraject binnen onze opleiding is drieledig: 1. Het zoveel mogelijk voorkomen van vroegtijdige uitval van studenten uit kwetsbare groepen, waaronder allochtone studenten, vooral in onderwijsperiode 1 van de propedeuse. 2. Het zoveel mogelijk behouden van studenten uit kwetsbare groepen voor de opleiding, waaronder allochtone studenten, vanaf onderwijsperiode Het ondersteunen van studenten uit kwetsbare groepen, waaronder allochtone studenten, voor het beroep (en de opleiding) wanneer zij na een half jaar studie hebben laten zien dat zij voldoende potentie voor het beroep en de opleiding bezitten. De aanpak moet al beginnen in de introductieweek bij de start van de opleiding. Tijdens de introductieweek worden de eerstejaarsstudenten bewust gemaakt van hun studiekeuze op de lerarenopleiding. In blok 1 vindt binnen elke vaksectie een nulmeting plaats, in de vorm van een diagnostische toets. Studenten met (vak)deficiënties worden gewezen op het bestaande begeleidingsprogramma. Een programma dat voor elke vaksectie is opgezet is de LeroPeercoaching en begeleiding door studentenassistenten. In blok 2 en 3 worden studenten verplicht gesteld om het programma te volgen. Voor Nederlands taalvaardigheid is er een ondersteunend programma. Ten slotte: studenten die problemen hebben met studie- of planningsvaardigheden kunnen begeleid worden door de LeroPeercoaches. De studieloopbaancoaches vervullen ook een belangrijke rol in het vroegtijdig signaleren van problemen bij de studenten en het doorverwijzen. De lerarenopleiding probeert tweedejaarsstudenten zoveel mogelijk te behouden voor de opleiding. Zij worden gestimuleerd en zo nodig verplicht gesteld om gebruik te maken van de ondersteunende programma s. De derde- en vierdejaarsstudenten kunnen naar gelang individuele wensen begeleid worden door de studieloopbaancoaches. De doorverwijzing blijkt cruciaal. Deze wordt op dit moment vormgegeven door de vaksectie en de SLC (studieloopbaancoach). Beide actoren kunnen wat betreft de doorverwijzing nog beter in hun rol groeien. Er is een systeem actief waarin beide actoren per student en per kwartaal monitoren waar een student in de problemen komt. De figuur hieronder geeft een eerste indruk van dit systeem. 8

9 Dit systeem is speciaal ontwikkeld voor een goede doorverwijzing van studenten naar adequate begeleiding. Vooral studenten uit de C-categorie bij Geschiktheid voor de opleiding worden hiertoe gestimuleerd. Empowerment voor kwetsbare groepen Het opzetten van een empowermenttraject is gebaseerd op het aanbieden van een aantal afzonderlijke ondersteunende activiteiten of een combinatie daarvan. De activiteiten worden zoveel mogelijk op maat van individuele studenten toegesneden. Dat wil zeggen dat de groep empowerment zo homogeen mogelijk wordt samengesteld wat betreft de indicatie weerbaarheid. En het biedt een zo heterogeen mogelijk antwoord aan individuele studenten, omdat iedere student een eigen antwoord nodig heeft. Bij de samenstelling moet gelet worden op de soort problemen en bijvoorbeeld niet op etniciteit. Hiermee wordt stigmatisering voorkomen. Het voorstel is daarom de bestaande begeleidingsmogelijkheden uit te breiden met een begeleidingstraject Empowerment waarin kwetsbare studenten, waaronder allochtone studenten, gericht ondersteund worden om zich verder te ontwikkelen en ze te behouden voor de opleiding. Dit zijn de hoofdgedachten en uitgangspunten voor dit traject: Empowerment wordt gezien als een ontwikkelproces van studenten waarbij zij meer invloed krijgen op een goed verloop van hun studie en activiteiten die daarmee samenhangen. Het is gericht op individuele studenten die blijven functioneren binnen het studiegroepsverband waarin ze bij het begin van het studiejaar zijn geplaatst. De nadruk ligt daarbij op groei in drie domeinen: 1. intrapersoonlijk (eigen-effectiviteit vergroten) 2. interactioneel (meer controle kunnen uitoefenen) 3. gedrag (participatie op basis van adequaat gedrag) Er wordt gewerkt in een klein groepsverband van maximaal acht studenten met eenzelfde indicatie (kwetsbaarheid). De deelname is op vrijwillige basis maar er is sprake van een duidelijke doorverwijzing vanuit de vaksectie of de studieloopbaancoach. Er wordt gericht gewerkt aan sociale competentie, identiteitsvorming, balans bewaren in het loyaliteitsconflict, ontwikkelen van een binding met het vak en het beroep. 9

10 Een heldere beschrijving van het traject voor studieloopbaancoaches en vaksecties. De inhoud van het traject wordt in een brochure vastgelegd en de verschillende activiteiten zoals trainingen, feedbacksessies, het meegeven van opdrachten voor de praktijk en terugkoppelen in de trainingen worden uitgewerkt. Het empowermenttraject start in onderwijsperiode 2 voor eerstejaarsstudenten gedurende twee onderwijsperiodes. Er wordt alleen deelgenomen op basis van de indicatie algemene kwetsbaarheid persoonlijke groei is nodig en deelname geschiedt altijd op basis van vrijwilligheid. Omdat sprake is van een deficiëntie kan het begeleidingstraject, mits met voldoende diepgang en aanwezigheid gevolgd, worden voorgedragen voor een keuzevakcursus van twee studiepunten. De begeleider van de groep studenten is een kwalitatief hoogwaardige begeleider/docent/coach. Conclusie en aanbevelingen Voor een goede implementatie van de diversiteitgedachten is een aantal voorzieningen en maatregelen noodzakelijk. Binnen de opleiding moet een duidelijk beleid zijn voor diversiteit. Ook moet nader onderzocht worden welke activiteiten noodzakelijk zijn voor de werving, opvang en begeleiding van de studenten en docenten met een etnische achtergrond. Er kan worden gedacht aan: Goede voorlichting over de (specifieke) ondersteunende voorzieningen/aanbod, zoals begeleiding, trainingen en cursussen. Het creëren van duidelijke handelingsvoorschriften met betrekking tot discriminatie en racisme. Het instellen van een meldpunt waar gedupeerden hun beklag kunnen doen. Het aanstellen of duidelijk aanwezig zijn van een vertrouwenspersoon (er moet sprake zijn van een drempelverlagende werking). Het bevorderen van de deskundigheid van het personeel (docenten en onderwijsondersteunend personeel) en het daarop stellen van kwaliteitskenmerken. Tips Biedt binnen de opleiding de mogelijkheid om het personeel te trainen op het gebied van interculturele communicatie en didactische vaardigheden. Stimuleer of streef naar een (evenredige) vertegenwoordiging van diversiteit in commissies, werkgroepen, peercoaching en student-assistenten. Werk samen met ANTUBA, een organisatie die zich bezighoudt met het begeleiden van Antillianen en Arubanen. De samenwerking heeft alleen betrekking op de Antilliaanse en Arubaanse studenten. 10

11 Deelproject B: Ondersteuning bij sollicitaties van allochtone studenten Uitgevoerd door de Pabo van de Hogeschool Rotterdam Contactpersonen: Eric Punt en Lia Lugthart-Kooiman Inleiding De allochtone studenten aan de pabo van de Hogeschool Rotterdam hebben over het algemeen een mbovooropleiding onderwijsassistent. De benadering van deze groep is erop gericht hen minder snel uit te laten vallen binnen de opleiding. De studenten hebben vaak moeite met de vakken rekenen en taal, omdat dit nauwelijks of niet goed aan bod is gekomen in de vooropleiding. Ook de algemene kennis ten aanzien van de wereldvakken is beperkt. Met een vmbo-vooropleiding is er slechts in de basisvorming aandacht geschonken aan aardrijkskunde, geschiedenis en biologie en dan nauwelijks boven het groep 8-niveau. De werkgroep diversiteit heeft het volgende onderzocht: Scholing stuloco s Peercoaches allochtone ouderejaarsstudenten van de pabo, allochtone afgestudeerde en werkzame mentoren in het veld Voorlichtingsavonden voor studenten, die als eerste in de familie naar het hbo gaan (empowerment voor ouders) Vanuit de allochtone begeleidingssfeer de allochtone studenten de mogelijkheid bieden hun cultuur te kunnen uitdragen (bijvoorbeeld: Een suikerfeest dat georganiseerd wordt door de feestcommissie, waarvoor ook specifiek allochtone studenten geworven worden.) Je zult maar een mannelijke mbo-student zijn van allochtone afkomst. Met alleen aandacht voor de allochtone afkomst ben je er niet, want dan kan die student uitvallen op de kenmerken van de andere twee risicogroepen. Daarom is ervoor gekozen een zo breed mogelijk scala aan interventies te beschrijven voor diverse doelgroepen, maar vooral gericht op de allochtone student. Verantwoording Pabo Hogeschool Rotterdam beleid ten aanzien van allochtone studenten De afgelopen jaren is veel werk verzet op het gebied van diversiteit. De pabo Hogeschool Rotterdam: - participeert in Full Color, een samenwerkingsverband tussen de Rotterdamse pabo s met als doel meer allochtone studenten voor Rotterdam op te leiden. - heeft zitting in de regiegroep mbo-hbo met als doel de aansluiting mbo-hbo te verbeteren. - geeft in het kader van deficiëntiebeleid bijspijkercursussen. - heeft Peercoaching opgezet. - heeft een contactpersoon studeren met een beperking aangesteld. In het studiejaar is een werkgroep diversiteit opgericht, die naast eigen activiteiten de opdracht heeft het overzicht te houden op en de samenhang te bewaken van alle activiteiten op het gebied van diversiteitsbeleid en te onderzoeken of het ingezette beleid de gewenste resultaten oplevert. De werkgroep bestaat uit zes docenten, waarvan één docent coördinator diversiteitsbeleid is. De werkgroep wordt aangestuurd door de onderwijsmanager, die diversiteit in de portefeuille heeft. Algemene maatregelen Pabo Hogeschool Rotterdam heeft algemene maatregelen genomen voor alle studenten die tot de risicogroep vroegtijdige uitval behoren. Deze maatregelen gelden in het bijzonder voor studenten die als eerste in de familie hbo-onderwijs volgen (eerste generatiestudenten), tweedekansers, die met een 21+ toelatingstoets binnen komen, mbo-studenten, allochtone en mannelijke studenten. In de afgelopen jaren is bijgehouden hoeveel allochtonen en mbo-studenten de studie vroegtijdig staken. Het verdient aanbeveling om op de pabo Hogeschool Rotterdam ook te onderzoeken hoeveel van de overige studenten 11

12 in risicogroepen uitvallen in propedeuse en hoofdfase. Hierbij is het interessant te kijken op welke onderdelen de studenten uitvallen en of deze studenten met een extra intensieve begeleiding wel de gevraagde competenties kunnen bereiken. Om uitval te verminderen zijn de volgende maatregelen genomen: 1. Studieloopbaancoaching Elke nieuwe student aan de Hogeschool Rotterdam heeft een intakegesprek met zijn toekomstige studieloopbaancoach. Het doel is de nieuwe student te verwelkomen, maar tegelijkertijd zijn hiaten in kaart te brengen. Bij hiaten op het gebied van taal en rekenen wordt de student aangeraden de summerschool te volgen. Dat is een cursusweek voorafgaand aan het nieuwe cursusjaar. De studieloopbaancoaches verwijzen, waar nodig, naar verschillende vormen van ondersteuning (bijspijkercursussen, peercoaching). In alle studiejaren houdt de studieloopbaancoach regelmatig gesprekken met zijn studenten over de studievoortgang. In het eerste jaar speelt naast de studieloopbaancoach de studentmentor een rol met als doel studenten in de opleiding snel thuis te laten voelen. 2. Peercoaching Speciaal hiervoor gerekruteerde ouderejaarsstudenten begeleiden de eerstejaarsstudenten bij het verwerven van basiskennis op het gebied van rekenen en taal. 3. Deficiëntiebeleid Aanstaande studenten kunnen de Summerschool volgen om deficiënties op het gebied van taal en rekenen weg te werken. Gedurende de opleiding kunnen bijspijkercursussen op het gebied van taal, rekenen en de zaakvakken gevolgd worden. Specifieke maatregelen Voor een aantal groepen studenten wordt een aantal specifieke acties ondernomen. 1. Allochtone studenten - Full Color Pabo Hogeschool Rotterdam neemt met de andere Rotterdamse pabo s deel aan project Full color. Een eerste project Bevordering culturele diversiteit in het Rotterdamse primaire onderwijs is voortgevloeid in het tweede project Meer allochtone docenten voor Rotterdam. In dit kader vindt een aantal activiteiten plaats of wordt binnenkort in gang gezet op de pabo Hogeschool Rotterdam. Activiteiten full colour Wie Tijdpad Opmerkingen Gezamenlijke voorlichting aan en het werven van Studenten en allochtone studenten voor de pabo-opleiding docenten Verbeteren mbo-hbo doorstroom Professionaliseren van pabo docenten en studieloopbaancoaches op het gebied van werken met multi-etnische studentengroepen. - Werkgroep heeft de deskundigheid hiervoor (scholing gevolgd) - Werkgroep schoolt de overige werkgroepleden - Professionalisering op studiedag Alle docenten Werkgroep diversiteit Jaarlijks, gedurende het gehele jaar op open dagen/ avonden, vo, studiemarkten. studiedag 15 juni 09. Lukt niet om één gezamenlijk team in te zetten; opleidingen willen eigen voorlichting. Wel gezamenlijke voorlichting op de mbo-instellingen. Voorstel: opzetten van eigen promoteam van allochtone studenten. Zie studenten met een mbo-vooropleiding 12

13 Mentortraining het begeleiden van allochtone studenten Pabo HR zet een breed netwerk op: Allochtone studenten, allochtone studentmentoren en allochtone afgestudeerde en werkzame mentoren. Mentoren Werkgroep diversiteit Jaarlijks, tijdens mentorscholing twee bijeenkomsten gehad met zes oud-studenten van allochtone afkomst Project 1. Netwerkbijeenkomsten allochtone oud-studenten Hoewel er meer studenten benaderd waren, startte een eerste netwerkbijeenkomst met vijf allochtone oudstudenten. De netwerkgroep moet autonoom functioneren. Na de tweede bijeenkomst is besloten dat een pabodocent de groep voorlopig bij elkaar roept. Het concept moet groeien en de studenten moeten hun rol daarin langzaam vinden. Tijdens de tweede netwerkbijeenkomst raadden de studenten af om voorlichtingsavonden te organiseren. De belangrijkste redenen waren: De invloed van de ouders is te beperkt, omdat de studenten de ouders voorbij gestreefd zijn. Er is vaak sprake van een taalbarrière bij de ouders. Er werd aangegeven dat men meer heeft aan rolmodellen binnen de pabo, die als coach optreden. De betrokkenheid bij de studenten om een rol te vervullen is groot, maar men is zoekende naar een betekenisvolle rol. Ze spelen graag een rol in de introductieweek en op open dagen. Verder helpen ze graag bij het begeleiden van studenten met projecten op hun school. De groepjes die naar scholen gaan moeten een gebalanceerde allochtone/autochtone samenstelling hebben. Dit is ook een tip voor andere opdrachten waarbij groepjes samengesteld worden. In jaar 1 zochten de autochtone studenten elkaar op en de allochtone studenten waren tot elkaar veroordeeld. Aan het eind van de opleiding kregen de allochtone studenten vaak het verwijt dat ze elkaar opzochten. Docenten moeten dus vaker groepen samenstellen en daarbij rekening houden met de diversiteit aan studenten. 2. Studenten met een mbo-vooropleiding, onderwijsassistent Ook voor studenten met een mbo-vooropleiding wordt een aantal specifieke acties ondernomen. Regiegroep mbo-hbo Pabo Hogeschool Rotterdam heeft zitting in de regiegroep mbo-hbo, een samenwerkingsverband tussen de mbo- en hbo-instellingen in Rotterdam en Dordrecht op het gebied van educatie en welzijn. Doel van de regiegroep is de aansluiting van mbo naar hbo te verbeteren. Door de regiegroep wordt een aantal activiteiten ondernomen: een jaarlijkse conferentie, waarop de deelnemers van de verschillende instituten workshops volgen, ideeën uitwisselen en elkaar inspireren gezamenlijke voorlichting door hbo-instellingen op mbo-instellingen jaarlijks een gezamenlijke folder met data van open dagen en proefstuderen op alle hbo-instituten werken met een gezamenlijk doorstroomportfolio werken aan gezamenlijk taalbeleid Daarnaast is de regiegroep een platform waar (succes)ervaringen op het gebied van een goede doorstroom uitgewisseld worden. Pilot Zadkine-Hogeschool Rotterdam Na het ondertekenen van het convenant in 2007 tussen Zadkine en Hogeschool Rotterdam is een pilot op de locatie Rotterdam gestart in 08-09, waarbij onderwijsassistenten van Zadkine aanbod volgen op de pabo Hogeschool Rotterdam. Vakdocenten geven lessen onderwijskunde, taal, rekenen, wereldvakken, muziek en 13

14 studieloopbaancoaching. Doel is studenten dusdanig voor te bereiden op het hbo, dat zij meer kans op het behalen van propedeuse en uiteindelijk de pabo-opleiding hebben. Uitgangspunten voor de student: Een weloverwogen keus voor de pabo te kunnen maken. Kennismaken met gewenste studiehouding. Kennismaken met vakinhouden. Drempelverlagend effect. Betere opvang in eerste jaar. Bezoek in stage. Er worden drie x zes bijeenkomsten (periode 29 oktober april 2009) gehouden. Periode 1: onderwijskunde Nederlands Periode 2: wiskunde aardrijkskunde Periode 3: geschiedenis natuur muziek - Nederlands (3x) en wiskunde (3x) Gedurende alle periodes is er studieloopbaanbegeleiding. Uitbreiding pilot Gezamenlijk met INHOLLAND en DaVinci gaat de pabo Hogeschool Rotterdam op de locatie Dordrecht met wat wijzigingen dezelfde opzet uitproberen in Eenzelfde opzet als Zadkine-Hogeschool Rotterdam vindt in het schooljaar plaats tussen Albeda en Hogeschool Rotterdam. Vervolgactiviteiten De opleiding tot onderwijsassistent gaat van een driejarig naar een vierjarig traject (landelijke maatregel). Met de mbo-instellingen, waarmee samengewerkt wordt, kan bekeken worden of in dit achtjarig traject (4 jaar mbo en 4 jaar hbo) mogelijkheden liggen om flexibeler met de duur van de totale opleiding om te gaan. Zo zouden onderwijsassistenten, die ervoor kiezen na de opleiding de pabo te volgen, al bepaalde onderdelen tijdens de mboopleiding op hbo-niveau aangeboden kunnen krijgen. In het cursusjaar zullen de mogelijkheden onderzocht worden door HR en Zadkine om te komen tot een kop-voetklas of schakelklas met de intentie daarmee in het cursusjaar te starten. 3. Mannelijke studenten Voor de pabo Hogeschool Rotterdam wordt er, gebaseerd op onderzoeken, gedacht om aan de ene kant meer uitdaging en aan de andere kant meer opvang en begeleiding te bieden aan de mannelijke studenten. Ook de betere studente hebben baat bij dit soort initiatieven. Activiteiten in de vorm van andere opleidingstrajecten wie Tijdpad Opmerkingen Opzetten academische pabo. (Deze wordt in Utrecht aangeboden, met de insteek pedagogiek/onderwijskunde, wat naar onze mening meer in trek is bij de vrouwelijke dan bij de mannelijke student.) MT De mogelijkheid tot het behalen van een dubbele bevoegdheid. Bijvoorbeeld naast het pabo-diploma een tweedegraads bevoegdheid te behalen aan de Lero in geschiedenis, aardrijkskunde en mogelijk ook wiskunde. (De universiteit in Utrecht biedt studenten de mogelijkheid in het derde jaar een tweedegraads bevoegdheid te behalen). Een international stream binnen de pabo, waar Engels MT MT 14

15 de voertaal is, maar waar Nederlands ook op hoog niveau behaald wordt. Activiteiten binnen het curriculum wie Tijdpad Opmerkingen Uitdagende cursussen. Ontwikkelen van interessante plusmodules op diverse vakgebieden, waar de aangeboden stof de curriculumstof overstijgt. Acties: - werkgroep Wordt doorontwikkeld in een excellentietraject (voor de betere student) Variatie in de toetsing, met name binnen één vakgebied. Er wordt bijv. op de pabo veel gereflecteerd, wat zijn weerslag voornamelijk vindt in geschreven stukken. Bekijken en bespreken of er ook andere manieren zijn om gestelde doelen te behalen. Acties: - Andere klassenindelingen. Het percentage mannen in een mannenklas dient tussen de 30 en 40 % te zijn. Dit zou na een eerste semester met de nodige uitval opnieuw ingedeeld moeten worden met dezelfde verhoudingen. Ook het aantal mannelijke docenten dat lesgeeft aan deze groepen dient ongeveer 50% te zijn. Andere indeling van stulocogroepen of andere groepen waarin geflecteerd wordt. Ook hier dient doelbewust naar de samenstelling gekeken te worden. Acties: Pilot mannenklassen De werkgroep ondersteunt de studieloopbaancoaches van de mannenklassen. Het management heeft de stuloco s de vrijheid gegeven om de studenten via andere wegen de competenties te laten behalen. Regelmatig wordt met de mannelijke studenten overlegd welke didactische maatregelen voor hen resultaten opleveren. werkgroep werkgroep werkgroep werkgroep stuloco s mannenklas sen Is opgepakt door de toets- en curricullumcommissie Meenemen bij klassenindeling Eind (pabo-2,3,4) en begin (pabo- 1) schooljaar Coördinatoren Begin schooljaar Coördinatoren/ Vakgroepvoorziit ers Gehele schooljaar Conclusies en aanbevelingen Aanbevelingen op basis van studies naar oplossingen voor betere in- en doorstoom van allochtone en mbostudenten: Instroom: 1. Een persoonlijke aanpak hanteren in de werving, allochtone talenten al vroegtijdig signaleren. 2. Mogelijkheden bieden voor proefstuderen. 3. Samenwerken met het toeleverende onderwijs, doorlopende trajecten opzetten. 4. Meer gekleurd personeel in de opleiding zelf. 5. Afgestudeerde allochtone docenten als ambassadeurs inzetten. Doorstroom: 6. Meer maatwerk, ongeacht of studenten van autochtone of allochtone oorsprong zijn. 7. Persoonlijke betrokkenheid en bereidheid om naar de vragen en behoeften van de student te luisteren. 8. Geen extra programma s voor allochtone studenten, wel bijspijkerprogramma s. Deze bijspijkerprogramma s zijn toegankelijk voor alle studenten en er zijn studiepunten aan gekoppeld. 15

16 9. Betere studiebegeleiding algemeen en begeleiding en coaching van (allochtone) studenten op maat. 10. Extra begeleiding bij de stage. Ook dit is maatwerk. Allochtone studenten geven veel vaker dan autochtone studenten aan problemen te ondervinden tijdens het stagelopen (54% van de allochtone studiestakers van de pabo geeft aan problemen te ervaren met de verstandhouding met stagementoren en/of het leerkrachtenteam op de stageschool. Het gaat over verschillen in omgang, en om zaken als ongelijke behandeling en uitsluiting. Vele allochtone studenten worden tijdens hun stages op minder prettige wijze geconfronteerd met hun achtergrond of religie.) 11. Screenen van assessment en toetsen op culturele basis. En: 12. Multiculturele competenties opnemen in het curriculum. Dit kan door diversiteitvaardigheid een expliciet onderdeel laten zijn van de huidige beroepscompetenties leraar basisonderwijs (en als zodanig ook beoordelen in bijvoorbeeld portfolio). Studenten moeten aantonen goed te kunnen werken in een cultureel diverse setting (zowel op een stageschool als op de pabo). Deze laatste is heel belangrijk. In alle studies komt namelijk naar voren dat het voor allochtone studenten veelal als lastig ervaren wordt altijd in de minderheid te zijn. Allochtone studenten ervaren vaker zaken als ongelijke behandeling (lage verwachtingen van studenten bv. een goed werkstuk wordt al snel verdacht van internet gehaald te zijn), uitsluiting en verschillen in omgang. Het blijkt uit studies dat hoe kleiner de afstand tussen autochtone en allochtone studenten wordt ervaren of hoe minder scheiding er tussen autochtone en allochtone studenten is, hoe positiever de sfeer op de opleiding wordt ervaren. En een positieve sfeer op de opleiding gaat uitval tegen. Aan een aantal van de aanbevelingen (2, 3, 7, 8,9) wordt al gewerkt. De werkgroep heeft onderstaande activiteiten gekozen (waaronder aanbeveling 4). Misschien moet (een deel van) aanbeveling 1, 5, 6, 10, 11 en 12 ook in de activiteitenlijst hieronder opgenomen worden. Activiteit Wie Tijdpad Opmerkingen Analyseren van de gegevens m.b.t. allochtone Werkgroep Wanneer de studenten: instroom, uitval, reden van vertrek. gegevens Voorlichtingsavonden voor studenten en ouders van studenten die voor het eerst in de familie naar het hbo gaan (waaronder allochtone studenten) Acties: Allochtone studenten de mogelijkheid geven hun cultuur uit te dragen Acties: - bijv. suikerfeest, offerfeest onder de aandacht van alle studenten brengen Bijdrage aan een multicultureel docententeam op de pabo Acties: - bijv. andere sollicitatieprocedures Werkgroep (Rosa en Annelies) Werkgroep (Rosa en Annelies) Werkgroep (Rosa en Annelies) beschikbaar zijn Meenemen op alumniavond 15 april Volgend jaar in oktober één avond draaien. Meenemen op alumniavond 15 april Negatief advies van netwerkgroep gekregen Vanuit netwerkgroep mogelijkheden gekregen activiteiten te ontplooien Management houdt nieuwe posities in de gaten. In het schooljaar is hard gewerkt om een goede visie op het gebied van diversiteit neer te zetten. Het management onderschrijft de voorgenomen interventies. Een groot pluspunt is dat het beleid de organisatie is ingedaald en dat collega s er onderling over praten en discussiëren. 16

17 Een aantal interventies draait al en een aantal moet verder onderzocht worden. Bij met name de intakegesprekken voor de zomervakantie, de netwerkgroep en het Zadkineproject worden goede resultaten verwacht. Aan het eind van het cursusjaar komen de echte feiten boven tafel. De Peercoaching draait goed en zijn er voldoende cursussen voor het deficiëntiebeleid. Dit zijn niet alleen ondersteunende cursussen voor het behalen van de Wiscat- of taaltoets, maar het wil de studenten de eigenvaardigheid taal op hbo-niveau brengen of ze bijspijkeren op de vakken natuur, geschiedenis of aardrijkskunde. Het Zadkineproject wordt uitgebreid met het Albeda en Zadkine Spijkenisse, waardoor betere, op het hbo voorbereide, studenten zullen binnen stromen. De afvallers binnen het project zullen waarschijnlijk kiezen voor een andere opleiding of constateren dat het hbo niet voor hen is weggelegd. In oriënteren Zadkine en pabo HR zich op een kop-voetklas of schakelklas. De betrokken docenten zijn enthousiast en willen dit in het cursusjaar laten starten. Ook bij de enthousiaste deelnemers van de netwerkgroep leeft een enorme betrokkenheid bij de pabo. In het kader van de begeleiding en ondersteuning van allochtone studenten zijn zij voor de pabo van onschatbare waarde. Ook het initiatief om ingezet te mogen worden bij introductieweken, open dagen en projecten was een positief punt. Er is geen idealere situatie denkbaar dan allochtone studenten in aanraking te laten komen met rolmodellen, die succesvol de pabo hebben doorlopen en in het beroepenveld werkzaam zijn. Het plan om een eigen promoteam van allochtone studenten op te zetten heeft geresulteerd in een studenten PR-team, waar naast allochtone ook mannelijke studenten in zijn vertegenwoordigd. Op andere terreinen is er ook flink gewerkt en was er vaak al een uitgewerkte interventie. Een voorbeeld hiervan zijn de plusmodules om het onderwijs aantrekkelijker te maken. Er zijn drie plusmodules opgezet en daarna bleek er binnen de Hogeschool Rotterdam aandacht te worden besteed aan excellentietrajecten. Hier is een pas op de plaats gemaakt en is vervolgens gekozen voor samenwerking met een andere taakgroep. Al met al zijn er flinke stappen in de goede richting gezet om de uitval onder allochtone studenten, de mannelijke student en de student met een mbo-vooropleiding terug te dringen. 17

18 Deelproject C: De gastvrije stageschool (onderzoek vo) Uitgevoerd door de lerarenopleiding van de Hogeschool Rotterdam Contactpersoon: Gosse Romkes Inleiding Medio 2008 is het project De gastvrije stageschool gestart. Het resultaat van het project moet een kader bieden om de toegankelijkheid van stagescholen te waarborgen. Dit kader moet duidelijkheid bieden voor alle (vooral allochtone) studenten, stagescholen en de lerarenopleidingen in de Rotterdamse onderwijsregio. Daarop volgend is gedurende de periode oktober 2008 april 2009 invulling gegeven aan de tweede projectfase: het houden van een brede inventarisatieronde onder betrokkenen in het werkveld. Onderzoeksopzet Bij aanvang van dit project was onvoldoende duidelijk op welke wijze stagescholen de toegankelijkheid tot hun school voor eigen leerlingen, docenten en stagestudenten reguleren. Alvorens in het werkveld te onderzoeken hoe scholen zijn in te delen, bestond behoefte om de definiëring van die indeling in samenspraak met het werkveld vast te stellen. Hiervoor is een vragenlijst (zie bijlage 1) ontwikkeld. Aan de hand van deze lijst hebben de regiomanagers in een representatieve steekproef bestuurders, directies en BOSsen van vo-stagescholen bevraagd. Het ging hierbij met name om het inzichtelijk maken van visies en gedachten over de toegankelijkheid van stagescholen, in het bijzonder voor allochtone studenten. Op grond daarvan zijn drie categorieën gedefinieerd. Project Categorieën Grofweg zijn de stagescholen in drie categorieën in te delen: 1. Scholen die geen bijzondere voorwaarden stellen aan stagestudenten. Uitgangspunt is dat de betreffende student zich houdt aan de algemene fatsoensregels en de Nederlandse taal voldoende beheerst. Er worden vooraf geen eisen gesteld aan gedrag en attitude van de student, noch aan diens kleding en gebruiken. 2. Scholen die, al dan niet formeel vastgelegd, eigen voorstellen en gedragsregels hanteren voor docenten en leerlingen, en die van stagestudenten verwachten/eisen dat deze zich aan deze regels houden. Het betreft dan vooral uitspraken over: het verbod op het dragen van hoofddeksels (pet, muts, hoofddoek) het verbod op het dragen van gezichtsverhullende kleding het verbod op het uitdragen van maatschappelijk/politieke standpunten middels kleding (Lonsdale) het verbod op kleding die in zijn opvallendheid een statement in zich draagt (gothic, punk) de verwachting dat de stagestudent deelneemt aan bepaalde, al dan niet godsdienstige, rituelen binnen de school (dagopening, christelijke feestdagen vieren, Sinterklaas) maatschappelijk aanvaarde omgangsvormen (handen geven) het al dan niet faciliteren van religieus ingegeven eisen (aparte gebedsruimte, mannen scheiden van vrouwen) 3. Scholen die, al dan niet aanvullend op categorie 2, extra eisen stellen, met name denominatief. Daarbij kan voorwaardelijk voor de toelating zijn, dat de stagestudent actief een bepaalde geloofsrichting praktiseert, met inbegrip van de gebruiken/eisen die daarbij horen (verbod op tv kijken, kerkbezoek). In elk geval dient een student een geloofsbeleving te hebben die past in de christelijk-joodse traditie. In het uiterste geval begint iemand met een niet-westerse achternaam alleen op die grond al met een achterstand. 18

19 Aan vertegenwoordigers van vo-scholen uit het verzorgingsgebied van de Hogeschool Rotterdam is vervolgens gevraagd de eigen school te scoren op één van deze categorieën (zie bijlage 2 voor de gebruikte vragenlijst). Hierbij is uitgegaan van een peiling per vestiging: een onderwijsgroep met drie locaties is derhalve als driemaal meegeteld in de analyse. Bij toetsing onder de regiomanagers bleek een eenduidige visie te bestaan op de wijze waarop de toegankelijkheid van stagescholen zich ontwikkelt. Deze gedachten vormen mogelijk aanleiding voor een herijking van de eerder geformuleerde uitgangspunten. Analyse van de enquête Het beleid van in totaal 44 vestigingen is in kaart gebracht. De denominatie van deelnemende vestigingen is als volgt: De spreiding van de verschillende vestigingen over het verzorgingsgebied van de Hogeschool Rotterdam is hierna weergegeven: Kwalitatieve, in het oog springende, uitkomsten zijn: Opvallend is dat bijna een kwart van de stagescholen de criteria op grond waarvan stagestudenten al dan niet worden toegelaten geformaliseerd heeft. Bij navraag blijkt dat op deze scholen geen document beschikbaar is, dat bestuurlijk is vastgesteld en breed is gecommuniceerd, en waarin regels (gedrag, kleding, en dergelijke) operationeel zijn vastgelegd. (bijvoorbeeld in een docenten- en leerlingenstatuut) Bij nadere beschouwing blijkt dat veel van deze scholen wel degelijk een set van regels hanteert, maar dit in meer of mindere mate impliciet doet. 38 procent van de scholen heeft deze regels niet vastgelegd. Vrijwel alle scholen die bijzonder onderwijs verzorgen vallen binnen categorie 2. De scherpte waarmee deze regels worden toegepast hangt in hoge mate samen met de samenstelling van de leerlingpopulatie. Wanneer een school voornamelijk wit is, is het beleid ten aanzien hoofddoeken en handen schudden met het andere geslacht meer prohibitief dan op scholen met een gemengde of zwarte populatie. De twee scholen, van zwaar protestants-christelijke signatuur, vallen binnen categorie 3. Waar gedragsregels zijn vastgelegd valt op dat het verbod op gezichtsverhullende kleding en de eis zich te houden aan algemeen aanvaarde omgangsvormen (handen geven) vrijwel 100 procent scoren. 19

20 Conclusies en aanbevelingen Overwegingen Vastgesteld is dat de stageloper geconfronteerd wordt met een zeer breed spectrum van wensen en eisen. Van zeer liberaal ( stuur iedereen maar ) tot zeer inperkend ( kandidaat moet aan die reeks van eisen voldoen ). In dat licht is het noodzakelijk een kader vast te stellen, waarin de toegankelijkheid van studenten naar stagescholen gewaarborgd is. Daarbij is het van belang dat scholen een goede plek krijgen binnen dat kader, en dat duidelijk is waar een school daarbinnen staat. Scholen hebben zich door het invullen van de enquête min of meer geplaatst in een schaal van liberaal gastvrij tot conservatief gastvrij. De uitspraak in het projectvoorstel er moet worden voorkomen dat stagescholen in de Rotterdamse onderwijsregio ingedeeld kunnen worden in verschillende groepen is daarmee aan herziening toe. De wijze waarop scholen de toegang tot stageplekken regelen, is zo divers dat het onmogelijk lijkt daarvoor één vast kader te ontwikkelen. Integendeel: door het definiëren van drie verschillende categorieën was het mogelijk in kaart te brengen welke verschillende werkwijzen scholen hanteren bij het regelen van toegankelijkheid voor stagestudenten. Staalkaart Er moet worden uitgegaan van de praktijk, de verschillen moeten worden benoemd en inzichtelijk worden gemaakt. In die zin zou een soort staalkaart ontwikkeld kunnen worden aan de hand waarvan een potentiële stagestudent kan vaststellen of de (al dan niet impliciete) regels van een stageschool passend zijn bij zijn (geloofs)overtuiging. Daarbij kan eveneens aan de student duidelijk worden gemaakt dat, hoe hoger zijn eisen aan de stageschool zijn, hoe kleiner het aantal beschikbare stageplekken is. Een garantie op een stageplek kan in dat geval niet door de Hogeschool worden gegeven. De student kan dan zelf kiezen wat voor hem het zwaarste weegt. De enquêtegegevens kunnen uitgangspunt vormen voor genoemde catalogus. 20