S&V Reflector. Eindelijk een lange termijn beleggingsbeleid. Eindelijk een lange termijn beleggingsbeleid. Een risicomanagement discussie

Transcriptie

1 S&V Reflector Di Hoera! E psio nieuw FTK hun Hoera! langl E nieuw swaps FTK verk? Einlijk beleggingsbeleid Einlijk beleggingsbeleid E risicomanagemt discussie Juni November November 2013

2 Opmerking af Net als bij eerre publicaties is doel ze reflector om met blik vor bijdrage lever aan belangrijks stragische vraagstukk psio. Waarom do we zoals we do? Zodat we lar niet nk: wat jammer dat we daar niet eerr over hebb nagedacht. Daarbij pretr wij niet wijsheid in pacht hebb, maar will we basis inhoulijke argumt onze klant help om tot weloverwog besluit kom. Wij h dat dit u help kan in voer uitlegbaar beleggingsbeleid sll juis vrag aan uw uitvoerrs. Pas over kele jar zull we wet wat bes besluit zijn geweest. In ze reflector besprek wij stip horizon. Sl dat psio zich volledig zoun richt, tot welk beleggingsbeleid zou dat dan lein? Onze sllingname in ze reflector is daarmee bewust prikkeld, wij gaan er graag met u over in discussie.

3 Inleiding Inleiding nieuwe toezichtskar psio is nog niet volledig bekd. lijkt echr zeer waarschijnlijk nieuwe dat toezichtskar kort overschott psio mog worn is nog uitgesmeerd. niet volledig Wij bekd. nk dat lijkt echr zeer zich waarschijnlijk daardoor (einlijk) dat kort echt kunn overschott zull richt mog worn uitgesmeerd. Wij nk FTK dat ruim zich gaat daardoor bi (einlijk) om echt kunn beleggingsbeleid zull richt voer. Dit heeft aanzilijke FTK impact ruim gaat stragisch bi om beleggingsbeleid, dat beleggingsbeleid we aan hand voer. 5 impact Dit heeft analyses aanzilijke besprek: impact stragisch beleggingsbeleid, dat we aan hand 5 impact analyses besprek: 1. Impact stragie: Van matching- return kor-. Splitsing 1. Impact porfeuille stragie: in matching Van matching return geel return is niet korr logisch.. Splitsing in Splitsing kor porfeuille porfeuille in matching porfeuille return geel lijkt meer is niet portuun. r logisch. De kor Splitsing in porfeuille kor dit zi porfeuille in uitkering circa porfeuille eers lijkt 20 jaar. meer De portuun. De kor porfeuille porfeuille dit dit zi daarna. in uitkering circa eers 20 jaar. De porfeuille dit daarna. 2. Impact cagorieën: Van commodities infrastructuur Sommige 2. Impact beleggingscagorieën cagorieën: die Van nu in commodities porfeuille zitt infrastructuur worn minr inressant (nk daarbij Sommige aan commodities) beleggingscagorieën beleggingscagorieën die nu in porfeuille die nu zitt nog beperkt worn worn minr gehanerd inressant worn (nk juist daarbij inressanr aan commodities) (nk daarbij aan beleggingscagorieën infrastructuur) die nu nog beperkt worn gehanerd worn juist inressanr (nk daarbij aan infrastructuur) 3. Impact rivat: Op rivatvrij psio E 3. afbouw Impact rivat rivat: ligt Op hand omdat rivatvrij ze instrumt psio toch al di om kor E afbouw risico rivat beheers. ligt Daarbij zoun hand omdat psio ze instrumt al moet toch al kijk di om (langl) kor swaps. risico Bij beheers. collectieve Daarbij draai zoun psio psio uit die al instrumt, moet kijk kun je maar ber (langl) eers zijn swaps. die afbouwt. Bij collectieve Dat is r draai waarom psio wij nu al met uit dit die discussiedocumt instrumt, kun je maar buit ber kom eers onze zijn die klant afbouwt. niet Dat wacht is r tot alle waarom tails wij nu al met FTK dit bekd discussiedocumt zijn. nieuwe FTK buit biedt kom wij nk onze klant kans, maar niet als wacht tot alle lang tails wacht, kunn FTK kans bekd zijn. bedreiging nieuwe FTK worn. biedt wij nk kans, maar als lang wacht, kunn kans bedreiging worn. 4. Impact kost: E belegger heeft lagere kost De vermogsbeheerkost 4. Impact kost: kunn E omlaag. Daarbij zi belegger wij al heeft besparingsmogelijkh lagere kost in transactiekost. De vermogsbeheerkost Psio kunn moet omlaag. Daarbij kost zi wij al onrhoun besparingsmogelijkh matching in return transactiekost. porfeuille met Psio alle rivat die moet daarbij hor kost niet onrschatt. onrhoun Zelfs matching die nu passief return porfeuille belegg zi met alle wij besparingsmogelijkh, rivat die daarbij hor omdat niet onrschatt. passief belegg Zelfs wel gelijk gepaard die nu gaat passief met transactiekost. belegg zi wij E besparingsmogelijkh, buy and hold stragie omdat is goedker passief dan belegg passieve wel gelijk stragie. gepaard gaat met transactiekost. E buy and hold stragie is goedker dan passieve stragie. 5. Impact aansturing: Van kkingsgraad bodigd rmt De aansturing 5. Impact kan wijzig aansturing: sturing Van kkingsgraad kkingsgraad bodigd sturing rmt bodigd rmt. Dat vervoudigt De aansturing kan aansturing wijzig sturing dus ook kkingsgraad tijdsbesding (dat zijn sturing ook kost) bodigd bestuur, rmt. uitvoerrs Dat vervoudigt adviseurs. aansturing dus ook tijdsbesding (dat zijn ook kost) bestuur, uitvoerrs adviseurs. 1

4 De lett lezer valt wellicht dat wij in ze reflector g kele keer woord toezichthour De lett lezer gebruik valt (afgezi wellicht dat ze wij in regel ). ze reflector Wij vinn g dat kele psiobestur keer woord eerst toezichthour zelf beleid moet gebruik mak (afgezi daarna ze pas regel ). beleid Wij moet vinn toets dat psiobestur aan regime toezichthour eerst zelf beleid moet niet anrsom. mak daarna pas beleid moet toets aan regime toezichthour niet anrsom. Achrgrond: waarom geeft nieuwe FTK ruim beleid? Achrgrond: waarom geeft nieuwe FTK ruim beleid? Wij schrijv november Voor vrijwel alle gepsioneern in Nerland is zeer onzeker hoe Wij schrijv hoog hun november psiouitkering Voor over vrijwel vijf maann alle gepsioneern zal zijn. De uitkering in Nerland af april is 2014 zeer is namelijk onzeker volledig hoe hoog afhankelijk hun psiouitkering kkingsgraad over vijf maann per eind zal zijn. Als De die uitkering kkingsgraad af april lager 2014 is dan is namelijk 105% 1, worn volledig afhankelijk psio zodanig kkingsgraad gekort dat na per korting eind kkingsgraad Als die kkingsgraad weer lager niveau is dan 105% 1,, belandt. worn Bij psio kkingsgraad zodanig gekort dat 95% na per korting jaarein kkingsgraad leidt dat daarmee weer tot niveau 10% lagere 105% psiouitkering belandt. Bij kkingsgraad af april Bij 95% kkingsgraad per jaarein hoger leidt dat dan daarmee 105% is er tot niets aan 10% lagere hand psiouitkering ontgt gepsioneer af april in april Bij kkingsgraad maann daarna hoger gewoon dan 105% zelf is er niets uitkering aan die hand hij of zij nu ontgt ook ontgt. gepsioneer in april maann daarna gewoon zelf uitkering die hij of zij nu ook ontgt. Deelnemersvergaring worn drukker bezocht dan ooit vor. Er wordt al gesprok over Deelnemersvergaring kor : kkingsgraadrisico worn drukker bezocht tot jaarein. dan ooit vor. kkingsgraadrisico Er wordt al tot gesprok jaarein is over immers kor gelijk : aan uitkeringsrisico. kkingsgraadrisico tot jaarein. kkingsgraadrisico tot jaarein is immers gelijk aan uitkeringsrisico. is dus niet vreemd dat veel psiobestur scherp in gat houn hoe kkingsgraad is dus niet zich vreemd ontwikkelt. dat veel Evs psiobestur is niet vreemd dat scherp veel in psiobestur gat houn hoe will kom kkingsgraad dat zich kkingsgraad ontwikkelt. Evs verr wegzakt is niet vreemd kom dat twee veel maann. psiobestur Er zijn will die hebb kom overwog dat kkingsgraad om eerr dit verr jaar, bij wegzakt kkingsgraad kom twee 105% maann. alle beleggingsrisico s Er zijn die verk hebb overwog zodat om kkingsgraad eerr dit jaar, per bij jaarein kkingsgraad ook gegaranerd 105% alle 105% beleggingsrisico s staat. Daarbij overwog verk zodat ze dus om kkingsgraad beleggingsbeleid per jaarein volledig ook gegaranerd kor in richt. 105% staat. Daarbij overwog ze dus om beleggingsbeleid volledig kor in richt. In nieuwe FTK worn korting inxaties hoogstwaarschijnlijk uitgesmeerd over perio In nieuwe maximaal FTK worn 10 jaar. korting Dat bekt inxaties dat bij hoogstwaarschijnlijk kkingsgraad uitgesmeerd 95% korting over psio perio af maximaal april 10 1% jaar. is in Dat plaats bekt 10%. dat bij Daarnaast kkingsgraad wordt er (wellicht) 95% gewerkt korting met gemidl psio af kkingsgraad april 1% is waardoor in plaats uitkering 10%. Daarnaast nog spelbaarr wordt er (wellicht) worn. gewerkt Let met : ook meevallers gemidl worn kkingsgraad geleilijk waardoor aan toegekd uitkering in vorm nog spelbaarr inxaties. Minr worn. hard Let kort : ook minr meevallers hard worn inxer geleilijk door aan uitsmeersysmatiek. toegekd in vorm De uitkering inxaties. worn Minr spelbaarr hard kort daarom minr hard is sturing inxer primair door kkingsgraad uitsmeersysmatiek. minr noodzakelijk. De uitkering Waarom worn zou spelbaarr blijv stur daarom is sturing kor primair als er kkingsgraad niet meer wordt minr afgerekd noodzakelijk. kor Waarom? zou blijv stur kor als er niet meer wordt afgerekd kor? 1 Of nauwkeuriger: minimaal vereist eig vermog 11 Of nauwkeuriger: minimaal vereist eig vermog 2

5 1. Impact stragie: 1. Impact stragie: Van matching return kor- Van matching return kor- E psio weet zo n beetje welke uitkering kom jar moet do. Zeker E indi psio korting weet inxaties zo n beetje geleilijk welke uitkering worn doorgevoerd kom ( uitsmeersysmatiek) jar moet do. worn Zeker uitkering indi korting meer spelbaar. inxaties geleilijk worn doorgevoerd ( uitsmeersysmatiek) worn uitkering meer spelbaar. beeld-psio in ze reflector beeld-psio in ze reflector gemidl : in ze reflector gaan wij uit gemidld met 1/3 actiev, 1/3 premievrij gemidl 1/3 gepsioneern. : in ze reflector nominale gaan wij uitkeringprofiel uit gemidld met is 1/3 als volgt: actiev, 1/ premievrij 1/3 gepsioneern. nominale uitkeringprofiel is als volgt: Gepsioneern Gepsioneern Slapers Slapers Actief Actief Figuur 1: Nominale uitkering gemidld (x duizd), lotijd in jar horizontale as Figuur 1: Nominale uitkering gemidld (x duizd), lotijd in jar horizontale as vermog bedraagt 1 miljard. belegt 50% in zakelijke waarn kt vermog rrisico marktwaar bedraagt 1 miljard. 50% af. belegt heeft 50% in zakelijke ambitie waarn om psioaansprak kt rrisico inxer marktwaar met prijsinflatie. 50% af. heeft ambitie om psioaansprak inxer met prijsinflatie. Ons beeld-psio moet over 5 jaar Eur 28 mln. uitker, dat bedrag is relijk zeker. Indi Ons beeld-psio aansprak moet moet kort, over zal 5 jaar bedrag Eur 28 iets mln. lager uitker, zijn dat indi bedrag is relijk gaat zeker. inxer Indi dan wordt aansprak bedrag iets moet hoger. kort, Daarnaast zal bedrag heeft iets lager wellicht zijn indi nog wat gaat psiobouw inxer dan wordt actieve bedrag elnemers iets hoger. nu Daarnaast die over heeft 5 jaar met psio wellicht zijn. nog wat Al met psiobouw al kan worn gesld actieve dat elnemers uitkering over 5 nu jaar die relijk over 5 bekd jaar met is. psio zijn. Al met al kan worn gesld dat uitkering over 5 jaar relijk bekd is. Voor re zijn die uitkering veel minr spelbaar bijbeeld srk afhankelijk Voor re bestandsontwikkeling. zijn die uitkering Ons beeld-psio veel minr spelbaar moet bijbeeld over 50 jaar srk verwachting afhankelijk Eur 15 mln. bestandsontwikkeling. uitker. De uitkering Ons die beeld-psio daadwerkelijk moet moet do over over 50 jaar 50 jaar is echr verwachting nauwelijks Eur 15 spell. mln. uitker. Indi De uitkering die haar inxatieambitie daadwerkelijk waarmaakt moet do zal over 50 jaar uitkering is echr meer nauwelijks dan 3x zo hoog spell. zijn als ze Indi nu ziet. Ook haar bestandsontwikkeling, inxatieambitie waarmaakt nieuwe zal psiobouw uitkering meer dan evtuele 3x zo hoog korting zijn als ze psioaansprak nu ziet. Ook bestandsontwikkeling, lein tot zeer nieuwe onspelbare psiobouw uitkering evtuele over 50 jaar. korting psioaansprak lein tot zeer onspelbare uitkering over 50 jaar. 3

6 Waarom zou psio nu al uitkering zekersll waar in geheel niet zeker is of ze ook moet worn gefinancierd? Toch is dit wat veel psio momel do, zo ook ons beeld-psio. heeft rrisico 50% afgekt heeft daarom swaps afgeslot zodanig dat helft uitkering die over 50 jaar moet worn gedaan, nu al heeft vastgelegd. Van uitkering die kor moet worn gedaan ( die dus wel relijk zeker zijn) is ook maar 50% afgekt. Dk in kasstrom Ons vies is: nk in uitkering, nk in kasstrom. Zou uit die kasstroomgedach niet logischer zijn om uitkering die relijk zeker moet do, replicer met belegging? Dat is kor porfeuille. Let : kor bekt psio bijbeeld jaar of 20. Voor die eers 20 jaar houdt psio veilige vastrt belegging aan waaruit psiouitkering worn betaald. De rest uitkering wordt gefinancierd uit porfeuille. In ons ie is overigs niet zo dat uitkering eers 20 jaar per finitie niet worn gekort (of geïnxeerd). Dat wordt bepaald door inxatie- kortingsstaffel. Er wordt niet geringfced. Let : 65% uitkering die moet do hor bij porfeuille slechts 35% bij kor porfeuille. is met recht belegger. Traditioneel beleid Toekomstig beleid Return Matching Kor Lange T=0 T=80 Lotijd uitkering T=0 T=20 T=80 Lotijd uitkering Eerr hebb wij ze anre manier matching return al uitgebreid beschrev in onze reflector met til: beleggingsbeleid toekomst. Die ieën hebb wij in aantal seminars beleggingscommissievergaring bediscussieerd met onze klant. Wij hebb hierin nodige feedback ontg, wat onze gedacht verr heeft gevormd. Onze klant vonn geriek inressan gedach goed uitlegbare stragie. E aantal klant heeft overwog beleid volledig in voer, maar mees partij zijn niet verr gegaan dan stapje richting stip horizon. Belangrijks r om niet verr gaan was dat kor prioriit kreeg. Omdat kkingsgraad ig momt zo belangrijk is (was) hoog psiouitkering kor vonn mees bestur niet uitlegbaar om al over gaan beleggingsbeleid. Met nieuwe toezichtskar vervalt dit begrijpelijke gargumt kan wel worn overgegaan beleggingsbeleid toekomst. In beleggingsbeleid toekomst worn per saldo langl swaps afgebouwd, tzij er beleggingschnische r is om in zeer langl instrumt belegg (zie hoofdstuk 3). 4

7 2. Impact 2. Impact beleggingscagorieën: beleggingscagorieën: Van Van commodities commodities infrastructuur infrastructuur Voor belegger zi wij niet veel r om commodities in porfeuille houn. Voor belegger zi wij niet veel r om commodities in porfeuille houn. Cagorieën als infrastructuur onroerd goed zijn wij nk juist wel inressant. Cagorieën als infrastructuur onroerd goed zijn wij nk juist wel inressant. E belegger beoorelt beleggingscagorieën rmt, E belegger beoorelt beleggingscagorieën rmt, maar ook risico. Dat is iets anrs dan kor risico waar maar ook risico. Dat is iets anrs dan kor risico waar beleggingscagorieën nu vaak worn beooreld. beleggingscagorieën nu vaak worn beooreld. Bij obligaties is kor risico uitl spread. gevolg hier is namelijk Bij obligaties is kor risico uitl spread. gevolg hier is namelijk dat marktwaar obligatie afneemt. risico obligatie is dat dat marktwaar obligatie afneemt. risico obligatie is dat uitgev partij coupons aflossing niet nakomt. E belegger beoorelt uitgev partij coupons aflossing niet nakomt. E belegger beoorelt juist dat risico. E spread biedt kans rmt als verwachting is dat geïnveser juist dat risico. E spread biedt kans rmt als verwachting is dat geïnveser geld netjes rug wordt betaald. lijkt soms wel of spread kel als risico wordt gezi, is geld netjes rug wordt betaald. lijkt soms wel of spread kel als risico wordt gezi, is echr ook kans om rmt mak. echr ook kans om rmt mak. Ook hier geldt onze ming: nk in kasstrom. Ter illustratie besprek we aantal Ook hier geldt onze ming: nk in kasstrom. Ter illustratie besprek we aantal beleggingscagorieën uit perspectief. beleggingscagorieën uit perspectief. Infrastructuur Onroerd Goed Infrastructuur Onroerd Goed Illiqui asset cagorieën zoals infrastructuur onroerd goed pass in beginsel goed in Illiqui asset cagorieën zoals infrastructuur onroerd goed pass in beginsel goed in porfeuille psio. zijn minr liqui belegging waar porfeuille psio. zijn minr liqui belegging waar psio extra rmt zou mog verwacht ( illiquidiitspremie). Hoe kan psio extra rmt zou mog verwacht ( illiquidiitspremie). Hoe kan belegger zich beeld vorm over aantrekkelijkheid minr liqui belegger zich beeld vorm over aantrekkelijkheid minr liqui beleggingscagorieën? Bijbeeld door (werom) nk in kasstrom. Welke beleggingscagorieën? Bijbeeld door (werom) nk in kasstrom. Welke uitkeringsstrom mag m verwacht uit betreff belegging in hoeverre zijn ze uitkeringsstrom mag m verwacht uit betreff belegging in hoeverre zijn ze kasstrom zeker? Bei cagorieën kunn worn gezi als obligatie met verwach, kasstrom zeker? Bei cagorieën kunn worn gezi als obligatie met verwach, maar onzekere coupon. Psio zoun ze cagorieën ook zo moet beoorl. maar onzekere coupon. Psio zoun ze cagorieën ook zo moet beoorl. De waarring onroerd goed Infra is ook gebaseerd kasstroomprognose ( De waarring onroerd goed Infra is ook gebaseerd kasstroomprognose ( discound cash flow mol). Wij hebb indruk dat er maar weinig zijn die discound cash flow mol). Wij hebb indruk dat er maar weinig zijn die cagorieën beoorl door die onrligg kasstrom kijk. Terwijl je daarmee juist cagorieën beoorl door die onrligg kasstrom kijk. Terwijl je daarmee juist beeld kunt vorm over aantrekkelijkheid invesring. gaat om samhang beeld kunt vorm over aantrekkelijkheid invesring. gaat om samhang tuss prijs, onzekerheid kasstrom yield (vergoeding die je daar eist). Vraag tuss prijs, onzekerheid kasstrom yield (vergoeding die je daar eist). Vraag belegger is of verwach rmt ( yield), acceptabel is bij ma onzekerheid. belegger is of verwach rmt ( yield), acceptabel is bij ma onzekerheid. Voor onroerd goed zou psio daarbij moet kijk onrligg Voor onroerd goed zou psio daarbij moet kijk onrligg huurcontract. Hoeveel proct vereis rmt wordt rugverdid uit huurcontract. Hoeveel proct vereis rmt wordt rugverdid uit huurcontract die nu zijn afgeslot? maakt nogal uit of huurcontract nog 1 jaar l of huurcontract die nu zijn afgeslot? maakt nogal uit of huurcontract nog 1 jaar l of nog 10 jaar. Tijns lotijd huurcontract lot onroerd goed belegger al nog 10 jaar. Tijns lotijd huurcontract lot onroerd goed belegger al faillissemtsrisico huurr. Na aflo huurcontract kom daar extra risico s bij: faillissemtsrisico huurr. Na aflo huurcontract kom daar extra risico s bij: wanneer wordt pand nieuw verhuurd, g welke prijs, aan wie, welke lotijd wanneer wordt pand nieuw verhuurd, g welke prijs, aan wie, welke lotijd welke invesring zijn daarmee gemoeid? Voor onzekere kasstrom na aflo welke invesring zijn daarmee gemoeid? Voor onzekere kasstrom na aflo huidige huurcontract zal belegger hoger rmt vereis. huidige huurcontract zal belegger hoger rmt vereis. 5

8 Wij adviser psio om discound cashflow mol vrag bij beheerrs in OG Infra zodat psio zich niet all beeld kan vorm over aantrekkelijkheid Wij adviser psio cagorie, om maar discound ook zicht krijgt cashflow mol waarringsrisico. vrag bij beheerrs in OG Infra zodat psio zich niet all beeld kan vorm over Grondstoff aantrekkelijkheid cagorie, maar ook zicht krijgt waarringsrisico. De beleggingscagorie grondstoff lijkt minr inressant uit perspectief. Grondstoff hebb namelijk g direct rmt. Voor obligaties ontgt belegger coupon, De beleggingscagorie aanl grondstoff divind lijkt minr onroerd inressant goed uit huur. Voor grondstoff perspectief. is dat direc Grondstoff rmt hebb er niet. namelijk Grondstoff g direct moet rmt. volledig Voor obligaties hebb ontgt waarstijging belegger om tot coupon, aantrekkelijk aanl rmt divind kom. Daarbij onroerd is verwach goed waarstijging huur. Voor grondstoff over algem is dat al direc ingeprijsd rmt in grondstoff er niet. Grondstoff (omdat in moet futures wordt volledig gehanld) hebb waardoor all waarstijging om tot onverwach aantrekkelijk prijsstijging rmt tot kom. positief Daarbij rmt is zal verwach lein. Waarom waarstijging zitt grondstoff over algem dan toch al ingeprijsd porfeuille in grondstoff psio? (omdat in futures Enerzijds wordt gehanld) wege waardoor veronrsl all kpeling met onverwach inflatie anrzijds prijsstijging wege tot positief lage rmt correlatie met zal lein. anre Waarom beleggingscagorieën. zitt grondstoff De dan kpeling toch met porfeuille inflatie geldt psio? evwel meer Enerzijds asset classes wege (zoals infrastructuur, veronrsl onroerd kpeling goed, met inflatie inflatie gerelaer anrzijds obligaties wege zelfs lage aanl) correlatie waar met wel anre direct beleggingscagorieën. rmt wordt De gerealiseerd. kpeling met Blijft inflatie over geldt lage evwel correlatie meer met anre asset classes beleggingscagorieën. (zoals infrastructuur, Enerzijds onroerd kunn goed, we vastsll inflatie gerelaer dat die correlatie obligaties laats zelfs jar aanl) srk waar is toegom wel direct anrzijds rmt is dit wordt kel argumt gerealiseerd. Blijft over kor lage correlatie risicomanagemt met anre (kkingsgraadmanagemt) beleggingscagorieën. Enerzijds dat kunn is we maatstaf vastsll die dat die correlatie laats belegger jar srk veel minr is toegom inressant anrzijds is. is dit kel argumt kor risicomanagemt (kkingsgraadmanagemt) dat is Nerlandse maatstaf die hypothek belegger veel minr inressant is. Belegging in Nerlandse particuliere hypothek zijn pottieel inressant omdat spread Nerlandse hypotheek hypothek aanzilijk is. De kans dat belegger in Nerlandse hypothek geld niet rugkrijgt, Belegging wordt in Nerlandse allereerst gemitigeerd particuliere door hypothek vermogspositie zijn pottieel inressant inkomst omdat spread Nerlandse hypotheek particulier: aanzilijk pas is. als De kans hypotheeknemer dat belegger in r/aflossing Nerlandse hypothek niet meer kan betal geld niet is er rugkrijgt, pottieel wordt probleem. allereerst Daarnaast gemitigeerd wordt door dat risico vermogspositie beperkt door evtuele inkomst NHG garanties uit Nerlandse overheid 2. particulier: De belegger pas dit als zich hypotheeknemer overigs wel realiser r/aflossing dat niet NHG meer garantie kan betal is er (annuïtair) pottieel dald probleem. verlo Daarnaast kt, dus wordt g dat 100% risico garantie beperkt biedt door over evtuele lotijd NHG garanties uit hypotheek. overheidtslot 2. De belegger heeft dit belegger zich overigs recht wel onrpand realiser ( dat huis) NHG als garantie toch misgaat. Dat laats (annuïtair) is al dald waarvol verlo kt, als pand dus g (aanzilijk) 100% garantie meer waard biedt is over dan lotijd hypotheek die is verstrekt. hypotheek. E Tslot heeft belegger beoorelt recht of onrpand spread ( acceptabele huis) als vergoeding toch misgaat. Dat dit laats is al waarvol risico. Door als risico s pand (aanzilijk) niet-rugbetaling meer waard goed is dan beoorl, hypotheek hoeft die is verstrekt. belegger E ook minr belegger nerveus beoorelt worn of spread l acceptabele spread. Dat vergoeding is dat geval is eerr dit kans risico. dan Door bedreiging. risico s niet-rugbetaling goed beoorl, hoeft belegger ook minr nerveus worn l spread. Dat is in dat geval eerr kans dan bedreiging. 2 De belegger dit zich overigs wel realiser dat NHG garantie (annuïtair) dald verlo kt, dus g 100% garantie biedt over lotijd hypotheek 2 De belegger dit zich overigs wel realiser dat NHG garantie (annuïtair) dald verlo kt, dus g 100% garantie biedt over lotijd hypotheek 6

9 3. Impact rivat: 3. Impact rivat: Op rivatvrij psio Op rivatvrij psio Is mogelijk, psio zonr rivat. Naar onze ming is dat mogelijk Is dat zich mogelijk, volledig richt psio zonr. rivat. Derivat Naar worn onze ingezet ming door is dat psio mogelijk om kor dat zich risico s volledig mitiger. richt Als. elnemers Derivat worn ingezet niet r door primair psio afhankelijk om kor zijn risico s liquidatiewaar mitiger. Als elnemers ( kkingsgraad), is niet er r weinig primair r om die afhankelijk instrumt zijn nog liquidatiewaar gebruik. ( kkingsgraad), is er weinig r om die instrumt nog gebruik. Nuancering Nuancering Ook als kort mog worn uitgesmeerd, blijft er nog seds kor risico kort. De spelbaarheid Ook als kort mog worn psio uitgesmeerd, neemt toe blijft er nog ma seds kort kor in ig jaar risico neemt kort. af, maar De korting spelbaarheid blijv gebaseerd psio (evtueel neemt 12-maands toe gemidl) ma kort kkingsgraad. in ig jaar Om neemt die af, r maar zou korting blijv nog seds gebaseerd afkkingsinstrumt (evtueel 12-maands in porfeuille gemidl) kunn kkingsgraad. houn. Om die Als eerr r zou gezegd: wij formuler nog seds hier afkkingsinstrumt bewust scherp zijn niet in principieel porfeuille g kunn rivat houn. zolang ze maar Als eerr weloverwog gezegd: wij worn formuler toegepast. hier bewust scherp zijn niet principieel g rivat zolang ze maar weloverwog worn toegepast. Hieronr gev wij per veelgebruikt rivaat weer wat dit momt argumtatie is om rivat Hieronr in gev zett wij per waarom veelgebruikt ze instrumt rivaat weer in wat algem dit momt juist niet argumtatie pass bij is om rivat belegger. in In zett onze og waarom spring ze inflatieswaps instrumt hier in relatief algem gunstig juist uit omdat niet pass ze wel bij in belegger. beleggingsbeleid In onze og spring pass. inflatieswaps hier relatief gunstig uit omdat ze wel in beleggingsbeleid pass. Wij besprek achrvolgs rswaps, swaptions, put ties aanl, valutarivat Wij besprek achrvolgs inflatieswaps. rswaps, swaptions, put ties aanl, valutarivat inflatieswaps. 7

10 Rswaps Rswaps worn ingezet om risico dal kkingsgraad mitiger. Als r daalt, worn verplichting psio meer waard. De rswaps worn Rswaps dan ook meer waard waardoor kkingsgraad wordt gestabiliseerd. Rswaps worn ingezet om risico dal kkingsgraad mitiger. Als r daalt, worn verplichting psio meer waard. De rswaps worn Ons beeld-psio hanert in haar beleggingsbeginsel drie gebruikelijke investmt dan ook meer waard waardoor kkingsgraad wordt gestabiliseerd. beliefs: 1. psio is belegger gelooft in Ons beeld-psio hanert in haar beleggingsbeginsel drie gebruikelijke investmt risicremie zakelijke waarn ( hoger risico gaat hand in hand met hoger beliefs: verwacht rmt). 1. psio is belegger gelooft in 2. psio verwacht hoger rmt als vermog r wordt weggezet risicremie zakelijke waarn ( hoger risico gaat hand in hand met hoger verwacht rmt). 3. Bij inrichting beleggingsporfeuille wordt reking gehoun met kmerk 2. psio psioverplichting verwacht hoger ambities rmt als vermog r wordt weggezet De rvergoeding 3. Bij inrichting 50-jarige beleggingsporfeuille swap bedraagt momel wordt reking (eind gehoun oktober 2013) met ongeveer kmerk 2,8% per jaar. Waarom psioverplichting zou belegger zich ambities vastlegg vergoeding 2,8% per jaar kom 50 jaar? Vanuit beliefs is daar weinig aanleiding, immers: De rvergoeding 50-jarige swap bedraagt momel (eind oktober 2013) ongeveer 1. direc (divind-) rmt aanl is met ca. 3,7% (S&P 500, estimad 2,8% per jaar. Waarom zou belegger zich vastlegg vergoeding 2,8% per jaar divind yield) al 1% hoger dan rvergoeding langl swaps. Daarnaast is kom 50 jaar? Vanuit beliefs is daar weinig aanleiding, immers: verschil tuss verwach rmt aanl, meestal begroot 1. direc ca. 7% 3 (divind-) rmt aanl is met ca. 3,7% (S&P 500, estimad verwacht rmt langl instrumt gror dan ooit. Er divind yield) al 1% hoger dan rvergoeding langl swaps. Daarnaast is is dit momt meer dan ooit r om gelov in risicremie aanl. 2. De rvergoeding verschil tuss verwach 20-jarige obligatie is rmt ongeveer 2,7%. aanl, Er is beleggingschnisch meestal begroot weinig ca. 7% r 3 om je verwacht r vast rmt legg omdat langl daar dit instrumt momt nauwelijks gror dan ooit. hogere Er vergoeding is dit momt gover meer staat. dan ooit r om gelov in risicremie aanl. 2. De rvergoeding 20-jarige obligatie is ongeveer 2,7%. Er is beleggingschnisch weinig r om je r vast legg is omdat dit momt daar beleggingschnisch dit momt nauwelijks niet hogere vergoeding gover staat. inressant om je r vast legg dan 20 jaar 3,0% 2,5% is dit momt beleggingschnisch niet inressant om je r vast legg dan 20 jaar 2,0% 3,0% 1,5% 2,5% 1,0% 2,0% 0,5% 1,5% 0,0% 1,0% 0,5% 0,0% Figuur 2: Rstructuur (zonr UFR) per 31 oktober De earnings Figuur yield 2: Rstructuur onrneming (zonr is gelijk UFR) aan per 31 verwach oktober 2013 winst kom jaar geeld door prijs aanel. Dit kan beeld gev rmt dat m kan verwacht aanl. De earnings yield MSCI World bedraagt dit momt ca. 8% 3 De earnings yield onrneming is gelijk aan verwach winst kom jaar geeld door prijs aanel. Dit kan beeld gev rmt dat m kan verwacht aanl. De earnings yield MSCI World bedraagt dit momt ca. 8% 8

11 3. De ambitie is om geïnxeer psio uit ker. De uitkering die psio in toekomst wil do, zijn daardoor srk afhankelijk inflatieontwikkeling kom jar. zou mooi zijn als belegging igszins meebeweg met die inflatie. Langl instrumt beweg juist niet mee met inflatie. Door zich vast legg in langl vastrt contract introduceert dus aanzilijk inflatierisico wat niet passd lijkt bij investmt beliefs. Dat inflatierisico moet niet worn onrschat. De balanspositie Eura is niet zeer rooskleurig met schuld 90% bruto nationaal product (Euro Debt to GDP ratio per eind oktober 2013). Voor mees lann in Eurozone is inflatie bov ECB doelslling 2% helemaal niet verveld helpt bij loss schulnproblematiek. De schuld in Euro s blijft gelijk, maar door inflatie wordt schuld wel makkelijker aflosbaar. De kwantitatieve verruiming die heeft plaatsgevonn in Eura (in vorm k obligaties) kan extra druk gev die inflatie zodra ze geln hun weg economie vinn. Vanuit overtuiging dit lijkt er dus weinig onrbouwing zijn gebruik (langl) swaps. Er zijn nog meer argumt g gebruik swaps. Dk daarbij aan risico stijg kor r: psio betaalt in swap elk half jaar kor r, ze kor r is nu laag, maar kan kom jar aanzilijk stijg. Onrstaan grafiek geeft kor r over laats 15 jaar weer daaruit blijkt dat kor r regelmatig hoger is dan 2,5%. 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% Figuur 3: Ontwikkeling 6 maands euribor Dk verr ook aan toem kost hanl swaps: invoering ctral clearing leidt verwachting tot hogere onrhoudskost swaps, bijbeeld omdat marge (meer cash) moet worn aangehoun swap-posities. Is er dan nooit r om swaps gebruik? Jawel, bijbeeld als 50-jaars r fors hoger staat dan 20-jaars r waardoor beleggingschnisch inressant wordt om je r vast legg. 9

12 Swaptions Swaptions worn ingezet door psio om kkingsgraad stabiliser bij dal r (dan stijg swaptions in waar) niet veel last hebb stijg r (dan dal swaptions slechts beperkt in waar). Voor dit best of both worlds product dit aanzilijke premie worn betaald. Let : ze premie moet niet gezi worn als kost maar als verzekeringspremie. De waar swaption staat asset zij balans. De waar kan worn uitgesplitst in tijdswaar intrinsieke waar. De intrinsieke waar is waar die instrumt nu al heeft, tijdswaar is pottiële waar instrumt. Hoe r lotijd, hoe meer tijdswaar er in swaption zit. Voor belegger met horizon lijkt er weinig r om in swaptions belegg. structurele gebruik swaptions heeft negatief effect vermog. Dit komt omdat tdurd tijdswaar verlor gaat bij hanr swaptions. Swaptions do goed als r zeer srk daalt. Bij zeer srke daling neemt intrinsieke waar swaption harr toe dan tijdswaar afneemt. De daling moet wel aanzilijk zijn. Bij kleine daling neemt intrinsieke waar minr hard toe dan tijdswaar afneemt. Daarmee daalt waar swaption. Aangezi tijdswaar al in laats jaar srk afneemt, lijkt logisch om jaar expiratie swaptions verk of door roll nieuwe swaption. De swaption is echr maatwerk-product g leidt tot lagere verhanlbaarheid daarmee samgaan hogere kost zowel aanko, verko als doorrol. De complexiit structurele verhanling expiratiedatum lein daarnaast tot nodige additionele tijdsbesding in bestuur. Is er dan nooit r om swaptions gebruik? In huidig kar wel, omdat meetmomt kkingsgraad ( ) bepald is uitkering kor (af april 2014). Emalige zekerslling bepaal kkingsgraad zonr waarts pottieel volledig weg gev, kan dan uitlegbare keuze zijn. In nieuwe FTK lijkt dat argumt verdwijn. Put-ties aanl Voor put-ties aanl geln grofweg zelf argumt als swaptions. Additioneel argumt g put constructies aanl is dat belegger, die gelooft in extra rmt aanl, slecht uitlegbaar is dat el dat waarts pottieel wordt weggegev. Is er dan nooit r om puts gebruik? In huidig kar wel omdat meetmomt kkingsgraad ( ) bepald is uitkering kor (af april 2014). In nieuwe FTK lijkt dat argumt verdwijn. 10

13 Valutarivat Valutarivat di om kor risico dal kkingsgraad mitiger. Indi psio belegt in aanl bedrijv die in dollars zijn goerd dan is waar die instrumt me afhankelijk dollarkoers. Voor belegger lijkt er weinig argumtatie om dollarkoers af kk, immers: kan zo zijn dat betreff bedrijf gros haar omzet in Euro s heeft. psio zou dus eiglijk elk aanel moet vastsll wat ech valutarisico is maar dit is ondolijke exercitie. afkk basis beursnoring lijkt evwel schijnnauwkeurigheid. De markt valutacontract is zeer groot, maar ook ze instrumt worn transactiekost gerekd (zie hoofdstuk 4, Impact kost). Als psio visie heeft dat valutakoers uitmidl (mean reversion) niet structureel zull stijg of dal dan is er weinig r om structureel valutarisico af kk. Afkk dit dan puur kor risicomanagemt is niet zinvol belegger. Argumt afkking is kor, maar niet : als dollar in waar daalt t zich euro, neemt aanlprijs in euro Amerikaans bedrijf af maar zelf geldt kost in euro, waardoor winst bedrijf stijgt aanl weer meer waard worn. Inflatieswaps Inflatieswaps worn dit momt nog weinig gebruikt door psio. Terwijl dit belegger juist wel overweg zou zijn. Juist inflatierisico is bedreiging ambitie psio. beeld-psio wil graag met prijsinflatie geïnxeer psio uitker. De hoog geambieer psio over 20 jaar is srk afhankelijk inflatie in kom 20 jaar. Als inflatie hoog is, wil psio hogere uitkering do dan als inflatie laag is. psio kan die onzekerheid afk door inflatieswap aan gaan. In die inflatieswap betaalt psio vas coupon krijgt werkelijke inflatie rug. Schematisch werkt inflatieswap als volgt: Zonr inflatieswap Met inflatieswap Deelnemers Deelnemers Onzekere inflatievergoeding Werkelijke inflatievergoeding Psio Psio Vas rvergoeding Werkelijke inflatievergoeding Bank 11

14 De onzekere inflatievergoeding wordt door in fei geruild g vas vergoeding. Onrstaan figuur laat zi welke vas coupons dit momt moet worn betaald in markt. 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% Figuur 4: De eurese inflatiecurve (exclusief tabak) per eind oktober 2013 In algem geldt dat hogere coupon moet worn betaald als psio inflatie re tijd wil zekersll. Voor gebruik inflatieswaps zijn belegger dus wel argumt vinn. Twee nal gebruik inflatieswaps zijn: Indi in ig jaar ambitie niet kan waarmak niet inxeert, lot inflatieswap wel gewoon door. is verplicht om vas coupon betal variabele inflatie ontg ook als besluit om psio niet hog met inflatie. Inflatie afkking lijkt daarmee all inressant als verwachting is dat ambitie ook daadwerkelijk kan nakom. In inflatieswaps wordt veelal Eurese prijsinflatie vergoed rwijl psio met Nerlandse prijsinflatie alle huishouns wil hog. 12

15 De eers bes? De vraag is of psio haast moet mak met evtuele afbouw rivatposities. Zou zo kunn zijn dat psio die als eers swaps afbouw er bes prijs krijg? Wordt prijs beïnvloed als psio collectief langl swaps afbouw? Dat hangt me af beweeglijkheid financiële markt (hoe relet is timing) evals diepgang/liquidiit financiële product waarin psio wil hanl. Allereerst beschouw we timing. Naar ons oorel is evtuele rstijging of daling niet tim. Als verwachting is dat r over aantal jaar hoger is dan huidige r, is er ons oorel g r om wacht met afbouw langl swaps, zelfs als kor verwachting is dat r in 2014 nog wel laag zal blijv. Lange beleid gaat kor beleid. Aan ontwikkeling () USr dit jaar hebb we kunn zi hoe snel ( onverwacht) r kan stijg. De swap r wordt bepaald door vraag aanbod. De diepgang swap markt verschilt daarbij per lotijd. De markt swaps met lotijd tot 30 jaar is veel meer liqui dan re lotijn. De markt langl swaps wordt al gedomineerd door 2 partij: Nerlandse psio Eurese verzekeraars. Zij zijn bein vragers zeer langl papier. De gpartij in die zeer langl markt zijn bijbeeld woningbouwcorporaties. De omg vrag partij is veel gror dan omg aanbi partij. is lastig kwantificer maar wij nk dat dit r is waarom langstl swaps g meerrmt gev t zich 20-jaars papier: vraag aanbod markt is scheef. E collectieve draai Nerlandse psio uit langl papier zou daarom kunn lein tot stijg r normalisering curve waarbij er r ld papier hogere vergoeding wordt ontg. We hebb daar eerr gewaarschuwd in onze reflector beleggingsbeleid toekomst april Dat effect hebb we ook daadwerkelijk in markt gezi bij introductie UFR methodiek. Op basis zowel timing als diepgang (langstl) swap markt, is zeker mpo aan ran. Dit alles natuurlijk onr waarn dat aanleiding ziet om stragisch beleggingsbeleid aan pass. 13

16 4. Impact kost: 4. E Impact kost: belegger heeft lagere kost E belegger heeft lagere kost De kost vermogsbeheer psio bestaan grofweg helft uit transactiekost. De Daar vermogsbeheer ligt besparingspottieel psio bestaan grofweg belegger. Voor helft ons uit beeld-psio transactiekost. Daar ligt becijfer besparingspottieel we hieronr indicatief 4 besparingspottieel belegger. Voor ons 1,5 beeld-psio 4. mln. Impact per jaar. kost: becijfer we hieronr indicatief 4 besparingspottieel 1,5 mln. per jaar. E belegger heeft lagere kost Op totaal vermog 1 mrd. lijkt dat wellicht weinig (0,15%), maar al draagt Op kostbeheersing totaal vermog wel gelijk 1 mrd. bij aan lijkt dat hoog wellicht weinig psio. (0,15%), maar Bij al inflatie draagt De kost kostbeheersing vermogsbeheer wel gelijk bij aan psio hoog bestaan psio. grofweg Bij inflatie helft 2% is 0,15% extra netto rmt toch ongeveer 7,5% extra inxatiepottieel (0,15% / 2%). 2% uit transactiekost. is 0,15% extra netto Daar rmt ligt besparingspottieel toch ongeveer 7,5% extra inxatiepottieel belegger. (0,15% Voor / 2%). ons beeld-psio becijfer we hieronr indicatief 4 besparingspottieel 1. Minr rivattransacties leidt tot indicatieve besparing 0,6 mln. 1. Minr 1,5 mln. rivattransacties per jaar. onrhoun rivat-overlay leidt tot kost geld. indicatieve Zowel swapmarkt besparing als 0,6 valutamarkt mln. zijn in z n onrhoun algemheid zeer liqui. rivat-overlay Dat geldt al kost geld. Zowel swaps swapmarkt met lotijd als tot valutamarkt 30 jaar zijn Op in z n totaal algemheid vermog zeer liqui. 1 mrd. Dat lijkt geldt dat wellicht al weinig (0,15%), swaps met maar al lotijd tot 30 jaar groots valuta (USD, GBP, JPY). Maar ook liqui instrumt worn draagt kostbeheersing groots valuta wel (USD, gelijk GBP, bij JPY). aan Maar hoog ook liqui psio. instrumt Bij worn inflatie transactiekost gerekd die t las gaan rmt psio. Deze transactiekost 2% is 0,15% extra gerekd netto rmt die t las toch gaan ongeveer 7,5% rmt extra inxatiepottieel psio. (0,15% Deze / 2%). kost zitt igszins verborg in quo rivat ( r die m ontgt in swap kost of zitt forward igszins valutakoers verborg in in valutacontract). quo rivat In onrstaan ( r die toelichting m ontgt begrot in swap 1. Minr of forward rivattransacties valutakoers in leidt valutacontract). tot indicatieve besparing In onrstaan 0,6 toelichting mln. wij kost onrhoun rivat-overlay ons beeld-psio begrot wij onrhoun kost onrhoun rivat-overlay rivat-overlay kost geld. Zowel swapmarkt ons beeld-psio als valutamarkt 0,6 mln. per jaar: 0,5 mln. onrhoud swap-overlay 0,1 mln. zijn in 0,6 z n mln. algemheid per jaar: 0,5 zeer mln. liqui. Dat onrhoud geldt al swap-overlay swaps met 0,1 lotijd mln. tot 30 jaar onrhoud valuta-overlay. onrhoud groots valuta-overlay. valuta (USD, GBP, JPY). Maar ook liqui instrumt worn transactiekost gerekd die t las gaan rmt psio. Deze Inschatting onrhoudskost rhedge kost zitt igszins verborg in quo rivat ( r die m ontgt in Inschatting onrhoudskost rhedge swap of forward valutakoers in valutacontract). In onrstaan toelichting begrot De kost afsluit swap worn veelal goerd als afslag vas r die wij kost onrhoun rivat-overlay ons beeld-psio wordt De ontg kost in afsluit swap. Als mid swap r worn 2,50% veelal noert, goerd kan als afslag swap vas afsluit r die 0,6 mln. per jaar: 0,5 mln. onrhoud swap-overlay 0,1 mln. waarbij wordt ontg 2,49% ontgt. in swap. Dat lijk Als mid eers r gezicht 2,50% minieme noert, verschill, kan maar door swap afsluit onrhoud valuta-overlay. lotijd waarbij 2,49% swap ontgt. hoge Dat hoofdsomm lijk eers waarover gezicht minieme r wordt verschill, betaald maar ontg, door kunn lotijd kost aanzilijk swap zijn. hoge Ons hoofdsomm beeld waarover heeft duratie r wordt 20 betaald hoofdsom ontg, kunn kost aanzilijk Inschatting zijn. Ons beeld onrhoudskost heeft rhedge 1,6 mrd. (gebaseerd uitkeringprofiel ). Indi duratie 20 verplichting hoofdsom afkt g 1,6 mrd. (gebaseerd r 2,49% rwijl uitkeringprofiel r 2,50% staat, ). leidt Indi dat tot kostpost verplichting afkt De kost g r afsluit 2,49% rwijl swap worn r veelal 2,50% goerd staat, leidt als afslag dat tot kostpost vas r die 3,2 mln. Immers 0,01%*20*1.600=3,2 3,2 wordt mln. ontg Immers 0,01%*20*1.600=3,2 in swap. Als mid r 2,50% noert, kan swap afsluit Dit zijn kost nieuw zett rhedge. jaarlijks onrhoud betreft Dit waarbij zijn kost 2,49% ontgt. nieuw Dat lijk zett eers gezicht rhedge. minieme verschill, jaarlijks onrhoud maar door betreft kost jaarlijks aanpassing hedge (bijbeeld omdat er bestandontwikkeling zijn kost lotijd jaarlijks swap aanpassing hoge hoofdsomm hedge (bijbeeld waarover omdat r er bestandontwikkeling wordt betaald ontg, door nieuwe psiobouw). Wij hebb bij aantal geconstaerd dat ongeveer 15% zijn door kunn nieuwe kost psiobouw). aanzilijk zijn. Wij Ons hebb beeld bij aantal heeft geconstaerd duratie 20 dat ongeveer hoofdsom swap porfeuille jaarlijks wordt verhanld g indicatief leidt tot jaarlijkse 15% 1,6 mrd. swap (gebaseerd porfeuille jaarlijks uitkeringprofiel wordt verhanld g ). indicatief Indi leidt tot verplichting kostpost 0,5 mln. (15%*3,2 mln.) jaarlijkse kostpost afkt g 0,5 r mln. (15%*3,2 2,49% mln.) rwijl r 2,50% staat, leidt dat tot kostpost 3,2 mln. Immers 0,01%*20*1.600=3,2 Dit zijn kost nieuw zett rhedge. jaarlijks onrhoud betreft 4 kost gaat ons al jaarlijks om aanpassing gev inzicht. Wat hedge bepaalt (bijbeeld transactiekost omdat er bestandontwikkeling waarom zijn er zijn besparing 4 door gaat nieuwe mogelijk? ons psiobouw). al om besparingspottieel gev Wij hebb inzicht. zal Wat bij per bepaalt aantal fors transactiekost kunn verschill geconstaerd waarom dat zijn ongeveer er 15% besparing swap mogelijk? porfeuille besparingspottieel jaarlijks wordt verhanld zal per g fors kunn indicatief verschill leidt tot jaarlijkse kostpost 0,5 mln. (15%*3,2 mln.) 4 gaat ons al om gev inzicht. Wat bepaalt transactiekost waarom zijn er besparing mogelijk? besparingspottieel zal per fors kunn verschill 14

17 Inschatting onrhoudskost valutahedge De kost afsluit FX forward worn veelal goerd als afslag wisselkoers. De 3-maands forward Euro/Dollarkoers bedraagt bijbeeld 1.34 (mid) waar valutatransactie kan afsluit g 1.33 (bid), verschil 1 basispunt. Ons beeld belegt 50% in zakelijke waarn die 50% bestaan uit belegging in vreem valuta (Amerikaanse dollar, Japanse Y Britse Pond). We gaan er uit dat vastrt waarn in Euro belegt. De zakelijke waarn, belegging in vreem valuta, worn 100% afgekt door midl zogaam valuta transacties 3 maann. De kost hier bedrag , immers 50% x 50% x 0,01% x mln. = Deze transacties di echr 4 keer per jaar worn doorgerold, waardoor totale kost bedraagt 2. Minr transacties in leidt tot indicatieve besparing 0,9 mln. twee besparingspottieel belegger betreft transactiekost binn beleggings waarin wordt belegd. is dit momt vrij gebruikelijk dat mandat worn beheerd g bepaal bchmark, bijbeeld MSCI World aanl of Barclays Euro Aggrega obligaties. Indi beheer actief plaatsvindt, bekt dit dat beheerr betreff bchmark dit verslaan. Daartoe moet beheerr transacties uitvoer, in algem basis kor visies specifieke aanl/lann of sector. is daarbij niet ongebruikelijk dat actieve beheerr jaarlijks gehele porfeuille omgooit. De turnover ra bedraagt in dat geval 100%. Bij bied-laat spread 0,2% ( gewog gemidl tuss obligaties aanl dit momt) leidt dit tot jaarlijkse transactiekost 0,2%, ofwel 2 mln. per jaar. De tns bij psio is om meer passief belegg. Dat kan inrdaad lein tot lagere transactiekost maar psio di zich realiser dat ook passief belegg leidt tot transactiekost. Bij passief belegg wordt blind bchmark gevolgd bchmark wijzigt ook gedur jaar. Passieve belegger maakt transactiekost Ter illustratie: Barclays Euro Aggrega bestaat uit investmt gra obligaties met minimale lotijd jaar. Zodra obligatie lotijd krijgt korr dan één jaar, wordt ze obligatie uit inx verwijrd. E passieve belegger is dat momt ook verplicht om obligatie verk g leidt tot transactiekost. Datzelf geldt evtuele downgras (verplicht verk) nieuwe tils in bchmark (verplicht aank). Zo passief is inx volger dus niet. Zelfs passieve belegger is turnover ra 20% niet ongebruikelijk g leidt tot jaarlijkse transactiekost 20%*0.2%=0,04% ofwel 0,4 mln. per jaar. 15

18 E verrgaand alrnatief psio is om buy-and-hold-beleid voer. Er worn aanl, obligaties anre vermogstils aangeschaft met als doel om daar langjarig in belegg. Bijkomd el kan zijn dat psio wege haar betrokkheid meer invloed kan uitoef (gagemt) bedrijf daarmee ook echt invulling kan gev aan maatschappelijk verantwoord belegg. Er zijn psio die hier eers stapp in hebb gezet, waarbij transactiekost verr worn gedrukt. Illustratief tot 0,2 mln. per jaar. E overgang half actief-half passief half passief-half buy-and-hold leidt tot indicatieve besparing 0,9 mln. (50%*2 mln. + 50%*0,4 mln.) (50%*0,4 mln. + 50%*0,2 mln.) Tabel 1. Indicatieve besparingsmogelijkh belegger Hanlsvolume Kost in basispunt Kost in Euro Swap transacties 240 mln. 20 bp (1 bp maal duratie 20) 0,5 mln. Valutacontract 250 mln. 4 bp (4 maal 1 bp) 0,1 mln. Transacties in beleggings Totaal mln. 9 bp 0,9 mln. 1,5 mln. 16

19 5. Impact 5. Impact aansturing aansturing Bodigd Bodigd rmt rmt in plaats in plaats kkingsgraad kkingsgraad De kkingsgraad De kkingsgraad is is prima prima maatstaf maatstaf om om liquidatiewaar liquidatiewaar psio psio vast vast sll. sll. Indi Indi liquiert, liquiert, brgt brgt gebouw gebouw aansprak aansprak onr onr bij bij verzekeraar verzekeraar of BPF of BPF daarbij daarbij is is kkingsgraad kkingsgraad maatstaf maatstaf om vast om vast sll sll of of anre anre partij partij bereid bereid is om is om aansprak aansprak over over nem. nem. Bij Bij kkingsgraad kkingsgraad minimaal minimaal 100% 100% 5 kan 5 kan liquir liquir partij partij aansprak aansprak waarschijnlijk waarschijnlijk wel kwijt wel kwijt in in markt. markt. Bij Bij kkingsgraad kkingsgraad lager lager dan dan 100% 100% wordt wordt dat lastig. dat lastig. Indi Indi nems nems is om is om liquir, liquir, is is 5. Impact aansturing beleid beleid g g hand hand ligg ligg keuze. keuze. Liquidatie Liquidatie leidt leidt immers immers bijna bijna per finitie per finitie tot tot kor kor Bodigd focus focus doel rmt doel ze ze publicatie in plaats publicatie is juist is juist om om impact kkingsgraad impact beleggingsbeleid beleggingsbeleid onr onr aandacht aandacht brg. brg. De kkingsgraad is prima maatstaf om liquidatiewaar psio vast In In nieuwe nieuwe kar kar krijgt krijgt ambitie ambitie psio psio belangrijkere belangrijkere plaats. plaats. De ambitie sll. Indi liquiert, brgt gebouw aansprak onr bij De ambitie kan kan bijbeeld bijbeeld zijn om zijn geïnxeer om geïnxeer psio psio uit uit ker. ker. Om Om die ambitie die ambitie kunn verzekeraar of BPF daarbij is kkingsgraad maatstaf om vast sll kunn of anre realiser realiser heeft heeft psio psio jaarlijks jaarlijks bepaald bepaald rmt rmt nodig nodig vermog: vermog: partij bereid is om aansprak over nem. Bij kkingsgraad minimaal 100% 5 kan bodigd bodigd rmt rmt 6. Dit 6. bodigd Dit bodigd rmt rmt is is maatstaf: maatstaf: is is rmt liquir partij aansprak waarschijnlijk wel kwijt in markt. Bij kkingsgraad rmt dat dat psio psio kom kom titall titall jar jar nodig nodig heeft heeft om om ambitie ambitie kunn kunn realiser. lager dan 100% wordt dat lastig. Indi nems is om liquir, is realiser. beeld-psio beeld-psio heeft heeft ambitie ambitie om geïnxeer om geïnxeer psio psio uit uit ker ker daaruit beleid g hand ligg keuze. Liquidatie leidt immers bijna per finitie tot daaruit volgt volgt bodigd bodigd rmt rmt 4,5% 4,5% per jaar. per jaar. Indi Indi dit dit kom kom titall titall jar jar kor focus doel ze publicatie is juist om impact rmt rmt 4,5% 4,5% per jaar per jaar behaalt behaalt belegging, belegging, kan kan geïnxeer beleggingsbeleid onr aandacht brg. geïnxeer psioaansprak psioaansprak uitker. uitker. Deze Deze 4,5% 4,5% is niet is niet afhankelijk afhankelijk huidige huidige rstand, rstand, omdat omdat waarring In waarring nieuwe kar psioverplichting krijgt psioverplichting g ambitie psio g rol speelt rol speelt in in vastslling belangrijkere vastslling plaats. bodigd De bodigd ambitie rmt. rmt. De invoering kan bijbeeld De invoering zijn om UFR, geïnxeer UFR, midling psio midling uit markr, ker. markr, aanpassing Om die ambitie aanpassing kunn UFR, UFR, hebb realiser hebb allemaal heeft allemaal g psio g invloed invloed jaarlijks hoog hoog bepaald bodigd rmt bodigd rmt. rmt. nodig vermog: bodigd bodigd bodigd rmt rmt 6 sluit. Dit sluit aan bodigd aan bij bij nk rmt nk in kasstrom. is in kasstrom. gaat maatstaf: gaat uit uit vermog is vermog rmt uitkering dat uitkering die psio die psio psio kom kom titall kom titall jar titall jar nodig heeft jar ambieert om ambieert do. ambitie do. kunn realiser. beeld-psio heeft ambitie om geïnxeer psio uit ker daaruit E E volgt dat stuurt bodigd dat stuurt rmt bodigd bodigd rmt 4,5% rmt wil kom per jaar. wil Indi kom dat dit dat vermog kom vermog titall jar psio psio srk rmt srk daalt. 4,5% daalt. E per jaar E behaalt dat stuurt dat stuurt bodigd belegging, bodigd rmt kan rmt zal daarmee geïnxeer zal daarmee niet niet snel snel geigd geigd zijn om psioaansprak zijn in om zeer in zeer langl uitker. langl instrumt Deze instrumt belegg, 4,5% is niet afhankelijk belegg, immers immers als huidige als r rstand, stijgt, stijgt, neemt omdat neemt vermog waarring vermog srk srk af. af. psioverplichting bodigd bodigd rmt rmt zal minr g zal minr fluctuer rol speelt fluctuer als in vastslling als rafkking rafkking wordt bodigd wordt afgebouwd, afgebouwd, aangezi rmt. aangezi belegging De invoering belegging daarmee UFR, daarmee minr midling minr rgevoelig rgevoelig worn. markr, worn. aanpassing UFR, hebb allemaal g invloed hoog bodigd rmt. bodigd bodigd rmt rmt is is maatstaf maatstaf die veel die veel ber ber aansluit aansluit bij bij psio psio als als bodigd rmt sluit aan bij nk in kasstrom. gaat uit vermog belegger. belegger. Daarnaast Daarnaast is is stuk stuk voudiger voudiger uit uit legg legg dan dan kkingsgraad kkingsgraad met met uitkering die psio kom titall jar ambieert do. UFR UFR sysmatiek sysmatiek die nauwelijks die nauwelijks begrijp begrijp is. is. 5 E dat stuurt bodigd rmt wil kom dat vermog De 5 markt verzekeraars is laats jar aanzilijk gewijzigd verzekeraars zijn minr dan vroeger psio De markt verzekeraars srk daalt. is E laats dat jar stuurt aanzilijk bodigd gewijzigd rmt verzekeraars zal daarmee zijn minr niet dan snel vroeger geigd om psioaansprak over nem psio. Aangezi liquidatie-markt niet geigd om psioaansprak over nem psio. Aangezi liquidatie-markt niet primair geigd doel primair zijn is doel om is in ze zeer reflector ze langl abstraher reflector abstraher instrumt we verr we verr belegg, die ontwikkeling die ontwikkeling immers als r stijgt, neemt 6 In ons 6 whi paper uitlegbaar beleggingsbeleid januari 2011 zijn wij al uitgebreid ingegaan In ons vermog whi paper srk af. uitlegbaar bodigd beleggingsbeleid rmt zal minr januari 2011 fluctuer zijn wij als uitgebreid rafkking ingegaan wordt gebruik bodigd rmt in aansturing psio daarom volstaan wij hier met gebruik bodigd rmt in aansturing psio daarom volstaan wij hier met kor afgebouwd, beschrijving kor beschrijving aangezi belegging daarmee minr rgevoelig worn. bodigd rmt is maatstaf die veel ber aansluit bij psio als belegger. Daarnaast is stuk voudiger uit legg dan kkingsgraad met UFR sysmatiek die nauwelijks begrijp is. 5 De markt verzekeraars is laats jar aanzilijk gewijzigd verzekeraars zijn minr dan vroeger geigd om psioaansprak over nem psio. Aangezi liquidatie-markt niet primair doel is ze reflector abstraher we verr die ontwikkeling 6 In ons whi paper uitlegbaar beleggingsbeleid januari 2011 zijn wij al uitgebreid ingegaan gebruik bodigd rmt in aansturing psio daarom volstaan wij hier met kor beschrijving 17

20