Mijn portefeuille is fantastisch mooi

Transcriptie

1 Rood Ledenblad van de Partij van de Arbeid 4e jaargang nummer 2 april 2007 Dagboek van een formatie: een kijkje in de keuken Jan Pronk over 40 jaar EVS Sport moet vooral leuk zijn Ronald Plasterk: Mijn portefeuille is fantastisch mooi Ronald Plasterk (49), Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Sterk en sociaal

2 Vier jaar geleden ontmoette ze PvdA er in spe Coen Bruurmijn (19). Drie jaar later waren ze bij een PvdA-project voor starters op de woningmarkt. Toen was ze om. Mayke werd actief vrijwilliger, ging de fractie volgen en woonde alle gemeenteraadsvergaderingen bij. Inmiddels is Coen raadslid, en Mayke zelf campagnecoördinator, secretaris én webmaster van de PvdA-afdeling Waalwijk. Mayke doet mbo verpleegkunde. Door een op drie plaatsen gebroken pols kon ze geen stage lopen. Dus had ze alle tijd om campagne te voeren voor Provinciale Staten. Campagnevoeren is heerlijk! De PvdA hoog krijgen, lekker onder de mensen zijn, daar voel ik me prettig bij. Ik kan mensen goed enthousiasmeren. In campagnetijd staan we met onze PvdA-kraam met de andere partijen in een smal straatje in het centrum. Heeft het CDA vier mensen, wij hebben er tien. We kleuren de straat en het plein lekker rood. Het onderling vechten met de andere partijen om wie welke persoon krijgt is echt leuk. Wij vangen natuurlijk de meeste mensen. En die zeggen dan fijn tegen de andere partijen: sorry, maar wij hebben al een foldertje! (lacht) Vorig jaar wilden we actievoeren tijdens koopzondag maar toen bleek het opeens geen koopzondag te zijn. Hebben we tijdens de Sinterklaasintocht rode ballonnen uitgedeeld aan alle kinderen! De hemel kleurde prachtig rood. We hebben 1500 ballonnen opgeblazen! De ouders kregen natuurlijk allemaal een flyertje mee. Een succesvolle actie! Onze campagnecoördinator stopte vorig jaar. Omdat ik de fractie trouw volg, alle gemeenteraadsvergaderingen bijwoon en ook op alle uitjes en feestjes te vinden ben, dachten ze meteen aan mij. Ik dacht: waarom niet. Maar ik ben wel in het diepe gegooid! Want ik was ook meteen secretaris en webmaster. En ik maak Nota Bene, onze maandelijkse nieuwsbrief. Puur een uitdaging! Als ik via de landelijke PvdA nieuwe leden doorkrijg, stuur ik ze meteen een enthousiast mailtje. Je moet ze er vanaf het begin bijtrekken, anders zie je ze nooit meer. Vroeger toen ik jong was, was ik nooit geïnteresseerd in politiek. Toen ik op mijn zestiende met de PvdA in aanraking kwam, heb ik eerst alle andere partijprogramma s bestudeerd. Ik werd PvdA-lid zodra ik achttien was. En een jaar later lid van de JS. Ik wil in Waalwijk een JS-afdeling starten. Dat lukt vast. We hebben al vijf reacties en aan drie bestuursleden en twee leden genoeg! Tekst Daniëlle van der Wekken Foto Mark van den Brink de rode loper De Rode Loper wordt uitgerold voor PvdA ers die normaal gesproken achter de schermen werken. Meestal willen ze dat ook graag. Voor een portret in Rood wordt deze keer een uitzondering gemaakt door Mayke Kikstra (20), campagnecoördinator in Waalwijk. Campagnevoeren is heerlijk 2 ROOD april 2007

3 inhoud Inhoud 5 FORUM Wat vindt u van het regeerakkoord? 6 INTERVIEW RONALD PLASTERK Eindverantwoordelijk zijn voor het onderwijs in Nederland. Dat is toch fantastisch? 11 VIJF VRAGEN AAN Jacques Tichelaar, PvdA-fractievoorzitter in de Tweede Kamer 12 PLATFORM Rookvrije horeca in Te vroeg? 14 DIALOOG MET DE SAMENLEVING Wat vinden maatschappelijke organisaties van het regeerakkoord? 16 PVDA CONGRES De kogel is door de kerk: we gaan regeren 18 DAGBOEK VAN EEN FORMATIE Wouter Bos over drop, pizza s en spitsvondige woordgrapjes 20 POLITIEK & SPORT Paul Depla en Marcel Sturkeboom: Sport moet vooral leuk zijn JAAR EVS In gesprek met erevoorzitter Jan Pronk Regeren is vooruitzien Dialoog De PvdA kreeg na de verkiezingen voor Provinciale Staten opnieuw een klap te verwerken. Michiel van Hulten, Wouter Bos en enkele statenleden geven in dit nieuwste nummer van Rood hun visie op de opgave waar de partij de komende tijd voor staat. Na vijf jaar oppositievoeren zit de PvdA gelukkig wel weer in de regering. Een prachtkans, én een hele verantwoordelijkheid. Voordat het nieuwe kabinet op 22 februari jl. kon worden beëdigd, moest er in alle stilte eerst worden onderhandeld. Een formatie onder strikte geheimhouding. Toen alles na een week of vijf besloten was, werd alles keurig uit de doeken gedaan. Maar de heren Bos, Balkenende en Rouvoet bleven formeel en inhoudelijk. Met af en toe een grijns, en hier en daar een schouderklopje. Hoe ging het werkelijk? Wat hadden we gezien als de deuren op een kiertje hadden gestaan? Wat gebeurt er sowieso als drie heren met verschillende ideeën en ieder een eigen, dwingende achterban vijf weken lang op elkaars lip zitten? Rood biedt u een kijkje in de keuken: Wouter Bos hield exclusief voor u een dagboek bij. Alles wat niet publiek gemaakt is, u leest het hier! Ook betrokken bij de formatieonderhandelingen was wetenschapper en columnist Ronald Plasterk. Hij schreef op verzoek van mede-onderhandelaar Jacques Tichelaar een analyse van de samenleving. Nog geen week na afronding van de onderhandelingen werd hij de nieuwe minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Rood stelt hem aan u voor, evenals de rest van onze bewindslieden. Twaalf in totaal. De eerste honderd dagen gaan ze een dialoog aan met de samenleving. Veelbelovend, vindt diezelfde samenleving. Maar wat vinden maatschappelijke organisaties eigenlijk van het regeerakkoord? Rood vroeg het ze. Ondertussen moest de Tweede-Kamerfractie, met Wouter Bos op Financiën, met spoed een nieuwe voorzitter kiezen. Het is Jacques Tichelaar geworden. Met hem kan ook de fractie weer op volle kracht vooruit. Veel leesplezier! De redactie, rood@pvda.nl Regeren is vooruitzien. Dat geldt niet alleen voor het nieuwe kabinet, maar ook voor de PvdA. De PvdA regeert weer, en dat betekent dat we veel van de plannen uit ons verkiezingsprogramma kunnen omzetten in beleid. Met het nieuwe regeerakkoord wordt Nederland de komend jaren sterker, groener en socialer. Maar met een regeerakkoord zijn we er nog niet. Dat zagen we bij de Provinciale Statenverkiezingen. Met uitzondering van Friesland (gefeliciteerd, lijsttrekker Anita Andriesen!) moest de PvdA in alle provincies een forse nederlaaag incasseren. Tijdens de campagne ging de aandacht vooral uit naar de punten die we niet hadden binnengehaald, en te weinig naar de 90 procent van het regeerakkoord waar de kiezer zich wel in kon vinden. De opdracht voor de komende jaren is tweeledig. Eén: resultaten boeken. De PvdA maakt WERK van uw stem luidde onze leus tijdens de Statenverkiezingen. Die leus moeten onze ministers, staatssecretarissen en Kamerleden nu waar maken. In gesprek met de samenleving, en met steun van de partij. Twee: plannen maken voor de toekomst. De organisatorische en inhoudelijke vernieuwing van de partij moet doorgaan. De komende maanden en jaren zal veel werk moeten worden verzet om de PvdA weer aantrekkelijk te maken voor kiezers die zijn overgestapt naar andere partijen. Op veel plekken in het land verkeert de PvdA in een zorgwekkende toestand. Veel afdelingen en gewesten worden draaiend gehouden door een kleine kern van vrijwilligers. Met name op het platteland leiden veel afdelingen een kwijnend bestaan. Toch vormen de afdelingen en gewesten de ruggengraat van de vereniging. Daar zullen we de komende jaren dus fors in moeten investeren. Professionalisering van scouting en opleiding van (kandidaat-)volksvertegenwoordigers en bestuurders; verdere democratisering van de vereniging met meer inspraak voor leden, vooral via internet; en meer armslag voor (samenwerkende) afdelingen en gewesten om (naar Fries voorbeeld) een sterker eigen profiel te ontwikkelen. Dat zijn prioriteiten redactioneel voor het komende jaar. En daarnaast: een eigen, herkenbaar geluid, waarmee we ons duidelijk onderscheiden van andere linkse partijen (dat maakt samenwerken met die partijen ook weer makkelijker). Een vrijzinnige, internationaal georiënteerde partij die werkt aan een duurzame samenleving, waarin de overheid als voornaamste taak heeft mensen in staat te stellen het beste uit zichzelf te halen. Michiel van Hulten voorzitter@pvda.nl april 2007 ROOD 3

4 Cartoon Floris Oudshoorn brieven Heeft u Rood iets te melden? Stuur uw brief naar: Partij van de Arbeid, Redactie Rood, postbus 1310, 1000 BH Amsterdam of mail naar: rood@pvda.nl. (De redactie behoudt zich het recht voor brieven in te korten.) De christelijke meetlat De inkt van het regeerakkoord was nog niet droog of het regende opmerkingen over het al of niet christelijke karakter ervan. Niet geheel onbegrijpelijk, want tenslotte hadden twee christelijke partijen er hun aandeel aan geleverd. Dus moest het stuk langs de christelijke meetlat. Opmerkelijk is wat je dan hoort. Op die meetlat is kennelijk uitsluitend plaats voor de bekende hete hangijzers van Urk, Staphorst en de paus van Rome. Zie je wel, ze doen een stapje terug op het gebied van abortus en euthanasie. Wetten worden wel gehandhaafd, maar in de uitvoering wordt het net een beetje ingewikkelder. En er moet naar alternatieven worden gezocht. En ze gaan onderzoek doen naar wat abortus met vrouwen doet Al deze maatnemers met de christelijke meetlat weten kennelijk niet dat vele christenen zich goed kunnen vinden in de huidige praktijk van abortus en euthanasie. Dat er ook onder christenen begrip voor bestaat dat er zich in mensenlevens omstandigheden kunnen voordoen, waardoor de keuze voor beëindiging van nog ongeboren leven of van leven dat dreigt niet meer menswaardig te zijn, gerechtvaardigd is. Dat er christenen zijn, die menen dat mensen over die keuze uiteindelijk zelf mogen beslissen en die ervan overtuigd zijn dat die keuze veelal na veel wikken en wegen niet lichtvaardig wordt gemaakt. Daarom zullen sommige christenen het regeerakkoord zelfs met enige argwaan bekijken. Blijft het zelfbeschikkingsrecht van mensen in voldoende mate gehandhaafd? Het is treurig dat de mate waarin iemand christen is, nog steeds vooral geassocieerd wordt met conservatieve opvattingen over geboortebeperking, abortus en euthanasie. Christenen die die opvattingen niet delen, zouden geen kans voorbij moeten laten gaan om duidelijk te maken wat voor hen op de christelijke meetlat staat. Dan kom je eerder terecht bij de inzet voor een menswaardig bestaan voor allen die op aarde leven, voor werken aan gerechtigheid en vrede dan bij Het failliet van gewone Nederlanders Het lijkt erop dat AZ zich een plekje aan het veroveren is tussen de grote jongens in de Eredivisie. Dit dankt de club aan de gulle gaven van Dirk Scheringa, met meer dan een half miljard nummer 33 van de Quote 500. Maar zijn bedrijven, zoals Becam en lenen.nl, dragen bij aan het failliet van honderden gewone Nederlanders. Ik heb mij zeer geërgerd aan het spotje waarin een man trots met zijn voetbalvrienden wegrijdt in een gloednieuwe van geleend geld gekochte stationcar. Je ziet niet hoe diezelfde man een paar jaar later in de schuldhulpverlening zit. Het aanmoedigen van onverantwoord leengedrag is schadelijk voor de maatschappij. Het zou dit soort bedrijven daarom verboden moeten worden zichzelf nog langer aan te prijzen in tv-reclames. Muis van Rijken de zorgen over wat er gebeurt rond geboorte en dood. De meetlat van deze christenen brengt ze meestal bij links en niet bij christelijke partijen. Het is hoog tijd dat er een meer genuanceerd beeld ontstaat van wat christen zijn betekent. Christenen die merken dat zij langs een meetlat worden gelegd waarin zij zich niet herkennen, zouden van zich moeten laten horen. Jammer genoeg zijn zij meestal niet de eersten die hun mond roeren. En naar de laatsten wordt in een debat vaak nauwelijks meer geluisterd. Mijnke Bosman-Huizinga We vertrouwen niemand meer Na een regeerperiode onder de bezielende leiding van een christelijke en een liberale partij, zijn we ons gevoel van verbondenheid kwijtgeraakt. Iedere passant wordt nu alleen nog maar beoordeeld op zijn al of niet allochtone uiterlijk en kwalificaties die daar bij zouden passen. We vertrouwen niemand meer. Daar maak ik me zorgen over. En er zijn meer mensen die dat doen. Dat werd tijdens de verkiezingen duidelijk. Er was voor het eerst een meerderheid voor een generaal pardon en het leek er even op of de roep om meer sociabiliteit een gezicht zou gaan krijgen. Samen werken, samen leven werd het devies onder Balkenende IV. En dat leek nog handen en voeten te krijgen ook toen Aboutaleb en Albayrak toetraden tot het kabinet. Aboutaleb had zelfs minister kunnen worden, daar waren veel mensen het over eens. En nu krijgen we opeens te maken met het volgens de Volkskrant retorische aplomb van Geert Wilders. In plaats van dat we allemaal onze zegeningen tellen en blij zijn dat er nog mensen met een Marokkaanse of Turkse achtergrond zijn die in dit xenofobische land bestuurder willen worden, en die de discussie nog willen aangaan met iemand die helemaal geen discussie wil, gedragen we ons retorisch ten aanzien van Wilders. In plaats van dat we de integratie van Aboutaleb en Albayrak bejubelen en dolblij zijn dat er in ieder geval twee door het glazen plafond heen zijn gebroken, gaan we in de krant en op tv Wilders en zijn haatcampagne breed uitmeten. Eén ding is zeker: Aboutaleb en Albayrak zijn beiden mensen die zich altijd hebben ingezet voor onze democratie. Zij verdienen onze oprechte steun en ons oprecht vertrouwen. En misschien ook onze trots: voor wie ze zijn en voor hun doorzettingsvermogen. Joyce Hes, Amsterdammer 4 ROOD april 2007

5 Tekst Michiel Reijnen Foto s De Beeldredaktie PvdA forum In het PvdA Forum drie opmerkelijke meningen van PvdA-leden over een actueel en relevant onderwerp. Dit keer het regeerakkoord. Wij vroegen u: Wat vindt u van het regeerakkoord? Karin Vondeling (34) is financieel medewerker en woont in Assen Je kunt niet alles hebben Voor de verkiezingen had ik grote bezwaren tegen het CDA, ik zou zelfs nog liever een kabinet vormen met de VVD. Inmiddels ben ik echter helemaal bijgedraaid. Het is een prima regeerakkoord waarin veel punten van de PvdA te herkennen zijn. Natuurlijk had ik liever gezien dat de aftrek van de hypotheekrente zou worden beperkt, maar je kunt nu eenmaal niet alles hebben. Ik denk dat dit wel eens een kabinet kan zijn dat het de volle vier jaar volhoudt en dat hebben we toch lang niet meer meegemaakt. Tijs Boeke (30) werkt voor de Britse Commissie Gelijke Behandeling en woont in Londen Weigeren? Je kon het ver van tevoren zien aankomen toen de ChristenUnie in beeld kwam: de kwestie van weigerende trouwambtenaren wordt een probleem voor de nieuwe coalitie. Achteraf lijkt de overwinning van de ChristenUnie het tegenovergestelde te hebben bereikt: Amsterdam besloot trouwambtenaren alleen te benoemen als zij bereid zijn homostellen in de echt te verbinden. De ene na de andere gemeente volgde en het PvdA Congres in Zwolle herbevestigde het verkiezingsstandpunt dat trouwambtenaren homo s niet mogen weigeren te trouwen. Wouter Bos verklaarde dat er geen enkele druk was om de bestaande praktijk wettelijk te regelen en dat de passage alleen gaat over zittende ambtenaren. Maar waar maken homo s zich nu druk over? Niemand wil toch getrouwd worden door een ambtenaar die dat niet wil? Het is echter een principieel punt, het gaat hier om discriminatie. En zoals Marcouch (stadsdeelvoorzitter van het Amsterdamse Slotervaart, nvdr) zegt: met dit kabinetsvoorstel maken we dat legaal. Alet van Leeuwen (54) is mbo-docent en woont in Ede Irak ingerommeld Mijn eerste reactie op het regeerakkoord: prima, groener, socialer, en eindelijk een generaal pardon voor vluchtelingen die onder de oude wet vielen. Daarnaast is het heel goed dat er weer naar sociale cohesie gestreefd wordt, na jaren van steeds verdergaande individualisering. Hopelijk een echte trendbreuk. Het nieuwe kabinet wil de dialoog met de burger aangaan. Dat is ook helemaal goed. Maar het kabinet moet dan ook de dialoog aangaan over de manier waarop wij de oorlog in Irak ingerommeld zijn. Een sociaal beleid met een sociaal kabinet snoert niet op voorhand het parlement de mond! U Kijk voor meer reacties op > forum april 2007 ROOD 5

6 interview Tekst Daniëlle van der Wekken Foto s Tessa Posthuma de Boer Toen Wouter Bos hem polste, zijn er verschillende posten voorbij gekomen. De Al Gore-agenda op VROM had hij als bioloog ook wel wat gevonden. Maar eindverantwoordelijk zijn voor het onderwijs in Nederland, vindt hij echt fantastisch. Ronald Plasterk (49), wetenschapper, columnist en PvdA-er in hart en nieren, werd anderhalve maand geleden minister van OC&W. Een vierluik. Toen koos ik voor de wetenschap. Nu voor de politiek 1. DE PVDA ER De interesse voor politiek zat er al vroeg in. Toen hij als vijftienjarige gymnasiast hoofdredacteur van het schoolblad was, interviewde Ronald Plasterk al politieke kopstukken, zoals Norbert Schmelzer fractievoorzitter van de Katholieke Volkspartij in de jaren 60 en freule Wttewaall van Stoetwegen (Tweede-Kamerlid van 1945 tot 1971 voor de Christelijk-Historische Unie). In 1981 werd hij lid van de PvdA. Toen in 1977 de 209 dagen durende formatie van Ed van Thijn (formateur bij het tweede kabinet den Uyl, nvdr) mislukte, was ik zo boos dat ik lid van de PvdA ben geworden. Hij was toen een jaar of twintig. En kennelijk net iets actiever dan het gemiddelde partijlid, want een jaar later belandde hij al in het afdelingsbestuur in Leiden. Later ben ik zelfs nog even campagneleider geworden en van 1982 tot 1984 was ik zowel raadslid als afdelingssecretaris. Zoeken naar de partijlijn De ligging en de geschiedenis van de stad leidden ertoe dat deze veel intellectuele input had, aldus Plasterk. Maar Leiden had als voormalige industriestad ook een grote arbeidersachtergrond. Arbeidsethos en intellect kwamen vrijdagavond samen in het clubhuis. Dat heb ik vanaf het begin af aan mooi gevonden aan de PvdA. Leven op de grens tussen die twee werelden. Het was de tijd van de Rooie Vrouwen. Ik kan me nog herinneren dat er op zo n avond iemand opstond en met grote opgeheven vuist zei: ik ben er trots op dat ik genoeg verdien dat mijn vrouw niet hoeft te werken! De anderen voelden een lichte gêne en dachten: eh, dit is geloof ik niet meer echt de partijlijn Die moet je binnen de PvdA continu zoeken. Het spanningsveld is altijd geweest en gebleven: het welbegrepen eigenbelang van de arbeidersklasse zoals dat 50 jaar geleden heette, en tegelijkertijd het feit dat mensen vanuit allerlei verschillende motivaties of dat nou derdewereldinteresse is of het milieu bij diezelfde sociaal-democratie uitkwamen. Geen zwaai gemaakt Ronald Plasterk schreef mee aan het laatste PvdA-verkiezingsprogramma en was betrokken bij de totstandkoming van het uiteindelijke coalitieakkoord van PvdA, CDA en ChristenUnie. Hij vindt dat de PvdA het goed gedaan heeft. De PvdA heeft geen zwaai hoeven maken ten opzichte van voor de verkiezingen. Er zijn echt grote verschillen gemaakt ten opzichte van het vorige kabinet. Waar hij minder gelukkig mee is, is die rare klem op de Irakoorlog. Plasterk: Wat ik nooit gewild zou hebben, is dat ik niet meer vrijuit zou mogen zeggen wat ik van die oorlog vind. Wij hadden ook graag een grondig onderzoek gehad naar de besluitvorming. Het belangrijkste is echter dat we nooit meer op een dergelijke manier een oorlog inlopen. Verder houden we onze eigen opvattingen over hoe het toen gegaan is. Ik denk dat het een heel grote fout was. 2. DE WETENSCHAPPER Omdat Ronald Plasterk als echte bèta destijds de discussie niet kon volgen tussen Alberda (ARP) en Den Uyl (PvdA) over de vraag Moeten de overheidsuitgaven nu omhoog of omlaag als je de werkloosheid wilt bestrijden, besloot hij na zijn studie biologie economie te gaan studeren. Daar moet de economie toch het antwoord op hebben, dacht ik toen als echte bèta. Nadat hij zijn propedeuse had behaald, stopte hij. Het antwoord op de vraag bleek niet eenduidig. Het hing er maar vanaf wie de vraag beantwoordde: een econoom van het CDA, of een econoom van de PvdA. Dat viel me wel tegen. Maar zijn belangstelling voor economische kwesties bleef. De economie werd een brug tussen zijn exacte achtergrond en politieke interesse. Wetenschapper, hoogleraar, directeur Professor Doctor Ronald Plasterk heeft een indrukwekkend cv. Hij was onder meer groepsleider bij het Nederlands Kankerinstituut in Amsterdam, bijzonder hoogleraar Moleculaire Microbiologie aan de VU in Amsterdam, hoogleraar Moleculaire Genetica aan de UvA, directeur van een onderzoeksinstituut van de KNAW en hoogleraar in de ontwikkelingsgenetica aan de Universiteit van Utrecht. Ronald Plasterk won tijdens zijn wetenschappelijke carrière verschillende prijzen, waaronder de Spinozapremie 6 ROOD april 2007

7 Onze grootste ambitie is dat het onderwijs beter wordt en de Prix Louis D. van het Institut de France (Franse academie van wetenschappen). Gefascineerd bioloog Ik ben gespecialiseerd in de moleculaire biologie. Geen biologie over konijnen die door de duinen rennen, legt Ronald Plasterk uit, maar biologie over moleculen, en dan met name DNA, het erfelijk materiaal. Wat voor informatie zit daarin, hoe komt het eruit, hoe werkt dat precies. Dat was ook mijn fascinatie als student: dat je een genetische code hebt. Dat de hele taal van het leven in vier letters staat gespeld en dat je dat gewoon kunt áflezen. Dat was toen, in de 70 er jaren nog maar vrij recent beschikbaar. Ik vond het fantastisch. De wetenschap zit Plasterk in het bloed. Toch, na een bijzonder succesvolle carrière van 25 jaar, stapt hij er zonder problemen uit. Het leven heeft nu deze wending genomen. Ik heb me nooit emotioneel afhankelijk gemaakt van de wetenschap. Nu kies ik voor de politiek. 3. DE COLUMNIST Toen hij in 1993 bij aanvang van zijn eerste hoogleraarschap zijn oratie bij de VU hield, werd Ronald Plasterk benaderd door een redacteur van het blad van het VU Academisch Ziekenhuis. Of hij niet één keer per kwartaal een column wilde schrijven. Hij deed het uiteindelijk vier jaar. Zestien van die stukjes. Nu lijkt dat niks, maar ik ben er echt járen mee bezig geweest. In 1995 werd hij opgemerkt en gevraagd door het weekblad Intermediair. Maandelijkse columns werden wekelijkse columns en toen ging het snel: in 1999 stapte hij over naar de Volkskrant en ging hij in het wekelijkse discussieprogramma Buitenhof met zijn columns voor de camera staan. Auteur en product zijn één Door die televisie kreeg het allemaal meer impact. Want mensen voelen zich heel direct aangesproken. Omdat je ze aankijkt als je tegen ze praat, hebben mensen het gevoel dat ze je privé kennen. Dat heeft me enorm verbaasd. Ik kreeg ineens heel veel brieven. Later dacht ik: het ís ook anders. Bij een tekst op papier kun je de auteur en het product scheiden. Bij beeld is dat één en hetzelfde. Zeggen wat je wil Een columnist kan alles zeggen. Een minister moet elk woord zorgvuldig wegen. Toch vindt Ronald Plasterk dat minister en columnist een en dezelfde persoon kunnen blijven. Iedereen die een verantwoordelijkheid heeft, moet binnen kaders functioneren. Ook ik. Ik merk dat ik als minister wel de neiging hou zo uitgesproken mogelijk te zijn. Dat hoop ik ook vast te houden. Maar ik zal niet gauw een interview geven om te zeggen dat het allemaal vies en voos is in Den Haag. Dat je niet de hele dag overal tegen iedereen alles maar kunt roepen, is voor mij heel vanzelfsprekend. Als wetenschapper leidde ik een onderzoeksgroep en een instituut. Als je daarin de hele dag zegt wat je overal precies van vindt, maak je grote brokken. Als columnist is het juist je taak de zaak in beroering te brengen. Dat vond ik fantastisch. Het paste wel bij mijn karakter, en het vulde mijn functie als wetenschapper goed aan. Als columnist kon Ronald Plasterk een bijdrage leveren aan het publieke debat. Heel waardevol, zo zegt hij. Maar hij gebruikte zijn columns niet als uitlaatklep. Dan is het net of ik een dwingende behoefte zou hebben voortdurend van alles te willen kraken. Dat is niet zo. april 2007 ROOD 7

8 Je bent vanaf dag één aanspreekbaar op al je beslissingen 4. DE MINISTER Hij was twee jaar gemeenteraadslid, schreef mee aan het PvdA-verkiezingsprogramma en leverde op verzoek van PvdA-onderhandelaar Jacques Tichelaar een analyse van de toestand van de samenleving voor het huidige coalitieakkoord van PvdA, CDA en ChristenUnie. Genoeg bagage om minister te worden? Voor Ronald Plasterk was het in ieder geval geen jongensdroom. Je denkt als gemeenteraadslid niet: dan kan ik ook minister worden. Terugkijkend heeft hij zich wel gerealiseerd dat hij op een tweesprong stond. Ik zat in de gemeenteraad en was tegelijkertijd bezig met mijn promotieonderzoek. Ik kon misschien wethouder worden en verder de politiek in gaan, maar ik kon ook kiezen voor de wetenschap. Toen ik na m n promotie de vraag kreeg of ik in Californië wilde komen werken, koos ik heel duidelijk voor de wetenschap. Daarna is die keuze nooit meer actueel geworden. Tot nu. De agenda van Al Gore Toen Wouter Bos hem polste voor een ministerspost, was onderwijs niet de enige optie voor Ronald Plasterk. Ik had meer dingen interessant kunnen vinden. Wat Woody Allen zegt: het hart is een flexibele spier. De Al Goreagenda, Jacqueline Cramer haar portefeuille, is een prachtige idealistische agenda die praktisch moet worden uitgewerkt. Dat zou ik als bioloog ook een uitdaging hebben gevonden. Uiteindelijk werd hij gevraagd voor Onderwijs. Ik heb inmiddels het gevoel dat dit pakket bij uitstek past, omdat het onderwijs en vooral het hoger onderwijs echt mijn terrein is. Daarnaast heb ik de cultuurportefeuille onder mijn hoede. Cultuur sluit heel erg aan bij mij privé: ik ben altijd, zodra ik klaar ben met werken, met kunst en cultuur aan de gang. En dan behoor ik ook tot het gezelschap van zes ministers die het bredere sociaaleconomische beleid van het kabinet mogen uitstippelen. Deze portefeuille is fantastisch mooi bedacht. Het eerste besluit als minister Het werk van een minister is concreter dan je zou vermoeden. Hij neemt de hele dag door besluiten. Plasterk: Dat is ook mooi aan deze plek. Je levert echt een bijdrage aan de samenleving. Maar het fenomeen beslui- ten nemen is niet altijd even indrukwekkend. Ambtenaren bereiden alles fantastisch voor, dus je accordeert een hoop. Dat voelt niet als besluiten nemen. Het wordt anders als je iets terugstuurt. Dan heb je echt de loop der dingen veranderd. Ronald Plasterk noemt als voorbeeld dat één van zijn directies onlangs een regel wilde instellen voor iets wat vrijwillig toch al gebeurde. Dat voorstel heb ik teruggestuurd met in de kantlijn de opmerking: als iedereen zich er toch al aan houdt, waarom gaan we het dan opleggen? En als sommige mensen zich er niet aan houden, waarom is dat dan? Dat wil ik eerst weten voor ik een nieuwe regel invoer. Is er wel een probleem wat we ermee oplossen? We kunnen mooi praten over dereguleren en 25% minder regels, maar dan moet er bij jezelf telkens weer een rode lamp gaan branden. Lege tas Elke dag krijgt hij een dikke tas mee vol met stukken waarover hij een besluit moet nemen. Daar zit een heel circuit achter; dat wist ik ook niet. En om vier uur wordt alles van tafel geveegd. Dan gaat ie dicht. Dat betekent dat het hele ministerie moet zorgen dat alles wat ze nog die avond besloten willen hebben, in die tas moet zitten. Tot nu toe heb ik de tas elke ochtend nog leeg gekregen! Nederland kennisland Zijn grootste ambitie voor de komende regeerperiode: Nederland wordt hét kennisland van Europa. Behoorlijk ambitieus. Ronald Plasterk: Ja, nogal. Ik zou liever zeggen dat onze grootste ambitie is dat het onderwijs beter wordt. Dat de kwaliteit van het onderwijs omhoog gaat. Van het laagste tot het hoogste, en voor de jongste tot de oudste groepen. Dat is het in brede strekking. Ik denk dat dat heel goed aansluit bij wat de mensen nu verwachten. Er zijn een aantal dingen niet in orde in het onderwijs, het moet beter. De massaliteit van onderwijsinstellingen is te ver doorgeschoten. Onderwijsgevenden hebben niet meer het gevoel dat zij de baas zijn over hun eigen werk. Managers stelen de show. Dat moet omgekeerd. Mensen hebben nu het gevoel dat als ze promotie willen maken, ze moeten ophouden met hun vak. Dat ze dan het bedrijfsleven in moeten, of manager moeten worden op hun school. Toch een rare prikkel. De PvdA in het kabinet Zittend v.l.n.r.: Frank Heemskerk (Staatssecretaris van Economische Zaken), Sharon Dijksma (Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap), Nebahat Albayrak (Staatssecretaris van Justitie), Guusje ter Horst (Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties), Ella Vogelaar (Minister voor Wonen, Wijken en Integratie), Jet Bussemaker (Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) en Jacqueline Cramer (Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer) Staand v.l.n.r.: Ronald Plasterk (Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap), Frans Timmermans (Staatssecretaris van Europese Zaken), Wouter Bos (Vice-premier en Minister van Financiën), Bert Koenders (Minister voor Ontwikkelingssamenwerking) en Ahmed Aboutaleb (Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) Foto Roel Rozenburg 8 ROOD april 2007

9 PLASTERK PRIVÉ De mentaliteit van deze tijd Volgens Plasterk moet het beroep van leraar in ere worden hersteld. Dat kan door de kwaliteit van de opleidingen te verbeteren en het honoreringssysteem aantrekkelijker te maken. Toch, als je het breder trekt: het is een probleem van deze tijd dat het niet meer gewaardeerd wordt als een professional veertig jaar lang één beroep uitoefent. Die snelle mentaliteit, dat werken voor een dynamisch cv. Neem Johann Sebastian Bach. Er zat totaal geen progressie in die man z n carrière! Die had gewoon een koortje en elke week schreef ie een moppie muziek. Dat studeerde hij in voor de zondag erna. Aan het eind van z n leven had hij heel wat moppies muziek gemaakt en that was it. Oppassen voor nostalgie Ronald Plasterk wil ook kritisch kijken naar het nieuwe leren, het competentiegericht leren. Ik hoor toch wel veel dat mensen niet meer kunnen lezen, schrijven en rekenen. Dat gaat te ver. Dat je het allemaal kunt vinden via Google is niet genoeg. Maar de leraar weer voor de klas, terug naar die goeie ouwe tijd ziet hij niet zitten. Je moet oppassen voor nostalgie. Ik heb zelf een vijftien- en zestienjarige zoon, die zijn gewend aan multi-tasking, aan het tempo van elke tien minuten iets anders. Als je hen drie kwartier alleen naar een leraar voor de klas laat luisteren, gaan ze zich absoluut vervelen. Je moet op zoek naar nieuwe vormen. Schooluitval is kapitaalvernietiging Het eerste waar hij als minister van Onderwijs aan wil werken is de schooluitval. Elk jaar vallen er leerlingen uit het onderwijs. Geen diploma behaald. Daar kunnen ze later in hun loopbaan last van krijgen, dat is aangetoond. Een kapitaalvernietiging waar je u tegen zegt. Daar móeten we wat aan doen. Er zijn goede maatregelen waar nu al mee wordt geëxperimenteerd. Plasterk: Teams opzetten die in een vroeg stadium signaleren, de kinderen bij de lurven pakken en samen met hen uitzoeken hoe het allemaal gekomen is en wat ze eraan kunnen doen. Dat blijkt gewoon te werken. Een ander voorbeeld is zorgen dat er stages voorhanden zijn. Waardoor kinderen die meer met hun handen dan met rekenpapier willen werken, echte praktijkervaring op kunnen doen. Het vmbo verlengen Het probleem van de schooluitval onstaat vooral na het vmbo, wanneer leerlingen naar het mbo gaan en het daar niet redden. Wat ik heel interessant vind, zijn experimenten waarbij men kijkt of je in plaats van die overstap van vmbo naar mbo dwingend te maken, het vmbo niet wat zou kunnen verlengen, zegt Plasterk. Daardoor kunnen leerlingen op dezelfde school blijven en hoeven ze niet opeens naar een hele grote, nieuwe gemeenschap in een andere omgeving of gemeente. Dan kunnen ze in hetzelfde gebouw hun mbo-diploma halen. Verantwoordelijk vanaf dag één Een minister moet continu schakelen. Elk half uur een ander onderwerp. Schakelen is één. Maar van alles iets afweten is twee. Ik denk dat het beter is soms te zeggen dat je iets niet weet dan om fouten te maken, zegt Ronald Plasterk. Hij is druk bezig zich in te werken op alle mogelijke onderwerpen. Gelukkig is er op het ministerie een goed inwerkprogramma opgezet met alle directies. Ik krijg veel mooie PowerPointpresentaties. En ze weten dat ze niet met een stuk van 30 kantjes aan moeten komen. Alleen: tijdens de verbouwing van de winkel gaat de verkoop gewoon door. Dus je kunt je wel inwerken, maar ondertussen moet je vanaf dag één beslissingen nemen waarop je volledig Ontroerd door: de Matthäus Passion; ik zing m zelf ook Trots op: mijn kinderen, twee zonen van 15 en 16 Spijt: heb ik niet zoveel Beste vriend: hou ik voor mezelf Leermeester: Jan Buisman, mijn leraar aardrijkskunde in de brugklas; hij heeft al vroeg mijn interesse voor de natuurwetenschappen gewekt Drijfveer: enthousiasme Hekel aan: competentiegevechten Boos over: ik zit niet in een boos stadium in mijn leven Lekker: patat met saté, dat eet ik nu al drie dagen (campagnetijd, nvdr) Mooiste moment: laatst, in een korte schorsing in de Trêveszaal (vergaderzaal van de ministerraad, nvdr), keek ik uit over de Hofvijver en dacht: goh, ben ik híer terechtgekomen..! Schrijver: Nescio Mooiste boek: Nader tot U van Gerard Reve Acteur/ Actrice: Linda van Dyck, een goede vriendin van mij Mooiste film: Betrayal, met Ben Kingsley; ooit op een hotelkamer blijven hangen in scène één, nu wil ik m af zien Beste tv: Buitenhof Slechtste tv: teveel om op te noemen Mooiste stad: vooruit, Amsterdam PvdA er: Joop den Uyl, maar wel in zijn eigen tijd Held: Charles Darwin Mooiste plek: het gebied rond het Naardermeer; als ik daar rennend uit de bebossing ineens in het groen kom, voel ik me zo vrij! Mooiste reis: vorig jaar met het gezin op safari in Kenia Als de PvdA niet bestond, stemde ik: (somt afkeurend de andere partijen op) ik ben een echte PvdA er! aanspreekbaar bent. En als de Tweede Kamer zegt: hoe hebt u dat nou kunnen doen, dan kun je niet zeggen: o, maar die directie had mij nog niet ingewerkt. Ik heb in de wetenschap altijd erg mijn best gedaan, maar zo erg als ik nú m n best moet doen, dat is wel t voorgaande in het kwadraat. Ik zet alle zeilen bij. Maar het doel is er ook naar dat je denkt: eigenlijk is er niks mooiers! Gisteren hebben we Bernard Haitink in het Concertgebouw geëerd voor zijn bijdrage aan de Nederlandse muziek. Een voorrecht om als minister ineens met die man te mogen praten, aan tafel te zitten en hem toe te spreken! Nog helemaal onder de indruk stapte ik na afloop in de auto. Dan staat die tas daar weer. Het eerste wat je denkt is: toedeledoki. Maar als je dan leest waar de stukken over gaan, denk je: ja, dat is toch ook wel weer belangrijk. Het pakt je en kost uiteindelijk weinig moeite. Plasterk is krap anderhalve maand in functie maar nu al overtuigd minister. Dit is het. Ik vind het een fantastische functie. Juist ook op onderwijs. Eindverantwoordelijk zijn voor het onderwijs in dit land; dat is toch fantastisch! Onderwijs is wat alle mensen tussen de 0 en de 20 of 25 bezighoudt. Ik vind dat een grote verantwoordelijkheid. april 2007 ROOD 9

10 opinie Vrijwel alle energie- en klimaatambities uit het PvdA verkiezingsprogramma zijn in het regeerakkoord overgenomen. Dat is prachtig. Maar: hoe realistisch zijn deze ambities? Wat moet er concreet gebeuren om ze echt waar te maken? Blinde ambitie is niet genoeg Sinds de datum waarop het regeerakkoord publiek werd gemaakt is het duidelijk: de PvdA heeft op energie- en klimaatgebied een knap punt binnengehaald. Leg je het verkiezingsprogramma naast het regeerakkoord, dan zijn de ambities van de PvdA bijna zonder uitzondering in het regeerakkoord terechtgekomen. Dat was allerminst triviaal. Dat de ChristenUnie er niet van overtuigd hoefde te worden wat rentmeesterschap inhoudt was wel bekend, maar dat het CDA nu ook om blijkt, is met recht een overwinning te noemen. De vraag is nu: hoe zorgen we ervoor dat het geen Pyrrusoverwinning wordt? Want het gevaar dat het kabinet zich stukbijt op de eigen ambitie ligt levensgroot op de loer. De broeikasgasuitstoot moet in 2020 met 30% ten opzichte van 1990 verminderd zijn. Dat is niet mis; ondanks een scala aan beleidsmaatregelen wilde de CO2-uitstoot de afgelopen jaren maar niet naar beneden. Het Milieu- en Natuurplanbureau (MNP) reageerde dan ook een beetje zuur in een analyse van de energie- en klimaatparagraaf, uitgevoerd in samenwerking met mijn eigen Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN). De doelstelling van 30% broeikasgasreductie gaat nog wel, als je tenminste toelaat dat een gedeelte daarvan in het buitenland wordt gerealiseerd. Dat kan bijvoorbeeld door projecten te doen die de broeikasgasuitstoot in ontwikkelingslanden reduceren. Als je dat goed aanpakt, exporteert de EU daarbij technologie, en profiteert ons eigen bedrijfsleven. Het zou ook nog eens bij kunnen dragen aan duurzame ontwikkeling in landen die hard op weg zijn net zo vervuilend te worden als wij, zoals China. Voor het klimaat maakt het niet uit waar er CO2-uitstoot wordt verminderd, dus als je in Nederland geloofwaardige duurzaamheidsnormen hanteert voor dat soort projecten, snijdt het mes aan twee kanten: het is goedkoper voor ons en beter voor hen. Dus: broeikasgasuitstoot verminderen gaat nog wel. Het realiseren van een energiebesparing van 2% per jaar en 20% duurzame energie in de gehele energievoorziening van 2020, volgens het regeerakkoord belangrijke voorwaarden voor minder broeikasgasuitstoot, wordt écht heel moeilijk. Met een zuinig mondje verklaart het MNP dat eerder gedane verkenningen naar de mogelijkheden voor besparing en hernieuwbare energie in Nederland ternauwernood de gewenste resultaten opleveren, en ook nog eens gruwelijk duur zijn (wel 8 tot 9 miljard per jaar in 2020). Vooral de laatste 0,4% jaarlijkse besparing en 4% duurzame energie doen pijn; zonder die laatste beetjes zouden de kosten slechts ongeveer de helft bedragen, een slordige 4 miljard per jaar. Het rapport geeft een duidelijke hint: waarom doen we het niet wat rustiger aan? Nu hebben het MNP en zelfs het ECN de wijsheid natuurlijk niet in pacht. En we weten één ding zeker over voorspellingen van scenariostudies: ze komen nooit uit. Toch bieden ze zicht op de uitdagingen die in het verschiet liggen, en zijn er lessen te trekken uit dergelijke rapporten. Die les is volgens mij niet dat de ambitie naar beneden moet. Zonder ambitie komt er nooit verandering. De les is echter wél dat er een regeringsbreed besef komt dat de uitdagingen niet het hoofd kunnen worden geboden zonder onvoorwaardelijke toewijding. Die toewijding moet zich mijns inziens op drie gebieden manifesteren. Ten eerste moet de overheid een intern consistent plan hebben. Als je klimaatverandering serieus neemt, hoe kun je dan verantwoorden dat Schiphol mag doorgroeien? Hoe kun je het toelaten dat er steeds zwaardere auto s op de markt komen, die meer brandstof gebruiken en meer CO2 uitstoten? Elk kabinetsbesluit moet nauwkeurig worden getoetst aan milieudoelstellingen, en als er een nadelig effect is, moet het kunnen worden afgeschoten. Ten tweede moet er niet geschrokken worden van de bedragen die nodig zullen zijn om dit alles op de rails te krijgen. Forse budgetten moeten worden toegewezen, want wie doet alsof we het klimaatprobleem kunnen aanpakken zonder fors in de buidel te tasten, zal erop uitkomen dat ons klimaat nog meer verandert en de zeespiegel verder stijgt. Gelukkig zitten er PvdA ers op zowel milieu als financiën, dus ik voorzie een harmonieuze samenwerking. Als laatste moet het thema energie en klimaat veel breder gedragen worden door de Nederlandse samenleving. Het zou een natuurlijk onderdeel van fatsoenlijk met elkaar omgaan moeten zijn om elkaars energievoorziening en leefomgeving te sparen. De regering moet hierin inspirerend en leidend zijn, maar zal er niet voor kunnen terugdeinzen om het bedrijfsleven en de consument gedrag op te leggen. Er is maar één energiebron waar niet op bespaard mag worden, en dat is ambitie. Maar blinde ambitie is niet genoeg. Het kabinet moet geloofwaardig te werk gaan bij het realiseren van haar doelstellingen. Pas dan hebben we het gereedschap in handen om deze overwinning van de PvdA te verzilveren. Heleen de Conink is wetenschappelijk medewerker bij ECN Beleidsstudies op het gebied van internationaal klimaatbeleid, en medeauteur van het WBS-rapport Energieopties voor de 21e eeuw. Dit artikel is op persoonlijke titel geschreven. Rood heeft ruimte voor een goed betoog. Rood stelt graag iets aan de kaak. In de rubriek Opinie kunt u uw ei kwijt. Heeft u een uitgesproken mening, of iets anders te zeggen dan wat al gezegd is over een maatschappelijk of politiek thema? Zet uw betoog op papier en stuur het ons: Redactie Rood, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam, of per rood@pvda.nl. 10 ROOD april 2007

11 5 vragen aan Tekst Ottolien van Rossem Foto Mark van den Brink JACQUES TICHELAAR (54) werd twee maanden geleden door zijn collega Tweede-Kamerleden verkozen tot PvdA-fractievoorzitter. Tichelaar is sinds 2002 lid van de Tweede Kamer waar hij woordvoerder hoger onderwijs was. Daarvoor werkte hij als adjunct-directeur op een basisschool en was hij voorzitter van de Algemene Onderwijsbond. Jacques Tichelaar was mede-onderhandelaar bij de formatie. 1 Typisch Jacques? Rustig, humorvol, flexibel, maar als het moet ook hard. Ik sta voor mijn eigen idealen en die van de PvdA. Als de grenzen bereikt zijn, dan is het afgelopen met de compromissen. 2 Waar moet meer aandacht voor komen binnen de politiek? Ik vind het heel belangrijk dat als er zich dingen voordoen in de samenleving, we die zaken echt inhoudelijk bespreken in de Tweede Kamer. Zoals nu met de discussie over de dubbele nationaliteit. Dat gaat te veel over beeldvorming, sfeer en onderbuikgevoelens. We moeten er juist op basis van inhoud over debatteren. Er geen taboe van maken en er niet voor weglopen. 3 Hoe beïnvloedt de politiek je privéleven? Ik probeer zo veel mogelijk mijn werk gedaan te hebben voordat ik thuis kom. Ik probeer ook zoveel mogelijk mijn reistijd te gebruiken om werk af te maken (Jacques Tichelaar woont in Friesland, nvdr). Natuurlijk moet je wel bereikbaar blijven, maar ik creëer bewust dagen in de week dat ik even afstand van mijn werk neem en daar houd ik me dan ook aan. Bovendien heb ik al snel geleerd dat als je acht dagen in de week zou werken, de kwaliteit er niet beter van wordt. 4 Waar heb je slapeloze nachten van? Van de angsten en onzekerheid bij burgers over hun eigen toekomst en de toekomst van hun kinderen. Dat het idee bij mensen leeft dat de toekomst er slechter uit zal zien. Daar maak ik me zorgen over en ik voel me ook verantwoordelijk om de balans tussen zekerheid en dynamiek in de samenleving terug te brengen. Om mensen het gevoel te geven dat ze er niet alleen voor staan. Dat was ook echt de opzet van dit regeerakkoord. 5 Wat zijn je ambities? Ik hoop dat we over vier jaar de ambities van dit regeerakkoord voor een groot deel hebben waargemaakt. Dat we een trendbreuk met de afgelopen jaren realiseren. Verder wil ik dat Tweede-Kamerleden voor hun professionaliteit worden gewaardeerd en dat ze de ruimte zoeken in de uitvoering van hun werk. Maar dat wij desondanks heel loyaal blijven aan het kabinet en dat we de concurrentie met de andere partijen ten volle aankunnen. april 2007 ROOD 11

12 MEDIA OP PVDA PLATFORM KOMEN PARTIJDEBAT, Rookafzuigers in de horeca De discussie over een rookverbod in de horeca is niet nieuw. In 2003 werd er in de Tweede kamer al fel gediscussieerd over een (gedeeltelijk) rookvrije horeca, zo blijkt uit onderstaand bericht uit Trouw van 20 november Minister Hoogervorst (VVD, volksgezondheid) wil toch bekijken of afzuigers en luchtverversers tijdelijk uitkomst kunnen bieden bij het rookvrij maken van horecagelegenheden. Eerder wees de bewindsman die oplossing nog af, omdat de rook weliswaar verdwijnt, maar schadelijke stoffen in de lucht achterblijven. Kamerleden van CDA, VVD, LPF en SP vielen gisteren in een gedachtewisseling met de minister over diens rigide opstelling. Te spastisch vond CDA-Kamerlid Buijs. En VVD-Kamerlid Schippers verweet haar partijgenoot dat hij trekjes vertoonde van een levensstijlinquisitie. ( ) Als ventilatie een goed middel is, wil ik bekijken of dat in een overgangssituatie in de horeca uitkomst kan bieden, zei de minister. Maar over zijn uiteindelijke doel liet hij geen twijfel bestaan: een rookvrije horeca. In tegenstelling tot in een aantal andere Europese landen, mag in Nederland nog steeds worden gerookt in de horeca. De vraag is hoe lang nog. Tot 2008 of tot 2009? Rood sprak hierover met PvdA Tweede- Kamerlid Lea Bouwmeester en met Ben Trooster, café-eigenaar, raadslid in Vlaardingen en regiovoorzitter Horeca Nederland (Zuid-Holland). NRC Handelsblad van 3 augustus 2006 maakt melding van ondernemingen die de regelgeving niet afwachten en zelf kiezen voor een rookvrije onderneming. Eerste grote hotels Amsterdam rookvrij Twee grote hotels in Amsterdam hebben een rookverbod ingesteld. Sinds 1 augustus kunnen gasten in het Ibis Hotel naast het Centraal Station in Amsterdam niet meer roken in de kamers, de lobby, de bar of het restaurant. Ook in het Mövenpick Hotel, dat op 8 september opent in Amsterdam, is in geen enkele ruimte roken toegestaan. Uit enquêtes van het Ibis Hotel, dat claimt het eerste rookvrije ketenhotel van Nederland te zijn, bleek dat zowel rokende als niet-rokende gasten positief staan tegen een rookverbod. De helft van de ondervraagden gaf aan dat een rookvrij hotel een extra reden is er te boeken. Tien jaar geleden was het nog normaal om tegenover je collega een sigaret op te steken. Inmiddels is dat ondenkbaar. Behalve in de horeca. Hoewel iedereen in Nederland sinds 2004 recht heeft op een rookvrije werkplek, mag hier nog steeds worden gerookt. De horeca heeft met toenmalig minister van Volksgezondheid Hans Hoogervorst afspraken gemaakt in de vorm van een stappenplan. Hierin is afgesproken dat de horeca tot 2009 de tijd krijgt om het roken terug te dringen. Zo moeten steeds meer cafés een rookvrije ruimte krijgen en moet duidelijk zijn of en waar in een café een rookvrije ruimte is. In het regeerakkoord staat dat In samenspraak met de branche zal worden toegewerkt naar een rookvrije horeca in deze kabinetsperiode. Minister Klink van Volksgezondheid heeft echter aangegeven al in 2008 een rookverbod te willen, geschrokken van onderzoekscijfers waaruit blijkt dat roken nog grotere gevaren oplevert voor personeel en bezoekers van de horeca dan verwacht. ZELFREGULERING De belangrijkste reden om de horeca rookvrij te maken, is dat werknemers recht hebben op een rookvrije werkplek. En ook al is het niet de primaire reden van een rookverbod, roken is natuurlijk erg ongezond voor rokers en mensen in hun omgeving en is het alleen maar goed als mensen gezonder leven, zegt PvdA Tweede-Kamerlid Lea Bouwmeester. Trooster begrijpt deze argumenten, maar is het niet eens met de plannen voor een eer- 12 ROOD april 2007

13 INTERNET EN REGULIERE MEDIA BIJ ELKAAR. DEZE KEER: ROOKVRIJE HORECA platform Tekst Michiel Reijnen Foto s Michiel Wijnbergh/Jan Lankveld/HH goede afzuiginstallatie. Als er vanaf 2008 al een rookverbod is, is dat wel een erg dure investering geweest. Dan was ik er niet aan begonnen. Bouwmeester heeft begrip voor deze situatie, maar wijst erop dat het café van Trooster eerder de uitzondering vormt dan de regel: Het stappenplan is gebaseerd op zelfregulering. Uit eerdere evaluaties blijkt dat het merendeel van de horecaondernemingen helemaal niets heeft gedaan. Als de evaluatie dit jaar weer niet goed is, mag wat mij betreft dat verbod er komen. Hoe eerder hoe beter. Rookvrije horeca in Te vroeg? dere invoering: We hebben als horeca afspraken gemaakt met minister Hoogervorst over een geleidelijke invoering van een rookverbod. Nu komt er ineens een nieuwe minister die het verbod al volgend jaar wil invoeren. Dat vind ik op zijn zachtst gezegd een beetje raar. Trooster vervolgt: We hebben afspraken voor de geleidelijke weg. Zo verdwijnen volgend jaar de sigarettenautomaten al uit cafés en restaurants. Ik heb veel geld geïnvesteerd in een TOEKOMST Bouwmeester en Trooster zien beiden dat de trend tegenwoordig is dat steeds meer mensen stoppen met roken. Een rookvrije horeca zal dat alleen maar verder stimuleren. En wie wil roken, kan dat buiten doen. Als het even kan onder een mooi afdak, stelt Trooster. Bouwmeester en Trooster zijn het er ook over eens dat een rookvrije horeca niet tot een omzetdaling hoeft te leiden: het kan zelfs nieuwe klandizie aanboren, omdat er nu mensen zijn die het liefst wegblijven uit een rokerige kroeg. Maar over het tijdstip dat de horeca volledig rookvrij moet zijn, blijven ze het oneens. Start Zoek Contact FORUM Het forum op pvda.nl heeft een stelling gewijd aan een rookverbod in de horeca: De horeca in Nederland moet verplicht rookvrij worden. De bezoekers van pvda.nl reageerden massaal en bleken het voor het grootste deel eens met de stelling. Een meerderheid van de honderden mensen die reageerden is voorstander van een rookverbod in de horeca. Voornamelijk omdat roken erg schadelijk is voor de gezondheid van werknemers en bezoekers. Bas Boekhoudt snapt zelfs niet dat er nog discussie nodig is: Als er per dag twee bussen vol passagiers dodelijk verongelukken staat de wereld op z n kop. Maar als net zoveel mensen dagelijks door roken (vroegtijdig) overlijden gaan we discussiëren. Daarnaast wijzen velen er op dat bijvoorbeeld mensen met astma ook weer eens een avondje uit kunnen als de horeca rookvrij is. Nina Huygen ziet een rookverbod wel zitten: Denk je eens in: na een avond naar de kroeg, uit eten of stappen kom je thuis zonder dat je haar en kleren doortrokken zijn van die smerige sigarettenlucht. Geen last meer van luchtwegen of prikkende ogen. Anderen zien graag goed gescheiden en geventileerde ruimtes, zodat zowel rokers als niet-rokers een avondje op stap kunnen. Maar dit idee stuit op weerstand. Mark Ligtenstein: De overheid heeft inmiddels lang genoeg gewacht op maatregelen en afspraken van de horecasector zelf. Een oplossing die volgens velen wél kans van slagen heeft, is het opsplitsen van de horeca in cafés of restaurants waar exclusief wel, of juist niet gerookt wordt. Rob Bertrams: Roken in de horeca kan prima aan de marktwerking overgelaten worden: er zijn zowel voldoende overtuigd rokers als niet-rokers, en nog een veel grotere groep mensen die het niet uitmaakt. Er kan dus best voor iedereen specifieke horeca bestaan. John van der Pauw tenslotte, heeft een heel andere oplossing: Ik ben zelf in 1976 gestopt met roken. Mijn militaire dienstplicht bood zoveel ruimte elke vijf minuten om een peuk te draaien, dat mijn volleybalprestaties eronder leden. Na drie maanden actieve militaire dienst ben ik dan ook gestopt. Ik ben daarom een groot voorstander van de herinvoering van de dienstplicht! U Discussieer mee op > forum april 2007 ROOD 13

14 Kabinet in gesprek met maatschappelijke organisaties Maatschappelijke organisaties hebben overwegend positief gereageerd op het regeerakkoord van CDA, PvdA en ChristenUnie. De dialoog met de samenleving die het kabinet heeft aangekondigd wordt op prijs gesteld. Vakbonden, werkgeversorganisaties, natuurorganisaties en belangengroeperingen zijn benieuwd wat dit zal opleveren. Dialoog met de Het motto van het nieuwe kabinet is Samen werken, samen leven. De kernwoorden voor de regeringsverklaring zijn groei, duurzaamheid, respect en solidariteit. Tijdens de eerste honderd dagen zullen de plannen en voornemens van de regering worden besproken met vertegenwoordigers van organisaties en instellingen, met lagere overheden en sociale partners. Die laatste, de werkgevers en werknemersorganisaties, hebben voorzichtig positief gereageerd op de regeringsverklaring. René Paas, voorzitter van de CNV is blij met de participatietop: Het is een maatschappelijk schandaal dat ongeveer een miljoen mensen werk nodig heeft, terwijl werkgevers kreunen dat ze niemand kunnen vinden. Het lijkt eenvoudig, maar in de praktijk is dit een van de moeilijkste onderwerpen: vind werk en bied perspectief. Aan mensen met een lage opleiding, met een moeilijke geschiedenis, mensen die lang werkloos zijn geweest, mensen die voor een deel arbeidsongeschikt zijn of mensen met een achternaam die Nederlanders moeilijk kunnen uitspreken. Dat vergt de inzet van werknemers, werkgevers en de overheid. Daarom is de participatietop een prima idee. Paas vervolgt: Het CNV is blij dat de te liberale kleur van de eerdere kabinetten Balkenende is De te liberale kleur is vervangen door een meer christelijk-sociale vervangen door een meer christelijksociale. Er lijkt een betere balans te zijn gevonden tussen de persoonlijke verantwoordelijkheid van iedere burger en een overheid die mensen niet in de steek laat. CNV: POSITIEF EN KRITISCH Het CNV is positief over de verlaging van de herkeuringsleeftijd met terugwerkende kracht voor WAO ers. Dat geldt ook voor de verhoging van de uitkering voor alle volledig arbeidsongeschikten. In de ogen van het CNV wordt daarmee één grote ongelijkheid in het systeem gecorrigeerd. Dat de keuringseisen in de praktijk te vaak tot problemen leiden blijft voor ons een onderwerp van gesprek. Dat geldt ook voor het onderwijs en de zorg, zegt René Paas. En het zal nog behoorlijk ingewikkeld worden om het elegante politieke compromis over de AOW om te zetten in wetgeving die goed en rechtvaardig werkt. Deze onderwerpen staan het motto Samen werken, samen leven nu nog in de weg. De voorzitter van het CNV heeft ook scherpe kritiek op de plannen van het kabinet, bijvoorbeeld op het plan om het aantal ambtenaren met te verminderen. Paas: Ik vind de afbraak van het ambtenarenapparaat onverantwoord. Ambtenaren worden hierdoor afgeserveerd. Onterecht, omdat het aan hun creativiteit en inzet te danken is dat een heleboel dingen blijven draaien. FNV BONDGENOTEN: BLIJ MET TRENDBREUK Henk van der Kolk, voorzitter van FNV Bondgenoten, de grootste bond van de FNV en voornamelijk actief in de marktsector is blij met de trendbreuk van het beleid in vergelijking met de vorige regering. Henk van der Kolk: Het nieuwe kabinet lijkt een socialere koers te gaan varen. Twee pijlers uit het regeerakkoord hebben direct betrekking op de vakbond. De pijler innovatieve, concurrerende en ondernemende economie spreekt over een participerende maatschappij. Dit sluit aan bij het beleid dat FNV Bondgenoten al een aantal jaren uitdraagt; mensen opleiden, stimuleren en activeren om de Nederlandse economie op een hoog niveau te houden. Het tweede element wat van groot belang is voor FNV Bondgenoten is de pijler sociale samenhang. Henk van der Kolk: De afgelopen jaren zijn pijnlijke beslissingen genomen op het gebied van sociale zekerheid en gezondheidszorg. Soms is dit te ver doorgeschoten. Wij zijn blij dat op een aantal van deze veranderingen wordt teruggekomen in het regeerakkoord. Overigens is de aanpak die het kabinet voorstelt om de toenemende AOW-last te financieren zeer ongelukkig en niet werkbaar. FNV Bondgenoten is voor echte fiscalisering. BEZORGD OVER DOOR- GESCHOTEN MARKTWERKING In de komende periode ziet Van der Kolk als belangrijkste opdracht voor werkge- 14 ROOD april 2007

15 Tekst Jan Schuurman Hess actueel samenleving vers en werknemers de zorg om de sociale welvaart overeind te houden. Om dit te bereiken zijn goede afspraken nodig tussen werkgevers, werknemers en de overheid over het opleiden van personeel en het aan het werk houden van personeel. Henk van der Kolk: Voor iedere doelgroep moeten afspraken op maat worden gemaakt. Teveel mensen die in de WIA/WAO belanden, vinden geen werk. Zij moeten aan het werk geholpen worden. Een belangrijke oorzaak van het niet vinden van werk is de beoordeling van WIA ers. Het percentage waarvoor zij worden afgekeurd is veelal lager dan zou moeten. Dit zogenaamde schattingsbesluit moet worden aangepast. Een grote zorg voor FNV Bondgenoten is de marktwerking, die in bepaalde sectoren is doorgeschoten, meent Henk van der Kolk. Het openbaar vervoer is hier het sprekende voorbeeld van. Reizigers en werknemers worden door de marktwerking ernstig gedupeerd. Het kabinet moet zich afvragen of het huidige niveau van dienstverlening wel de juiste is. Continuïteit van werkgelegenheid in Nederland wordt door iedereen belangrijk gevonden. De continuïteit komt helaas in gevaar door de almaar toenemende macht van aandeelhouders die vooral op de korte termijn denken. Dit moet een halt worden toegeroepen door maatregelen op het gebied van ondernemingsbestuur. Ook de topsalarissen in het bedrijfsleven moeten worden aangepakt. Op dat terrein mag het nieuwe kabinet wel voortvarender te werk gaan. NATUURORGANISATIES: HET KAN GROENER Een van de ambities van het kabinet is Nederland groener te maken. De stichting Natuur en Milieu is blij dat de kilometerheffing versneld wordt ingevoerd en dat er geen nieuwe kerncentrales bij komen. Ook Greenpeace reageert positief op de inzet van het kabinet voor duurzaamheid en de aandacht voor klimaatverandering. Maar net als Natuur en Milieu is Greenpeace ook benieuwd naar de concrete maatregelen van het kabinet. Jan Jaap de Graeff, directeur van Natuurmonumenten, is blij dat de regering de dialoog wil aan gaan, maar echt tevreden over het regeerakkoord is hij niet. Jan Jaap de Graeff: Het is opmerkelijk dat de ministers en coalitiepartijen spreken van een groen regeerakkoord, want de ambities en middelen voor groen zijn mager. De betekenis van natuur en landschap bij de welvaart en het welzijn van onze samenleving, blijft in het akkoord zo goed als onbenoemd. Wij pleiten ervoor een groene uitwerking van het regeerakkoord te maken: er liggen kansen die niet gemist mogen worden! Jan Jaap de Graeff wil dat er snel uitvoering wordt gegeven aan de ontwikkeling van de Ecologische Hoofdstructuur, die de beleidsmatige ruggengraat vormt van de natuur in Nederland. Hij wil dat er een verbinding wordt gelegd tussen natuur en steden en er een einde komt aan het gerotzooi op het gebied van ruimtelijke ordening. In en rond veel dorpen en steden ontbreekt het daarnaast té vaak aan aantrekkelijke groene ruimte. Ruimte om te wandelen, te sporten en gewoonweg te zíjn. Een plek waar kinderen buiten kunnen spelen, uitgedaagd worden, bewegen. Zo n uitwerking sluit naadloos aan bij de wens van het nieuwe kabinet meer te doen aan preventieve gezondheidszorg. Investeren in groen is investeren in gezonde mensen, aldus De Graeff. HET LAKS: VERPLICHTE STAGES NIET REALISTISCH De maatschappelijke stages voor jongeren worden alom verwelkomd. Werkgevers en werknemersorganisaties zijn er blij mee. Zowel René Paas als Henk van der Kolk zeggen namens de grote vakbonden medewerking op dit terrein toe. Ook het VNO NCW is er blij mee. Het Landelijk Actie Komitee Scholieren, het LAKS, is ook positief over maatschappelijke stages voor scholieren, maar acht het een weinig realistische ambitie. Verplichte stages zijn onhaalbaar en onwenselijk, meent het LAKS. Onhaalbaar omdat een uitdagende stage voor drie maanden niet te vinden is voor scholieren. Onwenselijk omdat een verplichting tegenzin oproept. Als het vrijwillig wordt aangeboden zal een groot deel van de scholieren zelf wel kiezen voor de stage. Start Zoek Contact Wat vindt ú van het regeerakkoord? Discussieer mee op april 2007 ROOD 15

16 Het PvdA Congres stemde er op 17 februari 2007 mee in: We gaan regeren De PvdA is na vijf jaar oppositie weer toegetreden tot het kabinet. Het congres gaf op 17 februari jl. haar goedkeuring aan het onderhandelingsresultaat van de formatie. De Nieuwe Buitensociëteit in Zwolle barstte bijna uit zijn voegen. Liefst 1300 leden van de partij waren naar het jaarlijkse congres toe gekomen om de discussie over de toetreding tot het kabinet en de kandidatenlijst voor de Eerste-Kamerverkiezingen te volgen. Vele anderen volgden het congresprogramma thuis: live via internet. Voor een metersgroot panoramazicht van een typisch stukje groen en provinciaals Nederland, opende Carry Abbenhues, lijsttrekker voor de Provinciale Statenverkiezingen in Overijssel, het PvdA Congres. De zaal zat al helemaal vol. Congresgangers die er niet meer in pasten, konden in een van de vele bijzalen het congres op grote schermen volgen. Congreservaren partijgenoten gaven daar een toelichting op het gebeuren in de zaal. DE VRIES OP DRIE Over de lijst voor de Eerste Kamer was al veel gesproken in de aanloop naar het congres. Het partijbestuur had Klaas de Vries aanvankelijk op plaats 23 gezet, waarop De Vries zich terugtrok van de lijst. Vervolgens kwam er in de partij een actie op gang om De Vries op drie te zetten. Michiel van Hulten liet weten dat het partijbestuur de beslissing geheel aan de wijsheid van het congres overliet. En het congres zette Klaas op drie, met 1056 stemmen voor en 107 tegen. De rest van de lijst werd ongewijzigd overgenomen. HET OM-EN-OM-BEGINSEL In de media was voorafgaand aan het congres veel aandacht besteed aan het om-en-om plaatsen van mannen en vrouwen op de kandidatenlijst. Het partijbestuur zou te dogmatisch omgaan met dit streven en zo de kwaliteit uit het oog verliezen, meenden sommige PvdA ers. Zoals een congresafgevaardigde het formuleerde: Je hebt meisjes en je hebt jongetjes, en je hebt Klaas. Partijvoorzitter Michiel van Hulten riep in zijn toespraak op tot een zorgvuldige discussie hierover de komende maanden. Volgens Van Hulten hoeven we niet te kiezen tussen kwaliteit of het man/vrouw-beginsel. Het om-en-om-beginsel gaat alleen ten koste van kwaliteit als er onvoldoende geschikte vrouwen én mannen zijn. En dat is binnen onze partij zeker niet het geval. EINDRESULTAAT FORMATIEONDERHANDELINGEN In de middag discussieerde het congres over het eindresultaat van de formatieonderhandelingen. Het partijbestuur adviseerde het congres positief te oordelen. Michiel van Hulten: Wij zijn erg enthousiast over het bereikte resultaat. Het roer in Nederland gaat echt om, Nederland wordt socialer en dat was onze inzet bij de verkiezingen. Natuurlijk zijn er punten die we 16 ROOD april 2007

17 Tekst Lianne Raap Foto s Roel Rozenburg PvdA congres niet hebben binnengehaald, maar bij het bestuur overheerst een gevoel van tevredenheid over wat er allemaal wél is gelukt. Het partijbestuur sprak van een duidelijk PvdA-profiel in het coalitieakkoord. Er wordt geïnvesteerd in de probleemwijken, de onderkant van de arbeidsmarkt en een duurzame energievoorziening. Er komt een meer evenwichtige inkomensontwikkeling en de positie die Nederland internationaal inneemt wordt versterkt. Ook is er een koerswijziging in bestuursstijl. De confrontatiegerichte stijl van de laatste jaren maakt plaats voor het zoeken naar oplossingen in gesprek met burgers, professionals, maatschappelijke partners, lokale bestuurders en anderen. HET CONGRES AAN HET WOORD Met luid applaus stemde het congres in met de toetreding tot het kabinet. Maar niet voordat er eerst een kritische discussie was gevoerd over het coalitieakkoord. Het congres nam vijftien moties aan die niet in strijd waren met het regeerakkoord, maar waarmee het congres opvattingen tot uiting bracht en de fracties en partij opriep bepaalde zaken goed in de gaten te houden. Zo betreurde het congres in een motie van verdriet het uitblijven van een onderzoek naar de besluitvorming rond de politieke steun aan de militaire interventie in Irak. Het congres is en blijft van mening dat er geen volkenrechtelijk mandaat was (de Verenigde Naties hadden de militaire interventie niet goedgekeurd) en dat het debat over Irak door de PvdA geïnitieerd moet blijven worden. Hoewel er in strikte zin niet in het coalitieakkoord staat dat er geen onderzoek naar de besluitvorming rond Irak zal komen, is het volstrekt duidelijk dat het CDA geen onderzoek accepteert. Deze regeerperiode kan de PvdA dus helaas niet meewerken aan een onderzoek naar de besluitvorming rond Irak, schreef het partijbestuur in haar advies aan het congres. Maar ook zonder onderzoek is de belangrijkste politieke les geleerd. Want in het coalitieakkoord is wél vastgelegd dat Nederland nooit meer op deze manier betrokken zal zijn. Toekomstige missies kunnen namelijk alleen op basis van een adequaat volkenrechtelijk mandaat doorgang vinden. SOCIAAL BELEID EN EEN STERKE ECONOMIE Partijleider en vice-premier Wouter Bos sloot het congres af. De vraag was vandaag niet of we alles hebben binnengehaald. Want wie 100% wil, loopt het risico met 0% achter te blijven. Nee, de vraag was of wij nu voor elkaar gekregen hebben dat we een periode van confrontatie en polarisatie achter ons kunnen laten, en kunnen laten zien wat bindend leiderschap in de praktijk betekent. Vandaag gaat het erom of wij de komende jaren kunnen laten zien dat een goed sociaal beleid wél te combineren valt met een sterke economie, dat je kunt hervormen zonder dat kwetsbare mensen daar het slachtoffer van worden. Maar ook of wij de komende jaren kunnen laten zien dat probleemwijken prachtwijken worden, dat milieubeleid ook economische kansen biedt en dat mensen die het moeilijk hebben op de arbeidsmarkt beter met een zetje in de rug aan het werk geholpen kunnen worden dan dat we ze aan hun lot overlaten achter de geraniums. Daar kan de PvdA op basis van dit akkoord, met coalitiepartners CDA en ChristenUnie, en met onze bewindspersonen de komende jaren aan werken. ULees de tekst van het regeerakkoord op april 2007 ROOD 17

18 De formatie: een kijkje in de keuken Wouters Dagboek 22 november 2006 We zitten in de Escape op verkiezingsavond. Ik heb twee uur om de tegenvallende verkiezingsuitslag te verwerken, mijn plan-b speech te houden, en te proberen mensen nog een hart onder de riem te steken. Van het Rembrandtplein in Amsterdam brengt chauffeur Ben me naar Den Haag voor het lijsttrekkersdebat. In de auto moet ik me alweer over de teleurstelling heen zetten. Want dit debat is het begin van de formatie. Positie innemen, vooruit kijken. Er wordt al gespeculeerd over een kabinet met de ChristenUnie, maar mijns inziens onterecht: er moet geprobeerd worden om de SP in de regering te betrekken. 25 november De kranten staan vol met analyses. Soms erger ik me aan de gemakzucht van de auteurs bijvoorbeeld Jos de Beus die allerlei veronderstellingen poneren zonder een moment bij de campagne betrokken te zijn geweest. Maar veel tijd om me druk te maken heb ik niet, want de eerste gesprekken met informateur Rein Jan Hoekstra komen eraan. 11 december Nadat Jan Peter Balkenende, Jan Marijnissen en ik de afgelopen twee weken tweegesprekken met Hoekstra hebben gehad, is dit de eerste dag dat we met z n drieën aan tafel zitten. Het blijft de enige. In de week hiervoor heb ik Jan op al zijn nummers geprobeerd te bellen, maar zonder resultaat. En helaas blijk ik de enige te zijn die wil dooronderhandelen. Jan en Jan Peter hebben te weinig vertrouwen overgehouden aan hun onderlinge gesprek. Daarom is er eigenlijk weinig te bespreken. 19 december Hoekstra levert zijn opdracht weer in. Alle partijen, ook de SP en GroenLinks, adviseren om onderzoek te gaan doen naar een coalitie met de ChristenUnie. 20 december Wijffels wordt aangesteld als informateur, een suggestie van ons. We willen één informateur: die is dan gedwongen om alle partijen tevreden te stellen en compromissen te sluiten. Niet drie, die zich elk op hun eigen partij richten. Wijffels is lid van het CDA, maar zit politiekinhoudelijk dichter bij de PvdA. De juiste man voor deze klus. Natuurlijk heb ik de bedoeling om het te laten slagen. Maar niet ten koste van alles. Op medisch-ethisch gebied zullen we geen stappen terug aanvaarden. En zowel wij als het CDA hebben in de campagne al een aantal breekpunten geformuleerd. Wij willen bijvoorbeeld de huurliberalisering terugdraaien, het CDA is tegen afschaffing van de hypotheekrenteaftrek. Makkelijk zal het allemaal niet worden. We zullen zien. Ik besluit om Sjaak (Jacques Tichelaar nvdr) mee te nemen. Hij was in campagnetijd al onze CDA-watcher, dus als er iemand goed op de hoogte is, is hij het wel. En als oud-vakbondsleider kent hij de fijne kneepjes van het onderhandelen. 3 t/m 5 januari 2007 Landgoed Beetsterzwaag. Na de mislukte formatie van 2003 hebben we besloten om weg te gaan van het Binnenhof, en de zaak potdicht te houden tot we eruit zijn. We willen geen lekken, want die leiden alleen maar tot nieuwe lekken, en uiteindelijk springt de dijk dan. s Ochtends spring ik voor dag en dauw in de auto, en we reizen naar Beetsterzwaag. Het heeft iets jongensboekachtigs, deze complete geheimhouding. Ik kijk stiekem achterom of Frits Wester ons niet op de hielen zit. Nee, geen achtervolgers. Toch is de pers er al snel bij die dag. Nieuwsgierige voorbijgangers volgen en de eerste demonstranten melden zich al aan de poort. Wie heeft er gelekt? De bakker die de taarten brengt, de dropleverancier? Verdachten genoeg. We beginnen het overleg in een gemengde opstelling en ik kom naast André Rouvoet terecht. André en ik eten de grootste hoeveelheden snoep, waarbij ik vooral de drop voor mijn rekening neem. We beginnen met het formuleren van een missie. Waar willen we heen met Nederland? Gelukkig blijkt, ook uit de meegebrachte notities van Plasterk (PvdA), Donner (CDA) en Kuijper (CU), dat we het op grote lijnen eens zijn. Het onderhandelen kan beginnen. Elke dag is er taart: de eerste dag om de verjaardag van mijn dochter Jula Roos te vieren het is nu precies een jaar geleden dat ze geboren werd. Er is sinds die tijd veel gebeurd! De tweede en derde dag vieren Sjaak en André dat ze respectievelijk 54 en 45 jaar zijn geworden. Na thuiskomst bewust maar even niet op de weegschaal gaan staan 10 t/m 12 januari In het Catshuis in Den Haag praten we verder. De vergadertafel reist mee, dat voelt al vertrouwd. Er is ook een kamer met stoelen en een open haard, een ruimte waar we met computers aan de slag kunnen, en een ruimte waar de ambtenaren zitten, om zaken na te rekenen en als vraagbaak. 18 ROOD april 2007

19 Tekst Wouter Bos (m.m.v. Bas den Herder) Illustraties Pieter M. Dorrenboom exclusief 17 t/m 19 januari Landgoed Zwaluwenberg, Hilversum. Sjaak komt nogal ontsteld naar beneden op de eerste dag en deelt ons mede dat er een poster van de Joint Strike Fighter boven zijn bed hangt. De straaljager waar de PvdA tegen is. Een militaire grap? We zijn hier immers op militair terrein. Het landgoed is nog hermetischer afgesloten dan in Beetsterzwaag, en daar komt nog bij dat we niet naar buiten kunnen. Nederland wordt geteisterd door een storm, en er moet natuurlijk voorkomen worden dat de onderhandelaars getroffen worden door een vallende tak van een van de eeuwenoude eiken op het landgoed. Vooral voor Arie Slob, de secondant van André en fervent hardloper, een hard gelag. Door de storm kunnen we na de af en toe erg felle discussies, niet bij elkaar weg lopen. Althans, niet heel ver. s Avonds is er tijd voor een drankje. Jan Peter is een bierdrinker, en André zie ik met een jenevertje zitten. De CU-voorman is van de spitsvondige woordgrapjes, terwijl Tichelaar en Verhagen af en toe met een botte grap uit de hoek komen. Als het aan tafel misloopt, kunnen die twee er altijd nog op de gang uit proberen te komen. Zo heb je altijd een informeel kanaal, waar je zonder verplichtingen of verwachtingen nog even rustig door kan praten. Ik noem Sjaak dan ook het oliemannetje, die de boel altijd weer kan smeren. We lachen om een voetnoot in een rapport van Wijn. De katholieke Wijn noemt hierin het gereformeerde model: alles wat leuk is, moet je duurder maken. Alcohol, tabak, kermissen, auto s De provocerende voetnoot haalt het regeerakkoord uiteindelijk niet, maar leidt wel tot hilariteit. Balkenende werkt op basis van vertrouwen. Als hij geen vertrouwen in je heeft, sluit hij zich als een oester. In 2003 hebben we die basis niet kunnen leggen. Maar nu is het gevoel er wel, mede dankzij de storm. Natuurlijk blijven er verschillen, maar we hebben, ook met André, het voornemen om vier jaar stabiel beleid te voeren. 24 t/m 26 januari De mooie woorden uit onze ontwerpen voor het regeerakkoord moeten natuurlijk ook doorgerekend worden naar cijfers. Dat is af en toe nog een hoop gepuzzel. En hoewel de grote lijnen duidelijk zijn, moeten we nog een hoop knopen doorhakken. Op de persconferentie kunnen we eindelijk wat concreter worden. Tot nog toe moesten we het houden bij platitudes: Het gaat goed, De sfeer is goed, We zijn het over een aantal zaken eens, en over andere zaken praten we volgende week verder, en dat op verschillende manieren geformuleerd. Dat was natuurlijk onze keuze, maar we wisten niet of de pers het zou pikken. Het had volgens mij niet veel langer moeten duren, anders was er wat venijn in gekropen. Nu is er nog wel begrip. En kunnen we in ieder geval aankondigen dat we er binnen twee weken uit zullen zijn. 1 februari In het Catshuis worden de laatste knopen doorgehakt. Hierbij besluiten we soms tot een uitruil: het CDA krijgt haar zin wat betreft hypotheekrenteaftrek, wij wat betreft de huurliberalisatie. Of soms tot een compromis: de beslissing of er één landelijke politieorganisatie komt, wordt aan voorwaarden verbonden. Daarmee wordt de allerlaatste ronde van de onderhandelingen tot een goed einde gebracht. Althans, Sjaak en ik moeten nog langs de fractie met het regeerakkoord 5 februari Een stapel van 30 pizza s staat voor de deur. Het zal een soort van pizza-overleg worden vandaag. Ik pak een quattro formaggi, vegetarisch. De stenciltjes worden uitgedeeld. Het is spannend: als de fractie wil, kunnen ze het regeerakkoord torpederen en me met lege handen terugsturen. En omdat ik tijdens het overleg alleen de specialisten uit de fractie heb geraadpleegd, is het voor de meesten de eerste keer dat ze het document te zien krijgen. Het is voor hen de eerste, en meteen ook laatste kans om met wijzigingen te komen. Jacques Wallage, die ik de afgelopen weken af en toe heb gebeld voor advies, zei: Het is beter dat je CDA en CU nog eventjes chagrijnig krijgt dan dat je de hele fractie tegenover je hebt. Het overleg duurt langer dan verwacht. Er worden wat harde noten gekraakt, vooral over de punten die we niet binnen hebben weten te slepen. Maar vooral Sjaak weet iedereen te overtuigen dat een goed onderhandelingsresultaat is geboekt. Uiteindelijk is men redelijk tevreden, maar we worden nog wel met een aantal onderwerpen teruggestuurd naar de onderhandelingstafel. 7 februari Het zit erop! Tijd voor de presentatie van het regeerakkoord. Nu moeten we nog de juiste mensen uitzoeken. Mijn lijstje: Plasterk, Cramer, Aboutaleb... dat moet toch wat kunnen worden! april 2007 ROOD 19

20 Paul Depla en Marcel Sturkeboom (noc*nsf) over het belang van sport PvdA ers Paul Depla en Marcel Sturkenboom zijn sporters in hart en nieren. Ex-topvolleyballer Sturkenboom is directeur Sport van het NOC*NSF. Depla is sportwethouder in Nijmegen en heeft in die rol veel betekend voor de sport in zijn stad. Rood sprak met hen over het belang van sport, en de rol die de politiek hierin kan spelen. Sporten moet vooral leuk zijn Sport is goed voor de gezondheid, zorgt voor sociale contacten en kan integratie bevorderen. Toch is dit volgens Depla en Sturkenboom niet het belangrijkste: sporten is bovenal leuk en uitdagend. Het stoort hen dat de politiek hier soms weinig oog voor lijkt te hebben. Depla: De politiek had nogal eens de neiging om sport te negeren en alleen maar belangstelling te tonen wanneer er iets mis ging rondom het voetbal, of als er iets te feesten viel. Inmiddels worden er allerlei politieke doelstellingen gekoppeld aan sport. Prima, maar je moet niet vergeten waarom mensen sporten. Als ik op een zaterdagmiddag driehonderd mennekes zie voetballen bij mijn clubje, dan lopen daar ook heel wat elftalleiders rond. Die doen dat niet omdat ze dat hun maatschappelijke verantwoordelijkheid vinden, maar gewoon omdat ze er plezier in hebben. Ook Sturkenboom stelt plezier centraal: We moeten vooral kijken naar de werkelijke betekenis van sport. Dat is dat je leert bewegen, presteren en omgaan met elkaar. En je moet plezier hebben. Marcel Sturkenboom Paul Depla Kinderen worden door te sporten gevormd. Sporten betekent dat je de competitie aangaat, dat je je met anderen meet, iedereen op zijn eigen niveau. Dat competitie-element is de basis van sport. We moeten de sport niet positioneren als de oplossing van al onze problemen, aldus Sturkenboom. Depla vult aan: Sport draagt bij aan respect voor elkaar. Maar ook een sporter kan wel eens een keer flink naar iemand uithalen. Je moet er dus voor oppassen dat je een te grote claim op de sport legt. MAATSCHAPPELIJK NUT Hoewel plezier centraal moet staan, hebben Depla en Sturkenboom wel oog voor de nuttige maatschappelijke effecten die sport kan hebben. Sport is één van de weinige plekken die nog functioneert als dorpsplein in een grote stad. Mensen ontlenen daar identiteit aan. Ook kan (gratis) sporten een prima instrument zijn voor bijvoorbeeld de integratie van bepaalde achtergestelde groepen, aldus de wethouder. Hij wijst er wel op dat de politiek sport best als middel mag gebruiken, maar dat het benodigde geld hiervoor niet ten koste mag gaan van het sportbudget van rijk of gemeente. Beide prijzen op dit gebied Rita Verdonk. Zij erkende dat sport een middel kan zijn om integratie te bevorderen en stelde daar vanuit haar portefeuille budget voor beschikbaar. Helaas lijdt het budget voor sportbeoefening toch vaak onder maatschappelijke of economische doelen. Sturkenboom: We hebben in Nederland de neiging alles wat maatschappelijke of economisch betekenis heeft, voor te laten gaan op de sport zelf. Drente investeert in de Vuelta (de Spaanse wielerronde start in 2009 in Assen, nvdr), dat gaat primair om economisch rendement. Op zich is daar niks mis mee, maar dit evenement wordt betaald uit een enorm budget, terwijl er niet in sport wordt geïnvesteerd. Depla reageert: Daarom sluit Nijmegen alleen nog maar grote evenementen in de armen als deze de sport in de stad kunnen versterken. Zo hebben we het NK judo voor teams in januari. Dat is nu onze judomaand: in samenwerking met de judobond worden dan 20 ROOD april 2007