archief & geschiedenis Verzamelinventaris van de archieven

Transcriptie

1 archief & geschiedenis Verzamelinventaris van de archieven van de wegwaterschappen liggend in de gebieden van de waterschappen Hunsingo en Westerkwartier (1611) drs. K.A.M. Engbers MA drs. A.L. Hempenius

2 Deze uitgave is tot stand gekomen bij de bewerking van de archieven van de wegwaterschappen inliggende in de waterschappen Hunsingo en Westerkwartier in de periode De bewerking is uitgevoerd door het bedrijf Laurentius Archief & Geschiedenis te Groningen. Grafische verzorging: Sagittarius Graphic Design te Groningen. Drukwerk: Waterschap Noorderzijlvest. Bindwerk: Provincie Fryslân. Omslagillustraties voorzijde: Liber magistratus Daventriensis in quo scribentur concordata magistratus et comunitatis: Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek Deventer, Inventaris van het archief der stad Deventer, 1 e afdeling (tot 1591), inv. nr. MA 2b, fol. 25v., 28 augustus Omslagillustraties achterzijde: 1. Getijdenboek, Parijs?, : Koninklijke (v.l.n.r.) Bibliotheek te s-gravenhage, 76 F 14, fol. 116v. 2. Getijdenboek, Zuidelijk Holland en Utrecht, en : Koninklijke Bibliotheek te s-gravenhage, 133 E 17, fol. 174r. 3. Getijdenboek, Delft, : Koninklijke Bibliotheek te s-gravenhage, 135 E 18, fol. 108r. 4. Getijdenboek van Catharina van Aragon, Zuidelijke Nederlanden, illustrator: Willem Vrelant, ca. 1460: Koninklijke Bibliotheek te s-gravenhage, 76 F 7, fol. 55r. 5. Gebedenboek, Maastricht - Convent van Maagdendriesch, ca ( ): Koninklijke Bibliotheek te s-gravenhage, 134 C 53, fol. 1r. CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek te s-gravenhage: Engbers, Karel Albertus Maria Hempenius, A.L. Verzamelinventaris van de archieven van de wegwaterschappen liggend in de gebieden van Hunsingo en Westerkwartier (1611) Bibliografie Groningen: Laurentius Archief & Geschiedenis: Laurentius Archief & Geschiedenis XII Archieftoegangen waterschap Noorderzijlvest VII ISBN: ISSN: ISSN: Copyright 2010: K.A.M. Engbers, Laurentius Archief & Geschiedenis Laurentius Archief & Geschiedenis XII Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt in welke vorm en/of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van de rechthebbende.

3 Verzamelinventaris van de archieven van de wegwaterschappen liggend in de gebieden van de waterschappen Hunsingo en Westerkwartier (1611)

4

5 Verzamelinventaris van de archieven van de wegwaterschappen liggend in de gebieden van de waterschappen Hunsingo en Westerkwartier (1611) drs. K.A.M. Engbers MA en drs. A.L. Hempenius Laurentius Archief & Geschiedenis Waterschap Noorderzijlvest Groningen 2010 Laurentius Archief & Geschiedenis XII Archieftoegangen waterschap Noorderzijlvest VII

6 Deze uitgave is tot stand gekomen bij de bewerking van het archieven van de wegwaterschappen inliggend in de waterschappen Hunsingo en Westerkwartier in De bewerking is uitgevoerd door het bedrijf Laurentius Archief & Geschiedenis te Groningen. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt in welke vorm en/of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van de rechthebbende. Copyright 2010: K.A.M. Engbers, Laurentius Archief & Geschiedenis Laurentius Archief & Geschiedenis XIV Wegwaterschappen

7 5 Woord vooraf De nu voor u liggende inventaris is de zevende in een nieuwe reeks archieftoegangen van het waterschap Noorderzijlvest. Mijn voorganger, drs. A.L. Hempenius, waterschapsarchivaris bij het waterschap Noorderzijlvest, heeft in zijn lange carrière bij het waterschap Noorderzijlvest en diens rechtsvoorgangers tal van archieven geïnventariseerd. Wegens omstandigheden zijn deze toegangen op de archieven nooit gepubliceerd. Ondergetekende is van mening dat een goed archiefbeheer staat en valt met het beschikbaar stellen van je beheerde informatiebronnen. Als archivaris dien je je archieven te beheren maar ook beschikbaar stellen aan de onderzoekers. Door de archieven toegankelijk te maken kan een groot publiek er kennis van nemen. Het uitgeven van archieftoegangen is dan slechts de eerste stap. Met de komst van de nieuwe reeks Archieftoegangen waterschap Noorderzijlvest is hier een start mee gemaakt. De klassieke archiefinventaris van de wegwaterschappen inliggend in de waterschappen Hunsingo en is het zevende deel in de nieuwe reeks. De nu voor u liggende inventaris is grotendeels van de hand van drs. A.L. Hempenius en deels van de hand van ondergetekende. Het merendeel van de beschrijving der stukken en de (historische) inleiding zijn van zijn hand. Ondergetekende heeft een relatief klein aantal archiefstukken beschreven en het geheel geplaatst in een standaard archiefschema. Daar deze verzamelinventaris en de bijlagen niet eerder zijn gepubliceerd vergde het verzamelen van de gegevens relatief veel werk. Ondergetekende is eigenaar bij Laurentius Archief & Geschiedenis te Groningen. Laurentius Archief & Geschiedenis is door het waterschap Noorderzijlvest ingeschakeld om de taken van zijn voorganger, waterschapsarchivaris, drs. A.L. Hempenius, voort te zetten. Groningen, H. Walburga drs. K.A.M. Engbers MA Laurentius Archief & Geschiedenis Waarnemend waterschapsarchivaris waterschap Noorderzijlvest Woord vooraf

8 6 Wegwaterschappen

9 7 Inhoudsopgave Woord vooraf 5 InleIdIng 17 I Wegwaterschappen in Hunsingo 17 I.1 Algemene gegevens 17 I.2 Classificatie 18 I.3 Enige gegevens betreffende afzonderlijke waterschappen 18 II Wegwaterschappen in Westerkwartier 19 II.1 Algemene gegevens 19 II.2 Classificatie 19 II.3 Enige gegevens betreffende afzonderlijke waterschappen 20 II. Overzicht van de weg- en brugwaterschappen in de provincie Groningen 23 III Geschiedenis van het archief 25 III.1 Verwerving van de archieven 25 IV Verantwoording van de inventarisatie 26 IV.1 Algemeen 26 IV.2 Vernietiging van archiefbescheiden 26 V Aanwijzingen voor de gebruiker 27 V.1 Onderzoek doen in het archief 27 V.2 Citeerwijze 28 verzamelinventaris van de archieven van de WegWaterschappen liggend In de gebieden van de Waterschappen hunsingo en WesterkWartIer (1611) archief van het waterschap aalsum-de nieuwe eewer Inleiding Kerngegevens Enige historsiche gegevens Verkrijging van de archiefbescheiden 32 2 Inventaris 32 archief van het waterschap albertsweg Inleiding Kerngegevens Verkrijging van de archiefbescheiden 33 2 Inventaris 3 Inhoudsopgave

10 8 archief van het waterschap bruiningsweg Inleiding Kerngegevens Verkrijging van de archiefbescheiden 36 2 Inventaris 37 archief van het waterschap de carolieweg (1917) Inleiding Kerngegevens Verkrijging van de archiefbescheiden 38 2 Inventaris 39 archief van het waterschap de derde bellingeweersterweg (1871) Inleiding Kerngegevens Enige historische gegevens Verkrijging van de archiefbescheiden 1 1. Vernietiging van archiefbescheiden 2 2 Inventaris Notulen Reglementering en opheffing Belastingheffing 3 2. Eigendommen Financieel beheer Werken archief van het waterschap ellerhuizerwegen (1872) Inleiding Kerngegevens Enige historische gegevens Verkrijging van de archiefbescheiden 5 2 Inventaris 6 archief van het waterschap hekkumerweg Inleiding Kerngegevens Enige historsiche gegevens Verkrijging van de archiefbescheiden 7 2 Inventaris 8 Wegwaterschappen

11 9 archief van het waterschap de hoornsche dijk (1926) (1976) 49 1 Inleiding Kerngegevens Enige historische gegevens Vernietiging van de archiefbescheiden Aanwijzingen voor de gebruiker 51 2 Inventaris Notulen en correspondentie Oprichting, reglementering, opheffing en archief Belastingheffing Financieel beheer Secretaris, tolgaarder en beheer van de weg 53 archief van het waterschap Jonkersweg Inleiding Kerngegevens Vernietiging van de archiefbescheiden 55 2 Inventaris 55 archief van het waterschap de kerspellasten van visvliet en pieterzijl (1611) (1996) 56 1 Inleiding Kerngegevens Enige historische gegevens Verkrijging van de archiefbescheiden 57 2 Inventaris Notulen, ingekomen en uitgaande stukken Reglementering, opheffing en archief Bestuur Belastingheffing Financiën Personeel Werken Toevallig gedeponeerde stukken 6 archief waterschap het langpad (1949) 66 1 Inleiding Kerngegevens Verkrijging van de archiefbescheiden 66 2 Inventaris 66 Inhoudsopgave

12 10 archief waterschap lauwerzijl-electra (1920) Inleiding Kerngegevens Verkrijging van de archiefbescheiden 67 2 Inventaris 68 archief waterschap lindsterlaan-keuningswijk (1932) Inleiding Kerngegevens Enige historische gegevens 70 2 Inventaris 71 archief waterschap meedenerlaan (1924) Inleiding Kerngegevens Enige historische gegevens Verkrijging van de archiefbescheiden 72 2 Inventaris 73 archief waterschap menneweersterweg Inleiding Kerngegevens Enige historische gegevens Verkrijging van de archiefbescheiden 7 2 Inventaris 75 archief waterschap de mieden 76 1 Inleiding Kerngegevens 76 archief waterschap munsterweg en netlaan (1924) Inleiding Kerngegevens Enige historische gegevens Verkrijging van de archiefbescheiden 78 2 Inventaris Notulen Oprichting, reglementering, opheffing en bestuur Belastingheffing Financieel beheer Werken Aanhangsel 80 Wegwaterschappen

13 11 archief waterschap de noorderweg (1927) Inleiding Kerngegevens Enige historische gegevens 81 2 Inventaris 82 archief waterschap oude dijk Inleiding Kerngegevens Enige historische gegevens Verkrijging van de archiefbescheiden Vernietiging van de archiefbescheiden 85 2 Inventaris 85 archief waterschap de paddepoel Inleiding Kerngegevens Enige historische gegevens Verkrijging van de archiefbescheiden Vernietiging van de archiefbescheiden 88 2 Inventaris 89 archief waterschap pebosch (1949) 91 1 Inleiding Kerngegevens 91 2 Inventaris 92 archief waterschap de roode weg langs de oude ae Inleiding Kerngegevens Verkrijging van de archiefbescheiden 93 2 Inventaris 9 archief waterschap schilligehamsterweg (1866) Inleiding Kerngegevens Enige historische gegevens Verkrijging van de archiefbescheiden Vernietiging van archiefbescheiden 97 2 Inventaris Stukken van algemene aard Stukken van bijzondere aard 98 Inhoudsopgave

14 Reglementering en opheffing Belastingheffing Financiën Werken 99 archief waterschap toppinga s weg Inleiding Kerngegevens Verkrijging van de archiefbescheiden Inventaris 100 archief waterschap de toptil (1877) Inleiding Kerngegevens Verkrijging van de archiefbescheiden Inventaris 102 archief waterschap de vennen grintweg Inleiding Kerngegevens Enige historische gegevens Verkrijging van de archiefbescheiden Inventaris 10 archief waterschap verbindingsweg twee provinciën Inleiding Kerngegevens Enige historische gegevens Verkrijging van de archiefbescheiden Inventaris 107 archief waterschap verharde wegen eenrum-lutke saaxum-saaxumhuizen (1867) Inleiding Kerngegevens Enige historische gegevens Verkrijging van de archiefbescheiden Inventaris 111 Wegwaterschappen

15 13 archief waterschap verharde weg kaakhorn-provinciale opweg den andel Inleiding Kerngegevens Enige historische gegevens Verkrijging van de archiefbescheiden Inventaris 113 archief waterschap de vier Wegen (1913) Inleiding Kerngegevens Enige historische gegevens Verkrijging van de archiefbescheiden Vernietiging van de archiefbescheiden Inventaris Notulen en correspondentie Oprichting, reglementering en opheffing Belastingheffing Eigendommen Financieel beheer Werken 118 archief waterschap vliedorpsterweg Inleiding Kerngegevens Verkrijging van de archiefbescheiden Inventaris 120 archief waterschap voslaan (1881) Inleiding Kerngegevens Enige historische gegevens Verkrijging van de archiefbescheiden Inventaris 123 archief waterschap Wiersumsweg Inleiding Kerngegevens Verkrijging van de archiefbescheiden 12 2 Inventaris 125 Inhoudsopgave

16 1 archief waterschap Winsummerweg Inleiding Kerngegevens Enige historische gegevens Inventaris 127 archief waterschap de zwarte Weg (1930) Inleiding Kerngegevens Enige historische gegevens Verkrijging van de archiefbescheiden Inventaris 129 archief onderhoudsplichtigen van de bovenrijg(st)erweg te thesinge archief onderhoudsplichtigen van de kloosterweg te Warffum Inleiding Enige historische gegevens Verkrijging van de archiefbescheiden Inventaris 133 archief onderhoudsplichtigen van een gedeelte van de lageweg te thesinge Inleiding Enige historische gegevens Verkrijging van de archiefbescheiden 13 2 Inventaris 13 archief onderhoudsplichtigen van de sintelwel vanaf allersmatil tot het schippershuis van de noordpolderhoofdweg in de gemeente baflo Inleiding Enige historsiche gegevens Verkrijging van de archiefbescheiden Inventaris 136 archief onderhoudsplichtigen van de zeeburgsweg en de zeeburgstil Inleiding Verkrijging van de archiefbescheiden Inventaris 137 Wegwaterschappen

17 15 archief de vereniging de grootegastertochtweg Inleiding Enige historische gegevens Verkrijging van de archiefbescheiden Inventaris 139 bijlagen 141 I Overzicht van bestuurs- en personeelsleden waterschap Aslsumde Nieuwe Eewer 13 II Overzicht van bestuurs- en personeelsleden waterschap De Derde Bellingeweersterweg 1 III Overzicht van bestuurs- en personeelsleden waterschap Ellerhuizenwegen 15 IV Overzicht van bestuurs- en personeelsleden waterschap Hekkumerweg 16 V Overzicht van bestuurs- en personeelsleden waterschap De Hoornsche Dijk 17 VI Enige aantekeningen en transcripties inzake het waterschap De Kerspellasten van Visvliet en Pieterzijl 18 VII Transcripties passage Dijkboek van Visvliet 161 VIII Overzicht van bestuursleden van het waterschap Oude Dijk 168 IX Overzicht van bestuurs- en personeelsleden waterschap Munsterweg en Netlaan 169 X Overzicht van bestuursleden en overige personeelsleden van het waterschap De Paddepoel 171 XI Overzicht van de bestuursleden van het waterschap Schilligehamsterweg 173 XII Overzicht van de bestuursleden van het waterschap De Vennen Grintweg 17 XIII Overzicht van de bestuursleden van het waterschap Verharde wegen Eenrum-Lutke Saaxum-Saaxumhuizen 175 XIV Overzicht van de bestuursleden van het waterschap De Vier Wegen 176 XV Overzicht van de bestuursleden van het waterschap Voslaan 178 XVI Overzicht van de bestuursleden van het waterschap De Zwarte weg 179 XVII Transcripties archief onderhoudsplichtingen Bovenrijg(st)erweg 180 XVIII Overzicht van de bestuursleden van de Onderhoudsplichtigen van de Kloosterweg 190 XIX Overzicht van de bestuursleden van de Onderhoudsplichtigen van de sintelweg Allersmatil-Schippershuis 191 Inhoudsopgave

18 16 lijsten 193 Lijst van gebruikte afkortingen 19 Lijst van geraadpleegde archivalia 195 Lijst van geraadpleegde literatuur 196 Wegwaterschappen

19 17 I Wegwaterschappen in hunsingo I.1 algemene gegevens Het merendeel van de in de provincie Groningen bestaan hebbende waterschappen is belast geweest met taken, die direct met de afvoer van overtollig water, beheer en onderhoud van kanalen en strijd tegen (zout) water te maken hadden. Na 1900 hebben provinciale staten tientallen waterschappen opgericht en gereglementeerd met het doel de in het reglement omschreven bijzondere werken uit te voeren of te bekostigen. De zogenoemde wegwaterschappen vormen het grootste contingent van deze categorie waterschappen. Het oudste wegwaterschap is de Paddepoel, dat tot taak had de Paddepoelsterweg van Groningen naar Wierumerschouw te onderhouden; het is in 1906 opgericht en gereglementeerd en pas in 1995 opgeheven. De twingste-eeuwse wegwaterschappen zijn deels voortgekomen uit al bestaande verenigingen van onderhoudsplichtigen van wegen, deels in de twingste eeuw opgericht en gereeglemebnteerd door het provinciaal bestsuur. Opgericht met een specifieke taak (aanleg, beheer en/of onderhoud van wegen) zijn sommioge wegwaterschappen direct na de uitvoering van hun opdracht opgeheven. Het wegwaterschap Aalsum-De Nieuwe Eewer is hier een voorbeeld van. Nadat de verbindingsweg tussen De Marne en Westerkwartier via de werken van het waterschap Electra is aangelgd wordt deze opgeheven. Andere hebben hun taak nog tientallen jaren vervuld. Waar wegwaterschappen doodlopende wegen hebben verbonden met andere wegen (waterschap Ellerhuizerwegen) of hun wegen in ruilverkavelingen konden inbrengen (waterschappen De Vennen Grintweg of De Zwarte Weg), zijn die wegen probleemloos overgedragen aan de gemeenten of zijn ze opgeheven. De overeenkomsten in taak en doel hebben de wegwaterschappen niet gebracht tot bundeling van krachten op enigerlei terrein. Slechts een enkel wegwaterschap is lid geworden van de Groninger Kustwaterschapsbond, die zich de belangebehartiging van alle waterschappen ten doel stelde. 1 In de jaren zestig van de twintigste eeuw heeft de Groninger Waterschapsbond pogingen ondernomen de Rijkssubsidie voor kwartaire wegen, die voor een deel door de (weg)waterschappen werden onderhouden, verhoogd te krijgen. 2 1 Het archief van de Bond van Groninger Kustwaterschappen is te raadplegen bij het waterschap Noorderzijlvest (Wp NZV). De toegang op het archief is: A.L. Hempenius, Verzamelinventaris van de archieven van De Vereeniging c.q. Bond van Groninger Kustwaterschappen (1916) (1986) en de Groninger Waterschapsbond (1922) (Groningen 2009). 2 Wp NZV, Archief Groninger Waterschapsbond , inv. nr Inventaris

20 18 Door het teruglopen van de Rijksuitkeringen en het steeds duurder worden van het wegenonderhoud dreigen de wegwaterschappen financieel te bezwijken. Het vervoer over de weg, dat vroeger met paardentractie voor een constante belasting zorgde, is na de Tweede Wereldoorlog veel zwaarder geworden, waardoor wegdek en ondergrond van de meestal slecht gefundeerde wegen het loodje leggen. Daarnaast is het voor de verschillende kleine wegwaterschappen moeilijk voldoende bestuursleden te vinden. I.2 classificatie In tegenstelling tot de grote waterschappen in de provincie Groningen komt onder andere bij de wegwaterschappen classificatie voor. Dit is de toedeling der gronden in klassen naar gelang van het gebruik en de belasting van de weg. Tot welke problemen clasificatie kan leiden is te zien bij het waterschap Munsterweg en Netlaan, dat tot 1974 een verdeling naar tien klassen kende. Verfijning tot een verschil in melkland en weideland van één perceel kon leiden tot eindeloze discussies in de ingelandenvergadering. 3 I.3 enige gegevens betreffende afzonderlijke waterschappen Het waterschap Polderopwegen is in 1977 samen met de zogenoemde Noordoostelijke Kustpolders opgeheven. De historische verbondenheid met de waterschappen Eemspolder, Emmapolder en de Oostpolder Uithuizermmeden, de grootte van het omslagplichtige gebied en de grote lengte van de wegen stempelt dat dit waterschap tot een buitenbeentje on der wegwaterschappen. Het archief van het waterschap Polderopwegen zal samen met de archieven van de Noordoostelijke Kustpolders worden beschreven in een klassieke archiefinventaris betreffende de Kust waterschappen in Hunsingo en het waterschap Reitdiep. In augustus 1983 bestonden er binnen het waterschap Hunsingo nog veertien wegwaterschappen, zijnde: Albertsweg (1934); Bruiningsweg (1916) De Derde Bellingeweersterweg (1930); Hekkumerweg (1923); Meedenerlaan (1933). Menneweersterweg (1932); De Paddepoel (1929); De Roode weg langs de Oude AE (1929); Schilligehamsterweg (1929); Toppinga s weg (1956); De Toptil (1932); Vliedorpster- 3 Zie Wp NZV, Archief Waterschap Munsterweg en Netlaam (1924) , inv. nr De archieven van de Eemspolder, Emmapolder en de Oostpolder Uithuizermeeden zijn reeds bewerkt en beschreven in een archiefinventaris. Deze is echter nog niet gepubliceerd, maar de archieven zijn wel te raadplegen bij het waterschap Noorderzijlvest. Wegwaterschappen

21 19 weg (1938); Voslaan (1921) en Wiersumsweg (1921). Aan deze lijst kan feitelijk nog het waterschap Linthorst-Homanpolder worden toegevoegd, dat enkel een betonweg in de polder beheert. II Wegwaterschappen in Westerkwartier II.1 algemene gegevens Het merendeel van de in de provincie Groningen bestaan hebbende waterschappen is belast geweest met taken, die direct met de afvoer van overtollig water, beheer en onderhoud van kanalen en strijd tegen (zout) water te maken hadden. Na 1900 hebben provinciale staten tientallen waterschappen opgericht en gereglementeerd met het doel de in het reglement omschreven bijzondere werken uit te voeren of te bekostigen. De zogenoemde wegwaterschappen vormen het grootste contingent van deze categorie waterschappen. Het oudste wegwaterschap is de Paddepoel, dat tot taak had de Paddepoelsterweg van Groningen naar Wierumerschouw te onderhouden; het is in 1906 opgericht en gereglementeerd en pas in 1995 opgeheven. Binnen het gebied van het waterschap Westerkwartier ( ) hebben de volgende dertien wegwaterschappen bestaan: Aalsum-de Nieuwe Eewer, De Carolieweg, De Hoornsche Dijk, Jonkersweg, Het Langpad, Lauwerzijl-Electra, Lindsterlaan- Keuningswijk, De Mieden (interprovinciaal), De Noorderweg, Oudedijk, Pebosch, Verbindingsweg Twee Provinciën, en De Vier Wegen. Het merendeel van deze waterschappen heeft na de uitvoering van de voorgeschreven werken gedurende een reeks van jaren alleen tot taak gehad omslagen te innen ten behoeve van de aflossing en de rentebetaling van de voor de uitgevoerde werken aangegane geldlening(en); deze waterschappen werden in de jaren 80 en 90 van de twintigste eeuw onverbloemd als aflossingswaterschappen in de provinciale almanakken vermeld. II.2 classificatie Bij de waterschappen met een waterstaatkundige taak kwam in beginsel geen ongelijkheid voor in het systeem van de heffing van lasten. In de (nog) niet door provinciale staten gereglementeerde molenpolders was het algemeen gebruikelijk dat hooggelegen percelen, die niet gebaat zouden zijn door de bemaling, gehele of gedeeltelijke vrijdom van lasten hadden. Bij de verheffing van de polders tot water- Inventaris

22 20 schappen of bij een latere herziening van het reglement is in de regel een streep gezet door deze vrijdom met een beroep op de beslissingsvrijheid van de staten als provinciale wetgever. Niettemin zijn hier en daar bepalingen in reglementen blijven bestaan, die bepaalde percelen bevoordeelden. Dit kwam voor in de waterschappen de Kriegsman ten aanzien van het zogenoemde kwartjesland, dat ook na de verhoging van de omslag een kwartje per hectare (in plaats van een kwart van de omslag) is blijven bijdragen, en de Vereeniging (te Grijpskerk), waar tot 1948 van groenland de helft van de lasten van bouwland is betaald. Bij de wegwaterschappen was classificatie van gronden en de daaruit voortvloeiende gedifferentieerde heffing van waterschapslasten bon ton; van de hier genoemde waterschappen heeft alleen in het waterschap Oudedijk geen classificatie bestaan. De indeling van het omslagplichtige gebied in klassen vond haar grond in het belang van de eigendommen van de ingelanden bij de waterschapswerken. De uitwerking betrof de noodzakelijke vaststelling van de verschillende tarieven. Voor beide onderdelen waren besluiten van de ingelanden en goedkeuring van gedeputeerde staten (G.S.) nodig; gelet op de tijd van de afhandeling van bezwaren en beroepen kon deze administratieve procedure de uitvoering van de voorgeschreven werken danig in gevaar brengen. De vaststelling van de waterschapsomslagen vergde naar gelang van de vlaktemaat van het waterschap en de vermenigvuldiging van getallen meer of minder inspanning van de secretarissen-boekhouders. Bij het waterschap de Hoornsche Dijk, waar aanvankelijk geen classificatie was ingevoerd, is na verbetering van de weg in de jaren 1963/ /1968 een omslag naar een vast plus een variabel tarief geheven, met een naheffing op dezelfde grondslag in In het waterschap Aalsum-de Nieuwe Eewer was een bijzondere verdeling van lasten voorgeschreven, die de secretaris-boekhouder noopte tot het doornemen van de kadastergegevens van het gehele oppervlak van de deelnemende gemeenten. In lijn met de voorgeschreven verdeling van de lasten per gemeente moesten de gevonden kadastrale huurwaarden met uiteenlopende factoren worden vermenigvuldigd om de gewenste bijdragen te verkrijgen: een secuur en tijdrovend werkje in een tijd zonder telmachines en computers. II.3 enige gegevens betreffende afzonderlijke waterschappen De waterschappen Lindsterlaan-Keuningswijk ( ), De Noorderweg ( ) en Verbindingsweg Twee Provinciën ( ) zijn op initiatief van de provinciale griffie gezamenlijk opgeheven, nadat reeds geruime tijd geen begrotingen en rekeningen meer waren ontvangen. Van de besturen van de waterschappen waren eind 1972 nog bekend W. Oosterhuis te Tolbert voor de Noorderweg en mr. G.W. Haas te Oosterwolde als waarnemend voorzitter van Verbindingsweg Twee Provinciën; de Wegwaterschappen

23 21 laatste secretaris-penningmeester van de drie waterschappen, Jan Venema, eigenaar van een administratiekantoor te Tolbert, was in 1971 overleden. Met het oog op de toestand van de administratie van de waterschappen hebben G.S. het waterschap Westerkwartier bij brief van 21 november 1972 voorgesteld eventuele bezittingen, schulden, rechten en verplichtingen van de waterschappen over te nemen en mee te werken aan hun opheffing. In 1974 heeft Westerkwartier een bedrag van Hfl. 302,09 betreffende pensioenpremie en opgelopen rente ten laste van het waterschap Verbindingsweg Twee Provinciën betaald; of ook een declaratie van kosten van mr. Haas is voldaan, is uit de stukken betreffende de opheffing niet op te maken. De drie waterschappen zijn officieel opgeheven in 1975 (Prov. blad, 1975 nr. 33, uitgegeven 11 april 1975), onder bepaling, dat de archieven van de waterschappen zullen worden overgedragen aan [ ] het waterschap Westerkwartier. Uit niets blijkt dat door de weduwe van J. Venema archivalia van de drie waterschappen aan Westerkwartier zijn overgedragen; in de rekening over 1975 is evenmin een batig of nadelig saldo van de waterschappen verantwoord. De in deze inventaris beschreven archiefstukken zijn afkomstig van het waterschap Westerkwartier, de provinciale griffie c.q. het Rijksarchief, en het archief van de provinciale waterstaat. De overige archiefstukken zoals notulen van vergaderingen, besluiten van G.S. tot vaststelling van de classificatie, kasboeken, legger van gronden en de waterschapskaarten zijn vermoedelijk verloren gegaan. Ondanks het ontbreken van de hiervoor opgesomde archiefstukken is toch wel redelijk te reconstrueren hoe de waterschappen de bij bijzonder reglement voorgeschreven taken hebben uitgevoerd en tot een goed einde hebben gebracht. Uit de stukken die afkomstig zijn van provinciale waterstaat blijkt dat de waterschappen Lindsterlaan-Keuningswijk en de Noorderweg een voorgeschiedenis van tenminste drie jaar hebben gehad, waarin onder andere de classificatie van gronden en daarmee de heffing van de omslag is voorbereid. Deze lange aanloop heeft de Noorderweg niet gebaat: de classificatie is pas in 1934 of 1935 definitief vastgesteld. Bij Lindsterlaan-Keuningswijk is het opgedragen werk reeds in 1934 en 1935 uitgevoerd en zijn de subsidies van de gemeente Marum, de provincie Groningen en het Rijk redelijk vlot ontvangen; de weg is waarschijnlijk in 1937 aan de gemeente Marum overgedragen. De overgebleven geldlening, oorspronkelijk Hfl ,- groot, is na enige conversies naar een lager rentepercentage waarschijnlijk in 1967 geheel afgelost. De Noorderweg is in 1930/1931 aangelegd en daarna overgedragen aan de gemeente Leek. De aangegane geldlening ad Hfl ,- is in 1961 afgelost. De Verbindingsweg Twee Provinciën is kort na de oprichting van het waterschap aangelegd. De geldlening, in 1938 na conversie verkleind tot een bedrag van Hfl ,- is in 1968 of 1969 afgelost. Inventaris

24 22 Na de aflossing van de respectieve geldleningen is de administratie blijkbaar tot stilstand gekomen, waarna de overgebleven kasgelden hoogstwaarschijnlijk als vergoeding voor het werk van de secretaris-penningmeester zijn opgesoupeerd. Het waterschap de Noorderweg omvatte onder andere het gebied van het latere waterschap de Tolberterpetten en de molenpoldertjes ten westen van de Traansterwijk. J. Venema is in 1935 opgetreden als waarnemend secretaris van de Noorderweg; vanaf 1937 is hij secretaris-penningmeester van de drie waterschappen geweest. De waterschappen Aalsum-de Nieuwe Eewer ( ) en Lauwerzijl-Electra ( ) zijn op initiatief van belanghebbenden bij het aanleggen van doorgaande wegverbindingen vanaf Oldehove en Lauwerzijl naar de Marne langs en over de werken van het waterschap Electra te Lammerburen in het leven geroepen. Na de uitvoering van de werken en het bijeenbrengen van de benodigde gelden zijn de tot stand gebrachte wegen overgedragen aan de gemeenten en het waterschap Electra. Het archief van het waterschap Aalsum-de Nieuwe Eewer is geheel compleet overgedragen aan het Rijksarchief en vandaar overgebracht naar het waterschap Westerkwartier. Het archief van het waterschap Lauwerzijl-Electra is waarschijnlijk rechtstreeks bij Westerkwartier gedeponeerd. Door het waterschap de Carolieweg ( ) zijn de Caroliezandweg en de Hofkampslaan (thans: Halbe Wiersemaweg) verhard. In het boekjaar 1944/1945 is de geldlening, die nog ruim Hfl ,- groot was, na de inning van een zeer grote omslag afgelost. De beschreven gedeelten van de archieven van de waterschappen Jonkersweg ( ) en het Langpad ( [1949]) zijn afkomstig van het Rijksarchief in de provincie Groningen. Vermoedelijk liggen andere stukken bij de gemeente Marum of Leek of zijn deze verloren gegaan. Het archief van het waterschap Pebosch ( [1949]) is in hoofdzaak bij het waterschap Westerkwartier terechtgekomen; een deel van het archief berust bij de gemeente Grootegast. Het archief van het waterschap Oude Dijk ( ) is in 1997 van de laatste voorzitter ontvangen. De opmaat tot de opheffing van dit waterschap, dat tot taak had de kleiweg vanaf de (oude) Rijksstraatweg te Visvliet tot de Friese grens te verharden en te onderhouden, verliest zich aanvankelijk in schimmigheid; onderhandelingen met de gemeente Grijpskerk over de overdracht van de weg en de hoogte van de te betalen afkoopsom zijn enige malen op niets uitgelopen. Na 1972 is er bij tijd en wijle een administratie gevoerd en zijn, wanneer dat nodig was, omslagen vastgesteld en geheven. Uiteindelijk is de weg op 1 januari 1993 ingevolge de Wet herverdeling wegenbeheer om niet overgedragen aan de gemeenten Zuidhorn en Grootegast en is het waterschap samen met acht waterschappen in Hunsingo per 1 januari 1995 opgeheven. Het waterschap De Mieden was in 1922 opgericht om een subsidie te verlenen aan de gemeente Achtkarspelen voor de aanleg van twee wegen. In 1930 is het een interprovinciaal waterschap geworden door het opnemen van enige percelen in de gemeente Grootegast. De omslagplichtige vlaktemaat bedroeg toen 808 ha.; Wegwaterschappen

25 23 de classificatie van gronden is gehandhaafd. Het waterschap was in 1930 al belast met de betaling der renten en de aflossing van de destijds aangegane geldlening. Ingevolge de opheffing van het waterschap in 1970 is het archief overgedragen aan het Friese waterschap Lits en Lauwers. II.4 overzicht van de weg- en brugwaterschappen in de provincie groningen Op basis van Gereglementeerde golven van W.J. De Vries kunnen we het aantal Groninger weg- en brug waterschappen reconstrueren. 5 We komen op een totaal van 65 weg- en brugwaterschappen als we De Vries volgen. Waterschap periode locatie Aalsum - De Nieuwe Eewer * Albertsweg * Amsweersterweg Beetserweg Boerenklap Brug Eendracht Brug Kabeling Brug Veenkade Bruining s weg * De Carolieweg * De Derde Bellingeweersterweg * De Eekwerderdraaibrug Ellerhuizerwegen * Garreweersterweg Geerland Harpel Hekkumerweg * De Hoornsche dijk * Jipsingboertange Jonkersweg * Jukwerderweg Kanaalweg De Kerspellasten van Visvliet en Pieterzijl * Het Langpad * 5 W.J. de Vries, Gereglementeerde golven. De hervorming van het Groningse waterschapsbestel na de grondwet van 1848 en de reglementering van dit nieuwe bestel tot de waterschapswet van 1992 (Groningen 1999) Inventaris

26 2 Waterschap periode locatie Lauwerzijl-Electra * Lindsterlaan-Keuningswijk * Meedenerlaan * Menneweersterweg * De Mieden * 6 Molenwijksterdraaibrug Munsterweg en Netlaan * Nooit Gedacht De Noorderweg * Oude Dijk * De Paddepoel * Pebosch * Polderopwegen * 7 De Roode Weg en langs de Oude AE * Roomsche Wijk De Sarabrug Schaalbergerweg Schilligehamsterweg * Sintelweg Nummer Dertien De Tenposterdraaibrug ? Toppinga s weg * De Toptil * Veenweg De Vennen Grintweg * Verbindingsweg Twee Provinciën * Verharde wegen Eenrum-Lutke Saaxum-Saaxumhuizen * Verharde wegen van Oostelijk Haren Verharde weg Kaakhorn- Provinciale Opweg den Andel * Verharde weg Luddeweer- Afwateringskanaal Ligt voor 95% in Friesland. 7 Het waterschap Polderopwegen is een kustwaterschap en om deze reden tel ik (Hempenius, KE) het waterschap niet mee. De inventaris van het archief van het waterschap Polderopwegen is nog niet gepubliceeerd. Het archief is wel toegankelijk via een inventaris welke bij het waterschap Noorderzijlvest is te raadplegen. Het archief van het waterschap wordt ook aldaar bewaard. Wegwaterschappen

27 25 Waterschap periode locatie Verharde weg Tripscompagnie- Oostkant ? De Vier Wegen * Vlagtwedde-Wollinghuizen- Jipsinghuizen Vliedorpsterweg * Voormalig Boerschap Vlagtwedde Voslaan * De Vrede ? Wiersumsweg * Winsummerweg * De Wirdummerdraaibrug ? Zuidermade De Zwarte Weg * In de tabel is met een asterix (*) aangegeven welke archieven berusten bij het waterschap Noorderzijlvest en die archieven die berusten bij het waterschap Hunze en Aa s zijn aangegeven met een. Het waterschap Noorderzijlvest beheerd in het totaal 41 archieven van weg- en brugwaterschappen. Waterschap Hunze en Aa s beheert naar mijn informatie minimaal 27 archieven van weg- en brugwaterschappen. Het verschil kan worden verklaard in het simpele gegeven dat beide waterschappen interprovinciaal van aard zijn en de beheersgebieden liggen in de provincie Fryslân, Groningen en Drenthe. III geschiedenis van het archief III.1 verwerving van de archieven Gedurende een jaar of dertig hebben de Staten bij de opheffing van bijzondere waterschappen onvoldoende acht geslagen op de bestemming van het archief. Bij de opheffing van de waterschappen Aalsum-de Nieuwe Eewer, de Carolieweg, Jonkersweg, het Langpad, Lauwerzijl-Electra en Pebosch, die tussen 1924 en 1947 zijn opgeheven, is niet voorgeschreven bij welke instantie het archief moest worden ingeleverd. Dat van Aalsum-De Nieuwe Eewer is afkomstig van het Rijksarchief in de provincie Groningen, het archief van Lauwerzijl-Electra is tegelijk met het archief van de Ruigezandster- Inventaris

28 26 polder bij het waterschap Westerkwartier gedeponeerd. Het archief van het waterschap Pebosch is verdeeld over de gemeente Grootegast en het waterschap Noorderzijlvest. Bij Noorderzijlvest berusten stukken van de Carolieweg, Jonkersweg en het Langpad, die afkomstig zijn uit verschillende archieven. Het archief van de Hoornsche Dijk is in 1995 door de gemeente Haren in eigendom aan het waterschap Noorderzijlvest overgedragen; het waterschap Westerkwartier heeft actief bemoeienis gehad met de aanleg en het onderhoud van de weg, die op zijn oostelijke waterkering lag. Het archief van het waterschap de Mieden ( ) is bij de opheffing aan het waterschap Lits en Lauwers overgedragen. Het archief van de Oude Dijk is in 1997 van de laatste voorzitter overgenomen, dat van de Vier Wegen in bruikleen ontvangen van de gemeente Marum. Iv verantwoording van de inventarisatie Iv.1 algemeen De archieven ven de hierna beschreven wegwaterschappen zijn, in overeenstemming met de eenvoudige inrichting (geen andere eigendommen dan wegen en geen vast personeel) niet omvangrijk. Het archief van het wegwaterschap Ellerhuizerwegen is zeer onvolledig. De materiële verzorging van het archief van het wegwaterschap Munsterweg en Netlaan liet te wensen over. De archieftrommel waarin de archiefbescheiden zaten was van binnen en van buiten verroest. Uit alle archiefbescheiden zijn de metalen voorwerpen en plastics verwijderd. Iv.2 vernietiging van de archiefbescheiden Het archief van het waterschap Aalsum-De Nieuwe Eewer is in z n geheel bewaard en geïnventariseerd; hierin is geen verandering aangebracht. Bij de bewerking van de overige archieven zijn onbelangrijke ingekomen en uitgaande brieven, stukken betreffende kasgeldleningen, spaarbankboekjes, financiële bijlagen en kohieren van de omslag (meestal) vernietigd. Deze gegevens zijn bij de afzonderlijke inventarissen vermeld. De selectie ter vernietiging heeft plaats gevonden middels de vernietigingslijst van de waterschappen. 8 8 Lijst van voor vernietiging/bewaring in aanmerking komende archiefbescheiden van waterschappen van na 1935, Staatscourant 1993, nr. 69 d.d. 8 april Wegwaterschappen

29 27 Na bewerking zijn alle archieven verpakt in zuurvrije omslagen en archiefdozen. De totale omvang bedraagt: 5,875 meter standaard archiefdozen en één groot formaat archiefdoos. v aanwijzingen voor de gebruiker v.1 onderzoek doen in het archief Een belangrijk deel van de archieven van de (weg)waterschappen bestaat uit de series begrotingen en rekeningen, die ieder jaar in tweevoud naar de provincie werden gezonden. Vanaf 1918/1919 was één exemplaar van ieder in de depots van het provinciehuis bewaard. Nadat in 1976 en 1977 door de provinciale griffie de dubbelen van deze series van opgeheven waterschappen aan de boezemwaterschappen waren overgedragen, is in 1996 dezelfde actie ondernomen door het Rijksarchief. De begrotingen en rekeningen van de waterschappen de Carolieweg, Jonkersweg, het Langpad, Lauwerzijl-Electra en Oudedijk zijn met de dubbelen aangevuld. Wanneer in een archief de correspondentie, notulen of financiële boekhouding verloren zijn geraakt, kan met behulp van de begrotingen en de rekeningen doorgaans nauwkeurig worden vastgesteld wanneer de werken zijn uitgevoerd en de daaruit voortvloeiende verplichtingen tot een einde zijn gebracht. Het doen van onderzoek in het archieven van de wegwaterschappen is mogelijk met deze klassieke archiefinventaris. Deze klassieke archiefinventaris is aangevuld met een serie bijlagen welke gebruikt kunnen worden ter raadpleging c.q. verduidelijking van de archiefbescheiden. Indien mogelijk zijn er binnen de inventaris onderlinge verwijzingen naar stukken gemaakt. Verwijzingen naar andere archieven zijn indien mogelijk ook gemaakt. De toevoeging van NB s beoogt aanvullende informatie te geven, die in het betreffende inventarisnummer meestal niet aanwezig is. De gebruiker wordt er voorts op geattendeerd dat, waar naar provinciale bladen wordt verwezen, deze gemakkelijk kunnen worden geraadpleegd in de verzameling Provinciale Bladen van de provincies Drenthe c.q. Groningen, die aanwezig is in de bibliotheek van het waterschap. Inventaris

30 28 v.2 citeerwijze Bij het citeren in annotaties en een verantwoording dient deze archiefinventaris en de beschreven archivalia de eerste maal volledig en zonder afkortingen vermeld te worden. Daarna kan worden volstaan met een verkorte annotatie. De toegang op de archieven van de wegwaterschappen, zijnde deze archiefinventaris, kan op de volgende manier worden geciteerd: Engbers, K.A.M. en A.L. Hempenius, Verzamelinventaris van de archieven van de wegwaterschappen in de gebieden van de waterschappen Hunsingo enwesterkwartier. Laurentius Archief & Geschiedenis XII en Archieftoegangen waterschap Noorderzijlvest VII (Groningen 2010). Bij een volgende verwijzing naar een deelinventaris kan gebruik worden gemaakt van een verkorte verwijzing, zijnde: Engbers en Hempenius, Inventaris archief waterschap xy, xx. 9 De archiefonderzoeker kan de afzonderlijke archiefbescheiden uit de archieven van de wegwaterschappen binnen de waterschappen Hunsingo en Westerkwartier op de volgende manier citeren in zijn/haar onderzoek: Waterschap Noorderzijlvest, Archief xy, inventaris nummer xx. 10 Bij een volgende verwijzing kan gebruik worden gemaakt van een verkorte verwijzing, zijnde: Wp Noorderzijlvest, Archief xy, inv. nr. xx De xy staat voor naam en periode van het geraadpleegde archief..de xx staat voor een bladzijdenummer. 10 De xy staat voor naam en periode van het geraadpleegde archief De xx staat voor een inventarisnummer 11 Idem. Wegwaterschappen

31 29 Verzamelinventaris van de archieven van de wegwaterschappen liggend in de gebieden van de waterschappen Hunsingo en Westerkwartier (1611) Inventaris

32 30 Wegwaterschappen

33 31 Archief van het waterschap Aalsum-de Nieuwe Eewer Inleiding 1.1 kerngegevens Oprichting Prov. blad 1920, nr. 5. Reglementering Prov. blad 1920, nr. 5 en [Prov. blad 1920, nr. 21]. Opheffing Prov. blad 1926, nr. 49 en [Prov. blad 1926, nr. 69]. Rechtsopvolger - Ligging Gemeenten Ulrum, Leens, Oldehove en Grijpskerk. Vlaktemaat Gebied van de vier gemeenten. Taak (de verzekering van) de aanleg en het onderhoud van een kunstweg van Aalsum naar de Nieuwe Eewer. Classificatie Omslag van gebouwde en ongebouwde eigendommen, met een pseudo-classificatie betreffende het aandeel van de eigendommen per gemeente (zie de toelichting bij het ontwerpreglement). 1.2 enige historsiche gegevens De weg c.a. is in 1922/1923 met subsidie van het Ministerie van Waterstaat en de provincie Groningen aangelegd. De weg is per 1 mei 1925 tegen betaling van een afkoopsom van Hfl ,- in eigendom, beheer en onderhoud overgedragen aan het waterschap Electra. Deze overdracht is geformaliseerd bij akte van transport d.d. 26 januari In Bijlage I is een overzicht opgenomen van de bestuurssamenstelling. 12 Zie Wp NZV, Archief waterschap Electra (1896) (1998), inv. nr. 55. Het archief van het waterschap Electra is toegankelijk middels: A.L. Hempemius, Inventaris van het archief van het waterschap Electra (1896) (1998) (Groningen 2009). Zie: Ibidem, 32. Inventaris

34 verkrijging van de archiefbescheiden Het archief van het waterschap Aalsum-De Nieuwe Eewer is afkomstig van het Rijksarchief in de provincie Groningen. Het was reeds geïnventariseerd. Aan de indeling is niets veranderd. De omvang van het archief van het waterschap Aalsum-De Nieuwe Eeuwer na bewerking is vier archiefdozen. 2 Inventaris 1 Notulen van de vergadering van eigenaren van in de gemeenten Oldehove, Leens, Ulrum en Grijpskerk gelegen gebouwde en ongebouwde eigendommen op 28 april 1919, en van de vergaderingen van het bestuur en de ingelanden van het waterschap Aalsum-de Nieuwe Eewer, deel 2 Ingekomen stukken, omslag 3 Uitgaande stukken, omslag Legger der gebouwde en ongebouwde eigendommen in de gemeenten Ulrum, Leens, Oldehove en Grijpskerk, delen 5 Begrotingen, 1922/ / omslag 6 Kohieren van de omslag tot vinding der behoeften van het waterschap, 1922/ / pak 7 Verzamelkohier van de omslag, 1922/ / deel 8 Rekeningen, met de bijlagen, 1922/ / pak 9 Akte van transport door het waterschap Aalsum-de Nieuwe Eewer aan het waterschap Electra van de eigendom, het beheer en het onderhoud van de kunstweg van Aalsum naar de Nieuwe Eewer met de in die weg gelegen twee bruggen, coupures of noodwaterkeringen in de oude Reitdiepsdijken, rioolbuizen en dammen c.a., stuk NB De aankomsttitels van de weg berusten in het archief van het waterschap Electra. Wegwaterschappen

35 33 Archief van het waterschap Albertsweg Inleiding 1.1 kerngegevens Oprichting Prov. blad 1934, nr. 49. Reglementering Prov. blad 1934, nr. 49. Opheffing Prov. blad 1995, nr. 21. Rechtsopvolger Geen. Ligging Gemeente Bedum. Vlaktemaat 156 ha. Taak Het onderhouden en eventueel verharden van de Albertsweg en een zijtak, alsmede het verwerven van de eigendom van beide wegen. Classificatie Ja. Bijzonderheden Art. 5: vrijdom van lasten wordt verleend aan 63 percelen, samen 71 ha., zolang ten dienste van deze percelen geen gebruik wordt gemaakt van de wegen. Het archief is overgebracht naar de gemeente Bedum. 1.2 verkrijging van de archiefbescheiden Na de bewerking is gebleken dat het archief van het waterschap Albertsweg nagenoeg volledig (wat betreft de te bewaren stukken) is overgedragen aan de gemeente Bedum. De belangrijkste stukken van een dergelijke organisatie zijn: bijzonder reglement; stukken betreffende de opheffing; notulen; kasboek; legger van gronden; waterschapskaart; stukken betreffende de classificatie van gronden; begrotingen en rekeningen. Deze zijn allen aanwezig. Niet aanwezig zijn afschriften van de akten waarbij de ondergrond van de wegen is aangekocht; de akten waren verleden in 1936 (notulen/kasboek). De staat van de archiefstukken is uitstekend. Ondanks de droge berging van de stukken is roest blijkbaar niet te vermijden: verschillende zwaar-aangetaste paperclips en nietjes, zelfs in stukken van maar enige jaren oud, zijn direct verwijderd. Inventaris

36 3 Het archief van het waterschap Albertsweg is in drie porties door het waterschap Hunsingo c.q. het waterschap Noorderzijlvest verworven. In 1992 zijn de Begrotingen en rekeningen, van het Rijksarchief in de provincie Groningen ontvangen. 13 De begrotingen en rekeningen uit de periode en de bijlagen bij de rekeningen vanaf 1963 zijn verkregen van dhr. K.J. Bakker, administrateur van de Albertsweg, op 5 oktober Op 24 oktober 1995 heb ik (Hempenius, KE) van de gemeente Bedum, na ondertekening van de overeenkomst van bruikleen betreffende de archiefbescheiden van de wegwaterschappen Albertsweg, Roode weg en langs de Oude AE, en Ellerhuizerwegen, het bij haar liggende gedeelte van het archief van het voormalige waterschap Albertsweg in ontvangst genomen. 1 Vernietigd zijn door mijn voorganger, drs. A.L. Hempenius: Kohier van de omslag, 1936, 1962, 1966/ ; Bankafschriften en bijlagen, ; afschriften van het ontwerpbijzonder reglement d.d. 15 april 1933; kennisgevingen uitkering onderhoud wegen, ; stukken betreffende een aansprakelijkheids- en een rechtsbijstandsverzekering, ; stukken betreffende legger van de gemeente Bedum, 1985 en 1987 en stukken betreffende de bijwerking van de legger van gronden. De omvang van het archief na bewerking is ca. anderhalve archiefdoos. 2 Inventaris 1 Notulen van de vergaderingen van belanghebbenden, , en van de ingelanden en het bestuur, deel 2 Bijzonder reglement, stuk NB Dit bijzonder reglement is toegevoegd uit het archief van het waterschap Hunsingo. 3 Kadastrale kaart, stuk NB De schaal is: 1: Besluit van G.S. houdende dat schriftelijk gemachtigden van stembevoegde ingelanden tot bestuurslid van het waterschap verkiesbaar zijn (Prov. blad Groningen 1936, nr. 29), 1936 (1961). 1 stuk 5 Kadastrale legger van gronden, deel 13 Het betreft hier begrotingen en rekeningen die in de jaren aan de provinciale griffie ter kennisneming zijn ingezonden. Eventuele dubbelen zijn vernietigd. 14 Het betreft hier inv. nrs. 1, 3 t/m 6, 10, 12 en 13. Wegwaterschappen

37 35 6 Stukken betreffende de classificatie van de gronden, 1935, , (1987). 1 omslag NB Hierbij twee staten van de eigendomsverhouding tot 1989 en per 1 januari 1989 in verband met de omslagheffing. In 1989 is omslag betaald van 100 h. 7 Begrotingen, 1936/ pak 8 Rekeningen, 1935/ pak 9 Kasboek, deel 10 Vergunning van het waterschap Albertsweg voor het waterschap Hunsingo tot het leggen van een nieuwe duiker op het aansluitpunt van de Albertsweg op de Stadsweg, stuk 11 Verordening op de heffing en invordering van een belasting wegens het gebruik der wegen bij het waterschap in beheer en onderhoud, 1937, 1951, en keur of politieverordening tot strafbaarstelling van overtreding van de voorschriften van de verordening, stukken 12 Stukken betreffende pogingen tot verbetering van de Albertsweg in ruilverkavelingsverband, mede met het oog op het vervoer van melk, , 1980, 198, omslag NB De weg is in de ruilverkaveling Sauwerd in 1991 gereconstrueerd, waarna de gemeente Bedum het onderhoud heeft overgenomen. 13 Stukken betreffende de overdracht van de eigendom en het beheer van de Albertsweg met zijtak aan de gemeente Bedum in verband met de Wet Herverdeling Wegenbeheer, alsmede de opheffing van het waterschap, pak Inventaris