Kerngegevens MKB 2012/2013

Transcriptie

1 Kerngegevens MKB 2012/2013 MKB & Onder nemer schap in zakformaat

2 2

3 Kerngegevens MKB 2012/2013 MKB & Onder nemer schap in zakformaat MKB & Ondernemerschap in zakformaat 1

4 Colofon Rapportnummer: A Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap ( Voor alle informatie over MKB en Ondernemerschap: De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia/EIM. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties en boeken is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Vermenigvuldigen en/of openbaarmaking in welke vorm ook, alsmede opslag in een retrieval system, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van Panteia/EIM. Panteia/EIM aanvaardt geen aansprakelijkheid voor drukfouten en/of andere onvolkomenheden. The responsibility for the contents of this report lies with Panteia/EIM. Quoting numbers or text in papers, essays and books is permitted only when the source is clearly mentioned. No part of this publication may be copied and/or published in any form or by any means, or stored in a retrieval system, without the prior written permission of Panteia/EIM. Panteia/EIM does not accept responsibility for printing errors and/or other imperfections. Adresgegevens: Panteia BV, Bredewater 26, 2715 CA Zoetermeer, T , P.O. Box AA Zoetermeer, The Netherlands, T , Vormgeving: Buro Eigen, te Delfgauw. Zoetermeer, april

5 Inhoudsopgave 1 MKB en ondernemerschap Structuur Ontwikkelingen Prognoses Prestaties Bedrijvendynamiek Werkgelegenheid Financiering Investeringen Innovatie Samenwerking Duurzaam ondernemen Internationalisering Concurrentie Regeldruk Potentieel en jong ondernemerschap 49 2 MKB regionaal 51 3 Ondernemerstypen Kenmerken ondernemers Starters ZZP ers Stoppers 67 4 Begrippenlijst 68 5 Relevante links 75 MKB & Ondernemerschap in zakformaat 3

6 1 MKB en ondernemerschap 4

7 In Nederland wordt ten opzichte van Europa een afwijkende definitie van het midden- en kleinbedrijf (MKB) gehanteerd. Hier wordt uitgegaan van bedrijven tot 100 werknemers. In Europees verband wordt gewerkt met de indeling van het MKB in microbedrijf (tot 10 werkzame personen), kleinbedrijf (10-50 werkzame personen), middelgrootbedrijf ( werkzame personen) en grootbedrijf (250 en meer werkzame personen). Beleidsmatig wordt in Nederland ook de grens van 250 voor het MKB steeds vaker gebruikt. Statistieken sluiten in toenemende mate aan op de Europese definitie, zodat vergelijkingen met het buitenland beter mogelijk zijn. Dit vergt echter de nodige inspanningen en voor een gedeelte van de data in de tweede editie van dit zakboek geldt nog de grens van 100 werkzame personen. Per paragraaf wordt bekend gemaakt welke definitie van het MKB op de betreffende data toegepast is. 1.1 Structuur Deze paragraaf hanteert de volgende grootteklassedefinitie: MKB heeft minder dan 250 werkzame personen, het grootbedrijf meer dan 250. MKB & Ondernemerschap in zakformaat 5

8 Marktpositie MKB Tabel 1 - Het MKB in vergelijking met de totale marktsector*, 2013 MKB grootbedrijf totaal ondernemingen per (x 1.000) 800,1 1,7 801,8 afzet (in mld. euro) 495,1 437,5 932,6 - waarvan buitenland ,3 306,3 - waarvan binnenland 362,1 264,2 626,3 bruto toegevoegde waarde (fk) (in mld. 212,5 155,7 368,2 Euro) arbeidsvolume (x 1.000) ,2 4705,2 aantal werkenden (x 1.000) 4087,1 1797,9 8314,0 - waarvan zelfstandigen 830,5 0,9 831,4 arbeidsproductiviteit (in euro) winst voor belasting (in mld. euro) 45,6 40,9 86,5 investeringen (in mld. euro) 33 25,4 58,4 * De marktsector bestaat uit het bedrijfsleven, zonder overheid, maar ook zonder de delfstoffenwinning, verhuur en exploitatie van onroerend goed en de zorgsector. Bron: Prognose kerngegevens MKB Omvang Tabel 2 - Indicatoren van de omvang van het MKB, 2013 indicator aantal actieve ondernemingen werkgelegenheid (aantal personen) afzet 608 miljard bruto toegevoegde waarde 286 miljard Bron: Prognose kerngegevens MKB 6

9 Ondernemingen Tabel 3 - Aantal actieve ondernemingen in het Nederlandse bedrijfsleven naar sector per (x 1.000) Sector MKB Grootbedrijf Totaal landbouw 79,9 0,0 79,9 delfstoffenwinning 0,3 0,0 0,3 voedings- en genotmiddelenindustrie 4,2 0,1 4,3 metaalindustrie 19,6 0,2 19,8 chemische, rubber-, kunststofindustrie 2,1 0,1 2,2 overige industrie 19,3 0,2 19,5 nutsbedrijven 0,7 0,0 0,7 bouw 111,6 0,1 111,7 autosector 24,8 0,0 24,8 groothandel 65,3 0,1 65,4 detailhandel 80,0 0,1 80,1 horeca 39,4 0,0 39,4 transportsector 28,1 0,1 28,2 communicatie 38,7 0,1 38,8 financiële dienstverlening 17,0 0,0 17,0 verhuur en exploitatie van onroerend goed 16,3 0,0 16,3 zakelijke dienstverlening 185,2 0,4 185,6 overige dienstverlening 83,9 0,0 83,9 zorg 63,9 0,8 64,7 overheid* 3,4 0,8 4,2 totaal 883,7 3,1 886,8 totaal bedrijfsleven 880,3 2,3 882,6 Bron: Prognose Kerngegevens MKB. *) De overheid wordt niet meegenomen in het totaal bedrijfsleven MKB & Ondernemerschap in zakformaat 7

10 Werkgelegenheid Tabel 4 - Aantal werkenden in het Nederlandse bedrijfsleven naar sector per (x 1.000) Sector MKB Grootbedrijf Totaal landbouw 200,9 16,4 217,3 delfstoffenwinning 6,0 2,0 8,0 voedings- en genotmiddelenindustrie 85,0 47,5 132,5 metaalindustrie 195,8 88,2 284,1 chemische, rubber-, kunststofindustrie 63,1 60,1 123,2 overige industrie 205,0 66,4 271,4 nutsbedrijven 6,1 24,9 31,0 bouw 386,7 61,2 447,9 autosector 122,9 17,0 139,9 groothandel 429,5 85,7 515,2 detailhandel 492,1 293,7 785,8 horeca 287,3 37,4 324,7 transportsector 231,6 169,7 401,3 communicatie 137,7 125,3 263,0 financiële dienstverlening 68,1 183,3 251,4 verhuur en exploitatie van onroerend goed 62,3 7,8 70,1 zakelijke dienstverlening 883,9 448,6 1332,5 overige dienstverlening 291,3 72,4 363,7 zorg 329,9 1043,5 1373,4 overheid* 170,9 776,2 947,1 totaal 4656,1 3627,4 8283,5 totaal bedrijfsleven 4485,3 2851,2 7336,5 Bron: Prognoses Kerngegevens MKB. *) De overheid wordt niet meegenomen in het totaal bedrijfsleven 8

11 Afzet Tabel 5 - Afzet van het Nederlandse bedrijfsleven per sector (in mld. euro) Sector MKB Grootbedrijf Totaal landbouw 26,0 2,0 28,0 delfstoffenwinning 22,3 7,7 30,0 voedings- en genotmiddelenindustrie 29,0 40,2 69,2 metaalindustrie 46,3 34,8 81,0 chemische, rubber-, kunststofindustrie 28,7 97,7 126,4 overige industrie 26,7 9,8 36,5 nutsbedrijven 9,0 32,5 41,5 bouw 58,3 13,5 71,8 autosector 13,9 2,8 16,7 groothandel 57,4 25,7 83,1 detailhandel 17,1 10,9 27,9 horeca 15,1 3,9 19,0 transportsector 30,8 23,6 54,4 communicatie 22,4 28,1 50,4 financiële dienstverlening 15,4 66,2 81,5 verhuur en exploitatie van onroerend goed 56,9 7,7 64,6 zakelijke dienstverlening 79,3 32,0 111,3 overige dienstverlening 19,9 14,1 34,0 zorg 18,1 62,5 80,6 overheid* 16,3 91,7 108,0 totaal 608,7 607,1 1215,7 totaal bedrijfsleven 592,4 515,3 1107,7 Bron: Prognoses Kerngegevens MKB. *) De overheid wordt niet meegenomen in het totaal bedrijfsleven MKB & Ondernemerschap in zakformaat 9

12 Bruto toegevoegde waarde Tabel 6 - Bruto toegevoegde waarde tegen basisprijzen naar sector (x 1.000) Sector MKB Grootbedrijf Totaal landbouw 8,0 0,7 8,8 delfstoffenwinning 17,8 6,3 24,0 voedings- en genotmiddelenindustrie 5,4 8,7 14,0 metaalindustrie 12,4 8,1 20,5 chemische, rubber-, kunststofindustrie 7,4 14,4 21,8 overige industrie 9,9 4,1 14,0 nutsbedrijven 2,6 9,4 12,0 bouw 20,6 5,2 25,8 autosector 7,0 1,8 8,7 groothandel 36,3 13,8 50,1 detailhandel 9,7 5,9 15,6 horeca 7,7 2,1 9,7 transportsector 12,8 10,6 23,4 communicatie 10,2 14,7 24,8 financiële dienstverlening 8,8 34,4 43,3 verhuur en exploitatie van onroerend goed 31,7 4,3 36,0 zakelijke dienstverlening 43,2 17,0 60,2 overige dienstverlening 10,6 4,8 15,4 zorg 13,8 45,0 58,7 overheid* 11,1 57,2 68,3 totaal 286,8 268,5 555,3 totaal bedrijfsleven 275,7 211,3 487,0 Bron: Prognoses Kerngegevens MKB. *) De overheid wordt niet meegenomen in het totaal bedrijfsleven 10

13 Positie sectoren Tabel 7 - Aandeel van de sectoren in de totalen Sector ondernemingen werkgelegenheid afzet bruto toegevoegde waarde MKB Groot MKB Groot MKB Groot MKB Groot landbouw 9% 0% 4% 0% 4% 0% 3% 0% delfstoffenwinning 0% 0% 0% 0% 4% 1% 6% 2% voedings- en genotmiddelenindustrie 0% 3% 2% 1% 5% 7% 2% 3% metaalindustrie 2% 6% 4% 2% 8% 6% 4% 3% chemische, rubber-, 0% 3% 1% 2% 5% 16% 3% 5% kunststofindustrie overige industrie 2% 6% 4% 2% 4% 2% 3% 2% nutsbedrijven 0% 0% 0% 1% 1% 5% 1% 4% bouw 13% 3% 8% 2% 10% 2% 7% 2% autosector 3% 0% 3% 0% 2% 0% 2% 1% groothandel 7% 3% 9% 2% 9% 4% 13% 5% detailhandel 9% 3% 11% 8% 3% 2% 3% 2% horeca 4% 0% 6% 1% 2% 1% 3% 1% transportsector 3% 3% 5% 5% 5% 4% 4% 4% communicatie 4% 3% 3% 3% 4% 5% 4% 5% financiële dienstverlening 2% 0% 1% 5% 3% 11% 3% 13% verhuur en exploitatie 2% 0% 1% 0% 9% 1% 11% 2% van onroerend goed zakelijke dienstverlening 21% 13% 19% 12% 13% 5% 15% 6% overige dienstverlening 9% 0% 6% 2% 3% 2% 4% 2% zorg 7% 26% 7% 29% 3% 10% 5% 17% overheid 0% 26% 4% 21% 3% 15% 4% 21% totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% Bron: Prognose Kerngegevens MKB MKB & Ondernemerschap in zakformaat 11

14 1.2 Ontwikkelingen Figuur 1 - Ontwikkeling van het aantal ondernemingen, inclusief prognoses, Bron: Reeksen kerncijfers MKB, 2013 Figuur 2 - Ontwikkeling van het arbeidsvolume werknemers, arbeidsvolume zelfstandigen en het totaal arbeidsvolume (in arbeidsjaren), inclusief prognoses, Bron: Reeksen kerncijfers MKB,

15 Figuur 3 - Ontwikkeling van het aantal werknemers, het aantal zelfstandigen en het totaal aantal werkenden, inclusief prognoses, Bron: Reeksen kerncijfers MKB, 2013 Figuur 4 - Ontwikkeling van de binnenlandse, buitenlandse en totale afzet in het MKB (x 1 miljoen euro, tegen lopende prijzen), inclusief prognoses, Bron: Reeksen kerncijfers MKB, 2013 MKB & Ondernemerschap in zakformaat 13

16 Figuur 5 - Ontwikkeling van de bruto toegevoegde waarde en de winst voor belasting (x 1 miljoen euro, tegen lopende prijzen), inclusief prognoses, Bron: Reeksen kerncijfers MKB, 2013 Figuur 6 - Ontwikkeling van de arbeidsproductiviteit in het MKB (x per arbeidsjaar, tegen lopende prijzen), inclusief prognoses, Bron: Reeksen kerncijfers MKB,

17 1.3 Prognoses Tabel 8 - Prognose van de afzet van het MKB (volumemutatie in %), Sector industrie -2,25 0,25 bouw -8,25-2,50 groothandel -1,50 0,50 detailhandel -2,75-2,50 autosector -3,00-3,00 horeca -0,50-1,75 communicatie -0,25-0,25 transport -1,00 0,00 financiële en zakelijke diensten -1,25-1,25 persoonlijke dienstverlening -1,00-1,25 overige marktsectoren -0,50 0,75 totale marktsector -2,50-0,75 Bron: Prognose kerngegevens MKB, 2013 Tabel 9 - Prognose van de werkgelegenheid van het MKB in aantal personen (volumemutatie in %), Sector industrie -1,00-2,25 bouw -2,75-2,75 groothandel 1,00-0,50 detailhandel 0,25-1,25 autosector 0,00-1,00 horeca 0,00-1,00 communicatie -0,50-0,75 transport 0,00 0,00 MKB & Ondernemerschap in zakformaat 15

18 financiële en zakelijke diensten -1,00-1,75 persoonlijke dienstverlening -0,25-0,50 overige marktsectoren -1,75-1,50 totale marktsector -0,75-1,50 Bron: Prognose Kerngegevens MKB, 2013 Tabel 10 - Prognose van de winst (nominaal) van het MKB (mutatie in %), Sector industrie -16,00-3,75 bouw -45,25-29,00 groothandel -9,25-2,25 detailhandel -2,00-6,75 autosector -6,50-13,75 horeca 1,00 0,25 communicatie -12,75-10,25 transport -4,00-5,50 financiële en zakelijke diensten -5,25-1,25 persoonlijke dienstverlening -1,50-2,75 overige marktsectoren -2,00 0,75 totale marktsector -10,75-4,00 Bron: Prognose Kerngegevens MKB,

19 1.4 Prestaties Deze paragraaf hanteert de volgende grootteklassedefinitie: MKB heeft minder dan 250 werkzame personen, het grootbedrijf meer dan 250. Tabel 11 - Arbeidsproductiviteit in het MKB en grootbedrijf naar sectoren in 2013 Sector MKB Grootbedrijf landbouw delfstoffenwinning voedings- en genotmiddelenindustrie metaalindustrie chemische, rubber-, kunststofindustrie overige industrie nutsbedrijven bouw autosector groothandel detailhandel horeca transportsector communicatie financiële dienstverlening verhuur en exploitatie van onroerend goed zakelijke dienstverlening overige dienstverlening zorg overheid totaal gemiddelde arbeidsproductiviteit totaal gemiddelde arbeidsproductiviteit bedrijfsleven Bron: Prognose Kerngegevens MKB, 2013 MKB & Ondernemerschap in zakformaat 17

20 Tabel 12 - Aandeel winst voor en na correctie van belasting in het MKB en grootbedrijf als percentage van de brutoproductie (exclusief toegerekend loon zelfstandigen), 2011 MKB Grootbedrijf Sector Winst voor belasting Winst na belasting Winst voor belasting Winst na belasting industrie bouw autosector detailhandel groothandel horeca transport & communicatie zakelijke diensten overige diensten totaal particulier (niet-financiële bedrijven) transport & communicatie zakelijke diensten overige diensten totaal particulier (niet-financiële bedrijven) Bron: Prognose Kerngegevens MKB,

21 1.5 Bedrijvendynamiek Tabel 13 - Aantal en verdeling van starters naar sector in 2011 Sector Aantal Aandeel Mutatie t.o.v industrie % +168 bouw % autosector % groothandel % -141 detailhandel % horeca % transport en communicatie % +702 dienstverlening % totaal % Bron: Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid, 2011 Tabel 14 - Aantal en verdeling van opheffingen naar sector in 2011 Sector Aantal Aandeel Mutatie t.o.v industrie % +643 bouw % autosector % groothandel % detailhandel % horeca % +614 transport en communicatie % +628 dienstverlening % totaal % Bron: Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid, 2011 MKB & Ondernemerschap in zakformaat 19

22 Tabel 15 - Overlevingsfractie van bedrijven die in 2005 zijn opgericht als percentage van het totaal, Sector industrie 94% 82% 72% 63% 55% 49% bouwnijverheid 94% 81% 70% 60% 52% 45% autosector 93% 77% 63% 53% 44% 37% groothandel 91% 74% 60% 49% 39% 32% detailhandel 90% 70% 54% 42% 33% 26% horeca 90% 73% 59% 48% 39% 32% transport en communicatie 91% 74% 60% 49% 40% 32% dienstverlening 91% 78% 68% 59% 51% 44% totaal 93% 79% 66% 56% 47% 40% Bron: Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid, 2011 Tabel 16 - Ontwikkeling faillissementen als percentage van het aantal opheffingen naar sector, Sector industrie 23% 19% 70% 16% 30% 29% bouwnijverheid 16% 14% 9% 8% 10% 9% autosector 18% 15% 12% 11% 14% 10% groothandel 11% 9% 9% 9% 12% 10% detailhandel 4% 3% 3% 3% 4% 3% horeca 14% 17% 10% 7% 9% 9% transport en 17% 14% 9% 10% 17% 14% communicatie dienstverlening 14% 12% 9% 9% 13% 10% totaal 13% 11% 8% 8% 12% 10% Bron: Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid,

23 Tabel 17 - Overlevingsfracties van cohorten (als percentage van de bedrijven per cohortjaar die per 31 december na respectievelijk 0,5 jaar, 1,5 jaar, enz. nog bestaan) 0,5 jaar 1,5 jaar 3,5 jaar 5,5 jaar 10,5 jaar 17,5 jaar cohort % 80% 63% 51% 37% 27% cohort % 82% 64% 52% 38% 28% cohort % 81% 62% 51% 38% 27% cohort % 80% 60% 49% 35% 26% cohort % 79% 59% 49% 35% 25% cohort % 77% 57% 48% 34% 24% cohort % 77% 60% 49% 35% n.a. cohort % 79% 61% 50% 36% n.a. cohort % 80% 61% 50% 35% n.a. cohort % 79% 60% 49% 35% n.a. cohort % 79% 61% 49% 35% n.a. cohort % 80% 62% 50% 35% n.a. cohort % 80% 60% 49% 34% n.a. cohort % 78% 58% 48% n.a. n.a. cohort % 76% 57% 47% n.a. n.a. cohort % 77% 58% 45% n.a. n.a. cohort % 78% 58% 42% n.a. n.a. cohort % 79% 56% 40% n.a. n.a. cohort % 79% 56% n.a. n.a. n.a. cohort % 79% 56% n.a. n.a. n.a. cohort % 79% n.a. n.a. n.a. n.a. cohort % 79% n.a. n.a. n.a. n.a. cohort % n.a. n.a. n.a. n.a. n.a. Bron: Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid, 2010 MKB & Ondernemerschap in zakformaat 21

24 1.6 Werkgelegenheid Tabel 18 - Procentuele verdeling van het aantal krimpende, gelijkblijvende en normaal en snelgroeiende bedrijven naar grootteklasse, 2010 Groeitype Kleinbedrijf Middenbedrijf Grootbedrijf Totaal (0-9 wp) (10-99 wp) (100+ wp) krimper 16% 19% 24% 17% gelijkblijver 51% 30% 24% 46% normale groeier 25% 34% 29% 27% snelle groeier 9% 17% 24% 11% totaal 100% 100% 100% 100% Bron: Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid, 2011 Tabel 19 - Aandeel in de werkgelegenheid naar sector in 2010 en gemiddelde jaarlijkse mutatie in werkgelegenheid naar sector tussen in procenten Sector Aandeel in de werkgelegenheid Gemiddelde jaarlijkse mutatie industrie en nutsbedrijven 30% +0,8% bouwnijverheid 9% +1,0% groothandel 12% +1,4% detailhandel, autohandel en 11% +3,2% reparatie horeca 4% +2,9% transport en communicatie 12% +4,4% dienstverlening 22% +2,6% totaal 100% +2,00% Bron: Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid,

25 1.7 Finaciering Tabel 20 - Aandeel innovatieve MKB-bedrijven dat in 2012 externe financiering zocht Sector Aandeel in % industrie 17% bouw 14% handel 21% horeca 18% transport 18% zakelijke diensten 15% financiële diensten 10% persoonlijke diensten 15% landbouw 30% totaal MKB 18% Bron: Determinanten bedrijfsprestaties, 2012 MKB & Ondernemerschap in zakformaat 23

26 Bron: Financieringsmonitor *) Kleinbedrijf = 2-49 werknemers, middenbedrijf = werknemers en grootbedrijf = meer dan 250 werknemers Tabel 21 - Motieven van bedrijven voor het zoeken naar financiering in 2011 Sector Kleinbedrijf* Middenbedrijf* Grootbedrijf* start bedrijf 4% 0% 0% overname 3% 20% 11% herfinanciering 15% 20% 6% herstructurering balans 3% 0% 3% werkkapitaal 47% 40% 35% innovatie 2% 0% 0% internationalisering 0% 0% 0% huisvesting 15% 20% 17% bedrijfsmiddelen 9% 20% 17% overige investeringen 22% 25% 25% anders 11% 0% 3% Tabel 22 - Motieven van bedrijven voor het niet zoeken naar financiering in 2011 Sector Kleinbedrijf* Middenbedrijf* Grootbedrijf* niet nodig 83% 67% 79% te duur 2% 0% 1% verwacht het niet aan te kunnen trekken 5% 0% 2% bestaande kredietruimte is voldoende 9% 14% 9% moederbedrijf beslist 0% 29% 12% anders 4% 0% 3% Bron: Financieringsmonitor *) Kleinbedrijf = 2-49 werknemers, middenbedrijf = werknemers en grootbedrijf = meer dan 250 werknemers 24

27 Tabel 23 - Solvabiliteit van MKB en grootbedrijf naar sector in 2013 Sector MKB* Grootbedrijf industrie 56% 65% bouw 33% 36% autosector 34% 29% groothandel 37% 42% detailhandel 34% 45% horeca 58% 68% transport & communicatie 57% 87% zakelijke diensten 43% 63% overige diensten 34% 45% totaal particulier (niet-financiële bedrijven) 56% 64% Bron: Dataset financiering, *) MKB heeft minder dan 100 werkzame personen Tabel 24 - Rentabiliteit eigen vermogen (REV) en rentabiliteit totaal vermogen (RTV) naar sector en grootteklasse, 2013 MKB* Grootbedrijf Sector REV RTV REV RTV industrie bouw autosector groothandel detailhandel horeca transport & communicatie zakelijke diensten overige diensten totaal particulier (niet-financiële bedrijven) Bron: Dataset financiering, *) MKB heeft minder dan 100 werkzame personen MKB & Ondernemerschap in zakformaat 25

28 Tabel 25 - Vlottende activa als percentage van het kort vreemd vermogen (current ratio) naar sector en grootteklasse in 2013 Sector MKB* Grootbedrijf industrie bouw autosector groothandel detailhandel horeca transport & communicatie zakelijke diensten overige diensten totaal particulier (niet-financiële bedrijven) Bron: Dataset financiering, *) MKB heeft minder dan 100 werkzame personen 26

29 1.8 Investeringen Deze paragraaf hanteert de volgende grootteklassedefinitie: MKB heeft minder dan 250 werkzame personen, het grootbedrijf meer dan 250. Tabel 26 - Totale investeringen in Nederland naar sector en grootteklasse in 2010 (x 1 miljoen) Sector MKB Grootbedrijf Totaal delfstoffenwinning n.a voedings- en genotmiddelenindustrie overige industrie aardolie, chemische, rubber- en kunststofverwekende industrie metaalindustrie nutsbedrijven bouwnijverheid autosector groothandel detailhandel transport horeca informatie en communicatie verhuur en exploitatie van onroerend goed zakelijke dienstverlening totaal marktsector Bron: Investeringen MKB, 2010 MKB & Ondernemerschap in zakformaat 27

30 Tabel 27 - Prognose totale investeringen in Nederland in 2013 naar sector en grootteklasse (x 1 miljoen) Sector MKB Grootbedrijf Totaal landbouw delfstoffenwinning voedings- en genotmiddelenindustrie metaalindustrie chemische, rubber-, kunststofindustrie overige industrie nutsbedrijven bouw autosector groothandel detailhandel horeca transportsector communicatie financiële dienstverlening verhuur en exploitatie van onroerend goed zakelijke dienstverlening overige dienstverlening zorg overheid totaal totaal bedrijfsleven Bron: Reeksen kerngegevens,

31 Tabel 28 - Percentage bedrijven dat aangeeft meer of minder te willen investeren in 2013 Sector Meer investeren in 2013 Minder investeren in 2013 landbouw bosbouw en visserij 27% 24% voedings- en genotmiddelenindustrie 30% 15% overige industrie 32% 21% chemische- rubber- en kunststofverwerkende 38% 11% industrie metaalindustrie 38% 18% bouw 15% 24% autosector 37% 23% groothandel 34% 13% detailhandel 27% 19% transportsector 33% 23% communicatiesector 34% 20% financiële dienstverlening 39% 14% verhuur en exploitatie van onroerend goed 36% 19% horeca 27% 32% zakelijke dienstverlening 31% 17% overige dienstverlening 38% 25% totaal 30% 21% Bron: Determinanten bedrijfsprestaties, 2013 MKB & Ondernemerschap in zakformaat 29

32 1.9 Innovatie Tabel 29 - Innovatie in het MKB door het op de markt brengen van nieuwe producten en/of diensten in de afgelopen drie jaar ( ) Sector Microbedrijf (0-9 wp) Kleinbedrijf (10-49 wp) Kleinbedrijf (10-49 wp) Totaal MKB landbouw, bosbouw 17% 38% n.a. 19% en visserij voedings- en genotmiddelenindustrie 54% 68% 80% 60% overige industrie 30% 53% 74% 38% chemische- rubber- 52% 67% 91% 64% en kunststofverwerkende industrie metaalindustrie 32% 64% 82% 46% bouw 7% 14% 43% 10% autosector 23% 27% n.a. 24% groothandel 46% 66% 66% 51% detailhandel 27% 39% 41% 28% transportsector 12% 37% 54% 21% communicatiesector 44% 83% 99% 52% financiële dienstverlening 23% 36% 56% 25% verhuur en exploitatie 37% 46% 69% 40% van onroerend goed horeca 26% 31% 59% 27% zakelijke dienstverlening 29% 56% 71% 34% overige dienstverlening 29% 41% 71% 31% totaal 27% 47% 65% 31% Bron: Determinanten bedrijfsprestaties MKB,

33 Tabel 30 - Innovatie in het MKB door producten en/of diensten die nieuw zijn voor de bedrijfstak in de afgelopen drie jaar ( ) Sector Microbedrijf (0-9 wp) Kleinbedrijf (10-49 wp) Kleinbedrijf (10-49 wp) Totaal MKB landbouw, bosbouw 10% 29% n.a. 12% en visserij voedings- en genotmiddelenindustrie 23% 31% 49% 27% overige industrie 13% 24% 54% 19% chemische- rubber- 43% 44% 73% 49% en kunststofverwerkende industrie metaalindustrie 18% 45% 62% 31% bouw 4% 8% 28% 5% autosector 6% 14% n.a. 8% groothandel 24% 45% 44% 29% detailhandel 11% 18% 26% 12% transportsector 3% 19% 30% 9% communicatiesector 18% 53% 37% 24% financiële dienstverlening 13% 15% 33% 13% verhuur en exploitatie 19% 17% 40% 19% van onroerend goed horeca 17% 7% 28% 16% zakelijke dienstverlening 17% 33% 46% 20% overige dienstverlening 13% 13% 65% 14% totaal 14% 27% 42% 17% Bron: Determinanten bedrijfsprestaties MKB, 2013 MKB & Ondernemerschap in zakformaat 31

34 Tabel 31 - Innovatie in het MKB door verbeteringen in de interne bedrijfsprocessen in de afgelopen drie jaar ( ) Sector Microbedrijf (0-9 wp) Kleinbedrijf (10-49 wp) Kleinbedrijf (10-49 wp) Totaal MKB landbouw, bosbouw 45% 71% n.a. 48% en visserij voedings- en genotmiddelenindustrie 49% 69% 92% 58% overige industrie 61% 88% 99% 70% chemische- rubber- 65% 72% 97% 73% en kunststofverwerkende industrie metaalindustrie 46% 89% 91% 63% bouw 32% 59% 90% 38% autosector 58% 55% n.a. 58% groothandel 47% 77% 74% 54% detailhandel 36% 52% 81% 38% transportsector 41% 64% 82% 50% communicatiesector 49% 89% 80% 57% financiële dienstverlening 45% 74% 90% 49% verhuur en exploitatie 40% 71% 84% 44% van onroerend goed horeca 57% 51% 70% 56% zakelijke dienstverlening 43% 76% 81% 49% overige dienstverlening 36% 66% 92% 39% totaal 44% 70% 84% 49% Bron: Determinanten bedrijfsprestaties MKB,

35 Tabel 32 - Innovatie in het MKB door gespecialiseerde innovatiemedewerkers Sector Microbedrijf (0-9 wp) Kleinbedrijf (10-49 wp) Kleinbedrijf (10-49 wp) Totaal MKB landbouw, bosbouw 19% 55% n.a. 22% en visserij voedings- en genotmiddelenindustrie 45% 63% 81% 53% overige industrie 33% 68% 86% 44% chemische- rubber- 48% 83% 91% 66% en kunststofverwerkende industrie metaalindustrie 42% 64% 85% 53% bouw 13% 35% 79% 20% autosector 23% 45% n.a. 27% groothandel 41% 69% 80% 48% detailhandel 25% 41% 53% 27% transportsector 25% 62% 74% 38% communicatiesector 52% 79% 100% 58% financiële dienstverlening 44% 60% 76% 46% verhuur en exploitatie 32% 63% 84% 37% van onroerend goed horeca 27% 40% 50% 29% zakelijke dienstverlening 37% 64% 83% 43% overige dienstverlening 22% 66% 95% 27% totaal 30% 57% 79% 35% Bron: Determinanten bedrijfsprestaties MKB, 2013 MKB & Ondernemerschap in zakformaat 33

36 Tabel 33 - Innovatie in het MKB door actief aan R&D te doen Sector Microbedrijf (0-9 wp) Kleinbedrijf (10-49 wp) Kleinbedrijf (10-49 wp) Totaal MKB landbouw, bosbouw 14% 31% n.a. 16% en visserij voedings- en genotmiddelenindustrie 17% 57% 85% 33% overige industrie 23% 33% 72% 29% chemische- rubber- 35% 50% 82% 48% en kunststofverwerkende industrie metaalindustrie 30% 61% 77% 44% bouw 7% 15% 19% 9% autosector 13% 5% n.a. 12% groothandel 23% 45% 40% 28% detailhandel 12% 15% 17% 12% transportsector 10% 34% 32% 17% communicatiesector 34% 73% 81% 42% financiële dienstverlening 14% 24% 33% 16% verhuur en exploitatie 10% 26% 46% 13% van onroerend goed horeca 17% 19% 12% 17% zakelijke dienstverlening 25% 30% 45% 27% overige dienstverlening 15% 44% 44% 18% totaal 18% 33% 43% 21% Bron: Determinanten bedrijfsprestaties MKB,

37 Tabel 34 - Innovatie in het MKB door het gebruik van een extern netwerk om kennis uit te wisselen Sector Microbedrijf (0-9 wp) Kleinbedrijf (10-49 wp) Kleinbedrijf (10-49 wp) Totaal MKB landbouw, bosbouw 57% 76% n.a. 59% en visserij voedings- en genotmiddelenindustrie 39% 56% 84% 47% overige industrie 41% 69% 74% 49% chemische- rubber- 70% 78% 88% 75% en kunststofverwerkende industrie metaalindustrie 47% 75% 91% 60% bouw 31% 60% 76% 37% autosector 48% 73% n.a. 52% groothandel 52% 72% 85% 58% detailhandel 47% 65% 61% 49% transportsector 29% 53% 71% 38% communicatiesector 66% 86% 91% 70% financiële dienstverlening 64% 79% 71% 66% verhuur en exploitatie 58% 71% 90% 61% van onroerend goed horeca 20% 45% 79% 24% zakelijke dienstverlening 63% 71% 79% 65% overige dienstverlening 43% 69% 86% 46% totaal 48% 68% 79% 52% Bron: Determinanten bedrijfsprestaties MKB, 2013 MKB & Ondernemerschap in zakformaat 35

38 Tabel 35 - Innovatie in het MKB door samenwerking met bedrijven of kennisinstellingen Sector Microbedrijf (0-9 wp) Kleinbedrijf (10-49 wp) Kleinbedrijf (10-49 wp) Totaal MKB landbouw, bosbouw 23% 57% n.a. 26% en visserij voedings- en genotmiddelenindustrie 36% 52% 67% 43% overige industrie 27% 52% 80% 36% chemische- rubber- 61% 56% 97% 66% en kunststofverwerkende industrie metaalindustrie 36% 66% 73% 48% bouw 21% 27% 55% 23% autosector 26% 32% n.a. 27% groothandel 40% 64% 68% 46% detailhandel 26% 47% 67% 29% transportsector 29% 48% 66% 36% communicatiesector 49% 72% 73% 54% financiële dienstverlening 38% 70% 57% 41% verhuur en exploitatie 38% 63% 75% 42% van onroerend goed horeca 16% 21% 26% 17% zakelijke dienstverlening 37% 62% 59% 42% overige dienstverlening 15% 58% 81% 19% totaal 29% 52% 64% 34% Bron: Determinanten bedrijfsprestaties MKB,

39 1.10 Samenwerking Deze paragraaf hanteert de volgende grootteklassedefinitie: MKB heeft minder dan 100 werkzame personen, het grootbedrijf meer dan 100. Tabel 36 - Mate van samenwerking in het MKB in 2010 Sector Geen samenwerking Met tijdelijke Met niet-tijdelijke Totaal samenwer- king samen- werking industrie 58% 20% 22% 100% bouw 58% 27% 15% 100% handel en reparatie 68% 11% 21% 100% horeca 76% 14% 10% 100% transport en 62% 15% 23% 100% communicatie financiële dienstverlening 48% 26% 27% 100% zakelijke dienstverlening 47% 29% 24% 100% overige dienstverlening 76% 8% 16% 100% totaal MKB 60% 20% 20% 100% Bron: Dataset tijdelijke samenwerkingsverbanden, 2010 MKB & Ondernemerschap in zakformaat 37