Hbo-ba Communication and Media Design (CMD) Hogeschool Utrecht. 19 december NVAO Toets Nieuwe Opleiding Paneladvies

Transcriptie

1 Hbo-ba Communication and Media Design (CMD) Hogeschool Utrecht 19 december 2008 NVAO Toets Nieuwe Opleiding Paneladvies

2 Inhoud 1 Samenvattend advies 3 2 Inleiding en verantwoording Werkwijze panel Opbouw paneladvies 6 3 Beschrijving van de opleiding Algemeen Profiel instelling Profiel opleiding 9 4 Beoordeling per onderwerp Doelstellingen opleiding Programma Inzet personeel 29 4 docenten opgeleid op WO niveau 29 6 docenten opgeleid op HBO niveau, waarvan 5 een HBO kunstrichting hebben gevolgd Voorzieningen Interne kwaliteitszorg Continuïteit 42 5 Overzicht advies 44 Bijlage 1: Samenstelling panel 45 Bijlage 2: Programma site visit 46 Bijlage 3: Overzicht van bestudeerde documenten 47 Bijlage 4: Lijst met afkortingen 49 Bijlage 5: Competentieprofiel CMD Utrecht 50 pagina 2

3 1 Samenvattend advies In deze samenvatting worden de bevindingen en overwegingen van het panel dat namens NVAO is gevraagd om de TNO-aanvraag van de opleiding CMD van de Hogeschool Utrecht te beoordelen opgesomd. Daarna volgen het eindoordeel en het advies van het panel aan NVAO. De opleiding gaat uit van een aantal helder geformuleerde competenties en beroepsrollen. Sleutelwoorden voor de opleiding zijn: crossmediaal, klantgericht, creatief ambacht, high potential en beroepspraktijk. Bij het formuleren van de eindkwalificaties is het werkveld nadrukkelijk betrokken. De eindkwalificaties zijn op HBO-niveau geformuleerd. De aanvrager is daarbij geargumenteerd afgeweken van het landelijk profiel "Bachelor of ICT". De profilering van de opleiding past goed bij de omgeving waarin de opleiding zal worden ingebed en is daarin ook complementair. Het programma voldoet aan de eisen die doorgaans gesteld worden aan een HBOopleiding. De voorgestelde literatuur is van voldoende niveau. Het lectoraat is nauw betrokken bij de opleiding waardoor nieuwe ontwikkelingen snel door kunnen dringen tot de opleiding en de studenten in staat worden gesteld stellen actief deel te nemen aan lopend onderzoek. Interactie tussen de opleiding en de beroepspraktijk zal op diverse manieren plaatsvinden en er zal een beroepenveldcommissie actief zijn. De aanvrager heeft in het dossier aangegeven op welke wijze de inhoud van het programma en de eindkwalificaties aan elkaar zijn gerelateerd. Voor elke deelcompetentie wordt aangegeven in welk jaar hier een beroep op wordt gedaan, of deze aan bod komt in de projecten en/of in het flankerend onderwijs. In de periode- en semesterhandleidingen wordt per periode of semester aangegeven welke competenties aan bod komen. De competenties zijn echter niet verder geoperationaliseerd. Ook heeft het panel nog in geen enkel document gezien op grond van welke criteria de studenten zullen worden beoordeeld. Het panel meent dat de opleiding op diverse punten nog onvoldragen is. Het is nog niet precies duidelijk wat de kennisbasis van de opleiding is en hoe het theoretische gedeelte van de opleiding is opgebouwd. Een duidelijk omkadering c.q. afbakening van de gekozen thema s in het curriculum ontbreekt: wat wordt er precies met de gekozen thema's bedoeld? Hierdoor is ook niet duidelijk binnen welke marges het programma moet worden uitgewerkt. Enerzijds leidt dit op sommige plaatsen tot een ongewenste breedte van onderwerpen, anderzijds mist het panel de aandacht voor de achterliggende principes van communicatie (zenders, ontvangers, doelgroepen, etc.). In het programma is wel voldoende aandacht voor innovatie, maar het is niet duidelijk door welke principes de gemaakte keuzes geleid worden. De aanvrager heeft nog niet het juiste evenwicht gevonden tussen stabiliteit en flexibiliteit in het curriculum. Mogelijk heeft dit te maken met het feit dat de docenten van de nieuwe opleiding zich nog onvoldoende identificeren met de nieuwe opleiding. In feite komt dit ook tot uiting in de wijze waarop de toetsing wordt beschreven: de toetsing van vaardigheden lijkt vrij goed te zijn uitgewerkt, maar kennistoetsen worden in de aanvraag niet genoemd. Ook de wijze waarop de competentiekaarten in de opleiding zullen worden gebruikt, is niet helder. De docenten konden het panel niet vertellen welke rol deze kaarten zullen spelen in hun onderwijs. Het panel dringt er op aan dat de competenties en de criteria voor toetsing verder worden geoperationaliseerd. Binnen SLB zal men gaan werken met zogenaamde competentiekaarten. Verdere uitwerking van de wijze waarop deze kaarten zullen worden gehanteerd, is gewenst. pagina 3

4 Verder is gebleken dat sommige programmaonderdelen in bestaande opleidingen gebruikt worden. Een deel van het materiaal zal dan ook afkomstig zijn uit andere opleidingen. Uit de gesprekken met de docenten blijkt dat men de bestaande modules tot dusverre nog niet heeft aangepast aan de nieuwe opleiding, terwijl het om een nieuwe opleiding gaat met nieuwe didactische principes (die overigens nog niet helemaal helder zijn uitgewerkt) en ook een andere manier van toetsen. Ook zal de inhoudelijke invalshoek door de gekozen profilering soms anders zijn. Het panel dringt er dan ook op aan dat de aanvrager de bestaande modules eventueel aanpast aan de nieuwe opleiding en dat daarbij voldoende onderlinge afstemming plaatsvindt. Het panel concludeert dat er nog teveel zaken zijn die nog niet helemaal zijn uitgewerkt om een voldoende voor het facet relatie doelstellingen en programma te kunnen geven. Door het programma loopt althans op papier - een aantal rode draden die zullen zorgen voor verticale samenhang. De samenhang hiertussen zal onder andere worden gerealiseerd in de projecten, de integrale toetsen en de SLB-lijn. De aanvrager heeft voldoende maatregelen genomen om het programma studeerbaar te laten zijn. De aanvrager heeft goede contacten met het MBO. Speciale doorstroomprogramma's en de mogelijkheid voor het verlenen van vrijstellingen worden onderzocht. De contacten met het MBO komen ook tot uiting bij de instroom, die goed op enkele MBO-opleidingen is afgestemd. Vijf docenten die al verbonden zijn aan de FCJ zullen de kern van de opleiding vormen. Gezien hun ervaring kunnen zij in staat worden geacht om de link tussen de opleiding en de beroepspraktijk te leggen. Daarnaast zal gebruik worden gemaakt van veel gastdocenten. Dit maakt het mogelijk om flexibel in te kunnen spelen op nieuwe ontwikkelingen. Diverse docenten maken deel uit van de kenniskring. Wat betreft het aantal benodigde docenten gaat de aanvrager (op basis van onderzoek) uit van een realistische schatting van het aantal instromende studenten en van een acceptabele docent/student ratio. Het docententeam vormt een goede mix van technische en communicatie-gerichte mensen. Docenten benutten diverse mogelijkheden om op de hoogte te blijven van ontwikkelingen in het vakgebied. Voor studieloopbaanbegeleider is een speciale cursus beschikbaar. De aanvrager beschikt op korte termijn over voldoende faciliteiten om de opleiding te kunnen realiseren, maar het panel dringt er vanwege de te verwachten groei in het aantal studenten op aan dat de aanvrager alert blijft op de mogelijke behoefte aan meer ruimte voor de nieuwe opleiding. SLB zal een zeer belangrijke rol zal gaan spelen in de nieuwe opleiding. Op papier ziet dit systeem goed uit, maar er is nog onvoldoende concreet bewijsmateriaal m.b.t. de wijze waarop de opleiding het systeem zal gaan implementeren. De genoemde competentiekaarten komen niet terug in de beschrijving van het SLB-systeem. Studenten zullen gebruik gaan maken van digitale portfolio's, maar daarvan heeft het panel geen concrete voorbeelden of kaders gezien. Naast SLB zal er ook begeleiding plaats moeten vinden van de stages en het afstuderen. Ook daarover is geen informatie aangetroffen. Ook is onvoldoende duidelijk op welke wijze de studenten buiten SLB om begeleid zullen worden en wat de rollen en verantwoordelijkheden in dezen zullen zijn. Er ligt een goede basis voor een begeleidingssysteem voor studenten, maar op opleidingsniveau is het nog onvoldoende uitgewerkt. De Hogeschool Utrecht heeft een functionerend kwaliteitszorgsysteem dat voorziet in het op diverse manieren systematisch betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het pagina 4

5 beroepenveld. Er dient echter nog een vertaling plaats te vinden van de facultaire documenten naar de nieuwe opleiding. De taakverdeling m.b.t. kwaliteitszorg binnen de faculteit is helder. Er is nog geen jaarplan kwaliteitszorg van de opleiding beschikbaar, maar het kwaliteitsplan van de faculteit en de vervolgnotitie vormen hier een goede basis voor. Het College van Bestuur van de Hogeschool Utrecht geeft de garantie dat instromende studenten het hele programma kunnen doorlopen en het diploma kunnen behalen. De faculteit is in staat om de benodigde voorfinanciering uit de eigen meerjarenbegroting te dekken. Voor de extra ontwikkelkosten in de aanloopfase van de opleiding is apart ruimte gereserveerd op de facultaire begroting. De voorziene investeringen zijn voldoende om de opleiding tot stand te brengen. De financiële voorzieningen zijn voldoende voor dekking van de aanloopverliezen en de beoogde investeringen. Op basis van bovenstaande oordelen en argumenten is het panel tot de conclusie gekomen dat de nieuwe opleiding aan de minimale eisen voor basiskwaliteit voldoet. Het panel adviseert het bestuur van NVAO dan ook de aanvraag van de Hogeschool Utrecht positief te boordelen. Den Haag, 19 december 2008 Namens het panel ter beoordeling van de toets nieuwe opleiding Communication & Media Design van de Hogeschool Utrecht, E. Goubin Drs. Tineke Kleene (voorzitter) (secretaris) pagina 5

6 2 Inleiding en verantwoording 2.1 Werkwijze panel Bij de toetsing van de HBO-Bachelor Communication & Media Design heeft het panel de criteria uit het Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs van de NVAO 14 februari 2003 (verder: Toetsingskader) in acht genomen. Het panel heeft zich aan de hand van de door de opleiding verstrekte documenten op de beoordeling voorbereid. Eind september 2008 heeft het panel het aanvraagdossier van de Hogeschool Utrecht ontvangen. Op basis van deze informatie heeft het panel nog enkele specifieke vragen aan de opleiding gesteld en aanvullende informatie aangevraagd. Op 29 oktober heeft het panel de gevraagde informatie ontvangen. In bijlage 3 is een overzicht van de aanvullende informatie opgenomen. Op 3 november 2008 is het panel bij elkaar geweest. Tijdens deze bijeenkomst zijn de eerste bevindingen van het panel besproken en nadere vragen geformuleerd voor de aanvrager. Op 4 november 2008 heeft het panel een locatiebezoek afgelegd. Tijdens dit bezoek is het panel in verschillende gespreksrondes van nadere informatie voorzien en zijn de vraagpunten aan de orde gesteld en in discussie gebracht. Zie hiervoor ook de bijlage 2: Programma site visit. Na afloop van het locatiebezoek heeft het panel de bevindingen onderling besproken en vertaald naar voorlopige conclusies, gekoppeld aan het toetsingskader. Vervolgens heeft het panel een eerste totaalconcept van de beoordeling van commentaar voorzien, waarna de definitieve tekst is vastgesteld. Uiteindelijk zijn aan de hand van de uitkomsten per facet beargumenteerde oordelen per onderwerp gegeven, resulterend in een definitief paneladvies aan de NVAO. Het locatiebezoek is voor de oordeelsvorming van groot belang geweest. Het panel spreekt zijn waardering uit voor de prettige ontvangst, de organisatie en de constructieve gedachtewisseling. 2.2 Opbouw paneladvies Kern van het achterliggende advies vormt hoofdstuk 4, waarin het panel de kwaliteit en het niveau van de voorgedragen opleiding toetst aan de hand van de zes onderwerpen en de negentien facetten die het Toetsingskader daarvoor aanreikt. De opbouw is daarbij zo, dat het panel per facet - onder het kopje bevindingen eerst een samenvatting geeft van de door de aanvragende instelling aangeleverde informatie. Het gaat dan om een weergave van feiten en argumenten, voor zover vermelding daarvan naar het oordeel van het panel relevant is. Daarna volgen de overwegingen van het panel, waarbij de gereleveerde bevindingen worden beoordeeld en gewogen, uitmondend in een (per facet) afsluitende conclusie. Ook per onderwerp geeft het panel steeds een samenvattend oordeel. Daarbij summier concluderend tot voldoende als ook de facetten eenduidig voldoende zijn gewaardeerd. Aan het kernhoofdstuk gaat een hoofdstuk (3) vooraf, waarin de voorgedragen opleiding kort wordt beschreven. In een afsluitend hoofdstuk (5) wordt met behulp van een tabel een samenvattend overzicht van de door het panel uitgesproken oordelen gegeven. pagina 6

7 Aan het advies is een aantal bijlagen toegevoegd, met onder meer informatie over de samenstelling van het panel, het programma van het locatiebezoek en een overzicht van geraadpleegde stukken. pagina 7

8 3 Beschrijving van de opleiding 3.1 Algemeen Land Instelling Opleiding Niveau Graad Locatie(s) Variant Sector Nederland Hogeschool Utrecht Communication and Media Design (CMD) HBO Bachelor of Communication Utrecht voltijd Techniek 3.2 Profiel instelling In het strategisch plan voor de periode beschrijft de Hogeschool Utrecht haar missie als volgt: Hogeschool Utrecht is een kennisorganisatie waar we door hoogwaardig onderwijs en onderzoek werken aan innovatie en professionalisering van de beroepspraktijk en de persoonlijke ontwikkeling van talent. Daarmee draagt de hogeschool bij aan de sociale, culturele en economische ontwikkeling van een open, rechtvaardige en duurzame samenleving. De Hogeschool Utrecht biedt hoger beroepsonderwijs aan ongeveer studenten. Zo n studenten halen jaarlijks hun bachelor- of masterdiploma. En jaarlijks starten een kleine jongeren en volwassenen voor het eerst met hun hbo-opleiding bij Hogeschool Utrecht. De hogeschool heeft in bacheloropleidingen en 22 masteropleidingen. Er werken ruim medewerkers bij Hogeschool Utrecht. De Universiteit Utrecht en Hogeschool Utrecht beschouwen elkaar als preferred supplier op de werkterreinen onderwijs, studentzaken, internationalisering, regiofunctie, onderzoek in relatie tot de beroepsuitoefening, huisvesting en voorzieningen. Samen met de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) vormen ze het Utrechtse netwerk voor hoger onderwijs. Sinds de ondertekening van het convenant op 29 juni 2004 is de samenwerking tot volle tevredenheid verlopen. Op onderwijsgebied zijn binnen de hogeschool pre-masters ontwikkeld binnen het stelsel van minors. HU-studenten kunnen zich via de pre-masters kwalificeren voor universitaire masters. Verder kunnen Utrechtse studenten minors volgen bij zowel de universiteit als de hogeschool. Ook is een gezamenlijk studieloopbaancentrum opgezet. Op het gebied van onderzoek is er een gestructureerde aanpak ontwikkeld waarmee HU-medewerkers bij de Universiteit Utrecht kunnen promoveren. In haar strategisch plan De Droom Voorbij verwoordt de Faculteit Communicatie en Journalistiek (FCJ) de facultaire missie op de volgende wijze: De FCJ begeleidt haar studenten bij de bewustmaking van hun dromen en ambities; en zij leidt hen op om met lef te experimenteren, met passie hun creatieve vermogens aan te spreken, om uitdagend in de wereld van de communicatie en journalistiek te staan en zich te onderscheiden door hun competent en toonaangevend gedrag. pagina 8

9 De FCJ heeft drie in het CROHO geregisterde opleidingen: (1) Digitale Communicatie, (CROHO Communicatiesystemen) (2) Communicatiemanagement (CROHO Communicatie) en (3) de School voor Journalistiek (CROHO journalistiek), die alle drie inmiddels door de Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO) zijn geaccrediteerd. Volgens het informatiedossier neemt de FCJ in Nederland een unieke positie in wat betreft het assortiment dat zij op het gebied van journalistiek, communicatie en digitale media - onder één dak - aanbiedt. Die unieke positie geldt ook voor het Kenniscentrum Communicatie en Journalistiek met de lectoraten Overheidscommunicatie en Crossmedia Content. Het Kenniscentrum profileert zich daarmee volgens het dossier binnen het hoger onderwijs in Nederland als zeldzaam kennisknooppunt, waar het hoogwaardig denken over media en communicatie op geïntegreerde wijze plaatsvindt. Behalve als scharnierpunt te dienen in het proces van kennisontwikkeling en kenniscirculatie, biedt het Kenniscentrum ook een aantrekkelijk kader om te investeren in de kwaliteit en upgrading van docenten naar innovatieve professionals. 3.3 Profiel opleiding De FCJ wil met CMD een designopleiding ontwikkelen waarin techniek en kunst in dienst staan van het ontwikkelen van crossmediale designproducties. Daarmee onderscheidt zij zich van de opleidingen in Arnhem en Amsterdam en heeft zij het meeste verwantschap met de CMD-opleiding in Leeuwarden. Het is de opzet van de FCJ om een CMD-opleiding in de markt te zetten met een focus op creativiteit, communicatie en techniek. Het is een opleiding met een ambachtelijke basis waarbij de opgeleide CMD-er uiteindelijk doorgroeit tot een communicatie-architect die het creatieve proces kent, weet welke middelen geschikt zijn en hoe die te gebruiken. Door de focus op crossmediale ontwikkeling in het vakgebied hanteert de HU voor de nieuwe opleiding CMD de volgende definitie voor een CMD-er: De nieuwe CMD-er weet inhoud, design en techniek effectief en effectvol in te zetten voor het ontwikkelen van doelgroepgerichte boodschappen voor verschillende media vanuit één crossmediaal communicatieconcept. Volgens de aanvraag is "creatieve industrie" het sleutelbegrip als het gaat om de beoogde uitbreiding van het assortiment van de FCJ met de opleiding Communication and Multimedia Design. Creatieve industrie is ook een sleutelbegrip voor het lectoraat Crossmedia Content. De lector Crossmedia Content, benoemt in zijn openbare les Idola van de Crossmedia (toegevoegd als bijlage bij het dossier) als typerend knelpunt van deze sector: de onbalans tussen exploratie (ontdekking en creatie) en exploitatie (benutting en uitvoering). Zwart-wit gezegd: de creatieveling weet zijn producten niet te vermarkten en de bestaande bedrijven zoeken naarstig naar creatieve inbreng om hun producten en diensten te innoveren. De lector pleit voor professionalisering van het ondernemerschap, doorstroom van talentvolle starters naar grotere ondernemingen, uitgesproken kansen zoals samenwerking tussen bedrijfsleven en onderwijs in publiekprivate constructies, cross sectorale samenwerking en professionalisering van kennis en talent. Hiermee is meteen duidelijk wat de rol van de opleiding CMD zal zijn en welke plaats deze opleiding zal vervullen in het assortiment van de FCJ. pagina 9

10 De eindcompetenties van de drie bestaande opleidingen van de faculteit FCJ zoals landelijk vastgelegd - laten weinig ruimte om studenten specifiek op te leiden op die competenties die wezenlijk zijn voor de beroepsuitoefening in de creatieve industrie. De opleiding die tot op heden daar het meeste aandacht aan besteedt, is Communicatiesystemen: die kent een specialisatie Communication and Multimedia Design. De ruimte om binnen de competenties van Communicatiesystemen de gevraagde competenties voor CMD verder te ontwikkelen, ontbreekt. De bestaande specialisatie CMD is een multimedia opleiding met de nadruk op multimediaproducties. De nieuwe CMD-opleiding biedt studenten de mogelijkheid om crossmediale designproducties te ontwikkelen, inzicht te krijgen in alle aspecten van dat productieproces en op te kunnen treden als consultant en projectleider. Daarmee kan de nieuwe opleiding een substantiële bijdrage leveren aan de ontwikkelingen binnen de creatieve industrie. De specifieke vraag die nu is ontstaan in de markt van multimedia zowel als in de sector van de creatieve industrie rechtvaardigt volgens de aanvraag de uitbreiding van de specialisatie tot een volwaardige 4-jarige bachelor. Nieuwe opleiding voor Nederland De opleiding Communication and Multimedia Design (CMD) is een relatief jonge opleiding in het Hoger Beroeps Onderwijs in Nederland, die vanaf 2000 door inmiddels 7 bacheloropleidingen wordt aangeboden. Daarnaast wordt een aantal vergelijkbare opleidingen aangeboden. De bestaande opleidingen zijn: Noordelijke Hogeschool Leeuwarden (opl. CMD) Avans Hogeschool Breda-Den Bosch (opl. CMD) Haagse Hogeschool (opl. CMD) Hogeschool Rotterdam (opl. CMD) Hogeschool van Amsterdam (opl. CMD) Hogeschool van Zuyd (opl. CMD) Hogeschool Arnhem Nijmegen (opl.cmd) Nieuwe opleiding voor de instelling De opleiding bestaat al in deze vorm. De voor de door Hogeschool Utrecht gekozen accenten worden beschreven in hoofdstuk IV van de aanvraag. pagina 10

11 4 Beoordeling per onderwerp In dit hoofdstuk toetst het panel de aanvraag aan de hand van de zes onderwerpen en negentien facetten uit het toetsingskader. Per facet is telkens de letterlijke omschrijving ervan uit het toetsingskader overgenomen. Daarna volgen eveneens per facet een summiere samenvatting van de informatie verstrekt door de instelling, en de overwegingen en het oordeel van het panel. Tot slot geeft het panel per onderwerp een samenvattend oordeel. 4.1 Doelstellingen opleiding De FCJ constateert een behoefte vanuit de markt om het gat op te vullen dat tussen techniek en creatieve inhoud zit op het gebied van multimedia design. De faculteit heeft in 2007 een twaalftal interviews gehouden met werkgevers in de multimediabranche. Daaruit bleek duidelijk een behoefte aan veelzijdige multimediaspecialisten die taken kunnen vervullen zoals: interaction designer, multimedia developer, multimedia consultant en contentmanager. Deze specialisten moeten kunnen overleggen met verschillende partijen in het ontwerpproces, die in staat zijn om een nieuwe interactieve toepassing te ontwikkelen, opdrachtgevers te adviseren en die nieuwe multimediatoepassingen invoeren in een organisatie vanuit een crossmediaal perspectief. Crossmediaal betekent dat er nagedacht wordt over welk(e) platform(s) het meest geschikt is/zijn voor de media-uiting en dat afhankelijk daarvan een keuze gemaakt wordt. Mede op grond van de input uit de praktijk worden in het competentieprofiel van de opleiding CMD in Utrecht 29 competenties benoemd, verdeeld over drie rollen (inclusief een deel dat voor iedereen geldt wanneer hij als HBO-professional wil kunnen functioneren in de beroepspraktijk). De drie rollen zijn: 1) crossmediaal projectleider, 2) crossmediaal designer en 3) crossmediaal consultant. Op 29 oktober heeft het panel het competentieprofiel van de opleiding ontvangen. De informatie uit deze bijlage is opgenomen in bijlage 5 van dit rapport. In het informatiedossier worden de volgende kenmerkende elementen uit de beroepspraktijk van de CMD-er uit Utrecht toegelicht: Crossmediaal. De CMD-er die op de FCJ is opgeleid, is conceptueel kundig op het gebied van de oude media én de nieuwe media. Hij is crossmediaal in denken en doen. Hij kan oplossingen bedenken voor vragen van de klant die niet gebonden zijn aan het medium waarvoor hij op operationeel niveau is opgeleid. Klantgericht. De CMD-er uit Utrecht is klantgericht zonder het belang van het eigen bedrijf en die van de klant van de klant uit het oog te verliezen. Het startpunt van een CMD-er van de FCJ is altijd de vraag van de klant en het probleem daarachter. Hij kan deze vraag kritisch beschouwen, maar voelt altijd de drang om die klant de best werkende, meest verrassende oplossing te bieden. De CMD-er van de FCJ is iemand die autonome creativiteit, cultuur en kunst als bronnen ziet voor zijn werk maar daar in principe niet een bijdrage aan wil leveren in tegenstelling tot de student van een kunstacademie. Creatief ambacht. CMD is een ambacht waarbij, creativiteit, sociale vaardigheden, commercieel inzicht onontbeerlijk zijn. Om de CMD-er goed voor te bereiden op zijn ambacht en hem zo goed mogelijk inzetbaar aan de markt aan te bieden is de CMD- pagina 11

12 er zeer bedreven op realisatieniveau op minimaal een van onderstaande kanalen: TV & Radio Print Internet Mobiel Het beelddenken is bij alle kanalen relevant. De CMD-er wordt opgeleid tot een designer die beschikt over competenties waar vormgevers in de breedte over dienen te beschikken. High Potential. Van de CMD-er uit Utrecht wordt aan het eind van zijn studie niet alleen creativiteit, visie en klantgerichtheid, maar ook de potentie verwacht om door te kunnen groeien naar functies waarbij organisatietalent, leidinggeven en commercieel inzicht van belang zijn. Beroepspraktijk. De CMD-er kan in veel sectoren (branches, domeinen) werkzaam zijn. Om als CMD-er goed te kunnen opereren en om te kunnen groeien moet de CMD-er de sectoren goed kennen en minimaal in één van onderstaande sectoren uitgebreide expertise opdoen. Entertainmentsector Non-profitsector Marketingcommunicatiesector Educatieve sector Voorlichtingssector Domeinspecifieke eisen (facet 1.1) De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Bevindingen In 2007 is een serie interviews gehouden met een aantal representatieve vertegenwoordigers: beroepsbeoefenaren en directeur/eigenaren van relevante bedrijven in de creatieve industrie in de regio Groot Utrecht. De daarop volgende ronde tafelconferentie met sleutelfiguren in de CMD-branche heeft een beeld opgeleverd van het gewenste eindprofiel. De verslaglegging van deze gesprekken is opgenomen in bijlage 8 van het informatiedossier. Aan de hand van de uitkomsten van de interviews is een eerste versie van het beroepsprofiel van de Utrechtse CMD-er opgesteld. Dit profiel is vervolgens met het beroepenveld besproken tijdens een ronde-tafel conferentie, die heeft geleid tot het beeld van de Utrechtse CMD-er als: Een CMD-er is een sociaalvaardige creatieve durfal. Tijdens het locatiebezoek is uitgebreid met de verschillende partijen gesproken over deze profilering van de opleiding. Uit deze gesprekken blijkt dat ook gesprekken met en bezoeken aan de CMD-opleiding in Leeuwarden een belangrijke inspiratiebron zijn geweest voor de nieuwe opleiding. Het werkveld geeft aan behoefte te hebben aan afgestudeerden die voldoen aan het gekozen profiel, maar zijn slechts in geringe mate betrokken geweest bij de totstandkoming van de opleiding. Deze creatieve durfal heeft volgens het informatiedossier wel parate kennis van de ontwikkelingen in het ontwerpproces, kunstgeschiedenis en ontwerptradities, maar onderscheidt hij zich eerder door zijn aanpassingsvermogen, zijn creativiteit en interesse in conceptuele - en technische ontwikkelingen dan door de vakgerichte competenties die hij bezit als hij de opleiding heeft afgerond. Toch is er wel een aantal constanten in de opleiding te benoemen: pagina 12

13 Inhoud is koning ("Content is King"). De principes van vormgeving zijn mediumonafhankelijk. Elk medium kent zijn eigen taalvorm. Die taalvorm leer je als je produceert met dat medium. Technologie staat in dienst van het communicatieproces. Voor de in het CROHO geregistreerde opleidingen Communication and Multimedia Design is een landelijk competentieprofiel opgesteld. Dit profiel is opgenomen in bijlage 10 van het dossier. Naast de algemene HBO-competenties bestaat dit profiel uit zes domeincompetenties die per opleidingsplaats nader kunnen worden aangescherpt. Aan de hand van het landelijk profiel en op grond van bovengenoemd eigen onderzoek komt FCJ tot een typering van de kerncompetenties van de Utrechtse CMD-opleiding in de volgende vijf elementen: De designer: voert binnen een project een inhoudelijke en functionele analyse uit; stelt een creatief en doel- en doelgroepgericht crossmediaal format op; geeft vorm aan een identiteit; produceert doel- en doelgroepgerichte teksten; produceert doel- en doelgroepgerichte audio; produceert doel- en doelgroepgerichte beelden en grafisch ontwerp; produceert doel- en doelgroepgericht bewegend beeld; produceert doel- en doelgroepgericht interactieve producties; implementeert bestaande internetdiensten binnen een concept; test een applicatie op bruikbaarheid. De consultant: verdiept zich snel in andere vakgebieden en sectoren; voert kwantitatief en kwalitatief onderzoek uit; houdt rekening met omgevingsfactoren; adviseert vanuit zijn inhoudelijke rol; gebruikt kennis van marketing en marketing communicatie bij het opstellen van een visie, strategie en effectmeting. De professional: is in staat zelfstandig te functioneren in een bedrijfsomgeving; is in staat projectmatig te werken; voert overleg met externen; presenteert zich klantgericht; is in staat zich schriftelijk verantwoorden in goed Nederlands; interpreteert Engelse teksten correct; beheerst interviewtechnieken; acquireert nieuwe projecten. De projectmanager: leidt een project. De persoon (Creatieve zelfontwikkeling); is creatief; ontwikkelt zichzelf; pagina 13

14 analyseert problemen en komt met oplossingen; is initiatiefrijk en resultaatgericht; is communicatief en sociaalvaardig. Contacten met de praktijk worden volgens het informatiedossier structureel onderhouden door middel van een beroepenveldcommissie (in bijlage 11 van het dossier staat een opsomming van potentiële leden van deze commissie) die een representatieve vertegenwoordiging zal vormen van die praktijk. Recent (maart-mei 2008) heeft consultatie met de potentiële leden van de beroepenveldcommissie plaatsgevonden. De rapportage van deze consultatie is opgenomen in bijlage 12 van het dossier. De beroepenveldcommissie zal volgens het informatiedossier twee maal per jaar bij elkaar komen. Uitwisseling over het programma en de te behalen competenties vindt volgens het informatiedossier verder plaats met de praktijk, de andere opleidingen CMD in het land, de partners in de regio en ten slotte vanuit de internationale contacten. Overwegingen Het panel is van mening dat de eindkwalificaties van de opleiding op een gedegen manier tot stand zijn gekomen. In een vroeg stadium van ontwikkeling is onderzoek gedaan in het werkveld. Ook is het werkveld aan het eind van het traject geraadpleegd over de inhoud van het curriculum. Hoewel het panel vindt dat het werkveld breder kan worden gedefinieerd (inclusief overheid en non-profit sector) en dat het werkveld op een meer systematische manier betrokken had kunnen worden bij de totstandkoming van de opleiding, is het van mening dat er voldoende garanties zijn dat de eindkwalificaties aansluiten bij de wensen van het werkveld. De aanvrager is goed beargumenteerd afgeweken van het landelijk profiel "Bachelor of ICT". De profilering van de opleiding (minder technisch, meer communicatief) past goed bij de omgeving waarin de opleiding zal worden ingebed en is daarin ook complementair. Ook volgens de vertegenwoordiger uit het werkveld vormt de nieuwe opleiding CMD een goede aanvulling op de bestaande opleidingen. Om ervoor te zorgen dat de eindkwalificaties goed aan blijven sluiten bij het sterk in verandering zijnde werkveld, dringt het panel erop aan dat de werkveldcommissie op korte termijn in het leven wordt geroepen en dat deze wordt uitgebreid met vertegenwoordigers uit de overheid en non profit sectoren. Aangezien ook de entertainmentsector genoemd wordt als potentieel werkterrein zou ook iemand uit deze sector opgenomen moeten zijn in de commissie. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 1.1 Domeinspecifieke eisen als voldoende Bachelor (facet 1.2) De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Bevindingen In het informatiedossier is een schema opgenomen waarin voor elke Dublin Descriptor staat aangegeven wat de landelijke competenties zijn die daarmee corresponderen en wat de competenties van de Utrechtse CMD-er zijn. pagina 14

15 Dublin Descriptor Designer Consultant Professional Projectmanager Persoon Kennis en inzicht voert binnen een verdiept zich snel in leidt een project. project een inhoudelijk een functionele analyse uit; stelt een creatief en doel-, doelgroepgericht crossmediaal format op; geeft vorm aan een identiteit; produceert doel- en doelgroepgerichte teksten; produceert doel- en doelgroepgerichte audio; produceert doel- en doelgroepgerichte beelden en grafisch ontwerp; produceert doel- en doelgroepgericht bewegend beeld; produceert doel- en doelgroepgericht interactieve producties; implementeert bestaande internet diensten binnen een concept; test een applicatie op bruikbaarheid. andere vakgebieden en sectoren; voert kwantitatief en kwalitatief onderzoek uit; houdt rekening met omgevingsfactoren; adviseert vanuit zijn inhoudelijke rol; gebruikt marketing en marketing communicatie kennis bij het opstellen van een visie, strategie en effectmeting. Toepassen kennis en inzicht voert binnen een project een inhoudelijke en functionele analyse uit; stelt een creatief verdiept zich snel in andere vakgebieden en sectoren; voert kwantitatief en kwalitatief onderzoek uit; kan goed zelfstandig functioneren in een bedrijfsomgeving. is creatief; analyseert problemen en kom met oplossingen; is initiatiefrijk en resultaatgericht. en doel-, doelgroepgericht crossmediaal format op. houdt rekening met omgevingsfactoren. Oordeelsvorming verdiept zich snel in andere vakgebieden en sectoren; voert kwantitatief en is in staat projectmatig te werken; beheerst leidt een project is creatief; ontwikkelt zich zelf is initiatiefrijk en resultaatgericht. pagina 15

16 Dublin Descriptor Designer Consultant Professional Projectmanager Persoon kwalitatief interviewtechnieken onderzoek uit; houdt rekening met omgevingsfactoren; adviseert vanuit zijn inhoudelijke rol; gebruikt marketing en marketing communicatie kennis bij het opstellen van een visie, strategie en effectmeting. Communicatie adviseert vanuit zijn inhoudelijke rol. is in staat zelfstandig te functioneren in een bedrijfsomgeving; kan goed projectmatig te werken; voert overleg met externen; presenteert zich klantgericht; is in staat zich schriftelijk te verantwoorden in goed Nederlands; interpreteert Engelse teksten correct; acquireert nieuwe projecten. leidt een project. is communicatief e sociaal vaardig Leervaardigheden is in staat goed zelfstandig te functioneren in een bedrijfsomgeving. is creatief; ontwikkelt zichzelf; analyseert problemen en kom met oplossingen; is initiatiefrijk en resultaatgericht; is communicatief e sociaal vaardig Overwegingen Uit het schema blijkt dat de in de Dublin descriptoren genoemde kenmerken van het functioneren op bachelorniveau terug te vinden zijn in de competenties van de Utrechtse CMD-er. pagina 16

17 Conclusie Het panel beoordeelt het facet 1.2 Bachelor als voldoende Oriëntatie HBO (facet 1.3) De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de volgende beschrijvingen van een bachelor in hbo: De beoogde eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepencompetenties. Een hbo-bachelor heeft de kwalificaties voor het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen, waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Bevindingen Zoals in paragraaf al is aangegeven, zijn de landelijke domeincompetenties en de specifieke competenties van de Utrechtse CMD-opleiding opgesteld in nauw overleg met het relevante beroepenveld. Hierbij zijn expliciet ook de taken en werkzaamheden aan de orde geweest die beginnende beroepsbeoefenaren in de dagelijkse praktijk uitvoeren. Het beroepenveld wordt volgens het informatiedossier ook in de toekomst zowel op landelijk niveau als door de Utrechtse CMD-opleiding structureel betrokken bij de actualisering van de beroepscompetenties van de beginnende beroepsbeoefenaren en van de uitwerking daarvan in het curriculum van de opleiding. De beoogde eindkwalificaties voor het vakgebied CMD zijn volgens het informatiedossier ook onderwerp van het gesprek dat vanuit FCJ plaatsvindt met de Universiteit Utrecht, de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en het toeleverende MBO. Overwegingen Zoals ook blijkt uit paragraaf is input uit het beroepenveld gebruikt bij de totstandkoming van de eindkwalificaties. De betrokkenheid van het beroepenveld tijdens de ontwikkeling van de opleiding was echter gering. Het is onduidelijk in hoeverre het landelijk profiel als basis heeft gediend, wat er precies met de opmerkingen en aanbevelingen uit de interviews met het beroepenveld is gedaan en hoe deze invloed hebben gehad op de eindkwalificaties. Het zou goed zijn als de aanvrager dit explicieter kon maken en aan zou kunnen geven welke (bewuste) keuzes er tijdens het proces zijn gemaakt. Niettemin is de uitkomst hiervan een reeks eindkwalificaties die goed aansluiten bij de wensen van het werkveld, zoals ook blijkt uit het gesprek met het werkveld tijdens het locatiebezoek. Hoe het proces gelopen is om daartoe te komen is voor het panel een troebel gegeven. Maar de uitkomst is acceptabel. Het panel raadt de aanvrager nogmaals aan om het beroepenveld niet te beperken tot kleine en middelgrote ondernemingen en de beroepenveldcommissie uit te breiden met vertegenwoordigers van de overheid, non-profit organisatie en entertainment. Het panel komt op basis van het dossier en de gedurende het locatiebezoek verkregen informatie tot de vaststelling dat de opleiding inderdaad zal leiden tot de kwalificaties voor het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in het spectrum van beroepen, waarvoor deze hbo-opleiding dienstig is. pagina 17

18 Conclusie Het panel beoordeelt het facet 1.3 Oriëntatie hbo als voldoende Samenvattend oordeel onderwerp 1 Doelstellingen opleiding Alle facetten van het onderwerp "Doelstellingen" zijn beoordeeld met een voldoende. Het onderwerp als geheel wordt dan ook beoordeeld met een voldoende. pagina 18

19 4.2 Programma Het programma is in grote lijnen als volgt opgebouwd: Het eerste studiejaar is opgebouwd uit 4 perioden, de overige studiejaren uit twee semesters. In iedere periode en in ieder semester wordt gewerkt aan een project dat een directe afgeleide is van de praktijk. Iedere periode bestaat uit vier elementen: (1) project, (2) theorie, (3) vaardigheden (productievaardigheden + creatieve vaardigheden) en (4) studieloopbaanbegeleiding. In het derde jaar is een praktijkstage opgenomen van een half jaar. Onderdeel van het vierde jaar is een afstudeerproject van een half jaar waarin de studenten pitchen op een opdracht die is uitgeschreven door een bedrijf. Jaar Periode 1 Periode 2 Periode 3 Periode 4 1 Crossmedia Print Audiovisueel Interactieve Multimedia Crossmedia (5 ec) Project (5 ec): het verhaal van, (crossmediale presentatie) Design (5 ec) Project (5 ec): in de taal van (crossmediale presentatie) Audiovisuele communicatie (5 ec) Project (5 ec): crossmediale docusoap Ontwerpen & testen (5 ec) Project (5 ec): Educatieve productie Vaardigheden: productievaardigheden + creatieve vaardigheden + studieloopbaanbegeleiding (20 ec) 2 Experience Design Communicatie & Branding (5 ec) Stijl (5 ec) Project (10 ec): Crossmediale experience Participatie & Usability Participatie & Usability (5 ec) Onderzoek & Effect (5 ec) English (5 ec) Project (10 ec): Crossmediaal platform Vaardigheden: productievaardigheden + creatieve vaardigheden + studieloopbaanbegeleiding (15 ec) 3 Vrije profileringsruimte (30 ec) Stage (30 ec) 4 - Hu minoren (Nederlands en Engelstalig) - Study Abroad Programme - Facultaire keuzevakken (redacties & communicatie specialisaties) - ICT specialisaties (samenwerking met alle - IT gerelateerde opleidingen binnen de HU) Specialisaties (30 ec) Afstuderen (30 ec) - Simulaties en gaming - AV Productie - Ondernemerschap - Experimenteeromgeving Onderzoek Onderzoek doen binnen lectoraat Crossmedia content Pitch Individuele Crossmediale productie als afstudeerproject (15 ec) Groepsgewijs pitchen op een tender uitgeschreven door een bedrijf (15 ec) pagina 19

20 In de bijlage "curricula opleidingen FCJ", die het panel op 29 oktober van de opleiding ontving, is een overzicht opgenomen van de curricula van de opleidingen "Digitale Communicatie", "Communicatiemanagement", en (School voor) "Journalistiek", aangevuld met de overige opleidingen van de faculteit Eisen hbo (facet 2.1) Het beoogde programma sluit aan bij de volgende criteria voor het programma van een hboopleiding. Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Bevindingen Volgens het informatiedossier zijn de volgende uitgangspunten van toepassing op de opleiding CMD: De inrichting van het onderwijs wordt (mede)bepaald door kenmerkende en authentieke beroepssituaties van toenemende complexiteit. In deze context wordt niet alleen gericht op, maar vooral ook samen met de beroepspraktijk gewerkt, vanuit de visie dat kennis opgedaan en ontwikkeld wordt in de reële context waarin vraagstukken ontstaan en opgelost moeten worden. Het onderwijs is competentiegericht en actueel: competentieprofielen van opleidingen zijn en worden in nauw overleg met de beroepspraktijk geformuleerd en geactualiseerd. Het onderwijsaanbod is behalve vraaggericht ook opdrachtgestuurd: studenten werken aan realistische taken, opdrachten en producten. Deze hebben een aantoonbare relatie met de beroepspraktijk en de te verwerven competenties, want ze zijn regelrecht ontleend aan die praktijk. Het beroepsproduct (-dienst, -resultaat) is object van integrale beoordeling en toetsing: daarmee worden zowel expliciete als impliciete beroepsgerelateerde kennis, kunde en vaardigheden beoordeeld en getoetst. Innovatieve kennisoverdracht en -ontwikkeling nemen een belangrijke plaats in in het onderwijs. De directe relatie met de beroepspraktijk komt volgens het informatiedossier ook expliciet tot uitdrukking in de onderwijsvisie van de opleiding CMD. Deze onderwijsvisie en de vertaling daarvan in het curriculum zijn gebaseerd op de volgende principes: a. Creatieve ontwikkeling b. Life long learning c. Beroepsgericht d. Learning by doing In het informatiedossier wordt uiteengezet op welke wijze er in de opleiding CMD vorm wordt gegeven aan deze principes. In bijlage 15 van het informatiedossier is de literatuurlijst van de opleiding opgenomen. Op verzoek van het panel heeft de aanvrager deze lijst aangevuld met internetbronnen. Tijdens het locatiebezoek lag de literatuur die gebruikt zal worden tijdens de opleiding ter inzage. pagina 20

21 Alle programmaonderdelen worden volgens het informatiedossier uitgebreid beschreven in modulehandleidingen waarin de projecten, theorie en vaardigheden zijn opgenomen en die tevens de verwijzingen bevatten naar de relevante vakliteratuur. Op verzoek heeft het panel voor het locatiebezoek periodehandleidingen en semesterhandleidingen van de opleiding toegestuurd gekregen Daarin staat aangegeven welke competenties in de desbetreffende periode of in het desbetreffende semester aan de orde zijn. Doordat het merendeel van de opdrachten in jaar 2, 3 en 4 beschikken over echte opdrachtgevers dragen CMD-studenten bij aan de ontwikkeling van het beroepenveld. FCJ betrekt het beroepenveld nauw bij de opleiding, onder andere door de koppeling met het lectoraat en de opdrachten die het lectoraat uitvoert voor het beroepenveld, de partners die ook mee hebben gewerkt met de Pieken in de Delta-aanvraag voor Economische Zaken en de professionals die deel hebben genomen aan het arbeidsmarktonderzoek. In het projectonderwijs van CMD wordt gewerkt met authentieke opdrachten. Deze zijn in eerste instantie nog sterk afgebakend en georganiseerd, maar in de loop van de tijd groeien ze uit tot complexe opdrachten met externe opdrachtgevers. Studenten werken samen met andere studenten in projectverband aan deze opdrachten. Doel is daarbij dat zij de door de opleiding benoemde competenties ontwikkelen. In het competentieprofiel van de opleiding worden 29 competenties benoemd, gegroepeerd over drie beroepsrollen crossmediaal projectleider, crossmediaal designer en crossmediaal consultant - en over twee generieke HBO-rollen die kenmerkend zijn voor de professionele ontwikkeling van een HBO-er tijdens zijn opleiding. In jaar 1 zal een student vooral werken aan zijn competenties voor de rol van designer en in jaar 2 aan de competenties van zowel de designer als consultantrol. Iedere student moet ook minimaal twee keer de rol van projectleider hebben vervuld. In jaar 1 (periode 1 t/m 3) kan een student een projectleidersrol vervullen op niveau 2 en in jaar 2 op niveau 3. In principe heeft de student de projectleidersrol op niveau 4 afgerond aan het eind van zijn opleiding. Overwegingen Op grond van bovenstaande bevindingen komt het panel tot de conclusie dat het programma voldoende aansluit bij de eisen die gesteld kunnen worden aan een HBOopleiding. De vakliteratuur en mediabronnen die het panel gezien heeft, zijn van voldoende niveau, maar kunnen eerder gekenmerkt worden als minimaal, voorzichtig en voordehandliggend en zeker niet als verrassend, grondig of vooruitstrevend/innovatief. Het panel raadt de opleiding aan om tegen de tijd dat de opleiding van start gaat duidelijk aan te geven welke literatuur verplicht is en welke niet. Ook vraagt het panel expliciet aandacht voor een omschrijving van de benodigde kennisbasis. Hoewel er voldoende literatuur van een goed niveau zal worden gebruikt, is niet geheel duidelijk vanuit welke visie de keuze voor de literatuur heeft plaatsgevonden. Het panel is van mening dat duidelijk moet zijn wat de kennisbasis van de studenten moet zijn om van daaruit een goede selectie uit de literatuur te kunnen maken. Dit verdient nog de nodige aandacht. Het panel is positief over de inbreng van het lectoraat in de opleiding. Zoals blijkt uit de aanvraag en uit de gesprekken tijdens het locatiebezoek, zal het lectoraat nauw betrokken zijn bij de opleiding en vice versa. Het panel verwacht dat ontwikkelingen in het vakgebied op deze manier snel in de opleiding zullen worden geïntegreerd. Ook stelt het studenten in staat om een bijdrage te leveren aan toegepast onderzoek. Verder is er veel interactie met het beroepenveld: via de beroepenveldcommissie, via stages en praktische opdrachten en via de gastdocenten die een belangrijke rol zullen spelen in de opleiding. Het panel pagina 21

22 verwacht dat dit de ontwikkeling van beroepsvaardigheden zal stimuleren. Het panel heeft er vertrouwen in dat studenten voldoende in staat zullen worden gesteld om hun beroepsvaardigheden te ontwikkelen, vooral binnen de projectlijn en de SLB-lijn in het curriculum. Het heeft echter nog geen concrete voorbeelden gezien van praktijkreële opdrachten en dringt erop aan dat de aanvrager de ontwikkeling hiervan snel ter hand neemt. Ook zijn er nog geen beschrijvingen van de stages en de afstudeeropdrachten en dergelijke beschikbaar. Het panel vindt het positief dat het programma niet helemaal is dichtgetimmerd en hierdoor ruimte laat voor het inbrengen van nieuwe ontwikkelingen. Dit maakt het eenvoudiger om het programma actueel te houden. Ook de gastdocenten en de steeds veranderende praktijkopdrachten zullen hier een belangrijke bijdrage aan leveren. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 2.1 Eisen hbo als voldoende Relatie tussen doelstelling en programma (facet 2.2) Het beoogde programma, het didactisch concept, de werkvormen en de wijze van toetsing weerspiegelen de te bereiken eindkwalificaties van de opleiding. De te bereiken eindkwalificaties zijn aantoonbaar vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het beoogde programma. Bevindingen Het onderwijs op Hogeschool Utrecht (HU) is erop gericht dat studenten op samenhangende wijze hun competenties verwerven, zodat ze in staat zijn professioneel te handelen in kenmerkende beroepssituaties van toenemende complexiteit. Voor de opleiding Communication & Media Design (CMD) wordt daartoe gebruik gemaakt van het Competentiekaartmodel. Dat is een model om het ontwikkelingsniveau van een student in kaart te brengen. Ook is het mogelijk om met het model de competentieontwikkeling van de individuele student te volgen. Bij het model wordt uitgegaan van een handelingsgericht leerproces. De (leer)activiteiten die een student uitvoert of eerder heeft uitgevoerd vormen de basis van het model. Die worden systematisch in kaart gebracht. Dit model wordt inmiddels bij een aantal opleidingen binnen HU toegepast. Op verzoek van het panel heeft de aanvrager op 29 oktober aanvullende informatie toegestuurd over het werken met competentiekaarten. Voor het toetsen van de competenties en deelcompetenties gebruikt de opleiding CMD drie toetsvormen: Integrale toets: creëren van een realistisch beroepsproduct of afgeronde beroepshandeling. Voorbeelden: projecten, stage, afstudeeropdracht, praktijkopdracht. Conceptuele toets: de conceptuele kennis die onderdeel is van een competentie correct kunnen toepassen. Voorbeelden: tentamens ( m.c. of open vragen), opdrachten. Vaardigheidstoets: een beroepshandeling als onderdeel van een competentie correct, d.i. volgens de regelen der kunst, kunnen uitvoeren. Voorbeelden: tentamens of opdrachten in trainingen. Omdat de aanvraag geen informatie bevatte over de toetsing van kennis, heeft het panel tijdens het locatiebezoek nog enkele kennistoetsen ter inzage gevraagd. Daarbij heeft de aanvrager een aantal kennistoetsen van aanverwante opleidingen aangeleverd. pagina 22

23 Evenals bij de andere opleidingen van FCJ het geval is, wordt het toetsbeleid van de opleiding CMD gekenmerkt door een aantal standaarden. Deze standaarden zijn opgenomen in bijlage 16 van het informatiedossier. Enkele belangrijke standaarden zijn: Minimaal eens per jaar organiseert de examencommissie een review van een deel van de toetspraktijk met externen (werkveld, andere opleidingen, toetsdeskundigen). Elk blok van 10 weken kent minstens één integrale toets. Validiteit: de vaardigheids- en conceptuele toetsen hebben een aantoonbare relatie met de te verwerven competenties. Vaardigheden en concepten worden gerelateerd aan beroepshandelingen of producten. Objectiviteit: de uitkomst van een toets zijn niet gerelateerd aan de omstandigheden of aan de beoordelaar; het maken en beoordelen van de toets vindt in principe door verschillende personen plaats. Een integrale toets kent minstens een 2-takt-systeem: een eerste prestatie, formatieve beoordeling met een verbeteringsopdracht en de definitieve summatieve toets. Bij een vaardigheidstoets of integrale toets zijn de beoordelingscriteria vooraf beschikbaar voor de student. De criteria zijn onderdeel van de opdrachtverstrekking. Integrale opdrachten worden beoordeeld met criteria uit de beroepspraktijk. Alle toetsen in een opleiding bestrijken tezamen het gehele competentieprofiel Zoals blijkt uit de voorgaande paragrafen, is het competentieprofiel van de CMD-opleiding opgebouwd rond drie specifieke beroepsrollen (designer, consultant en projectleider) en twee generieke HBO rollen (de professional en de persoon ), en per rol uitgewerkt naar deelcompetenties waarop de verschillende programma onderdelen /modulen zich richten. Binnen de modulen komen de deelcompetenties aan de orde in projecten en in het flankerend onderwijs (colleges, trainingen e.d.). De modulebeschrijvingen bevatten volgens het informatiedossier de specifieke doelen waarop de modulen zich richten. Op 29 oktober heeft het panel aanvullende informatie ontvangen over het competentieprofiel. Deze informatie is opgenomen in bijlage 5 van dit rapport. In deze informatie zijn de competenties uitgesplitst in deelcompetenties en wordt per (deel)competentie aangegeven in welk deel van het curriculum deze aan de orde komt. Overwegingen De aanvrager heeft in het dossier aangegeven op welke wijze de inhoud van het programma en de eindkwalificaties aan elkaar zijn gerelateerd. Voor elke deelcompetentie wordt aangegeven in welk jaar hier een beroep op wordt gedaan, of deze aan bod komt in de projecten en/of in het flankerend onderwijs. In de periode- en semesterhandleidingen wordt per periode of semester aangegeven welke competenties aan bod komen. De competenties zijn echter niet verder geoperationaliseerd. Ook heeft het panel nog in geen enkel document gezien op grond van welke criteria de studenten zullen worden beoordeeld. In het vorige hoofdstuk zijn enkele accenten van de opleiding geschetst en het panel stelt vast dat deze accenten grotendeels ook in het programma te herkennen zijn. Een duidelijk omkadering c.q. afbakening van de gekozen thema's ontbreekt echter: Wat wordt er precies met de gekozen thema's bedoeld? Dit is niet duidelijk. Hierdoor is ook niet duidelijk binnen welke marges het programma moet worden uitgewerkt. Enerzijds leidt dit op sommige plaatsen tot een ongewenste breedte van onderwerpen, anderzijds mist het panel de aandacht voor de achterliggende principes van communicatie (zenders, ontvangers, doelgroepen, etc.). In het programma is wel voldoende aandacht voor innovatie, maar het is niet duidelijk door welke principes de gemaakte keuzes geleid worden. De aanvrager heeft pagina 23