Computerarchitectuur en netwerken. Multicast protocollen Datalinklaag/LANs
|
|
- Linda van den Brink
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Computerarchitectuur en netwerken 12 Multicast protocollen Datalinklaag/LANs Lennart Herlaar 24 oktober 2017
2 Inhoud Netwerklaag broadcast multicast Datalink laag foutdetectie en -correctie multiple access protocols
3 Broadcast Unicast: verzending van één bron naar één bestemming Multicast: verzending van een bron naar een groep hosts Broadcast: verzending van een bron naar alle hosts op een netwerk Flooding: stuur pakket door naar alle buren behalve de verzender Elke ontvanger stuurt het door naar de andere buren Probleem: pakketten blijven rondcirkelen (broadcaststorm) Routers moeten bijhouden welke pakketten al verzonden zijn (volgnummers nodig)
4 Reverse Path Forwarding Probeer pakketten alleen in de goede richting te sturen Probleem: in het pakket staan geen bestemmingen, wel afzender adres Als router een broadcast pakket via de kortste route naar de afzender binnenkrijgt: stuur het door naar alle andere routers (buren) anders negeer het Dit werkt alleen als de links symmetrisch genoeg zijn je krijgt de optimale route de andere kant op!! Wat overblijft is een spanning tree: Een boom die alle nodes van het netwerk bevat
5 Reverse Path Forwarding (Veronderstel afstand = aantal hops) S: source R2 R1 R4 R5 R3 R6 R7
6 Multicast 1 Multicast door elk pakket naar iedere ontvanger te sturen
7 Multicast 2 Multicast routers Speciale multicast groep IP adressen: class D ( bits groep adres)
8 Multicast principes class D Internet adres voor multicast groep elke host kan zich toevoegen aan groep iedereen kan naar de groep zenden netwerk laag houdt niet bij welke hosts lid van de groep zijn in de pakketten staat een groep-adres, geen lijst van hosts ontvanger meldt zich aan bij dichtstbijzijnde router een router houdt alleen bij welke direct aangesloten hosts lid zijn van de groep andere routers weten alleen naar welke buren ze de pakketten moeten sturen verzender weet niet welke hosts het pakket ontvangen nodig: infrastructuur om de multicast datagrammen bij alle aangesloten hosts af te leveren
9 Multicast routering Shared tree: wordt gebruikt voor alle communicatie in de groep
10 Multicast routering Source-based trees: voor elke afzender een eigen tree
11 Shared tree Minimum spanning tree algoritme: probeer boom met laagste kosten te vinden Is een ondoenlijk probleem (kost teveel rekentijd) benaderingen zijn mogelijk Centraal geregeld systeem: Wijs één router als centrum aan (rendez-vous punt) Alle aanmeldingen naar deze Van hieruit geleidelijk tree opbouwen
12 Centrale benadering centrale = R6 volgorde aanmelding = R3, R4, R1
13 Reverse Path Forwarding Pruning Pruning: een router die geen abonnees heeft stuurt bericht upstream dat hij niet geïnteresseerd is S: source R1 R4 R2 P R5 R3 R6 P R7
14 Multicast Tunneling Enkele multicast routers temidden van niet-multicast Gebruikt tunneling multicast pakketten worden in gewone IP-pakketten ingepakt van multicast-router naar multicast-router gestuurd fysieke topologie logische topologie
15 Samenvatting Netwerklaag We hebben routering bestudeerd Unicast routering: Link state, Distance vector algoritmes, hierarchische routering (Autonome Systemen), routeringsprotocollen RIP, OSPF, (intra-as), BGP (inter-as) IP-adressen en de toewijzing ervan en indeling in (sub)netten Multicast en broadcast protocols
16 Datalink laag
17 Inhoud Datalink laag foutdetectie en -correctie multiple access protocols
18 Datalinklaag Link = directe verbinding tussen twee nodes (host, router,... ) i.e. zonder tussenliggende routers glasvezel ethernet telefoonlijn/modem draadloos Soorten: Broadcast Point-to-point Diensten Datalinklaag Frames verzenden evt. datalink adressering toegang tot link (soms) foutdetectie foutcorrectie flow control Frame = pakket + datalink envelop
19 Datalinklaag link
20 Transmissiemodes We onderscheiden drie transmissie modes : Simplex transmission mode (één richting) Half Duplex transmission mode (afwisselend twee richtingen) Full Duplex transmission mode (gelijktijdig twee richtingen)
21 Datalinklaag Frames worden door interfaces (adapters) verzonden en ontvangen Modem Netwerk interface Protocol wordt soms door adapter uitgevoerd verzender node datagram link layer protocol ontvanger node frame adapter frame adapter
22 Foutdetectie Pariteit: voeg een extra bit aan een rijtje bits (codewoord) toe zodat het totaal aantal 1-bits even is Of (volgens afspraak) zodat het oneven is. Als er nu 1 bit verandert kan de ontvanger dit detecteren
23 CRC CRC = Cyclic Redundancy Check komt neer op r bits toevoegen, algoritme: zender en ontvanger gebruiken een generator polynoom G(x) van graad r G(x) = x r + g r 1 x r g 1 x + g 0 Coëfficiënten van G(x) zijn 0 of 1 (rekenen modulo 2) M(x) is de boodschap (als polynoom geïnterpreteerd) voeg toe r 0 bits achter M(x): geeft M(x) x r deel M(x) x r door G(x) (reken modulo 2) geeft quotiënt Q(x) en rest R(x): M(x) x r = G(x).Q(x) + R(x) Verstuur M(x) x r R(x) ontvanger controleert of deelbaar is door G(x) vindt veel fouten vooral bursts
24 CRC berekening We rekenen met bits: modulo 2 D.w.z. Veelvouden van 2 worden weggegooid 0+0 = = = = 0 (=2-2) Aftrekken is hetzelfde als optellen Bij de staartdeling komt er een 1 als het te delen getal met een 1 begint anders een 0
25 CRC voorbeeld
26 CRC voorbeeld
27 CRC voorbeeld
28 CRC voorbeeld
29 CRC voorbeeld
30 CRC voorbeeld
31 CRC voorbeeld
32 CRC voorbeeld
33 CRC voorbeeld
34 CRC voorbeeld
35 CRC voorbeeld
36 Multiple Access protocollen Broadcast link (kanaal): meerdere stations (nodes) op aangesloten Wat door een node uitgezonden wordt kan door alle ontvangen worden Probleem: wat gebeurt er als twee stations tegelijk zenden?
37 Multiplexing TDM en FDM (TDMA/FDMA) kunnen gebruikt worden als multiple access protocol Voordeel: makkelijk, eerlijk Nadeel: inefficiënt als sommige zenders weinig zenden Code Division Multiple Access Iedere bit wordt verzonden als m korte signaalelementen (chips). Ieder station heeft een code (m chips) Een 1 wordt verzonden als die code, een 0 als het complement ervan Later meer hierover
38 Random MAC protocols Laat stations zenden als ze dat willen Stations gebruiken volledige bandbreedte van link Detecteer als er een botsing is Slotted Aloha Pure Aloha CSMA CSMA/CD
39 Slotted Aloha Idee: tijd is verdeeld in slots (als bij TDM) Elk frame past in één slot Station gaat zenden als het zin heeft Bij een botsing ontdekt de ontvanger een fout (CRC) Via ARQ protocol wordt het frame nog een keer verzonden Bij grote drukte neemt de throughput af (max 36.8%)
40 Slotted Aloha efficiëntie Model: Elk station zendt met kans p een frame in elk slot. Alle stations zijn onafhankelijk. Als we N stations hebben dan is de kans dat een bepaald station zendt en alle andere niet = p(1 p) N 1. De kans dat er een station succesvol is, is dus Np(1 p) N 1 We moeten het maximum vinden van deze formule. Diffentiëren naar p en = 0 stellen levert op: p = 1/N. Dus de kans op een succesvolle transmissie is maximaal N 1 N (1 1 N )N 1 Voor N is de limiet 1/e =
41 Pure Aloha Geen slots Stations kunnen op ieder moment zenden Verder hetzelfde Oorspronkelijke systeem van universiteit van Hawai Nu twee keer zoveel kans op botsing Daarom helft van efficiency (18.4%)
42 Aloha efficiency S = aantal succesvol verzonden frames G = totaal aantal verzonden frames (S + hertransmissies)
43 CSMA/CD CSMA = Carrier Sense Multiple Access carrier sense = vóór het verzenden controleren of er een signaal op de link staat Als er iemand aan het zenden is dan wachten tot die klaar is Probleem: omdat een signaal tijd nodig heeft om te reizen (propagation) kan nog steeds een botsing optreden CD = Collision Detection Tijdens het uitzenden blijven controleren of er een botsing optreedt Bij een botsing ophouden met zenden Dan niet onmiddellijk weer gaan zenden (waarom niet?) Als bij herzenden weer botsing dan verdubbel het aantal zijden van de wachttijd dobbelsteen (exponential backoff)
44 CSMA/CD Als er een botsing optreedt, wat dan? Stoppen met zenden. Kans op botsing groter naarmate propagation delay groter.
45 Samenvatting Datalink De datalink deelt data op in frames Extra informatie (parity, CRC) wordt toegevoegd voor foutdetectie De link kan point-to-point zijn of multipoint (broadcast) Bij broadcast links moet er een multiple-access protocol gebruikt worden: bijvoorbeeld Aloha (zuiver en slotted)
Computerarchitectuur en netwerken. Multicast protocollen Datalinklaag/LANs
Computerarchitectuur en netwerken 12 Multicast protocollen Datalinklaag/LANs Lennart Herlaar 20 oktober 2014 Inhoud Netwerklaag broadcast multicast Datalink laag foutdetectie en -correctie multiple access
Nadere informatieModem en Codec. Telematica. Amplitude-modulatie. Frequentie-modulatie. Soorten modems. Fase-modulatie
Modem en Codec Telematica Data Transmissie (Fysieke laag) Hoofdstuk 6 t/m 8 Een modem gebruikt analoge signalen om digitale signalen te versturen Een codec gebruikt digitale signalen om analoge signalen
Nadere informatie4Logical Link Control: 4Medium Access Control
Opdeling Datalink Laag Telematica LANs Hoofdstuk 15 4Logical Link Control: n Error handling n Flow Control 4Medium Access Control: n Framing n Access Control n Addressing LLC en MAC sublagen MAC 4Medium
Nadere informatieTentamen IN2210 Computernetwerken I dinsdag 28 oktober tot uur
Technische Universiteit Delft Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica Tentamen IN0 Computernetwerken I dinsdag 8 oktober 003 4.00 tot 7.00 uur Algemeen: - Het gebruik van boeken en aantekeningen
Nadere informatieTweede deeltentamen Netwerken (INFONW) 29 juni 2009
Departement Informatica en Informatiekunde, Faculteit Bètawetenschappen, UU. In elektronische vorm beschikbaar gemaakt door de TBC van A Eskwadraat. Het college INFONW werd in 2008-2009 gegeven door drs.
Nadere informatieComputerarchitectuur en netwerken. LANs Ethernet Draadloos en Mobiel
Computerarchitectuur en netwerken 13 LANs Ethernet Draadloos en Mobiel Lennart Herlaar 26 oktober 2016 Inhoud Local Area Netwerken Ethernet Hubs en switches Draadloze en Mobiele netwerken CDMA Draadloze
Nadere informatieOpgaven bij college in2210 Computernetwerken I
Opgaven bij college in2210 Computernetwerken I Opgave 1 a. Geef de naam en het nummer van de 7 lagen van het OSI-referentiemodel, in volgorde van laag naar hoog. b. Geef van elke laag (met maximaal 20
Nadere informatieWEP, chopchop en WPA
WEP, chopchop en WPA Ian Zwaan 28 januari 2009 Ian Zwaan () WEP, chopchop en WPA 28 januari 2009 1 / 23 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Wired Equivalent Privacy 3 Cyclic Redundancy Check 4 Chopchop 5 Beck-Tews
Nadere informatieLes D-02 Datacommunicatie op Ethernet en Wifi netwerken
Les D-02 Datacommunicatie op Ethernet en Wifi netwerken In deze les staan we stil bij datacommunicatie op Ethernet netwerken en Wifi netwerken. 2.1 Wat is datacommunicatie? We spreken van datacommunicatie
Nadere informatie4. De deellaag Medium Access Control. Medium Acces Control (MAC)
4. De deellaag Medium Access Control in3001 Datacommunicatie en Netwerken 1 Medium Acces Control (MAC) Plaats: onderin de datalinklaag 5 4 3 5 4 3 5 4 3 5 4 3 2 MAC 2 MAC 2 MAC 2 MAC 1 1 1 1 medium Omroepkanaal
Nadere informatieWat is communicatie het begrip Algemeen Het uitwisselen van informatie (van Dale) Opzettelijk of onopzettelijk zenden van een boodschap met als doel d
en netwerkstructuren Wim Slabbekoorn Wat is communicatie het begrip Algemeen Het uitwisselen van informatie (van Dale) Opzettelijk of onopzettelijk zenden van een boodschap met als doel de ander op één
Nadere informatieLes D-04 Foutdetectie en correctie
Les D-04 Foutdetectie en correctie In deze les staan we stil bij het ontdekken (detectie) van fouten bij datacommunicatie en bij het herstellen (correctie) van fouten bij datacommunicatie. We bespreken
Nadere informatieBij rekenvragen de berekening opschrijven. Bij beredeneringsvragen de motivering geven.
Open vragen (7 vragen): 60% van het cijfer. ij rekenvragen de berekening opschrijven. ij beredeneringsvragen de motivering geven. 1. Een browser vraagt een kleine HTML pagina op van een website. In de
Nadere informatieN.B.: Dit tentamen bestaat uit 30 opgaven Totaal aantal bladzijden: 13
TECHNISCHE UNIVERSITEIT DELFT Faculteit EWi Afdeling Softwaretechnologie Basiseenheid PDS Tentamen Computernetwerken (IN26052 19 juni 2007, 14:00-17:OO uur N.B.: Dit tentamen bestaat uit 30 opgaven Totaal
Nadere informatieINHOUD. Draadloos QoS Multicasting VoIP. Nico Huiberts SWITCH
INHOUD Draadloos QoS Multicasting VoIP Nico Huiberts SWITCH 2011 1 WI-FI STANDAARDEN (LAN) 1997 802.11 : 1 Mbps en 2 Mbps, 2.4 GHz 1999 802.11a: 54 Mbps, 5 GHz (kleiner bereik) 802.11b: 11 Mbps, 2.4 GHz
Nadere informatieExamen Telematica Systemen en Toepassingen (261000) 22 juni 2004
Page 1 of 12 Naam Initialen Studentnummer Geboortedatum Studierichting Examen Telematica Systemen en Toepassingen (261000) 22 juni 2004 Opmerkingen: Alleen 1 dubbelzijdig blad met aantekeningen / samenvatting
Nadere informatieLAN, MAN, WAN. Telematica. Schakeltechnieken. Circuitschakeling. 4Wordt vooral gebruikt in het telefoonnetwerk 4Communicatie bestaat uit 3 fasen:
LAN, MAN, WAN Telematica Networking (Netwerk laag) Hoofdstuk 11, 12 Schakeltechnieken 4Circuitschakeling: tussen zender en ontvanger wordt een verbinding gelegd voor de duur van de communicatie 4Pakketschakeling:
Nadere informatien Korte afstanden (max 1 à 2 km) n Grote snelheden tegen lage kosten (10- n Grote betrouwbaarheid n Meestal broadcast netwerk, dus geen
Telematica Wireless/LANs Hoofdstuk 13-14 LAN 4Local Area Network kenmerken: n Korte afstanden (max 1 à 2 km) n Grote snelheden tegen lage kosten (10-1000Mb/s) n Grote betrouwbaarheid n Meestal broadcast
Nadere informatieUitwerking 1 Netwerken, toets 3 (INFONW) 31 januari 2005
Informatica Instituut, Faculteit Wiskunde en Informatica, UU. In elektronische vorm beschikbaar gemaakt door de TBC van A Eskwadraat. Het college INFONW werd in 2004/2005 gegeven door Piet van Oostrum.
Nadere informatieComputerarchitectuur en netwerken. Netwerklaag/Routering
Computerarchitectuur en netwerken Netwerklaag/Routering Lennart Herlaar 8 oktober 06 Inhoud Routeringsalgoritmen Link state Distance vector Hierarchische routering Routering in Internet RIP OSPF BGP Lennart
Nadere informatie4IP = Internet Protocol 4Protocol gebruikt op netwerk laag in het internet 4Geen betrouwbaarheid
Internet Protocol Telematica Quality Of Service (Netwerk laag) Hoofdstuk 5 4IP = Internet Protocol 4Protocol gebruikt op netwerk laag in het internet 4Geen betrouwbaarheid n Pakketten kunnen verloren raken
Nadere informatieTentamen Telematica Systemen en Toepassingen (19261000/1) 9 november 2011, 8.45 12.15
Page 1 of 13 Naam Initialen Studentnummer Studierichting Tentamen Telematica Systemen en Toepassingen (19261000/1) 9 november 2011, 8.45 12.15 Opmerkingen: Alleen 1 dubbelzijdig blad met aantekeningen
Nadere informatieComputerarchitectuur en netwerken. Inleiding NETWERKEN
Computerarchitectuur en netwerken 7 Inleiding NETWERKEN Lennart Herlaar 26 september 28 Inhoud Hoe gaat de informatie door het netwerk heen? Algemene principes Protocollen Connecties virtuele circuits
Nadere informatieTentamen Telematica Systemen en Toepassingen (261000) 7 november 2007, 9.00 12.30
Page 1 of 12 Naam Initialen Studentnummer Studierichting Tentamen Telematica Systemen en Toepassingen (261000) 7 november 2007, 9.00 12.30 Opmerkingen: Alleen 1 dubbelzijdig blad met aantekeningen / samenvatting
Nadere informatieExamen Telematica Systemen en Toepassingen (261000) 18 augustus 2004
Page 1 of 12 Naam Initialen Studentnummer Geboortedatum Studierichting Examen Telematica Systemen en Toepassingen (261000) 18 augustus 2004 Opmerkingen: Alleen 1 dubbelzijdig blad met aantekeningen / samenvatting
Nadere informatieOpvullen van de routeringstabel. Statisch of dynamisch. Dynamische routering. Distance vector padbepalingsalgoritme
Opvullen van de routeringstabel 1. bij het configureren van een netwerkinterface wordt een directe route automatisch ingevuld voor het netwerk waaraan de netwerkinterface gekoppeld is 2. statische en dynamische
Nadere informatieTentamen Telematica Systemen en Toepassingen (261000) 4 november 2009,
Page 1 of 14 Naam Initialen Studentnummer Studierichting Tentamen Telematica Systemen en Toepassingen (261000) 4 november 2009, 8.45 12.15 Opmerkingen: De tijdens het werkcollege ingeleverde samenvattingen,
Nadere informatieLAN segment. Virtual local area network. Twee LAN segmenten. Evolutie. een enkelvoudige hub of switch is een fysisch LAN segment (Ethernet segment)
LAN segment een enkelvoudige hub of is een fysisch LAN segment (Ethernet segment) Virtual local area network een VLAN is een verzameling computers in een LAN die met elkaar kunnen communiceren alsof ze
Nadere informatieComputerarchitectuur en netwerken. TCP congestion control Netwerklaag
Computerarchitectuur en netwerken 10 TCP congestion control Netwerklaag Lennart Herlaar 10 oktober 2018 Inhoud Congestiebeheer TCP congestiebeheer Netwerk laag principes van de netwerklaag IP adressen
Nadere informatieComputerarchitectuur en netwerken. Inleiding NETWERKEN
Computerarchitectuur en netwerken 7 Inleiding NETWERKEN Lennart Herlaar 22 september 25 Inhoud Hoe gaat de informatie door het netwerk heen? Algemene principes Protocollen Connecties virtuele circuits
Nadere informatieTentamen Telematica Systemen en Toepassingen (261000) 9 november 2005
Page 1 of 17 Naam Initialen Studentnummer Geboortedatum Studierichting Tentamen Telematica Systemen en Toepassingen (261000) 9 november 2005 Opmerkingen: lleen 1 dubbelzijdig blad met aantekeningen / samenvatting
Nadere informatieTentamen Telematica Systemen en Toepassingen (261000) 8 november
Page 1 of 16 Naam Initialen Studentnummer Geboortedatum Studierichting Tentamen Telematica Systemen en Toepassingen (261000) 8 november 2006 9.00 12.30 Opmerkingen: Alleen 1 dubbelzijdig blad met aantekeningen
Nadere informatie4. De deellaag Medium Access Control
4. De deellaag Medium Access Control in2210 Computernetwerken I 1 Medium Acces Control (MAC) Plaats: onderin de datalinklaag 5 4 3 5 4 3 5 4 3 5 4 3 2 MAC 2 MAC 2 MAC 2 MAC 1 1 1 1 medium Omroepkanaal
Nadere informatiecommunicatie is onderhevig aan fouten
1.1 Een communicatiemodel Algemeen communicatiemodel Model voor datacommunicatie Verschil datacommunicatie en telecommunicatie Communicatie schematisch communicatie is onderhevig aan fouten Datacommunicatie
Nadere informatieComputerarchitectuur en netwerken. TCP congestion control Netwerklaag
Computerarchitectuur en netwerken 10 TCP congestion control Netwerklaag Lennart Herlaar 6 oktober 2015 Inhoud Congestiebeheer TCP congestiebeheer Netwerk laag principes van de netwerklaag IP adressen IP
Nadere informatieFoutdetectie. Toenemend belang van foutdetectie
Toenemend belang van foutdetectie We verwachten steeds meer van digitale systemen Steeds meer signalen steeds meer storingen Steeds hogere frequentie steeds hogere gevoeligheid aan storingen en foutcorrectie
Nadere informatieLAN segment. Virtual local area network. Twee LAN segmenten. Evolutie
1 2 Virtual local area network een VLAN is een verzameling computers in een LAN die met elkaar kunnen communiceren alsof ze deel uitmaken van een enkelvoudige, geisoleerde LAN een groep eindstations en
Nadere informatieTentamen Telematica Systemen en Toepassingen (261000) 3 november 2010, 8.45 12.15
Page 1 of 14 Naam Initialen Studentnummer Studierichting Tentamen Telematica Systemen en Toepassingen (261000) 3 november 2010, 8.45 12.15 Opmerkingen: Alleen 1 dubbelzijdig blad met aantekeningen / samenvatting
Nadere informatieInhoud. Packet Tracer x. Labs xi
v Inhoud Packet Tracer x Labs xi 1 Het netwerk verkennen 1 1.1 Netwerk-resources 1 1.1.1 Netwerken van verschillende grootten 1 1.1.2 Clients en servers 2 1.2 LAN s, WAN s en Internet 4 1.2.1 Netwerkcomponenten
Nadere informatie1945, eerste DC. Eigen logo
1945, eerste DC Eigen logo Doelstelling: Binnen uw computer ruimte verzamelt u diverse informatie over bijvoorbeeld stroomverbruik van uw apparatuur. Via welk netwerk kunt u deze data verwerken. Welk
Nadere informatieComputer Networking A Top-Down Approach
2013-2014 Computer Networking A Top-Down Approach OPGELOSTE VRAGEN OVER DE CURSUS GILLES CALLEBAUT Chapter 1: Computer Networks and the Internet Bespreek de gelijkenissen en verschillen tussen DSL en Cable
Nadere informatiePresentatie TCP/IP voor LPCB Nederland 20 en 28 juni 2011
Van Dusseldorp Training Presentatie TCP/IP voor LPCB Nederland 20 en 28 juni 2011 Van Dusseldorp Training Programma 1. Activiteiten Van Dusseldorp Training 2. Alarmcommunicatie algemeen 3. LAN-WAN 4. Toegangsnetwerken
Nadere informatieDynamische routering. Routeringsalgoritmes
0 1 Dynamische routering Routers informeren naburige routers over de netwerken waarmee ze verbonden zijn Routing daemon communiceert via een routing protocol en past dynamisch de routing tabel aan (toevoegen/verwijderen).
Nadere informatieDatacommunicatie Computercommunicatie
Datacommunicatie Computercommunicatie ir. Patrick Colleman Inhoud Afkortingen Voorwoord 1 Hoofdstuk 1: Inleiding tot de lokale netwerken 1 1.1 Definitie en ontwerpdoelstellingen. 3 1.2 Voordelen van lokale
Nadere informatieRevisie geschiedenis. [XXTER & KNX via IP]
Revisie geschiedenis [XXTER & KNX via IP] Auteur: Freddy Van Geel Verbinding maken met xxter via internet met de KNX bus, voor programmeren of visualiseren en sturen. Gemakkelijk, maar niet zo eenvoudig!
Nadere informatieOp dit lesmateriaal is een Creative Commons licentie van toepassing Remie Woudt
Informatica 5 1 Op dit lesmateriaal is een Creative Commons licentie van toepassing. 2014 Remie Woudt remie.woudt@gmail.com Voorblad: Boom getekend met de programmeertaal LOGO, gebruik makend van recursie.
Nadere informatiePart 17-A INTERNET: basisbegrippen techniek & beveiliging
Part 17-A INTERNET: basisbegrippen techniek & beveiliging Fridoline van Binsbergen Stierum KPN AUDIT vrije Universiteit amsterdam 7 April 2003 File 17-A Internet techniek & beveiliging 2003 Programma PROGRAMMA
Nadere informatieComputernetwerken Deel 2
Computernetwerken Deel 2 Beveiliging Firewall: toegang beperken IDS: inbraak detecteren en alarmeren Encryp>e: gegevens verbergen Firewall Waarom? Filteren van pakkeben Wildcard mask: omgekeerd subnetmasker
Nadere informatie5. De netwerklaag. De funktie van de netwerklaag
. De netwerklaag in3001 datacomm. en netwerken : Netwerklaag 1 De funktie van de netwerklaag - De datalink brengt frames van het ene punt van een transmissiekanaal naar een ander. - De netwerklaag brengt
Nadere informatieIPv6 Workshop Routering Niels den Otter <Niels.denOtter@surfnet.nl>
IPv6 Workshop Routering Niels den Otter Utrecht, 19 maart 2008 Introductie - Meeste routeringsprotocollen zijn aanpast of uitbreid voor IPv6 - Soms nieuwe versies van het protocol
Nadere informatieafspraken waaraan zender en ontvanger moeten voldoen om over verbindingen ordelijk en foutloos bits uit te wisselen
(COMMUNICATIE)PROTOCOLLEN afspraken waaraan zender en ontvanger moeten voldoen om over verbindingen ordelijk en foutloos bits uit te wisselen 4.1 Inleiding protocollen Datalink-protocollen Foutenafhandeling
Nadere informatieCommunications and Networking: An Introduction
Communications and Networking: An Introduction Hoofdstuk 4 Local Area Networks 1. Voordelen Gebruikersaccounts en beveiliging gecentraliseerd op server computer, waardoor administratie eenvoudiger wordt.
Nadere informatieCommunicatie tussen Computers
Communicatie tussen Computers Deel III : Cowley H. 6, Internet Peter van Kranenburg Vandaag Recap Inter-netwerken Internet Protocol: IPv4, IPv6 Adressering, DHCP ARP Autonomous Systems Routering OSPF MPLS
Nadere informatieTentamen Telematica Systemen en Toepassingen (261000) 3 november 2004
Page 1 of 14 Naam Initialen Studentnummer Geboortedatum Studierichting Tentamen Telematica Systemen en Toepassingen (61000) 3 november 004 Opmerkingen: Alleen 1 dubbelzijdig blad met aantekeningen / samenvatting
Nadere informatieGigaset pro VLAN configuratie
Gigaset pro VLAN configuratie Hogere betrouwbaarheid door gebruik van VLAN s. De integratie van spraak en data stelt eisen aan de kwaliteit van de klanten infrastructuur. Er zijn allerlei redenen waarom
Nadere informatiein3001 datacommunicatie en netwerken, deel A
in00 datacommunicatie en netwerken, deel A Studiemateriaal College in00 Datacommunicatie en Netwerken deel A Augustus 00 J.W.J. Heijnsdijk Technische Universiteit Delft Faculteit Informatietechnologie
Nadere informatieBasis Netwerkconfiguratie. Ing. Tijl Deneut Lector Toegepaste Informatica Howest Onderzoeker XiaK, UGent
Basis Netwerkconfiguratie Ing. Tijl Deneut Lector Toegepaste Informatica Howest Onderzoeker XiaK, UGent IPv6: andere grootorde Hét IPv4 probleem? -> 32bit getal! Max 2^32 = 4 miljard combinaties Alle IPv4
Nadere informatieVoorbeelden van examenvragen voor de module MECG003: Datacommunicatie en Netwerken, 1 INFO : Guy De Vylder
Voorbeelden van examenvragen voor de module MECG003: Datacommunicatie en Netwerken, 1 INFO 2004-2005: Guy De Vylder Opmerkingen: Dit zijn slechts modelvragen. Ze moeten de studenten een goed idee geven
Nadere informatiecomputernetwerken - antwoorden
2015 computernetwerken - antwoorden F. Vonk versie 4 24-11-2015 inhoudsopgave datacommunicatie... - 2 - het TCP/IP model... - 3 - protocollen... - 4 - netwerkapparatuur... - 6 - Dit werk is gelicenseerd
Nadere informatie8 Netwerken en Internet
144 ENIGMA Verwerkingsboek 8 Netwerken en Internet Na verwerking van dit hoofdstuk kun je: een aantal verschillende netwerkvormen beschrijven; uitleggen wat onder een protocol wordt verstaan en een aantal
Nadere informatieCommunicatietheorie: Project
Faculteit Ingenieurswetenschappen Communicatietheorie: Project Floris Van den Abeele Stijn De Clerck Jeroen De Smedt 1 November 2009 Inhoudsopgave 1 Kanaalcodering 2 2 Retransmissie 12 3 Modulatie 13 1
Nadere informatieDatacommunicatie. ir. Patrick Colleman
Datacommunicatie ir. Patrick Colleman Inhoud Afkortingen Voorwoord 1 Hoofdstuk 1: Inleiding tot de datacommunicatie en OSI model 1 1.1 Wat is datacommunicatie 2 1.2 Datacommunicatienetwerken 3 1.3 Indeling
Nadere informatieEthernet (standaard) 10Base-5 physical layer. Ethernet (thin) 10Base-2 physical layer. Vampier-tap. Ethernet (UTP) 10Base-T physical layer
4.1 4.2 Ethernet (standaard) 10Base-5 50 Ohm 10 Mbit/sec (baseband) 4.3 4.4 Vampier-tap Ethernet (thin) 10Base-2 4.5 4.6 Ethernet (UTP) 10Base-T Carrier Sense Multiple Access Hub = naaf 1 4.7 4.8 Collision
Nadere informatieToetsmatrijs examen 8491
Kwalificatie en Crebo: MK-telecom ICT engineer 10926 Deelkwalificatie en Crebo: 4087 56105 Servicedocument: 6591 Titel van het examen: Theorie routering en switching Relevante eindtermen. Taco. 1 de leerling
Nadere informatieTweede Huiswerk Security 26 of 28 oktober, 11.00, Nabespreken op Werkcollege.
Tweede Huiswerk Security 26 of 28 oktober, 11.00, Nabespreken op Werkcollege. Kijk het huiswerk van je collega s na en schrijf de namen van de nakijkers linksboven en het totaalcijfer rechts onder de namen
Nadere informatieInfrastructuur Samengesteld door Leon Wetzel
Infrastructuur Samengesteld door Leon Wetzel Protocollen Protocol Netwerkprotocollen Een protocol is een stelsel afspraken waarin het formaat en de volgorde van de berichten wordt gedefinieerd die tussen
Nadere informatieTRANSPORTTECHNIEKEN in netwerken
TRANSPORTTECHNIEKEN in netwerken De netwerkfunctie (OSI-laag 3) zorgt dat de informatie op de juiste bestemming komt. Deze routeringfunctie kan op een aantal manieren geschieden. De meest gebruikte techniek
Nadere informatieMBO. Dirksen Opleidingen BV 1
MBO Dirksen Opleidingen BV 1 Telecom in de markt Systeemhuizen Providers Installateurs Dirksen Opleidingen BV 2 Telecom in de markt Interne S-bus OTFC ISDN toestel NT1 Huis centrale Analoge poorten Dirksen
Nadere informatieOpleidingsonderdelen Telecommunicatie Bachelor Informatica. C. Blondia
Opleidingsonderdelen Telecommunicatie Bachelor Informatica C. Blondia Overzicht Ba Informatica Verplichte vakken: Computernetwerken (1 Ba 2 Ba) Telecommunicatiesystemen (3 Ba) Keuzevakken Netwerktoepassingen
Nadere informatie5. De netwerklaag. De funktie van de netwerklaag - De datalink brengt frames van het ene punt van een transmissiekanaal naar een ander.
5. De netwerklaag in2210 Computernetwerken: Netwerklaag 1 De funktie van de netwerklaag - De datalink brengt frames van het ene punt van een transmissiekanaal naar een ander. - De netwerklaag brengt pakketten
Nadere informatie5-1. De funktie van de netwerklaag - De datalink brengt frames van het ene punt van een transmissiekanaal naar een ander. 5.
De funktie van de netwerklaag - De datalink brengt frames van het ene punt van een transmissiekanaal naar een ander.. De netwerklaag - De netwerklaag brengt pakketten van bron naar bestemming. in2210 Computernetwerken:
Nadere informatieBekijken we nu het resultaat van een ipconfig /all op een IPv6 geconfigureerde Windows 7 box dan zien we toch een aantal merkwaardigheden.
1 Op de userdag van september 2009 heb ik in de sessie over netwerken een Intranet netwerkmodel uitgetekend dat gebaseerd is op de volgende concepten: (+) Alle clients verhuizen we buiten de perimeter.
Nadere informatieHRO: State Of The Art. Jeroen Massar IPv6 : Introduction. 14 November Hogeschool Rotterdam, Netherlands
HRO: State Of The Art 14 November 2003 Hogeschool Rotterdam, Netherlands Jeroen Massar jeroen@unfix.org IPv6 : Introduction Wat is SixXS? SixXS is een white-label tunnelbroker systeem en biedt software
Nadere informatieComputerarchitectuur en netwerken. Multimedia in netwerken
Computerarchitectuur en netwerken 14 Multimedia in netwerken Lennart Herlaar 20 oktober 2015 Inhoud Multimedia in netwerken Quality of Service Streaming en buffering Protocollen (RTSP, RTP) Scheduling
Nadere informatieComputerarchitectuur en netwerken. Multimedia in netwerken
Computerarchitectuur en netwerken 14 Multimedia in netwerken Lennart Herlaar 30 oktober 2017 Inhoud Multimedia in netwerken Quality of Service Streaming en buffering Protocollen (RTSP, RTP) Scheduling
Nadere informatieStudentgegevens. Algemene tentamengegevens. Naam vak Technische informatica Vakcode (studievolg) TZGM-AMAL23. Bijzonderheden
IN TE VULLEN DOOR DE STUDENT: Studentgegevens Naam student: Studentnummer: Klas: Kruis hiernaast naam van de eigen vakdocent aan: Ik weet het niet/ik volgde geen les Vermeld op ieder blad je naam, studentnummer
Nadere informatieDATACOMMUNICATIE en NETWERKEN. LES 2 MECG003 Guy DE VYLDER
DATACOMMUNICATIE en NETWERKEN LES 2 MECG003 Guy DE VYLDER BELONING Welkom terug: snoepje 1 Even surfen: www.practicallynetworked.com Reviews van nieuwe hardware etc. 5. ETHERNET Een netwerk architectuur
Nadere informatieLezing. Routers. Bron afbeeldingen en kennis c t magazine voor computertechniek. Rein de Jong
Lezing Routers Rein de Jong Bron afbeeldingen en kennis c t magazine voor computertechniek Wat is een router? Verkeersregelaar op het netwerk Op basis van TCP/IP Netwerkinformatie Wat is intern Wat moet
Nadere informatieInhoud Het netwerk verkennen 1 2 Confi gureren van het IOS 41
v Inhoud 1 Het netwerk verkennen 1 1.1 Netwerk-resources 1 1.1.1 Netwerken van verschillende grootten 1 1.1.2 Clients en servers 2 1.1.3 Peer-to-peer 3 1.2 LAN s, WAN s en Internet 4 1.2.1 Netwerkcomponenten
Nadere informatieDe module is bedoeld voor starters in de IT.
Exameneisen Network and Datacommunication Foundation (NDF) Publicatiedatum 1-04-2008 Startdatum 1-01-2004 Doelgroep De module is bedoeld voor starters in de IT. Voorkennis Hoewel een kandidaat zonder specifieke
Nadere informatieTroubleshooting wireless. Werkt voor vernieuwers
Troubleshooting wireless Werkt voor vernieuwers Inhoud Hoe werkt een WLAN? De beschikbare banden Wat gebeurt er in het spectrum Demping Welke problemen zien wij in het veld? Welke (algemene) tools zijn
Nadere informatieDe Hamming-code. de wiskunde van het fouten verbeteren in digitale gegevens. Benne de Weger Faculteit Wiskunde en Informatica, TU/e 1/21
De Hamming-code de wiskunde van het fouten verbeteren in digitale gegevens Benne de Weger Faculteit Wiskunde en Informatica, TU/e 1/21 Waar gaat coderen over? Digitale opslag van gegevens gebeurt in bits
Nadere informatieWireless LAN General Setup
Wireless LAN Wireless LAN Setup In deze handleiding kunt u informatie vinden over alle mogelijke Wireless LAN instellingen van de DrayTek Vigor 2130 en 2750. Hierin zullen wij alle algemene instellingen
Nadere informatieAlgoritmes in ons dagelijks leven. Leve de Wiskunde! 7 April 2017 Jacobien Carstens
Algoritmes in ons dagelijks leven Leve de Wiskunde! 7 April 2017 Jacobien Carstens Wat is een algoritme? Een algoritme is een eindige reeks instructies die vanuit een gegeven begintoestand naar een beoogd
Nadere informatieKansen en aandachtspunten van draadloos PROFINET
Kansen en aandachtspunten van draadloos PROFINET Automatiseringshiërarchie ERP Ethernet MES Automatiseringshiërarchie Ethernet? Hoe werkt het eigenlijk WLAN WLAN Frameformat To From 0 0 Ad-hoc Network
Nadere informatieCellulaire communicatie
Cellulaire communicatie Studieroute Bestudeer eerst de theorie in hoofdstuk 1 en maak daarna de volgende vragen en opdrachten. Kennisvragen Geef aan of de volgende stellingen goed of fout zijn: 1) Naast
Nadere informatieRekenen: Getallen groep 5 en hoger. Rekenen en schattingen ontdekken. Algebra groep 5 en hoger. Patronen en relaties ontdekken.
Activiteit 4 Kaarten truc Fout opsporen & herstellen Samenvatting Wanneer data worden opgeslagen op een harde schijf of worden verzonden van de ene computer naar de andere, nemen we aan dat de data niet
Nadere informatieTechnische Universiteit Eindhoven Faculteit Electrical Engineering
Technische Universiteit Eindhoven Faculteit Electrical Engineering Tentamen Vehicle Networking (5AIC1) & Computer Networks (5JJ90) op woensdag 29 oktober 2014, 13.30-16.30 uur Nederlands: Iedere vraag
Nadere informatieVeelgestelde vragen Corporate en Zakelijk Internet
Laatste wijziging op 28 februari 2017 Veelgestelde vragen Corporate en Zakelijk Internet In dit document geven wij antwoord op veelgestelde vragen over onze diensten Corporate Internet en Zakelijk Internet.
Nadere informatieDe AT90CAN microprocessor van ATMEL in de motorvoertuigentechniek (8)
De AT90CAN microprocessor van ATMEL in de motorvoertuigentechniek (8) Timloto o.s. / E. Gernaat / ISBN 978-90-79302-06-2 Op dit werk is de Creative Commens Licentie van toepassing. Uitgave: september 2012
Nadere informatieComputernetwerken! E-mail: SMTP Simple Mail Transfer Protocol, POP Post Ofice Procotol
Computernetwerken 1. Fundamentals Communicatie vereist regels, deze regels noemt met protocollen. Mensen kunnen met relatief losse regels (protocollen) communiceren, bij computers moet dit strikt vastliggen.
Nadere informatieConfigureren van de Wireless Breedband Router.
Configureren van de Wireless Breedband Router. 1.1 Opstarten en Inloggen Activeer uw browser en de-activeer de proxy of voeg het IP-adres van dit product toe aan de uitzonderingen. Voer vervolgens het
Nadere informatieCommunicatietechnologie: een inleiding. Inhoud eindtoets. Eindtoets. Introductie. Opgaven. Terugkoppeling. Antwoorden op de opgaven
Inhoud eindtoets Eindtoets Introductie Opgaven Terugkoppeling Antwoorden op de opgaven 2 Eindtoets Eindtoets I N T R O D U C T I E Met deze eindtoets wordt beoogd u een soort proeftentamen te geven waarmee
Nadere informatiein3001: Datacommunicatie en netwerken: Transportlaag
Entiteiten, adressen, TPDU s Applicatie of Sessielaag Applicatie of Sessielaag 6. De Transport Adres Netwerk Adres Transport Entiteit Netwerklaag TPDU s Transport Entiteit Netwerklaag 6-1 6-2 vergelijking
Nadere informatieINTERNET. Internetwerken, Fysiche architectuur, protocollen.
INTERNET Deel I Internetwerken, Fysiche architectuur, protocollen. 1) Inleiding Internetwerk-technologie: om verscheidene fysische netwerken aan elkaar te koppelen tot 1 groot, uniform communicatiesysteem.
Nadere informatieDeze applicatie nota legt uit hoe u een Net2 datalijn verbonden aan een TCP/IP netwerk, via een TCP/IP interface moet verbinden.
Verbinden van via TCP/IP netwerken Oudere versies van ondersteunden enkel directe verbinding van de controle eenheden naar de server, via seriële poorten. Een nieuwe mogelijkheid, geïntroduceerd in standaard
Nadere informatieEen IPv6-nummerplan opstellen
Een IPv6-nummerplan opstellen Iljitsch van Beijnum! Surfnet, Utrecht 5 november 2013 IPv6-adresnotatie 128 bits 340 miljard miljard miljard miljard adressen! Hexadecimale notatie cijfers 0 - F in plaats
Nadere informatieSpecificatie van de I²C bus.
Specificatie van de I²C bus. Het I²C-concept De I²C-bus ondersteunt IC's van de logische families. Twee leidingen, SDA (Serial DAta) en SCL (Serial CLock), verzorgen de uitwisseling van informatie. Iedere
Nadere informatie