Highlights uit de monitor Economische Verkenningen Een Groene, Gezonde en Slimme Regio

Transcriptie

1 Highlights uit de monitor Economische Verkenningen 215. Een Groene, Gezonde en Slimme Regio

2 1 Economische ontwikkeling PAGINA 4 In dit overzicht vindt u de highlights uit de monitor Economische Verkenningen 215. Het complete rapport vindt u op research.economicboardutrecht.nl Deze factsheets geven inzicht in de economische ontwikkelingen in de provincie (uitgesplitst naar stadsgewesten) in de periode Hoe heeft de economie van zich ontwikkeld in termen van toegevoegde waarde en werkgelegenheid? Wat zijn de ontwikkelingen geweest voor de verschillende economische sectoren en regio s in? En wat zijn de korte termijn groeiprognoses? 2 Werkloosheid PAGINA 8 3 Werkgelegenheid PAGINA 1 4 Verstedelijking PAGINA 12 5 Sectorstudies PAGINA 14 6 Discussie PAGINA 22 3

3 ECONOMISCHE VERKENNINGEN Economische ontwikkeling, Provincie / stadsgewesten Economische groei (%) bbp/brp, en provincie, Ontwikkeling brp naar stadsgewest, De stedelijke deelregio s en vertonen in de periode gemiddeld per jaar een lichte economische groei. De meer landelijk deelregio s -West* en - laten een krimp zien. Binnen stadsgewesten worden stedelijkheid en dichtheid belangrijker voor economische ontwikkeling. Steden hebben een gediversifieerde economie en een groter aanpassingsvermogen. Stedelijke regio s kunnen hierdoor beter inspelen op de veranderende economie en de trend van schaalverkleining. *Gemeentelijk herindeling: in 211 zijn de Breukelen en Loenen overgegaan van regio -West naar. Dit geeft een vertekend beeld van de krimp in -West. De groei in ook enigszins, maar omdat dit gebied een groter aandeel in de se economie heeft, is het effect hier kleiner. 1 1 Economische ontwikkeling provincie / stadsgewesten van krimp naar groei -, BBP NL (%) BRP Provincie (%) Prognose 2,75% Groeiverwachting 215, Fors herstel in 215 De economische groei in komt, na twee jaar van krimp in 212 en 213, uit op een groei van 2 procent in 214 en 2,75 procent in 215. Hiermee ligt de groeiverwachting boven het landelijk gemiddelde van 2 procent in 215. Deze positieve groeiverwachting voor de provincie is mede het gevolg van het feit dat naast de export ook de binnenlandse consumptieve uitgaven en de bedrijfsinvesteringen aantrekken. Economische groei naar stadsgewest,

4 ECONOMISCHE VERKENNINGEN Werkloosheid en provincie, % 8% 6% 4% Regio s en vertonen in de periode gemiddeld per jaar een lichte economische groei VOUW OPEN 2 positief Werkloosheid laten we langzaam achter ons! 2% % Provincie Prognose Werkloosheid daalt Mede door de licht aantrekkende arbeidsmarkt daalt de werkloosheid in 215. Het werkloosheidspercentage in, circa 7%, ligt onder het werkloosheidspercentage van, deze ligt rond de 8%. We laten de werkloosheidscrisis langzaam achter ons * 215* 7 8 9

5 ECONOMISCHE VERKENNINGEN Werkgelegenheidsgroei (%) en provincie, ,5 1,5 -,5-1 -1, * Provincie 215* Prognose Werkgelegenheidsgroei (%) naar stadsgewest, ,7% % 212 -,1% 211 Meer aanta werkgeleg l met 1 banen gr enheid oeit,1% ,1% 211 2,8% ,6% 211-1% -1,8% Stedelijke deelregio s krimpen minder hard Werkgelegenheid stijgt De werkgelegenheid in trekt weer aan. Met een verwachte werkgelegenheidsgroei van 1,1% in 215, ligt de se trend net boven verwachte het landelijk gemiddelde van 1% in 215. Binnen de provincie zijn er vrij grote verschillen in werkgelegenheidsgroei. Agglomeratievoordelen van de stad en een relatief gediversifieerde economie zorgen ervoor dat de werkgelegenheid van stedelijke deelregio s en minder hard is gekrompen in de periode ten opzichte van de meer landelijke stadsgewesten - en -West. * Gemeentelijk herindeling: in 211 zijn Breukelen en Loenen overgegaan van regio -West naar. Dit geeft een vertekend beeld van de krimp in -West. De groei in is ook enigszins vertekend, maar omdat dit gebied een groter aandeel in de se economie heeft, is het effect hier kleiner. 11

6 ECONOMISCHE VERKENNINGEN Schaalverkleining en verstedelijking kent relatief veel kleine ondernemingen. Dit wordt deels verklaard door de sectorstructuur van met relatief veel dienstensectoren, waarin het als zzp er gemakkelijk starten is. Daarnaast biedt netwerkvoordelen voor kleine bedrijven en zzp ers; dit leidt tot economies of scope. Bedrijven profiteren dan van elkaars nabijheid in de omgeving voor samenwerkingen en opdrachten, zonder onderdeel uit te maken van hetzelfde bedrijf. Stedelijke milieus in het bijzonder bieden een ontmoetingsfunctie voor kleine bedrijven en zzp ers. Dit is ook zichtbaar in het groeipad van de stadsgewesten en, die beter herstellen dan de overige deelregio s in. 4 Verstedelijking netwerkvoordelen voor kleine bedrijven Gem. bedrijfsgrootte Gem. bedrijfsgrootte provincie meer kleine bedrijven Bron: LISA,214 / PAR,214 13

7 ECONOMISCHE VERKENNINGEN Krimp en groei in belangrijke sectoren Groei bruto toegevoegde waarde (%) provincie en, Bouwnijverheid 5 Sectorstudies opvallende krimp en groei in sectorale groeiverschillen Verhuur en overige zakelijke diensten Informatie en communicatie Onderwijs Openbaar bestuur en overheidsdiensten Gezondheidsen welzijns zorg -2,8 % -3, % -3,7 % 1,6 % 3, % 3,3 % -5,3 % -1,8 % -1, %,2 %,8 % 2,8 % Krimp *Gelijk Groei *Gelijk: groei of krimp 1% Specialisatie in kennisintensieve diensten 31% Van totale economie De sectoren die in relatief zijn oververtegenwoordigd, zijn: financiele dienstverlening specialistische zakelijke diensten informatie & communicatie Deze drie bedrijfstakken maken gezamenlijk 31% van de economie uit; in is dat 21%. Banken, verzekeringen, juristen, accountants, ingenieurs en softwarebedrijven vormen de kern van de marktsector in. 15

8 Krimp brp in sleutelsectoren De marktsectoren zijn in de periode sterk gekrompen. De krimp in de toegevoegde waarde laat zien dat deze, naast de bouw, verhuur en overige zakelijke diensten, detailhandel en industrie, vooral geconcentreerd is in voor belangrijke bedrijfstakken: Groei bruto toegevoegde waarde (%) naar sector, naar deelregio, Bouwnijverheid Industrie Informatie en communicatie Financiële dienstverlening Openbaar bestuur en overheidsdiensten Gezondheidsen welzijns zorg groothandel (-,2%) specialistische zakelijke diensten (-2,%) informatie & communicatie (-3,7%) Deze hebben alle drie een absoluut groot aandeel in, en de laatste twee ook relatief. Dit laat zien dat de krimp van de economie juist optreedt in bedrijfstakken die de kern van de se productiestructuur betreffen. Teruggelopen bestedingen aan juristen, accountants, onderzoeksbureaus, IT-adviseurs, reclame en architecten tasten de specialistische zakelijke diensten en informatie & communicatie aan. In deze bedrijfstakken treedt ook een effect van technologische en institutionele verandering aan het licht. Groei brp in non-profit sector en financiële diensten Sectoren die in de periode de hoogste groei in bruto toegevoegde waarde laten zien, bevinden zich in de non-profit sector (zorg en welzijn, overheid en onderwijs). Non-profit sectoren zijn afhankelijk van de publieke financiering en ook in hun spreiding over het land weinig geconcentreerd. De provincie kent een zorgcluster met aanwezigheid van UMCU, UU en aanverwante innovatieve bedrijvigheid op gebied van farma en biotechnologie. Het aantal banen in de zorg ( handen aan het bed ) vertoont recent wel een daling. Ook de financiële diensten in vertoonden (als absoluut en relatief omvangrijke sector) groei in toegevoegde waarde in de periode De groei van toegevoegde waarde wordt voornamelijk gerealiseerd door productiviteitsstijgingen. Door grote investeringen in IT en online dienstverlening neemt de werkgelegenheid in de bankensector al jaren af en nieuwe bezuinigingen op personeel worden aangekondigd. -1,7 % -West -4,3 % -4,5 % -3,6 % -1,2 % -West -6,9 %, % -1,4 % -5,2 % -West -3,3 % 3,2 % -5,7 % Groei brp in stedelijke deelregio s hangt samen met sector, maar verklaart niet alle groei Het figuur hierboven laat zien dat de groei in toegevoegde waarde binnen groeisectoren voornamelijk plaatsvindt in de stadsgewesten en, juist daar waar de zorg, overheid en onderwijs ook zijn geconcentreerd. Marktgedreven bedrijfstakken die aan de economie van beide stadsgewesten bijdragen, zijn: vervoer en opslag, overige diensten, 1,1 % -West -16,1 % 8,2 % -2,5 % 5, % -West -3,3 % 2,5 % -4,7 % 4,5 % -West -1,4 % 1,1 % -,3 % Krimp *Gelijk Groei *Gelijk: groei of krimp 1% horeca en financiële diensten. Buiten de overheid zijn het de financiële diensten en horeca die groei realiseren in beide stadsgewesten. De ontwikkeling van beide in deze periode van stagnatie is opvallend. De financiële sector in is vooral geraakt in -West, maar is wel aan herstructureren om de toegevoegde waarde te verhogen. 17

9 Werkgelegenheid naar sector, naar stadsgewest, 214 aantal werkzame personen Werkgelegenheid geconcentreerd in 3 sectoren Het figuur hiernaast laat zien dat dat de sectoren groothandel, zakelijke dienstverlening en zorg in alle vier de stadsgewesten in absolute aantallen veel werkgelegenheid bieden. Ook binnen de sectoren onderwijs, informatie en communicatie en overheid zijn absoluut gezien veel mensen werkzaam in de provincie. Landbouw, delfstoffen Industrie, nutsbedrijven Bouwnijverheid Groothandel Transport Horeca Informatie en communicatie Financiële instellingen Zakelijke diensten Overheid Onderwijs Zorg Overige (gezondheidsen diensten welzijnszorg) Bron: PAR, 214 -West 19

10 ECONOMISCHE VERKENNINGEN Groothandel, zakelijke dienstverlening en zorg bieden veel werkgelegenheid in de stadsgewesten 6 Herstel treedt het snelste op in stedelijke deelregio s Discussie De Economische Verkenningen 215 laten zien dat de provincie niet geheel ongeschonden door de crisis is gekomen. Tot 213 is de werkeloosheid opgelopen, met name door ontwikkelingen in voor belangrijke sectoren: herstructurering van financiële diensten, uitval van markten voor specialistische zakelijke diensten en transitie van IT-diensten, naast vraaguitval in bouw en industrie. De economische krimp leek stad en regio tot 212 niet te raken, maar ook zij voelden vanaf dat jaar de crisis. De periode 214/215 is een kantelpunt. De economische groei voor de provincie zal in 215 alweer een pre-crisisniveau bereiken van 2,75%. Niet langer echter gedragen de non-profitsectoren (zorg, onderwijs, overheid) zich als vluchtheuvel voor werkgelegenheid en groei: bezuinigingen in openbaar bestuur en zorg leiden tot krimp. De marktsectoren nemen het stokje juist weer over, al zijn er verschillen tussen bedrijfstakken en tussen regio s. Industrie en groothandel pakken het herstel snel op, terwijl IT-advies krimpt en softwareontwikkeling groeit. Herstel treedt het snelst op in stedelijke deelregio s. Onder het herstel liggen wel structurele veranderingen. Zo groeit online dienstverlening -van handel tot beleggen en van boekhouden tot therapie- spectaculair. Dat stuwt de vraag naar IT-specialisten in alle sectoren, maar wel met een duidelijk nieuwe focus: geen consultants of systeembeheerders maar softwaredevelopers. Er is een versterkt bewustzijn dat hergebruik van vastgoed bijdraagt aan kwaliteit van ruimte, en dat nieuwe energiesystemen nodig zijn. De traditionele schaalvoordelen van grote bedrijven kennen nu een tegenhanger: de voordelen van de wendbaarheid van kleine bedrijven. Geen enkele ondernemer, beleidsadviseur of strateeg kan terugkeren naar zijn routine van voor 28. De Economic Board gaat graag het gesprek aan met partners in de se regio om nieuwe routines, nieuwe kansen en nieuwe markten vorm te geven. VOUW OPEN 21 nieuwe kansen 22 23

11 Als onderdeel van de Economic Board houdt Research zich bezig met de monitoring van de economie van het -werkgebied. Hieronder vallen alle 26 gemeenten binnen de provincie en de gemeente Hilversum (Noord-Holland). Naast het monitoren van economische kerngegevens zoals banen, vestigingen en economische groei voert Research ook sectorspecifiek/domeingericht onderzoek uit. Deze tekst is afgesloten op 9 september 215. Voor meer informatie over Research: research.economicboardutrecht.nl Contactgegevens Monique Goddijn-Roso T E. monique.roso@economicboardutrecht.nl Evelien Boshove T E. evelien.boshove@economicboardutrecht.nl Hier wordt geïnvesteerd in uw toekomst. Dit project is mede mogelijk gemaakt dankzij een bijdrage uit het Europees Fonds voor de Regionale Ontwikkeling van de Europese Unie.