AANVULLENDE VISITATIE

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "AANVULLENDE VISITATIE"

Transcriptie

1 AANVULLENDE VISITATIE Industriële wetenschappen: elektronica-ict Een aanvullend onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloropleiding en de masteropleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict aan de Vlaamse hogescholen Vlaamse Hogescholenraad 7 maart 2011

2 De aanvullende visitatie Industriële wetenschappen: elektronica-ict Ravensteingalerij 27, bus Brussel tel.: info@vlhora.be Exemplaren van dit rapport kunnen tegen betaling verkregen worden op het VLHORA-secretariaat. Het rapport is ook elektronisch beschikbaar op > evaluatieorgaan > visitatierapporten > huidige visitatieronde Wettelijk depot: D/2011/8696/2

3 voorwoord In 2008 en 2009 heeft de visitatiecommissie Industriële wetenschappen: elektronica-ict in opdracht van de Vlaamse Hogescholenraad de academsch gerichte bacheloropleiding en de masteropleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict gevisiteerd. De visitatie en dit rapport passen in de werkzaamheden van de hogescholen en van de Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA) met betrekking tot de kwaliteitszorg van het hogescholenonderwijs, zoals bepaald in artikel 93 van decreet van 4 april 2003 betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs. De visitatiecommissie heeft haar oordelen en de daaraan ten grondslag liggende motivering, conclusies en aanbevelingen vastgelegd in het visitatierapport Industriële wetenschappen: elektronica-ict en e-media. Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bachelor- en masteropleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict, de academisch gerichte bachelor- en masteropleiding Industrial sciences: electronic engineering en de master-na-masteropleiding e-media aan de Vlaamse hogescholen dat werd gepubliceerd op 7 december De betrokken opleidingen hebben vervolgens in het voorjaar van 2010 een accreditatieaanvraag ingediend bij de Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO). Dit met het oog op het verkrijgen van een formele accreditatie vanaf 1 oktober Naar aanleiding van de accreditatieaanvragen en na het voeren van hoorzittingen heeft de NVAO aan de VLHORA gevraagd om een aantal aanvullende visitaties te organiseren. In dit rapport brengen de visitatie(deel)commissies verslag uit van hun bevindingen naar aanleiding van de aanvullende visitaties. De VLHORA dankt allen die meegewerkt hebben aan het welslagen van dit proces. Marc Vandewalle secretaris-generaal Bert Hoogewijs voorzitter

4 4

5 inhoudsopgave voorwoord... 3 inhoudsopgave... 5 deel Hoofdstuk 1 De aanvullende visitatie Industriële wetenschappen: elektronica-ict inleiding de visitatiecommissie samenstelling taakomschrijving werkwijze oordeelsvorming indeling van het rapport deel Hoofdstuk 1 Artesis Hogeschool Antwerpen Hoofdstuk 2 Hogeschool West-Vlaanderen Hoofdstuk 3 Karel de Grote-Hogeschool Antwerpen Hoofdstuk 4 Katholieke Hogeschool Limburg Hoofdstuk 5 XIOS Hogeschool Limburg bijlagen

6 6

7 deel 1 algemeen deel 7

8 8 aanvullende visitatie Industriële wetenschappen: elektronica-ict

9 Hoofdstuk 1 De aanvullende visitatie Industriële wetenschappen: elektronica-ict 1.1 inleiding In dit rapport brengt de visitatiecommissie (hierna commissie genoemd) verslag uit van haar aanvullende beoordeling over de onderwijskwaliteit van de academisch gerichte bacheloropleidingen en masteropleidingen Industriële wetenschappen: elektronica-ict die zij in opdracht van de Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA) heeft onderzocht. Deze aanvullende visitaties zijn een gevolg van de beslissing van de NVAO met betrekking tot de accreditatie aanvraag van de academisch gerichte bacheloropleidingen en masteropleidingen Industriële wetenschappen: elektronica-ict op basis van het gepubliceerde visitatierapport van 7 december De NVAO heeft op 23 en 24 juni 2010 hoorzittingen georganiseerd naar aanleiding van enkele knelpunten met betrekking tot de zorgvuldigheid van de onderwijsvisitatie. De NVAO ging over tot een hoorzitting om te kunnen beschikken over de grootst mogelijke zekerheid dat de opleidingen tegen het academiseringsproces met succes voltooid zullen hebben. In het proces-verbaal van 24 augustus 2010 besliste de NVAO aanvullende visitaties te vragen conform onderstaande procedure: De bijkomende visitaties kunnen worden uitgevoerd door dezelfde of een andere visitatiecommissie. Een nieuw samenstelde commissie vereist overeenkomstig het structuurdecreet een bekrachtiging vanwege de Erkenningscommissie. De samenstelling van de commissie kan beperkt zijn, zij het dat de aanwezigheid van minstens drie commissieleden, waaronder minstens één vakdeskundige en één onderwijsdeskundige, onontbeerlijk is. Van de opleidingen wordt geen zelfevaluatierapport verwacht. Een locatiebezoek is mogelijk maar niet vereist. Als streefdatum voor de oplevering van de aanvullende visitaties stelt de NVAO 30 november 2010 voorop. Het staat het evaluatieorgaan vrij verdere invulling te geven aan de opdracht tot aanvullende visitaties mits in acht name van de bepalingen van artikel 59bis, 2, vierde lid van het structuurdecreet. De aanvullende visitaties betreffen volgende hogescholen, facetten en onderwerpen: Artesis Hogeschool Antwerpen: facetten 2.2, 3.2 en 3.3 van de bacheloropleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict en de facetten 2.2, 2.8, 3.2 en 3.3 van de masteropleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict. Ten gevolge van deze nieuwe facetbeoordeling is een nieuwe, globale afweging van alle facetten van het onderwerp programma en van het onderwerp inzet personeel vereist in zoverre de betrokken facetten anders wordt beoordeeld ten opzichte van de initiële externe beoordeling. Hogeschool West-Vlaanderen: facet 2.8 van de masteropleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict. Ten gevolge van deze nieuwe facetbeoordeling is een nieuwe, globale afweging van alle facetten van het onderwerp programma vereist in zoverre het facet masterproef anders wordt beoordeeld ten opzichte van de initiële externe beoordeling. Karel de Grote-Hogeschool: facet 2.8 van de masteropleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict. Ten gevolge van deze nieuwe facetbeoordeling is een nieuwe, globale afweging van alle facetten van het onderwerp programma vereist in zoverre het facet masterproef anders wordt beoordeeld ten opzichte van de initiële externe beoordeling. Katholieke Hogeschool Limburg: facetten 1.1 en 1.2 van de bacheloropleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict en de facetten 1.1, 1.2 en 2.8 van de masteropleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict. Ten gevolge van deze nieuwe facetbeoordeling is een nieuwe, globale afweging van alle facetten van het onderwerp doelstellingen en van het onderwerp programma vereist in zoverre de betrokken facetten anders wordt beoordeeld ten opzichte van de initiële externe beoordeling. XIOS Hogeschool Limburg: facetten 2.2 en 2.8 van de masteropleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict. Ten gevolge van deze nieuwe facetbeoordeling is een nieuwe, globale afweging aanvullende visitatie Industriële wetenschappen: elektronica-ict 9

10 van alle facetten van het onderwerp programma vereist in zoverre de betrokken facetten anders wordt beoordeeld ten opzichte van de initiële externe beoordeling. 1.2 de visitatiecommissie samenstelling Conform de beslissing van de NVAO heeft de VLHORA geopteerd om de aanvullende visitatiehandelingen te laten uitvoeren door een beperkte commissie bestaande uit de voorzitter (van de oorspronkelijke deelcommissie) en twee commissieleden (uit de oorspronkelijke of een andere deelcommissie). De beperkte commissie telt twee academici en een vakdeskundige. Binnen de beperkte commissie is onderwijsdeskundigheid en vakdeskundigheid aanwezig. Het voorstel van commissie werd ter bekrachtiging voorgelegd aan de bestuursorganen van de VLIR en de VLHORA. De onafhankelijkheid van de commissieleden werd voorgelegd aan en bekrachtigd door de Erkenningscommissie Hoger onderwijs. De commissie die de Artesis Hogeschool Antwerpen en de Karel de Grote-Hogeschool bezocht heeft: Voorzitter en domeindeskundige: Domein- en onderwijsdeskundige: Domein- en onderwijsdeskundige: Pol Descamps Rik Van de Walle Jan Van Campenhout De commissie die de Hogeschool West-Vlaanderen en de XIOS Hogeschool Limburg bezocht heeft: Voorzitter en domein- en onderwijsdeskundige: Domein- en onderwijsdeskundige: Domeindeskundige: Jacques Tiberghien Rik Van de Walle Guido Petit De commissie die de Katholieke Hogeschool Limburg bezocht heeft: Voorzitter, domein- en onderwijsdeskundige: Domein- en onderwijsdeskundige: Domein- en onderwijsdeskundige: Willy Bijnens Rik Van de Walle Jan Van Campenhout Voor een kort curriculum vitae van de commissieleden, zie bijlage 1. Vanuit de VLHORA werden een projectbegeleider en een secretaris aangesteld. Voor de visitatie van de opleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict was dit Klara De Wilde, coördinator kwaliteitszorg bij de VLHORA. 10 aanvullende visitatie Industriële wetenschappen: elektronica-ict

11 1.2.2 taakomschrijving Artesis Hogeschool Antwerpen De commissie diende op basis van de aanvullende informatie van de opleiding en de gelezen masterproeven volgende facetten en onderwerpen in haar beoordeling te betrekken: Academische bacheloropleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict facet 2.2: eisen academische gerichtheid van het programma onderwerp 2: programma facet 3.2: eisen academische gerichtheid van het personeel facet 3.3: kwantiteit personeel onderwerp 3: inzet personeel Masteropleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict facet 2.2: eisen academische gerichtheid van het programma facet 2.8: masterproef onderwerp 2: programma facet 3.2: eisen academische gerichtheid van het personeel facet 3.3: kwantiteit personeel onderwerp 3: inzet personeel Hogeschool West-Vlaanderen De commissie diende op basis van de aanvullende informatie van de opleiding en de gelezen masterproeven volgende facetten en onderwerpen in haar beoordeling te betrekken: Masteropleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict facet 2.8: masterproef onderwerp 2: programma Karel de Grote-Hogeschool Antwerpen De commissie diende op basis van de aanvullende informatie van de opleiding en de gelezen masterproeven volgende facetten en onderwerpen in haar beoordeling te betrekken: Masteropleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict facet 2.8: masterproef onderwerp 2: programma Katholieke Hogeschool Limburg De commissie diende op basis van de aanvullende informatie van de opleiding en de gelezen masterproeven volgende facetten en onderwerpen in haar beoordeling te betrekken: Academisch gerichte bacheloropleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict facet 1.1: niveau en oriëntatie facet 1.2: domeinspecifieke eisen onderwerp 1: doelstellingen aanvullende visitatie Industriële wetenschappen: elektronica-ict 11

12 Masteropleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict facet 1.1: niveau en oriëntatie facet 1.2: domeinspecifieke eisen onderwerp 1: doelstellingen facet 2.8: masterproef onderwerp 2: programma XIOS Hogeschool Limburg De commissie diende op basis van de aanvullende informatie van de opleiding en de gelezen masterproeven volgende facetten en onderwerpen in haar beoordeling te betrekken: Masteropleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict facet 2.2: academische gerichtheid van het programma facet 2.8: masterproef onderwerp 2: programma werkwijze Gezien de aanvullende visitatie werd uitgevoerd door commissieleden van de oorspronkelijke visitatiecommissie, viel de installatievergadering samen met de voorbereidende vergadering. De voorbereidende vergadering startte met een toelichting van het verloop van de accreditatieaanvraag en van de opdracht van de visitatiecommissie. De vooraf ontvangen aanvullende informatie van de opleiding werd besproken tijdens een voorbereidende vergadering. Een selectie van masterproeven van het academiejaar werden eveneens besproken. De commissie besliste om geen gesprek met de opleiding en geen locatiebezoek te organiseren. De secretaris stelde op basis van de voorbereidende vergadering een ontwerp van opleidingsrapport op, in samenspraak met de voorzitter en de commissieleden. Vermits het een aanvullende beoordelling was, bracht de commissie enkel verslag uit van de oordelen betreffende de onderwerpen en facetten uit het besluit van de NVAO. Waar wenselijk en/of noodzakelijk formuleerde de commissie aandachtspunten en eventuele aanbevelingen voor verbetering. Het ontwerp van opleidingsrapport werd aan de opleiding gezonden voor een reactie. De reactie van de opleiding op het ontwerp opleidingsrapport werd door de commissie in een slotvergadering besproken. Het definitieve opleidingsrapport en de bijlagen werden samengebracht in het aanvullende visitatierapport van de academisch gerichte bacheloropleiding en de masteropleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict oordeelsvorming De commissie legt in een eerste fase een oordeel per facet vast. Daarna legt de commissie een oordeel per onderwerp vast op basis van de oordelen van de facetten die van het onderwerp deel uitmaken. Bij een aanvullende visitatie wordt een onderwerp enkel beoordeeld indien de onderliggende facetten voorwerp zijn van de aanvullende visitatie. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een overzicht gegeven van de oordelen per facet. In geval van een compensatie van facetten, wordt het oordeel op onderwerpniveau gevolgd door een motivering en aangevuld met 12 aanvullende visitatie Industriële wetenschappen: elektronica-ict

13 de weging die de commissie hanteerde in de oordeelsvorming op onderwerpniveau. In de overige gevallen wordt voor de motivering van het oordeel op onderwerpniveau verwezen naar de argumentatie bij de facetten. De oordelen per facet en per onderwerp hebben betrekking op alle locaties, afstudeerrichtingen en varianten. Daar waar er een onderscheid in het oordeel per afstudeerrichting en/of locatie en/of variant nodig is, wordt dit aangegeven in het rapport. De commissie houdt in haar beoordeling rekening met accenten die de opleiding eventueel zelf legt, met het domeinspecifieke referentiekader en met de benchmarking ten opzichte van de gelijkaardige opleidingen in andere instellingen van hoger onderwijs. Specifiek voor deze opleidingen heeft de visitatiecommissie bij de beoordeling van de onderzoeksgebondenheid en de verwevenheid van onderzoek en onderwijs rekening gehouden met de realisaties op het ogenblik van de visitatie en met de potentialiteit van de academiseringsplannen die in moeten gerealiseerd zijn. Alle oordelen en wegingen volgen de beslisregels zoals geformuleerd in de Handleiding Onderwijsvisitaties VLIR VLHORA, aangevuld protocol ter ondersteuning van de opleidingen in academisering, september Op het niveau van de facetten volgen de oordelen een vierpuntenschaal: onvoldoende, voldoende, goed en excellent. Op het niveau van de onderwerpen en op het niveau van de opleiding in haar geheel geeft de commissie een antwoord op de vraag of er in de opleiding voor dit onderwerp voldoende generieke kwaliteitswaarborgen aanwezig zijn. Hierbij kan het oordeel voldoende of onvoldoende luiden. 1.3 indeling van het rapport Het eerste deel van het opleidingsrapport geeft een overzicht van de werkzaamheden van de commissie. In het tweede deel wordt de aanvullende beoordeling weergegeven. De commissie spreekt enkel een oordeel uit over die onderwerpen en facetten waarvan de NVAO een aanvullend oordeel vraagt. Om het overzicht te bewaren behouden we in dit rapport de oorspronkelijke nummering van de onderwerpen en facetten van het beoordelingskader. aanvullende visitatie Industriële wetenschappen: elektronica-ict 13

14 14

15 deel 2 opleidingsrapporten 15

16 16 opleidingsrapport Artesis Hogeschool Antwerpen

17 Hoofdstuk 1 Artesis Hogeschool Antwerpen Algemene toelichting bij de aanvullende visitatie Industriële wetenschappen: elektronica-ict aan de Artesis Hogeschool Antwerpen In dit rapport brengt de visitatiecommissie (hierna commissie genoemd) verslag uit van haar aanvullende beoordeling over de onderwijskwaliteit van de academisch gerichte opleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict van de Artesis Hogeschool Antwerpen die zij in opdracht van de Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA) heeft onderzocht. Deze visitatie is een gevolg van de beslissing van de NVAO met betrekking tot de accreditatie aanvraag van de academisch gerichte opleidingen Industriële wetenschappen: elektronica-ict op basis van het gepubliceerde visitatierapport van 7 december De NVAO heeft op 23 en 24 juni 2010 hoorzittingen georganiseerd naar aanleiding van enkele knelpunten met betrekking tot de zorgvuldigheid van de onderwijsvisitatie. De NVAO ging over tot een hoorzitting om te kunnen beschikken over de grootst mogelijke zekerheid dat de opleiding tegen het academiseringsproces met succes voltooid zal hebben. In het proces-verbaal van 24 augustus 2010 besliste de NVAO een aanvullende visitatie te vragen conform onderstaande procedure: De aanvullende beoordeling betreft de facetten 2.2, 3.2 en 3.3 van de bacheloropleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict en de facetten 2.2, 2.8, 3.2 en 3.3van de masteropleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict van de Artesis Hogeschool Antwerpen. Ten gevolge van deze nieuwe facetbeoordeling is een nieuwe, globale afweging van alle facetten van het onderwerp programma en van het onderwerp inzet personeel vereist in zoverre de betrokken facetten anders wordt beoordeeld ten opzichte van de initiële externe beoordeling. De bijkomende visitatie kan worden uitgevoerd door dezelfde of een andere visitatiecommissie. Een nieuw samenstelde commissie vereist overeenkomstig het structuurdecreet een bekrachtiging vanwege de Erkenningscommissie. De samenstelling van de commissie kan beperkt zijn, zij het dat de aanwezigheid van minstens drie commissieleden, waaronder minstens één vakdeskundige en één onderwijsdeskundige, onontbeerlijk is. Van de opleiding wordt geen zelfevaluatierapport verwacht. Een locatiebezoek is mogelijk maar niet vereist. Als streefdatum voor de oplevering van de aanvullende visitatie stelt de NVAO 30 november 2010 voorop. Het staat het evaluatieorgaan vrij verdere invulling te geven aan de opdracht tot aanvullende visitatie mits in acht name van de bepalingen van artikel 59bis, 2, vierde lid van het structuurdecreet. opleidingsrapport Artesis Hogeschool Antwerpen 17

18 Onderwerp 2 Het programma Facet 2.2 Eisen academische gerichtheid van het programma Beoordelingscriteria: - kennisontwikkeling door studenten vindt plaats in interactie tussen het onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek (met inbegrip van het onderzoek in de kunsten) binnen relevante disciplines; - het programma sluit aan bij ontwikkelingen in de relevante discipline(s) door aantoonbare verbanden met actuele wetenschappelijke theorieën; - het programma waarborgt de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek en/of de ontwikkeling en beoefening van de kunsten; - (bij daarvoor in aanmerking komende opleidingen) het programma heeft aantoonbare verbanden met de actuele praktijk van de relevante beroepen. Visitatierapport 2009 In het visitatierapport van 2009 kende de commissie voor dit facet de beoordeling voldoende toe. De commissie vond de visie van de opleiding op academisering doordacht maar stelde vast dat de relatie tussen onderzoek en onderwijs zich nog in een embryonale fase bevindt. De commissie adviseerde om - het concept onderzoek verder uit te werken. - de plannen op het vlak van academisering verder uit te voeren. - onderzoeksthema's in het geheel van de opleiding aan bod te laten komen. - te onderzoeken welke maatschappelijke dienstverlening mogelijk is en hoe die kan bijdragen tot de academisering. In dit kader vraagt ze om ook de mogelijkheid van zomerstages te onderzoeken. Aanvullende visitatie 2010 Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen: Uit de aanvullende informatie blijkt dat er vier niveaus zijn waarop er rond academisering en onderzoek gewerkt wordt: - Op het niveau van de associatie is er een werkgroep academisering. - Op hogeschoolniveau werkt een centrale onderzoeksraad het onderzoeksbeleid uit. Het departement werkt het onderzoeksbeleid verder uit in de raad voor academisering en onderzoek. - Binnen het departement wordt het academiseringsproces aangestuurd en bewaakt door het hoofd studiegebied Industriële wetenschappen. Er werd een departementaal onderzoekscoördinator aangesteld. - Op het niveau van de opleiding werd er eveneens een onderzoekscoördinator aangesteld. Het onderzoeksbeleid op departementaal vlak staat uitgetekend in twee beleidsnota s. Op opleidingsniveau werden inhoudelijke keuzes gemaakt door de ontwikkeling van speerpunten. De onderzoekscoördinator van de opleiding coördineert het speerpuntenbeleid. De onderzoeksgroep e-lab bestaat uit twee subgroepen die elk eigen speerpuntonderzoek gedefinieerd hebben. De commissie heeft kennis genomen van het feit dat met ingang van het academiejaar de academische bachelor Industriële wetenschappen in Antwerpen gezamenlijk wordt ingericht door de Artesis Hogeschool, de Universiteit Antwerpen en de Karel de Grote-Hogeschool. Op deze wijze willen de drie instellingen op een efficiënte manier hun middelen samenbrengen. 18 opleidingsrapport Artesis Hogeschool Antwerpen

19 De commissie blijft bij haar mening dat de invulling van de bachelor- en masterproef en de themaweken op basis van de visie behoorlijk is. Op die manier kan de student aan kennisontwikkeling doen, ook in een internationale context. Uit de aanvullende informatie blijkt dat de onderzoeksvaardigheden nu meer in het geheel van de opleiding aan bod komen. Zo wordt de student van bij de aanvang van de studies in verschillende opleidingsonderdelen geleerd hoe een onderzoeksvraag moet gesteld worden. In de hogere jaren wordt de focus gaandeweg meer gelegd op zelfstandig studeren (onder meer het uitvoeren van een literatuurstudie). De labo s uit de eerste twee bachelorjaren zijn vervangen door een uitgebreid project dat een voorbereiding vormt voor de bachelorproef. Er worden infosessies georganiseerd waar het lopende onderzoek door de onderzoekers wordt toegelicht aan de studenten. Zowel in de bachelorjaren als in het masterjaar wordt in het opleidingsonderdeel projectvaardigheden expliciet aandacht besteed aan het formuleren van een onderzoeksvraag, het schrijven van wetenschappelijke artikels en het beheren van een project. Voor de bachelorstudenten vormt de bachelorproef een goede kennismaking met onderzoek. Uit de lopende onderzoeksprojecten worden door de onderzoekers onderwerpen voor de masterproeven geselecteerd. Uit die onderwerpen worden op hun beurt door de masterstudenten (in samenspraak met hun promotoren) bachelorproeven gedistilleerd. De commissie vindt dit nog steeds een gunstige ontwikkeling omdat de keuze van bachelorproef en van de masterproef meer uitgaan vanuit het concept van het departement in plaats vanuit een loutere vraag van de industrie. Het concept komt (ook) tot stand binnen een politiek van aangepaste interactie met de industrie en leidt tot een (nog) beter speerpuntenbeleid, waaraan elke vraag vanuit de industrie getoetst kan worden. De commissie is van mening dat de initiatieven van de opleiding ervoor zorgen dat de onderzoeksvaardigheden in het geheel van de opleiding aan bod komen, zowel in de bachelor- als in de masterjaren. Uit de beschikbare gegevens kan de commissie vaststellen dat de begeleiding en beoordeling van bachelorproeven steeds meer door ZAP-leden en/of doctores wordt gedaan. Verder heeft de commissie vastgesteld dat het aantal studiepunten dat door onderzoeksactieve lesgevers (dwz personeelsleden met een minimale onderzoeksopdracht van 20%) wordt verzorgd, stijgende is: 163 van de 180 studiepunten in de bachelor en alle 60 studiepunten in de master. Het feit dat de onderzoekspeerpunten van de opleiding beperkt zijn tot twee, zorgt voor een meer efficiënte inzet van de (onderzoeks)middelen. De commissie heeft gemerkt dat contractonderzoek nog volledig ontbreekt. Meer contractonderzoek zou de verdere academisering van de opleiding kunnen versnellen. De infosessies waarbij onderzoekers informatie geven over hun lopende onderzoek zijn volgens de commissie positief om de studenten vertrouwd te maken met onderzoek. Maar het verhaal van de onderzoekers moet wel kaderen in een bredere visie van de opleiding en de hogeschool op onderzoek. Daarover vond de commissie geen informatie De opleiding verwijst naar de inzet van ZAP-personeel en doctores om de academisering van de opleiding verder vorm te geven. Maar de commissie heeft niet teruggevonden welk soort onderzoek de opleiding en de hogeschool wil voeren. Ook over de positionering van de opleiding ten opzichte van de opleiding burgerlijk ingenieur heeft de commissie geen informatie gevonden. Aanbevelingen ter verbetering: De commissie stelt dat het concept onderzoek verder uitgewerkt moet worden. De commissie vraagt om de plannen op het vlak van academisering verder uit te voeren. De commissie vraagt om te onderzoeken welke maatschappelijke dienstverlening mogelijk is en hoe die kan bijdragen tot de academisering. In dit kader vraagt ze om ook de mogelijkheid van zomerstages te onderzoeken. opleidingsrapport Artesis Hogeschool Antwerpen 19

20 Facet 2.8 Masterproef Beoordelingscriteria - De masteropleiding wordt afgesloten met een masterproef waarmee de student blijk geeft van een analytisch vermogen of van een zelfstandig probleemoplossend vermogen op academisch niveau of het vermogen tot kunstzinnige schepping. Het werkstuk weerspiegelt de algemeen kritisch-reflecterende ingesteldheid of de onderzoeksingesteldheid van de student. - De masterproef heeft een omvang van ten minste één vijfde van het totale aantal studiepunten met een minimum van 15 en een maximum van 30 studiepunten. Visitatierapport 2009 In het visitatierapport van 2009 kende de commissie voor dit facet de beoordeling goed toe. Zij vond dat de opleiding het concept van de masterproef goed overdacht had. De zaak was om het concept consequent uit te voeren. Aanvullende visitatie 2010 Oordeel van de visitatiecommissie: goed De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen: Zoals al vermeld bij facet 2.2 heeft de opleiding een onderzoeksleerlijn doorheen de opleiding uitgetekend. In het masterjaar wordt in het opleidingsonderdeel projectvaardigheden - als voorbereiding op de masterproef - aandacht besteed aan projectmatig werken, aan het schrijven van Engelstalige wetenschappelijke papers en aan aspecten van onderzoeksmethodiek. Uit de aanvullende informatie blijkt dat de promotoren van de masterproeven steeds meer ZAP-leden en/of doctores zijn. Dat tot nu toe de masterproeven aanleiding gaven tot twintig wetenschappelijke publicaties, waarvan negentien in peer-reviewed internationale conferenties en één in een peer-reviewed tijdschrift, vindt de commissie een positieve evolutie. Bij het eerste visitatiebezoek had de commissie al vastgesteld dat de studenten op basis van hun masterproef een paper in het Engels moesten schrijven. De opleiding werkte aan de kwaliteitsverbetering van deze papers (onder meer op het gebied van wetenschappelijk Engels taalgebruik) door de samenwerking met Linguapolis van de Universiteit Antwerpen. De commissie is van mening dat de aanvullende informatie haar vroeger gemaakte afwegingen bevestigt. Het concept zit goed en de opleiding werkt stapsgewijs aan de realisatie ervan. De eindwerken die de commissie ten tijde van het eerste visitatiebezoek heeft gelezen waren op niveau, maar weerspiegelden nog niet volledig het nieuwe concept van de masterproef. De commissie heeft een selectie gemaakt uit de lijst van masterproeven De masterproeven van bevestigen het beeld. De commissie vond de masterproeven op niveau maar ze leunden nog te veel aan bij louter ontwerp dan bij ontwerp gekoppeld aan vernieuwing. De resultaten werden niet altijd getoetst aan de state of the art. In de gevallen dat de toetsing gebeurde zijn er niet altijd conclusies geformuleerd. De samenvattingen worden in het Engels opgesteld. De commissie heeft voorbeelden gezien waarbij het algemeen taalniveau van de masterproef en de Engelstalige samenvatting degelijk is, maar ze heeft ook een aantal masterproeven gelezen waar er zeker ruimte voor verbetering is. De commissie besluit dat de opleiding gestadig verder werkt maar het blijft zaak om de plannen effectief te realiseren. Aanbevelingen ter verbetering: De commissie vraagt de opleiding om blijvend aandacht te schenken aan het effectief realiseren van de plannen. 20 opleidingsrapport Artesis Hogeschool Antwerpen

21 Oordeel over onderwerp 2, programma: voldoende Op basis van de oordelen over: facet 2.1, relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: voldoende (2009) facet 2.2, eisen academische gerichtheid van het programma: voldoende facet 2.3, samenhang van het programma: goed (2009) facet 2.4, studieomvang: OK (2009) facet 2.5, studielast: goed (2009) facet 2.6, afstemming tussen vormgeving en inhoud: goed (2009) facet 2.7, beoordeling en toetsing: goed (2009) facet 2.8, masterproef: goed facet 2.9, toelatingsvoorwaarden: goed (2009) is de visitatiecommissie van mening dat er in de opleiding voor dit onderwerp voldoende generieke kwaliteitswaarborgen aanwezig zijn. opleidingsrapport Artesis Hogeschool Antwerpen 21

22 Onderwerp 3 Inzet van het personeel Facet 3.2 Eisen academische gerichtheid Beoordelingscriterium: - het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door onderzoekers die een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het vakgebied (met inbegrip van het onderzoek in de kunsten); - bij de daartoe in aanmerking komende opleidingen dient daarenboven voldoende personeel te beschikken over kennis en inzicht in de desbetreffende beroeps- of kunstpraktijk. Visitatierapport 2009 In het visitatierapport van 2009 kende de commissie voor dit facet de beoordeling voldoende toe. De commissie meende dat de eerste realisaties in verband met de aandachtspunten in het kader van het academiseringsproces zichtbaar waren. Het personeels- en wervingsbeleid alsook de onderzoekstaakstelling en de kwalificaties van het personeelsbestand gingen volgens haar de goede richting uit. De academische gerichtheid zou hierdoor moeten verbeteren. Zij adviseerde de opleiding om - meer werk te maken van de industriële - en onderzoekservaring. - het aantal onderzoekers dat een bijdrage levert aan het onderwijs te verhogen. Aanvullende visitatie 2010 Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen: De commissie heeft vastgesteld dat de opleiding een extra doctor heeft aangeworven en dat het contingent onderzoekers van 4,5 tot 8 VTE is uitgebreid. De onderzoekers hebben allemaal deeltijds een lesopdracht en worden ingezet bij de begeleiding van de bachelor- en masterproeven. Er is een verbeterproject nexus onderwijs-onderzoek om ieder onderwijzend personeelslid te koppelen aan een van de onderzoeksgebieden en hen in te schakelen bij - het opvolgen en begeleiden van de literatuurstudie van de bachelor/masterproef; - de ondersteuning van de praktische uitvoering van de bachelor/masterproef - de selectie van thema s van bachelor/masterproeven en bij het meeschrijven van de publicaties - het mee uitschrijven van projectaanvragen. De bestaande portfolio van iedere docent zal evolueren naar een academisch dossier dat op basis van het beleidsplan van onderzoek en academisering zal geëvalueerd worden. Een persoonlijk ontwikkelingsplan en een persoonlijk actieplan worden instrumenten om via functioneringsgesprekken de realisatie op te volgen. De commissie had bij het eerste visitatiebezoek vastgesteld dat de eerste realisaties in verband met de aandachtspunten in het kader van het academiseringsproces zichtbaar waren. Ze vond dat het personeels- en wervingsbeleid alsook de onderzoekstaakstelling en de kwalificaties van het personeelsbestand de goede richting uitgingen. Met de aanwerving van een doctor en de verdubbeling van het aantal onderzoekers wordt die mening bevestigd. De commissie waardeert verder dat de opleiding alle onderwijzende personeelsleden wil betrekken in het lopende onderzoek. Het portfolio is een adequaat instrument om de evolutie op te volgen. De commissie heeft het overzicht van de publicaties bekeken en vindt die behoorlijk. Het feit dat de masterproeven getoetst worden op publiceerbaarheid is positief. 22 opleidingsrapport Artesis Hogeschool Antwerpen

23 De commissie waardeert dat de opleiding verschillende samenwerkingsverbanden heeft aangesloten. Maar deze samenwerkingsverbanden zijn allemaal met de academische wereld. De opmerking van het vorige visitatiebezoek dat er meer werk gemaakt moet worden van industriële ervaring, blijft geldig. De koppeling met de industrie blijft nog steeds wat ondermaats. Dat blijkt ook uit het overzicht van de lopende onderzoeksprojecten. De deelname aan internationale congressen is positief maar een onderzoeksproject met de industrie zou een meerwaarde betekenen voor de opleiding. De commissie heeft vastgesteld dat de opleiding momenteel deelneemt aan een Europees onderzoeksproject maar dat er nog geen aanvraag voor een nieuw project lopende is. De commissie moedigt de opleiding aan om actief de mogelijkheden te onderzoeken. Aanbevelingen ter verbetering: De commissie vraagt dat er meer werk gemaakt wordt van de industriële ervaring. Facet 3.3 Kwantiteit personeel Beoordelingscriterium: - Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen. Visitatierapport 2009 In het visitatierapport van 2009 kende de commissie voor dit facet de beoordeling onvoldoende toe. Volgens de commissie had de opleiding duidelijk een tekort aan personeelsleden. Zij stelde vast dat een klein aantal mensen een groot aantal taken op zijn schouders nam en vroeg zich af of de initiatieven konden gehandhaafd blijven als één van deze mensen zou wegvallen. Daarnaast stelde ze vast dat er een tekort was van het aantal mensen dat onderzoek kon begeleiden. De commissie vroeg dan ook op korte termijn de geplande uitbreiding van de staf uit te voeren en meer medewerkers met een academisch profiel aan te werven. Aanvullende visitatie 2010 Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen: Bij het eerste visitatiebezoek was de commissie van mening dat de opleiding niet voldoende personeel had. Ze vroeg dus dringend uitbreiding van de staf. Ze vroeg bovendien dat bij deze uitbreiding ook mensen zouden worden gerekruteerd die geen verleden hebben bij de opleiding, aangezien de drie doctorandi alumni zijn van deze opleiding. Uit de aanvullende informatie blijkt dat de opleiding haar personeelsbeleid heeft bijgestuurd. Daar waar de opleiding ten tijde van het eerste visitatiebezoek vooral investeerde in doctorandi, heeft ze vastgesteld dat die de koppeling tussen onderwijs en onderzoek niet goed vorm konden geven. Vandaar dat de opleiding nu prioritair inzet op de aanwerving van nieuwe docenten. Deze worden gerekruteerd door middel van externe vacatures met een aanwervingscommissie die voldoende extern is samengesteld en in staat is om zowel de academische als werkveldgeoriënteerde competenties van de kandidaten adequaat te beoordelen. Om de docenten behoorlijk te omkaderen opteert de opleiding in tweede instantie en voor zover het budget het toelaat, jonge gedoctoreerden aan te werven in het ambt van doctor-assistent. Deze postdoctorale positie is volgens de opleiding ideaal om gevorderde onderzoekers toe te laten hun onderzoeks- en onderwijsmatige vaardigheden verder op peil te brengen en te groeien naar een docentenniveau. Zij zullen de docenten en hoogleraren bijstaan bij de onderzoeks- en onderwijstaken verbonden aan de opleiding. Voor taken in het onderwijs die meer praktische vaardigheden vereisen, zoals labowerk met studenten, blijft het ambt van werkleider aangewezen. Het opleidingsrapport Artesis Hogeschool Antwerpen 23

24 gaat om een profiel van master met kennis van onderwijs en basiscompetenties in onderzoek, dat bruikbare ondersteuning kan bieden aan de onderwijsstaf. Binnen dit nieuw personeelsbeleid werd een eerste doctor al aangeworven en is er ruimte om nog twee doctores aan te werven. Verder werd het contingent onderzoekers uitgebreid van 4,5 (2008) tot 8 VTE (2010). De commissie apprecieert dat de opleiding haar aanbevelingen ter harte heeft genomen. Aanbevelingen ter verbetering: De commissie vraagt het personeelsbeleid consequent verder uit te voeren. Oordeel over onderwerp 3, inzet van het personeel: voldoende Op basis van de oordelen over: facet 3.1, kwaliteit personeel: voldoende (2009) facet 3.2, eisen academische gerichtheid: voldoende facet 3.3, kwantiteit personeel: voldoende is de visitatiecommissie van mening dat er in de opleiding voor dit onderwerp voldoende generieke kwaliteitswaarborgen aanwezig zijn. 24 opleidingsrapport Artesis Hogeschool Antwerpen

25 Overzichtstabel van de oordelen score facet score onderwerp Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding voldoende (2009) Facet 1.1: Niveau en oriëntatie voldoende (2009) Facet 1.2: Domeinspecifieke eisen goed (2009) Onderwerp 2: Programma Facet 2.1: Relatie doelstelling en inhoud voldoende (2009) Facet 2.2: Eisen academische gerichtheid voldoende Facet 2.3: Samenhang goed (2009) Facet 2.4: Studieomvang OK (2009) Facet 2.5 Studietijd goed (2009) Facet 2.6: Afstemming vormgeving en inhoud goed (2009) Facet 2.7: Beoordeling en toetsing goed (2009) Facet 2.8: Masterproef goed Facet 2.9: Toelatingsvoorwaarden goed (2009) Onderwerp 3: Inzet van personeel Facet 3.1: Kwaliteit personeel voldoende (2009) Facet 3.2: Eisen academische gerichtheid voldoende Facet 3.3: Kwantiteit personeel voldoende voldoende voldoende Onderwerp 4: Voorzieningen voldoende (2009) Facet 4.1: Materiële voorzieningen voldoende (2009) Facet 4.2: Studiebegeleiding goed (2009) Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg voldoende (2009) Facet 5.1: Evaluatie resultaten voldoende (2009) Facet 5.2: Maatregelen tot verbetering goed (2009) Facet 5.3: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld goed (2009) Onderwerp 6: Resultaten voldoende (2009) Facet 6.1: Gerealiseerd niveau goed (2009) Facet 6.2: Onderwijsrendement goed (2009) De oordelen zijn van toepassing voor: Artesis Artesis Hogeschool Antwerpen - academische bachelor Industriële wetenschappen: elektronica-ict - master Industriële wetenschappen: elektronica-ict opleidingsrapport Artesis Hogeschool Antwerpen 25

26 26 opleidingsrapport Hogeschool West-Vlaanderen

27 Hoofdstuk 2 Hogeschool West-Vlaanderen Algemene toelichting bij de aanvullende visitatie Industriële wetenschappen: elektronica-ict aan de Hogeschool West-Vlaanderen In dit rapport brengt de visitatiecommissie (hierna commissie genoemd) verslag uit van haar aanvullende beoordeling over de onderwijskwaliteit van de masteropleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict van de Hogeschool West-Vlaanderen die zij in opdracht van de Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA) heeft onderzocht. Deze visitatie is een gevolg van de beslissing van de NVAO met betrekking tot de accreditatie aanvraag van de academisch gerichte opleidingen Industriële wetenschappen: elektronica-ict op basis van het gepubliceerde visitatierapport van 7 december De NVAO heeft op 23 en 24 juni 2010 hoorzittingen georganiseerd naar aanleiding van enkele knelpunten met betrekking tot de zorgvuldigheid van de onderwijsvisitatie. De NVAO ging over tot een hoorzitting om te kunnen beschikken over de grootst mogelijke zekerheid dat de opleiding tegen het academiseringsproces met succes voltooid zal hebben. In het proces-verbaal van 24 augustus 2010 besliste de NVAO een aanvullende visitatie te vragen conform onderstaande procedure: De aanvullende beoordeling betreft facet 2.8 van de masteropleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict van de Hogeschool West-Vlaanderen. Ten gevolge van deze nieuwe facetbeoordeling is een nieuwe, globale afweging van alle facetten van het onderwerp programma vereist in zoverre het facet masterproef anders wordt beoordeeld ten opzichte van de initiële externe beoordeling. De bijkomende visitatie kan worden uitgevoerd door dezelfde of een andere visitatiecommissie. Een nieuw samenstelde commissie vereist overeenkomstig het structuurdecreet een bekrachtiging vanwege de Erkenningscommissie. De samenstelling van de commissie kan beperkt zijn, zij het dat de aanwezigheid van minstens drie commissieleden, waaronder minstens één vakdeskundige en één onderwijsdeskundige, onontbeerlijk is. Van de opleiding wordt geen zelfevaluatierapport verwacht. Een locatiebezoek is mogelijk maar niet vereist. Als streefdatum voor de oplevering van de aanvullende visitatie stelt de NVAO 30 november 2010 voorop. Het staat het evaluatieorgaan vrij verdere invulling te geven aan de opdracht tot aanvullende visitatie mits inachtname van de bepalingen van artikel 59bis, 2, vierde lid van het structuurdecreet. opleidingsrapport Hogeschool West-Vlaanderen 27

28 Onderwerp 2 Het programma Facet 2.8 Masterproef Beoordelingscriteria - De masteropleiding wordt afgesloten met een masterproef waarmee de student blijk geeft van een analytisch vermogen of van een zelfstandig probleemoplossend vermogen op academisch niveau of het vermogen tot kunstzinnige schepping. Het werkstuk weerspiegelt de algemeen kritisch-reflecterende ingesteldheid of de onderzoeksingesteldheid van de student. - De masterproef heeft een omvang van ten minste één vijfde van het totale aantal studiepunten met een minimum van 15 en een maximum van 30 studiepunten. Visitatierapport 2009 In het visitatierapport van 2009 kende de commissie voor dit facet de beoordeling onvoldoende toe. Zij stelde vast dat het concept van de masterproef adequaat uitgeschreven was maar dat in een aantal gelezen eindwerken de onderzoekscomponent nog niet voldoende uitgebouwd was. Bij een aantal werken vond ze de kwaliteit echter ondermaats, wat volgens haar erop wees dat de opleiding het minimumniveau van een eindwerk niet voldoende hoog legt. Zij adviseerde de opleiding om - bij de selectie van de onderwerpen een rangorde in te voeren van het potentieel academisch gehalte van de onderwerpen die voorgesteld worden door het werkveld. - meer aandacht te besteden aan de academische diepgang van de masterproeven. - aandacht te hebben voor een optimale begeleiding van de masterproeven. Aanvullende visitatie 2010 Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen: De opleiding heeft het concept van de masterproef duidelijk beschreven in het masterproefcompendium. Thema's voor de masterproef kunnen worden ingediend door de academische wereld, het werkveld, onderzoekers van de hogeschool en studenten. De voorstellen worden door een voorlopige promotor geanalyseerd op het academische gehalte.. Onderwerpen die aansluiten bij de onderzoekslijnen van de opleiding krijgen de voorkeur. De laatste jaren is dit aantal dan ook duidelijk gestegen. De aanwezigheid van de onderzoekscomponent is essentieel om als thema van de masterproef aanvaard te worden. Voorstellen met een uitvoerend karakter worden geheroriënteerd naar verwante professioneel gerichte opleidingen. Om zekerheid te hebben dat de student de nodige startcompetenties heeft, kan de student pas zijn masterproef aanvangen als hij alle modules van de bacheloropleiding heeft afgerond. De structuur van de scriptie werd aangepast met aandacht voor de onderzoeksvraag, literatuurlijst en technologieonderzoek. De structuur werd expliciet beschreven. Er werd een masterproefkalender opgesteld met tien verschillende deadlines. Per deadline is aangegeven wat van de student verwacht wordt. Voorbeeldscripties worden ter beschikking gesteld van de studenten. De beoordeling van de masterproef werd aangepast en bestaat uit drie delen. De eerste twee hebben betrekking op de beoordeling van het doelstellingen (30%), het jaarwerk (30%) en de attitudes (25%). Deze worden door beide promotoren beoordeeld. Het vierde element betreft de thesisverdediging (25%). De toekenning van punten voor dit deel gebeurt door een externe jury, bestaande uit een vastejury van externe promotoren van 28 opleidingsrapport Hogeschool West-Vlaanderen

29 masterproeven. De student kan zijn masterproef maar verdedigen indien het niveau voldoende hoog is. Masterproeven met minder een score van minder dan tien op twintig kunnen herkansen maar worden nooit gedelibereerd. De commissie vond het concept van de masterproef nog meer adequaat uitgeschreven in het masterproefcompendium. Zij waardeert dat de opleiding in het compendium een aantal processtappen verder verfijnd heeft ten opzichte van de versie die de commissie in 2008 heeft ingekeken. Het betreft de selectie van de onderwerpen, waarbij de opleiding nu meer aandacht heeft voor de onderzoeksvraag en het academisch gehalte van de masterproef. De commissie heeft kennis genomen van de verdere initiatieven om het concept van de masterproef te verfijnen. Zo wordt vanaf academiejaar een Nederlandstalige en Engelstalige abstract verplicht in IEEE-stijl. Om de onderbouwing van de masterproef te verzekeren wordt vanaf dit academiejaar de studenten verplicht om de literatuurgegevens bij te houden via EndNote Web en te delen met de promotoren. De beoordeling van de masterproeven zal in de toekomst gebeuren door een leescommissie bestaande uit de twee promotoren die steeds aangevuld zal worden door een lid uit de academische en/of bedrijfswereld. De commissie waardeert deze initiatieven die zeker tot een verdere verbetering van de kwaliteit van de masterproeven zullen leiden. De commissie is van mening dat de begeleiding en bijsturing nog beter kan, zeker wat betreft het naleven van de richtlijnen van het compendium. Dit uit zich in de beoordeling van de gelezen masterproeven. Volgens de commissie verdienen alle gelezen masterproeven minstens de beoordeling geslaagd De kwaliteit van de gemiddelde en goede masterproeven werden volgens haar correct beoordeeld. De zwakker presterende werken hebben volgens de commissie eerder geflatteerde beoordelingen gekregen. Maar zoals al vermeld was geen enkele van de gelezen masterproeven ondermaats. De masterproeven beantwoorden in gemiddelde en goede mate aan de eisen van het compendium. De rol van de promotoren is beschreven in het compendium maar de commissie is van mening dat de rol van de promotoren zich vooral richt op ingrijpen als de zaak verkeerd dreigt te lopen. Ze vindt dat de rol van een promotor een meer proactieve aanpak mag inhouden. Het feit dat de opleiding een beoordelingsschema gebruikt vindt de commissie positief. Volgens de commissie is het schema nog te veel een oplijsting van een aantal gedragseigenschappen met een verschillend gewicht en zou het beoordelingschema verder uitgebreid moeten worden met inhoudelijke indicatoren. Aanbevelingen ter verbetering: De commissie vraagt aandacht voor een betere, meer proactieve begeleiding van de masterproeven. Oordeel over onderwerp 2, programma: voldoende Op basis van de oordelen over: facet 2.1, relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: voldoende (2009) facet 2.2, eisen professionele gerichtheid van het programma: voldoende (2009) facet 2.3, samenhang van het programma: goed (2009) facet 2.4, studieomvang: OK (2009) facet 2.5, studielast: voldoende (2009) facet 2.6, afstemming tussen vormgeving en inhoud: voldoende (2009) facet 2.7, beoordeling en toetsing: goed (2009) facet 2.8, masterproef: voldoende facet 2.9, toelatingsvoorwaarden: goed (2009) is de commissie van mening dat er in de opleiding voor dit onderwerp voldoende generieke kwaliteitswaarborgen aanwezig zijn. opleidingsrapport Hogeschool West-Vlaanderen 29

30 Overzichtstabel van de oordelen score facet score onderwerp Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding voldoende (2009) Facet 1.1: Niveau en oriëntatie goed (2009) Facet 1.2: Domeinspecifieke eisen goed (2009) Onderwerp 2: Programma voldoende Facet 2.1: Relatie doelstelling en inhoud voldoende (2009) Facet 2.2: Eisen professionele en academische gerichtheid voldoende (2009) Facet 2.3: Samenhang goed (2009) Facet 2.4: Studieomvang OK (2009) Facet 2.5 Studietijd voldoende (2009) Facet 2.6: Afstemming vormgeving en inhoud voldoende (2009) Facet 2.7: Beoordeling en toetsing goed (2009) Facet 2.8: Masterproef voldoende Facet 2.9: Toelatingsvoorwaarden goed (2009) Onderwerp 3: Inzet van personeel voldoende (2009) Facet 3.1: Kwaliteit personeel goed (2009) Facet 3.2: Eisen professionele gerichtheid voldoende (2009) Facet 3.3: Kwantiteit personeel voldoende (2009) Onderwerp 4: Voorzieningen voldoende (2009) Facet 4.1: Materiële voorzieningen goed (2009) Facet 4.2: Studiebegeleiding goed (2009) Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg voldoende (2009) Facet 5.1: Evaluatie resultaten voldoende (2009) Facet 5.2: Maatregelen tot verbetering voldoende (2009) Facet 5.3: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld goed (2009) Onderwerp 6: Resultaten voldoende (2009) Facet 6.1: Gerealiseerd niveau goed (2009) Facet 6.2: Onderwijsrendement excellent (2009) De oordelen zijn van toepassing voor: HOWEST Hogeschool West-Vlaanderen - academische bachelor Industriële wetenschappen: elektronica-ict - master Industriële wetenschappen: elektronica-ict 30 opleidingsrapport Hogeschool West-Vlaanderen

31 Hoofdstuk 3 Karel de Grote-Hogeschool Antwerpen Algemene toelichting bij de aanvullende visitatie Industriële wetenschappen: elektronica-ict aan de Karel de Grote-Hogeschool Antwerpen In dit rapport brengt de visitatiecommissie (hierna commissie genoemd) verslag uit van haar aanvullende beoordeling over de onderwijskwaliteit van de masteropleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict van de Karel de Grote-Hogeschool die zij in opdracht van de Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA) heeft onderzocht. Deze visitatie is een gevolg van de beslissing van de NVAO met betrekking tot de accreditatie aanvraag van de academisch gerichte opleidingen Industriële wetenschappen: elektronica-ict op basis van het gepubliceerde visitatierapport van 7 december De NVAO heeft op 23 en 24 juni 2010 hoorzittingen georganiseerd naar aanleiding van enkele knelpunten met betrekking tot de zorgvuldigheid van de onderwijsvisitatie. De NVAO ging over tot een hoorzitting om te kunnen beschikken over de grootst mogelijke zekerheid dat de opleiding tegen het academiseringsproces met succes voltooid zal hebben. In het proces-verbaal van 24 augustus 2010 besliste de NVAO een aanvullende visitatie te vragen conform onderstaande procedure: De aanvullende beoordeling betreft facet 2.8 van de masteropleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict van de Karel de Grote-Hogeschool. Ten gevolge van deze nieuwe facetbeoordeling is een nieuwe, globale afweging van alle facetten van het onderwerp programma vereist in zoverre het facet masterproef anders wordt beoordeeld ten opzichte van de initiële externe beoordeling. De bijkomende visitatie kan worden uitgevoerd door dezelfde of een andere visitatiecommissie. Een nieuw samenstelde commissie vereist overeenkomstig het structuurdecreet een bekrachtiging vanwege de Erkenningscommissie. De samenstelling van de commissie kan beperkt zijn, zij het dat de aanwezigheid van minstens drie commissieleden, waaronder minstens één vakdeskundige en één onderwijsdeskundige, onontbeerlijk is. Van de opleiding wordt geen zelfevaluatierapport verwacht. Een locatiebezoek is mogelijk maar niet vereist. Als streefdatum voor de oplevering van de aanvullende visitatie stelt de NVAO 30 november 2010 voorop. Het staat het evaluatieorgaan vrij verdere invulling te geven aan de opdracht tot aanvullende visitatie mits inachtname van de bepalingen van artikel 59bis, 2, vierde lid van het structuurdecreet. opleidingsrapport Karel de Grote-Hogeschool 31

Doelstellingen Onderwerp niet behandeld tijdens de verkorte procedure na tijdelijke erkenning.

Doelstellingen Onderwerp niet behandeld tijdens de verkorte procedure na tijdelijke erkenning. Ontwerp van accreditatierapport en -besluit met een positieve beoordeling van de accreditatieaanvraag voor de opleiding Master of Science in de architectuur (master) van de Universiteit Antwerpen (na tijdelijke

Nadere informatie

Onderwijsvisitaties van de eerste academiserende opleidingen van de hogescholen afgerond

Onderwijsvisitaties van de eerste academiserende opleidingen van de hogescholen afgerond PERSBERICHT Onderwijsvisitaties van de eerste academiserende opleidingen van de hogescholen afgerond maandag 7 december 2009 van 14.00 tot 17.00 uur, Brussel Paleis der Schone Kunsten Volgens het structuurdecreet

Nadere informatie

Doelstellingen van de opleiding Onderwerp niet behandeld tijdens de verkorte procedure na tijdelijke erkenning.

Doelstellingen van de opleiding Onderwerp niet behandeld tijdens de verkorte procedure na tijdelijke erkenning. nvao nederiands - viaamse accreditatieorganisatie Besluit datum 21 november 2016 onderwerp Definitief accreditatiebesluit (004107) bijlage 1 Intrekking en nieuwe vaststelling van het accreditatiebesluit

Nadere informatie

Nieuw accreditatiestelsel: de opleidingsbeoordeling

Nieuw accreditatiestelsel: de opleidingsbeoordeling Wie zijn wij? Patrick van den Bosch Expert Kwaliteitszorg Patrick.vandenbosch@vluhr.be Nieuw accreditatiestelsel: de opleidingsbeoordeling Wouter Teerlinck Expert Kwaliteitszorg Wouter.teerlinck@vluhr.be

Nadere informatie

Informatievergadering. Hervisitatie Specifieke lerarenopleiding

Informatievergadering. Hervisitatie Specifieke lerarenopleiding Informatievergadering Hervisitatie Specifieke lerarenopleiding Wie zijn we? Besluit Vlaamse Regering Visitatieprotocol Planning ZER en beoordelingskader Visitatieproces Visitatiecommissie 23/04/2014 2

Nadere informatie

Drama Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloren masteropleiding Drama aan de Artesis Hogeschool Antwerpen

Drama Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloren masteropleiding Drama aan de Artesis Hogeschool Antwerpen A A N V U L L E N D E V I S I T A T I E Drama Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloren masteropleiding Drama aan de Artesis Hogeschool Antwerpen V l a a m s e H o g e s c h

Nadere informatie

Industriële wetenschappen: elektronica ICT e-media

Industriële wetenschappen: elektronica ICT e-media ONDERWIJSVISITATIE Industriële wetenschappen: elektronica ICT e-media Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloropleiding en de masteropleiding Industriële wetenschappen: elektronica-ict,

Nadere informatie

Arteveldehogeschool. Bachelor in het onderwijs: lager onderwijs. (professioneel gerichte bachelor)

Arteveldehogeschool. Bachelor in het onderwijs: lager onderwijs. (professioneel gerichte bachelor) Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: lager onderwijs (professioneel gerichte bachelor) Accreditatie bestaande Opleiding NVAO Ontwerp van Accreditatierapport en besluit 2 december 2008 Inhoud

Nadere informatie

Arteveldehogeschool. Bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs. (professioneel gerichte bachelor)

Arteveldehogeschool. Bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs. (professioneel gerichte bachelor) Arteveldehogeschool Bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs (professioneel gerichte bachelor) Accreditatie bestaande Opleiding NVAO Accreditatierapport en besluit 2 december 2008 Inhoud 1 Samenvattende

Nadere informatie

A A N V U L L E N D E V I S I T A T I E

A A N V U L L E N D E V I S I T A T I E A A N V U L L E N D E V I S I T A T I E Industriële wetenschappen: elektromechanica Een aanvullend onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bachelor- en masteropleiding Industriële wetenschappen:

Nadere informatie

AANVULLENDE VISITATIE

AANVULLENDE VISITATIE AANVULLENDE VISITATIE Biowetenschappen Een aanvullend onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bachelor- en masteropleidingen Biowetenschappen aan de Katholieke Hogeschool Kempen Vlaamse

Nadere informatie

1 Samenvattende conclusie 3. 2 Besluit 4

1 Samenvattende conclusie 3. 2 Besluit 4 Karel de Grote-Hogeschool - Katholieke Hogeschool Antwerpen Bachelor in de industriële wetenschappen: elektromechanica (academisch gerichte bachelor) Accreditatie bestaande Opleiding NVAO Accreditatierapport

Nadere informatie

ERKENNING NIEUWE OPLEIDING VLAANDEREN SJABLOON AANVRAAGDOSSIER AMBTSHALVE GEREGISTREERDE INSTELLINGEN MACRODOELMATIGHEIDSTOETS TOETS NIEUWE OPLEIDING

ERKENNING NIEUWE OPLEIDING VLAANDEREN SJABLOON AANVRAAGDOSSIER AMBTSHALVE GEREGISTREERDE INSTELLINGEN MACRODOELMATIGHEIDSTOETS TOETS NIEUWE OPLEIDING ERKENNING NIEUWE OPLEIDING VLAANDEREN SJABLOON AANVRAAGDOSSIER AMBTSHALVE GEREGISTREERDE INSTELLINGEN MACRODOELMATIGHEIDSTOETS TOETS NIEUWE OPLEIDING Opzet en structuur De sjabloon van het aanvraagdossier

Nadere informatie

Visitatieprotocol. specifieke lerarenopleidingen november 2009

Visitatieprotocol. specifieke lerarenopleidingen november 2009 Visitatieprotocol specifieke lerarenopleidingen 9 10 12 november 2009 Programma 1. Wie zijn we? 2. Terminologie 3. De specifieke lerarenopleiding 4. Stelsel van kwaliteitszorg 5. Genese visitatieprotocol

Nadere informatie

Besluit. Voozieningen (facet 4.1 )

Besluit. Voozieningen (facet 4.1 ) n ed erl a n d s - v I a a ms e a ccr ed itati eo r ga ni sati e Besluit Accreditatierapport en -besluit met een positieve beoordeling van de accreditatieaanvraag voor de opleiding Bachelor in de interieurvormgeving

Nadere informatie

Productontwikkeling Een aanvullend onderzoek naar de kwaliteit van de masteropleiding Productontwikkeling aan de Artesis Hogeschool Antwerpen

Productontwikkeling Een aanvullend onderzoek naar de kwaliteit van de masteropleiding Productontwikkeling aan de Artesis Hogeschool Antwerpen A A N V U L L E N D E V I S I T A T I E Productontwikkeling Een aanvullend onderzoek naar de kwaliteit van de masteropleiding Productontwikkeling aan de Artesis Hogeschool Antwerpen V l a a m s e H o g

Nadere informatie

De onderwijsvisitatie Industriële wetenschappen: verpakkingstechnologie. Ravensteingalerij 27, bus 3 1000 Brussel tel.: 02 211 41 90 info@vlhora.

De onderwijsvisitatie Industriële wetenschappen: verpakkingstechnologie. Ravensteingalerij 27, bus 3 1000 Brussel tel.: 02 211 41 90 info@vlhora. ONDERWIJSVISITATIE Industriële wetenschappen: verpakkingstechnologie Een onderzoek naar de kwaliteit van de academische bachelor en master Industriële wetenschappen: verpakkingstechnologie aan de Vlaamse

Nadere informatie

Inleiding. I. Decretaal kader en eisen vanuit het accreditatiekader

Inleiding. I. Decretaal kader en eisen vanuit het accreditatiekader Leidraad ten behoeve van de leden van visitatiecommissies van academiserende opleidingen: Beoordeling van de potentialiteit van het academiseringsproces Inleiding Deze leidraad heeft tot doel de visitatiepanels

Nadere informatie

Politieonderwijs & externe kwaliteitszorg op weg naar accreditatie

Politieonderwijs & externe kwaliteitszorg op weg naar accreditatie Politieonderwijs & externe kwaliteitszorg op weg naar accreditatie dr. Steven Van Luchene [VLIR Cel Kwaliteitszorg] op weg naar accreditatie 1. routebeschijving: tno visita e accredita e 2. de meet: generieke

Nadere informatie

Besluit. Oordeel en samenvattend advies van de visitatiecommissie. Doelstellingen. Programma

Besluit. Oordeel en samenvattend advies van de visitatiecommissie. Doelstellingen. Programma n ed erl a n ds - v I a a mse a ccr e ditati eo r ga ni sati e Besluit Accreditatierapport en -besluit met een positieve beoordeling van de accreditatieaanvreag voor de opleiding Master of Arts in de bedrijfscommunicatie*

Nadere informatie

Kwaliteitszorg en accreditatie

Kwaliteitszorg en accreditatie Infofiche Kwaliteitszorg en accreditatie Om kwaliteitsvol onderwijs te garanderen, worden opleidingen en instellingen beoordeeld. Enerzijds is er interne kwaliteitszorg die binnen de hogeschool of universiteit

Nadere informatie

Karel de Grote-Hogeschool - Katholieke Hogeschool Antwerpen. Master in de industriële wetenschappen: elektromechanica. (master)

Karel de Grote-Hogeschool - Katholieke Hogeschool Antwerpen. Master in de industriële wetenschappen: elektromechanica. (master) Karel de Grote-Hogeschool - Katholieke Hogeschool Antwerpen Master in de industriële wetenschappen: elektromechanica (master) Accreditatie bestaande Opleiding NVAO Accreditatierapport en besluit 27 oktober

Nadere informatie

De onderwijsvisitatie Industriële wetenschappen: informatica

De onderwijsvisitatie Industriële wetenschappen: informatica ONDERWIJSVISITATIE Industriële wetenschappen: informatica Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloropleiding en masteropleiding Industriële wetenschappen: informatica aan de Vlaamse

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool Drenthe

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool Drenthe College van Bestuur Hogeschool Drenthe Postbus 2080 7801 CB EMMEN Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Chemie van de Hogeschool

Nadere informatie

O N D E R W I J S V I S I T A T I E

O N D E R W I J S V I S I T A T I E O N D E R W I J S V I S I T A T I E Interieurvormgeving en meubelontwerp Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte bacheloropleiding Interieurvormgeving en de bachelor-nabacheloropleiding

Nadere informatie

O N D E R W I J S V I S I T A T I E

O N D E R W I J S V I S I T A T I E O N D E R W I J S V I S I T A T I E Interieurarchitectuur Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloren masteropleiding Interieurarchitectuur aan de Vlaamse hogescholen V l a a

Nadere informatie

Het rapport is ook elektronisch beschikbaar op http://www.vlhora.be > evaluatieorgaan > visitatierapporten > huidige visitatieronde

Het rapport is ook elektronisch beschikbaar op http://www.vlhora.be > evaluatieorgaan > visitatierapporten > huidige visitatieronde ONDERWIJSVISITATIE Industriële wetenschappen: chemie Industriële wetenschappen: biochemie Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloren masteropleiding Industriële wetenschappen:

Nadere informatie

2QWZHUS$FFUHGLWDWLHNDGHU EHVWDDQGHRSOHLGLQJHQKRJHU RQGHUZLMV9ODDQGHUHQ $SULO

2QWZHUS$FFUHGLWDWLHNDGHU EHVWDDQGHRSOHLGLQJHQKRJHU RQGHUZLMV9ODDQGHUHQ $SULO 2QWZHUS$FFUHGLWDWLHNDGHU EHVWDDQGHRSOHLGLQJHQKRJHU RQGHUZLMV9ODDQGHUHQ $SULO Lange Voorhout 20 Postbus 556 2501 CN Den Haag P.O. Box 556 2501 CN The Hague The Netherlands T +31 (0)70 312 2300 F +31 (0)70

Nadere informatie

Besluit. Voozieningen

Besluit. Voozieningen nederl ands - ul oamse acøeditati eorganisatie Besluit datum 20 augustus 201 5 onderwerp Ontwerp van accreditatierapport en -besluit (0041 00) bülage 2 Accreditatierapport en -besluit met een positieve

Nadere informatie

Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase

Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs [hbo-bachelor]: uitwerking voor Associate degree-programma s tijdens de pilotfase 11 februari 2008 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Accreditatiekader, toegespitst

Nadere informatie

Elektrotechniek Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte bacheloropleiding Elektrotechniek aan de Vlaamse hogescholen

Elektrotechniek Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte bacheloropleiding Elektrotechniek aan de Vlaamse hogescholen O N D E R W I J S V I S I T A T I E Elektrotechniek Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte bacheloropleiding Elektrotechniek aan de Vlaamse hogescholen V l a a m s e H o g e s c

Nadere informatie

Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen

Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Oordeel bij de aanvraag tot inrichting van een anderstalige equivalente initiële bachelor- of masteropleiding (Codex Hoger Onderwijs dd. 20 december 2013, deel 2. Structuur

Nadere informatie

Masterproef Inhoud en Evaluatie

Masterproef Inhoud en Evaluatie Masterproef Inhoud en Evaluatie Inhoudstafel 1. De masterproef en haar onderwerp 2. Goedkeuring van het onderwerp 3. Het vak Master s Thesis 4. Output van de Master s Thesis 5. Evaluatoren en evaluatie

Nadere informatie

Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen

Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Oordeel bij de aanvraag tot inrichting van een anderstalige equivalente initiële bachelor- of masteropleiding (Codex Hoger Onderwijs dd. 20 december 2013, deel 2. Structuur

Nadere informatie

VISITATIE TOEGEPASTE TAALKUNDE

VISITATIE TOEGEPASTE TAALKUNDE VISITATIE TOEGEPASTE TAALKUNDE EEN KIJK VAN ONDERUIT Prof.dr. Rita Godyns, decaan Faculteit Toegepaste Taalkunde Hogeschool Gent Universiteit Gent Overzicht: situering van de opleiding het visitatieproces

Nadere informatie

Handreiking aanvraag Toets Nieuwe Opleiding Nederland

Handreiking aanvraag Toets Nieuwe Opleiding Nederland Handreiking aanvraag Toets Nieuwe Opleiding Nederland 17 december 2015 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Wanneer een Toets Nieuwe Opleiding? 4 3 Werkwijze Toets Nieuwe Opleiding 5 4 Aanvraagdossier ten behoeve van

Nadere informatie

Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen

Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Oordeel bij de aanvraag tot inrichting van een anderstalige equivalente initiële bachelor- of masteropleiding (Codex Hoger Onderwijs dd. 20 december 2013, deel 2. Structuur

Nadere informatie

Het rapport is ook elektronisch beschikbaar op http://www.vlhora.be > evaluatieorgaan > visitatierapporten > huidige visitatieronde

Het rapport is ook elektronisch beschikbaar op http://www.vlhora.be > evaluatieorgaan > visitatierapporten > huidige visitatieronde ONDERWIJSVISITATIE Industriële wetenschappen: chemie Industriële wetenschappen: biochemie Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloren masteropleiding Industriële wetenschappen:

Nadere informatie

De lijst vermeldt de gegevens bedoeld in artikel 64, 2, 2 [... geschr. decr. 19 maart 2004, art. V.25,I: 1 januari 2003)].

De lijst vermeldt de gegevens bedoeld in artikel 64, 2, 2 [... geschr. decr. 19 maart 2004, art. V.25,I: 1 januari 2003)]. AFDELING 3 OVERGANGSBEPALINGEN ONDERAFDELING 1 OMVORMING NAAR BACHELOR-MASTERSTRUCTUUR Art. 123. 1. De universiteiten en hogescholen vormen hun academische opleidingen c.q. hun basisopleidingen die zij

Nadere informatie

Karel de Grote-Hogeschool - Katholieke Hogeschool Antwerpen. Bachelor in de industriële wetenschappen: elektronica-ict. (academisch gerichte bachelor)

Karel de Grote-Hogeschool - Katholieke Hogeschool Antwerpen. Bachelor in de industriële wetenschappen: elektronica-ict. (academisch gerichte bachelor) Karel de Grote-Hogeschool - Katholieke Hogeschool Antwerpen Bachelor in de industriële wetenschappen: elektronica-ict (academisch gerichte bachelor) Accreditatie bestaande Opleiding NVAO Accreditatierapport

Nadere informatie

O N D E R W I J S V I S I T A T I E

O N D E R W I J S V I S I T A T I E O N D E R W I J S V I S I T A T I E Landschaps- en tuinarchitectuur Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte bacheloropleiding Landschaps- en tuinarchitectuur en de bachelorna-bacheloropleiding

Nadere informatie

DE ONDERWIJSVISITATIE VERKORTE PROCEDURE Bouwkunde

DE ONDERWIJSVISITATIE VERKORTE PROCEDURE Bouwkunde DE ONDERWIJSVISITATIE VERKORTE PROCEDURE Bouwkunde Een evaluatie van de kwaliteit van de Master of Science in de industriële wetenschappen: bouwkunde aan de Universiteit Hasselt in samenwerking met de

Nadere informatie

O N D E R W I J S V I S I T A T I E

O N D E R W I J S V I S I T A T I E O N D E R W I J S V I S I T A T I E Stedenbouw en ruimtelijke planning Een onderzoek naar de kwaliteit van de masteropleiding Stedenbouw en ruimtelijke planning aan de Vlaamse hogescholen V l a a m s e

Nadere informatie

Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen

Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Oordeel bij de aanvraag tot inrichting van een anderstalige equivalente initiële bachelor- of masteropleiding (Codex Hoger Onderwijs dd. 20 december 2013, deel 2. Structuur

Nadere informatie

Het rapport is ook elektronisch beschikbaar op http://www.vlhora.be>evaluatieorgaan>visitatierapporten>huidige visitatieronde

Het rapport is ook elektronisch beschikbaar op http://www.vlhora.be>evaluatieorgaan>visitatierapporten>huidige visitatieronde ONDERWIJSVISITATIE Industriële wetenschappen: milieukunde Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloren masteropleiding Industriële wetenschappen: milieukunde aan de Vlaamse hogescholen

Nadere informatie

industriële wetenschappen: elektromechanica en elektronica-ict

industriële wetenschappen: elektromechanica en elektronica-ict DE ONDERWIJSVISITATIE VERKORTE PROCEDURE industriële wetenschappen: elektromechanica en elektronica-ict een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bachelor- en masteropleiding industriële

Nadere informatie

Concept Academisering Concrete vereisten Evolutie naar academisch: quid? Academisering. Anton Schuurmans. 8 oktober 2009

Concept Academisering Concrete vereisten Evolutie naar academisch: quid? Academisering. Anton Schuurmans. 8 oktober 2009 Concept 8 oktober 2009 Concept Wat vooraf ging... Invoering Bologna Concept Bolognaverklaring 19 juni 1999: verhoging mobiliteit binnen Europa bachelor-masterstructuur studiepunten (credits) uitwisseling

Nadere informatie

De opleiding Master na master in de Actuariële Wetenschappen van de Vrije Universiteit Brussel

De opleiding Master na master in de Actuariële Wetenschappen van de Vrije Universiteit Brussel Visitatie Actuariële Wetenschappen De opleiding Master na master in de Actuariële Wetenschappen van de Vrije Universiteit Brussel Verkorte procedure www.vlir.be Brussel-december 2010 Exemplaren van dit

Nadere informatie

O N D E R W I J S V I S I T A T I E

O N D E R W I J S V I S I T A T I E O N D E R W I J S V I S I T A T I E Beeldende kunsten Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloren masteropleiding Beeldende kunsten, de masteropleiding Fine arts, de master-na-masteropleiding

Nadere informatie

Kader Opleidingsaccreditatie. - Vlaanderen 2015-2021

Kader Opleidingsaccreditatie. - Vlaanderen 2015-2021 Kader Opleidingsaccreditatie - Vlaanderen 2015-2021 20 maart 2015 Pagina 2 van 17 Inhoud 1 Opzet 5 2 Beoordelingskader 6 3 Beoordelingsschaal en beslisregel 7 4 Samenstelling van de visitatiecommissie

Nadere informatie

Productdesign Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloren masteropleiding Productdesign aan de Vlaamse hogescholen

Productdesign Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloren masteropleiding Productdesign aan de Vlaamse hogescholen O N D E R W I J S V I S I T A T I E Productdesign Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloren masteropleiding Productdesign aan de Vlaamse hogescholen V l a a m s e H o g e s

Nadere informatie

Het rapport is ook elektronisch beschikbaar op > evaluatieorgaan > visitatierapporten > huidige visitatieronde

Het rapport is ook elektronisch beschikbaar op  > evaluatieorgaan > visitatierapporten > huidige visitatieronde ONDERWIJSVISITATIE Biowetenschappen Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloropleiding en masteropleiding Biowetenschappen aan de Vlaamse hogescholen Vlaamse Hogescholenraad 18

Nadere informatie

Het rapport is ook elektronisch beschikbaar op http://www.vlhora.be>evaluatieorgaan>visitatierapporten>huidige visitatieronde

Het rapport is ook elektronisch beschikbaar op http://www.vlhora.be>evaluatieorgaan>visitatierapporten>huidige visitatieronde ONDERWIJSVISITATIE Industriële wetenschappen: industrieel ontwerpen Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloren masteropleiding Industriële wetenschappen: industrieel ontwerpen

Nadere informatie

Besluit. Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus CA LEIDERDORP

Besluit. Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus CA LEIDERDORP Aan het Bestuur van de Leidse Onderwijsinstellingen (LOI) Postbus 4200 2350 CA LEIDERDORP Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor

Nadere informatie

Ontwerp Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs Vlaanderen April 2004

Ontwerp Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs Vlaanderen April 2004 Ontwerp Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs Vlaanderen April 2004 Lange Voorhout 20 Postbus 556 2501 CN Den Haag P.O. Box 556 2501 CN The Hague The Netherlands T +31 (0)70 312 2300 F +31

Nadere informatie

Visitaties in de hogescholen en universiteiten. VEP 7 december 2012

Visitaties in de hogescholen en universiteiten. VEP 7 december 2012 Visitaties in de hogescholen en universiteiten VEP 7 december 2012 1 Visitaties in de hogescholen en universiteiten 1. Situering van de visitaties in de kwaliteitsbewaking 2. Onderzoek van Belgische Rekenhof

Nadere informatie

Brussel september 2008. Deel 1 Handleiding onderwijsvisitaties

Brussel september 2008. Deel 1 Handleiding onderwijsvisitaties Brussel september 2008 Deel 1 Handleiding onderwijsvisitaties Brussel september 2008 Handleiding onderwijsvisitaties DEEL 1 VLIR Ravensteingalerij 27 B 1000 Brussel t e l +32 (0)2 792 55 00 f a x +32 (0)2

Nadere informatie

Industriële wetenschappen: industriële kunststofverwerking

Industriële wetenschappen: industriële kunststofverwerking O N D E R W I J S V I S I T A T I E Industriële wetenschappen: (industriële) kunststofverwerking Een onderzoek naar de kwaliteit van de masteropleiding Industriële wetenschappen: kunststofverwerking en

Nadere informatie

COMMISSIE HOGER ONDERWIJS VLAANDEREN

COMMISSIE HOGER ONDERWIJS VLAANDEREN COMMISSIE HOGER ONDERWIJS VLAANDEREN SJABLOON AANVRAAGDOSSIER AMBTSHALVE GEREGISTREERDE INSTELLINGEN MACRODOELMATIGHEIDSTOETS M.H.O. OP TOETS NIEUWE OPLEIDING Opzet en structuur Dit sjabloon met richtlijnen

Nadere informatie

O N D E R W I J S V I S I T A T I E

O N D E R W I J S V I S I T A T I E O N D E R W I J S V I S I T A T I E Industriële wetenschappen: bouwkunde Industriële wetenschappen: landmeten Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloren masteropleiding Industriële

Nadere informatie

Richtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Positionering van de opleidingen De vergelijking met Vlaanderen

Richtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Positionering van de opleidingen De vergelijking met Vlaanderen Richtlijn beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Het is aan het beoordelingspanel om te bepalen of deze toelichting relevant is bij de beoordeling van de onderhavige opleiding. Positionering

Nadere informatie

Elektronica-ICT Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte bacheloropleiding Elektronica-ICT aan de Vlaamse hogescholen

Elektronica-ICT Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte bacheloropleiding Elektronica-ICT aan de Vlaamse hogescholen O N D E R W I J S V I S I T A T I E Elektronica-ICT Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte bacheloropleiding Elektronica-ICT aan de Vlaamse hogescholen V l a a m s e H o g e s c

Nadere informatie

Projectmanagement Een onderzoek naar de kwaliteit van de master-na-masteropleiding Projectmanagement aan de Vlaamse hogescholen

Projectmanagement Een onderzoek naar de kwaliteit van de master-na-masteropleiding Projectmanagement aan de Vlaamse hogescholen O N D E R W I J S V I S I T A T I E Projectmanagement Een onderzoek naar de kwaliteit van de master-na-masteropleiding Projectmanagement aan de Vlaamse hogescholen V l a a m s e H o g e s c h o l e n r

Nadere informatie

Handleiding onderwijsvisitaties aangevuld protocol ter ondersteuning an de opleidingen in academisering DEEL 1

Handleiding onderwijsvisitaties aangevuld protocol ter ondersteuning an de opleidingen in academisering DEEL 1 Brussel september 2008 Handleiding onderwijsvisitaties aangevuld protocol ter ondersteuning an de opleidingen in academisering DEEL 1 VLIR Ravensteingalerij 27 B 1000 Brussel TEL +32 (0)2 792 55 00 FAX

Nadere informatie

O N D E R W I J S V I S I T A T I E

O N D E R W I J S V I S I T A T I E O N D E R W I J S V I S I T A T I E Handelsingenieur en Handelswetenschappen Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloren masteropleidingen Handelsingenieur, de academische gerichte

Nadere informatie

Welding engineering Een onderzoek naar de kwaliteit van de master-na-masteropleiding Welding engineering aan de Vlaamse hogescholen

Welding engineering Een onderzoek naar de kwaliteit van de master-na-masteropleiding Welding engineering aan de Vlaamse hogescholen O N D E R W I J S V I S I T A T I E Welding engineering Een onderzoek naar de kwaliteit van de master-na-masteropleiding Welding engineering aan de Vlaamse hogescholen V l a a m s e H o g e s c h o l e

Nadere informatie

Karel de Grote-Hogeschool - Katholieke Hogeschool Antwerpen. Master of Science in de industriële wetenschappen: elektronica-ict.

Karel de Grote-Hogeschool - Katholieke Hogeschool Antwerpen. Master of Science in de industriële wetenschappen: elektronica-ict. Karel de Grote-Hogeschool - Katholieke Hogeschool Antwerpen Master of Science in de industriële wetenschappen: elektronica-ict (master) Accreditatie bestaande Opleiding NVAO Accreditatierapport en besluit

Nadere informatie

Besluit. Oordeel en samenvattend advies van de visitatiecommissie De beoordeling betreft een verkorte procedure na tijdelijke erkenning.

Besluit. Oordeel en samenvattend advies van de visitatiecommissie De beoordeling betreft een verkorte procedure na tijdelijke erkenning. se a ccr ed tati eorga n t s att e Besluit Accreditatierapport en -besluit met een positieve beoordeling van de accreditatieaanvraag voor de opleiding Bachelor of Arts in de taal- en letterkunde: combinatie

Nadere informatie

Kader Toets Nieuwe Opleiding. - Vlaanderen 2015-2021

Kader Toets Nieuwe Opleiding. - Vlaanderen 2015-2021 Kader Toets Nieuwe Opleiding - Vlaanderen 2015-2021 28 mei 2015 Pagina 2 van 13 Inhoud 1 Opzet 5 2 Beoordelingskader 6 3 Beoordelingsschaal en beslisregel 7 4 Samenstelling van de visitatiecommissie 8

Nadere informatie

Besluit. Oordeel en samenvattend advies van de visitatiecommissie. Doelstellingen. Programma (facelten 2.1 en 2.9)

Besluit. Oordeel en samenvattend advies van de visitatiecommissie. Doelstellingen. Programma (facelten 2.1 en 2.9) se a ccr ed ttati eor gani sati e Besluit Accreditatierapport en -besluit met een positieve beoordeling van de accreditatieaanvraag voor de opleiding Master of Arts in de voortgezette studies muziek (master

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture and Design van de NHTV

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture and Design van de NHTV College van bestuur NHTV Internationale Hogeschool Breda Postbus 3917 4800 DX BREDA Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag Toets nieuwe opleiding hbo-bachelor Game Architecture

Nadere informatie

bijlage 1 bij agendapunt 4.2/15DB12 HERSTELPLAN OPLEIDING COMMUNICATIEMANAGEMENT HOGESCHOOL WEST-VLAANDEREN

bijlage 1 bij agendapunt 4.2/15DB12 HERSTELPLAN OPLEIDING COMMUNICATIEMANAGEMENT HOGESCHOOL WEST-VLAANDEREN bijlage 1 bij agendapunt 4.2/15DB12 HERSTELPLAN OPLEIDING COMMUNICATIEMANAGEMENT HOGESCHOOL WEST-VLAANDEREN Globale achtergrond van waaruit dit herstelplan is ontstaan. De opleiding communicatiemanagement

Nadere informatie

O N D E R W I J S V I S I T A T I E

O N D E R W I J S V I S I T A T I E O N D E R W I J S V I S I T A T I E Conservatie en restauratie Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloren masteropleiding Conservatie en restauratie aan de Vlaamse hogescholen

Nadere informatie

Industriële wetenschappen: bouwkunde en landmeten

Industriële wetenschappen: bouwkunde en landmeten De onderwijsvisitatie aanvullende beoordeling Industriële wetenschappen: bouwkunde en landmeten Een onderzoek naar de kwaliteit van de masteropleiding Industriële wetenschappen: landmeten aan de Hogeschool

Nadere informatie

Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs Vlaanderen 2 de ronde

Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs Vlaanderen 2 de ronde Toetsingskader nieuwe opleidingen hoger onderwijs Vlaanderen 2 de ronde 25 januari 2013 Inhoud 1 Opzet 4 2 Generieke kwaliteitswaarborgen 4 2.1 Generieke kwaliteitswaarborg 1: beoogd eindniveau 4 2.2

Nadere informatie

Industriële wetenschappen: elektromechanica

Industriële wetenschappen: elektromechanica De onderwijsvisitatie Verkorte procedure Industriële wetenschappen: elektromechanica Een onderzoek naar de kwaliteit van de masteropleiding Industriële wetenschappen: elektromechanica aan de Erasmushogeschool

Nadere informatie

Katholieke Hogeschool Kempen. Bachelor in het onderwijs: lager onderwijs. (professioneel gerichte bachelor)

Katholieke Hogeschool Kempen. Bachelor in het onderwijs: lager onderwijs. (professioneel gerichte bachelor) Katholieke Hogeschool Kempen Bachelor in het onderwijs: lager onderwijs (professioneel gerichte bachelor) 19 januari 2009 Accreditatie bestaande Opleiding NVAO Accreditatierapport en -besluit Inhoud 1

Nadere informatie

O N D E R W I J S V I S I T A T I E

O N D E R W I J S V I S I T A T I E O N D E R W I J S V I S I T A T I E Architectuur Architecture Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloren masteropleiding Architectuur en de masteropleiding Architecture aan de

Nadere informatie

H a n d l e i d i n g O n d e r w i j s v i s i t a t i e s v l i r v l h o r a 125

H a n d l e i d i n g O n d e r w i j s v i s i t a t i e s v l i r v l h o r a 125 H a n d l e i d i n g O n d e r w i j s v i s i t a t i e s v l i r v l h o r a 125 BIJLAGE 6.4. CHECKLIST Inleiding De onderwerpen en facetten waarover de commissie zich een oordeel moet vormen, zijn

Nadere informatie

Besluit. College van bestuur. Hanzehogeschool Groningen. Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN

Besluit. College van bestuur. Hanzehogeschool Groningen. Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN College van bestuur Hanzehogeschool Groningen Postbus 30030 9700 RM GRONINGEN Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Facility

Nadere informatie

Katholieke Hogeschool Sint-Lieven. Bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs. (professioneel gerichte bachelor)

Katholieke Hogeschool Sint-Lieven. Bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs. (professioneel gerichte bachelor) Katholieke Hogeschool Sint-Lieven Bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs (professioneel gerichte bachelor) 20 november 2008 Accreditatie bestaande Opleiding NVAO Accreditatierapport en -besluit

Nadere informatie

O N D E R W I J S V I S I T A T I E

O N D E R W I J S V I S I T A T I E O N D E R W I J S V I S I T A T I E Industriële wetenschappen: textieltechnologie Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloren masteropleiding Industriële wetenschappen: textieltechnologie

Nadere informatie

Verpleegkunde. Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte bacheloropleiding Verpleegkunde aan de Artesis Hogeschool Antwerpen

Verpleegkunde. Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte bacheloropleiding Verpleegkunde aan de Artesis Hogeschool Antwerpen De hervisitatie Verpleegkunde Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte bacheloropleiding Verpleegkunde aan de Artesis Hogeschool Antwerpen www.vluhr.be Brussel - 27 maart 2012 De hervisitatie

Nadere informatie

SAMENWERKINGSOVEREENKOMST

SAMENWERKINGSOVEREENKOMST SAMENWERKINGSOVEREENKOMST werving kandidaat-student-commissieleden Algemeen Het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 4 april 2003 betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen

Nadere informatie

DE ONDERWIJSVISITATIE VERKORTE PROCEDURE

DE ONDERWIJSVISITATIE VERKORTE PROCEDURE DE ONDERWIJSVISITATIE VERKORTE PROCEDURE Drama een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloren masteropleiding drama aan luca school of Arts www.vluhr.be Brussel 3 mei 2013 De onderwijsvisitatie

Nadere informatie

Addendum (april 2014) bij de Handleiding onderwijsvisitatie Specifieke lerarenopleiding, Brussel, 2009

Addendum (april 2014) bij de Handleiding onderwijsvisitatie Specifieke lerarenopleiding, Brussel, 2009 Addendum (april 2014) bij de Handleiding onderwijsvisitatie Specifieke lerarenopleiding, Brussel, 2009 Nieuwe organisatiestructuur VLUHR Sinds 1 januari 2013 zijn de Cellen kwaliteitszorg van VLIR en VLHORA

Nadere informatie

O N D E R W I J S V I S I T A T I E

O N D E R W I J S V I S I T A T I E O N D E R W I J S V I S I T A T I E Industriële wetenschappen: bouwkunde Industriële wetenschappen: landmeten Een onderzoek naar de kwaliteit van de academisch gerichte bacheloren masteropleiding Industriële

Nadere informatie

BESLUIT: HOOFDSTUK I. ALGEMENE BEPALINGEN

BESLUIT: HOOFDSTUK I. ALGEMENE BEPALINGEN Reglement betreffende de erkenning van evaluatieorganen die een coördinerende taak hebben ten aanzien van de externe beoordeling van hogeronderwijsopleidingen in de Vlaamse Gemeenschap Gelet op het decreet

Nadere informatie

Toelichting beoordelingskader bij beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland

Toelichting beoordelingskader bij beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Toelichting beoordelingskader bij beoordeling postinitiële wo-master opleidingen in Nederland Het is aan het beoordelingspanel om te bepalen of deze toelichting relevant is bij de beoordeling van de onderhavige

Nadere informatie

betreffende het Onderwijs XXIII

betreffende het Onderwijs XXIII stuk ingediend op 2066 (2012-2013) Nr. 5 19 juni 2013 (2012-2013) Ontwerp van decreet betreffende het Onderwijs XXIII Amendementen Stukken in het dossier: 2066 (2012-2013) Nr. 1: Ontwerp van decreet Nr.

Nadere informatie

Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen

Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Oordeel bij de aanvraag tot inrichting van een anderstalige equivalente initiële bachelor- of masteropleiding (Codex Hoger Onderwijs dd. 20 december 2013, deel 2. Structuur

Nadere informatie

Het rapport is ook elektronisch beschikbaar op http://www.vlhora.be>evaluatieorgaan>visitatierapporten>huidige visitatieronde

Het rapport is ook elektronisch beschikbaar op http://www.vlhora.be>evaluatieorgaan>visitatierapporten>huidige visitatieronde ONDERWIJSVISITATIE Mechanische ontwerp- en productietechnologie Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte bachelor Mechanische ontwerp- en productietechnologie aan de Vlaamse hogescholen

Nadere informatie

Autotechnologie Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte bachelor Autotechnologie aan de Vlaamse hogescholen

Autotechnologie Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte bachelor Autotechnologie aan de Vlaamse hogescholen ONDERWIJSVISITATIE Autotechnologie Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte bachelor Autotechnologie aan de Vlaamse hogescholen Vlaamse Hogescholenraad 7 december 2010 De onderwijsvisitatie

Nadere informatie

milieuzorg Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte bacheloropleiding milieuzorg aan de Vlaamse hogescholen

milieuzorg Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte bacheloropleiding milieuzorg aan de Vlaamse hogescholen O N D E R W I J S V I S I T A T I E milieuzorg Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte bacheloropleiding milieuzorg aan de Vlaamse hogescholen V l a a m s e H o g e s c h o l e n

Nadere informatie

Samenvattende bevindingen en overwegingen De NVAO steunt haar inhoudelijke besluitvorming op de onderstaande elementen uit het visitatierapport.

Samenvattende bevindingen en overwegingen De NVAO steunt haar inhoudelijke besluitvorming op de onderstaande elementen uit het visitatierapport. nvao nederlands - ulaamse accreditatieorganisatie Besluit Accreditatiebesluit met een positief eindoordeel voor de opleiding Master of Science in het overheidsmanagement en -beleid (master) van de Katholieke

Nadere informatie

Elektromechanica Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte bachelor Elektromechanica aan de Vlaamse hogescholen

Elektromechanica Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte bachelor Elektromechanica aan de Vlaamse hogescholen ONDERWIJSVISITATIE Elektromechanica Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte bachelor Elektromechanica aan de Vlaamse hogescholen Vlaamse Hogescholenraad 30 september 2010 De onderwijsvisitatie

Nadere informatie

Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen

Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Commissie Hoger Onderwijs Vlaanderen Oordeel bij de aanvraag tot inrichting van een anderstalige equivalente initiële bachelor- of masteropleiding (Codex Hoger Onderwijs dd. 20 december 2013, deel 2. Structuur

Nadere informatie

Rapport 834 Oud, W., & Emmelot, Y. (2010). De visitatieprocedure cultuurprofielscholen. Amsterdam: Kohnstamm Instituut.

Rapport 834 Oud, W., & Emmelot, Y. (2010). De visitatieprocedure cultuurprofielscholen. Amsterdam: Kohnstamm Instituut. Samenvatting Rapport 834 Oud, W., & Emmelot, Y. (2010). De visitatieprocedure cultuurprofielscholen. Amsterdam: Kohnstamm Instituut. In 2007 is de Vereniging CultuurProfielScholen (VCPS) opgericht, het

Nadere informatie

Sjabloon aanvraag voor het aanbieden van een anderstalige initiële bachelor- en/of masteropleiding

Sjabloon aanvraag voor het aanbieden van een anderstalige initiële bachelor- en/of masteropleiding Sjabloon aanvraag voor het aanbieden van een anderstalige initiële bachelor- en/of masteropleiding Decretale context De aanvraag voor het aanbieden van een anderstalige initiële bachelor- of masteropleiding

Nadere informatie

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Bouwkunde van de Haagse Hogeschool

Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Bouwkunde van de Haagse Hogeschool College van bestuur Haagse Hogeschool Postbus 13336 2501 EH DEN HAAG Besluit Besluit strekkende tot een positieve beoordeling van een aanvraag om accreditatie van de opleiding hbo-bachelor Bouwkunde van

Nadere informatie