Bas Blokhuis& Paul Eshuis

Transcriptie

1 2012 IPD utopie of toekomst? Onderzoek naar de bekendheid en vorderingen op het gebied van Building Information Modeling (BIM) en Integrated Project Delivery (IPD) en het ontwikkelen van een implementatieplan voor IPD. Bas Blokhuis& Paul Eshuis

2 Academie Bedrijfskunde & Ondernemen Bouwtechnische Bedrijfskunde 2012 Onderzoeksrapport Saxion Enschede ABO BTB 2012 Eindfase Onderwerp : ITANNEX Almelo 2012 Status : Concept versie 1 Datumpublicatie : maandag 11 juni 2012 Auteurs : Paul Eshuis Bas Blokhuis Nummer : pauleshuis@gmail.com basblokhuis91@gmail.com Telefoon : Opdrachtgever : ITANNEX Almelo Begeleiders : ITANNEX : Dhr. E. van Eck - Bedrijfsbegeleider Saxion : Dhr. L.M.L. Platier - 1 e afstudeerbegeleider Saxion : Dhr. B.J.C.M. Wegdam - 2 e afstudeerbegeleider Enschede 2012

3 Voorwoord Voor u ligt de rapportage van de afstudeeropdracht gemaakt door Paul Eshuis en Bas Blokhuis, studenten van de opleiding Bouwtechnische Bedrijfskunde aan het Saxion te Enschede. In het kader van het afstuderen voeren wij een marktonderzoek uit. Het onderzoek naar de bekendheid van BIM wordt uitgevoerd in opdracht van ITANNEX. Gedurende onze afstudeerperiode van tot en met doen wij een marktonderzoek onder klanten van ITANNEX en mogelijke toekomstige klant. Graag willen we van de gelegenheid gebruik maken om een aantal personen te bedanken die een waardevolle bijdrage hebben geleverd aan het onderzoek. Van ITANNEX willen we Erik van Eck bedanken voor zijn begeleiding gedurende het afstudeertraject. Ook willen we al het personeel van ITANNEX Almelo bedanken voor de gastvrijheid, het meedenken en het verstrekken van bruikbare informatie. Tot slot bedanken we Ben Platier en Bernhard Wegdam van de opleiding Bouwtechnische Bedrijfskunde voor de begeleiding en waardevolle aanbevelingen. Almelo, 11 juni 2012 Bas Blokhuis en Paul Eshuis iii

4 Samenvatting Aanleiding De laatste jaren wordt er in de bouwwereld steeds vaker gesproken over BIM. Namens ITANNEX Almelo is een onderzoek uitgevoerd om te kijken naar de vorderingen van BIM en IPD binnen de Nederlandse Utiliteitsbouwbranche. Eerst is er deskresearch gedaan naar de algemeenheden van BIM en IPD. Vervolgens is een kwantitatief marktonderzoek uitgevoerd naar de vorderingen van BIM. Het kwantitatieve marktonderzoek heeft een vervolg gekregen door een kwalitatief onderzoek. Tijdens het kwalitatieve onderzoek is gekeken naar de procesmatige kant achter BIM. Door middel van deze onderzoeken is geprobeerd antwoord te geven op de volgende hoofdvraag. In hoeverre zijn Installateurs, Architecten, Constructeurs en Aannemers in de Nederlandse utiliteitsbouwbranche bekend met en gevorderd op het gebied van BIM en IPD, wat zijn hun toekomstverwachtingen hieromtrent en welke afspraken moeten worden vastgelegd om IPD succesvol binnen een organisatie te implementeren? Onderzoeksopzet Het onderzoek is opgebouwd uit drie delen. Het eerste deel vormt de theoretische basis om inzicht te krijgen in de complexe onderwerpen BIM en IPD. Het tweede deel is een marktonderzoek onder de Nederlandse utiliteitsbouwbranche, met het oog op de bekendheid en vorderingen van BIM. Het derde deel betreft een kwalitatief onderzoek. Resultaten BIM kan worden omschreven als een nieuwe samenwerkingsmethodiek. De twee essentiële aspecten binnen BIM zijn de veranderde denkwijze en het model. In het BIM-model staat alle relevante informatie dat centraal, actueel en real-time beschikbaar is voor alle betrokken partijen. De informatie dient beschikbaar te zijn tijdens de gehele levenscyclus van het bouwobject. Het traditionele proces verandert. Het voorbereidingstraject wordt intensiever. Daarnaast vereist de veranderde werkwijze een andere denkwijze. De cultuur binnen een organisatie dient te veranderen. Kwantitatief marktonderzoek Alle respondenten zijn bekend met BIM, de interpretaties van het begrip lopen uiteen. 62% van de respondenten tekent met een 3D-tekenpakket. 90% van de respondenten die tekenen met een 3D-tekenpakket vinden dat ze werken aan de hand van BIM. Ongeveer 75 % van de respondenten geeft aan te verwachten dat BIM de nieuwe werkmethodiek wordt. Meer dan 75% van de respondenten geeft aan dat BIM een positieve wending geeft aan de samenwerking tussen de verschillende partijen. De belangrijkste redenen van respondenten om de overstap naar BIM te hebben gemaakt zijn: o Faalkostenreductie o Beter beheersen van interne- en externe processen iv

5 Kwalitatief marktonderzoek De gegevens van het kwalitatieve onderzoek zijn in het model van Bilal Succar verwerkt. Uit het model van Bilal Succar (zie hieronder) blijkt dat de Nederlandse bouwsector nog niet in de buurt komt van het IPD-stadium, aangezien BIM eerst eigen gemaakt moet worden. Gezien de ontwikkelingen in de ICT-sector en de stappen die de afgelopen jaren zijn gemaakt, verwachten de respondenten dat de eerste projecten aan de hand van IPD binnen vijf jaar worden gerealiseerd. Conclusies De Nederlandse utiliteitsbouwbranche vordert steeds verder op het gebied van BIM. De koplopers zijn de constructeurs en architecten gevolgd door de aannemerij en de installateurs. BIM ontwikkelt zich binnen de Nederlandse bouwsector in een steeds verder stadium. Uit onderzoek blijkt dat IPD geen utopie is, maar toekomst. Aanbevelingen Naar aanleiding van het onderzoek is een roadmap opgesteld. Deze roadmap is te gebruiken door bedrijven die BIM en IPD succesvol willen implementeren binnen hun organisatie. Wanneer de stappen van de roadmap worden gevolgd, zullen BIM en IPD geïmplementeerd worden. De processen binnen de organisatie zullen dan effectiever en efficiënter verlopen. Andere aanbevelingen zijn hieronder weergeven Opzetten van een BIM-standaard door de overheid Opzetten en delen van eigen bibliotheken door leveranciers en bedrijven Creëren van meer transparantie en openheid bij samenwerkende organisaties Uitvoeren van een vervolgonderzoek naar opdrachtgevers en gemeenten v

6 Inhoud Voorwoord... iii Samenvatting... iv 1. Inleiding Probleemstelling Doelstelling Vraagstelling Onderzoeksopzet ITANNEX Deskresearch: Algemeenheden en ontwikkelingen van BIM en IPD BIM IPD Conclusies Fieldresearch: Ontwikkelingen en vorderingen BIM en IPD Kwantitatief marktonderzoek utiliteitsbouwbranche Nederland Conclusies Kwalitatief marktonderzoek Conclusies Koppeling tussen het desk- en fieldresearch Roadmap Uitwerking roadmap Conclusies & aanbevelingen Bronnen vi

7 1. Inleiding 1.1 Probleemstelling Situatieschets ITANNEX is een landelijk opererend adviesbureau voor teken- en ontwerpoplossingen in de bouw- en installatietechniek. Vanaf de start, bijna 15 jaar geleden, heeft ITANNEX zich in dit soort oplossingen gespecialiseerd. Bij de organisatie zijn ruim 40 medewerkers in dienst, waarvan het merendeel bouwkundig geschoold is. De klantenkring bestaat onder andere uit ingenieurs, architectenbureaus, aannemers, installatie (advies) bureaus, woningcorporaties en gemeenten. ITANNEX houdt zich bij deze opdrachtgevers bezig met de implementatie, training en ontwikkeling van teken- en ontwerpsystemen gebaseerd op de producten van Autodesk. Naast AutoCAD levert ITANNEX branchespecifieke producten zoals; AutoCAD Civil 3D, AutoCAD Map 3D, AutoCAD Architecture, Revit Architecture, Revit Structure, Revit MEP, Navis Works en 3DS Max Design. In dit segment is ITANNEX marktleider in de Benelux. Aanleiding De bouw in algemene zin ondervindt hinder van faalkosten. Faalkosten zijn kosten die ontstaan doordat onder andere een proces inefficiënt verloopt. De traditionele werkwijze is hier één van de oorzaken van. Door de jaren heen is er een nieuwe werkmethodiek ontwikkeld genaamd Building Information Modelling oftewel Bouw Informatie Model(BIM). BIM is een middel dat mede zorgt voor een efficiënter bedrijfsproces waardoor onder andere de faalkosten worden beperkt. Een ander begrip dat binnen de bouwwereld zijn intrede doet, is het zogenaamde Integrated Project Delivery (IPD). IPD staat voor het integraal ontwerpen van een project met behulp van een as-built situatie. Dit houdt in dat het gebouw in zijn geheel in 3D getekend wordt. IPD verbetert de efficiëntie en de workflow binnen de bouw. Naast de gehele procesoptimalisatie kan een BIM uitstekend gebruikt worden tijdens IPD. Vooral in de communicatie tussen partijen of teamleden kan het een belangrijke rol spelen. Met behulp van IPD en een BIM kan elk aspect van het bouwproject prima worden gemodelleerd en beschreven. Dit leidt tot efficiëntere processen binnen het bedrijf en uiteindelijk tot kostenvoordeel. Naar aanleiding van deze ontwikkelingen is bij ITANNEX het idee ontstaan om de mogelijkheden hier omtrent te onderzoeken. Probleemstelling ITANNEX heeft momenteel niet duidelijk in beeld hoever de verschillende partijen (installateurs, architecten, constructeurs, aannemers en opdrachtgevers) binnen de Nederlandse utiliteitsbouwbranche zijn met BIM. Daarnaast is er onvoldoende duidelijk over het vastleggen van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Hierbij moet gedacht worden aan de regie binnen het model. Wie is verantwoordelijk, wanneer er onjuiste aanpassingen worden gedaan in het model. Ook heeft ITANNEX niet goed in beeld wat de toekomstverwachtingen zijn van de (potentiële) klanten. Om deze redenen is het voor ITANNEX momenteel nog niet mogelijk om een goed 1

8 implementatieplan voor IPD aan klanten aan te bieden. Klanten kunnen dus nog geen goede onderbouwde keuze maken om IPD te integreren binnen de organisatie. 1.2 Doelstelling Het onderzoek heeft de volgende doelstelling: Het verkrijgen van inzicht in de bekendheid en vorderingen van BIM en IPD bij verschillende partijen(installateurs, architecten, constructeurs en aannemers) van de utiliteitsbouwbranche en de manier van het contractueel vastleggen van afspraken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Naar aanleiding van dit onderzoek moet het voor ITANNEX mogelijk zijn om een goed implementatieplan aan klanten aan te bieden zodat klanten een onderbouwde keuze kunnen maken om IPD te integreren binnen hun organisatie. De conclusies en aanbevelingen moeten in verslagvorm op aangeboden worden aan ITANNEX. 1.3 Vraagstelling De hoofdvraag die uit de doelstelling voortvloeit, is de volgende: In hoeverre zijn installateurs, architecten, constructeurs en aannemers in de Nederlandse utiliteitsbouwbranche bekend met en gevorderd op het gebied van BIM en IPD, wat zijn hun toekomstverwachtingen hieromtrent en welke afspraken moeten worden vastgelegd om IPD succesvol binnen een organisatie te implementeren? De hoofdvraag wordt beantwoord aan de hand van een aantal deelvragen namelijk: Algemeen: 1 Wat is een Building Information Model (BIM)? 1.1 Wat zijn de voor- en nadelen van BIM? 1.2 Wat is de toegevoegde waarde van BIM voor een bedrijf? 1.3 Voor welke bedrijven is BIM geschikt? 2 Wat is Integrated Project Delivery (IPD)? 2.1 Wat zijn de voor- en nadelen van IPD? 2.2 Welke bedrijven zijn reeds bekend met IPD? 2.3 Wat is er voor nodig om IPD succesvol te implementeren? Marktonderzoek: 3 Hoe bekend is BIM bij bedrijven in de Utiliteitsbranche? 3.1 Staan er bedrijven open om gebruik te maken van BIM? Welke drempels zijn er om BIM binnen hun bedrijf te implementeren en hoe zijn deze op te lossen/te verlagen? 4 Welke kenmerken hebben bedrijven die werken met BIM? 4.1 Wat is het algemene oordeel over BIM van bedrijven die reeds met BIM werken? 4.2 Hoever zijn de verschillende bedrijven gevorderd met BIM? Welke functies van BIM worden reeds gebruikt door de bedrijven en welke functies missen ze? 4.3 Welke problemen ontstaan er bij bedrijven tijdens het implementeren van en werken met BIM? 4.4 Maken bedrijven gebruik van professionele begeleiding bij het implementeren van BIM? 2

9 4.5 Wat verwachten de bedrijven in de toekomst van BIM? IPD 5 Welke kenmerken hebben bedrijven die werken met IPD? 5.1 Wat is het algemene oordeel over IPD van bedrijven die er reeds meer werken? 5.2 Aan welke voorwaarden moet een projectteam voldoen en welke projectdoelen dient men in acht te nemen? 5.3 Welke problemen ontstaan er bij bedrijven tijdens het implementeren van en werken met IPD? 5.4 Welke knelpunten ontstaan er door geïntegreerd samenwerken in een BIM? Hoe zijn deze knelpunten op te lossen? 6 Moet er gewerkt worden vanuit één model of vanuit meerdere aspectmodellen? 7 Maken bedrijven gebruik van professionele begeleiding bij het implementeren van IPD? 8 Hoe zijn bij IPD contractuele zaken vastgelegd? 8.1 Hoe zijn de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden vastgelegd? 8.2 Welke samenwerkingsvoorwaarden zijn er? 9 Op welke manier kan een organisatie IPD implementeren binnen hun bedrijf? 9.1 Welke stappen dient een organisatie te doorlopen om te werken met IPD? 1.4 Onderzoeksopzet Hierboven zijn de doelstelling, de hoofdvraag en de daarbij behorende deelvragen beschreven. Om de deelvragen te beantwoorden, moet het duidelijk zijn op welke manier de beoogde informatie wordt vergaard. Bij dit onderzoek is er gekozen voor desk- en fieldresearch. Allereerst wordt er deskresearch uitgevoerd naar BIM en IPD in het algemeen. Op deze wijze kunnen de interviews en enquêtes optimaal voorbereid worden. Naast deskresearch wordt er ook fieldresearch gedaan. Dit geschiedt in de vorm van interviews (kwalitatief) en een elektronische vragenlijst (kwantitatief). Het onderzoek wordt hoofdzakelijk uitgevoerd in de Nederlandse utiliteitsbouwbranche. Daarnaast wordt er ook onderzoek uitgevoerd in de volgende branches: scheepvaarbouw, grond-, weg en waterbouw, vliegtuigbouw. De combinatie van de deskresearch en het kwantitatieve- en kwalitatieve onderzoek moet antwoord geven op de vragen omtrent IPD. 3

10 Steekproef Voor het kwantitatieve onderzoek is een aselecte steekproef gemaakt onder architecten, constructeurs, installateurs en aannemers van de Nederlandse utiliteitsbouwbranche. Zodoende wordt de kennis over BIM bij verschillende disciplines uit de bouwbranche getoetst. Ook wordt gekeken naar de interesse in BIM en IPD, en de bereidheid om de overstap naar BIM en IPD te maken. Deze vorm van kwantitatief onderzoek moet meer inzicht geven over de bekendheid van BIM binnen de utiliteitsbouwbranche. De gegevens worden onder de verschillende disciplines verzameld aan de hand van een elektronische vragenlijst. Over het algemeen is de respons op een kwantitatief onderzoek laag. Om het aantal respondenten te verhogen, wordt er vooraf persoonlijk contact opgenomen met de verschillende bedrijven. Naast het persoonlijke contact wordt er een samenvatting van de resultaten aan de deelnemende organisaties aangeboden. Door het toepassen van deze werkwijze wordt verwacht dat de respons op het onderzoek wordt verhoogd. De vragenlijst is opgesteld in samenwerking met ITANNEX en Saxion. De vragenlijst zal per verstuurd worden naar de desbetreffende organisaties. In bijlage 2 is de specificatie van de vragen terug te vinden. In bijlage 3 is de lijst te vinden van de bedrijven waarbij de enquête wordt afgenomen. Populatie: De aselecte steekproef maakt het mogelijk conclusies te verbinden aan de interesse in BIM voor niet alleen landelijk- en regionaal opererende organisaties, maar ook voor kleine en grote organisaties. Er wordt een steekproef gehouden onder 200 organisaties in de utiliteitsbouwbranche. Er wordt eerst telefonisch contact gezocht met de organisaties. Verwacht wordt een respons van ongeveer 40%. De doelgroep voor het kwantitatieve onderzoek: Het marktonderzoek is gericht op de architecten, constructeurs, installateurs en aannemers in de Nederlandse utiliteitsbouwbranche. Bij de bedrijven wordt de enquête afgenomen bij de directie. Wanneer de directie geen tijd heeft, wordt er contact gezocht met verschillende hoofden van de volgende afdelingen: Werkvoorbereiding, ICT, Calculatie, Uitvoering. Ter inventarisatie wordt er eerst contact opgenomen met de bedrijven. Belang: ITANNEX is leverancier van AUTODESK producten. ITANNEX levert onder andere 3D-tekenpakketten die zeer geschikt zijn voor BIM. Een marktonderzoek kan voor ITANNEX nieuwe ontwikkelingen en ideeën opleveren. De vraag van klanten en de wijze waarop deze tegen BIM en IPD aankijken, wordt in kaart gebracht. Zo heeft ITANNEX de wensen en behoeften van (potentiële) klanten goed in beeld en kunnen zij hierop inspelen. Daarnaast kan er naar verwachting veel geleerd worden over IPD en het optimaliseren van de verschillende processen. Er wordt ten slotte een implementatieplan ontwikkeld dat ITANNEX vervolgens aan kan bieden aan de (potentiële) klanten. 4

11 2. ITANNEX ITANNEX is een landelijk opererend adviesbureau voor teken- en ontwerpoplossingen in de bouw- en installatietechniek. Vanaf de start, bijna 15 jaar geleden, heeft ITANNEX zich in dit soort oplossingen gespecialiseerd. Bij de organisatie zijn ruim 40 medewerkers in dienst, waarvan het merendeel bouwkundig geschoold is. In 2011 heeft ITANNEX een omzet gehaald van circa 7 miljoen euro. De klantenkring bestaat onder andere uit Ingenieurs, architectenbureaus, aannemers, installatie (advies) bureaus, woningcorporaties en gemeenten. ITANNEX houdt zich bij deze nationale- en internationale opdrachtgevers bezig met de implementatie, training en ontwikkeling van teken- en ontwerpsystemen gebaseerd op de producten van Autodesk. Naast AutoCAD levert ITANNEX branche specifieke producten zoals; AutoCADCivil 3D, AutoCAD Map 3D, AutoCAD Architecture, Revit Architecture, Revit Structure, Revit MEP, NavisWorks en 3DS Max Design. In dit segment is ITANNEX marktleider in de Benelux. Het onderscheidend vermogen van ITANNEX wordt mede bepaald door hun medewerkers, die uit hoofde van opleiding en ervaring beschikken over een zeer gedegen deskundigheid. Een groot gedeelte van het personeel is bouwkundig geschoold op niveau van Hoger Beroepsonderwijs of Universiteit. Naast de rol als wederverkoper van specifieke Autodesk programmatuur, is het ITANNEX kerntaak om ondersteuning en/of advisering rondom deze producten aan te bieden. Dat kan in veel varianten: van opleidingen en projectmanagement tot technische consultancy en implementatiebegeleiding. ITANNEX kan dit invullen met marktconforme prijsstellingen en met kundige medewerkers met een hoog kennisniveau. De consultant of adviseur moet productief en effectief te werk gaan, waardoor een investering zich zo snel mogelijk terugverdiend (Info over ITANNEX, 2012). 5

12 3. Deskresearch: Algemeenheden en ontwikkelingen van BIM en IPD In dit hoofdstuk leest u de algemeenheden en ontwikkelingen op het gebied van BIM en IPD, welke voor- en nadelen er zijn en wat de toekomstverwachtingen van BIM zijn. Ook worden strijdige standpunten geformuleerd, welke uit de praktijk naar voren zijn gekomen. Alle informatie is afkomstig uit diverse actuele (2007 tot heden) nationale en internationale bronnen. BIM 3.1 BIM BIM staat voor Building Information Model, ook wel Bouw Informatie Model genoemd. Deze nieuwe manier van modelleren is een steeds vaker voorkomend feit binnen de bouw wereld. Vanuit de eisen, wensen of doelstellingen van de klant wordt er een bouwmodel ontwikkeld. Het modelleren begint met het op papier zetten van de eisen en wensen van de klant. Op de traditionele manier begon het tekenen op papier en ging het later over naar 2D. Nu is het 2D tekenen niet meer in trek, en wordt langzamerhand de overstap gemaakt naar BIM. De ontwikkelingen rond het model gaan in razend tempo. Het BIM integreert informatie over het bouwwerk zelf namelijk: 3D 4D 5D 6D 3D visualisatie Tijdsplanning Kosten calculatie Planning en beheer BIM gaat verder dan het digitaal modelleren. BIM heeft als doel om informatie op te slaan van alle disciplines die bij een bouwproject betrokken zijn tijdens de gehele cyclus van het bouwproces. Daarnaast is het model vervolgens een goede basis van informatie tijdens de beheer- en onderhoudsfase. BIM is te onderscheiden in twee niveaus namelijk Little BIM en Big Bim. Little BIM is het toepassen van BIM op intern niveau (eigen organisatie). Big BIM is het toepassen van BIM op ketenniveau (met externe organisaties). Little BIM is voor veel bedrijven nog relatief gemakkelijk toe te passen. Dit komt omdat er binnen een organisatie veelal met dezelfde software wordt gewerkt en men dezelfde belangen heeft. Wil men echter de overstap van Little BIM naar Big BIM maken wordt het een stuk lastiger. Dit komt omdat er veel extra factoren bijkomen die het toepassen van BIM beïnvloeden. Om BIM op een succesvolle manier toe te passen is transparantie, kennis, vertrouwen en een intensieve manier van samenwerking nodig (PSIbouw, 2008). 6

13 Uit onderzoek naar BIM-technologie in Amerika en Australië blijkt dat BIM de volgende voordelen met zich mee brengt: 40% minder wijzigingskosten omdat de wijziging in een vroeg stadium door wordt gevoerd; Foutmarge kostenberekening binnen de drie procent; 80% minder tijd om een kostenberekening op te stellen. Hier zit echter wel een afwijking in van circa 5%; 10% besparing op de bouwkosten door vroegtijdig fouten te identificeren; 7% besparing in de bouwtijd; De investeringen voor het inzetten van de software worden 5 tot 10 keer terugverdiend. Wat niet onvermeld mag worden gelaten, is het feit dat door de voortdurende verbetering van processen, afspraken en software rondom BIM de voordelen alleen maar groter zullen worden. Aan de boven genoemde voordelen van BIM ligt natuurlijk een oorzaak ten grondslag. Door het gebruik van BIM is er in een vroeg stadium van het bouwproces al een behoorlijke hoeveelheid informatie beschikbaar. Dit heeft tot gevolg dat keuzes worden gemaakt op basis van feiten, in plaats van op basis van inschatting en ervaring (PSIbouw, 2008). Onderzoek naar het BIM-proces Tot op heden onderschatten bedrijven vaak de impact die BIM op een organisatie heeft. Vaak denken bedrijven dat het aanschaffen van de 3D software voldoende is, maar dan begint het implementeren pas. BIM verandert het gehele (traditionele) bouwproces. Daarom is het nuttig om het bestaande (traditionele) proces tegenover het (nieuwe) BIM proces te zetten. Op deze wijze is het voor bedrijven duidelijk welke procesmatige veranderingen de implementatie van BIM met zich meebrengen. Wanneer het proces schematisch wordt uitgezet, is te zien dat het aantal te doorlopen stappen afneemt. De stappen die genomen moeten worden, zijn echter wel uitgebreider. Vooral in het voortraject moet er veel uitgevoerd worden. Hieronder staat een figuur met het traditionele proces en het nieuwe BIM proces weergeven: DNR fasering: IF PD SO VO DO TO PC UO G/E 10 BIM- fasering: IF FOP TOP UV G/E 5 1. Initiatief Fase (IF) Huisvestingswens Projectdefinitie Massastudies (per ruimte) 2. Functioneel ontwerp Proces (FOP) Stapeling massastudie Vormen Primair Ontwerp (concept hoofdkeuze) Primair Ontwerp (hoofdkeuze definitief, subkeuze (afbouw) concept) 3. Technisch ontwerp Proces (TOP) Definitief Ontwerp (subkeuze (afbouw)) Voorbereiden uitvoering 4. Uitvoering 5. Gebruik en exploitatie DNR ten opzichte van het BIM proces 7

14 Logischerwijs zijn de kosten van ontwerpwijziging in het voorlopige ontwerp het laagste en nemen deze naarmate het project vordert toe. Dit is te zien in de onderstaande figuur. Het is dus zaak dat de verschillende ontwerpwijzigingen in een zo vroeg mogelijk stadium doorgevoerd worden. Op deze wijze worden er veel kosten bespaard. In het figuur is ook te zien dat het BIM ontwerpproces verder naar voren is geschoven ten opzichte van het traditionele ontwerpproces. Op deze wijze worden de kosten van ontwerpwijzigingen zo laag mogelijk gehouden. Het zwaartepunt van de ontwerpinspanningen liggen in het BIM-ontwerpproces meer in de vroege fasen. Hier zijn de beïnvloedingsmogelijkheden van de kosten/kwaliteitverhouding relatief groot. Dit houdt in dat het project nog behoorlijk kan worden gewijzigd zonder dat de kosten hier een grote rol spelen (Spekkink, 2012), (Jernigan, 2008). Verandering in communicatie en samenwerking Bij de traditionele bouwwijze worden onderaannemers en partners vaak gekozen op basis van de laagste prijs. Onderaannemers worden uitgeknepen om een zo goedkoop mogelijk product/dienst te leveren. De mate van openheid, vertrouwen en transparantheid is zeer laag. Het is meer ieder voor zich dan gezamenlijk een project tot een goed einde brengen. Bij BIM is een grote mate van vertrouwen, openheid en transparantheid noodzakelijk. Partijen moeten samen met elkaar om tafel zitten en men bekijkt samen de mogelijkheden, mogelijke knelpunten en men zoekt samen naar een goede oplossing. Het gunnen op basis van de prijs behoort hierbij tot het verleden. Onderaannemers zullen worden gesorteerd op ervaring (eerdere projecten), vertrouwen, transparantheid en kwaliteit. Het bedrijf met de laagste prijs wordt dus niet standaard gekozen. Deze veranderde denkwijze is lastig aan te nemen, omdat de gehele bouwsector al jaren op de traditionele manier werkt. BIM voor iedereen? BIM is voor iedere organisatie geschikt. Het is echter de omvang van de organisatie, die bepaalt hoe groot de investering is en hoelang de duur van de implementatie is. Binnen een kleine (tot 40 medewerkers) organisatie zijn de interne en externe processen beter te overzien. Het BIM-principe zal in dat geval ook sneller doordringen binnen de gehele organisatie. Binnen grote organisaties als Heijmans of Ballast Nedam is de investering in BIM veel groter. De duur van de implementatie zal ook meer tijd in beslag nemen. Dit komt doordat binnen deze type 8

15 organisaties de processen veel complexer zijn. Voordat het BIM-principe door is gesijpeld binnen de gehele organisatie is er al veel tijd verstreken. Het is echter voor deze type organisaties wel interessant. De bouwkosten bij deze type organisaties zijn vaak erg hoog. De oorzaak hiervan is veelal de omvang en de complexiteit van het object. BIM kan hierdoor fouten beter aan het licht brengen, waardoor faalkosten gereduceerd kunnen worden (Davies, 2011), (PSIbouw, 2008), (Jernigan, 2008). Kosten: BNA-architecten heeft in samenwerking met TU-Delft onderzoek gedaan naar de investeringskosten van BIM. Uit het onderzoek bleek dat de investering per werkplek behoorlijk hoog waren. De belangrijkste conclusie uit het onderzoek is: De investering in BIM per werkplek zijn weliswaar fors, maar maken dat efficiënter met de ontwerptijd kan worden omgegaan (BNA Architecten, 2012). Uit onderzoek van BIM-Intelligence blijkt ook dat de kosten hoog zijn. De all-in implementatiekosten per BIM-FTE bedragen circa ,-. Deze kosten zijn wel afhankelijk per organisatie. Daardoor hebben zij de all-in kosten weergegeven met een bandbreedte van tot en met (BIM-I, 2010). Wat zijn de voor- en nadelen van BIM? Er zijn verschillende voor- en nadelen die direct- en indirect invloed hebben. In onderstaande tabel staan een aantal van deze voor- en nadelen weergeven: Voordelen Direct invloed Verlaging van de faalkosten door efficiëntere processen en minder fouten. Hergebruik van gegevens zodat ze eenmalig gebruikt hoeven te worden. Besparing in de bouwtijd door een efficiënter procesverloop Wijzigingen in het ontwerp zijn direct toetsbaar aan budget, duurzaamheid en esthetica. Indirect invloed Beter milieu (door minder verspilde materialen). Beperkte papierstroom door interne en externe partijen. Standaardisatie en notatie van processen. Nadelen Hoge kosten: soft- en hardware; opleiden personeel; implementatiekosten; aanschaf hulpprogramma s; inefficiënte uren personeel. Niet alle bouwsoftware is gereed voor BIM. Het gehele proces wordt naar voren gehaald. Men moet in een vroeg stadium belangrijke beslissingen nemen. (Hendriks, 2010), (TripleS, 2012), (Jernigan, 2008) De opdrachtgever beschikt over te weinig kennis om BIM succesvol te implementeren. Weinig duidelijkheid over taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden. 9

16 3.2 IPD IPD staat voor Integrated Project Delivery oftewel integraal ontwerpen met behulp van een virtueel prototype. IPD verbetert de efficiëntie en de workflow binnen de bouw. IPD is momenteel in opkomst in Amerika en Australië maar is in Nederland nog vrij onbekend. IPD heeft als doel om de kosten te verlagen, de productiviteit te verhogen/verbeteren en natuurlijk het zorgen voor positievere resultaten. De benadering van IPD is zoals de naam het al doet vermoeden: het integreren van teamleden. Hierbij kan gedacht worden aan opdrachtgevers, architecten, bouwmanagers, ingenieurs en onderaannemers. De genoemde partijen gaan een samenwerkingsverband met elkaar aan. Regels en voorschriften worden vastgelegd in relationele contracten. IPD maakt gebruikt van een driedelig platform waarbij de opdrachtgever als hoofd van het platform wordt gezien. De architecten en ingenieurs komen op de tweede plek en de aannemers/bouwers op de derde. De eigenaar/opdrachtgever fungeert als kerngroep die het IPD proces beheert. Tijdens IPD worden alle belangrijke spelers op het zelfde moment samen aan boord gebracht, dit in tegenstelling tot het traditionele proces. Het IPD-proces maakt gebruikt van ervaring, talent en de input van alle teamleden, om zodoende niet alleen het beste resultaat te krijgen voor de opdrachtgever/eigenaar maar ook voor het gehele team. Dit kan geschieden door onder andere het verminderen van afval en door het maximaliseren van de efficiëntie gedurende de gehele realisatieperiode van het project (van ontwerp tot oplevering). Naast de gehele procesoptimalisatie kan BIM uitstekend gebruikt worden tijdens IPD. Vooral in de communicatie tussen partijen of teamleden kan het een belangrijke rol spelen. Met behulp van IPD en een BIM kan elk aspect van het bouwproject prima worden gemodelleerd en beschreven. Schematisch weergegeven: Traditioneel bouwen Geen team, verschillende partijen worden er wanneer nodig bijgehaald. Hiërarchische structuur. Ieder heeft zijn/haar eigen informatie. Veel kennis en expertise maar allemaal gescheiden. Ieder heeft zijn/haar eigen risico s en moet deze ook oplossen. Individueel gericht. Het maximale rendement halen met de minimale inspanning. Alles op papier 2D (Architects, 2007) Teams Proces Risico Winst/opbrengsten project Communicatie en Technologie Integrated Project Delivery Geïntegreerd team dat bestaat uit de belangrijkste betrokkenen van een project. Iedereen wordt betrokken in het begin van het proces. Kennis wordt in vroeg stadium van de bouw gebundeld. Veel expertise en openlijke communicatie. Veel vertrouwen. Risico s worden samen beheerd en opgelost. Het succes geldt voor het hele team en is gekoppeld aan het succes van het project. Digitaal, virtueel model (BIM) 3D, 4D en 5D. 10

17 Wat zijn de voor- en nadelen van IPD? Er zijn verschillende voor- en nadelen die invloed hebben op de organisatie of omgeving. Hieronder staan een aantal van deze voor- en nadelen in een tabel weergeven: Voordelen: Nadelen: Voor- en nadelen van Integrated Project Delivery Verhoging van efficiëntie van de processen. Vroegtijdige zekerheid over het budget. Vermindering van de faalkosten. Gezamenlijke verantwoordelijkheid/risico s, dus gezamenlijke belangen. Meer tevredenheid onder de opdrachtgevers. IPD is onbekend in de markt. Veel bedrijven zijn nog niet ver genoeg gevorderd met BIM om IPD succesvol te implementeren. Veel onduidelijkheid over taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Geen scherpe rolverdeling tot op heden. (Architects, 2007), (Ketenintegratie programma, 2012), (Ketenintegratie maritieme maakindustrie, 2012) Binnen de Nederlandse bouwbranche is IPD een onbekend begrip. Het integraal samenwerken binnen één centraal model is momenteel dus nog niet mogelijk. Organisaties maken momenteel echter wel steeds meer gebruik van 3D-ontwerpen. Succesvol slagen IPD Wanneer men IPD succesvol wil implementeren binnen de organisaties, dient er intern en extern veel te veranderen. IPD vraagt om bijvoorbeeld een cultuuromslag, mentaliteitsverandering en een gehele procesverandering. Daarnaast dient er gezocht te worden naar strategische partners. De partners komen in een vroeg stadium van het bouwproces bij elkaar. In het kwalitatieve onderzoek wordt verder ingegaan op de veranderingen van onder andere het interne en externe proces. In een vroeg stadium dient men bij elkaar te komen. Zo kunnen in overleg met de opdrachtgever de eisen van het project worden vastgelegd. Vervolgens kan er gestart worden met het ontwerp. Door het ontwerp in een vroeg stadium met elkaar te bespreken, kunnen er veel fouten worden gesignaleerd en voorkomen. Op deze wijze worden de faalkosten gereduceerd, hetgeen leidt tot een betere prijs voor de opdrachtgever en een hoger rendement voor de samenwerkende partijen (Architects, 2007), (Spekkink, 2012). 11

18 3.3 Conclusies BIM is een nieuwe werkmethodiek waarbij het project of een deel ervan in 3D wordt gemodelleerd. Door deze nieuwe werkmethodiek ontstaat er ook een nieuw proces. Hierdoor vervalt het traditionele proces. De intensiviteit van het proces verschuift naar het beginstadium. In het beginstadium zijn wijzigingen nog relatief gemakkelijk door te voeren zonder grote (financiële) gevolgen. In dit stadium krijgt het model al vorm en worden er intelligente gegevens aan het model gekoppeld. Naast de veranderde werkmethodiek, verandert de communicatie en de samenwerking ook. BIM staat met transparantie, vertrouwen en openheid. De verschillende disciplines moeten daarnaast gezamenlijk streven naar een zo effectief en zo efficiënt mogelijk bouwproces. BIM is geschikt voor grote en kleine organisaties. Bij een grote organisatie is de implementatie complexer vanwege de logheid van de organisatie. Kleinere organisaties hebben meer problemen met de capaciteit van het personeel en de grootte van het budget. Naast de vele voordelen kent BIM ook nadelen. Een nadeel is bijvoorbeeld de grote kostenposten die BIM met zich meebrengt. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat de all-in kosten voor het implementeren van BIM per FTE zo n bedraagt. IPD staat voor Integrated Project Delivery oftewel het geïntegreerd samenwerken binnen één model. Wanneer een organisatie IPD succesvol wil implementeren, dient de organisatie enkele essentiële stappen te doorlopen. 1. Cultuuromslag creëren 2. Mentaliteitsverandering 3. Procesveranderingen in kaart brengen 4. Strategische partners zoeken Voordat deze stappen door kunnen worden gevoerd, is het essentieel dat de organisatie eerst werkervaring opdoet op het gebied van Little en Big BIM. Wanneer deze stappen worden overgeslagen, is de kans op een succesvol slagen zeer gering. 12

19 4. Fieldresearch: Ontwikkelingen en vorderingen BIM en IPD Er is een kwantitatief en een kwalitatief marktonderzoek uitgevoerd. Hieronder volgen de uitwerkingen van achtereenvolgens het kwantitatieve en het kwalitatieve marktonderzoek. 4.1 Kwantitatief marktonderzoek utiliteitsbouwbranche Nederland Door middel van het kwantitatieve onderzoek binnen de Nederlandse utiliteitsbouwbranche moet inzicht verkregen worden in de bekendheid van BIM en IPD voor de verschillende partijen. Op deze wijze wordt ook de kennis over en belangstelling voor BIM en IPD bij de verschillende disciplines uit de bouwbranche getoetst. De ontwikkelingen op het gebied van BIM en IPD worden in kaart gebracht en daar kan ITANNEX mogelijk op inspelen. Aangezien de omvang van de steekproef niet groot genoeg is om de totale populatie te vertegenwoordigen, hebben de conclusies betrekking op de respondenten. De uitslag geeft een indicatie over de bekendheid van BIM en IPD voor de gehele branche. Na het telefonisch contacteren van respondenten, is de enquête naar 250 bedrijven g d. Van deze 250 bedrijven hebben er 56 gereageerd. De respondenten zijn onderverdeeld in vier groepen namelijk: architecten (16 reacties), aannemers (11 reacties), installateurs (11 reacties) en constructeurs (18 reacties). Allereerst zijn de gegevens van deze groepen afzonderlijk in kaart gebracht. Vervolgens zijn de groepen samengevoegd om uitspraken te doen over de gehele populatie. In deze paragraaf worden de belangrijkste resultaten besproken die naar voren zijn gekomen uit de afgenomen enquêtes. In totaal zijn er zoals aangegeven 56 enquêtes ingevuld. Regio en werkgebied van de respondenten Bij de vraag uit welke regio komt u? gaf ongeveer een derde aan uit Oost-Nederland te komen, daarna volgden met ongeveer een kwart, de bedrijven uit Randstad-Zuid en met 22%, de bedrijven uit Zuid-Nederland. Ongeveer 14% gaf aan te komen uit Noord-Nederland en uit Randstad-Noord kwamen met ongeveer 5% de minste respondenten. Iets meer dan de helft van de respondenten geeft aan dat hun werkgebied landelijk is. 40% van de bedrijven is lokaal/regionaal actief. Definitie van BIM volgens respondenten Er zijn verschillende interpretaties mogelijk als het gaat om de definitie van BIM. Dat is precies de reden waarom deze vraag is opgenomen in de enquête. Hieronder staan de door de respondenten meest genoemde definities weergeven: 1. BIM staat voor Bouw Informatie Model. Feitelijk is het een softwarematige oplossing om tot meer en een betere integrale samenwerking tussen de diverse bouwpartners (architect, adviseur, constructeur etc.) te komen. (3x) 2. Bouw Informatie Model, het in 3D-tekenen van een gebouw of woningen waardoor tijdens het ontwerp de knelpunten zichtbaar zijn en opgelost kunnen worden, om faalkosten tijdens de bouw zoveel mogelijk te voorkomen. (2x) 13

20 3. Bouw Informatie Modelleren, het structureren en sturen van informatie die relevant is voor alle fases van de levensloop van een gebouw. (2x) Er zijn verder veel verschillende antwoorden gegeven. Hieruit kan worden afgeleid dat BIM een groot begrip is en door veel partijen verschillend geïnterpreteerd wordt. De overige antwoorden van de respondenten zijn te vinden in bijlage 4. Tekenpakket Een groot deel van de respondenten werkt momenteel met een 3D-tekenpakket. In de onderstaande overzichten staan de resultaten in een tabel en grafiek weergeven. Constructeurs Installateurs Aannemers Architecten 3D tekenpakket 67% 60% 36% 87% Wat duidelijk naar voren komt, is dat de aannemers het minst tekenen met een 3D-tekenpakket, namelijk ongeveer 37%. De installateurs scoren in tegenstelling tot de verwachting hoog. 60% geeft aan werkzaam te zijn met een 3D-tekenpakket. De installateurs die met een 3D-tekenpakket tekenen, hebben allen meer dan 35 werknemers, zo blijkt uit de enquête. De kleinere installateurs (minder dan 35 werknemers) werken veelal met een 2Dpakket. Hieruit kan worden afgeleid dat de grotere installateurs vaker met een 3D-pakket werken dan de kleinere installateurs. Ruim de helft van de respondenten bij de installateurs heeft meer dan 35 werknemers. Dit verklaart wellicht de hogere score voor de installateurs. Het overgrote deel van de architecten tekent met een 3Dtekenpakket. 2/3 deel van de constructeurs is ook werkzaam met een 3D-tekenpakket. Dit is onder andere te verklaren door de 3D-visualisaties die zij moeten maken, aangezien zij berekeningen gemakkelijker kunnen uitvoeren wanneer bijvoorbeeld een constructie in 3D is gevisualiseerd. Figuur 1 Bent u momenteel werkzaam met een 3D tekenpakket? (N=56) In figuur 1 zijn de opgetelde resultaten van alle respondenten weergeven. Autocad is tot op heden nog het meest gebruikte tekenpakket met ongeveer 34%. Autodesk Revit is het tekenpakket dat daarna het meest gebruikt wordt (28%). Als derde, door 13% van de respondenten gekozen, komt Stabicad. De overige pakketten worden allen door minder dan 5% van de respondenten gekozen. Stabicad wordt echter alleen door de installateurs intensief gebruikt en scoort hierdoor nog behoorlijk hoog. De overige partijen (architect, constructeur en aannemer) maken weinig tot geen gebruik van Stabicad. 38% 62% Ja Nee 14

21 BIM in de strategie en missie van de organisaties Bij bijna 41% van de bedrijven maakt BIM geen onderdeel uit van hun strategie en missie. Bij bijna 1/3 deel maakt BIM heel globaal deel uit van de strategie en missie. Het overige percentage (30%) geeft aan dat BIM deel uit maakt van de strategie en missie en heeft dit ook beschreven. Zo heeft Heijmans Woningbouw Oost bijvoorbeeld beschreven de mogelijkheid te willen hebben om in 2014/2015 volledig te BIMMEN. Toekomstverwachtingen van BIM Erg interessant zijn de toekomstverwachtingen van de verschillende bedrijven op het gebied van BIM. Ruim de helft van de respondenten verwacht dat BIM de nieuwe werkmethodiek wordt. Bijna 1/3 geeft aan er anders over te denken. Zij denken namelijk dat BIM zal worden toegepast bij projecten waarbij BIM een meerwaarde kan zijn. Een aantal andere respondenten denkt dat BIM naast de bestaande werkmethodiek gevoerd zal worden. Ongeveer 12% van de respondenten denkt dat het slechts een gunningscriterium wordt. Geen van de respondenten denkt dat BIM geen toekomst heeft. BIM zal zijn plek in de markt al hebben, dan wel krijgen. Hiernaast staat een grafiek waarin de resultaten te zien zijn. Overstap naar een 3D tekenpakket Wat verwacht u van BIM in de toekomst? (N=56) Wordt de nieuwe werkmethodiek (36x) Wordt slechts een gunningscriteria (6x) Heeft geen toekomst (0x) Anders (14x) Bijna de helft van de respondenten is al overgestapt op een 3D-tekenpakket. Bijna een kwart van de respondenten geeft aan door te gaan met dezelfde werkmethodiek. Ongeveer 1/3deel van de respondenten geeft aan binnen nu en twee jaar over te willen stappen op een 3D-tekenpakket. Beweegredenen voor de overstap naar BIM Voor de respondenten zijn er verschillende redenen om over te stappen naar BIM. 1/3 deel geeft aan overgestapt te zijn met het oog op faalkostenreductie. 16% geeft aan de overstap te hebben gemaakt om de processen binnen de eigen organisatie beter te beheersen. Daarnaast geeft bijna 20% aan de overstap te hebben gemaakt om het externe bouwproces beter te beheersen. Slechts vier respondenten zijn overgestapt om de winst te maximaliseren. Enkele respondenten geven aan een andere reden te hebben gehad voor de overstap naar BIM. Het kan bijvoorbeeld een klantvraag betreffen waar zij graag op in willen en moeten spelen of ze gaan mee met de marktontwikkeling en gebruiken BIM als marketingmiddel. 15

22 Faalkosten binnen de organisatie Het overgrote deel van de respondenten, ongeveer 58%, geeft aan ze hun faalkosten marktconform (10%) schatten. 32% schat dat ze hieronder zitten en 10% denkt dat ze hierboven zitten. Voortbordurend op de eigen faalkosten van de organisatie, is gevraagd aan de respondenten welke invloed zij verwachten van BIM op de faalkosten. Meer dan de helft geeft aan dat BIM een positieve invloed kan hebben in het reduceren van de faalkosten. Daar komt bij dat bijna 10% van de respondenten denkt dat BIM een zeer goede invloed kan hebben in het reduceren van de faalkosten. Ongeveer 1/3 deel van de respondenten geeft aan dat BIM voldoende invloed heeft op de faalkostenreductie. 34% Samenwerking tussen verschillende partijen Hoe beoordeelt u de invloed van BIM op de faalkosten? (N=56) 2% 12% 0 3% 8% 8% 18% 60% 55% Zeer goed Goed Voldoende Matig Kan BIM een goede wending geven aan de samenwerking tussen u en uw partners? (N=56) Onvoldoende De onderlinge samenwerking tussen de partners wordt veelal als voldoende(17%) en goed (59%) beoordeeld. 11% geeft aan dat de samenwerking met de partners zeer goed verloopt. 11% geeft aan dat de samenwerking matig verloopt. Slechts 3% geeft de samenwerking met de partners een onvoldoende. Vervolgens is gevraagd of BIM een goede wending kan geven aan de samenwerking tussen de respondenten en hun partners. Ondanks het feit dat het overgrote deel van de respondenten aangeeft dat de samenwerking goed verloopt, geeft meer dan 3/4 deel aan dat BIM een zeer goede of goede wending kan geven aan de samenwerking. Ongeveer 10% geeft aan dat BIM geen goede wending kan geven aan de samenwerking tussen de verschillende partijen. Zeer goed Goed Voldoende Matig Onvoldoende 16

23 Werken met vaste partners 50% van de respondenten werkt nooit met vaste partners. 37% zegt dat ze bijna altijd samenwerken met vaste partners. 13% werkt alleen op bepaalde gebieden samen. Vervolgens is gekeken of er samenhang is tussen de grootte van de organisatie en het wel of niet werken met vaste partners. Allereerst is de groep respondenten opgedeeld in twee groepen. De eerste groep heeft <40 werknemers en de andere groep heeft 41+ werknemers. Vervolgens is de samenhang berekend. Met ongeveer 95% zekerheid is te zeggen dat er een redelijk sterke samenhang is tussen de grootte van de organisatie en het hebben van vaste partners. Hieronder staat een grafiek waarin deze bevinding te zien is. In bijlage 4 staat de verdere uitleg en tabellen over de berekening in SPSS. Concluderend kan gezegd worden dat de grotere organisatie (41+ werknemers) vaker werken met vaste partners dan de kleinere organisaties (<40 werknemers). Voorloper, trekker, volger of afwachter op BIM gebied Het minst aanstal respondenten (18%) geeft aan een trekker te zijn op het gebied van BIM. 24% vindt zichzelf een voorloper ten opzichte van zijn/haar partners. Het overige percentage wordt verdeeld in volger (38%) en de afwachtende partijen (20%). Opmerkelijk is het percentage dat volgt of afwacht, dit is gezamenlijk bijna meer dan 60%. 2/3 deel van de aannemers geeft aan volger te zijn. Ruim de 17

24 helft van de architecten geeft ook aan volger te zijn. De installateurs en constructeurs vinden zichzelf vooral volgers/trekkers(ongeveer 55%). Na de bovenstaande vragen is er een kleine uitleg gegeven over IPD. Deze korte uitleg diende ervoor zodat de respondenten indien onbekend met IPD, toch de vragen konden invullen. Bekendheid en toekomst van IPD binnen de organisatie IPD is momenteel vrij onbekend in de Nederlandse utiliteitsbouwbranche. Voor 60% van de respondenten is IPD geheel onbekend binnen de organisatie. 20% is bekend met IPD maar gebruikt het nog niet als werkmethodiek. 10% is behoorlijk bekend met IPD en 10% werkt aan de hand van IPD. Voor het overgrote deel (75%)van de constructeurs en installateurs is IPD geheel onbekend. Voor 55% van de aannemers is IPD ook geheel onbekend. De installateurs zeggen het meest bekend te zijn met IPD(60%), 40% van de installateurs is onbekend met IPD. Het overgrote deel van de respondenten is ervan overtuigd dat IPD toekomst heeft in de Heeft IPD volgens uw organisatie toekomst in de utiliteitsbouw? (N=56) 35% 8% 1% 31% 24% Zeker In zekere mate Neutraal Niet echt Geheel niet utiliteitsbouwbranche. 1/3 deel geeft aan dit zeker te weten. 1/4 deel zegt dit in zekere mate te weten en 36% is neutraal. Slechts ongeveer 10% denkt dat IPD geen toekomst heeft in de utiliteitsbouwbranche. Een opvallend gegeven is dat 60% van de architecten aangeeft zeker te weten dat IPD toekomst heeft in de utiliteitsbouwbranche. Ongeveer 1/3 deel van de constructeurs geeft aan dat IPD zeker of in zekere mate toekomst heeft in de utiliteitsbouwbranche. Dit is interessant aangezien de meerderheid van de overige partijen aangeeft dat IPD zeker of in zekere mate toekomst heeft in de utiliteitsbouwbranche. Geïntegreerd samenwerken in de bouwsector 45% van de respondenten verwacht dat er tussen de 1 en 5 jaar geïntegreerd wordt samengewerkt in de bouwsector. 22% zegt dat ze verwachten dat er geïntegreerd wordt samengewerkt in de bouwsector over 5 tot 10 jaar. Andere respondenten (23%) geven aan er anders over te denken; zij denken dat er momenteel al samen wordt gewerkt aan de hand van IPD of dat er nooit wordt samengewerkt aan de hand van IPD. Constructeur Architect Installateur Aannemer Binnen nu en 1 jaar 0% 6% 0% 0% Tussen 1 en 5 jaar 22% 44% 67% 46% Tussen 5 en 10 jaar 34% 6% 11% 36% Na 10 jaar 22% 6% 0% 9% Anders 22% 38% 22% 9% 18

25 Interesse van respondenten in informatie omtrent de implementatie van en het werken met BIM en IPD Het grote deel van de respondenten is geïnteresseerd in BIM en IPD. 45% (BIM) en 40% (IPD) van de respondenten geven aan zeker geïnteresseerd te zijn in meer informatie omtrent de implementatie van en het werken met BIM en IPD. 25% (BIM) en 22% (IPD) geven aan in zekere mate geïnteresseerd te zijn in informatie omtrent BIM en IPD (N=56). Heeft u interesse in informatie omtrent de implementatie van en het werken met BIM? Heeft u interesse in informatie omtrent de implementatie van en het werken met IPD 10% 8% 15% 23% 43% Zeker In zekere mate Neutraal Niet echt 19% 14% 6% 22% 40% Zeker In zekere mate Neutraal Niet echt Geheel niet Geheel niet Vervolgens is gekeken of er enige vorm van samenhang was tussen de grootte van de organisatie en het wel of niet hebben van interesse in informatie omtrent het werken met en het implementeren van IPD. Er is geen samenhang geconstateerd tussen het aantal medewerkers en de interesse in IPD. In bijlage 4.4 is een tabel en grafiek opgenomen waarin dit duidelijk wordt. Concluderend kan dus gezegd worden dat de grootte van de organisatie geen invloed heeft op het wel of geen interesse hebben in informatie omtrent de implementatie van en het werken met IPD. Alle overige gegevens, uitwerkingen en grafieken die terug te vinden zijn in bijlage 4. 19

26 4.1.1 Conclusies Hieronder staan de belangrijkste conclusies en bevindingen nogmaals beknopt weergeven. 62% van de respondenten tekent met een 3D tekenpakket. Voor 41% van de respondenten maakt BIM geen deel uit van de strategie en missie. Voor 1/3 deel van de respondenten maakt BIM heel globaal deel uit van de strategie en missie. Voor ongeveer 30% maakt BIM deel uit van de strategie en missie van het bedrijf. Het overgrote deel van de respondenten(65%) geeft aan dat BIM de nieuwe werkmethodiek wordt. De overheden zoals de Rijksgebouwendienst schrijft BIM voor bij hun projecten. 30% van de respondenten geeft aan dat ze binnen nu en twee jaar over willen stappen op een 3D tekenpakket. 23% geeft aan door te gaan met dezelfde werkmethodiek. De belangrijkste redenen van respondenten om de overstap naar BIM te hebben gemaakt zijn: o Faalkostenreductie o Beter beheersen van interne- en externe processen Meer dan 75% van de respondenten geeft aan dat BIM een positieve wending geeft aan de samenwerking tussen de verschillende partijen. 50% van de respondenten werkt nooit samen met vaste partners als het gaat om BIM. Grotere bedrijven(41+) werken eerder met vaste partners dan kleinere bedrijven(<40). Voor 60% van de respondenten is IPD geheel onbekend. Na de uitleg van IPD geeft 55% van de respondenten aan zeker of in zeker mate hier toekomst in te zien. 45% van de respondenten verwacht dat er binnen nu en 5 jaar geïntegreerd wordt samengewerkt. Een groot deel van de respondenten(65%) is geïnteresseerd in informatie omtrent de implementatie van en het werken met BIM en IPD. De grootte van de organisatie heeft geen directe invloed op de interesse in informatie omtrent de implementatie van en het werken met IPD. Overige relevante informatie is te vinden in bijlage 4. 20