Milieubeoordeling ten behoeve van de opmaak van de stroomgebiedbeheerplannen voor Schelde en Maas. Kennisgevingsdocument

Transcriptie

1 Milieubeoordeling ten behoeve van de opmaak van de stroomgebiedbeheerplannen voor Schelde en Maas Kennisgevingsdocument

2 Colofon Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid p/a VMM A. Van de Maelestraat Erembodegem T secretariaat_ciw@vmm.be VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Frank Van Sevencoten, voorzitter CIW OPMAAK EN DRUK Vanden Broele DEPOTNUMMER D/2012/6871/046

3 Woord vooraf Waarom dit document? In uitvoering van de Europese kaderrichtlijn Water stelde de Vlaamse Regering op 8 oktober 2010 de eerste stroomgebiedbeheerplannen voor Schelde en Maas en het bijbehorende maatregelenprogramma voor Vlaanderen vast. Deze plannen bevatten maatregelen om de toestand van het watersysteem te verbeteren. Ten laatste op 22 december 2015 zal de Vlaamse Regering de tweede generatie stroomgebiedbeheerplannen en het bijbehorende maatregelenprogramma vaststellen. Daarbij zullen de overstromingsrisicobeheerplannen, die in uitvoering van de Overstromingsrichtlijn tegen 22 december 2015 voor het eerst worden opgemaakt, onderdeel uitmaken van de stroomgebiedbeheerplannen. De stroomgebiedbeheerplannen zullen ook bekkenspecifieke delen en grondwatersysteemspecifieke delen bevatten. De bekkenspecifieke delen zullen de huidige bekkenbeheerplannen en deelbekkenbeheerplannen vervangen. Voorliggend document is een kennisgeving voor de milieubeoordeling van de tweede generatie stroomgebiedbeheerplannen voor Schelde en Maas. Deze kennisgeving behandelt in een eerste deel de stroomgebiedbeheerplannen zelf: Wat is de doelstelling van deze plannen? Wat houden de plannen juist in? Wie staat in voor de opmaak ervan? Het tweede deel van de kennisgeving gaat in op de methode die zal gebruikt worden om de mogelijke milieueffecten van de stroomgebiedbeheerplannen te omschrijven én te beoordelen op hun significantie. Het kennisgevingsdocument is voor een periode van 60 dagen te raadplegen via de website van de dienst MER ( en via de website voor openbare onderzoeken van de Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid ( Het document ligt gedurende deze periode ook ter inzage in de gemeentehuizen. Omwille van het feit dat de methodiek voor de milieubeoordeling voor beide stroomgebiedbeheerplannen dezelfde is, werd één kennisgevingsdocument opgemaakt. Mogelijkheid tot inspraak Op basis van deze kennisgeving krijgen het publiek, het maatschappelijk middenveld en alle betrokken instanties de mogelijkheid om kennis te nemen van de doelstelling, reikwijdte en detailleringsgraad van de voorgenomen milieubeoordeling en de mogelijkheid om opmerkingen te geven. Opmerkingen kunnen binnen een termijn van 60 dagen na de bekendmaking of aanvang van de terinzagelegging, dit is tot 18 februari 2013, schriftelijk aan het stads- of gemeentebestuur bezorgd worden of aan de dienst MER op volgend adres of via mer@vlaanderen.be. Departement Leefmilieu, Natuur en Energie Dienst Milieueffectrapportagebeheer Inspraak Plan-MER Stroomgebiedbeheerplannen Koning Albert II-laan 20 bus BRUSSEL mer@vlaanderen.be Op basis van de ontvangen opmerkingen en adviezen zal de dienst MER richtlijnen formuleren voor de milieubeoordeling. 3

4 Let op! Samen met het voorliggende kennisgevingsdocument liggen nog twee voorbereidende documenten van de stroomgebiedbeheerplannen voor Schelde en Maas in openbaar onderzoek. Het gaat om het tijdschema en werk programma voor de stroomgebiedbeheerplannen en om de waterbeleidsnota. Het tijdschema en werkprogramma geeft een overzicht van de producten, de planning en de organisatie van het proces op weg naar de tweede generatie stroomgebiedbeheerplannen, met bijzondere aandacht voor de inspraakmomenten. De waterbeleidsnota legt de krachtlijnen vast van de visie van de Vlaamse Regering op het integraal waterbeleid. De waterbeheerkwesties, dit zijn de grote thema s waardoor de waterlichamen het risico lopen de goede toestand niet te halen, zijn geïntegreerd in de waterbeleidsnota. Beide documenten liggen tot 18 juni 2013 ter inzage in de gemeente- en stadhuizen en zijn samen met alle informatie over het openbaar onderzoek te raadplegen via de website 4

5 Inhoud Woord vooraf 3 Inhoud 5 1. Inleiding 6 2. De stroomgebiedbeheerplannen voor Schelde en Maas Kader stroomgebiedbeheerplannen Initiatiefnemer voor de stroomgebiedbeheerplannen Geografische situering Stroomgebiedsdistrict Schelde Stroomgebiedsdistrict Maas De eerste generatie waterbeheerplannen Inhoud en totstandkoming stroomgebiedbeheerplannen Inhoud en totstandkoming maatregelenprogramma Juridisch en beleidsmatig kader Milieueffectrapportage voor plannen Toetsing aan de MER-plicht Plan-m.e.r. volgens de generieke procedure Relatie met andere en latere m.e.r.-procedures Samenstelling van het team van deskundigen Werkwijze plan-m.e.r Het studiegebied Alternatieven Referentiesituatie en geplande situatie Werkingssfeer van het MER Relevante disciplines Methodologie effectbeschrijving en beoordeling Milderende maatregelen Cumulatieve effecten Grensoverschrijdende effecten Monitoring en evaluatie Leemten in de kennis Lijst met afkortingen Lijst met verklarende woorden Bijlagen 27 Bijlage 1: Inhoud stroomgebiedbeheerplan 27 Bijlage 2: Ontwerp van maatregelenkorf met potentiële maatregelen voor tweede generatie stroomgebiedbeheerplannen 30 Bijlage 3: Juridisch en beleidsmatig kader voor de stroomgebied beheerplannen 33 Bijlage 4: Fragment uit bijlage I en II van het project-m.e.r.-besluit 37 Bijlage 5: Vogel- en habitatrichtlijngebieden die sterk water gebonden zijn 40 Inhoud 5

6 1. Inleiding De Vlaamse Regering zal tegen 22 december 2015 de tweede generatie stroomgebiedbeheerplannen voor Schelde en Maas vaststellen. Deze plannen bevatten een compilatie van maatregelen en acties die bijdragen tot het bereiken van een goede watertoestand en tot de bescherming tegen overstromingen. Het decreet Integraal Waterbeleid bepaalt in art. 36 dat de stroomgebiedbeheerplannen zo dienen opgesteld te zijn, en de besluitvormingsprocedures op zo n wijze dienen te verlopen, dat de plannen voldoen aan de essentiële kenmerken van de milieueffectrapportage, zoals bedoeld in art van het decreet Algemene Bepalingen Milieubeleid. Hierbij wordt de generieke procedure gevolgd. Overeenkomstig de opmaak van de eerste generatie stroomgebiedbeheerplannen wordt er voor gekozen om de onderdelen van de m.e.r.-procedure in te bouwen in het planningsproces van de stroomgebiedbeheerplannen. Zo wordt vermeden dat bovenop de planningsprocedure voor de stroomgebiedbeheerplannen nog een afzonderlijke plan-m.e.r.-procedure (met inbegrip van de daaraan verbonden raadplegingsmaatregelen) moet doorlopen worden. 6 Inleiding

7 2. De stroomgebiedbeheerplannen voor Schelde en Maas In de stroomgebiedbeheerplannen worden per stroomgebiedsdistrict doelstellingen, maatregelen en acties vastgesteld voor het bereiken van een goede toestand van het oppervlaktewater en het grondwater en voor de bescherming tegen overstromingen. De tweede generatie stroomgebiedbeheerplannen zullen maatregelen en acties voor de periode bevatten Kader stroomgebiedbeheerplannen De Europese kaderrichtlijn Water (2000/60/EG) stelt een wettelijk kader in om de waterkwaliteit te beschermen en te herstellen en het duurzame gebruik van water op lange termijn te garanderen. De richtlijn voorziet in een aanpak van het waterbeheer op het niveau van stroomgebieden (de natuurlijke geografische en hydrologische eenheden), stelt specifieke termijnen voor het bereiken van een goede toestand voor de watersystemen (zowel oppervlaktewater als grondwater) en voorziet een aantal afwijkingsmogelijkheden voor het behalen van die goede toestand. De maatregelen worden opgenomen in stroomgebiedbeheerplannen die voor het eerst dienden vastgesteld te zijn tegen eind 2009 en vervolgens om de zes jaar moeten herzien en opnieuw vastgesteld worden. De Europese Overstromingsrichtlijn (2007/60/EG) stelt een wettelijk kader in voor de beoordeling en het beheer van overstromingsrisico s om de negatieve gevolgen die overstromingen kunnen hebben voor de veiligheid van de mens, het milieu, het cultureel erfgoed en de economische bedrijvigheid te beperken, rekening houdende met klimaatverandering. De nadruk ligt daarbij op bescherming, preventie en paraatheid (voorspellingen). De maatregelen om die negatieve gevolgen te beperken, worden opgenomen in de overstromingsrisicobeheerplannen die voor het eerst dienen opgesteld te worden tegen eind 2015 en vervolgens om de zes jaar worden herzien. De kaderrichtlijn Water en de Overstromingsrichtlijn zijn in Vlaanderen omgezet via het decreet Integraal Waterbeleid van 18 juli Hierbij is er voor gekozen om de overstromingsrisicobeheerplannen te integreren in de stroomgebiedbeheerplannen Initiatiefnemer voor de stroomgebiedbeheerplannen De Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid (CIW) is de bevoegde autoriteit voor de toepassing van de bepalingen van de kaderrichtlijn Water en de Overstromingsrichtlijn en staat in voor de voorbereiding van de stroomgebiedbeheerplannen. De CIW is een overlegplatform van de diverse beleidsdomeinen en bestuursniveaus die bij het waterbeleid betrokken zijn. Ook de waterbedrijven nemen deel aan het overleg. In de CIW zetelen: administraties en entiteiten van het Vlaamse Gewest uit de beleidsdomeinen: Leefmilieu, Natuur en Energie; Mobiliteit en Openbare Werken; Ruimtelijke Ordening, Woonbeleid en Onroerend Erfgoed; Landbouw en Visserij; Economie, Wetenschap en Innovatie; De stroomgebiedbeheerplannen voor Schelde en Maas 7

8 de lokale waterbeheerders via hun koepelorganisaties: Vereniging van de Vlaamse Provincies (VVP); Vereniging van de Vlaamse steden en Gemeenten (VVSG); Vereniging van de Vlaamse Polders en Wateringen (VVPW); de waterbedrijven via hun koepelorganisatie: AquaFlanders. Meer informatie over de samenstelling, de taken en de werking van de CIW is beschikbaar via Geografische situering Het plangebied bestrijkt het volledige Vlaamse Gewest. Vlaanderen maakt deel uit van vier internationale stroomgebieden: het stroomgebied van de Schelde, van de Maas, van de IJzer en van de Brugse Polders. Die stroomgebieden behoren op hun beurt tot twee internationale stroomgebiedsdistricten: het internationale stroomgebiedsdistrict van de Schelde - dat het stroomgebied van de Schelde en de kleinere stroomgebieden van de IJzer en de Brugse Polders omvat - en het internationale stroomgebiedsdistrict van de Maas. Binnen Vlaanderen zijn deze stroomgebiedsdistricten op basis van hydrografische en hydrogeologische criteria verder opgedeeld in 11 bekkens en 6 grondwatersystemen Stroomgebiedsdistrict Schelde Het internationale stroomgebiedsdistrict Schelde heeft een oppervlakte van bijna km², waarvan ongeveer een derde in Vlaanderen ligt. Het stroomgebiedsdistrict van de Schelde wordt in Vlaanderen gevormd door de rivieren de Schelde, de IJzer en hun zijrivieren en de Brugse Polders, samen met het bijbehorende grondwater en het kustwater. Het Vlaamse deel van het stroomgebiedsdistrict beslaat de provincies West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant en een deel van de provincies Antwerpen en vlimburg. Van de 308 Vlaamse gemeenten liggen er 270 volledig en 24 gedeeltelijk binnen het stroomgebiedsdistrict Schelde. Tien van de elf bekkens behoren tot het stroomgebiedsdistrict Schelde, namelijk de bekkens van IJzer, Brugse Polders, Gentse Kanalen, Benedenschelde, Leie, Bovenschelde, Dender, Dijle & Zenne, Demer en Nete. En vijf van de zes grondwatersystemen behoren tot het stroomgebiedsdistrict Schelde: het Kust- en Poldersysteem, het Centraal Vlaams systeem, het Sokkelsysteem, het Centraal Kempisch systeem en het Brulandkrijtsysteem. Door het overwegend vlakke reliëf zijn de rivieren laaglandwaterlopen met brede valleien en geringe stroomsnelheden en afvoer. Het Scheldestroomgebiedsdistrict is zeer dicht bevolkt en sterk verstedelijkt. Het gebied wordt verder gekenmerkt door een zeer dicht netwerk van transportwegen. Dit zorgt, bovenop de verstedelijking voor een sterke versnippering. In het district bevinden zich een aantal industriegebieden, waaronder de haven van Antwerpen als één van de belangrijkste ter wereld. Ook de hoofdzakelijk intensieve landbouw is prominent aanwezig en maakt iets minder dan de helft van het grondgebruik uit. Daartegenover zijn natuurgebieden schaars Stroomgebiedsdistrict Maas Het internationale stroomgebiedsdistrict Maas heeft een oppervlakte van ongeveer km², waarvan slechts km² in Vlaanderen ligt. Het stroomgebiedsdistrict van de Maas wordt in Vlaanderen gevormd door de Maas en zijn zijrivieren, samen met het bijbehorende grondwater. Het district vormt in Vlaanderen geen aaneengesloten geheel: een deel 8 De stroomgebiedbeheerplannen voor Schelde en Maas

9 Figuur 2-1: De 11 bekkens en de voornaamste waterlopen in Vlaanderen Figuur 2-2: De 6 grondwatersystemen in Vlaanderen Westen Kust- en poldersysteem Centraal Vlaams Systeem Sokkelsysteem Oosten Maassysteem Centraal Kempisch Systeem Brulandkrijtsysteem De stroomgebiedbeheerplannen voor Schelde en Maas 9

10 ligt in het noorden van de provincie Antwerpen, een tweede deel in het oosten van de provincie Limburg en een derde deel in Voeren. Van de 308 Vlaamse gemeenten liggen er 14 volledig en 24 gedeeltelijk binnen het stroomgebiedsdistrict Maas. Van de elf bekkens behoort enkel het Maasbekken tot het stroomgebiedsdistrict Maas. Van de zes grondwatersystemen behoren het volledige Maassysteem, een klein oostelijk deel van het Brulandkrijtsysteem en het noordelijk deel van het Centraal Kempisch systeem tot het stroomgebiedsdistrict Maas. Het reliëf in het Maasstroomgebiedsdistrict is overwegend vlak. Het district heeft een lagere bevolkingsdichtheid dan de rest van Vlaanderen. Ook het netwerk van transportwegen is er minder dicht. De voornaamste industriegebieden zijn gelegen langs de kanalen. Iets minder dan de helft van het grondgebied is in gebruik voor de in hoofdzaak intensieve landbouw. In verhouding zijn er iets meer natuurgebieden in het stroomgebiedsdistrict Maas De eerste generatie waterbeheerplannen De eerste Vlaamse stroomgebiedbeheerplannen werden op 8 oktober 2010 vastgesteld door de Vlaamse Regering. Naast de stroomgebiedbeheerplannen werden ook bekkenbeheerplannen en deelbekkenbeheerplannen opgemaakt en op 30 januari 2009 en 10 december 2010 vastgesteld door de Vlaamse Regering. Deze plannen bevatten een visie voor het waterbeheer in het bekken of deelbekken en vertalen deze visie naar de praktijk via concrete acties. De plannen zijn te raadplegen via De stroomgebiedbeheerplannen die nu in voorbereiding zijn, bouwen verder op de eerste generatie waterbeheerplannen. Ook voor de eerste generatie stroomgebiedbeheerplannen werd een milieubeoordeling uitgevoerd. In samenwerking met een MER-coördinator werd een Startnota in het kader van het uitwerken van de milieubeoordeling voor de maatregelenprogramma s voor de stroomgebiedbeheerplannen Schelde en Maas volgens het integratiespoor opgesteld en voor advies voorgelegd. Op 12/09/2008 formuleerde de dienst MER aanbevelingen voor de milieubeoordeling van de stroomgebiedbeheerplannen. De milieubeoordeling zelf werd opgenomen in het maatregelenprogramma bij de ontwerp stroomgebiedbeheerplannen. Op 12/12/2008 oordeelde de dienst MER dat de milieubeoordeling van de stroomgebiedbeheerplannen van voldoende kwaliteit was, waarna de ontwerpplannen (incl. de milieubeoordeling) via een openbaar onderzoek voor zes maanden aan de bevolking en adviesraden werden voorgelegd. Het dossier is te raadplegen via de MER-databank ( (dossiernummers PLMER-0075 en PLMER-0076) Inhoud en totstandkoming stroomgebiedbeheerplannen De timing die is vooropgesteld in de kaderrichtlijn Water voor de tweede generatie stroomgebiedbeheerplannen is als volgt: uiterlijk op 22 december 2012 zorgen de lidstaten ervoor dat voor elk stroomgebiedsdistrict een tijdschema en werkprogramma voor het opstellen van het plan, met vermelding van de te nemen raadplegingsmaatregelen, wordt gepubliceerd en voor opmerkingen ter beschikking wordt gesteld van het publiek; uiterlijk op 22 december 2013 zorgen de lidstaten ervoor dat een tussentijds overzicht van de belangrijkste waterbeheerkwesties die zijn vastgesteld in het stroomgebied, waardoor de waterlichamen het risico 10 De stroomgebiedbeheerplannen voor Schelde en Maas

11 lopen de goede toestand niet te zullen halen, gepubliceerd wordt en voor opmerkingen ter beschikking gesteld wordt van het publiek; uiterlijk op 22 december 2013 worden de analyses van de kenmerken van het stroomgebiedsdistrict, de beoordeling van de effecten van menselijke activiteiten, en de economische analyse van het watergebruik getoetst en zo nodig bijgewerkt; uiterlijk op 22 december 2014 zorgen de lidstaten ervoor dat de ontwerp-stroomgebiedbeheerplannen worden gepubliceerd en voor opmerkingen ter beschikking gesteld van het publiek; uiterlijk op 22 december 2015 worden de stroomgebiedbeheerplannen en maatregelenprogramma s voor elk stroomgebiedsdistrict getoetst en zo nodig bijgesteld; uiterlijk op 22 maart 2016 wordt een afschrift van de tweede generatie stroomgebiedbeheerplannen aan de Europese Commissie bezorgd; uiterlijk op 22 december 2018 wordt een tussentijds verslag over de voortgang in de uitvoering van de maatregelenprogramma s voorgelegd aan de Europese Commissie. De timing die is vooropgesteld in de Overstromingsrichtlijn voor de eerste generatie overstromingsrisicobeheerplannen is als volgt: uiterlijk op 22 december 2011 dragen de lidstaten er zorg voor dat de voorlopige overstromingsrisicobeoordeling voor elk stroomgebiedsdistrict voltooid is. De lidstaten kunnen echter besluiten om geen voorlopige overstromingsrisicobeoordeling te verrichten wanneer zij al vóór 22 december 2010 hebben vastgesteld dat er een potentieel significant overstromingsrisico bestaat of kan verwacht worden of wanneer zij al vóór 22 december 2010 hebben besloten om overstromingsgevaarkaarten en overstromingsrisicokaarten op te stellen en overeenkomstig de desbetreffende bepalingen van de richtlijn overstromingsrisicobeheerplannen op te stellen; uiterlijk op 22 december 2013 zorgen de lidstaten ervoor dat de overstromingsgevaarkaarten met de gebieden die kunnen overstromen bij een kleine, middelgrote en grote kans op overstromingen en de overstromingsrisicokaarten met de potentiële negatieve gevolgen van overstromingen ter beschikking gesteld worden van het publiek; uiterlijk op 22 december 2015 zijn de overstromingsrisicobeheerplannen voltooid en bekendgemaakt. Vlaanderen koos er voor om de overstromingsrisicobeheerplannen te integreren in de stroomgebiedbeheerplannen. Om redenen van efficiëntie en transparantie worden de waterbeheerkwesties (geïntegreerd in de waterbeleidsnota) gelijktijdig met het tijdschema en werkprogramma aan het publiek voorgelegd. Beide documenten liggen sinds 19 december 2012 voor zes maanden in openbaar onderzoek. Om meer ruimte te hebben voor de besluitvorming over de stroomgebiedbeheerplannen zal het openbaar onderzoek over de ontwerpen van de stroomgebiedbeheerplannen met een half jaar vervroegd worden en in de zomer van 2014 starten. De minimale inhoud van de stroomgebiedbeheerplannen is decretaal vastgelegd (via bijlage bij het decreet Integraal Waterbeleid). Een stroomgebiedbeheerplan beschrijft de algemene kenmerken van het stroomgebied en van de grond- en oppervlaktewaterlichamen, de belangrijkste economische sectoren in het stroomgebied, de invloed van deze sectoren op het watersysteem en de toekomstige ontwikkelingen. Er wordt een overzicht gegeven van de milieudoelstellingen voor de waterlichamen en de voornaamste menselijke activiteiten/ ingrepen die mee aan de basis liggen van de huidige (ontoereikende) toestand. Deze belastingen vormen een aanknooppunt voor het formuleren van maatregelen en acties. Daarnaast worden de meetnetten voor oppervlaktewater en grondwater beschreven en wordt aangegeven wat op basis van die meetnetten de huidige De stroomgebiedbeheerplannen voor Schelde en Maas 11

12 toestand van de waterlichamen is. Ten slotte wordt beschreven op welke wijze bij de totstandkoming van het stroomgebiedbeheerplan invulling is gegeven aan inspraak en participatie. De tweede generatie stroomgebiedbeheerplannen voor de periode bestaat uit volgende delen: het beheerplan voor het Vlaamse deel van het internationale stroomgebiedsdistrict Schelde; het beheerplan voor het Vlaamse deel van het internationale stroomgebiedsdistrict Maas; elf bekkenspecifieke delen; zes grondwatersysteemspecifieke delen; kaartenatlas(sen) (maximaal via een geoloket); waterlichaamfiches (enkel digitaal beschikbaar via een geoloket); een niet-technische samenvatting van de stroomgebiedbeheerplannen; het maatregelenprogramma voor Vlaanderen; actiefiches (enkel digitaal beschikbaar). Bijlage 1 bevat de inhoudsopgave voor de tweede generatie stroomgebiedbeheerplannen. De plannen worden voorbereid door de CIW en de bekkenstructuren (voor de bekkenspecifieke delen) Inhoud en totstandkoming maatregelenprogramma De werkgroepen van de CIW en de bekkensecretariaten zullen in samenwerking met de waterbeheerders en andere bij het waterbeleid betrokken instanties een maatregelenprogramma en actiepakketten formuleren. Daarbij zullen ze rekening houden met de huidige toestand van de watersystemen en met de doelstellingen van de kaderrichtlijn Water en de Overstromingsrichtlijn. De maatregelen worden ingedeeld in 9 maatregelengroepen: 1. maatregelen voor toepassing van Europese wetgeving (groep 1); 2. maatregelen voor de realisatie van het kostenterugwinningsbeginsel en het de vervuiler-betaalt -principe (groep 2); 3. maatregelen met betrekking tot duurzaam watergebruik (groep 3); 4. maatregelen met betrekking tot beschermde gebieden en waterrijke gebieden (groep 4A grondwater en 4B oppervlaktewater); 5. maatregelen met betrekking tot kwantiteit (groep 5A grondwater en 5B oppervlaktewater); 6. maatregelen met betrekking tot overstromingen (groep 6); 7. maatregelen met betrekking tot verontreiniging (groep 7A grondwater en groep 7B oppervlaktewater); 8. maatregelen voor andere schadelijke effecten (groep 8A hydromorfologie en groep 8B waterbodem); 9. andere maatregelen om de milieudoelstellingen te bereiken (groep 9). Een ontwerp van maatregelenkorf is opgenomen als bijlage 2. Elke maatregel wordt verder geconcretiseerd in waterlichaamspecifieke, gebiedspecifieke en/of generieke acties. Acties kunnen beslist of bijkomend zijn: Besliste acties zijn acties waarvoor eind 2012 een engagement bestaat om de actie uit te voeren. Besliste acties worden niet meer in vraag gesteld tijdens het openbaar onderzoek. Een besliste actie kan lopend of gepland zijn. Een engagement houdt in dat de actie al een of ander besluitvormingsproces heeft doorlopen. Een voorbeeld van een besliste actie is een actie van een bekkenbeheerplan die nog moet opgestart worden of lopende is. Bijkomende acties zijn alle andere acties die naast de besliste acties nodig zijn om de goede toestand van de watersystemen op langere termijn te halen. Het gaat dus niet alleen om acties die zullen uitgevoerd worden in de planperiode De stroomgebiedbeheerplannen voor Schelde en Maas

13 De stroomgebiedbeheerplannen zullen een brede range aan acties bevatten, van generieke acties (zoals wetgevende initiatieven) tot zeer lokale acties op het terrein (vb. het wegwerken van een vismigratieknelpunt), van acties die al in uitvoering of in voorbereiding zijn tot nieuwe acties. De acties voor de tweede generatie stroomgebiedbeheerplannen zijn op dit moment nog niet gekend, maar zullen in de lijn liggen van de eerste generatie waterbeheerplannen. Voor elke actie komt er een actiefiche met een beschrijving van de actie, het waterlichaam waarbinnen de actie gesitueerd is, informatie over de timing en de financiering van de actie, de criteria op basis waarvan de actie zal geprioriteerd worden, De actiefiches worden enkel digitaal beschikbaar gesteld als een bijlage bij de stroomgebiedbeheerplannen. De wijze waarop acties worden uitgevoerd (vb. het vismigratieknelpunt aanpakken via een vistrap of door het aanleggen van een nevengeul) kan sterk verschillen van waterlichaam tot waterlichaam en zal voor acties op de (middel)lange termijn vaak nog niet gekend zijn. Ook de exacte locatie zal vaak nog niet gekend zijn. Uit de eerste generatie stroomgebiedbeheerplannen blijkt dat in Vlaanderen bijna alle waterlichamen (grondwater en oppervlaktewater) het risico lopen de goede toestand niet te zullen halen op basis van de maatregelen en acties die al zijn vastgelegd. Daarom dient gezocht naar bijkomende acties die het mogelijk moeten maken om een goede watertoestand op langere termijn te realiseren. Ook voor een betere bescherming tegen wateroverlast zijn bijkomende acties nodig. De stroomgebiedbeheerplannen zullen ook acties bevatten die bijdragen tot de implementatie van andere regelgeving, plannen of programma s. Zo zullen de stroomgebiedbeheerplannen onder meer acties bevatten om watergerelateerde instandhoudingsdoelstellingen voor Speciale Beschermingszones (SBZ) te realiseren. Binnen de CIW en de bekkenstructuren wordt eerst een overzicht opgemaakt van acties die nodig zijn om een goede toestand van de watersystemen te behalen. Het gaat om meer acties dan de acties die kunnen/zullen uitgevoerd worden in de periode De Europese kaderrichtlijn Water beschouwt een kosteneffectiviteitsanalyse als een belangrijk beleidsondersteunend instrument bij het opstellen van maatregelenprogramma s om een goede watertoestand te bereiken. Om tot een kosteneffectieve combinatie van maatregelen/acties te komen, wordt de kosteneffectiviteit van de potentiële bijkomende acties vergeleken. Op basis van de kostprijs van de actie, de bijdrage van de actie tot de realisatie van de (milieu-) doelstellingen van het watersysteem en andere criteria zoals de uitvoerbaarheid, het maatschappelijk draagvlak, de samenhang met andere acties, het effect op meerdere compartimenten van het watersysteem, het belang voor adaptatie aan klimaatverandering, worden de bijkomende acties geprioriteerd en kunnen de meest effectieve en de meest haalbare acties worden geselecteerd. In functie van de betaalbaarheid voor de overheid en de doelgroepen (disproportionaliteitsanalyse) worden een aantal scenario s van actiepakketten samengesteld waarbij telkens de betaalbaarheid van het pakket wordt geëvalueerd en waarbij ingeschat wordt wat de toestand in het stroomgebied zou zijn na uitvoering van het betreffende actiepakket. Voor oppervlaktewaterkwaliteit en waterbodems gebeurt de beoordeling van de kosteneffectiviteit en (eventuele) disproportionaliteit van maatregelen-/actiepakketten met behulp van de Maatregelenkostenmodule Water van het VITO ( De stroomgebiedbeheerplannen voor Schelde en Maas 13

14 De Maatregelenkostenmodule Water bestaat uit twee delen: 1. een databank met informatie over kosten en effecten van maatregelen en maatschappelijk-economische baten van de bereikte toestand en dit op verschillende ruimtelijke detailniveaus, gaande van de (Vlaamse) waterlichamen tot stroomgebieden of het Vlaamse Gewest; 2. een optimalisatiemodule, die de meest kostenefficiënte combinatie van maatregelen bepaalt om meerdere doelstellingen voor de watersystemen gelijktijdig te bereiken. Milieuaspecten waarop het instrument zich richt, zijn in eerste instantie oppervlaktewaterkwaliteit (fysisch-chemisch, prioritaire stoffen, ecologie) en waterbodems. Uitbreiding van het instrument naar andere wateraspecten zoals oppervlaktewaterkwantiteit (laagwater, watergebruik, overstromingen), grondwater en hydromorfologie is voorzien. Voor acties ter beperking van schade door overstromingen is een methodiek uitgewerkt om economische en sociale (mentale en/of fysieke gevolgen) schade van overstromingen te kunnen berekenen. Op basis van deze methodiek worden verschillende combinaties van preventie-, beschermings- en paraatheidsmaatregelen vergeleken op hun monetaire en sociale impact. Met behulp van een multicriteria analyse worden ook de impact op leefmilieu (meer specifiek de impact op de vegetatie in de waterloop en in het valleigebied en de natuurlijkheid van de actie) en het cultureel erfgoed meegenomen. Eén of meerdere scenario s van mogelijke maatregelenprogramma s worden opgenomen in de ontwerp stroomgebiedbeheerplannen en aan het publiek voorgelegd. Mede op basis van de adviezen en opmerkingen van het openbaar onderzoek wordt uiteindelijk één maatregelenprogramma aan de Vlaamse Regering voorgesteld Juridisch en beleidsmatig kader De kaderrichtlijn Water, de Overstromingsrichtlijn en de Vlaamse omzetting via het decreet Integraal Waterbeleid vormen het juridische kader voor de stroomgebiedbeheerplannen. Ook binnen andere kaders is beleid vastgelegd en zijn besluiten genomen m.b.t. watersystemen. Deze juridische en beleidsmatige randvoorwaarden zijn opgenomen als bijlage 3. Hierbij wordt opgemerkt dat enkel deze randvoorwaarden zijn opgenomen die op het schaalniveau van de stroomgebiedbeheerplannen als relevant kunnen beschouwd worden en waarvoor het nuttig kan worden geacht om in het kader van de stroomgebiedbeheerplannen een toetsing te doen. 14 De stroomgebiedbeheerplannen voor Schelde en Maas

15 3. Milieueffectrapportage voor plannen De Europese m.e.r.-richtlijn (2001/42/EG) verplicht een milieubeoordeling voor plannen waarin keuzes worden gemaakt die uiteindelijk kunnen leiden tot activiteiten met mogelijke gevolgen voor het milieu. In Vlaanderen is deze richtlijn geïmplementeerd in het decreet houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid. Het decreet bevat de procedure voor de milieueffectrapportage voor plannen (plan-m.e.r.). Het bijbehorende milieueffectrapport heet plan-mer Toetsing aan de MER-plicht Het decreet van 27 april 2007 houdende wijziging van titel IV van het decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid en van artikel 36ter van het decreet van 21 oktober 1997 betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu (kortweg plan-m.e.r.-decreet) stelt dat een plan onderhevig is aan de plan-m.e.r.-plicht als: het een kader vormt voor vergunningen in het kader van projecten uit bijlagen I en II van het project-merbesluit of voor projecten opgesomd in de bijlage bij omzendbrief LNE 2011/1 (zie bijlage 4); en/of een passende beoordeling nodig is omwille van mogelijke betekenisvolle effecten op Speciale Beschermingszones. De stroomgebiedbeheerplannen van Schelde en Maas omvatten samen het volledige grondgebied van het Vlaamse Gewest. Aangezien er in het Vlaamse Gewest verschillende Speciale Beschermingszones liggen die verbonden zijn met de watersystemen van de Schelde en de Maas (zie bijlage 5), kan er van uit gegaan worden dat een passende beoordeling noodzakelijk zal zijn. Er kan ook gesteld worden dat de stroomgebiedbeheerplannen hoogstwaarschijnlijk een kader zullen vormen voor vergunningen in het kader van projecten uit de bijlagen I en II van het project-mer-besluit of voor projecten uit de bijlage bij de omzendbrief LNE 2011/01 (Het besluit van de Vlaamse Regering inzake de nadere regels van de project-m.e.r.-screening is in voorbereiding (1 ste principiële goedkeuring op 25 mei 2012)). Maatregelen, zoals het verbeteren van de structuurkwaliteit van waterlopen of waterbeheersingswerken, die zullen voortvloeien uit de stroomgebiedbeheerplannen zullen waarschijnlijk leiden tot bijlage II-projecten overeenkomstig het project-m.e.r.-besluit van 10 december 2004 en/of (toekomstige) bijlage III-projecten Plan-m.e.r. volgens de generieke procedure De opmaak van een plan-mer wordt opgedeeld in verschillende fasen: 1. Kennisgeving Een eerste stap bestaat uit het schrijven van een kennisgeving, waarmee het publiek in kennis wordt gesteld van het feit dat de milieueffecten van een plan onderzocht zullen worden en in een plan-mer zullen worden neergeschreven. 2. Terinzagelegging van de volledig verklaarde kennisgeving (19 dec febr. 2013) Het publiek kan op de inhoud van de kennisgeving reageren. Ook betrokken overheidsinstanties en openbare besturen krijgen de gelegenheid advies uit te brengen over de kennisgeving. De kennisgeving voor de milieubeoordeling van de stroomgebiedbeheerplannen ligt nog tot 18 februari 2013 ter inzage. Eventuele opmerkingen en adviezen kunnen overgemaakt worden aan het stads- of gemeentebestuur of aan de dienst MER. 3. Richtlijnen voor het plan-mer Op basis van de ontvangen opmerkingen en adviezen zal de dienst MER richtlijnen formuleren voor de milieubeoordeling van de stroomgebiedbeheerplannen. Milieueffectrapportage voor plannen 15

16 4. Opstellen van het plan-mer (voorjaar 2013 medio 2014) Het plan-mer wordt opgesteld onder leiding van een erkende MER-coördinator. Na goedkeuring van het plan- MER door de dienst MER zal het plan-mer geïntegreerd worden in de ontwerp-stroomgebiedbeheerplannen voor Schelde en Maas. 5. Terinzagelegging van het ontwerp stroomgebiedbeheerplan (incl. plan-mer) (medio 2014 eind 2014) De ontwerp-stroomgebiedbeheerplannen voor Schelde en Maas zullen medio 2014 voor een periode van zes maanden ter inzage gelegd worden in elke Vlaamse gemeente en via de website De milieu beoordeling zal integraal deel uitmaken van de ontwerp-stroomgebiedbeheerplannen. 6. Doorwerking van het plan-mer Na het openbaar onderzoek over de ontwerp stroomgebiedbeheerplannen bundelt, coördineert en onderzoekt de CIW de ingebrachte opmerkingen en adviezen, samen met de bekkenstructuren die instaan voor het onderzoek van de ingebrachte opmerkingen en adviezen over de bekkenspecifieke delen. De CIW past op basis van de ontvangen opmerkingen en adviezen de ontwerpplannen waar nodig aan en legt de definitieve ontwerpen van de stroomgebiedbeheerplannen voor aan de Vlaamse Regering die ze uiterlijk eind 2015 zal vaststellen Relatie met andere en latere m.e.r.-procedures Sommige acties die in het stroomgebiedbeheerplan zullen opgenomen worden, behoren tot een programma of een grootschalig project waarvoor reeds een m.e.r.-procedure is doorlopen. Als voorbeeld worden de acties die in het stroomgebiedbeheerplan zullen opgenomen worden van het Geactualiseerde Sigmaplan en van het Kustveiligheidsplan aangehaald. Voor deze plannen is al een plan-mer opgemaakt en goedgekeurd. Zoals aangegeven worden de acties na goedkeuring van de stroomgebiedbeheerplannen verder uitgewerkt tot op een niveau dat in uitvoering kan gebracht worden. In het kader hiervan zullen ongetwijfeld nog MER s (dienen te) worden opgesteld. Afhankelijk van het soort actie of de situatie kunnen dit plan-mer s, project- MER s, ontheffingsaanvragen project-mer s, screenings project-mer s of screenings plan-mer s zijn. Bij de uitwerking van deze MER s worden de acties, die dan meer concreet zijn uitgewerkt, onderworpen aan een meer uitgebreide milieubeoordeling Samenstelling van het team van deskundigen Het team van deskundigen dat de milieubeoordeling zal opmaken, bestaat uit volgende personen: Discipline Deskundige Erkenningsnummer Erkend tot Coördinator Paul Arts Mens (ruimtelijke aspecten) Paul Arts MB/MER/EDA/664-V1 Onbepaalde duur Mens (mobiliteit) Jan Parys MB/MER/EDA/438/V3 28/02/2014 Bodem Gert Pauwels MB/MER/EDA/650-V1 11/09/2015 Water Gert Pauwels MB/MER/EDA/650-B Onbepaalde duur Geluid en trillingen Christian Busschots MB/MER/EDA/371-V3 15/05/2013 Lucht Dirk Dermaux MB/MER/EDA/645-V1 27/09/2015 Flora en fauna Kristof Goemaere MB/MER/EDA /01/2016 Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie Paul Arts MB/MER/EDA/664-B Onbepaalde duur 16 Milieueffectrapportage voor plannen

17 3.5. Werkwijze plan-m.e.r. De stroomgebiedbeheerplannen zullen een uitgebreide lijst van acties bevatten. Deze acties zijn deels nieuw, maar vloeien ook deels voort uit de huidige waterbeheerplannen die nog in uitvoering zijn en uit andere plannen. Enkel de acties die nieuw zijn en waarover nog geen beslissing is genomen in een ander kaderstellend plan, de zogenaamde bijkomende acties, worden meegenomen in de milieubeoordeling Het studiegebied Het studiegebied omvat het volledige plangebied (zijnde de Vlaamse delen van de stroomgebiedsdistricten van Schelde en Maas), uitgebreid met de gebieden waar zich grensoverschrijdende effecten kunnen voordoen (Nederland, Frankrijk, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, het Waalse Gewest) Alternatieven Volgens de m.e.r.-regelgeving dient in een plan-mer een schets van de beschikbare alternatieven voor het voorgenomen plan of programma of onderdelen ervan weergegeven te worden. Het betreft alternatieven inzake doelstellingen, locaties en wijze van uitvoering of inzake de bescherming van het milieu. Op basis van de doelstellingen en methodiek voor het opstellen van de stroomgebiedbeheerplannen mag ervan uitgegaan worden dat het stroomgebiedbeheerplan voornamelijk milieuvriendelijke maatregelen en acties bevat. Bovendien kan er voor de meeste maatregelen/acties wel een alternatieve maatregel/actie bedacht worden, wat tot een zeer groot aantal planalternatieven zou leiden (en in de praktijk niet meer te overzien zou zijn). De milieubeoordeling is voornamelijk gericht op het signaleren van mogelijke negatieve milieueffecten. Indien van een in het ontwerp-stroomgebiedbeheerplan voorgenomen actie in het kader van de milieubeoordeling of het openbaar onderzoek over het ontwerpplan duidelijk wordt dat er zeer waarschijnlijk significante negatieve milieueffecten te verwachten zijn, zal de initiatiefnemer zich op dat moment de principiële vraag stellen of er een milieuvriendelijker alternatief denkbaar en mogelijk is, dat kan voorgesteld worden in het definitieve ontwerp stroomgebiedbeheerplan. Omwille van het grote aantal acties en het feit dat de maatregelen/acties meestal verder dienen geconcretiseerd te worden tot op een niveau dat in uitvoering kan worden gebracht, worden in de milieubeoordeling ook geen alternatieven op het vlak van locatie, wijze van uitvoering, voor specifieke maatregelen/acties in beschouwing genomen. Het te beschouwen nulalternatief kan als volgt worden gedefinieerd: de stroomgebiedbeheerplannen voor Schelde en Maas worden niet uitgevoerd. Aangezien dat nulalternatief niet voldoet aan de doelstelling opgenomen in de relevante regelgeving inzake integraal waterbeleid, die volgt uit de Europese regelgeving, wordt dit niet als een reëel alternatief beschouwd, maar als nulsituatie. Een milieubeoordeling van het nulalternatief als dusdanig wordt niet uitgevoerd. De milieubeoordeling zal de mogelijke gevolgen van de bijkomende acties t.o.v. de referentiesituatie beschrijven Referentiesituatie en geplande situatie In een plan-mer worden nieuwe voorgenomen activiteiten van een plan beoordeeld ten opzichte van een referentiesituatie. De referentiesituatie kan in het kader van deze milieubeoordeling aanzien worden als zijnde de toestand van het stroomgebied waarbij de besliste acties reeds zijn uitgevoerd en/of zijn geïmplementeerd. (zie ook 2.5 Inhoud en totstandkoming maatregelenprogramma) Milieueffectrapportage voor plannen 17

18 In het ontwerp-stroomgebiedbeheerplan zal een beschrijving van de huidige toestand van de watersystemen opgenomen worden voor het jaar 2012 op basis van de resultaten van de diverse meetnetten voor oppervlaktewater en grondwater. Daarnaast zal voor een aantal scenario s van maatregelenprogramma s ingeschat worden wat de toestand van het watersysteem zal zijn in Eén van die scenario s is een inschatting van de toestand van de watersystemen in 2021, waarbij het effect van besliste acties op de toestand van de watersystemen reeds in rekening is gebracht. Deze informatie zal in gesynthetiseerde vorm overgenomen worden in het plan-mer. Voor de overige MER-disciplines wordt voor de beschrijving van de referentiesituatie gebruik gemaakt van de MIRA-rapporten die de toestand van het milieu in Vlaanderen beschrijven, analyseren en evalueren. De geplande situatie omvat de situatie tijdens en na de uitvoering van alle geselecteerde aanvullende maatregelen Werkingssfeer van het MER Voor de milieubeoordeling zijn enkel de technische acties uit de ontwerp stroomgebiedbeheerplannen relevant. In de stroomgebiedbeheerplannen zullen ook studies, onderzoeken en administratieve maatregelen (vb. handhaving) opgenomen worden. Aangezien die geen fysieke effecten in het watersysteem teweeg brengen, worden die niet beoordeeld. Bij de technische acties wordt onderscheid gemaakt in: acties die behoren tot bijlage I of II van het project-m.e.r.-besluit; ruimtelijk lokaliseerbare acties die behoren tot de projecten opgesomd in de bijlage bij de omzendbrief LNE 2011/1; niet ruimtelijk lokaliseerbare acties die behoren tot de projecten opgesomd in de bijlage bij de omzendbrief LNE 2011/1; niet m.e.r-plichtige acties. Bijlage I en II acties worden individueel beoordeeld op hun milieueffecten, evenals de ruimtelijk lokaliseerbare acties die behoren tot de projecten opgesomd in de bijlage bij de omzendbrief LNE 2011/1. De overige acties (acties die niet m.e.r.-plichtig zijn en niet ruimtelijk lokaliseerbare acties die behoren tot de projecten opgesomd in de bijlage bij de omzendbrief LNE 2011/1) worden geclusterd per maatregel, waarna de effectbeoordeling per maatregel gebeurt. De beoordeling gebeurt telkens ten opzichte van de referentiesituatie. In de milieubeoordeling zal per maatregel een overzicht gegeven worden van de acties die nadere invulling geven aan de maatregel, waarbij wordt aangegeven: of het om een besliste actie (referentiesituatie) gaat of een bijkomende actie; of het om een administratieve actie gaat; of het om een actie gaat die valt onder bijlage I of II van het project-m.e.r.-besluit; of het om een ruimtelijk lokaliseerbare actie gaat die behoort tot de projecten opgesomd in de bijlage bij de omzendbrief LNE 2011/1; of het niet om een andere actie gaat. 18 Milieueffectrapportage voor plannen

19 Tabel 3-1: Structuur van de overzichtstabel van de acties naar type. Maatregel/Actie Administratieve actie Actie die valt onder bijlage I of II van het project-m.e.r. besluit Maatregel X (individuele beoordeling) Ruimtelijk lokaliseerbare actie die behoort tot de projecten opgesomd in de bijlage bij de omzendbrief LNE 2011/1 (individuele beoordeling) Overige acties (geclusterde beoordeling op maatregel-niveau) Bv. Maatregel 8A_C: Herstel van vrije vismigratie door het wegwerken van vismigratieknelpunten Besliste acties, behorend tot referentiesituatie Bijkomende acties Actie a Actie b Actie c Actie d Actie e Actie f - Actie g Bv. Herzien van de lijst van prioritaire vismigratieknelpunten Bv. Wegwerken van het vismigratieknelpunt op waterloop X gelegen in bijzonder beschermd gebied Y door omlegging Bv. Wegwerken van het vismigratieknelpunt op waterloop X ter hoogte van Y door aanleg van een vistrap Relevante disciplines In een MER worden de effecten van het plan op de verschillende disciplines onderzocht. Voor de evaluatie van de mogelijke effecten die de stroomgebiedbeheerplannen kunnen teweegbrengen, worden volgende disciplines als relevant beschouwd: water: grondwater en oppervlaktewater; fauna & flora en biodiversiteit; bodem; lucht; mens (gezondheid en veiligheid, ruimtelijke aspecten, socio-organisatorische aspecten); geluid; landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie. Deze als relevant beschouwde disciplines zullen in het MER onderzocht worden. Milieueffectrapportage voor plannen 19

20 Tabel 3-2: Relevante disciplines voor milieubeoordeling stroomgebiedbeheerplannen Discipline Beoordelingscriterium Kwalitatieve beoordelingsmethode Water Biodiversiteit en Fauna & flora Bodem Oppervlaktewater: Waterhuishouding Waterkwaliteit Structuur waterlopen Grondwater: Grondwaterkwaliteit In welke mate heeft het voorstel een potentiële impact op verbetering van chemische en fysico-chemische waterkwaliteit verbetering van structuurkwaliteit van waterlopen kwantitatieve toestand van water draagt bij tot adaptatie aan klimaatverandering. Grondwaterkwantiteit Beschermde soorten en ecosystemen herstel en bescherming van beschermde gebieden (Habitatrichtlijn-, VEN-gebieden) Biodiversiteit afname van versnippering Bodemstructuur Grondverzet ontwikkeling van natuur die kenmerkend is voor gebied verbetering van bodemkwaliteit afname van erosie verbetering waterbodemkwaliteit Lucht Klimaatverandering (mitigatie) heeft een negatief effect op klimaat Mens Veiligheid verhoging van veiligheid t.a.v. overstromingen Gezondheid bescherming van zwemwateren en drinkwaterwingebieden Gebruiksfuncties inperking van het watergebruik door sectoren Watergebruik door sectoren Recreatie en belevingswaarde Scheepvaart nieuwe mogelijkheden voor (zachte) recreatie belevingswaarde van water kansen/belemmering beroepsscheepvaart Ruimtelijke aspecten impact op bodemgebruik (vb. grondinname) impact op bebouwde omgeving (vb. bouwbeperkingen) Socio-economische aspecten hinder voor mobiliteit Geluid hinder voor omwonenden Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie verstoring van natuurgebieden Cultureel erfgoed bescherming van cultureel erfgoed Landschap verbetering van landschappelijke kwaliteit De effecten m.b.t. geluid, grondverzet en mobiliteit zijn in hoofdzaak gebonden aan de aanleg- of bouwfase en dus tijdelijk van aard. De disciplines, licht, warmte en straling, en aanspraak op energie- en grondstofvoorraden worden niet weerhouden als relevante disciplines. Bij de verdere uitwerking van acties uit de stroomgebiedbeheerplannen tot op een niveau dat in uitvoering kan gebracht worden, zullen de acties indien nodig onderworpen worden aan een meer uitgebreide milieubeoordeling, waarbij op dat moment wordt beoordeeld welke disciplines relevant zijn voor de betreffende actie. 20 Milieueffectrapportage voor plannen

21 Methodologie effectbeschrijving en beoordeling In de milieubeoordeling zal een bespreking, beoordeling en evaluatie van mogelijke effecten van de voorgestelde bijkomende acties voor de planperiode uit de ontwerp stroomgebiedbeheerplannen gebeuren en dit voor de relevant geachte disciplines. De milieubeoordeling is voornamelijk gericht op het signaleren van mogelijke negatieve milieueffecten. Indien van een in het stroomgebiedbeheerplan voorgenomen actie een significant negatief milieueffect verwacht wordt, wordt op dit abstractieniveau de principiële vraag gesteld of er een alternatief denkbaar en mogelijk is (zie Alternatieven). De beschrijving en beoordeling van de te verwachten milieueffecten zal per maatregel of actie gebeuren (zie Werkingssfeer van het MER). Per discipline zal aangegeven worden of de maatregel/actie een positieve of negatieve invloed kan/zal hebben. Gezien het hoge abstractieniveau is gekozen voor een kwalitatieve beoordeling op basis van een 5-delige schaal: groot negatief effect (--): negatieve effecten die permanent en groot in omvang zijn; klein negatief effect (-): negatieve effecten die permanent maar klein in omvang zijn of effecten die tijdelijk van aard zijn en klein/groot in omvang zijn; geen effect (0); klein positief effect (+): positieve effecten die permanent maar klein in omvang zijn of effecten die tijdelijk van aard zijn en klein/groot in omvang zijn; groot positief effect (++): positieve effecten die permanent en groot in omvang zijn. Naast het effectenoordeel volgens de 5-punten waardeschaal, wordt ook een beknopte beschrijving van de mogelijke effecten (aan de hand van sleutelwoorden) voor de MER-disciplines weergegeven. Voor de acties die op maatregelniveau beoordeeld worden, wordt de effectbeoordeling voorgesteld in tabelvorm met de maatregelen/acties in de rijen en de MER-disciplines in de kolommen en waarbij de toegekende scores worden aangevuld met een (zeer) beknopte effectbeschrijving. Voor de bijlage I of II-acties en ruimtelijk lokaliseerbare acties die behoren tot de projecten opgesomd in de bijlage bij de omzendbrief LNE 2011/1, die individueel en daardoor meer uitgebreid beoordeeld worden, wordt de milieubeoordeling weergegeven in fichevorm. Tevens wordt voorgesteld om een screening te doen naar de Verscherpte natuurtoets en de Passende beoordeling en aan te geven of de kans bestaat dat deze in een latere fase vermoedelijk zullen moeten uitgevoerd worden, volgens de gangbare werkwijze. Deze screening wordt weergegeven in de tabellen en fiches onder de MER-discipline fauna en flora. Hierna een fictief voorbeeld voor de milieubeoordeling van de maatregel 8A_C Herstel van vrije vismigratie door het wegwerken van vismigratieknelpunten. De wijze waarop de maatregel uitgevoerd wordt, kan sterk verschillen van waterlichaam tot waterlichaam. Zo zal de impact sterk verschillend zijn naargelang het migratieknelpunt wordt opgelost met de aanleg van een nevengeul of met de aanleg van een vistrap. Ook de exacte locatie van de uitvoering van de maatregel binnen Milieueffectrapportage voor plannen 21

22 de afstroomgebieden van de waterlichamen zal vaak nog niet gekend zijn. De effecten van de maatregel zullen bijgevolg sterk locatieafhankelijk zijn. Tabel 3-3: Voorbeeld waarin wordt aangetoond dat milieubeoordeling sterk afhangt van locatie en uitvoeringswijze maatregel Discipline Typering mogelijk milieueffecten Waardeoordeel milieubeoordeling Milieubeoordeling Het saneren van een vismigratieknelpunt behoort niet tot bijlage I of II van het project-mer-besluit of de bijlage bij de omzendbrief LNE 2011/1 Water Situatieafhankelijk: opstuwing, grotere afvoermogelijkheden Biodiversiteit en Fauna & flora Ontsnippering Situatieafhankelijk: toename habitatdiversiteit Situatieafhankelijk: van klein positief, geen, tot klein negatief Vistrappen zorgen voor een vorm van stuwing. Wanneer er besloten wordt om een nevengeul of bypass in te schakelen, dan is er sprake van een debietsvermindering op de hoofdwaterloop die bij droge periodes een mogelijke invloed heeft op het waterpeil. Het inschakelen van een nevengeul of een oude meander heeft een mogelijk effect op de grondwatertafel, op de waterhuishouding in de omliggende gebieden. Groot positief Het saneren van een vismigratieknelpunt heeft een uitgesproken positief effect op de aanwezige vispopulaties. Het inschakelen van een nevengeul of bypass kan voor een toename van de structuurkwaliteit van de waterloop zorgen met een mogelijke toename van de habitatdiversiteit en de biodiversiteit tot gevolg. Bodem Situatieafhankelijk: vergraving Klein negatief Lucht Mitigatie Geen Mens Situatieafhankelijk: grondinname Klein negatief Voor het aanleggen van een vispassage of voor het inschakelen van een nevengeul of bypass dienen soms gronden onteigend te worden, wat grondverlies voor de eigenaar/gebruiker van het perceel betekent. Geluid Situatieafhankelijk: geluidshinder Klein negatief Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie Situatieafhankelijk: Versterking/verstoring landschapstructuur Afhankelijk van ligging project t.o.v. woonkernen en natuurgebieden kan zich geluidshinder tijdens werken voordoen. Situatieafhankelijk: van klein positief, geen, tot klein negatief Een goed ingepaste bypass of de inschakeling van een oude meander kan de landschapskwaliteit doen toenemen. Indien voor een vistrap (die minder ruimte nodig heeft) wordt gekozen, dan zal de invloed op de landschapswaarde quasi nihil zijn. Screening in het kader van Verscherpte natuurtoets en Passende beoordeling Verscherpte Kans bestaat dat een Natuurtoets in een latere fase zal dienen uitgevoerd te worden. natuurtoets Dit is het geval indien de vismigratievoorziening in VEN gebied wordt ingeplant. Passende beoordeling Kans bestaat dat een Passende Beoordeling in een latere fase zal dienen uitgevoerd te worden. Dit is het geval indien de vismigratievoorziening in een SBZ wordt ingeplant. Gezien het abstractieniveau van het maatregelenprogramma zullen tijdelijke milieueffecten die kunnen optreden tijdens de bouw- en/of aanlegfase niet altijd in beschouwing kunnen genomen worden. Effecten m.b.t. geluid, grondverzet en mobiliteit zijn in hoofdzaak gebonden aan de aanleg- of bouwfase en dus tijdelijk van 22 Milieueffectrapportage voor plannen