Inhoudsopgave. Stagerapport 2

Transcriptie

1 Voorwoord Voor mijn laatstejaarsstage heb ik voor het Regionaal Landschap Dijleland vzw gekozen. Een instelling die zich met streekeigen natuur bezig houdt en dit toegankelijk maakt voor iedereen. In de rol van assistent-onderzoeker / planner heb ik getracht mijn technische, economische, ecologische, sociale en commerciële achtergrond toe te passen en te verruimen. Het was een goede voorbereiding op een reële situatie als werknemer. In de eerste plaats wil ik graag het Regionaal Landschap Dijleland en medewerkers bedanken voor hun hulp in het bijzonder mijn stagementor Jan Verroken, Koen Berwaerts, An Devroey en Veerle Cielen. Ook zou ik graag mijn projectbegeleidster Nele Spelmans willen bedanken.

2 Inhoudsopgave Voorwoord... 1 Inhoudsopgave... 2 Inleiding Algemene bedrijfsgegevens Naam en adres van het bedrijf Structuur van het bedrijf Historiek Beschrijving van de huidige activiteiten van het bedrijf Toekomstvisie van het bedrijf Situering van het bedrijf Opdrachten i.v.m. technische aspecten van het bedrijf Project: Uitvoering van het beschermingsplan voor de das in het zuidelijk deel van de provincie Vlaams-Brabant en het taalgrensgebied Omschrijving van de opdracht Methoden en technieken Resultaten opdracht Discussie Project: Holle Wegen Omschrijving van het project Methoden en technieken Resultaten opdracht Discussie Opdrachten i.v.m economisch en socio-economische aspecten van het bedrijf Manier van werken bij een RL Het opvolgen van een opdracht Juridische aspecten Algemeen Inleiding ontsnipperingsmaatregelen Aanleg Onderhoud Literatuurlijst Slotwoord Bijlagen Bijlage A: veldfiche E40-HSL Stagerapport 2

3 Bijlage B: routebeschrijvingen holle wegen Overijse Bijlage C: weetjes holle wegen Overijse Bijlage D: offerte Bijlage E: steekkaart faunadoorgang Stageverslagen Verslag Verslag Verslag Verslag Verslag Verslag Stagerapport 3

4 Inleiding In het kader van mijn opleiding Groenmanagement, en aansluitend bij de module Integratie in het werkveld: stage, heb ik getracht om mij als fulltime assistentonderzoeker medewerker in te zetten in mijn stagebedrijf. Deze bundel is een samenstelling van de verschillende deelopdrachten die gedurende de stage zijn opgesteld. De bundel bestaat grotendeels uit 2 aspecten: de opdrachten met hun bijlagen en de stageverslagen. De opdrachten behandelen verschillende aspecten. Allereerst wordt het bedrijf voorgesteld. Ten tweede komen de technische aspecten van het bedrijf aan bod. Hiervoor heb ik aan 2 projecten meegewerkt en besproken: uitvoering van het beschermingsplan voor de das in het zuidelijk deel van de provincie Vlaams-Brabant en het taalgrensgebied en holle wegen. Ten derde worden de economische en socio-economische aspecten besproken. Een project van de landschapsanimator met het landschapsteam heeft mij hier verder geholpen. En ten vierde worden de juridische aspecten behandeld in verband met ontsnipperingsmaatregelen van de E40 en hogesnelheidslijn. Stagerapport 4

5 1. Algemene bedrijfsgegevens 1.1 Naam en adres van het bedrijf Regionaal Landschap Dijleland vzw (=RLD) Naamsesteenweg Heverlee Tel/fax: Mail: 1.2 Structuur van het bedrijf - Organigram Sturing Uitvoering Algemene vergadering Raad van Bestuur Dagelijks bestuur Coördinator Jan Verroken Administratieve Project- Bedrijfsplanner medewerksters medewerkers (medewerker VLM) Dina Courant An Devroey Hans Roosen Els Vanhoeck Veerle Cielen Koen Berwaerts (beschermingsplan das) Moïra Heyn (landschapsanimator) - Statuut Vzw = vereniging zonder winst (alle winst wordt opnieuw in het bedrijf geïnvesteerd). Een vzw is wettelijk bepaald. Men kan pas van een vzw spreken als er aan een aantal voorwaarden is voldaan. Bvb een vzw moet jaarlijks een algemene vergadering organiseren. Het RLD is ook erkend door het Vlaamse gewest wat wil zeggen dat er een aantal extra voorwaarden zijn. Bvb er is bepaald welke partijen er allemaal op de algemene vergadering aanwezig horen te zijn. De taken van een erkend regionaal landschap zijn opgenomen in het Decreet Natuurbehoud: 1. Het bevorderen van het streekeigen karakter 2. Natuurrecreatie en natuureducatie 3. Recreatief medegebruik 4. Natuurbehoud, -beheer en -herstel 5. Aanleg en ontwikkeling van kleine landschapelementen Stagerapport 5

6 Een erkend regionaal landschap wordt in het kader van de algemene landschapszorg door het Vlaams Gewest gesubsidieerd door de betoelaging van 1 personeelslid, de landschapsanimator. 1.3 Historiek Historiek Regionale landschappen Regionale Landschappen zijn geïnspireerd door voorbeelden van buiten onze grenzen, met name in onze buurlanden. Bij onze oosterburen zijn er meer dan 90 Naturparke, die samen bijna een kwart van Duitsland beslaan. Sinds het begin van de jaren 70 zijn in Frankrijk 40 parcs naturels réginaux opgericht, met een totale oppervlakte die ruim 10% van Frankrijk beslaat. In Spanje en Italië zijn, geïnspireerd door het Franse voorbeeld, de regionale beleidsinstrumenten parque natural en parco naturale regionale ingevoerd. In Wallonië bestaan er (gebaseerd op een Waals decreet van 1985) 9 parcs naturels (vb Parc naturel Hautes Fagnes Eifel). In de jaren 90 is de term regionaal landschap ingeburgerd geraakt. Het begrip geeft aan dat het gaat over landschap, dus niet alleen over puur natuur. Het betreft hier wel een streek die zich nog onderscheidt van de rest van Vlaanderen door haar aantrekkelijk karakter. In die mate dat voor onze regio, voor Vlaanderen, sprake is van een landschap van regionaal belang of een regionaal landschap. Wat dan juist gebeurt in een regionaal landschap is duidelijk geworden in het begin van de jaren 90 door het operationeel worden van het Regionaal Landschap Noord-Hageland, Herk en Mombeek (later Haspengouw en Voeren) en Kempen en Maasland. Die voorlopers effenden het pad naar de officiële opname van het begrip regionaal landschap in het nieuwe natuurdecreet dat op 10 januari 1998 in het Belgisch Staatsblad verscheen. Volgens dit natuurdecreet is een regionaal landschap een duurzaam samenwerkingsverband dat op voorstel van een provincie of minstens 3 gemeenten wordt ingesteld. Sinds begin 2005 zijn in Vlaanderen 13 regionale landschappen actief (10 erkende en 3 niet erkende). Om voorlopig en om definitief erkend te worden moet een regionaal landschap aan een aantal bepalingen en criteria voldoen die in het Natuurdecreet en het uitvoeringsbesluit staan omschreven. Zo moet een regionaal landschap een territoriaal afgebakend werkingsgebied hebben van minimaal ha groot en beslaat de volledige oppervlakte van minstens 3 gemeenten, minstens 2 jaar bestaan (voorlopige erkenning), voorgedragen worden door de Bestendige Deputatie van de provincie en een minimum aan activiteiten ondernemen, zoals het uitbrengen van een landschapskrant. Een definitieve erkenning geldt voor 6 jaar. Daarna moet voor de hernieuwing dezelfde procedure doorlopen worden zoals voor een definitieve erkenning dient te gebeuren. Het grootste verschil tussen erkende en niet-erkende regionale landschappen zijn de subsidies. De basissubsidies komen in eerste instantie van AMINAL afdeling Natuur en Bos. De omvang van de subsidies voor elk regionaal landschap staat in functie van de erkenning (voorlopig / definitief) en van de grootte van het regionaal landschap. Historiek Regionaal landschap Dijleland Stagerapport 6

7 De regionale natuurvereniging Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud vzw werd in 1969 opgericht naar aanleiding van de aanleg van de autoweg E5 (nu E40) dwars door de Dijlevallei en door Heverleebos. In 1976 publiceerden ze hun visie op het Natuurpark Dijleland in hun jaarbulletin. Deze visie was geïnspireerd door ideeën die het Nationaal Verbond voor Natuurbescherming al van in de jaren 60 propagandeerde om naar het Duitse Naturparke ook in Vlaanderen gelijkaardige structuren op te richten. In 1979 steunde de Koning Boudewijnstichting een project waarbij een gedetailleerde basisinventaris werd gemaakt van de natuur en het landschap op het grondgebied van de gemeenten Bertem, Bierbeek, Huldenberg, Leuven, Oud- Heverlee, Overijse en Tervuren. De werkgroep Natuurpark Dijleland werkte binnen de schoot van Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud verder, vooral aan concrete dossiers. Of anders gezegd: het afwenden van acute bedreigingen voor natuur en landschap in de regio, zoals bvb het (met succes) naar voor schuiven van een alternatief, natuurvriendelijk scenario voor de aanleg van een groot natuurvernielend wachtbekken in de Dijlevallei. In 1996 zijn gesprekken gestart tussen de Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud en het provinciebestuur van Vlaams-Brabant voor de oprichting van het Regionaal Landschap Dijleland. Dat ging in 1997 van start onder de vleugels van De Vrienden. In het najaar van 1998 waren 7 gemeenten betrokken bij de werking: Oud- Heverlee, Bertem, Bierbeek, Huldenberg, Leuven, Overijse en Tervuren. Herent en Kampenhout kwamen erbij in 1999 en Kortenberg in Vanaf 2001 werken het provinciebestuur van Vlaams-Brabant, de 10 gemeentebesturen, natuurverenigingen en vertegenwoordigers van landbouw, wildbeheer en toerisme structureel samen bij het bestuur van het Regionaal Landschap Dijleland. In 2003 sloot ook Toerisme Vlaams-Brabant nog aan. In 1998 kwam er structurele financiële steun van de Vlaamse overheid. Het Dijleland is door de Vlaamse overheid officieel erkend als regionaal landschap sinds Beschrijving van de huidige activiteiten van het bedrijf Werken aan natuur en landschap in het Dijleland dat wordt gedaan door concrete projecten uit te voeren, zoals een poelenproject waarbij oude poelen hersteld worden en nieuwe poelen aangelegd. Door te werken rond de aanleg en het beheer van kleine landschapselementen zoals holle wegen, hagen, houtkanten,... Door te werken aan natuurontwikkeling in bijvoorbeeld een parkdomein of op eigendommen van een school of gemeente. Of door mee te werken aan haagplantacties of gevelbegroeningsprojecten. Ook educatie (infoavonden, publicaties,...) is belangrijk en maakt vaak deel uit van de projecten. Momenteel zijn er 3 grote projecten in de running: - Holle wegen: inventariseren, beheersplannen maken, onderhoud, - Groene Vallei Midden-Brabant: een natuur- en landschapsproject in de gemeenten Herent, Kampenhout en Kortenberg. Concreet gaat het over de waarde van natuur en landschap versterken in het stroomgebied van de Molenbeek/Weesbeek. Stagerapport 7

8 - Beschermingsplan das: d.m.v. gerichte maatregelen een aantal belangrijke knelpunten weg werken om de das terug een kans te geven in Vlaams- Brabant. 1.5 Toekomstvisie van het bedrijf Één van de belangrijkste doelstellingen van het Regionaal landschap Dijleland is het herstel van het landschap in het Dijleland. Ze willen het streekeigen karakter en het maatschappelijk draagvlak voor natuur en landschap bij de bevolking bevorderen. 1.6 Situering van het bedrijf Sinds begin 2005 zijn in Vlaanderen 13 regionale landschappen actief (zie figuur 1). [10 erkende regionale landschappen: Dijleland, Haspengouw en Voeren, Houtland, Kempen en Maasland, Lage Kempen, Meetjesland, Noord Hageland, Vlaamse Ardennen, Westvlaamse Heuvels, Zenne Zuun en Zoniën. 3 nieterkende regionale landschappen: Ijzer en Polders, Schelde Durme, Groene Corridor.] Figuur 1: Regionale Landschappen in Vlaanderen (bron: In de regio van het Dijleland zijn er tal van andere natuurverenigingen waar Regionaal landschap Dijleland mee samenwerkt: - De Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud vzw - Natuurpunt vzw - Wildbeheereenheid tussen Vaart en Molenbeek - Verder zijn nog landbouworganisaties, milieuraden, toeristische organisaties, betrokken bij de werking van RLD. Stagerapport 8

9 2. Opdrachten i.v.m. technische aspecten van het bedrijf 2.1 Project: Uitvoering van het beschermingsplan voor de das in het zuidelijk deel van de provincie Vlaams- Brabant en het taalgrensgebied 1. Omschrijving van de opdracht Situering project: Figuur 2: Het actuele leefgebied van de das in België en de ligging van het plangebied binnen het geheel (bron: RLD) Ontstaan en korte beschrijving project: In 1990 werd in opdracht van de afdeling Natuur door het studiebureau Econnection een onderzoek uitgevoerd naar de verspreiding van de das in Vlaanderen. Hieruit bleek dat de dassenpopulatie in Vlaanderen overal sterk is achteruitgegaan. Een belangrijke restpopulatie wordt thans alleen nog in Limburg gevonden. Een gezamenlijke analyse van de knelpunten (stroperij, vernieling en verstoring burchten, wegeninfrastructuur, ) wees uit dat door middel van gerichte maatregelen een aantal belangrijke bedreigingen kunnen worden weggewerkt. Stagerapport 9

10 Naast de Voerstreek en Haspengouw waar door gerichte maatregelen de restpopulatie versterkt kan worden, werd het zuidelijk deel van de provincie Vlaams-Brabant als prioritair gebied voor de das aangeduid. Aansluitend op de voornoemde studie werd in 1996 een detailonderzoek uitgevoerd naar de mogelijkheden van een herstel van de dassenpopulatie in het zuidelijk deel van Vlaams-Brabant. Het doel van het project was na te gaan of de dassenpopulatie zich in de streek ten zuiden van Brussel en Leuven op natuurlijke wijze kan herstellen en zoniet of een herintroductie in de praktijk haalbaar is en waar en wanneer dit kan geschieden. Voor het gehele plangebied (zie figuur 2) werd een soortbeschermingsplan en een daarmee verbonden ecologisch infrastructuurplan uitgewerkt. Voorafgaand aan het soortbeschermingsplan vond een landschapsinventarisatie plaats, waarbij alle voor de das belangrijke leefgebieden en verbindingszones in kaart werden gebracht. Daarbij werden voornamelijk woon- en voedselgebieden alsook belangrijke migratiezones aangegeven. Tegelijk werd een overzicht gemaakt van de belangrijkste individuele knelpunten en beschermingsmogelijkheden. In tegenstelling tot de eerder genoemde studie werd eveneens en vooral aandacht besteed aan de mogelijkheden om dassen in bepaalde gebieden los te laten in het kader van herintroductie (bij de uitvoering van het beschermingsplan is herintroductie niet de bedoeling). Er werd tevens een actuele inventaris gemaakt van alle bekende dassenleefgebieden en (oude) burchtlocaties door middel van natuurhistorisch onderzoek (zie figuur 3). Figuur 3: Overzicht van alle bekende dassenleefgebieden en (oude) burchtlocaties (bron RLD) Op basis van de voorgaande gegevens kon een gedetailleerd voorstel worden opgemaakt voor de bescherming van de leefgebieden alsook voor een herintroductie van dassen. Het soortbeschermingsplan (zie literatuurlijst) geeft aan welke maatregelen moeten genomen worden om de das opnieuw een toekomst in Brabant te geven en doet ter zake aanbevelingen. Stagerapport 10

11 In maart 2004 startte aan het RLD in opdracht van de toenmalige afdeling Natuur (Vlaamse Gemeenschap) de uitvoering van een beschermingsplan voor de das in het zuidelijk deel van de provincie Vlaams-Brabant en het taalgrensgebied. Met deze opdracht kan het Dijleland opnieuw een veilige leefomgeving worden voor de das. Door middel van gerichte maatregelen zal een aantal belangrijke bedreigingen weggewerkt worden om de das terug een kans te geven in Vlaams- Brabant. Om dit beschermingsplan te realiseren zijn overleg en samenwerking essentieel met verschillende doelgroepen, zoals ondermeer de jachtsector, landbouwsector, boseigenaars, particuliere grondeigenaars, provincie, gemeenten, natuurbehoudsector, recreatieve sector en het wegbeheer. Op het programma staan ondermeer: - inventarisatie van de huidige toestand van historische burchten en het veilig stellen ervan; - verzamelen van (historische en recente) waarnemingen van dassen in de regio; - inventarisatie van de populatiegrootte van de dassenpopulatie in het aangrenzende Waalse gebied; - van waaruit mogelijk migratie kan optreden; - inrichting en herstel van bossen en bosranden ter verbetering van het leefgebied van de das: m.n. het bewerkstelligen van een gevarieerde opbouw van bossen en bosrandgebieden, het belang van kleine landschapselementen (hagen, houtkanten, holle wegen, poelen,...), het nastreven van een kleinschalig landschaps- en bosbeheer; - sensibilisatie en educatie. 2. Methoden en technieken Volgende lijst van acties worden uitgevoerd: - Dassenwerkgroep: Op 26 oktober 2005 werd in Heverlee de Dassenwerkgroep boven de doopvont gehouden. De werkgroep zal zich richten op de controle van dassenburchten in de regio en fungeert als overlegplatform rond het nemen van landschapsherstelmaatregelen. In de werkgroep zetelen afdelingen van Natuurpunt vzw, de Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud vzw, WBE s, Agentschap voor Natuur en Bos van de Vlaamse overheid en Regionaal Landschap Dijleland vzw. Methoden: De regio van het Dijleland en aangrenzende gebieden werd verdeeld in 13 verschillende sectoren. Per sector is iemand verantwoordelijk voor de controle van de dassenburchten. Binnen de werkgroep werden richtlijnen vastgelegd i.v.m. de controle. - Communicatie en sensibilisatie: overleg met andere sectoren en overheden vormt een belangrijk luik van het dassenbeschermingsplan. Voor het welslagen van het project is het van belang dat andere sectoren binnen hun projecten (bvb landinrichting, ruilverkaveling) maatregelen ten gunste van de das uitvoeren. Bouwjacht ter bestrijding van de vos vormt momenteel een belangrijk knelpunt. De jachtsector is dan ook een belangrijke doelgroep. Methoden: In het kader daarvan organiseerde het Regionaal Landschap Dijleland vzw i.s.m. de Hubertusvereniging Vlaams-Brabant twee excursies in Haspengouw. Op 11 en 25 juni 2005 zakten telkens een twintigtal mensen uit verschillende Vlaams-Brabantse Wildbeheerseenheden (WBE s) en de afdeling Stagerapport 11

12 Bos & Groen af naar Genoelselderen. Tijdens de wandeling in het landschap gaf Ludo Fastré (WBE Perdix en Dassenwerkgroep LIKONA) uitleg over de das, zijn biotoop en landschapsherstelmaatregelen. Op 8 december 2005 organiseerde RLD een informatieavond voor het grote publiek over de uitvoering van het beschermingsplan voor de das. - Inventarisatie burchten: om na te gaan of bekende oude burchten toch niet opnieuw bewoond worden door dassen en om de toestand van deze burchten te evalueren, worden alle burchten bij de aanvang van het project bezocht en wordt de toestand geactualiseerd. Methoden: Als eerste deel van het praktische werk werden een aantal oude dassenburchten in het Dijleland bezocht en werd de toestand van de burchten en hun omgeving nagegaan. Het is van belang om de verspreiding en de toestand van deze burchten te kennen daar bij een hervestiging dassen in eerste instantie de voorkeur zullen geven aan deze bestaande burchten. Voor de inventarisatie werd gebruik gemaakt van de lijst met burchten van Vlaams-Brabant en het taalgrensgebied, die in 1996 door Econnection werden opgemaakt. Verder werden ook burchten die tijdens het terreinwerk werden gevonden en mondelinge meldingen van burchten aan het RLD, in de inventarisatie opgenomen. Van elke op het terrein gevonden burcht werden alle gegevens in tabelvorm opgenomen in een inventarisatiefiche. Daarnaast werd voor elk burchtcomplex (hoofdburcht met zijn eventuele bijburchten) een fiche gemaakt met een omschrijving van de burcht en zijn omgeving, in overeenstemming met de beschrijvingen in het eerder genoemde Econnection-rapport (situering, kenmerken, wettelijke beschermingsstatuten van de omgeving, afstanden tot wegen water bosranden - ). Elke burcht werd op een topografische kleurenkaart (1:10 000) aangeduid. In het tweede deel van het praktisch werk werden voor een aantal grote burchtcomplexen aanbevelingen gedaan om de omgeving geschikter te maken als potentieel leefgebied voor de das. - Beheer en inrichting van de potentiële leefgebieden: voor het plannen en uitvoeren van concrete maatregelen is de kaart van knelpunten en maatregelen van het soortbeschermingsplan richtinggevend. Het is de bedoeling in een eerste fase binnen een aantal prioritaire zones kleinschalige beschermingsmaatregelen op gang te trekken en uit te voeren. Ondermeer de volgende maatregelen en acties zijn van belang: Beheersovereenkomsten: landbouwers kunnen met de VLM een beheersovereenkomst afsluiten voor aanplanting en onderhoud van KLE s en voor de aanleg en het beheer van perceelranden met bijhorende vergoedingen. (verantwoordelijke hiervoor bij RLD: Hans Roosen) Voorbeeld: Op 12 oktober 2005 organiseerde RLD een info-avond voor WBE s (WildBeheersEenheid) omtrent beheerovereenkomsten voor landbouwers. Tijdens deze avond werden, naast een overzicht van de verschillende overeenkomsten, enkele praktijkvoorbeelden uit de jagerij toegelicht. De wildbeheerseenheid Honsem lanceerde in het najaar van 2005 het project Dassen helpen patrijzen. Met dit meerjarenplan wil de WBE d.m.v. landschapsherstel en met de das als vlaggenschip kansen geven Stagerapport 12

13 aan soorten als patrijs en haas. Met een aantal landbouwers werd reeds een beheerovereenkomst afgesloten. Beheer van holle wegen: bufferstroken, sensibiliseren van gemeenten, ondersteunen in opmaak van een gemeentelijk reglement. (verantwoordelijke hiervoor bij RLD: An Devroey). Dasvriendelijke infrastructuurwerken. Momenteel zijn er nog geen infrastructuurwerken uitgevoerd. Er zijn al wel voorstudies en projecten voor opgestart. Methoden: RLD is, samen met de cel Natuurtechnische Milieubouw van de afdeling Algemeen Milieu- en Natuurbeleid (AMINABEL) van het Vlaams Gewest, een project gestart met als titel: Habitat- en connectiviteitsanalyse in het Dijleland en aangrenzende gebieden: de das als meetsoort met inbegrip van voorstellen voor daadwerkelijke ontsnippering van lijnvormige transportinfrastructuur. (verantwoordelijke bij RLD: Veerle Cielen, in samenwerking met Koen Berwaerts). Het project is gestart op 1 januari 2006 en heeft een looptijd van 1 jaar. In het onderzoek worden volgende zaken nagegaan: - Geografische situering van optimaal en sub-optimaal habitat voor de das; - Geografische beschrijving van verschillende herkolonisatiemogelijkheden en situering van knelpunten m.b.t. versnippering en connectiviteit; - Formulering van aanpak voor habitatverbetering (met oplijsten van prioritaire locaties); - Gedetailleerde technische voorbereiding van prioritaire ontsnipperingsmaatregelen (voornamelijk m.b.t. lijnvormige transportinfrastructuur). Methoden bij de E40 en HSL Leuven Luik waar ik aan heb meegewerkt: met sterk vergrootte stafkaarten werd langs beide kanten te voet alle obstakels en doorgangen genoteerd: grachten, duikers, begroeiing taluds, geluidsmuren, vangrails, afrasteringen, Bij de constructies werden ook hun afmetingen opgenomen. Ik vermeldde waar en de richting waarin foto s werden genomen, dwarsdoorsneden van de omgeving naast de autostrade (zie een voorbeeld in bijlage A) Er kwam geen legende of codes aan te pas. Ik noteerde alles zodanig dat ik het nadien nog begreep en kon ingeven in GIS. In totaal zijn we van kilometerpaal 24 tot 65 geweest en hebben zo de beoogde afstand volledig afgelegd. We hebben dus een 41 km geïnventariseerd en vorderden ongeveer 8km per dag. Deze gegevens werden nadien ingegeven in ArcView op GIS-kaarten (de GIS-kaartjes die bij de resultaten worden gebruikt zijn er een voorbeeld van). Elk onderdeel vormt een aparte shapefile met informatie in tabellen achter elke lijn of punt. 3. Resultaten opdracht Er zijn nog geen concrete resultaten van de delen waaraan ik heb meegewerkt. Inzake de totale opdracht zal mijn inbreng een belangrijke invloed hebben i.v.m. Stagerapport 13

14 de ontsnippering van de E40 en HSL Leuven Luik. De gegevens die ik samen met Koen verzameld heb en het ArcView-document dat hierdoor ontstaan is, zullen gebruikt worden om in samenwerking met de Cel Natuurtechnische Milieubouw van de afdeling Algemeen Milieu- en Natuurbeleid een aantal interessante plaatsen te bekijken en eventueel uit te werken als ontsnipperingsmaatregel. Een aantal interessante locaties die naar voor gekomen zijn die eventueel een aantal knelpunten kunnen oplossen: - Een aarden veldweg die onder de E40 en HSL doorloopt waar aan beide kanten bos is. - Een duiker van 1,5m diameter groot genoeg voor das en ree die grotendeels droog ligt, én proper is. - Een brug die aan beide kanten naar een veldweg leidt (eventueel om te bouwen tot ecoduct?). Stagerapport 14

15 - Om de technische aspecten een concreet kader te geven heb ik gekozen om een hypothetische uitwerking van één bepaald ontsnipperingsmaatregel uit te werken. De E40 wordt her en der gekruist door kleine waterlopen, de één al wat groter dan de ander. Deze duikers zijn de enige doorgangen onder de autostrade door waar de mens geen gebruik van maakt en dus ideaal zijn om in te richten als faunadoorgang. Bij duikers wordt er geopteerd voor tunnels naast de duiker. Maar om de kosten te drukken is het in dit geval interessanter om een looppad te voorzien in de duiker. (zie steekkaart van deze faunadoorgang in bijlage E) Bij de keuze van de duiker die met een looppad zal worden voorzien moet met een heleboel factoren rekening worden gehouden: - Is de andere kant zichtbaar bij de ingang van de duiker? - Is de duiker breed genoeg om voorzien te worden met een looppad? - Is de omgeving van de duiker dasvriendelijk? - Is de duiker op zich proper genoeg en geen halve riool? - Dit alles zorgt ervoor dat de keuze van duikers wordt beperkt tot één meest interessante duiker: de duiker voor de Molenbeek (zie figuur 4). Figuur 4: Situering: Provincie Vlaams-Brabant Gemeente Hoegaarden / Tienen Deelgemeente Hoksem / Oorbeek (bron GIS-Vlaanderen) Vermits de duiker eigendom is van de provincie en het om buitengewone werken van wijziging gaan aan een onbevaarbare waterloop van categorie 2, moet er Stagerapport 15

16 een aanvraag ingediend worden bij de Bestendige Deputatie van de provincie Vlaams-Brabant. Na goedkeuring volgt een stedenbouwkundige aanvraag bij de betrokken gemeenten Hoegaarden en Tienen vermits de duiker op de grens van beide gemeenten ligt. Zij zorgen voor goedkeuring in samenspraak met de provincie. (voor de juridische ondersteuning zie opdracht 4) De directe verwerking in GIS-kaarten heb ik ook uitgevoerd. Bovenstaande kaarten naast de foto s zijn er een voorbeeld van. Bij de verdere verwerking, bespreking en conclusies van deze gegevens heb ik geen inbreng gehad. 4. Discussie Ik vind deze opdracht zeker de moeite al was het letterlijk bloed, zweet en tranen dat het kostte om de gegevens te verzamelen. Zo n studie is zeker nodig om met verstand van zaken een aantal knelpunten trachten op te lossen. Alle pistes zijn bekeken. Natuurlijk hangt de studie van KLE s hier nauw mee samen. De KLE s zorgen namelijk voor trekroutes. De duiker die ik interessant achtte, kan namelijk naderhand helemaal niet interessant blijken als de das er geen weg naartoe heeft. In ieder geval vond ik het zeer interessant! Nu ik gezien heb hoeveel mensen en studies zich ervoor inzetten om de das effectief terug te krijgen, zie ik een sprankeltje hoop. 2 maanden geleden zou ik het nog een hopeloze zaak gevonden hebben. 2.2 Project: Holle Wegen 1. Omschrijving van het project (Dit is een megaproject waar al 7 jaar fulltime aan wordt gewerkt dus deze uitwerking is maar een kleine samenvatting van al het uitgevoerde werk!) De dichtheid aan holle wegen in het Dijleland behoort tot de grootste in Vlaanderen... en dus ook op wereldschaal. Door de intensivering van de landbouw, de toenemende bebouwing en het wegvallen van het beheer, is de kwaliteit van onze holle wegen er de laatste decennia danig op achteruit gegaan. RLD startte in 1999 met een projectwerking rond holle wegen. Inmiddels loopt het project in 9 van de 10 gemeenten van het werkingsgebied: Bertem, Bierbeek, Herent, Huldenberg, Kortenberg, Leuven, Oud-Heverlee, Overijse en Tervuren. In de tiende gemeente, Kampenhout, komen geen holle wegen voor. Allereerst werd er veel aandacht besteed aan het beheer van de holle wegen door de publicatie van handleidingen voor holle wegen (zie literatuurlijst). - Handleiding Holle Wegen deel I: dit is de in oktober 2000 gepubliceerde brochure, een theoretische handleiding over holle wegen voor het brede publiek. - Handleiding Holle Wegen deel II: deel 2 is het verslag van de inventarisatie van de holle wegen. - Handleiding Holle Wegen deel III: deel 3 van de handleiding holle wegen gaat dieper in op de juridische aspecten en het beheer van holle wegen. Aansluitend op het theoretische deel over het beheer worden, in overleg met Stagerapport 16

17 de gemeenten, beheerplannen opgesteld per holle weg. Om de gemeenten te helpen werd eind 2003 een subsidieaanvraag goedgekeurd door de provincie Vlaams-Brabant voor een project Achterstallig beheer van holle wegen (erosiegeulen dichten, achterstallige snoei, verwijderen exoten, ). Met dit project werd uitvoering gegeven aan de eerste fase van de beheerplannen die opgesteld werden. De beheerplannen zijn theoretisch gezien heel mooi maar in praktijk blijken heel wat gemeenten moeite te hebben met de uitvoering. Door het brede publiek te sensibiliseren en de holle wegen opnieuw een functie te geven, wordt er getracht om de gemeenten wat meer onder druk te zetten. Voor wandelaars, ruiters en fietsers bieden holle wegen altijd een aangename afwisseling in het landschap en een bijzondere sfeer. Er werden meerdere infoavonden over holle wegen, wandelingen en een grootscheepse opruimactie georganiseerd, waarbij zwerfvuil opgeruimd werd in verschillende holle wegen van het Dijleland. De laatste actie waar momenteel nog aan gewerkt wordt is het uitwerken van educatieve wandelroutes rond holle wegen waarbij RLD een nieuwe piste wil benutten om het grote publiek en de gemeentelijke overheden te sensibiliseren voor de bijzondere natuur- en cultuurhistorische waarden, de bescherming en het goede beheer van de holle wegen in het Dijleland. Concreet omvat het project Holle Wegen volgende doelstellingen: - Educatie en sensibilisatie rond holle wegen (voor breed publiek en betrokken doelgroepen) (-> bvb educatieve wandelroute in Overijse); - Inventarisatie van de holle wegen in het Regionaal Landschap Dijleland; - Ontwikkelen van een beheervisie en begeleiden van de gemeenten; - Deelprojecten opstarten op het terrein in functie van het beheer, het herstel, het behoud en ontwikkeling van holle wegen. Het project is opgestart in en door het RLD. Er is geen specifieke opdrachtgever. In het besluit van de Vlaamse Overheid aangaande regionale landschappen staat er geschreven dat deze zich moeten bezighouden met KLE s. Vermits holle wegen heel streektypisch is voor het Dijleland was het dan ook niet meer dan logisch dat er een project rond werd opgestart. Er is wel een projectfiche voor ingediend bij de Vlaamse Overheid en goedgekeurd zodat er subsidies voor worden ontvangen. 2. Methoden en technieken - Voor de inventarisaties werden stafkaarten gebruikt. Je herkent heel gemakkelijk een holle weg op een stafkaart door middel van de taluds die aan beide kanten van een holle weg worden aangeduid. Er zijn jobstudenten aangenomen die deze holle wegen afgingen met fiches en gegevens verzamelden: opbouw (aard wegdek, afvoer water, intensiteit weggebruik, hoogte berm, bermhelling, schouderbreedte, ), gebruik en functie (recreatie, landgebruik naastliggende percelen, ), fauna en flora (vegetatie, determinatie bomen - struiken en kruiden, vegetatieonderhoud, aanwezige fauna, ). Deze informatie werd dan in GIS verwerkt. de verschillende themakaarten, samen met de gegevens van de databank, vormen een belangrijke bron van informatie om verschillende deelprojecten op het terrein te kunnen opstarten. Hiervan is het deelproject geulerosie een eerste voorbeeld. Met deze informatie werden nadien ook de types bepaald en beheerplannen uitgeschreven. Stagerapport 17

18 - Voor de uitwerking van de educatieve wandelroutes (onderdeel van de educatie en sensibilisatie rond holle wegen, momenteel alleen nog in de gemeente Overijse) werd gebruik gemaakt van een kopie van stafkaarten van Hierop werd met kleur een aantal interessante stukken op aangeduid (groen voor mooie holle wegen, paars voor eventuele verbindingsstukken en rood voor wandelpaden waar twijfel was over het huidige bestaan ervan). Op deze stafkaart werden dan 4 wandellussen uitgewerkt. Zo n stafkaart met de gekleurde route erop was opgesteld door de projectverantwoordelijke en ik gebruikte dit als veldfiche. Deze wandelroutes werden op terrein bekeken: het bestaan van alle wegen, toegankelijkheid, Achteraf gebeurde het uitschrijven van de routebeschrijving (er worden geen aanduidingen gemaakt van de wandeling op terrein. Voor een voorbeeld zie bijlage B), Deze beschrijvingen komen samen met wat randinformatie in een folder die tegen een prijs van 2,00 wordt aangeboden op het RLD. Ik heb op de veldfiches de volledige route uitgetekend, opgedeeld in fragmenten. Deze 4 wandelingen heb ik dan op stafkaarten in het programma MapInfo aangeduid. De fragmenten zijn segmenten van de wandeling. Met deze fragmenten kan dan bekeken worden wat de afstand is van elk apart stuk. Deze informatie kan gebruikt worden in de folder zodat de wandelaars zelf een wandeling kunnen samenstellen aan de hand van deze aparte stukken. Op de pc werd allerlei randinformatie opgezocht: de bereikbaarheid van de wandelroutes met het openbaar vervoer, bezienswaardigheden, 3. Resultaten opdracht De wandelroutes zijn zo gekozen dat het voor iedereen makkelijk toegankelijk is (er is bvb rekening gehouden met bereikbaarheid via het openbaar vervoer) en dat de mooiste holle wegen (waarvan een paar prachtige van het ravijnbostype) uit de buurt aan bod komen. Voor beschrijvingen: zie bijlage B. De kaartgegevens van de wandelroutes zijn verwerkt in een bestand gemaakt in MapInfo (zie figuur 5). De wandelingen zijn opgedeeld in fragmenten zodat de afstand van elk fragment apart opvraagbaar is. Deze informatie kan gebruikt worden in de folder zodat de wandelaars zelf een wandeling kunnen samenstellen aan de hand van deze aparte stukken. Ik heb ook bezienswaardigheden opgezocht die men tegenkomt op de wandelroutes (zie bijlage C). Ik heb geen vooronderzoek gedaan, geen inventarisaties, verwerking of besprekingen. Stagerapport 18

19 Figuur 5: Wandelroutes Overijse (bron RLD) 4. Discussie Deze wandelroutes zullen zeker geïnteresseerden vinden en het kan alleen maar een positieve bijdrage leveren aan het project. Ik vind het alleen vreemd dat er juist voor de gemeente Overijse is gekozen. Momenteel is er hier al een groot aanbod aan wandelroutes (bvb de Justus Lipsiuswandeling), net als in de andere gemeentes. Anderzijds is het een gemeente die niet veel aandacht heeft voor het beheer van holle wegen. Misschien is het wel een goede zaak om de holle wegen juist daar in de buurt wat meer in de schijnwerpers te plaatsen. Stagerapport 19

20 Het volledige project vind ik ook zeker noodzakelijk! Ik herinner me als kind nog de holle wegen in het veld. Als ik nu ga kijken is de helft verdwenen door het meeploegen in het aangrenzende landbouwperceel. Als KLE is zo n begroeide holle weg ook zeker niet te onderschatten. En veel gemeenten lijken nog niet te beseffen wat een goed beheer aan meerwaarde kan betekenen voor de natuur. Stagerapport 20

21 3. Opdrachten i.v.m economisch en socioeconomische aspecten van het bedrijf 1. Manier van werken bij een RL De werkingsmiddelen van de Regionale Landschappen zijn op te splitsen in 2 delen, namelijk basissubsidies, dit zijn subsidies die jaarlijks terugkomen en projectinkomsten, die gekoppeld zijn aan het bekomen van projecten. Terwijl de basissubsidies met een grote regelmaat en zekerheid toegekend worden, geldt dat niet voor de projectinkomsten. De twee vormen van inkomsten zijn niet altijd even duidelijk te onderscheiden. Basissubsidies De basissubsidies komen in eerste instantie van Agentschap Natuur en Bos. De omvang van de subsidies voor elk RL staat in functie van de erkenning (voorlopig, definitief) en van de grootte van het RL. Naast de subsidies, al dan niet gekoppeld aan een bepaalde tijd, zijn er bijkomende basissubsidies van provincies, gemeenten, afdeling Monumenten en Landschappen (AROHM) en de Vlaamse Landmaatschappij. De provincies geven aan het RL een bedrag die verschilt van provincie tot provincie. De gemeenten voorzien een vaste bijdrage per inwoner of per ha. Globaal genomen komt dat neer op ongeveer 10 % van de totale basissubsidies. Sinds 2001 worden er ook door afdeling Monumenten en Landschappen subsidies aan de RL gegeven. Sinds 2004 werken er landschapsanimatoren in de 9 erkende Regionale Landschappen, aangevuld met een budget voor landschapsteams, die instaan voor de concrete uitvoering van landschapswerken. Het landschapsteam is een terreinploeg die werken uitvoert in het kader van natuur- en landschapszorg. In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, is het geen vast arbeidersteam maar worden financiële middelen ter beschikking gesteld van iedere landschapsanimator. Naargelang de aard van de werken, contacteert de landschapsanimator een sociaal-economiebedrijf of aannemer die de werken kan uitvoeren. Het RLD op zich voert dus geen opdrachten uit maar laat deze uitvoeren door derden. Projectinkomsten Naast de basissubsidies kunnen de RL s nog bijkomende middelen vergaren. Zo kunnen er subsidies komen van polderbesturen en agentschap Natuur en Bos voor het ontwikkelen van Bosgroepen, van Toerisme Vlaanderen voor het uitstippelen van fietsroutenetwerken, van AMINAL cel NME voor projecten voor natuur- en milieueducatie, van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening m.b.t. tewerkstelling van groene banen, van Europa (LIFE, Interreg) en van de provinciale diensten voor natuur, leefmilieu, toerisme, landbouw enz. Ook bij het uitwerken van acties door het landschapsteam is er een restfinanciering die door derden moet gebeuren. De basisfinanciering door Agentschap Natuur en Bos is net voldoende voor de publicatie van de krant en de verloning (werking) van de coördinator. Daarmee is er op het terrein nog geen enkele actie ondernomen. De subsidies door afdeling Monumenten en Landschappen worden integraal gebruikt voor de uitvoering van projecten op het terrein (landschapsteams). Stagerapport 21

22 In de meeste gevallen zal de aanvrager/eigenaar slechts 10 % van de totale kosten (arbeid en materiaal zoals plantgoed, palen, ) zelf moeten betalen. Het grootste deel van de kosten 80% wordt in hoofdzaak gedragen door de afdeling Monumenten en Landschappen van de Vlaamse Gemeenschap. Het overige gedeelte van de kosten is voor rekening van het RL. Dit verklaart waarom ik geen voor- en nacalculatie kon opstellen. 2. Het opvolgen van een opdracht Het bestek betreft het herstel van een waterval, een brug en twee sluisjes in het Pastoorsbos te Korbeek-Dijle (zie bijlage D). In de offerte worden volgende inhoudelijk-technische punten aangehaald: - Voorbereidende werken (verzamelen en stockeren van materialen, tijdelijk omleiden van het water, ) - 4 delen (waterval, brug, sluis A en B) waarbij telkens de voorbereidende werken en constructiewerken zijn verduidelijkt. Voorbeeld deel 1 waterval: o Voorbereidende werken: uitleggen en puzzelen van de aanwezige natuursteen en baksteen, + ontbrekende stukken aanvullen. o Constructiewerken: vast metselen losliggende bestaande bakstenen met kalkmortel, lijmen van gebroken afdeksteen in blauwe hardsteen met kleurloze epoxylijm, terug opmetselen van de keermuur, afkappen van de losliggende cementering en cementeren met watervaste mortel idem bestaande, plaatsen van herbruik recuperatie deksteen in natuursteen. Deze offerte de samenvattende meetstaat genoemd werd naar 3 verschillende aannemers gestuurd. Welgeteld 3 aannemers omdat dit door de overheid wordt opgelegd vermits dit betaald wordt met subsidies. 2 van de 3 aannemers stuurden dit terug. Eén aannemer heeft in de samenvattende meestaat bij elk individueel werk van de voorbereidende- en constructiewerken een prijskaartje geschreven, bvb het terug opmetselen van de keermuur heeft hij de prijs 581,64 gegeven. Hierin heeft hij de materiaalkosten, arbeidsuren en een kleine winstmarge verwerkt. De uurprijs van de ploeg of het aantal uren dat aan elke deelopdracht besteed werd is niet te achterhalen en ook niet belangrijk voor de prijs vermits deze vast staat, of ze er nu een jaar of een maand aan werken. De aannemer heeft hier zelf een inschatting van gemaakt op basis van ervaring met gelijkaardige uitvoeringen. De grootste kosten hebben betrekking tot de metselwerken. De andere aannemer heeft geen individuele prijskaartjes maar 1 prijs gegeven voor elk van de 4 delen. Hoe hij aan deze prijzen is geraakt, is dus niet te traceren via de samenvattende meetstaat. In ieder geval was hij op elke deelopdracht duurder. Er is geen gunningsverslag opgemaakt maar de opdracht werd toegewezen aan aannemer A (offerte in bijlage) omdat deze: de goedkoopste prijs had én alles individueel geprijsd heeft. Alles wordt in 1 keer betaald ná uitvoering en afronding van de werken. Vermits de werken deze week worden afgerond, zal de factuur pas volgende week binnen komen. (de werken van het bestek zijn afgerond voor de vooropgestelde Stagerapport 22

23 einddatum maar kadert in een allesomvattend renovatieplan. De factuur wordt opgesteld en betaald na deze volledige werken.) Controle op de werken gebeurt continu. Iedere week wordt er gecheckt en bij de afwerking wordt samen met de uitvoerder alles bekeken. Ook al is er een einddatum opgesteld voor de uit te voeren werken, er zijn geen sancties als dit overschreden wordt. Deze datum geldt meer als richtdatum. Daarbij, elke dag dat de aannemer langer werkt, is verlies voor hem vermits hij geen extra centen krijgt bij langer werken. Eigen mening: Ik vind het een goede zaak dat er minstens 3 aannemers moeten aangeschreven worden doch vind ik het bedenkelijk dat als 1 aannemer geen prijsofferte terugstuurt er enkel gekeken wordt naar de prijs van de 2 anderen. Zou er dan geen 4 de aannemer moeten gecontacteerd worden? In ieder geval is het wel een heel effectieve manier van werken. In het bestek staat de einddatum van de werken vermeld en tegen dan moet alles uitgevoerd zijn. Op die manier kan er een goede planning gemaakt worden. Stagerapport 23

24 4. Juridische aspecten Ontsnipperings-maatregelen E40-HSL 1. Algemeen De das is een beschermde diersoort. Aan deze titel zijn een heleboel decreten aan verbonden. Het K.B. van 22 september 1980 houdende maatregelen, van toepassing in het Vlaamse Gewest, ter bescherming van bepaalde in het wild levende inheemse diersoorten, die niet onder toepassing vallen van de wetten en besluiten op de jacht, de riviervisserij en de vogelbescherming, werd genomen ter uitvoering van het Natuurbehoudswet van Momenteel wordt het soortgericht natuurbeleid geregeld door het Natuurbehoudsdecreet. De diersoorten vermeld in de bijlage van het besluit (waaronder de das) genieten in het Vlaamse Gewest volledige bescherming. Dit houdt in dat het verboden is om: - Ze te bejagen, te vangen of in gevangenschap te houden of te doden - Hun woon- of schuilplaatsen te beschadigen of met opzet te verstoren - Ze, levend of dood, onder welke vorm dan ook te vervoeren, te verhandelen of af te staan. 2. Inleiding ontsnipperingsmaatregelen Om de juridische aspecten rond ontsnipperingsmaatregelen heel concreet te houden, heb ik gekozen om een hypothetische uitwerking van één bepaald ontsnipperingsmaatregel uit te werken. De E40 wordt her en der gekruist door kleine waterlopen, de één al wat groter dan de ander. Deze duikers zijn de enige doorgangen onder de autostrade door waar de mens geen gebruik van maakt en dus ideaal zijn om in te richten als faunadoorgang. Bij duikers wordt er geopteerd voor tunnels naast de duiker. Maar om de kosten te drukken is het in dit geval interessanter om een looppad te voorzien in de duiker. (steekkaart van deze faunadoorgangen: bijlage E) Vergunningen Vermits de duiker eigendom is van de provincie (categorie 2) en het om buitengewone werken van wijziging gaan (zie Wet volgende cursieve alinea) aan een onbevaarbare waterloop van categorie 2 (te vinden op geovlaanderen.be bij de Vlaamse Hydrografische Atlas), moet er een aanvraag ingediend worden bij de Bestendige Deputatie van de provincie Vlaams-Brabant. Na goedkeuring volgt een stedenbouwkundige aanvraag bij de betrokken gemeenten Hoegaarden en Tienen vermits de duiker op de grens van beide gemeenten ligt. Zij zorgen voor goedkeuring in samenspraak met de provincie. Basiswet van 28 december 1967 betreffende de onbevaarbare waterlopen (B.S. 15 februari 1968). 3 categorieën onbevaarbare waterlopen; Art. 2: Indeling gebeurt afhankelijk van de grootte van het waterbekken. Stagerapport 24

25 Art. 16: De bedding van een onbevaarbare waterloop behoort toe aan het Vlaamse Gewest bij 1 ste categorie, aan de provincie bij 2 de categorie en aan de gemeente bij 3 de categorie. Buitengewone werken van verbetering of wijziging; Art. 10: bij werken van wijziging gaat het om werken die, zonder de waterafloop te schaden, er niet toe strekken deze te verbeteren. Art : Buitengewone wijzigingswerken mogen worden uitgevoerd door particulieren, ruilverkavelingscomités, polders, wateringen en openbare instellingen, na machtiging van de Bestendige Deputatie van de provincie voor werken aan waterlopen van tweede en derde categorie. Art. 19: Tot buitengewone werken van verbetering of wijziging kan slechts worden overgegaan na een onderzoek de commodo et incommodo in de betrokken gemeente(n). Belanghebbende particulieren kunnen tegen de beslissing van de gouverneur of de Bestendige Deputatie beroep aantekenen bij de Vlaamse Regering, binnen 10 dagen vanaf de betekening of bekendmaking ervan. Het Decreet Integraal Waterbeleid van 18 juli 2003 heeft de voorgaande Wet van 1967 lichtjes gewijzigd maar ook een aantal bepalingen ingevoerd die als aanvullend op die van de Wet 1967 moeten worden beschouwd. Alle voorgaande bepalingen moeten samen gelezen worden met die die door het Decreet Integraal Waterbeleid werden ingevoerd inzake de oeverzones. In oeverzones gelden volgende bepalingen die van toepassing zijn op mijn voorbeeld: - Er mogen geen nieuwe bovengrondse constructies worden opgericht, met uitzondering van de constructies die noodzakelijk zijn voor het beheer van het oppervlaktewater-lichaam, voor het vervullen van de functie of de functies die werden toegekend aan het oppervlaktewaterlichaam, van werken van algemeen belang en van de constructies die verenigbaar zijn met de functie of de functies van de oeverzone. - Bij het uitvoeren van dergelijke werken, andere dan die gericht op het herstel van de natuurlijke werking van het desbetreffende oppervlaktewaterlichaam, worden bij voorkeur en waar mogelijk de technieken van natuurtechnische milieubouw gehanteerd. (Art. 10 1) 3. Aanleg De aangelanden, de gebruikers en de eigenaars van kunstwerken op de oppervlaktewaterlichamen zijn verplicht om op hun gronden of eigendommen de materialen, het gereedschap en de werktuigen te laten plaatsen die voor de uitvoering van de werkzaamheden nodig zijn (Decreet Integraal Waterbeleid Art. 10 3) 4. Onderhoud Het RLD creëert vaak wel nieuwe dingen zoals aanleg van een hoogstamboomgaard maar onderhoudt deze niet. Dus de vraag wie verantwoordelijk zou zijn voor het onderhoud van de constructie na de aanleg zorgde voor nogal wenkbrauwgefrons. Het RLD heeft zulke constructies nog nooit aangelegd en is bijgevolg nog niet geconfronteerd geweest met de vraag. Het gewone onderhoud van een onbevaarbare waterloop categorie 2 gebeurt door de provincie (Wet 1967 Onbevaarbare Waterlopen art. 6). Maar het kan ook Stagerapport 25

26 dat het Agentschap voor Natuur en Bos dit voor zijn rekening neemt omdat deze hoogstwaarschijnlijk zal delen in de kosten bij de aanleg ervan. Op die manier kunnen ze ook aan monitoring doen. Stagerapport 26

27 Literatuurlijst - LES ÉDITIONS DE L OCTOGONE, RLD vzw en KINT, Pocketreeks Natuur en Landschap in België gids Regionaal Landschap Dijleland, 2001, 92 blz - REGIONAAL LANDSCHAP DIJLELAND vzw, Holle Wegen Handleiding (deel I), 2000, 126 blz - DE VRIENDEN VAN HEVERLEEBOS EN MEERDAALWOUD vzw, Holle Wegen Inventarisaties (deel II) [beperkte oplage per gemeente + nog niet in alle gemeentes afgelopen] - REGIONAAL LANDSCHAP DIJLELAND vzw, Holle Wegen Handleiding Wetgeving en Beheer (deel III), 2004, 138 blz - ECONNECTION, Beschermingsplan voor de das in het zuidelijk deel van de provincie Vlaams-Brabant en het taalgrensgebied. Deel I: Besprekend gedeelte, ECONNECTION, Beschermingsplan voor de das in het zuidelijk deel van de provincie Vlaams-Brabant en het taalgrensgebied. Deel II: Burchtbesprekingen, DE PUE, E., LAVRYSEN, L. en STRYCKERS, P., milieuzakboekje, 20 e uitgave 2006, Kluwer (a Wolters Kluwer business), ISBN MINISTERIE VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP departement Leefmilieu en Infrastructuur, Vademecum Natuurtechniek inrichting en beheer van waterlopen, depotnr D/1994/3241/11 - Internet, Natuurrapport 2005: deel VI Bescherming en herstel / #39 Regionale Landschappen, ( Stagerapport 27

28 Slotwoord Deze bundel is een samenstelling van de verschillende deelopdrachten die gedurende de stage zijn opgesteld. De bundel bestaat grotendeels uit 2 aspecten: de opdrachten met hun bijlagen en de stageverslagen. De opdrachten behandelen verschillende aspecten. Allereerst wordt het bedrijf voorgesteld. Ten tweede komen de technische aspecten van het bedrijf aan bod. Hiervoor heb ik aan 2 projecten meegewerkt en besproken: uitvoering van het beschermingsplan voor de das in het zuidelijk deel van de provincie Vlaams-Brabant en het taalgrensgebied en holle wegen. Ten derde worden de economische en socio-economische aspecten besproken. Een project van de landschapsanimator met het landschapsteam heeft mij hier verder geholpen. En ten vierde worden de juridische aspecten behandeld in verband met ontsnipperingsmaatregelen van de E40 en hogesnelheidslijn. Het RLD-team is een hechte groep collega s én vrienden waar ik me direct thuis voelde. Ook de job op zich vind ik ideaal voor mij, op een praktische manier werken aan natuur in mijn eigen leefomgeving. Er is ook heel wat dat ik er uit heb opgestoken: leren werken met ArcView, in teamverband een opdracht uitwerken, praktijk en theorie combineren, Een goede voorbereiding op volgend jaar! Stagerapport 28