Huisartsen en patiënten beslissen samen

Transcriptie

1 Huisartsen en patiënten beslissen samen Gerda Mensink Een recente meldactie van de Nederlandse Patiëntenvereniging Consumenten Federatie maakt overduidelijk hoe belangrijk patiënten het vinden dat ze goed worden geïnformeerd over hun ziekten en aandoeningen, en samen met de behandelend artsen beslissingen nemen over hun behandeling. Niet alleen patiënten maar ook dokters willen samen beslissen. Shared decision making is overgewaaid uit Amerika en nu ook een groot thema in de Nederlandse gezondheidszorg. En terecht, want onderzoek heeft aangetoond dat de beste zorg tot stand komt als patiënten en dokters samen beslissen. Het is ook het onderwerp dat Wilna Wind sinds 2012 directeur van de NPCF aan de orde stelt op het NedHIS & EZD Congres Want samen beslissen is een kwestie van communicatie! De zorg in Nederland maakt behoorlijke veranderingen door. Dokters veranderen en patiënten ook, ze worden vooral steeds mondiger. Dat heeft veel te maken met de veelheid aan informatie die via internet te vinden is. Patiënten gaan veel beter geïnformeerd naar de dokter, maar ze willen natuurlijk vooral weten wat de dokter ervan vindt. Die is immers de deskundige, maar zelf zijn ze ook deskundig, namelijk als het gaat om hun eigen, specifieke situatie. Verreweg de meeste mensen (98%) die aan 1 de meldactie hebben meegewerkt willen altijd of in bepaalde gevallen samen met hun artsen beslissen over de behandeling. Patiëntenfederatie NPCF werkt samen met huisartsen en specialisten om samen beslissen op de kaart te zetten. Ik heb er alle vertrouwen in dat het gaat lukken, want wij ontmoeten ook veel dokters die dat willen. Heel begrijpelijk, want het maakt hun werk leuker! Maar samen beslissen is natuurlijk niet altijd een must, soms kan het niet eens. Als mensen liever hebben dat de dokter zegt wat ze moeten doen, moet dat kunnen. Als ik denk aan mijn moeder zij is tachtigplus en heeft Alzheimer, dan is het onzin als een dokter vraagt: Mevrouw Wind, hoe zullen we het aanpakken? De dokter moet vooral goed voor haar zorgen. Maar het 14 SynthesHis maart 2014; 1 (13)

2 zou wel fijn zijn als zij of hij met mij overlegt. En dat geldt steeds vaker: samen beslissen is ook samen met familie. SAMEN BESLISSEN? Wel of geen medicijnen? Al of niet doorverwijzen? Bloedonderzoek of nog even afwachten? Als leidraad voor het gesprek in de spreekkamer reiken we patiënten drie vragen aan: welke (behandel)opties heb ik? Welke resultaten kan ik verwachten? Wat zijn de risico s voor mij? Als het vanzelfsprekend wordt dat deze zaken tijdens consulten en visites aan de orde komen, zijn we al een eind in de goede richting. Belangrijke voorwaarde is dat er tijd is om te praten over de voor- en nadelen van de verschillende behandelmogelijkheden en te luisteren naar elkaars overwegingen. Dat wringt vooral als de betaling van de zorg is gekoppeld aan het behandelen zelf en niet aan het praten over de behandeling. E-HEALTH Een punt van zorg is de brij aan medische informatie op het wereldwijde web. Vooral omdat niet altijd duidelijk is wie de afzender is. We zijn wel echt enthousiast over thuisarts.nl. Daarop staat betrouwbare en toegankelijke informatie, afkomstig van dokters zelf. Het is terecht dat deze site de Niek de Jongprijs 2013 voor goed nieuws in de gezondheidszorg van Zorgverzekeraars Nederland heeft gewonnen. En het is ook zo leuk dat veel dokters die site geregeld bekijken. Onze patiëntenverenigingen hebben op hun eigen sites ook de nodige nuttige informatie staan. Verder helpen we patiënten met het vinden van hun weg in de zorg en het samen beslissen met allerlei patiëntveiligheids- 2 kaarten. De zorg verandert en blijft veranderen. Als het aan de NPCF ligt zal e-health in elk geval al snel een steeds grotere rol spelen. Ook dat heeft consequenties voor de communicatie tussen artsen en patiënten. Er zijn ongelooflijk veel pilots op het terrein van e-health met app s, persoonlijke gezondheidsdossiers (PGD's), patiëntenportals en noem maar op, maar de praktijk loopt achter. Dat komt hoogstwaarschijnlijk ook omdat de pilots op projectbasis worden gefinancierd en zodra die financiering stopt, houdt alles op. Niet alleen wij vonden dat er iets moest gebeuren Samen met het ministerie van VWS, ZN en KNMG Wilna Wind, directeur van de NPCF hebben we een implementatieagenda e-health opgesteld en gaan we zorgen voor de uitvoering daarvan. In 2014 zullen we in elk geval het PGD een stuk verder brengen, want het is de hoogste tijd dat patiënten altijd kunnen beschikken over hun eigen medische gegevens. Die vormen immers een belangrijk hulpmiddel voor het kunnen mee beslissen over hun eigen gezondheidszorg. 3 CONGRES OP 9 APRIL Ik hoop dat huisartsen en ook POH s die naar mijn verhaal komen luisteren, daarna nog bewuster hun patiënten betrekken bij het bepalen van de medisch inhoudelijke koers en dat ze geregeld terugdenken aan de voordelen van het PGD. En vooral dat ze ervaren dat deze zaken hun werk plezieriger maken. Assistentes hebben een andere rol. Zij kunnen de arts-patiëntcommunicatie ondersteunen door patiënten goed op te vangen en op hun gemak te stellen. En dat is heel belangrijk. NOTEN 1. Meldactie Samen beslissen december Zie 2. Zie NP NEDERLANDSE PATIËNTEN CF CONSUMENTEN FEDERATIE SynthesHis maart 2014; 1 (13) 15

3 Spreek een patiënt aan op eigen niveau Gerda Mensink Mijn buurvrouw kreeg zetpillen voorgeschreven van haar huisarts, en die slikte ze door met een glas water. Dat raakt aan elementaire dingen. Weet een patiënt wat er met een zetpil moet gebeuren? Wat is in dit geval de betekenis van het woord zetpil? Het is belangrijk dat huisartsen het taalvermogen van patiënten goed kunnen inschatten. Wim Daniëls, een veelzijdig mens met taal als corebusiness, is de slotspreker op het NedHIS & EZD Congres Huisartsen en dat geldt uiteraard ook voor andere zorgprofessionals zouden in staat moeten zijn om allerlei medische dingen duidelijk te maken en helder uit te leggen aan hun patiënten. Daarvoor moeten ze op het taalniveau van de patiënt gaan zitten. Altijd begrijpelijke taal spreken. En dat is in de meeste gevallen heel basaal. In Nederland is bijna 10 procent van de mensen boven de zestien laaggeletterd en het aantal laaggeletterde 45-plussers stijgt volgens recent OESO-onderzoek. Daarmee hangt het vermogen om te kunnen begrijpen wat een huisarts zegt nauw samen. Ik denk zelf dat het niet zo moeilijk is om de juiste woorden te kiezen. Elke huisarts doet wel eens boodschappen bij de bakker en de groenteboer. De taal die je dan gebruikt, zou je moeten gebruiken met patiënten. Het is ook niet iedereen gegeven om patiënten hun verhaal te laten vertellen. Uit eerder onderzoek is gebleken dat er huisartsen zijn die hun patiënten al na 10 seconden onderbreken, als ze antwoord beginnen te geven op de vraag Wat scheelt eraan?. Omdat ze voorzien dat het te lang gaat duren of al weten wat er hand is en wat ze willen onderzoeken. Als het gaat om communicatie, is dat een ander heet hangijzer Hoeveel ruimte geven huisartsen hun patiënten om hun verhaal te vertellen? DE DIKKE VAN DALE Wim Daniëls is taalkundige en schrijver. Hij is columnist van Spijkers en koppen op Radio 2 en stadsdichter van Helmond, hij staat op de planken met Slowen en schuren, een striptease van de taal, en schuift soms aan bij Pauw en Witteman. U kunt bij hem terecht voor taalhulp en taaltrainingen, en ook om de kwaliteit van uw teksten te laten analyseren. Hij is een graag geziene spreker en dagvoorzitter, en betrokken bij de Gouden Veer, een jaarlijkse nationale schrijfwedstrijd voor teksten in het genre patiëntenvoorlichting. Ook daar gaat het om begrijpelijk taalgebruik voor de beoogde patiënten. Op dit moment werkt hij aan zijn honderdste boek: het jubileumboek van de Dikke Van Dale. Dit woor- 16 SynthesHis maart 2014; 1 (13)

4 Wim Daniëls, slotspreker op het NedHIS & EZD Congres 2014 denboek kent veertien edities in de 150 jaar van haar bestaan. Als je die naast elkaar zet heb je een enorme rij papier, maar ik heb ze in mijn broekzak. Allemaal samen op één USB-stick. Digitalisering ten top als het gaat om taal. En dat is mooi, want daardoor kan ik heel eenvoudig en snel woorden opzoeken en volgen welke ontwikkeling ze doormaken en welke opvattingen de maatschappij daarover heeft in de loop van die 150 jaar. Dat komt via de voorbeeldzinnen die worden gebruikt nadrukkelijk tot uiting. Zo heb ik al gekeken naar woorden als fiets en burgemeester. En met het oog op 9 april is de kans groot dat ik ook uitzoek wat Van Dale over huisarts te zeggen had en heeft stuk gemakkelijker hebben gemaakt. Ze zijn in elk geval dankzij de computer leesbaarder gaan schrijven NEDHIS & EZD CONGRES Op 9 april neemt Wim Daniëls de taal van huisartsen in brede zin onder de loep, en wellicht ook op de hak. Aan de hand van eigen en andermans bevindingen in de medische praktijk en op het internet en van recent wetenschappelijk onderzoek. Ongetwijfeld vallen hem zaken op die als eyeopeners kunnen dienen. 3 HET FABULEUZE ONLEESBARE HANDSCHRIFT Ik ben ooit begonnen met een typemachine en het geknoei met vloeibare Tipp-ex. De computer heeft mijn werk stukken gemakkelijker gemaakt. Niet alleen bij het speurwerk, ook als het gaat om het herstellen van fouten en het herformuleren van zinnen. Zo zal de computer het voor huisartsen ook wel een SynthesHis maart 2014; 1 (13) 17

5 Een congres voor huisartsen, assistentes en praktijkondersteuners samen Adequate communicatie, onontbeerlijk voor succesvol samenwerken Gerda Mensink ICT, en een HIS in het bijzonder, is een van de belangrijkste instrumenten in een huisartsenpraktijk. Zowel voor dokters als voor assistentes en praktijkondersteuners. Voor velen van hen geldt dat als zij hun HISsen iets beter zouden kennen, ze er nog meer profijt en plezier van kunnen hebben. Daarom staat elk jaar tijdens het NedHIS & EZD Congres de ICT in de dagelijkse praktijk centraal. De insteek is praktisch, vooral tijdens de workshops. THEMA Samenwerken en de communicatie die daarbij hoort vormt de rode draad. Samenwerken wordt een steeds prominenter onderdeel van het huisartsenwerk, binnen en buiten de praktijk, met en over patiënten. Succesvol samenwerken stelt hoge eisen aan communicatie, in alle opzichten: luisteren, vragen stellen, informatie uitwisselen, afstemmen, keuzen maken en besluiten nemen. Daarin kan automatisering en dus ook uw HIS een belangrijke ondersteunende rol vervullen. Aan bod komen eisen en voorwaarden voor goede communicatie bij samenwerken, en haalbare mogelijkheden. Er zijn al veel zaken waarbij HISsen het huisartsen en hun medewerkers gemakkelijker maken om samen te werken: het medicatieoverzicht, elektronisch voorschrijven, digitaal verwijzen, de professionele samenvatting, het patiëntenportaal, ketenzorg voor diabetes mellitus, CVRM en COPD, zorgprogramma s voor kwetsbare ouderen, het overdragen van patiëntdossiers, samenwerkingsafspraken met het regionale ziekenhuis en andere instanties En ook medicatiebewaking en beslissingsondersteunende modules zijn niet meer weg te denken. PRAKTIJKTEAM Samenwerken is geen zaak van dokters alleen maar alle praktijkmedewerkers vormen belangrijke schakels in de samenwerking. Ook zij zijn daarbij afhankelijk van de mogelijkheden van de HISsen. Vandaar dat de meeste inleidingen, demonstraties en workshops de moeite waard zijn voor het hele praktijkteam. Bovendien worden er speciale workshops georganiseerd voor assistentes en POH s. GEVARIEERD PROGRAMMA Een scala aan onderwerpen passeert de revue. De professionele samenvatting wordt live via het LSP verstuurd van een HIS naar een huisartsenpostinformatiesysteem. Met aandacht voor de inhoud en de functie van die samenvatting en ook voor het hoe en waarom van de beveiligde routing. Elektronisch verhuizen van patiëntdossiers: de uitkomsten van de nieuwste kruistests en ZorgMail File Transfer, een nieuwe overdrachtsroute. Nut en noodzaak van ADEPD, als voorwaarde voor goede gegevensuitwisseling. Elektronisch verwijzen tussen huisarts en tweede lijn. Patiëntveiligheid en datahygiëne in de eigen praktijk. Buurt- en wijkzorg in de HISsen. Theorie en de weerbarstige praktijk van zorgportalen. 18 SynthesHis maart 2014; 1 (13)

6 Keynotes uur Goed communiceren samen beslis- 1 sen, door Wilna Wind, directeur NPCF uur De taal van de huisarts, door Wim 2 Daniëls, taalkundige en schrijver Programma Een keur aan boeiende inleidingen, HIS-overstijgende en HIS-gerelateerde workshops, een grote informatiemarkt en de jaarvergaderingen van de HISgebruikersverenigingen. Accreditatie is aangevraagd. Het complete programma en het aanmeldingsformulier vindt u op Klik daar op de congresbanner. woensdag 9 april 2014 NedHIS & EZD 2014 Congres Atlas, OmniHis en Orego Adequate communicatie, onontbeerlijk voor succesvol samenwerken Het huisartsenwerk is volop in beweging. Samenwerken wordt een steeds prominenter onderdeel. Binnen en buiten de praktijk. Met en over patiënten. Succesvol samenwerken stelt hoge eisen aan communicatie, in alle opzichten: luisteren, vragen stellen, informatie uitwisselen, afstemmen, keuzen maken en besluiten nemen. Daarin kan automatisering en dus ook uw HIS - een belangrijke ondersteunende rol vervullen. Daar gaat het over op 9 april Het jaarlijkse congres waar automatisering in de huisartspraktijk centraal staat. Met een praktische inslag. Daar neemt u wat van mee. En uw praktijkmedewerkers ook! Waar en wanneer? Van der Valk Hotel Vianen, woensdag 9 april 2014 NedHIS & EZD 2014 Congres oorspronkelijk waren het twee verschillende congressen, voor de zevende keer zijn ze samengesmolten. Met één thema en één voorbereidingscommissie, maar twee dagvoorzitters en twee keynotes. U bent de hele dag van harte welkom, maar kunt ook alleen s middags komen. EZD 2014 congres Registratie vanaf uur. Start uur. NedHIS 2014 congres Registratie vanaf uur. Start uur. woensdag 9 april 2014 Adequate communicatie, onontbeerlijk voor succesvol samenwerken Hier inschrijven Kosten en aanmelden? Voor huisartsen, assistentes en POH s en ook voor andere deelnemers zijn er geen kosten verbonden aan deze congresdag. Ook de borrel en het walking dinner na afloop worden u aangeboden door NedHIS, de koepel van HIS-gebruikersverenigingen. In verband met de organisatie en de catering is het van belang dat u zich van tevoren aanmeldt! Dat kan alleen door opgave via het formulier op de website: Klik daar op de congresbanner. Er is plaats voor 450 congresgangers. NOTEN 1. Zie het artikel Huisartsen en patiënten beslissen samen op pagina Zie het artikel Spreek een patiënt aan op eigen niveau op pagina 16. SynthesHis maart 2014; 1 (13) 19