Kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie

Transcriptie

1 Kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie Regels, richtlijnen en aanbevelingen 2008

2 Lay-out van een modern en functioneel sportcomplex kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie

3 Inleiding In deze publicatie zijn regels, richtlijnen en aanbevelingen opgenomen die door de KNVB worden gehanteerd bij de uitvoering en inrichting van wedstrijd- en trainingsvelden. Het gaat om een combinatie van reglementaire eisen (regels), algemeen aanvaarde richtlijnen en praktische aanbevelingen. Bij een aantal onderdelen zijn tevens de regels aangegeven die gelden voor een betaald voetbalstadion. Voor de specifieke eisen, richtlijnen en aanbevelingen voor de bouw van kleed- en clubaccommodaties of veldverlichtingen wordt verwezen naar de speciale brochures die daarvoor worden uitgegeven. Regels moeten worden gezien als formele bepalingen met een verplichtend karakter afkomstig uit de spelregels, algemene- en wedstrijdreglementen en bestuursbesluiten. Regels moeten worden toegepast en kunnen worden afgedwongen. Onder richtlijnen en aanbevelingen worden uitvoering- en inrichtingsaspecten beschreven, gebaseerd op algemeen gehanteerde uitgangspunten en praktische inzichten. Met richtlijnen en aanbevelingen geeft de KNVB aan op welke wijze een accommodatie het beste kan worden ingericht of uitgevoerd. Er bestaat over deze aspecten meestal consencus met het bedrijfsleven en gemeenten. Men is echter vrij aanbevelingen wel, in het geheel niet of ten dele op te volgen. Aanbevelingen kunnen ook afkomstig zijn van andere organisaties (leveranciers, gemeenten, etc.). Deze aanbevelingen voor voetbalaccommodaties worden dan door de KNVB onderschreven. Regels en aanbevelingen vormen samen de minimumeisen. Deze zijn van toepassing op alle accommodaties van amateurvoetbalverenigingen conform het Reglement Wedstrijden Amateurveldvoetbal. In het jaarlijkse Bewaarnummer is een verkorte versie van deze publicatie opgenomen. Voor zover het regels betreft die betrekking hebben op het speelveld en de sportfunctionele inrichting hiervan zijn deze, behoudens enkele uitzonderingen, ook van toepassing op betaald voetbalaccommodaties. Voor aspecten die betrekking hebben op de veiligheid, inrichting van het stadion, tribuneinrichting, verlichting en kleedgelegenheid wordt verwezen naar regelgeving in het kader van het veiligheids- en licentie beleid betaald voetbal. Verder wordt verwezen naar de Technical Recommendations en Requirements van FIFA en UEFA. In deze uitgave zijn de losse aanvullingen sinds de eerste uitgave in 2005 in de betreffende hoofdstukken verwerkt. Tevens zijn verschillende kleinere aanpassingen aangebracht waardoor deze brochure weer actueel is en synchroon loopt met het Handboek Sportaccommodaties NOC*NSF. Alle hier genoemde KNVB-publicaties zijn te downloaden op Het verdient aanbeveling om bij afwijken van de standaard lay-out van een voetbalveld, zoals beschreven in deze richtlijnen, vroegtijdig (vooraf) contact op te nemen met de KNVB. KNVB accommodatiezaken oktober 2008 kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie

4 Inhoudsopgave Inleiding 3 Inhoudsopgave 4 1 Afmetingen speelveld 5 2 Uitloopruimte 7 3 Situering velden 9 4 Belijning 10 5 Plattegrond voetbalveld 12 6 Speelveldafzetting 13 7 Doelen 15 8 Verplaatsbare doelen 17 9 Doelnetten Hoekvlaggenstok, hoekvlaggen en assistent-scheidsrechtersvlaggen Dug-outs Instructiezone Fotografenlijn Spelerspad Ballenvangers Reclameborden Wedstrijdklok en scorebord Tribune Beregeningsinstallatie in speelveld Wedstrijdveldverlichting Hoogspanningslijnen en -masten voor mobiele telefonie Wedstrijdvelden Trainingsvelden Kleedgelegenheid Clubgebouw Parkeergelegenheid Vrije hoogte boven speelveld 46 kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie

5 1. Afmetingen speelveld Regel(s) Voor de Nederlandse situatie gelden de volgende afmetingen: Amateurvoetbal (11-tallen) maximaal 105 x 69 meter minimaal 100 x 64 meter Betaald voetbal (internationaal) 105 x 68 meter Pupillenvoetbal (7-tallen) minimaal 60 x 45 meter maximaal 70 x 55 meter Mini-pupillenvoetbal (4-tallen) maximaal 40 x 30 meter minimaal 30 x 20 meter Alle maten zijn de zuivere speelveldmaten (netto maten) inclusief de dikte van de lijnen. Voor de plattegrond wordt verwezen naar hoofdstuk 5. Aanbevelingen Geadviseerd wordt per vereniging tenminste één speelveld in te richten als hoofdveld met de afmetingen van 105 x 69 meter. Afhankelijk van klasse en grootte van de vereniging kan het nodig zijn een tweede reglementair speelveld in te richten. Voor de overige velden kan worden volstaan met 100 x 64 meter plus uitloop. Tussenliggende lengte- en breedtematen zijn toegestaan mits de lengte en breedte (globaal) in verhouding worden aangepast (bijvoorbeeld 103 x 67 meter). De aanpassing mag niet ten koste gaan van de uitlopen! Toelichting: Amateurvoetbal (11-tallen) In de Spelregels, uitgegeven door de IFAB, staan wat de afmetingen betreft meer mogelijkheden aangegeven. Uit oogpunt van uniformiteit heeft het bestuur van de KNVB (al in 1909) besloten voor de Nederlandse situatie minimum- en maximumafmetingen te hanteren. Deze voldoen aan de FIFA- en UEFA-normen. kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie

6 clubgebouw Betaald voetbal Naast wat er in de Spelregels staat over de veldafmetingen voor internationale wedstrijden, hebben FIFA en UEFA met ingang van 1995 besloten een vaste maat van 105 x 68 meter te hanteren voor de WK, EK en Europese competities. Voor alle top professional level wedstrijden wordt deze maat aanbevolen. De KNVB heeft besloten voor het Nederlandse betaald voetbal deze adviesmaat bij nieuwbouw of aanpassing over te nemen. Stadionvelden, waarvan de afmetingen voldoen aan de Nederlandse veldafmetingen, behoeven overigens niet te worden aangepast. Pupillenvoetbal (7 tegen 7) Voor het 7 tegen 7-voetbal (pupillenvoetbal) worden velden gebruikt met de globale afmetingen van een half speelveld. 7 tegen 7-velden worden bij voorkeur uitgezet in de breedte van een normaal speelveld waarbij gebruik wordt gemaakt van de bestaande belijning. Op een normaal speelveld kunnen maximaal twee 7 tegen 7-velden worden uitgezet. Het is niet noodzakelijk en niet gewenst aanvullende belijning aan te brengen. Voor zelfstandige 7 tegen 7-velden gelden genoemde (netto) maten. Voor tussenliggende maten is een lengte-/breedteverhouding van 1.3 : 1 gewenst. Buiten de grenslijnen moet rondom een uitloopstrook van tenminste 2 meter worden aangehouden. Dug-outs, reclameborden en lichtmasten worden buiten deze zone geplaatst. Minipupillenvoetbal (4 tegen 4) Vier tegen vier is een voetbalspelvorm voor mini F-pupillen (5- en 6-jarigen) en wordt meestal in toernooivorm gespeeld. De veldjes worden uitgezet op een normaal speelveld met gebruikmaking van bestaande grenslijnen, pylonen en markeringshoedjes als veldafbakening. De lengte en breedte verhouden zich bij voorkeur van 4 : 3. De KNVB acht aanleg van aparte mini-pupillenveldjes niet wenselijk. kunstgrasveld kunstgrasveld 6b 5b 6 5 6a 5a P U bent nu hier 2 hoofdveld kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie

7 2. Uitloopruimte Regel(s) Binnen 4,00 meter uit de grenslijnen mogen zich bij wedstrijden geen obstakels bevinden, andere dan de tot het spel behorende voorzieningen. De uitloopruimte dient van hetzelfde materiaal te zijn als het speelveld. Toelichting De uitloopruimte is de veiligheidszone die rondom ieder speelveld aanwezig dient te zijn en behoort tot het speelveld. De eisen die aan het speelveld worden gesteld - vlakheid, profilering, ontwatering, begroeiing, enz. - zijn ook van toepassing op de uitloopruimte. Speelveldafzetting, lichtmasten, ballenvangers, gebouwen, vlaggenmasten, bomen en beplanting, verharde paden, cameraposities, etc., worden als obstakels beschouwd. Uitlopen zijn geen opslagplaats voor overtollige pupillen- en trainingsdoelen, en dienen niet als publieksruimte of werkruimte voor de onderhoudsdienst. Alleen dug-outs mogen binnen de uitloopruimte, worden geplaatst op minimaal 3.00 meter uit de zijlijn (zie hoofdstuk 12). Aanbevelingen Ten einde het zichtcomfort voor het publiek te verbeteren kan voor hoofdvelden een waaiervormige opstelling van de speelveldafzetting worden overwogen. Hierbij loopt de uitloopruimte van 4.00 meter in de hoeken op tot ca meter respectievelijk 6.00 meter ter hoogte van de middenas respectievelijk middenlijn. Bij twee naast elkaar gelegen velden is de onderlinge afstand tenminste 2 x 4 = 8.00 meter. Mits tussen beide velden geen obstakels worden geplaatst kan de afstand tot minimaal 2 x 3 = 6.00 meter worden teruggebracht. Er dient echter rekening te worden gehouden met toekomstige veranderingen, zoals het plaatsen van lichtmasten, ballenvangers, speelveldafzetting, dug-outs, gebouwen, beplanting, enz. Bij velden die in elkaars verlengde liggen resp. haaks op elkaar liggen, en waarbij sprake kan zijn van hinderlijke spelbeïnvloeding of gevaarlijke situaties, is de obstakelvrije tussenruimte altijd minimaal 8.00 meter. In die situatie moeten achter de doelen ballenvangers worden aangebracht. Bij velden die in een later stadium van een speelveldafzetting worden voorzien, moet rekening worden gehouden met extra publieks- speelveldafzetting 4 meter tegelpad max. 0,5 meter speelveld opsluitrand zijlijn Detailuitwerking uitloopruimte kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie

8 ruimte rondom het veld (min meter). Bij aparte pupillenveldjes wordt een uitloopruimte van tenminste 2.00 meter aangehouden. Geadviseerd wordt de speelveldafzetting en ballenvangers in een verharding te stellen. Het is toegestaan dat deze verharding aan de veldzijde maximaal 0.50 m binnen de uitloopstrook komt. De verharding wordt zonder drempels op dezelfde hoogte als het aangrenzende maaiveld aangebracht. Betaald voetbal In de FIFA/UEFA-stadionrichtlijnen wordt aanbevolen een vrije ruimte aan de lange zijden van 6.00 tot 8.50 meter en aan de korte zijden - achter de doelen - van 7.50 tot meter aan te houden. De KNVB adviseert bij nieuwbouw en verbouwsituaties deze richtlijnen over te nemen. Als de minimale ruimte wordt aangehouden adviseert de KNVB de reclameborden op ca meter uit de grenslijnen te plaatsen. Hierdoor resteert achter de reclameborden een dienstruimte (servicetrack) voor het opstellen van fotografen en cameramensen, geluidsinstallaties, ballenjongens, bewakingspersoneel, enz. Kunstgras in uitloop Bij grasvelden is het toegestaan een deel van de uitlopen te voorzien van kunstgras. Het kunstgras mag worden aangebracht vanaf 1.00 meter uit de grenslijnen. Het kunstgras moet zijn van het type rubber ingestrooid. De aansluiting van natuurgras naar kunstgras moet drempelvrij verlopen en zodanig zijn uitgevoerd dat deze geen gevaar oplevert voor de spelers. Speciale aandacht wordt gevraagd voor de aansluiting in verband met het onderhoud (m.n. maaien). Aan de zijde van de afzetting dient het kunstgras aan te sluiten bij de verharding. De kunstgrasstrook dient op eenzelfde wijze te worden onderhouden als bij een regulier kunstgrasveld. Met name dient er aandacht te zijn voor het aspect gladheid t.g.v vervuiling, algvorming, onkruidgroei, ed. optie 1 De uitloopruimte tot de reclameborden is van natuurgras of kunstgras. De ruimte achter de reclameborden kan worden verhard. Afgeronde hoeken Het is toegestaan de hoeken van een speelveld af te ronden mits de afstand tot de hoekvlagstok tenminste 4.00 meter blijft. Er zijn hierbij twee opties. 1) De speelveldafzetting blijft rechthoekig. 2) De speelveldafzetting volgt de ronding van het speelveld. In het eerste geval wordt in de hoek van het veld een verharding aangebracht die aansluit bij het maaiveld en de overige verharding. In het tweede geval komt de vrijkomende ruimte ten goede aan het pad rond het speelveld. Binnen de speelveldafzetting mag een strook verharding van maximaal 0.50 meter (inclusief opsluitband) worden aangebracht die aansluit bij het maaiveld. optie 2a optie 2b kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie

9 3. Situering velden Aanbevelingen Situering ten opzichte van zon en wind Voor een hoofdveld is de meest gunstige situering die, waarbij de lengteas globaal 15 ten westen van de noord-zuid lijn ligt. Dit in verband met de lage middagstand van de zon in de wintermaanden. Het voornemen om een tribune bij een hoofdveld te plaatsen, kan verder een belangrijke reden zijn voor de situering van het veld. In Nederland is de overheersende wind- en buienrichting west/zuidwest. Een (hoofd)tribune wordt daarom bij voorkeur aan de west/zuidwest-zijde van het veld geplaatst. Situering ten opzichte van kleedgelegenheid In het algemeen wordt aanbevolen de kleedclubaccommodatie centraal ten opzichte van de velden te situeren. De afstand van de kleedgelegenheid tot het hoofdveld bedraagt maximaal 50 meter. Bij top-amateuraccommodaties wordt aanbevolen de kleedgelegenheid aan het speelveld te grenzen. Voor de overige speelvelden dient een maximale loopafstand van 150 meter te worden aangehouden. Zie tevens hoofdstuk 24. Trainingsvelden zijn in verband met het dagelijkse gebruik, bij voorkeur in de directe nabijheid van de kleedgelegenheid gelegen. Dit bespaart op de terreinverlichting en de kabelafstand voor de veldverlichting. Situering ten opzichte van hoogspanningslijnen Hoewel de meningen daarover niet eensluidend zijn, is de KNVB van mening dat mede om praktische redenen onder hoogspanningsleidingen geen sportvelden moeten worden gesitueerd. Zie verder hoofdstuk 21 over hoogspanningslijnen. Situering t.o.v. woningen Het komt steeds vaker voor dat in de (zeer) directe omgeving van een sportpark woningen worden gebouwd. Om problemen met de milieunormen m.b.t. licht, geluid en afgevoerde lucht te vermijden, wordt aanbevolen rondom een strook ter breedte van 50 meter vrij te houden van bebouwing. Dit is overeenkomstig de aanbeveling van VNG. Verenigingen dienen nauwlettend (herziening van) bestemmingsplanprocedures en het verlenen van bouwvergunning (en) in de gaten te houden, en gebruik te maken van de mogelijkheden om in te spreken, zienswijze kenbaar te maken en bezwaar aan te tekenen, teneinde het gebruik op korte en vooral lange termijn, veilig te stellen. Situering ten opzichte van andere velden Bij velden die haaks en kort op elkaar worden gesitueerd dient rekening te worden gehouden met hinderlijke spelbeïnvloeding en mogelijke gevaarlijke situaties. Hetzelfde geldt voor twee velden in elkaars verlengde en (zeer) kort achter elkaar. Afhankelijk van de situatie moeten tenminste voldoende brede ballenvangers worden geplaatst. kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie

10 4. Belijning Regel(s) Het speelveld is in overeenstemming met de plattegrond gemarkeerd met duidelijke lijnen en niet door gleuven. De lijnen behoren tot de gebieden die ze begrenzen. Alle lijnen mogen niet breder zijn dan 0,12 m en niet smaller dan 0,10 m. De doellijnen moeten dezelfde breedte hebben als de doelpalen en doellat. De doelen staan op de doellijn met de achterkant van de doelpaal gelijk aan de buitenkant van de doellijn. De strafschopstip en middenstip hebben een diameter van minimaal 0,15 m en maximaal 0,22 m. Op het speelveld, de eerste meter van de uitloop, de instructiezone, het gebied begrensd door het doelnet en de doellijn en op de veldinrichting mogen geen logo s en emblemen van bonden, clubs of andere lichamen en geen enkele vorm van reclame worden aangebracht. Behalve de lijnen die officieel zijn voorgeschreven mogen geen andere lijnen binnen het speelveld worden getrokken. Dit geldt ook voor de lijnen die door doelverdedigers met de hak van hun schoen worden aangebracht in het doelgebied. De KNVB heeft het aanbrengen van het 9.15 m-lijntje op de achterlijnen verplicht gesteld. de gezondheid niet wenselijke materialen te gebruiken. De KNVB beveelt het gebruik van milieuvriendelijke materialen aan. Inbranden van de belijning met een gif of een ander scherp middel, waardoor geulen ontstaan en de grasmat onnodig schade wordt toegebracht, is niet toegestaan. Er zijn vervangende middelen beschikbaar waarmee de groei van het gras kan worden geremd en een langer houdbare lijn wordt verkregen. Een milieuvriendelijk alternatief is het aanbrengen van verklikpunten. In de handel zijn simpele pluimpjes van kunstgras verkrijgbaar waarmee belangrijke punten in het veld kunnen worden gemarkeerd. Daardoor is het niet nodig de lijnen steeds opnieuw uit te zetten. Deze pluimpjes van kunstgras zijn toegestaan. Volledige kunststoflijnen worden voorlopig als ondeugdelijk gekwalificeerd en zijn niet toegestaan. Aanbevelingen De kleur van de belijning is wit. Anders gekleurde lijnen zijn in beginsel niet verboden mits deze voldoende contrasteren. Bij kunstgrasvelden worden soms gele lijnen toegepast. Bij sneeuw zijn rood of blauw goed zichtbare kleuren. De kleuren worden gemaakt door aan de kalk of belijningverf een kleurpoeder toe te voegen. Als belijningmateriaal kan worden gebruikt: (gebluste) kalk, krijt, mergel of een speciale belijningverf. Het is niet toegestaan voor het belijnen bijtende, irriterende of andere voor 10 kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie

11 Bij sneeuw kan meestal niet worden volstaan met het sneeuwvrij maken van de belijning. Veelal zal de zichtbaarheid van de lijnen verbeterd moeten worden door alsnog gekleurde lijnen aan te brengen. Voor het uitzetten en aanbrengen van een belijning is een aparte handleiding beschikbaar. Deze is verkrijgbaar bij de afdeling Ondersteuning Clubbesturen van het district. Zelfstandige 7 tegen 7-velden Het is toegestaan "ter aankleding" van zelfstandige 7 tegen 7-velden aanvullende belijning aan te brengen. Het gaat echter om niet-verplichte en spelregeltechnisch nietfunctionele belijning die niet op de normale speelvelden mag worden aangebracht. Aanbevolen wordt de maatvoering aan te houden zoals op tekening aangegeven. Pupillenvoetbal (7 tegen 7-velden) Het speelveld wordt uitsluitend afgebakend door grenslijnen. Vanuit de spelregels is geen andere belijning noodzakelijk en ook niet gewenst. De grenslijnen behoren tot het speelveld. De breedte van de lijnen is op grasvelden 10 tot 12 cm. Bij zelfstandige 7 tegen 7-velden, in het bijzonder bij kunstgras, kan een breedte van 6 tot 8 cm worden aangehouden. Toelichting: Niet-zelfstandige 7 tegen 7-velden Het is toegestaan op 8 meter uit de doellijn een strafschoppunt aan te brengen. Er mag tevens een eigen middenstip worden aangebracht. Het is niet toegestaan een middenlijn aan te brengen of het doelgebied met lijnen af te bakenen. Het is toegestaan in de uitlopen, evenwijdig aan de zijlijnen, hulpdoellijnen aan te brengen. De kokers voor de doelen en/of verankering kunnen daardoor op afstand van de normale zijlijnen worden geplaatst. De afstand van de hulpdoellijn tot de zijlijn is minimaal 1 meter. Het niet toegestaan, evenwijdig aan de middenlijn, extra lijnen aan te brengen ten behoeve van een uitloopstrook tussen beide 7 tegen 7-velden. De KNVB acht het niet gewenst dat zich tussen beide velden toeschouwers opstellen. kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie 11

12 5. Plattegrond voetbalveld meter R= º 11000º meter MIDDENLIJN a R=9150º R=220º º a ZIJUITLOOP min.4000 doelpaal ( ) R=220 hoekvlag R=9150º 300 a * = alle maten zijn inclusief de dikte van de lijnen a= uitvergroting de afmetingen zijn weergegeven in mm ACHTERUITLOOP min kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie

13 6. Speelveldafzetting Regel(s) Iedere vereniging moet over tenminste één speelveld met speelveldafzetting beschikken. De speelveldafzetting moet voldoen aan de door het bestuur gestelde eisen. De speelveldafzetting wordt op minimaal 4.00 meter uit de grenslijnen geplaatst en dient rondom gesloten te zijn. De hoogte bedraagt meter boven maaiveld. Een speelveldafzetting is verplicht voor wedstrijden van de: - competitie senioren mannen in de standaardklassen; - competitie senioren vrouwen in de landelijke klassen; - competitie A-, B- en C-junioren in de landelijke eredivisies, 1ste en 2de divisies - jong-beloftencompetities betaald voetbal Behalve arbitrale trio, spelers, reservespelers, trainer, verzorger, pupil van de week, een verantwoordelijk bestuurslid en herkenbare ordebewakers in functie mogen zich geen andere personen binnen de speelveldafzetting bevinden. Het aanbrengen van zitbanken binnen de afrastering ten behoeve van het (oudere) publiek is niet toegestaan. Aanbevelingen Aanbevolen wordt wedstrijden in de reserve hoofdklasse, reserve 1ste klasse, reserve 2de klasse en landelijke junioren 3de divisies eveneens op een afgerasterd veld te spelen. Afhankelijk van klasse, grootte en wensen van de vereniging kan het nodig zijn een tweede speelveld van een speelveldafzetting te voorzien. Als vuistregel kan worden gehanteerd: een tweede afgerasterd veld bij drie of meer teams in genoemde categorieën/klassen. In beginsel kunnen alle velden die aan de afmetingen voldoen en rondom zijn voorzien van een gesloten afrastering als een reglementair speelveld worden aangemerkt. Het ontbreken van een afrastering is, met uitzondering van de verplichte categorieën, nimmer een reden voor het niet doorgaan van wedstrijden. Het aantal openingen in de speelveldafzetting moet worden beperkt tot het aantal dat nodig is om spelers en onderhoudsapparatuur toegang tot het speelveld te geven. De KNVB is geen voorstander van extra openingen waarin (overtollige) pupillendoelen worden geplaatst. Openingen moeten bij wedstrijden kunnen worden afgesloten (poort, ketting of dergelijke). De uitgang voor de spelers dient zodanig te worden gesitueerd dat de spelers de kortste weg naar de kleedkamers kunnen nemen (zie hoofdstuk 14 en 24). Het verdient aanbeveling de leunbuis ter plaatse van de ballenvangers door te laten lopen en niet te onderbreken. Hierdoor kunnen ook achter de doelen reclameborden worden aangebracht. Ten einde het zichtcomfort voor het publiek te verbeteren kan voor hoofdvelden een waaiervormige opstelling van de speelveldafzetting worden overwogen. Ter hoogte van de middenlijn is de uitloopruimte dan ca meter, achter de doelen loopt de uitloop uit tot ca meter. Een rechthoekige opstelling met overal een uitloopruimte van tenminste 4.00 meter is echter in alle gevallen toegestaan. In bepaalde situaties kan het praktisch zijn een speelveld te voorzien van een gedeeltelijke afzetting, in het bijzonder aan de zijde waar publiek zich in verband met wind of zon bij voorkeur opstelt of ter voorkoming van doorloop naar achtergelegen velden. Bij kunstgrasvelden verdient het aanbeveling altijd een speelveldafzetting aan te brengen. Door deze tevens van een staalmat (voorkeur) of harmonicagaas te voorzien kan deze als lage ballenvanger fungeren. Bij kunstgrasvelden is het van belang vervuiling van de mat tegen te gaan, o.a. door ballen binnen het veld te houden. kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie 13

14 Constructie en veiligheid De constructie van de speelveldafzetting dient voldoende stevig te zijn en geen scherpe of uitstekende delen te hebben. De voorkeur gaat uit naar metalen staanders onderling verbonden met een metalen leunbuis. Andere materialen/ constructies zijn toegestaan. Uitstekende bouten moeten worden afgeslepen en/of van een kunststof dop worden voorzien. De scherpe punten van bevestigingsdraad bij harmonicagaas moeten naar beneden worden gericht. Kunststof bevestigingsmaterialen verdienen echter de voorkeur. Bij toepassing van staalmatten dient de bovenzijde èn onderzijde met een horizontale staaf te eindigen (geen uitstekende punten). Toegangspoorten in de afrastering dienen naar buiten te draaien. Bij de uitvoering van de speelveldafzetting dient rekening te worden gehouden met het ophangen van reclameborden. In verband met het gewicht van de reclameborden verdient het aanbevelingen een zwaardere bovenbuis toe te passen of de afstand tussen de palen aan te passen (van 3.00 m naar bijvoorbeeld 2.50 m). Met het oog op de gewenste vrije ruimte onder de reclameborden wordt aanbevolen de leunbuis op 1,00 à 1.20 m aan te brengen. Aan de onderkant is de vrije ruimte tot de bodem max 0.10 m Uit oogpunt van onderhoud (bijmaaien) is het gewenst de gehele afzetting in een verharding te stellen. Het is toegestaan aan de binnenzijde van de afrastering een strook verharding (tegelrand) met een breedte van maximaal 0.50 m inclusief opsluitband aan te brengen. De tegelrand dient aan te sluiten aan het maaiveld. afstand tussen de staanders aan het straatof tegelwerk (meestal 2.40 of 2.70 m). Afgeronde hoeken van de speelveldafzetting zijn toegestaan mits de eis van 4.00 meter in acht wordt genomen. Voor het plaatsen van een speelveldafzetting is doorgaans toestemming van de gemeente nodig. Tijdelijke speelveldafzetting Bij renovatie kan het nodig zijn een ander speelveld als tijdelijk hoofdveld in te richten. In een dergelijke situatie kan worden volstaan met een eenvoudige tijdelijke afzetting bestaande uit houten palen of afrasteringpaaltjes onderling verbonden met een metaaldraad of een stevig touw. Gebruik van veiligheidslint of afzettingslint is niet toegestaan. Gebruik van dranghekken is toegestaan. Een tijdelijke afrastering dient op tenminste 3.00 meter uit de grenslijnen te worden aangebracht. Dug-outs worden buiten deze tijdelijke afzetting geplaatst. Bij het nieuw plaatsen van een afrastering wordt tegenwoordig eerst de verharding aangebracht. Daarna worden de gaten geboord waarin de palen worden geplaatst. Om in bestaande situaties zo weinig mogelijk kapwerk van tegels te hebben wordt tussen twee rijen tegels een rij klinkers aangebracht. Een ander alternatief is het aanpassen van 14 kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie

15 7. Doelen Regel(s) De doelen dienen in het lood op de daarvoor aangegeven plaatsen te worden aangebracht. De binnenwerkse maten van een voetbaldoel zijn: 7.32 x 2.44 meter. Doelpalen en doellat moeten dezelfde breedte hebben en mogen niet breder dan 0,12 m en niet minder dan 0,10 m zijn. De doelen moeten zijn voorzien van doelnetten. Zie verder hoodfstuk 9. De doelpalen en doellat moeten helder wit zijn. Doelen moeten in de grond zijn verankerd. Het gebruik van verplaatsbare doelen is niet toegestaan. Doelpalen en doellat moeten zijn gemaakt van hout, metaal of ander goedgekeurd materiaal. Zij mogen vierkant, rechthoekig, rond of ovaal van vorm zijn. Op doelpalen, doellat en doelnetten mogen geen reclame-uitingen, emblemen of (club)logo s worden aangebracht. De doelen dienen te voldoen aan de norm NEN-EN 748 d.d. september Pupillenvoetbal (7 tegen 7) De afmetingen van pupillendoelen zijn 5.00 x 2.00 meter (binnenwerkse maten). De dikte van doelpalen en doellat is 0.06 tot 0.08 meter Bij gebruik van verplaatsbare pupillendoelen dient een verankering op tenminste drie punten aanwezig te zijn. Mini-pupillenvoetbal (4 tegen 4) De maten van mini-pupillendoelen zijn 3.00 x 1.00 meter (binnenwerkse maten). De dikte van doelpalen en doellat is 0.06 tot 0.08 meter Dit type doeltjes kan normaliter zonder verankering worden gebruikt. Aanbevelingen P-doelen of doelen met een andere vorm van netbevestiging (bijv. spanstangen) zijn toegestaan mits deze blijvend in het lood zijn gesteld. P-doelen hebben als voordeel dat gemakkelijker kan worden bijgemaaid (mits het net wordt opgeklapt). Een nadeel is dat P-doelen vaak achteroverhangen en uit het lood staan. Een voldoende diepe bodemverankering is dus belangrijk. Een ander aandachtspunt is de aanwezigheid van steunbeugels tussen de doellat en de netsteunen, waardoor deze niet naar binnen kunnen buigen. Een zwak punt blijkt nogal eens de hoekconstructie te zijn. Gelaste hoekconstructies bieden doorgaans meer stevigheid. Bij gebruik van doelen waarbij de netten worden opgespannen, moeten de spanstangen minimaal 2.00 meter uit de doellijn worden geplaatst. Ook dit type doelen vereist een goede bodemverankering (stevige grondkoker). De doelhoogte dient instelbaar te zijn. Gebleken is dat het uitvullen van de doelgebieden tot ophoging leidt waardoor de doelhoogte na enige tijd niet meer correct is. In de Spelregels zijn geen toleranties ten aanzien van de doelhoogte aangegeven. De KNVB gaat ervan uit dat de doelhoogte aan het begin van het seizoen correct is en in de loop van het seizoen door slijtage kan afwijken. Hoekverbindingen moeten zo zijn geconstrueerd dat doelpaal en doellat één geheel vormen waaraan geen scherpe uitsteeksels zitten. Bouten, moeren, nethaken en verstevigingstukken moeten zonodig worden ingelaten. Ondersteunende beugels moeten zo zijn aangebracht dat deze niet leiden tot verandering van het doelvlak of dat de bal daardoor het doel weer kan verlaten. De kokers waarin de doelen worden geplaatst moeten voldoende diep zijn maar mogen niet boven het maaiveld uit steken. kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie 15

16 Aluminiumkleurige doelen mogen niet bij wedstrijden worden toegepast. Het is niet toegestaan de onderzijde van de doelpalen van een andere kleur verf te voorzien. Kleine deuken in een doelpaal zijn niet direct bezwaarlijk mits hierbij geen scherpe randen of open kanten zijn ontstaan. Bij deuken dieper dan 0.02 meter of openingen in de doelpaal dient tot vervanging te worden overgegaan. In de Europese norm NEN-EN 748 staat aangegeven dat open nethaken geen aanbeveling verdienen. Dit vanwege het risico dat men er met kleding of lichaamsdelen achter kan blijven haken. De KNVB onderchrijft de Europese norm. 16 kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie

17 8. Verplaatsbare doelen Regel(s) Het gebruik van verplaatsbare doelen is niet toegestaan. De doelen dienen te voldoen aan de norm NEN-EN 748 d.d. september Toelichting De spelregels sluiten het gebruik van verplaatsbare doelen niet uit. De International Board geeft aan dat verplaatsbare doelen mogen worden gebruikt onder de voorwaarde dat deze deugdelijk in de grond worden verankerd. De KNVB heeft echter besloten deze regel niet over te nemen en het gebruik van verplaatsbare doelen in beginsel te verbieden. Voor een aantal gebruiksituaties wordt een uitzondering gemaakt. Uitzonderingen Pupillenvoetbal (7 tegen 7) In het pupillenvoetbal, waarbij dwars over de grote velden wordt gespeeld, mag gebruik worden gemaakt van verplaatsbare pupillendoelen (5.00 bij 2.00 meter) mits deze tijdens de wedstrijd door middel van een verankeringsconstructie deugdelijk aan de grond worden bevestigd. Verzwaring is een alternatief mits consequent toegepast. Bij zelfstandige pupillenvelden wordt de voorkeur gegeven aan vaste pupillendoelen in grondkokers. Mini-pupillenvoetbal (4 tegen 4) Het lijkt op dit moment niet nodig de doeltjes van 3.00 x 1.00 meter te voorzien van een verankering mits deze zijn voorzien van een voldoende steunvlak. Er wordt voorts naar gewichtsbeperking gestreefd. Uiteraard moet een en ander van situatie tot situatie te worden beoordeeld. Tijdelijk gebruik In bepaalde tijdelijke situaties (renovatie van een veld) kan het gedurende korte tijd nodig zijn gebruik te maken van verplaatsbare doelen. Verankering of verzwaring is in dit soort situaties altijd verplicht. Aanbevelingen Het gebruik van vaste of demontabele pupillendoelen, die in grondkokers worden geplaatst en na de wedstrijd worden verwijderd, hebben de voorkeur. Het kost iets meer werk maar is veiliger. De verankering dient op tenminste drie punten te worden aangebracht. Het beste is de drie zijden van het grondvlak te voorzien van een verankering. De scheidsrechter of spelleider dient erop toe te zien dat de verankering deugdelijk is aangebracht en geen gevaar voor de gebruikers oplevert. In de handel zijn ook doelen verkrijgbaar waarvan het bodemraam wordt verzwaard met vaste of afneembare gewichten. Dit is een goed alternatief mits de verzwaring consequent wordt aangebracht. Bij gebruik moet er op worden toegezien dat het verzwaarde deel op de grond ligt. Aanbevolen wordt verplaatsbare doelen die niet in gebruik zijn - buiten de uitlopen - met een ketting en stevig slot aan elkaar, aan de omrastering of aan een gebouw te verankeren, opdat deze niet zonder toezicht verplaatst worden of als speeltoestel gebruikt kunnen worden. Voor gebruik van verplaatsbare doelen op trainingsvelden wordt geadviseerd een zelfde handelwijze te volgen. Verplaatsbare doelen dienen te worden verplaatst en niet versleept. Het verplaatsen dient onder toezicht en met voldoende personen (minimaal 4 personen) plaats te vinden. Verslepen tast vaak de hoekverbinding aan. Het gebruik van verplaatsbare doelen met gelaste hoekverbindingen verdient daarom de voorkeur. Voor het verplaatsen zijn in de handel ook speciale karretjes verkrijgbaar. Bij aankoop moet erop worden gelet dat de doelen voldoende grondvlak hebben in relatie tot het opstaande doelvlak. In de NEN-EN norm wordt 2.00 meter aanbevolen. Verplaatsbare doelen dienen op een voldoende vlakke en stabiele ondergrond te worden geplaatst. Het gebruik van verplaatsbare (pupillen)doelen met scharnierende zijsteunen is verboden. kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie 17

18 Inklapbare pupillendoelen Een bijzondere variant verplaatsbare doelen, zijn de pupillendoelen doelen die na gebruik worden ingeklapt. Aan het doelframe is een (dubbel) scharnierende constructie aangebracht waardoor het doel in zijn geheel tegen de afrastering kan worden geschoven en de uitloop vrij van obstakels wordt. Dit type doelen wordt vooral toegepast bij kunstgrasvelden omdat het bij die velden lastig is de verplaatsbare pupillendoelen goed te verankeren. Uitsluitend voor het pupillenvoetbal is de toepassing van inklapbare doelen toegestaan onder de volgende voorwaarden: Bij gebruik het doel(frame) moet op de juiste plaats op de doellijn kunnen worden geplaatst waarbij de achterzijde gelijk is met de buitenkant van de doellijn tijdens het spel dient het doel op zijn plaats te blijven staan en bij aanraking niet te verschuiven ondersteunende beugels moeten zo zijn aangebracht dat deze niet tot verandering van het doelvlak leiden of de bal daardoor het doel weer kan verlaten de constructie mag niet tot verandering of beschadiging van het speelveld en de uitloop leiden het doel moet zijn voorzien van een doelnet waarbij de keeper voldoende ruimte wordt geboden doelpalen en doellat hebben een witte kleur Na gebruik de constructie wordt met de rug tegen de afrastering of ballenvanger geplaatst in ingeklapte toestand dient de afstand van de voorzijde van de constructie tot de zijlijn tenminste 3.50 meter te bedragen de speelveldafzetting ter plaatse dient gesloten te blijven (bovenbuis aanwezig) onder de constructie mag een verharding ter breedte van max meter worden aangebracht de verharding moet op gelijke hoogte zijn met het speelveld bij toepassing van verkorte zijarmen moet in de uitloop een extra hulplijn worden aangebracht (zie hoofdstuk 4) deze hulplijn dient een afwijkende kleur te hebben na gebruik wordt het doel ingeklapt en geborgd opdat ongewenst gebruik wordt voorkomen Constructie en veiligheid de totale constructie dient voldoende sterk en stijf te zijn opdat bij herhaald gebruik de functie gehandhaafd blijft in uitgeklapte toestand dient de constructie zodanig geborgd te zijn, waardoor het doel op zijn reglementaire plaats blijft staan in ingeklapte resp. uitgeklapte toestand dient de constructie zodanig geborgd te zijn, waardoor het doel niet spontaan kan uitklappen, inklappen of omvallen de borging dient niet gemakkelijk ongedaan gemaakt te kunnen worden de afstand tot de doellijn dient instelbaar te zijn het doelframe en de overige constructie mogen geen scherpe of uitstekende delen bezitten waaraan iemand zich kan verwonden; uitstekende bouten moeten worden afgeslepen of afgeschermd met kunststof dop, randen moeten worden afgerond, nethaken mogen niet buiten de palen uitsteken, ingebouwde nethaken hebben de voorkeur, etc. rekening moet worden gehouden met ongewenst gebruik (bijvoorbeeld als klimrek) 18 kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie

19 kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie 19

20 9. Doelnetten Regel(s) Het gebruik van doelnetten is verplicht. Doelnetten dienen op doelmatige wijze aan de doellat, de doelpalen en bodem te zijn bevestigd. Doelnetten dienen op goede wijze te worden ondersteund opdat ze de doelverdediger niet hinderen. Het is verboden in de doelnetten reclame-uitingen, namen, emblemen of (club)logo s aan te brengen. Het is verboden in doelen en doelnetten camera s, microfoons, ed. aan te brengen. Per veld dienen doelnetten van dezelfde kleuren te worden gebruikt. De doelnetten dienen te voldoen aan norm NEN-EN 748 d.d. september Aanbevelingen Witte doelnetten vervaardigd van stevig nylon hebben door de betere contrastwerking de voorkeur. Gekleurde netten zijn toegestaan mits per veld doelnetten van dezelfde kleur(en) worden gebruikt. De maaswijdte van doelnetten dient zodanig te zijn dat een bal niet via het net het doel kan verlaten of via het zijnet in het doel kan worden geschoten. De maaswijdte is maximaal meter (zie NEN-EN 748). Voor speciale situaties kunnen fijnmazige doelnetten worden toegepast met een maaswijdte van 0.04 à 0.05 meter. kunnen op diverse wijzen aan de grond worden bevestigd. Met losse pennen, latten met pennen of opklapbare doelnetbeugels. De laatste verdienen uit onderhoudstechnische overwegingen de voorkeur. Het gebruik van (opklapbare) doelnetbeugels mag niet tot gevolg hebben dat het doelvlak hierdoor wordt gewijzigd of een gevaarlijke situatie ontstaat door uitstekende delen van het bevestigingsmateriaal. Doelnetbeugels dienen op de juiste hoogte (2.44 meter) vast aan de doelpalen te worden bevestigd. Doelnetbeugels dienen van voldoende stijf materiaal te zijn gemaakt om doorhangen te voorkomen. Doelnetten dienen voldoende ruim te zijn opdat het net niet te strak wordt gespannen. De vrije ruimte die de doelverdediger moet worden gelaten is op het grondvlak minimaal 1.50 meter en op doellathoogte minimaal 0.80 meter (NEN-EN 748). Bij P-doelen moet er op worden toegezien dat het doelnet niet doorhangt en de keeper hindert. In dergelijke gevallen dient een kabel/touw tussen de netsteunen te worden bevestigd. Om naar binnen buigen van netsteunen te voorkomen dient een horizontale steun tussen doellat en netsteunen te worden aangebracht. De doelnetten dienen op zodanige wijze aan doelpalen en doellat te worden bevestigd dat geen bal door de opening tussen net en paal/lat kan. Bij gebruik van nethaken is de onderlinge afstand maximaal 25 cm. Andere bevestigingsconstructies zijn toegestaan mits dit tot hetzelfde resultaat leidt. Doelnetbevestigingconstructies mogen niet leiden tot scherpe of uitstekende delen. Open nethaken worden niet aanbevolen. Doelnetten 20 kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie

21 10. Hoekvlaggenstok, hoekvlaggen en assistentscheidsrechtersvlaggen Regel(s) Op elke hoek van het speelveld moet een hoekvlaggenstok met vlag staan. De hoekvlaggenstok moet tenminste 1.50 meter en maximaal 2.00 meter boven de grond uitsteken en mag van boven niet in een punt eindigen. Op hoekvlaggen en hoekvlaggenstokken mogen geen reclame-uitingen, namen, emblemen of (club)logo s worden aangebracht. Op assistent-scheidsrechtersvlaggen mogen geen reclame-uitingen, namen, emblemen of (club)logo s worden aangebracht. helder rood, oranje en geel. Assistent-scheidsrechtersvlag De lengte van de assistent-scheidsrechtersstok is ca meter en mag van boven niet in een punt eindigen. Bij voorkeur is een handvat aanwezig. De vlag wordt bijvoorkeur over de vlaggenstok geschoven en niet met haakjes/oogjes hieraan bevestigd. De aanbevolen afmetingen zijn 0.40 x 0.40 meter. De assistent-scheidsrechtersvlag moet een opvallende heldere kleur hebben en bij voorkeur verschillend van kleur zijn. Aanbevolen kleuren zijn fluorescerend of helder rood, oranje, geel of combinaties. Toelichting: De hoekvlagstokken worden op de lijn geplaatst (zie situatieschets). In Nederland is het niet gebruikelijk vlaggenstokken ter hoogte van de middenlijn te plaatsen. In de Spelregels staat, behoudens een aanwijzing over het aanbrengen van reclame, niets aangegeven over de uitvoering van de hoekvlag en de vlag voor de assistent-scheidsrechters cm 1,00 m Aanbevelingen Hoekvlaggenstok en hoekvlaggen De hoekvlaggenstok dient zodanig in de grond te worden geplaatst dat deze bij aanraking omvallen of meegeven. Voorkomen moet worden dat stokken (moeten) breken. Het aanbrengen van kokers met een lengte van meer dan 0.15 meter wordt ontraden. Hoekvlaggenstokken zijn bij voorkeur gemaakt van hout of glasfiber met een diameter van 0.03 à 0.05 meter. Het gebruik van pvc waterleidingpijp of ander hard plastic wordt ontraden (scherpe punten bij breken). De hoekvlag wordt bijvoorkeur over de hoekvlaggenstok geschoven en niet met haakjes of oogjes hieraan bevestigd. De aanbevolen afmetingen van de hoekvlag zijn 0.60 x 0.40 meter. De hoekvlag moet een opvallende heldere kleur hebben. Aanbevolen kleuren zijn kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie 21

22 11. Dug-outs Regel(s) Bij een reglementair speelveld dienen twee gescheiden dug-outs aanwezig te zijn. De dug-outs moeten op minimaal 3.00 meter uit de zijlijn aan dezelfde lange zijde van het veld worden geplaatst. De kap van de dug-out mag maximaal 0.50 meter uitsteken. De onderlinge afstand bedraagt minimaal meter en maximaal meter Het aantal zitplaatsen is gebonden aan de betreffende competitieregels. Op de dug-outs mogen geen personen plaats nemen. Toelichting: De Spelregels geven geen aanwijzingen aan over de aanwezigheid van dug-outs. In het hoofdstuk Instructiezone, wordt alleen melding gemaakt van het hebben van een aantal zitplaatsen binnen de instructiezone ten behoeve van wissel-spelers, coaches en begeleiders. Voor de Nederlandse situatie heeft de KNVB aanvullende regels gesteld. Het aantal personen dat binnen de speelveldafzetting zitting mag nemen is exact omschreven: maximaal 13 personen (Bewaarnummer besluit Ordemaatregelen AV). Het betreft de volgende mensen: max. 7 wisselspelers (in sportkleding), oefenmeesters, verzorger/clubarts, manager/elftalleider, een verantwoordelijk bestuurslid en de pupil van de week. Bij internationale competities zijn meerdere personen bevoegd binnen de instructiezone zitting te nemen. Het precieze aantal wordt in de wedstrijdregels bepaald. Bij EK- en WK wedstrijden gaat het om maximaal 22 personen. De breedte van de dug-outs resp. de breedte van de instructiezone moet hierop zijn afgestemd. Het is niet toegestaan om voor toeschouwers en pers binnen de speelveldafzetting zitplaatsen aan te bieden. Het is geen verplichting dat alle zitplaatsen in een dug-out zijn ondergebracht. Men mag ook buiten de dug-out, maar binnen de instructie zone, zitting nemen mits het aantal personen het aangegeven aantal niet overschrijdt. De assistent-scheidsrechter ziet toe op het aantal personen in de dug-out/instructiezone en dient ongewenste personen te laten verwijderen. De assistent-scheidsrechter ziet er ook op toe dat geen personen zitting nemen op de dug-outs. Het is toegestaan aan de veldzijde van een dug-out een verharding aan te brengen tot maximaal 0.50 m (incl. opsluitband) gemeten vanuit de voorkant en zijkant. De aansluiting van de verharding naar natuurgras of kunstgras dient drempelvrij te verlopen en geen gevaar op te leveren voor de spelers. Het is toegestaan om aan één zijde van de dug-out een extra plateau aan te brengen waar extra stoelen kunnen worden geplaatst t.b.v. de coaches die liever buiten de dug-out zitten. Het totale aantal zitplaatsen per team mag echter niet meer zijn dan 13. De verharding van het plateau dient drempelvrij aan te sluiten bij de verharding rond de dug-out en de uitloop. Aanbevelingen Per zitplaats dient ongeveer 0.50 à 0.60 meter te worden aangehouden. In het amateurvoetbal heeft een dug-out een functionele breedte van 6.00 tot 8.00 meter. De binnenwerkse hoogte bedraagt tenminste 1.75 meter. Voor een vrije stahoogte is meestal 2.00 meter nodig. De diepte van een dug-out is maximaal 1.00 meter. Voor de bankhoogte kan 0.50 meter worden aangehouden. Als zitplaatsen kunnen banken of speciale kuipjes dienen. De constructie moet zodanig zijn dat deze voor spelers in het veld noch voor de inzittenden van de dug-out gevaar oplevert. Hoeken afgerond of zonodig voorzien van zachte materialen. Speciale aandacht wordt gevraagd voor de ondersteuning van de dakconstructie en bevestiging aan de 22 kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie

23 onderbouw. In de dug-outs mag geen (breekbaar) glas worden verwerkt. Dug-outs dienen voldoende verankerd te zijn in de bodem. Dug-outs worden op het maaiveld of verdiept maximaal 0.50 meter - aangebracht. Voordeel van een verdiepte uitvoering is een betere zichtlijn voor de toeschouwers. Nadeel is het minder goede zicht voor de inzittenden met als gevolg dat de trainer(s) vaak naast de dug-out gaat zitten of staan. Bij verdiepte dug-outs moet voorkomen worden dat vanaf het veld water in de dug-out kan lopen. Het is wenselijk in de bodemplaat een waterafvoer te maken en een aansluiting op de drainage te maken. Om de hinder van dug-outs in het gezichtsveld van de toeschouwers te beperken kunnen in de kapconstructie doorzichtige materialen worden toegepast. De toe te passen materialen moeten voldoende vandaalbestendig zijn en niet kunnen breken (hard glas, polycarbonaatplaat, lexaan, ed.) Dug-outs worden bij voorkeur aan de west of zuidwestzijde geplaatst in verband met inwaaien en inregenen. De constructie dient te voldoen aan de gemeentelijke bouwvoorschriften. Sommige gemeenten eisen een bouwvergunning. In andere gemeente kan met een melding worden volstaan. Dug-out 4de official In het betaalde voetbal is het gebruikelijk voor de 4de official een voorziening aan te brengen dat deze droog kan zitten. Meestal wordt daarvoor een tweepersoons dug-out gebruikt. Deze dug-out dient ter hoogte van de middenlijn te worden geplaatst, bij voorkeur direct naast de spelerstoegang tot het veld. Voor de uitvoering gelden dezelfde regels als voor de spelers dug-outs. kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie 23

24 12. Instructiezone Regel(s) In het betaald voetbal is het verplicht een instructiezone aan te brengen. In het amateurvoetbal is een instructiezone verplicht in de hoofdklassen veldvoetbal en facultatief voor de overige klassen. Alle tot het speelveld toegelaten personen moeten binnen de instructiezone plaatsnemen. Als een instructiezone wordt aangebracht dient deze aan de regels te voldoen. Toelichting: De instructiezone is het gebied waarbinnen door de trainer-coach aanwijzingen mogen worden gegeven. Andere gebruikte namen zijn coachvak of technische zone. In het gebied van de instructiezone dienen voldoende zitplaatsen voor deze personen te worden aangebracht. Dug-outs vormen, naast banken of stoelen, onderdeel van de instructiezone. De breedte van de instructiezone wordt bepaald door de ruimte die nodig is voor het aanbrengen van het aantal toegelaten zitplaatsen plus aan weerszijden 1.00 meter. Aan de voorzijde wordt de instructiezone begrensd door een lijn die op 1.00 meter evenwijdig aan de zijlijn wordt aangebracht. De lijnen worden met kalk of lijnverf aangebracht. Bij kunstgras wordt een vaste lijn aangebracht. Uitgaande van 13 zitplaatsen heeft een dugout een breedte van ca. 6 tot 8 meter. De instructiezone is in die situatie ca. 8 tot 10 meter breed. De lijn waarmee de instructiezone wordt aangegeven mag zowel doorgetrokken als onderbroken zijn. In onderstaande schets is de plaats van de instructiezone en dug-outs ten opzichte van de zijlijn en speelveldafzetting weergegeven zoals deze in het amateurvoetbal van toepassing is. Bij de aanleg van nieuwe hoofdvelden respectievelijk het wijzigen van bestaande situaties (bijvoorbeeld bij renovatie of herstructurering) wordt geacht de richtlijnen te volgen. Het is niet verplicht om bestaande situaties aan te passen aan deze richtlijnen. SPEELVELDAFZETTING 1 meter toegang meter 6-8 meter 1 meter 1 meter 3 meter 4 meter Instructiezone ZIJLIJN 1 meter MIDDENLIJN Situatie dugouts en instructiezone 24 kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie

25 13. Fotografenlijn Regel(s) Persfotografen mogen zich binnen een daartoe aangegeven vak binnen de afrastering bevinden. Toelichting: In de Spelregels staat niets aangegeven over de aanwezigheid van fotografen binnen het speelveld. In het internationale voetbal worden fotografen en cameramensen achter de reclameborden geplaatst. In het besluit Ordemaatregelen amateurvoetbal staat aangegeven dat persfotografen zich binnen de afrastering mogen begeven, doch slechts aan weerszijden van de doelen op tenminste 3.00 meter afstand van de doellijn. Eventueel aanwezige persfotografen dienen plaats te nemen zo dicht mogelijk tegen de reclameborden of afrastering. Het is niet de bedoeling dat niet-persfotografen (schrijvende pers) plaatsnemen binnen de afrastering. In het betaald voetbal dienen de fotografen plaats te nemen in het speciale fotografenvak dat daarvoor achter de reclameborden is aangebracht. Dit speciale vak vormt onderdeel van het servicegebied rond het speelveld. Aanbeveling Als persfotografen binnen de speelveldafzetting willen plaatsnemen, bijvoorbeeld bij een wedstrijd van een amateurclub tegen een betaald voetbalclub, verdient het aanbeveling een fotografenzone met lijnen af te bakenen. De ruimte achter de achterlijnen is doorgaans echter beperkt (minimaal 4.00 meter). Geadviseerd wordt in die situaties de volgende oplossing toe te passen: Vanaf een punt op 2.00 meter achter de hoekvlag tot een punt op 3.00 meter achter de lijnen die het doelgebied markeren wordt een kalklijn aan weerszijden van de doelen aangebracht. De ruimte achter de doelen moet in ieder geval vrij blijven. SPEELVELDAFZETTING DOELLIJN FOTOGRAFENLIJN FOTOGRAFENLIJN 3 meter min. 4 meter 2 meter Situering fotografenlijn amateurvoetbal kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie 25

26 14. Spelerspad Regel(s) Tussen ingang van het hoofdveld en uitgang van de kleedkamers dient een voldoende breed pad aanwezig te zijn dat behoorlijk is afgezet of in voorkomend geval kan worden afgezet (spelerspad). Het spelerspad dient de kortst mogelijke afstand te zijn tussen speelveld en kleedgelegenheid. Het spelerspad moet voldoende breed zijn (minimaal 2.00 m). Toelichting: Op grond van het Reglement Wedstrijden Amateurveldvoetbal heeft het bestuur amateurvoetbal regels opgesteld met betrekking tot orde en veiligheid bij wedstrijden. Deze zijn vastgelegd in het besluit Ordemaatregelen. Naast organisatorische maatregelen dienen zonodig fysieke maatregelen te worden getroffen. Hierbij moet worden gedacht aan het afschermen van het pad dat moet worden afgelegd tussen speelveld en kleedlokalen met scheiding- of dranghekken. Het bestuur kan in voorkomende gevallen een vereniging verplichten tot het afzetten van het spelerspad. Aanbevelingen Het verdient aanbeveling bij het ontwerpen van een sportpark de afstand van de kleedgelegenheid tot de speelvelden zo kort mogelijk te houden. Voor het hoofdveld wordt een maximale afstand van meter en voor de overige velden maximaal meter aangehouden. Bij top-amateuraccommodaties (hoofdklasse en 1ste klasse) wordt een maximale afstand van de kleedkamers tot het speelveld van 10 meter aanbevolen. Voor wat het hoofdveld betreft heeft situering van de kleedgelegenheid direct aan het hoofdveld de voorkeur. Indien een tribune aanwezig is, wordt aanbevolen de kleedkamers onder of achter de tribune te situeren en de toegang tot het hoofd via een doorgang in/onder de tribune te maken. Hiermee wordt de korts mogelijke afstand tot het speelveld verkregen. Het spelerspad tussen hoofdveld en kleedgelegenheid dient rechtstreeks en zo kort mogelijk te zijn. Het is niet noodzakelijk dat de toegang tot het speelveld via het midden plaats heeft. Waar publiekspaden worden gekruist, worden voorzieningen getroffen om het spelerspad in voorkomende gevallen te kunnen afschermen. 26 kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie