Berichten. Bestuurskundige. Buitenlandse Koningshuizen. De identiteit van Maxima. Royaltywatcher Jeroen Snel

Transcriptie

1 De identiteit van Maxima Royaltywatcher Jeroen Snel Buitenlandse Koningshuizen Bestuurskundige Berichten. Semi-wetenschappelijk magazine van de Bestuurskundige Interfacultaire vereniging Leiden Royaal Bestuurskundige Berichten / Juli 2009 Retouradres: postbus RB Leiden 23e JAARGANG - NUMMER 3 - Juli 2009

2 Colofon Bestuurskundige Berichten Semi-wetenschappelijk magazine van de Bestuurskundige Interfacultaire vereniging Leiden Postbus 9555, 2300 RB Leiden Tel Fax Jaargang 23, nummer 3 - juni 2009 Hoofdredactie: Roel van der Weij Eindredactie: Roel van der Weij Redactie: Jasper Hekert, Annemieke de Roos, Stephanie Tang Lay-out: Roel van der Weij Aan deze editie werkten mee: Lisa Blanken, Thijs de Bruijn, Ellie Dijksman, Daniël Dijkstra, Marjoleine van Egeraat, Annabel Goth, Liesje van der Hoorn, Johan Kinnegin, Lisanne Korteling, Jeroen Snel, Marjolein Thon, Rebecca Wagner, Jessica de Wit Advertenties: Robbert Smakman, Redactieraad: Dr. F.M. van der Meer Prof. dr. M.R. Rutgers Oplage: 750 exemplaren Abonnementen: Leden van de B.I.L. ontvangen Bestuurskundige Berichten gratis thuis. Voor niet leden kost een abonnement 11,35 per jaar. Dit dient te worden voldaan op bankrekening t.n.v. de B.I.L. te Leiden o.v.v. abonnement B.B. Bestuurskundige Berichten is een uitgave van de Bestuurskundige Interfacultaire vereniging Leiden (B.I.L.) en verschijnt viermaal per jaar. Het is niet toegestaan zonder toestemming van de redactie op enigerlei wijze het geheel of delen van dit nummer te reproduceren. Waar redacteuren op persoonlijke titel hun mening geven is dit niet noodzakelijkerwijs die van de gehele redactie. De redactie behoudt het recht voor stukken in te korten, te wijzigen dan wel niet te plaatsen. Waarde lezer, Het jaar zit er bijna op. Zowel het studiejaar, als ons B.I.L.-jaar. Met genoegen kunnen we terugkijken op een periode waarin we veel hebben geleerd, veel hebben meegemaakt, maar bovenal veel hebben genoten. Hoewel het een bijzonder mooie ervaring was komt de vakantie als geroepen en mogen ook wij vertrekken naar zonniger oorden. Wat de vakantie betreft, mocht je de komende drie weken aan de rand van een zwembad van een vijfsterrenhotel vertoeven of heb je een auto-, bus- of vliegreis van twee dagen voor de boeg, dan biedt deze Bestuurskundige Berichten je de kans om even te ontsnappen aan dat vervelende vakantiegevoel. Voor degenen die deze zomer het Toscaanse Tavarnelle Val di Pesa aan doen, is het goed mogelijk een glimp op te vangen van het vakantiehuis van onze koningin of wellicht zelfs leden van de Koninklijke familie zelf. Deze Koninklijke familie staat centraal deze editie van de Bestuurskundige Berichten. De geschiedenis van de Oranjes is nauw verweven met onze vaderlandse geschiedenis. Al sinds de zestiende eeuw is er sprake van een Verenigde Nederlanden,onder gezag van de eerste stadhouder van Oranje. Inmiddels is de aanwezigheid van een koning als staatshoofd van Nederland vanzelfsprekend en is de populariteit van de familie, zeker sinds de aanslag van 30 april 2009 in Apeldoorn, ongekend groot. In deze editie blikken we terug op bijna een half millennium Van Oranje-Nassau, worden de activiteiten van Willem Alexander en Maxima onder de loep genomen en hebben we als hoogtepunt een interview met dé royaltywatcher van Nederland: Jeroen Snel. Uiteraard ontbreekt een reisverslag van de lange reis naar Tallinn & Sint Petersburg niet en wordt het 25e kandidaatsbestuur der B.I.L. aan u voorgesteld. Geniet van deze koningsblauwe, oranjekleurige BB, met een gouden randje. Veel leesplezier toegewenst! Met vriendelijke groet, Roel van der Weij Hoofdredacteur Druk: Drukkerij Karstens Hooigracht KN Leiden ISSN Copyright 2009 B.I.L. Foto omslag: Paleis het Loo; Bestuurskundige Berichten / Juli :21:10

3 Inhoud Deze keer in Bestuurskundige Berichten: Waarde Leden De appeltjes van Oranje De Prins en zijn waterwerken De identiteit van Prinses Maxima Interview Jeroen Snel Fotocollage Buitenlandse Koningshuizen De familie van Oranje Waarde leden... Oranje boven Reisverslag Tallinn & St. Petersburg Alumnikatern PAM! What is that? Het 24e presenteert... Bestuurskundige Berichten / Juli 2009

4

5 Thema Royaal De appeltjes van Oranje Door Roel van der Weij Met enige regelmaat verschijnen ze in het nieuws en zelfs wekelijks staan ze in de tabloids. De Oranjes. Met Koningin Beatrix als staatshoofd en prinses Maxima als volkslieveling zijn ze misschien wel de bekendste familie van Nederland. Ook Vader des Vaderlands, Prins Willem van Oranje scoorde goed bij verkiezing tot grootste Nederlander. Maar waar komt deze familie eigenlijk vandaan? Ons Wilhelmus ben ik van Duitsen bloed doet al een hoop vermoeden. De BB duikt in de geschiedenis van onze prinsen en prinsessen. Nassau Het Duitsland van de Middeleeuwen bestond uit verschillende hertogdommen en graafschappen. Het ontstaan van het Huis van Nassau begint bij de Graven von Laurenburg. In de elfde eeuw bouwen de Graven von Laurenburg een burcht, genaamd Nassau, aan de rivier de Lahn. Na de overdracht van de grond om de burcht, die nog toebehoorde aan de aardbisschop van Trier, gaan de Laurenburgse Graven zich de Graven van Nassau noemen. Omstreeks 1146 wordt een zoon van de oude Laurenburg familie geboren, welke Walram I Graaf von Laurenburg-Nassau wordt genoemd. Daarmee is Walram I de stamvader van de Nassau s. In de twaalfde en dertiende eeuw breidt het graafschap zich verder uit en wordt het door Walram II en Otto I, de kleinkinderen van Walram I, opgesplitst in twee gebieden. Van Otto I stamt de Ottoonse lijn af, de lijn van onze huidige Koninklijke familie. Hendrik van Nassau-Dillenburg ( ), de kleinzoon van Otto I, was de stichter van de Dillenburgse lijn en de eerste die zich door huwelijk verbond met Nederland. Op die manier worden de van Nassau s de rijkste en belangrijkste adel van de Nederlanden. In 1533 wordt vanuit deze familie Willem I, graaf van Nassau-Dilleburg geboren, de latere Willem van Oranje. Oranje Orange is een oud stadje in het zuiden van Frankrijk. Het was een graafschap, niet groter dan zo n 300 vierkante kilometer, dat dankzij de Duitse Keizer Frederik Barbarossa I in 1163 als Prinsdom werd erkend en waarvan de heerser soeverein vorst was. Dat Orange zich een Prinsendom mocht noemen en soeverein was, bracht een belangrijke status met zich mee, de Prins van Oranje stond op gelijke voet met de andere Europese vorsten. Internationaal gezien stond de Prins van Oranje zelfs hoger op de adellijke ladder dan zijn neven van Nassau. v.l.n.r. De wapens van Nassau, Orange en Willem I van Oranje 6 Bestuurskundige Berichten / Juli 2009 Via huwelijk en vererving komt het Prinsdom van Oranje in handen van verschillende Franse adellijke families, zoals het Huis van Montpellier, het Huis van Baux en het Huis van Châlon. Philippe van Châlon sterft kinderloos, waarop zijn neef, Rene van Châlon ( ), zoon van Claudia van Châlon en van Hendrik III van Nassau, de titel Prins van Oranje erft. Dat Rene, van Châlon werd genoemd kwam omdat zijn moeder van een voornamere familie afstamt dan Hendrik III van Nassau. De Châlon s waren immers in bezit van het vorstendom Orange. Hier begint de connectie met het Huis van Nassau. Rene van Châlon voegde de namen Oranje en Nassau bij elkaar en voert het devies Je maintiendrai Châlon in. Onder René van Châlon werd Orange als twistappel tussen Karel V en Frans I verschillende malen door Frankrijk bezet. Omdat ook hij kinderloos sterft, benoemt hij zijn neef Willem I van Nassau-Dillenburg tot opvolger. Keizer Karel V bepaalt dat hij de erfenis alleen mag aanvaarden, als hij katholiek opgevoed wordt aan het Keizerlijke hof te Brussel. Onder Willem de Zwijger van Nassau- Dillenburg ( ), Prins van Oranje begon de Vereniging der Nederlanden. Deze Willem van Oranje geldt als de stamvader van de Oranjes en dus van het huidige vorstengeslacht van het Koninkrijk der Nederlanden. De spreuk Je maintiendrai Châlon wordt door

6 Prins Willem de Zwijger van Oranje hem gewijzigd in Je maintiendrai Nassau. Stadhouders van Oranje-Nassau Keizer Karel V raakt zeer gesteld op de jonge Prins, die mede daardoor snel carrière maakt. De opvolger van Karel V als Heer der Nederlanden, Koning Philips II van Spanje, benoemt Willem in 1559 tot stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht. De stadhouders, letterlijk plaatsbekleders, van de 16e en 17e eeuw zijn geen absoluut regerende vorsten, maar vormen wel een belangrijke politieke factor. Zij hadden zitting in de Raad van State, zaten het gewestelijke rechtscollege voor en riepen de gewestelijke Staten bijeen. Daarnaast hadden stadhouders vooral militaire taken en waren ze daardoor nauw betrokken bij het buitenlandse beleid van de Republiek. Na de moord op Willem van Oranje door Balthazar Gerard te Delft in 1584, wordt de prins als stadhouder en legeraanvoerder opgevolgd door zijn zoon, Prins Maurits. Prins Maurits is, in samenwerking met landsadvocaat Johan van Oldenbarnevelt, zowel militair als staatkundig zeer succesvol. In 1625 volgt halfbroer Prins Frederik Hendrik hem op, waarna de Zuidelijke Nederlanden in de jaren 30 van de 17e eeuw sterker zijn dan ooit. Vlak voor de Vrede van Munster, het einde van de Tachtigjarige Oorlog, sterft Prins Frederik Hendrik. In 1647 volgt Willem II hem op als stadhouder. Al op 24-jarige leeftijd komt Willem II te overlijden als gevolg van de pokken. Omdat zijn zoon, de latere stadhouder Willem III, pas een week later geboren zal worden, maken de staatsgezinden gebruik van de situatie en doet de eerste stadhouderloze periode zijn intrede. Vanaf 1650 bestaat de Republiek zonder stadhouder en in 1653 schuiven de regenten Johan de Witt naar voren als Raadspensionaris van Holland, de machtigste raadsman in die tijd. Gedurende deze periode groeit de welvaart van de Republiek sterk, wat echter wel gepaard gaat met de Engelse Oorlogen. In het Rampjaar 72 komt de Republiek onder druk te staan en wordt De Witt door de Nederlandse bevolking om het leven gebracht. De rol van Willem III is nooit bevestigd, maar lijkt dubieus te zijn. Willem III weet zijn kansen in de strijd te keren. Dankzij zijn militaire successen verwerft hij een sterke positie als stadhouder in verschillende provinciën en wordt hij de eerste gekroonde binnen de Van Oranje- Nassau-familie, door te trouwen met de Engelse Maria Stuart. Hij wordt tot King William III van Engeland, Ierland en Schotland gekroond. Hij bestrijdt zijn verdere leven de potentiële Franse overheersing in Europa. Op het moment dat er een nieuwe oorlog tegen Frankrijk uitbreekt, overlijdt de Koning-stadhouder in 1702 kinderloos. In de gewesten wordt de tweede stadhouderloze periode uitgeroepen. Deze zal van 1702 tot 1747 duren. Doordat Willem III geen kinderen nalaat, sterft deze tak van de Nassau s uit en wordt de titel Prins van Oranje overgeërfd door de Friese tak van de familie, de Nassau s- Dietz. Als Johan Willem Friso van Nassau-Dietz overlijdt neemt zijn zoon Willem Karel Hendrik Friso de titel Prins van Oranje over en wordt hiermee Prins Willem IV van Oranje-Nassau. In 1740 breekt de Oostenrijkse Successieoorlog uit, waarbij de Republiek de kant van Oostenrijk kiest, om een tegenwicht te bieden tegen de Fransen. Hierop vallen de Franse legers Zuidelijk Nederland binnen, waarop Willem IV als stadhouder van alle gewesten wordt benoemd, waarmee de tweede stadhouderloze periode tot een einde komt. Na zijn overlijden wordt zijn zoon, Willem V, als erfstadhouder benoemt, maar is op dat moment slechts drie jaar oud. Zijn moeder, Hanna van Hannover neemt de bestuurlijke taken waar, totdat Willem V in 1766 meerderjarig is en aantreedt als stadhouder. De prins blijkt echter vaak besluitloos te zijn en daarnaast een stevig drinker, wat ten tijde van de oorlogen met Engeland voor de Nederlandse patriotten een reden is om zich van de stadhouder te ontdoen. In de Republiek staan de prinsgezinden en de patriotten tegenover elkaar en dreigt een burgeroorlog te ontstaan. De familie Van Oranje-Nassau vlucht als reactie hierop de grens over naar Pruisen. De vreugde onder de patriotten wordt al snel getemd als in 1787 het Koninklijke Pruisische leger Nijmegen binnen valt, waardoor de patriotten het land uit moeten vluchten. Op donderdag 20 september 1787 komt de Prins met zijn legers Den Haag binnen, waar Prinsjesdag mogelijk zijn naam aan overhoudt. Twee jaar later wordt in juni de Parijse Bastille bestormt en begint de Franse Revolutie. In 1795 vlucht Willem V wederom, nu naar Engeland. De stadhoudersfamilie is in ballingschap. Dit zal het begin van het eind van de stadhoudersperiode betekenen. Het Koninkrijk der Nederlanden Een dag later wordt de Bataafse Republiek uitgeroepen, onder gezag van de Fransen. De Franse Keizer Napoleon verliest in 1806 het vertrouwen in de Republiek en zijn Bestuurskundige Berichten / Juli

7 Thema Royaal Raadspensionaris Schimmelpennick en benoemt zijn broer Lodewijk Napoleon tot Koning van Holland. Hoewel het Nederlandse volk niet te springen staat om de nieuwe koning, zet Lodewijk Napoleon zich in voor zijn koninkrijk en gaat hij zich meer Nederlander voelen dan Fransman. Lodewijk Napoleon weet de sympathie van de bevolking te krijgen en zet zich in om het koninkrijk niet te laten inlijven door het Franse keizerrijk. In 1810 is dit toch zover en wordt Lodewijk Napoleon voor korte tijd opgevolgd door zijn zoon Lodewijk II. De Keizerlijke overheersing komt in 1813 tot een einde, waarop Prins Willem Frederik van Oranje, zoon van stadhouder Willem V, weer voet zet op Nederlandse bodem. De oude Republiek met de soevereine gewesten en het stadhouderschap zal niet meer hersteld worden en de soevereiniteit zal aan de Prins van Oranje worden opgedragen. Op 6 december 1813 wordt Prins Willem VI, koning Willem I. In de daarop volgende decennia groeit het verzet vanuit de Zuidelijke Nederlanden en in de zomer van 1830 breekt in Brussel de revolutie uit. De Noordelijke Nederlanden houden een veldtocht, waaraan de latere Koning Willem II deelneemt. Toch moet het koningrijk de onafhankelijkheid van België erkennen. Koning Willem I blijft tot 1840 op de troon, waarna zijn zoon hem overneemt. Willem II trouwt met Anna Paulowna, de dochter van de Russische Tsaar. Hoewel de macht van de koning al minder was dan voorheen zwicht koning Willem II in 1848 voor de wensen van een liberale oppositie. Vooral door toedoen van de liberaal Thorbecke wordt de macht door de grondwetsherziening nog meer ingeperkt. De koning verklaart daarop tegenover zijn ministers dat hij in één nacht van conservatief geworden is tot liberaal. In 1849 neemt zijn zoon het koningschap over als koning Willem III. De nieuwe koning had moeite met zijn beperkte macht, maar rustte in zijn taak mee te werken aan de uitvoering van de nieuwe grondwet. Na het overlijden van zijn eerste vrouw en het sterven van zijn drie zonen uit het eerste huwelijk, hertrouwt Willem III met Emma van Waldeck-Pyrmont. Uit dit huwelijk wordt in 1880 Wilhelmina geboren. Al tien jaar later overlijdt de koning door zijn slechte gezondheid en is zijn enige dochter nog te jong om te regeren. Zijn vrouw Emma zal tot 1898 als regentes het koninklijk gezag waarnemen. Op twintigjarige leeftijd trouwt Wilhelmina met Prins Hendrik en wordt er op 30 april 1909 een Inhuldiging Koningin Beatrix dochter geboren, Juliana. Onder het koningsschap van Wilhelmina groeit het familiekapitaal sterk en is de koningin ook politiek gezien invloedrijk. Gedurende de Tweede Wereldoorlog vlucht de Koninklijke familie naar Londen en geeft Wilhelmina leiding aan de Nederlandse regering in ballingschap. Via radioboodschappen blijft zij in contact met het Nederlandse volk staan. Na een ambtsperiode van 58 jaar doet koningin Wilhelmina in 1948 afstand van de troon en draagt ze het koningschap over aan dochter Juliana. Juliana was inmiddels getrouwd met Bernhard van Lippe- Biesterfeld en had vier dochters gekregen. De koningin blijkt een populaire verschijning te worden, mede door haar informele stijl en blijft ook na haar troonafstand in 1980 publiekelijk aanwezig. Juliana overlijdt op 20 maart Haar man Prins Bernhard sterft datzelfde jaar, op 1 december. Oudste dochter Beatrix trouwt in 1966 met Claus von Amsberg en krijgt drie zonen. Op 30 april 1980 neemt de 43 jarige prinses Beatrix het koningschap over en is zij tot op de dag van vandaag regerend Koningin der Nederlanden. Het koningschap heden ten dage Nederland is een constitutionele monarchie. Dit houdt in dat het Nederlandse staatshoofd een Koning of Koningin is van wie de bevoegdheden zijn vastgelegd in de Grondwet. Sinds 1848 zijn de bevoegdheden van de Koning echter zeer beperkt. In artikel 8 Bestuurskundige Berichten / Juli 2009

8 42, tweede lid, van de Grondwet is geregeld dat de Koning onschendbaar is, en de ministers verantwoordelijk zijn. De Koningin is lid van de regering die zij vormt met de ministers, ook bekend als de Kroon. Elke wet die door het parlement is aangenomen, moet door de Koningin en een minister zijn ondertekend. De Koningin verleent zo haar gezag aan de wet, terwijl aan de andere kant de verantwoordelijkheid van de minister tot uitdrukking komt. Het zogenaamde contraseign. De Koningin kan dan ook niet gedwongen worden af te treden naar aanleiding van een politieke handeling; een minister wel. Daarnaast benoemt de Koningin ook de ministers en staatssecretarissen. Hierbij geldt echter wederom de ministeriële verantwoordelijkheid; het besluit over de benoemingen wordt mede ondertekend door de minister-president en hij legt daarvoor verantwoording af aan het parlement. De beëdiging van nieuwe ministers en staatssecretarissen gebeurt eveneens door de Koningin. Belangrijk zijn de bevoegdheden van het staathoofd bij de kabinetsformatie. Zij wijst de formateur of informateur aan. Daarbij heeft zij echter niet de vrije hand, aangezien ze afgaat op adviezen van haar vaste adviseurs en van politici. De Koningin kan wel enige invloed op de formatie hebben door de formulering van de informatieopdracht en de keuze van de informateur dan wel formatieopdracht en de keuze van de formateur. De Koningin krijgt ook de notulen van de ministerraad. Op die manier is zij op hoogte van wat daar besproken wordt. Ook bezoeken ministers de Koningin regelmatig om bij te praten. De minister-president doet dat zelfs iedere week. Of zij bij deze gelegenheden invloed of druk uitoefent op het te voeren beleid blijft het geheim van Huis Ten Bosch. Er wordt wel gesteld dat de Koningin recht heeft om door haar ministers geïnformeerd te worden en hen mag bemoedigen en waarschuwen. Als staatshoofd symboliseert en vertegenwoordigt de Koningin het Koninkrijk der N e d e r l a n d e n naar binnen en naar buiten, zoals bijvoorbeeld bij staatsbezoeken. Hiermee wordt de band tussen de landen versterkt, wat niet alleen van diplomatiek maar ook van economisch belang is. Naast formele taken heeft de Koningin vooral een ceremoniële rol. Ze bindt de Nederlandse bevolking en vertegenwoordigt als het ware de gehele natie, omdat zij als Koningin staat boven politieke partijen. De Koningin legt tevens regelmatig werkbezoeken af om zich zo van allerlei ontwikkelingen in het land op de hoogte te houden. Bij rampen met een nationaal karakter, zoals in de Bijlmermeer en in Enschede, toont het staatshoofd vaak belangstelling, om zo uiting te geven aan haar betrokkenheid. De afgelopen 110 jaar is het Nederlandse staatshoofd een vrouw. Kroonprins Willem Alexander zal sinds lange tijd weer een mannelijk staatshoofd worden. Bronnen: Burkers, M.C., H.R.B.M. Kummeling, B.P. Vermeulen, R.J.G.M. Widdershoven (2006), Beginselen van de democratische rechtsstaat, Alphen aan den Rijn: Kluwer. -Hulzen, A. van (1970), Vaderlandse geschiedenis deel 1, Groningen: Wolters-Noordhoff bv - Hulzen, A. van (1970), Vaderlandse geschiedenis deel 2, Groningen: Wolters-Noordhoff bv Bestuurskundige Berichten / Juli

9 Thema Royaal Willem Alexander De Prins en zijn waterwerken Door Lisa Blanken Z.K.H. Prins Willem-Alexander kennen we in eerste instantie als onze toekomstige Koning, waarbij vooral zijn privéleven breed uitgemeten wordt in het landelijke nieuws. Zijn opgaven rijken echter verder dan zwaaien en glimlachen alleen. Een onderdeel waar hij zich sinds 1997 sterk voor maakt is waterbeheer. Hierbij speelt hij een belangrijke rol in zowel landelijke als internationale aangelegenheden en heeft hij inmiddels verscheidene projecten succesvol afgerond. Wat hij precies heeft georganiseerd of waarmee hij zich bezig houdt op het gebied van water is voor de meeste onder ons nog vrij onbekend. Ondanks een studie vaderlandse geschiedenis aan onze geliefde universiteit heeft Willem Alexander een ander pad gekozen wat betreft zijn persoonlijke interesse en voorlopige carrière. Het idee van waterbeheer is nog aangedragen door zijn vader Prins Claus. Hoewel er in het begin lacherig over werd gesproken bleek al snel dat het een goede zet was. Waterbeheer is immers iets typisch Nederlands en onze expertise wordt over de hele wereld gebruikt. Dit blijkt maar weer na een ramp zoals bij de orkaan Katrina in Van de functies en takenpakketten die de Prins van Oranje op het moment vervult en uitvoert zijn er drie van groter belang. Allereerst zijn voorzitterschap bij de United Nations Secretary General s Advisory Board on Water and Senitation(UNSGAB), daarnaast zijn voorzitterschap van de Prins Willem Alexander 10 Bestuurskundige Berichten / Juli 2009 Adviescommissie water en tot slot zijn betrokkenheid bij het Programma Ruimte. Hieraan voorafgaand was hij voorzitter of beschermheer van verschillende projecten, commissies of fora. Voorbeelden hiervan zijn Global Water Partnership, World Water Vision, Tweede Wereld Water forum en Commissie Integraal Waterbeheer. Dit zijn initiatieven voor de verbetering van watergerelateerde problemen waarbij de Prins zijn persoonlijke bijdrage kon leveren. Op landelijk niveau wordt deze bijdrage heel anders gezien dan op internationaal niveau. In Nederland lijkt schoon water immers niks bijzonders en leven we als in een natuurlijk symbiose samen met water. De werkelijkheid is dat de kans op overstromingen vanwege de klimaatverandering met grote schrede toeneemt en dat Nederland structureel aan haar manier van waterbeheer moet werken. Enkel het verhogen van dijken is niet genoeg en zo moet er ook anders aan waterbeheer gewerkt worden om de veiligheid van de inwoners te kunnen garanderen. Immers leven 9 miljoen van deze inwoners beneden NAP. Om deze reden is de Prins dan ook in 2004 voorzitter van de Adviescommissie Water geworden. Hiervoor bestond al de Commissie Integraal Waterbeheer, waar Willem Alexander tevens voorzitter was. Deze commissie, opgericht in 1973, voldeed niet meer aan de eisen en complexiteit die waterbeheer op het moment behelst. Voorbeelden hiervan zijn klimaatverandering, bodemdaling en wateroverlast. De nieuwe Adviescommissie Water is een onafhankelijke commissie die gevraagd en ongevraagd advies geeft aan de staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat. Dit kan gaan over de bestuurlijke, financiële en maatschappelijke consequenties van waterbeleid, maar ook de uitvoerbaarheid daarvan. De adviescommissie heeft ondertussen adviezen uitgebracht over onder andere de veiligheid van Nederland tegen overstromingen, het verzekeren van wateroverlast, de nieuwe Waterwet en de Nota Ruimte. Het advies over het waterveiligheidsbeleid is bijvoorbeeld meermaals besproken in de landelijke politiek en in het nieuws. De commissie heeft onder andere geconstateerd dat er diverse instanties overlappend werken aan het vergroten van de veiligheid op het gebied van water.

10 Dit zorgt ervoor dat de instanties niet voorbereid zijn op rampen die over grotere oppervlakken verspreid zijn. Daarnaast blijkt de overheid wat betreft de staat van de waterkeringen zich vaak niet aan de wettelijke vastgestelde normen houdt. Hierdoor raadde de commissie het aanzienlijke bedrag van 1,6 miljard moet vrijmaken om te investeren in de waterkeringen. Het advies gaf concluderend aan dat Nederland niet genoeg voorbereid is op overstromingen en dat de achterstanden beter weggewerkt moeten worden. Als reactie hierop wordt er meer geld vrijgemaakt om de waterkeringen te verbeteren en georiënteerd om gericht beleid te maken op het waterbeleid in Nederland voor de 21e eeuw. Op de mogelijke frictie van een toekomstige koning aan het hoofd van een dergelijke commissie zal ik verder niet ingaan. Naar aanleiding van de adviezen, met name die op gebied van de Nota Ruimte, heeft de Prins parallel aan de Adviescommissie Water een project op het gebied van water en ruimte mee opgezet. Deze commissie staat onder leiding van het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Het Programma Ruimte draagt bij aan de invulling van ruimte in gebieden waar ook water een belangrijke rol speelt. Door middel van gebiedsontwikkeling moet er een juiste afweging gemaakt worden tussen wonen, verkeer, natuur en recreatie in relatie met water. Programma Ruimte is één van de drie aangegeven actuele hoofdprojecten van de Prins op het gebied van waterbeheer. Aan de hand van thema s worden er werkbezoeken afgelegd en verdiepingsgesprekken gehouden. Hierdoor kunnen verschillende partijen samenkomen en overleggen over de invulling van het gebied. De centrale thema s zijn: Gebiedsontwikkeling, Ruimte en Er sterven circa 3,5 miljoen mensen per jaar aan ziektes gerelateerd aan problemen met water Klimaat en Europese Ruimte. De internationale problematiek is in vele opzichten gelijk, maar ook vele mate anders dan die wij in Nederland kennen. Zo heeft 20% van de wereldbevolking geen toegang tot veilig drinkwater en heeft 40% geen beschikking over sanitaire basisvoorzieningen. Als gevolg hiervan sterven circa 3,5 miljoen mensen per jaar aan ziektes gerelateerd aan problemen met water en sanitaire voorzieningen. Deze basisbehoeften hebben direct gevolgen voor problemen zoals scholing, ontwikkeling, werkeloosheid en honger. Hierbij zijn de gevolgen door middel van rampen veroorzaakt door water niet opgeteld. In 2006 heeft de toenmalige Secretarisgeneraal van de Verenigde Naties, Kofi Annan, onze Prins gevraagd voorzitter te worden van de United Nations Secretary General s Advisory Board on Water and Senitation(UNSGAB). Deze onafhankelijke adviesraad is opgericht in 2004 en heeft als taak het adviseren van de secretarisgeneraal en wereldwijd impuls geven op het gebied van water en sanitaire voorzieningen. De aanleiding van het oprichten van de UNSGAB zijn de millenniumdoelen. Eén van de doelen was de proportie van mensen zonder voldoende toegang tot veilig drinkwater en sanitaire basisvoorzieningen te halveren per Door middel van de contacten die Willem Alexander heeft opgedaan in zijn voorgaande werkzaamheden op het gebied van waterbeheer kan de Prins een bijdrage leveren aan de doelen van de adviesraad. Hij heeft al verscheidene werkbezoeken afgelegd om over oplossingen te spreken met verschillende belanghebbende en beleidsmakers was het internationale jaar van sanitatie. Hierbij heeft hij een jaar lang vele inspanningen geleverd om de bewustwording rondom deze wereldwijde problematiek te vergroten, maar ook de financiële middelen te vergroten om de millenniumdoelstellingen te kunnen bereiken. Hoewel de Prins van Oranje misschien niet als expert opgeleid is op het gebied van water heeft hij zich sinds 1997 enorm ingezet voor het beheer van water wereldwijd aan te pakken. Hiervoor heeft hij zijn contacten en invloed gebruikt om de urgentie voor deze problematiek te verhogen. Of hij het waterbeheer nog steeds zoveel aandacht kan geven op het moment dat hij Koning Willem IV wordt moet nog blijken. Het zal in ieder geval een onderwerp zijn wat zijn aandacht blijft houden. Bronnen: - cument.pdf ADFDB5DA-0CBE-F0F9-D9CC64654D6E012D/index.cfm/waterbeheer Bestuurskundige Berichten / Juli

11 Thema Royaal De identiteit van Prinses Máxima Door Annabel Goth Tot verontwaardiging van velen verklaarde prinses Máxima dat zij de Nederlandse identiteit in haar zoektocht, die startte na haar verloving met kroonprins Willem Alexander, niet gevonden had. De Nederlander noch de Argentijn bestaan niet. Volgens onze prinses is om identiteit geen hek te plaatsen zijn. Waar liggen de onbegrensde velden van Máxima s identiteit? Máxima Zorreguieta In 2001 verlooft de in 1971 geboren Máxima zich met de Prins van Oranje. Ze groeit op in de Argentijnse hoofdstad Buenos Aires. Maxima gaat naar de Northlands school, een op Britse aristocratische tradities geënte opleiding. Daarna studeert ze economie aan de Katholieke universiteit van Argentinië, waar ze in 1995 afstudeert. Na haar opleiding werkt zij bij HSBC James Capel inc. Gevolgd door een functie als vicepresident bij de afdeling Emerging Markets bij Dresdner Kleinwort Benson en in 2000 als vicepresident Institutional Sales bij de Deutshe Bank in New York. Tot april 2001 is ze werkzaam op het EU Representative Office van de Deutsche Bank in Brussel. Nederlands Staatsburger Kort na haar verloving met Prins Willem-Alexander in 2001 wordt Máxima het Nederlanderschap verleend op grond van artikel 10 van de Rijkswet op het Nederlanderschap. Een noodzakelijkheid omdat Máxima door het huwelijk met Willem-Alexander lid zou worden van het Koninklijke Huis waarvoor Nederlands staatburgerschap vereist is. Ook startte na haar verloving het inburgeringprogramma van Máxima. Tijdens deze periode leert zij de Nederlandse taal en het staatsrecht. Ook maakt zij intensief kennis met de Nederlandse samenleving door bezoeken aan verschillende plekken in Nederland. Begin 2005 rondde zij dit programma af. Prinses in functie Vanaf 2002 vervult Máxima verschillende maatschappelijke functies en doet ze enkele representatieve werkzaamheden. Sinds 2004 heeft de Prinses zitting in de Raad van State. Uiteraard vertegenwoordigt ze, vaak samen met Prins Willem-Alexander, het Koninklijke Huis bij officiële gelegenheden en vergezelt ze de Koningin bij het afleggen van staatsbezoeken. Tussen juli 2003 tot de zomer van 2005 was de Prinses lid van de commissie Participatie van Vrouwen van Etnische minderheden. Deze commissie ondersteunt de 30 grote gemeenten bij hun poging om vrouwen van etnische minderheden meer te betrekken bij de samenleving. De Prinses is lid van het curatorium van de leerstoel Management van Diversiteit en Integratie van de Vrije Universiteit van Amsterdam. Sinds 2005 maakt Prinses Maxima deel uit van een groep van adviseurs van het Internationale jaar van het Microkrediet op uitnodiging van de Verenigde Naties. Hiervoor brengt ze werkbezoeken aan verschillende landen en voert ze gesprekken met vertegenwoordigers van de overheid, het bedrijfsleven en NGO s. Máxima neemt ook zitting in de adviesgroep die voortbouwt op de resultaten van het Internationale jaar van het Microkrediet. Deze groep voor een toegankelijke financiële sector richt zich ook op een bredere toegang tot alle financiële diensten voor alle kleine ondernemers. De Prinses wil met haar werkzaamheden voor de adviesgroep een bijdrage leveren door in dialoog te gaan met het bedrijfsleven, donoren, wetgevers, toezichthouders, microfinanciers en internationale organisaties over de rol die zij zouden kunnen spelen om meer kleine ondernemers toegang te geven tot de financiële sector. Nederland versus Argentinië? 12 Bestuurskundige Berichten / Juli 2009

12 Als laatste zijn Prinses Máxima en de Prins van Oranje beschermvrouwe en beschermheer van het Oranje Fonds. Het fonds zet zich in voor het maatschappelijke welzijn en de sociale cohesie in Nederland en is de Prinses voorzitter van het Curatorium van de Prins Claus Leerstoel, ter bevordering van onderzoek en onderwijs op het gebied van ontwikkelingssamenwerking. Nederlander of Argentijn Het zal niemand verwonderen dat Nederland en Argentinië enorm van elkaar verschillen. Argentinie heeft kilometers pampa s, terwijl je in Nederland nauwelijks een lege horizon zal vinden. De Nederlandse bevolking staat bekend om haar Hollandse nuchterheid terwijl de Argentijnen met name degenen uit Buenos Aires nogal eens neurotisch en arrogant kunnen overkomen. Zou Maxima kiezen voor één koekje bij de thee of Argentijnse Mate? Maar Maxima voelt zich net als haar schoonvader vooral wereldburger: voor ons huis staat een paddestoel. Zo n echte Hollandse ANWBpaddestoel. Die paddestoel geeft de coördinaten van mijn leven: Buenos Aires, New York, Brussel, Den Haag en Wassenaar. Bronnen: Prinses Maxima Bestuurskundige Berichten / Juli

13 Thema Royaal Interview Royaltykenner Jeroen Snel Willem Alexander is in zijn hart een hele gewone jongen die het liefst met jullie een biertje zou drinken ergens in Leiden. Welke rol speelt het Koninklijk Huis in de Nederlandse samenleving? In eerste instantie geeft het ons enorm veel identiteit als land. Wat voor regering we ook hebben, of die nou links of rechts is, het feit dat we het Koninklijk Huis hebben geeft toch een soort continue uitstraling, intern, maar ook naar buiten toe. Ook bijvoorbeeld in tegenstelling tot Amerika, waar de huidige president Barack Obama een heel ander imago en beleid heeft dan zijn voorganger George Bush. Ons Koninklijk Huis zorgt voor een bepaalde identiteit. Wij Nederlanders hebben behoefte aan zo n gemeenschappelijke deler, iets wat van ons is. Als ik in het buitenland op vakantie ben, ben ik trots om te zeggen dat ik uit Nederland kom. Denkt u dat Beatrix ook het politiek gekonkel af en toe een beetje glad strijkt? Ik denk dat zij dit zelf wel als haar taak ziet. Of het ook echt zo is weet ik niet. De macht van de koningin is zo groot als de zwakte van de ministers. Als zij haar ruimte geven, dan groeit haar macht. Beatrix neemt haar taak heel serieus en benut haar bevoegdheden maximaal. Zo laat ze alle stukken komen van alle ambassades over de wereld, laat ze zich continu informeren en komt de premier iedere maandag langs. Zo n inhoudelijke functie van het Koninklijk Huis is niet vanzelfsprekend. Er zijn ook koningshuizen die een meer symbolische functie hebben. Is zo n model wenselijk voor Nederland? Ik denk het niet. Willem Alexander en de koningin zitten er helemaal niet op te wachten. Willem Alexander reist nu de hele wereld rond voor de Verenigde Naties. Hij is voorzitter van een speciale commissie om in beeld te brengen hoe het staat met de millenniumdoelstellingen. Een heel inhoudelijke functie, waarbij hij veel mensen ontmoet en veel moet vergaderen. Als hij koning zou zijn met alleen de functie van lintendoorknipper, moet dat heel frustrerend voor hem zijn. Het Koninklijk Huis in een land als Zweden heeft meer een symbolische functie. 14 Bestuurskundige Berichten / Juli 2009 Als ik in het buitenland meereis van s ochtends vroeg tot s avonds laat, dan word ik gek. Door Jasper Hekert en Roel van der Weij Daar zeggen ze dat het zijn voordelen heeft, de koning kan dan zeggen wat hij vindt. Bij ons kan dat niet, want de minister is verantwoordelijk. Politiek gezien heeft het voordelen, maar eigenlijk geloof ik daar niet zo in. Als de koning iets zegt wat haaks staat op het regeringsbeleid, dan heb je volgens mij alsnog een probleem, ook al maakt de koning geen deel meer uit van de politiek. Ik ben er wel voorstanderd van om het zo te houden. Maar honderd procent akkoord met ons systeem kan ik ook niet zijn, want er zijn een aantal dingen nogal ondoorzichtig en daarom ondemocratisch. Bijvoorbeeld de premier die iedere maandagmiddag langsgaat. Dat blijft tot het geheim van paleis Noordeinde of Huis ten Bosch en dat vind ik eigenlijk niet goed. Je wilt gewoon weten wat er wordt besproken, we zijn een open democratie. Dat gaat een beetje tegen mijn gevoel in. U refereerde naar prins Willem Alexander die namens de Verenigde Naties internationaal opereert. Hoe wordt ons Nederlandse Koninklijk Huis gezien in een internationale context? Het wordt zeer gewaardeerd. De contacten zijn enorm goed. Als je het vergelijkt met wat Haakon van Noorwegen of Victoria van Zweden doen, dan is dat veel minder van belang dan wat onze Willem Alexander en Maxima doen. Ze nemen hun taak heel serieus hier en ze werken hard. Voordat ik dit programma deed dacht ik dat je als prins best wel een luizenleventje had. Een jetsetterig bestaan met vliegtuigen tot je beschikking, bediening en personeel. Dat is ook wel waar, maar de keerzijde is wel dat er ontzettend hard gewerkt wordt. Als ik in het buitenland meereis van s ochtends vroeg tot s avonds laat, dan word ik gek. Kunt u de weekagenda van de koningin beschrijven? Als Beatrix in Nederland is heeft ze maandagochtend een vergadering met haar staf. De tweede helft van de ochtend komen daar Willem Alexander en Maxima met hun staf bij. s Middags heeft ze de premier op de thee. Dinsdag en

14 woensdag gaat ze het land in op werkbezoek of naar de Raad van State, waar ze voorzitter van is. Donderdagmiddag en vrijdag is ze vrij en gaat ze paardrijden of boetseren. Ze is ook al 71 jaar oud, anderen zijn allang met pensioen. Willem Alexander heeft een idiote agenda, dat is hollen of stilstaan. Evenals Maxima. Zij bundelt vaak wat bezoeken aan elkaar, zodat ze wat langere tijd van huis is en ze niet constant afscheid hoeft te nemen van de kinderen. In het buitenland zit die agenda helemaal volgepropt. Ze beginnen met een werkontbijt met allemaal officials. Dat gaat de hele dag door tot het diner aan toe. Ik haak dan al vaak eerder af om een biertje te gaan drinken. Wat is het belang van die staatsbezoeken? In eerste instantie de vriendschappelijke betrekkingen nog eens benadrukken. Daarnaast gaat er vaak in het kielzog een handelsdelegatie mee. En dat werkt. Anderhalf jaar terug waren we in India. Hier lagen wat contracten te wachten, die net nog dat ene zetje nodig hadden voordat ze getekend zouden worden. Als een staatshoofd komt raakt zo n bedrijf daar een beetje van in de ban. Op dat moment wordt zo n contract gelijk getekend. Is het tevens een diplomatiek middel dat in een onstabiele omgeving gebruikt kan worden? Jazeker. Beatrix was een keer in Thailand, waar een Nederlandse gevangene vastzat voor drugshandel. Door haar toedoen komt hij dan vrij. Er wordt dan veel achter de schermen geregeld. Koningin Beatrix is nu bijna dertig jaar bezig, sinds Hoe kan op haar ambtstermijn worden teruggekeken? Beatrix was heel zakelijk. Dat bedoel ik eigenlijk positief. Heel professioneel. Ze laat nooit wat aan het toeval over. Ze wil alles, bijvoorbeeld bij een staatbezoek, tot in de puntjes geregeld hebben en invloed hierop uitoefenen. De monarchie tot 1980 was helemaal niet zo populair. Juliana wel als vrouw, maar toen Beatrix werd ingehuldigd waren er gigantische rellen in Amsterdam. Het had weinig gescheeld of er waren doden gevallen. De knallen en gevechten waren te horen tot in de Nieuwe Kerk bij de inhuldigingsceremonie. Hans Wiegel was toen minister van Binnenlandse Zaken. Hij is toen uit de kerk gegaan naar het hoofdbureau van politie, om de boel persoonlijk nog te redden. Sinds 1980 is de monarchie alleen maar in populariteit gegroeid. Behalve haar zakelijke kant heeft ze ook een warme kant. Een hele moederlijke kant. Dat zie je bij rampen, zoals in de Bijlmer, Enschede, Volendam en laatst in Apeldoorn. Het is heel cru, maar de populariteitscijfers zijn sinds 30 april nog meer toegenomen. Het zat op 80% en nu op 86 % van de mensen die voor de monarchie zijn. Dat is echt skyhigh. Sowieso bij een ramp gaat de koningin erheen om haar medeleven te tonen. Niet alleen en publique, maar soms ook in stilte. Zo ging ze in Apeldoorn naar het ziekenhuis zonder de pers in te lichten, dat hoor je dan achteraf pas. Voor die mensen en de slachtoffers doet het enorm veel als de koningin komt. Zij is ons symbool, ons staatshoofd. Zij is Nederland. Dat kan je leuk vinden of niet, maar het heeft wel een functie. In ieder geval in emotionele zin. Het is zeker een toegevoegde waarde. Hoewel ons Koninklijk Huis een functie heeft is er altijd kritiek op het kostenplaatje. Is dit inderdaad niet exorbitant hoog? Het is niet te vergelijken. Je kunt het niet vergelijken met Engeland, dat veel groter is, of België waar de hele boekhouding anders is geregeld. Frankrijk is een republiek, daar geven ze meer geld uit aan de president dan wij aan de koningin. Er is ooit een bureau geweest dat het heeft uitgezocht en tot de conclusie kwam dat het meer opleverde dan kostte. Vooral voor de Nederlandse economie, als er weer handelscontracten worden getekend. Want laten we eerlijk zijn, als Balkenende op staatsbezoek zou gaan als minister-president, heeft dat veel minder statuur dan een vorstin. Het levert veel op voor de BV Nederland. Buiten dat is die familie de geschiedenis van ons land. Daar is onze identiteit gevormd. Het moment van inhuldiging komt met de minuut dichterbij. Er klinken steeds meer geluiden over de wissel naar Koning Willem IV. Wat is daarover te zeggen qua tijdspanne? Ik heb heel vaak gezegd dat dit zal plaatsvinden op 30 april Dat komt nu steeds dichterbij. Maar niemand weet het zeker. Willem Alexander zei twee jaar terug dat hij het zelf nog niet wist. Nu inmiddels misschien wel. Verder heeft hij gezegd dat het moment van inhuldiging met de minuut dichterbij komt. Dat vind ik een heerlijke uitspraak, want het zegt helemaal niets. We weten het niet. Er zijn heel veel scenario s en theorieën. Het moet gerelateerd zijn aan een Koninklijke datum en er moet een stabiel kabinet zijn. Als Wilders premier wordt stelt de koningin het misschien nog even uit. Ik denk echter niet dat het nog heel lang duurt. Wat zullen we gaan merken als de wissel komt? Drie maanden van tevoren wordt het aangekondigd om 7 uur s avonds op alle nieuwszenders. Sowieso raakt iedereen dan in de ban van dat moment. We hebben behoefte aan feest, net zoals het huwelijk op 2 februari 2002, waar men massaal op afkwam, vooral door de charme van Maxima. Dat gaan we nu weer meemaken. Daarna verandert er niet zoveel en gaan we over tot de orde van de dag. Er staat ons dus weinig nieuws te wachten? Nou, ik wil wel eens weten wat hij echt denkt en of hij Bestuurskundige Berichten / Juli

15 Thema Royaal Jeroen Snel in een notendop Jeroen studeerde journalistiek aan de Christelijke Hogeschool in Zwolle. Hij debuteert in 1992 op televisie bij de actualiteitenrubriek van de EO, Tijdsein TV. In 93 begon het programma Twee Vandaag, het huidige Een Vandaag, waar hij de vrijheid kreeg om van alles voor te stellen. Zodoende belandde hij in oorlogstijd in Bosnië, waar moslims en Serviërs elkaar op dat moment beschoten. Een hoogtepunt was zijn interview met Kadhafi. De Lockerbie-aanslag werd tien jaar na dato wereldwijd herdacht, op dezelfde avond dat mijn interview met Kadhafi bij de EO werd uitgezonden. Het interview werd door CNN, BBC enzovoort overgenomen, omdat ze het toch al over dat onderwerp hadden. Dat was zeker een hoogtepunt. Vanaf 2000 werd Jeroen ook presentator in de studio, met wederom een memorabele uitzendingen. Op 6 mei 2002 toen Pim Fortuin werd vermoord kreeg ik dat in de uitzending te horen door m n oortje. Dat werd een gigantische live uitzending die veel langer duurde dan normaal en werd bekeken door 4,8 miljoen mensen. In een notendop zijn dat twee dingen die me altijd bijblijven. In 2004 stapt de EO uit Twee Vandaag en had de omroep een presentator teveel. Op dat moment dacht men aan een royaltyprogramma, Blauw Bloed, of ik dat wilde doen. Zo ben ik er ingerold. Het was niet echt mijn eigen verzinsel. Maar ik stond er wel open voor. De eerste maanden tot kerst waren een try-out. Die werd verlengd en nu is het programma een begrip. Ik vind het toch wel leuk. Voornamelijk dat je na een jaar nog steeds niet alles weet. Er blijft iets mysterieus. Je moet een lange adem hebben. Contacten koesteren, vertrouwen opbouwen. Jeroen Snel is lid van de Vereniging Verslaggevers Koninklijk Huis. Een vereniging voor de serieuzere media, die verslag doet over het Koninklijk Huis. Een paar keer per jaar zijn er ontmoetingen met Willem Alexander en Maxima en de leden van de vereniging. Ze blikken dan terug op de afgelopen periode en krijgen we een kijkje in de agenda voor de komende zomer. Binnen de vereniging vertellen ze altijd wat extra dingen. Zo zijn Willem Alexander en Maxima in februari op Antarctica geweest. Dit wisten wij al in december, maar dan is het onze code om dat stil te houden, totdat de RVD dat bericht naar buiten brengt. Op dat moment is ons artikel hierover al bijna klaar. Jeroen Snel; bron: er zin in heeft. De vraag wat er gaat veranderen wil ik ook aan hem stellen. Hoe anders hij het gaat doen. In het begin zal hij zeker niet teveel veranderen. Hij zal moeten wennen aan de hele situatie en zijn draai vinden. Daarna gaat hij geleidelijk dingen naar zijn hand zetten. Misschien mediabeleid, wat mij dan aangaat. Ze geven nu, vooral in het buitenland, veel interviews. Ik ben heel benieuwd of dat blijft. De koningin heeft gedurende haar hele ambtstermijn amper interviews gegeven. Die zijn op één hand te tellen. Ik hoop dat hij dat wel blijft doen. Dat hij toch beseft dat hij van een andere generatie en een ander tijdperk is. Hebben we dat nodig als volk; een iets modernere koning? Natuurlijk. Ze moeten wel meegroeien. Willem Alexander en Maxima concentreren zich ook heel sterk op de nieuwe generatie. Ze hebben nu heel vaak dinertjes op Villa Eikenhorst om toekomstige CEO s te ontmoeten. Mensen waar ze van denken dat ze het ver gaan schoppen. Die nodigen ze uit om te komen eten, om contacten te leggen, maar ook om mensen onderling met elkaar in contact te brengen. Zo weten ze wat er leeft in het land. De kracht van Willem Alexander is ook dat hij betrekkelijk gewoon is. Willem Alexander is in zijn hart een hele gewone jongen die het liefst met jullie een biertje zou drinken ergens in Leiden. Hij wil ook gewoon voetbalwedstrijden kijken en zit bij André Hazes toen die nog leefde. Dat is ook zijn kracht, waardoor hij wat dichter bij het volk staat. Hij is wel koninklijk maar ook gewoon, gewoon 16 Bestuurskundige Berichten / Juli 2009

16 Willem Alexander is internationaal bezig geweest met watermanagement, wat in Nederland natuurlijk een beetje ons stokpaardje is geworden. Gaan we daar nationaal of internationaal wat van terugzien? Nee, ik denk dat hij dat volledig loslaat en dat dat hoofdstuk dan is afgesloten. Misschien komt er een organisatie die zijn naam draagt, die het verder uitvoert. Hij zit soms in losse commissies, zoals in Nederland met de dijken en de waterhuishouding. En voor de VN is dat weer een ander aspect. Maar ik denk dat dat gewoon ophoudt. Koning is gewoon een baan op zich. En dat zal niet een wateraccent krijgen of zo, dat geloof ik niet. Misschien dat hij nog een keer een waterseminar bijwoont, maar verder moet hij een generalist zijn. Gaat de rol van Maxima belangrijk worden? De rol van Maxima wordt heel belangrijk. Veel belangrijker dan bij prins Claus indertijd. Die was zeer ongelukkig met zijn rol en kon niet wennen aan zijn functie. Hij heeft wel van alles geprobeerd en is bijvoorbeeld adviseur geweest van de minister van Ontwikkelingssamenwerking. Dat werd echter al snel politiek en dan werd hij teruggefloten door het kabinet. De ruimte was toen heel beperkt. Ik denk dat die ruimte nu veel groter is en dat Maxima echt een inhoudelijke rol gaat krijgen. Het zal een duo worden dat regeert. Gaat zij wel de ruimte krijgen om ergens een accent op te leggen? Ja zeker. Dit accent zal op jongeren liggen. Jongeren in Nederland en in het buitenland. Hoewel dit natuurlijk niet te politiek geladen kan zijn? Nee inderdaad, maar zij heeft wel de kracht om daarmee weg te komen. Ze heeft een keer een toespraak gehouden bij de presentatie van een WRR rapport. Toen zei ze: De Nederlandse identiteit heb ik niet gevonden. Dat is toen verkeerd uitgelegd als de Nederlander bestaat niet. Daar is dan commotie over, maar Maxima legt dat uit en dan is het weer goed. Net als hij was een beetje dom. Willem Alexander had zo n blunder begaan door te verwijzen naar een brief van een dictator uit Argentinië. Er was veel kritiek en iedereen keek met argusogen naar zijn handelen. Dan zegt zij met haar accent dat was een beetje dom en het probleem is verdwenen als sneeuw voor de zon. Dat is heel knap. zijn ligt er aan hoe Amalia het gaat doen. In hoeverre zal de politiek invloed hebben op de toekomst van de monarchie? De politieke partijen hebben het uit het verkiezingprogramma geschrapt omdat het stemmen kostte. 86 procent van de bevolking vindt ons Koninklijk Huis een aanwinst en ziet de functie die het heeft in de samenleving. Als het daarnaast ook geld oplevert door handelsdelegaties is het een win-win situatie. Onze monarchie zal ongetwijfeld soms ter discussie komen, vooral als er uitspraken zijn die ongelukkig vallen. Maar verder denk ik dat er niet veel zal veranderen. Amalia is nu vijf jaar oud. Zal zij ook in Leiden gaan studeren? Ja, zij gaat natuurlijk naar Leiden. Juliana ging er al heen en de universiteit is opgericht door Willem van Oranje. Ze moet wel, of ze nou een matige leerling is of niet. Zo is er in het verleden nog wel eens gespeculeerd over de studieresultaten van Willem Alexander. Zijn scriptie, over de reactie van Charles les Gaulle op de oprichting van de NAVO, is namelijk nooit openbaar gemaakt. Wat is uw favoriete lid van de Koninklijke familie? Ik vind prins Floris en Aimée heel leuk. Die zijn geen lid van het Koninklijk Huis en maken dus geen aanspraak op de troon. Daardoor zijn ze zo normaal gebleven. Ik noem hen gewoon bij de voornaam. Pieter van Vollenhoven idem dito. Maxima is ook heel sympathiek. Buiten interviews om, als ze niks hoeft te bespreken voert ze soms toch een gesprek met je. Dat vindt ik leuk. Dat oranjevirus is wel gevaarlijk, want je moet toch een beetje objectief blijven. Zijn we het leukste Koninklijke Huis in Europa? Ja. Hoewel het in Scandinavië voor de media wat toegankelijker is. Zo kan je de kroonprinses Victoria van Zweden gewoon aanspreken. Dat vind ik bij ons wel jammer. Dus we zijn wel het leukst, maar niet het makkelijkst. Hartelijk dank voor dit interview. Wat is de toekomst van de monarchie? Ik denk dat het heel persoongebonden is of er een toekomst is voor de monarchie. De eerste taak van een vorst is voor nageslacht zorgen. Dat heeft Willem Alexander inmiddels gedaan. Ik denk dat hij het heel goed gaat doen als koning. Er zullen ongetwijfeld wat incidenten zijn, maar wij zitten de komende dertig jaar nog wel goed. Hoe het daarna zal Bestuurskundige Berichten / Juli

17

18

19 Thema Royaal Buitenlandse Koningshuizen Door Annemieke de Roos Naast de Nederlandse monarchie zijn er door de eeuwen heen veel koningshuizen geweest die de Europese staten regeerden. Enkelen daarvan hebben de stap naar de 21e eeuw niet overleeft en anderen bestaan nog steeds, al is het met een beperkte machtspositie. Ook buiten Europa vindt men monarchieën, zoals in delen van Afrika en Azië. In dit artikel een blik op de typen monarchieën en enkele bekende koningshuizen van onze buren. In Nederland is er sprake van een constitutionele monarchie en een parlementaire democratie, waarbij de macht van de monarch, in dit geval de koningin, in de grondwet is vastgelegd. De bevolking wordt vertegenwoordigd door het parlement. Koningin Beatrix vormt samen met een aantal leden van haar familie het Koninklijk Huis. Behalve Nederland kennen ook onder andere België, Spanje en Denemarken een constitutionele monarchie met een koninkrijk. Aan het hoofd van een constitutionele monarchie staat niet altijd een koning of koningin. Luxemburg heeft een groothertog en Monaco een prins. Tegenover de constitutionele monarchie staat de absolute monarchie waarbij de macht van de monarch niet vastgelegd is in de grondwet. In principe is iedereen ondergeschikt aan het staatshoofd. Er is momenteel in weinig landen nog sprake van absolutisme. Een klassiek voorbeeld van een land waar sprake is geweest van absolutisme is Frankrijk. Lodewijk XIV riep zichzelf in 1661 uit tot koning gratie Gods, het droit divin, hij zag zich als iemand die regeerde namens God. 20 Lodewijk XIV riep zichzelf in 1661 uit tot koning Lodewijk XIV De uitspraak L état, c est Moi ( De Staat, dat ben Ik ) wordt ook wel aan hem toegeschreven 1. Het absolutisme in Frankrijk kwam tijdens de Franse Revolutie ten val en het land is tegenwoordig een republiek. Landen waar momenteel nog steeds sprake is van absolutisme zijn Bhutan, Brunei, Oman, Swaziland en Verenigde Arabische Emiraten 2. Bestuurskundige Berichten / Juli 2009 Het staatshoofd/koning kan gekozen worden of er is sprake van een erfelijke monarchie. In Maleisië bijvoorbeeld is er een gekozen monarch, in dit geval een sultan, die iedere vijf jaar geselecteerd wordt. In Nederland is de monarchie erfelijk, maar niet alle leden van de Koninklijke familie zijn lid van het Koninklijk Huis en komen ook niet allemaal in aanmerking voor troonopvolging. Het Huis Sasken-Coburg en Gotha. Afstammelingen van het huis Sasken-Coburg en Gotha zijn leden van verschillende Koninklijke families in Europa, het is van oorsprong een Duitse dynastie. In 1840 werd Saksen-Coburg en Gotha de naam van het Britse koninklijk huis nadat prins Albert van Saksen-Coburg en Gotha met Koningin Victoria trouwde. Leopold van Saksen-Coburg en Gotha werd in 1831 gekozen als de koning van België, hij was de oom van prins Albert. Ook andere koningshuizen zoals die van Bulgarije en Portugal stammen af van de Sasken-Coburg en Gotha dynastie 3. Verenigd Koninkrijk De naam van het Engelse koninklijk huis werd in 1917 gewijzigd naar Windsor onder invloed van de eerste wereldoorlog en de Duits klinkende naam. De huidige koningin van Engeland is Koningin Elisabeth II, zij werd koningin in 1952 op de sterfdag van haar vader, Koning George VI. Haar oudste zoon Charles is de kroonprins. Elizabeth vierde dit jaar alweer haar 83e verjaardag en haar zoon Charles wordt dit jaar 61. Er wordt nogal eens over gespeculeerd of Charles zoon William de troon overneemt van zijn oma en dat zijn vader overgeslagen wordt. Maar aangezien zijn hele leven in het teken heeft gestaan van de troonopvolging acht men de kans niet zo groot 4. Het Britse Koninklijke huis heeft nogal wat dieptepunten gekend. In 1997 kwam prinses Diana, de ex-vrouw van Prins Charles om het leven. Ondanks dat ze gescheiden was van Charles was ze zeer populair in Groot Brittannië. In 2005 kwam prins Harry, de zoon van Charles op een verkleedfeestje opdraven in een nazi-uniform wat nogal wat opschudding veroorzaakte in het land 5.

20 e r e e e t a 0 e g e l Prins Harry van het Verenigd Koninkrijk Belgisch Koninkrijk Het Belgisch koningshuis stamt ook af van de Saksen-Coburg en Gotha dynastie. Naar aanleiding van de eerste wereldoorlog heeft ook het Belgisch koningshuis de naam aangepast naar van Belgie. In 1993 overleed de koning van België, prins Boudewijn I, omdat hij geen kinderen had besteeg zijn broer Albert II de troon. Zijn zoon prins Filip is de kroonprins van België. Koning Albert heeft de zware taak om België bij een te houden, er bestaat verdeeldheid tussen het Franstalige Wallonië en de Nederlandstalige Vlaanderen. Er gaan zelfs stemmen op om beide landen te scheiden. Zo heeft het maanden geduurd om een regering te vormen, koning Albert heeft daarbij zelf ook gesprekken geleid en gevoerd 6. Schandalen zijn ook het Belgische koningshuis niet onbekend. Prins Laurent, de zoon van koning Albert is nogal eens in opspraak gekomen. Hij verkocht exclusieve foto s van zijn kinderen voor veel geld, had avontuurtjes met een pornoactrice en haalt aan de lopende band verkeersboetes. Ook wordt zijn naam gekoppeld aan een aantal (bouw)fraude zaken 7. Het Nederlandse koningshuis is ook niet helemaal vrij van schandalen, denk aan Mabelgate,de kwestie met de vader van Maxima Zorreguieta en de buitenechtelijke kinderen van prins Bernhard. Het blijkt er in Buitenlandse koningshuizen niet anders aan toe te gaan. Prins Laurent van België 7 e e g. r r t r t. 1) Kunstbus (2009) Lodewijk XIV, via: 2) Mens en politie (2009) Regeringsvormen, via: maatschappijvorm/regeringsvormen.htm 3) Gotha (2008) Gotha, via: Nieuwsbank (2004) Saksen-Coburg-Gotha en andere Europese huizen, via: nl/inp/2004/09/03/r015.htm 4) Reformatorisch Dagblad (2004) Prins Charles wacht al bijna zestig jaar, via: 5) Elesevier (2005) Britse rel om Harry Hakenkruis, via: britserelomharryhakenkruis.htm). 6) NRC Handelsblad (2007) Chronologie formatie België, 7) Volkskrant (2007) Belgisch koningshuis opnieuw in opspraak, via: l Bestuurskundige Berichten / Juli