COPD. Multidisciplinaireavond. 22 maart 2018
|
|
- Leo Dijkstra
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 COPD Multidisciplinaireavond 22 maart 2018
2 Programma Inleiding door LMN COPD in de huisartsenpraktijk Diagnostiek en spirometrie Medicatie, inhalatietechnieken en het belang van kinesitherapie in de behandeling Netwerkreceptie met hapje en drankje
3 Lokaal Multidisciplinair Netwerk Lokale initiatieven ondersteunen Samenwerking en overleg stimuleren Vorming organiseren Voorbeelden thema s: COPD, obesitas, perioperatief beleid, DM2, CNI, CVA Opvolgen hervormingen 1ste lijn Eerstelijnszones, Chronic Care project De Koepel Bekend maken zorgtrajecten DM2 en CNI
4 Regio
5 Documentatie Aan het onthaal te verkrijgen! Protocol COPD Flyer patiëntenvereniging COPD Flyers Rookstop van LOGO
6 Nieuwsbrief
7 Protocol COPD Multidisciplinaire werkgroep Samen met handleiding Rookstop (enkel online) Najaar 2017 verspreiding protocollen Jaarlijkse update wordt voorzien
8 Werkgroep COPD/ Rookstop Huisarts HABO - Dr. Marieke Devlieghere Huisarts Middenkust Dr. Jeroen Stubbe AZ Sint-Rembert Ann-Caroline Cracco AZ Sint-Lucas Dr. Rob Schildermans AZ Sint-Jan campus Henri Serruys Dr. Wim Verhaeghe AZ Sint-Jan campus Brugge Dr. Christel Haenebalcke AZ Damiaan Dr. Geert Desmet AZ Zeno Dr. Piet Goossens* AZ Alma Dr. Hans Jonnaert* Apotheker Christophe Blanckaert Kinesitherapeut Jean Van Hoornweder Diëtist Annick De Vriese/Faylinn Van Reck Tabakoloog Ellen Vandamme Verpleegkundige Marc Christiaens LOGO Lies Van Loo * Adviserende leden
9 COPD in de huisartspraktijk Dr. Lut Depoorter - HABO
10
11 Definitie GOLD Een te voorkomen en te behandelen ziekte gekenmerkt door aanhoudende respiratoire klachten en luchtstroombeperking veroorzaakt door luchtweg en/of alveolaire aantasting veroorzaakt door blootstelling aan schadelijke partikels of gassen
12 Epidemiologie Zeer wisselende cijfers bewezen COPD (spirometrie) vs (zelf)gerapporteerde COPD WHO 20% bij 45+ Algemene prevalentie: 5 à 10% België , waarvan 50% geen diagnose 4 de meest dodelijke aandoening tot 50% van de rokers (gevoeligheid is genetische bepaald)ontwikkeld COPD : KERNBOODSCHAP
13 FEV1:geforceerd expiratoir volume tijdens de 1 ste sec : verloop FEV1 Natuurlijk beloop: -35 ml/jaar rokers met COPD: -60 ml/jaar ex-rokers: terug 35ml/jaar Exacerbaties zorgen voor extra achteruitgang van 10 tot 30 ml COPD is een aandoening die Niet-volledig reversiebel is Doorgaans progressief is
14
15 Screening case finding ROKERS (>10 pakjaren ) Ouder dan 40 jaar EN/OF Langdurige of recidiverende (2 of meer/jaar) luchtwegklachten Hoest Dyspnoe Sputumproductie Respiratoire infecties Klachten worden vaak ondergerapporteerd - NAVRAGEN
16 Knipperlichten bij screening Jonger dan 40 jaar of familiaal belaste patiënten denken aan α-1- antitrypsinedeficiëntie Expositie en/of inhalatie van toxische stoffen Beroepsmatige blootstelling aan kleine deeltjes (gassen,dampen, aerosolen,fijnstof) schilder, chauffeur, kapper, bakker, werknemer in een omgeving met veel fijnstof van bijvoorbeeld steen, metaal, graan (ook 10% oorzaal van de exacerbaties) Inhalatiedrugs Passieve rokers (meer luchtwegklachten verminderde longfunctie?) Laag geboortegewicht tabaksrookblootstelling in utero of op kinderleeftijd
17 Diagnose Spirometrie: gouden standaard FEV1/FVC < 70% Taak voor eerstelijn : be alert! Momenteel vaak onderdiagnose Verkeerde diagnose (klinische diagnose met normale longfunctie) dd astma COPD overlap Spirometrie bij exacerbatie?
18
19 denk aan COPD en doe er iets mee!!!!
20
21
22 Comorbiditeit Diabetes mellitus hogere prevalentie (NGH >50j jaarlijks screenen!) corticoïden bij exacerbatie Invloed van COPD op beweging Hart-en-vaatziekten hogere prevalentie (NGH > 50j jaarlijks screenen!) invloed op inspanningstraining Osteoporose Botdensitometrie oa maar terugbetaald indien >3 maanden >7,5 mg prednisolone per dag of toevallige vaststelling indeukingsfractuur (bv op RX thorax)
23 Osteoporose Roken, verminderd bewegen, lage BMI verhoogd het risico op osteoporose Behandeling met PO cortico s (ref prednisolone)verhoogd het riciso op osteoporose (NGH standaard) 3m/j >= 15 mgr/d : bifosfonaten en Ca-VitD, ongeacht de leeftijd 3m/j >= 7,5mgr/d : bifosfonaten en Ca-VitD, bij mannen >70j en vrouwen post-menopausaal Behandeling met inhalatiecorticosteroiden : Geen consistent bewijs voor verband ts gebruik van ICS en risico op fracturen (Hoogrisico) COPD patiënt (vanaf 7,5mgr?,.?), doe BDM Nl : VitD en Ca Osteopenie of osteoporose : geef in eerste instantie bifosfonaten bij, naast VitD en Ca
24 osteoporose DENK AAN VitD en Ca bij COPD, eventueel bifosfonaten doe eventueel een BMD
25 Obesitas slaapapnoesyndroom, hypoventilatie door obesitas ->Bemoeilijken behandeling COPD Voedingstoestand BMI<21 Onbedoeld gewichtsverlies: >5% in 1 maand of >10% in 6 maanden Maagproblemen PPI bij corticoïdengebruik bij Ulcus in VG Andere risicofactoren: gebruik van NSAID s, SSRI, salicylaten of antico Meer kans op pneumonie en longcarcinoom: RX thorax Psychosociale en psychiatrische problematiek Schuldgevoel, angst, sociaal isolement
26 Communicatie: wat meegeven? Pneumoloog: Resultaat spirometrie Labo (zie ook COZO) Medicatielijst (zie ook Vitalink) Saturatiewaarde (RX thorax) Apotheek: Medicatielijst of Vitalink
27 Kinesitherapeut ESW Saturatiewaarde Medicatielijst Resultaten inspanningsproeven Tabakoloog Medicatielijst Diëtist Medicatielijst
28 bronnen LMN Protocol COPD NHGstandaard COPD
29 Diagnostiek en spirometrie Dr. Rob Schildermans - AZ St. Lucas Brugge
30 Definitie COPD Een te voorkomen en te behandelen ziekte gekenmerkt door aanhoudende respiratoire klachten en luchtstroombeperking veroorzaakt door luchtweg en/of alveolaire aantasting veroorzaakt door blootstelling aan schadelijke partikels of gassen - soms extrapulmonale effecten die bijdragen tot zijn ernst - luchtstroombeperking die niet volledig reversiebel is - gewoonlijk progressief
31 1. Luchtstroombeperking = ESW daling Klachten van dyspnee, piepen 2. Niet volledig reversibel Na therapie geen normalisatie longfunctiewaarden Kenmerken COPD 3. Progressief nle ESW afname ~25 ml/jaar, COPD vaak ~ ml/ jaar 4. Inflammatoire respons stijging macrofagen, T8-lymfocyten en neutrofielen wisselende combinatie van mucushypersecretie chronische bronchitis ( > 3 mnd > 2 jaar fibrose bronchiolitis op CT-scan parenchymdestructie emfyseem op CT, DLco 5. Schadelijke gassen Roken (> 90%), luchtverontreiniging, beroepsblootstelling
32 Anamnese : klachten + expositie aan risicofactoren SCREENEN MET SPIROMETRIE! Diagnose COPD Longfunctiegegevens : - FEV1/FVC - Tiffeneau index < 70 % Postbronchodilatatie (meestal) Δ FEV1 < 12 % (vaak) DLco daling Niet roken 8 uur voor test Respiratoire medicatie stoppen: kortwerkende: 6 uur langwerkende: uur theophyllines: 24 uur
33 Longfunctie
34 Parameters: spirogram TLC: totale longcapaciteit TV: tidal volume RV: residueel volume FRC: functionele residuele capaciteit VC: vitale capaciteit ERV/IRV: ex-inspiratoir reserve volume
35 Parameters: spirogram SVC: trage vitale capaciteit ESW/FVC: Tiffeneau index FVC: geforceerde vitale capciteit PEF: expiratoire peak flow ESW: een-seconde waarde SVC~VC, FVC niet altijd gelijk aan VC
36 SVC, FVC ESW ESW/FVC (Tiffeneau) Piek flow meting 1. Spirometrie: Wat meten we? Indicaties basisonderzoek, hoeksteen om bronchusobstructie aan te tonen Screening naar astma / COPD differentiatie obstructief-restrictief patroon hoge luchtweg obstructie: daling PEF bij nle ESW FVC
37 Normale spirometrie
38 FEV1 Meting spirometrie FEV1/VC FEV1/VC nl OBSTRUCTIEF SYNDROOM ASTMA COPD BRONCHIECTASIEEN RESTRICTIEF SYNDROOM
39 Obstructieve spirometrie
40 Obstructieve stoornis DEFINITIE ESW/FVC gedaald = < 70 % waarbij ESW meestal gedaald is, doch niet altijd ( ESW kleiner dan VC) PATHOLOGIE ASTMA COPD bronchiectasieën (muco, tbc, aspergillose,apiratie) sarcoidose
41 Restrictieve spirometrie
42 DEFINITIE: TLC gedaald (< 85 %) niet mogelijk te meten met spirometrie, wel screening mogelijk VC gedaald (< 85 %) + normale / gestegen ESW/VC Restrictieve stoornis PATHOLOGIE Longresectie Massa/pleuravocht Wandpathologie (kyfose, obesitas, spierlijden, neurogeen lijden) Interstitieel longlijden
43 Spirogram: F-V curve
44 MEDEWERKING! Zeer belangrijk is medewerking! Hieronder vijf opeenvolgende spirometrie pogingen bij dezelfde patiënt, waarbij telkens betere curven bekomen worden.
45 MEDEWERKING! Onaanvaardbare curven A: vertraagde start C: hoesten B: matige peak flow D: te vroeg gestopt
46 Telkens gewone spirometrie met basis FEV1 meten na stoppen van bronchodilatantia (Ventolin, Duovent, ) (kort 6u, lang 12 u) 2. Bronchodilatatie Hoge dosis van bronchodilator geven: 4 pufs Ventolin 100 of 2 pufs Ventolin pufs Duovent Na +/- 30 min FEV1 opnieuw meten ATS en ERS : respons op bronchodilatatantia is positief als deze 1. groter is dan 12 % van de baseline ESW met een minimum in absolute waarde van 200 ml.
47 Voor: Reversibiliteit Na:
48 Typische voorbeelden: Astma
49 Typische voorbeelden: COPD
50 Astma & COPD: inflammatoire luchtwegaandoeningen leidend tot obstructie
51 Verschillen Astma - COPD ASTMA Jonge leeftijd Atopie Variabele, episodische klachten - dyspnee in rust, s nachts - wheezen - prikkelhoest - thoracale beklemming COPD Middelbare leeftijd Roken/beroepsfactoren Persistent, progressief klachten (+/- exacerbaties) - chronisch hoesten, productief - dyspnee bij inspanning, slechts later in rust Uitlokkend : allergenen virale infecties emoties (na) inspanning rookexpositie Uitlokkend : virale infecties minder bronchiale hyperreactiviteit
52 Verschillen Astma - COPD ASTMA Wisselende longfuncties met REVERSIBILITEIT spontaan of na β2 mimetica of na behandeling met ICS 1. Post FEV1/FVC > Post FEV1 > 80 % Prevalentie - ± 10% jonge kind; ± 5% volwassenen; ± 7% bejaarden; - jongens > meisjes - vrouwen (vooral na menopauze) > mannen - stad > rurale gebieden COPD Gefixeerde longfunctie ZONDER volledige reversibiliteit 1. Post FEV1/FVC < Post FEV1 < 80% Prevalentie 10-20% van de mannen > 40 jaar in westerse landen bij 5 à 10% hiervan is er over jaar evolutie naar respiratoire insufficiëntie (zuurstoftekort)
53 Hoe belangrijk is het verschil tussen astma en COPD? Theoretisch: andere oorzaken - ander type inflammatie Praktisch: astma meestal niet progressief astma morbiditeit mortaliteit is beter andere accenten voor behandeling : astma COPD β-2-mimetica zonodig basis Anticholinergica zonodig basis Leukotriënen nuttig zinloos Inhalatiesteroiden basis tweede plaats
54 Anamnese : klachten + expositie aan risicofactoren SCREENEN MET SPIROMETRIE! Diagnose COPD Zo bevestiging vermoeden best aanvullend onderzoek Volledig longfunctie onderzoek Beeldvorming Doel: - Uitsluiten astma / bronchiectasieen / andere - Opsporen comorbiditeiten - Optimalisatie therapie
55 De aanwezigheid van comorbiditeiten vraagt een geïntegreerde aanpak COPD komt vaak samen voor met andere aandoeningen Percentage van patiënten met comorbiditeit, % Comorbiditeit Bij 1 ste COPD diagnose Gedurende 8 jaar na 1 ste COPD diagnose Hypertensie Pneumonie Ischemische hartaandoeningen Hartfalen Diabetes Myocardinfarct Osteoporosis Beroerte Longkanker De huisarts is goed geplaatst om het volledige beeld te krijgen van een COPD patiënt, die vaak ook comorbiditeiten vertoont Referenties: Lisspers et al., COPD in primary care in Sweden An 11 years epidemiological register study. ERS, September 4,
56 Doel van de behandeling COPD Verminderen van symptomen Korte termijn Verminderen van het risicos Lange termijn Verlichting van symptomen Verbetering van inspanningsvermogen Verbetering van gezondheidstoestand Verbetering van longfunctie en structuur Controle comorbiditeiten Preventie en behandeling van exacerbaties, neveneffecten, complicaties Controle comorbiditeiten Afremmen van de ziekteprogressie Sterfte preventie Optimale COPD behandeling focust op een korte- en langetermijnaanpak Referenties: From the Global Strategy for the Diagnosis, Management and Prevention of COPD, Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD) Available from:
57 Ernst COPD: 2003 Stage Characteristics 0: At risk Normal spirometry Chronic symptoms (cough, sputum) I: Mild FEV 1 /FVC < 70%; FEV 1 ³ 80% predicted With or without chronic symptoms (cough, sputum) II: Moderate III: Severe FEV 1 /FVC < 70%; 50% FEV 1 < 80% predicted With or without chronic symptoms (cough, sputum, dyspnea) FEV 1 /FVC < 70%; 30% FEV 1 < 50% predicted With or without chronic symptoms (cough, sputum, dyspnea) IV: Very Severe FEV 1 /FVC < 70%; FEV 1 < 30% predicted or FEV 1 <50% predicted plus chronic respiratory failure
58 Therapie COPD: 2003
59 De GOLD Guidelines maken een 2-dimensionele patiëntstratificatie Therapie COPD: 2018
60 Bent u wel eens kortademig? Zo ja, welke van de onderstaande uitspraken is voor u het meest van toepassing Ik heb geen last van kortademigheid. 0 Ik word alleen kortademig bij zware inspanning. 1 mmrc schaal Ik word alleen kortademig als ik me moet haasten op vlak terrein of tegen een lichte helling oploop. Door mijn kortademigheid loop ik op vlak terrein langzamer dan andere mensen van mijn leeftijd, of moet ik stoppen om op adem te komen als ik mijn eigen tempo loop. Na ongeveer 100 meter lopen op vlak terrein moet ik na een paar minuten stoppen om op adem te komen. Ik ben te kortademig om het huis uit te gaan, of ik ben kortademig tijdens het aan- of uitkleden
61 CAT schaal
62 Waarom gebruiken we ABCD (nog) niet? Nadelen Weinig evidence based (retrospectief) Expert opinion, geen consensus Slechte voorspeller survival (>< I-IV) Comorbiditeit? Voordeel Vult hiaat van symptoom als parameter Betere voorspeller exacerbaties
63 Is het voorkomen van exacerbaties de moeite waard? Prognose na opname voor COPD exacerbatie Ref European Respiratory Review,vol 13,may 2004 p 8. Denemarken Nederland VSA Patiënten In-hospitaal 9 % 8 % 11 % 3 mnd 19 % 16% 1 jaar 36 % 23% 43 % 3 mnd heropname 1 jaar heropname 14 % 46 % 55 %
64 De GOLD Guidelines maken een 2-dimensionele patiëntstratificatie Therapie COPD: 2018
65 Therapie COPD: 2018
66 Therapie COPD: 2018 Eos?
67 Therapie COPD: 2018 Patiënt Voorkeur Zo nog klachten of exacerbaties A Bronchodilatator Andere klasse bronchodilatator B LAMA of LABA LAMA + LABA C LAMA LAMA + LABA. ICS + LABA D LAMA + LABA en/of LAMA LAMA + ICS of ICS + LABA + LAMA of LABA + ICS LABA: B2-mimetica: Serevent / Oxis / Onbrez LAMA: anticholinergica: Incruse / Seebri / Spiriva / Bretaris LAMA-LABA: Anoro / Ultibro / Spiolto / Duaklir ICS: Flixotide / Pulmicort / gen ICS/LABA: Seretide / Symbicort / Inuvair / Flutiform of
68 MEDICAMENTEUZE EN NIET-MEDICAMENTEUZE BEHANDELING VAN COPD Dr. Ringoet - AZ Sint Jan Brugge
69 Medicamenteuze behandeling Producten : welke? Inhalatietechniek
70 BRONCHO- DILATERENDE MEDICATIE = HOEKSTEEN VAN DE BEHANDELING!
71
72 Bronchodilatoren bij stabiel COPD 2017 Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease
73 LABA+LAMA > LABA of LAMA
74 Anti-inflammatoire therapie bij stabiel COPD
75 Overzicht mogelijke behandelingen bij COPD Short acting bronchodilatator (SABA & SAMA) Long acting β2- agonists (LABA) Long acting muscarinic agents(lama) Inhaled corticosteroids (ICS) Combination LABA/ICS
76 Bij het kiezen van een inhalator dient rekening te worden gehouden met verschillende factoren Tijd nodig voor gebruik Leeftijd van de patiënt Kostprijs Voorkeur van de patiënt Voorkeur van de arts Klinische instelling Bruikbaarheid van het toestel Meerdere geneesmiddelen Gebruiksgemak Beschikbaarheid Terugbetaling Dolovich MB, et al. Chest 2005;127(1):
77 Regelmatige educatie en training belangrijk (GOLD-richtlijn!) Gratis App MY PUFF Inhalatietechniek Google/Youtube Inhalatiefilmpjes BVP
78 Welke inhalatiesystemen? Dosisaërosolen = drijfgas + inspiratoire kracht Poederinhalatoren = inspiratoire kracht Verneveling = perslucht + inspiratoire kracht
79 Correcte inhalatietechniek Rechtzittende houding Schud of laad het toestel Adem rustig en volledig uit (nooit uitademen in de inhalator) Neem het mondstuk tussen de tanden en omsluit het goed met de lippen Buig het hoofd licht achterover Adem in: Dosis-aerosol: langzaam en diep Poederinhalator: snel/krachtig en diep Houd de adem 5 à 10 sec. in en neem ondertussen de inhalator uit de mond Voorzetkamer: adem nog 3 tot 5 maal rustig in en uit langs de kamer Adem rustig uit door de mond (nooit uitademen in de inhalator) Na inhalatie van corticoïden: spoel de mond met water (niet inslikken)
80 Dosis-aërosolen Zakverstuiver + compact - Hand-adem coördinatie Met voorzetkamer Geen hand-adem coördinatie longdepositie lokale nevenwerkingen Reiniging omvang Autohaler/ Softmistinhaler Geen/minder handadem coördinatie Beperkte soorten medicatie (Geen dosisteller) Dosis-aërosol: 50-70% foutieve hand-adem coördinatie Voorzetkamer: meest effectief
81 Droogpoederinhalatoren VOORDELEN: geen handademcoördinatie feedbackmechanismen: smaak, trillen geen drijfgas compact NADELEN: snelle en diepe inademing uitademen in de inhalator maakt het poeder vochtig => poeder kleeft aan de wand en wordt niet geïnhaleerd meestal géén gevoel van verstuiving
82 Beslissingsboom voor het kiezen van een inhalator Dekhuijzen PNR et al. Respir Med 2013; 107:
83 Niet-medicamenteuze behandeling ROOKSTOP & VACCINATIE VOEDINGSADVIES als BMI < 21 of > 30 ADEMHALINGSKINE bij exacerbaties LONGREVALIDATIE
84 Roken van sigaretten = voornaamste risicofactor COPD ROOKSTOP! Afname in longfunctie is gerelateerd tot: aantal jaren dat de patiënt rookt aantal pakjaren (aantal pakjes per dag x aantal rookjaren) Rookstop: Preventie + hoeksteen in behandeling geen herstel, wel voorkomen verdere beschadiging vertraagde progressie van COPD
85
86 GEEN tapottage! Wel aanleren expectoratietechnieken/huffen/autogene drainage /flutter/pep Bewezen gunstig effect op herstel, nood en duur ventilatie + hospitalisatie (Cochrane review 2012) Ademhalingskine bij exacerbaties Eventueel E-pathologie aanvragen, vb bij ernstig COPD of bijkomende aanwezigheid van bronchiectasieen 2x meting van ESW < 60% met interval minstens 1 maand Hyperproductieve bronchiectasieen Attest voor medisch adviseur nodig + verslag specialist Kine-voorschrift per 60 sessies, onbeperkt aantal sessies Belang respiratoir opgeleide kinesist! oa. te vinden op
87 Bewegingstherapie Vicieuze cirkel doorbreken Te verwachten effecten Praktische modaliteiten
88 Steps.day -1 (n) Zijn COPDpatiënten inactief? Ctrl I II III IV Troosters et al. Respir Med 2010; 104: Watz et al. AJRCCM 2008; 177:
89 COPD is een longziekte met systemische gevolgen COPD Exacerbaties Expiratoire flowbeperking Air trapping Hyperinflatie Kortademigheid Deconditionering Levenskwaliteit Inactiviteit Verminderde inspanningscapaciteit Systemische Gevolgen* *i.e. spierzwakte,hartziekten, gewichtsverandering,depressie, osteoporose, overlijden
90
91 Effecten longrevalidatie Verbetering inspanningscapaciteit (A) Vermindering kortademigheid (A) Verbetering QoL (A) Verbetering angst en depressie (A) Vermindering hospitalisatierisico na exacerbatie (B) Armtraining verbetert armfunctie (B) Voordelen houden lang aan (B) Verbetering overleving (B) Bevordering selfmanagement (B)
92 Indicatiestelling Profiel van COPD-patiënt die goede kandidaat is: Duidelijke symptomen en verminderde functionele status Motivatie voor revalidatieprogramma Niet-roker of betrokken bij rookstop-programma Geen interfererende comorbiditeit
93 Conventie (ESW < 65% en andere testcriteria ): 4 universitaire centra : multidisciplinaire training Praktische modaliteiten in België K30 in hospitaal (ESW < 60% of desaturatie): 60 sessies, 60min training (kine en ergo) + educatiesessies. Nadien K15 onderhoud mogelijk, 104 sessies Thuiskine : E-pathologie ( 2x ESW < 60% of bronchiectasieën, aanvraag arts ) : onbeperkt aantal sessies, 30min training F-pathologie ( zuurstoftherapie in conventie of postoperatief, aanvraag kine) : 60 sessies, 30min training Fitnesscentrum Stappenteller
94 Patientenvereniging COPD WWW. COPDVZW. BE
95 Bedankt! U bent welkom op de netwerkreceptie
96
97
98
99
100 Op schema! Oostkamp op schema! : start 2 mei Brugge op schema! : vermoedelijk 1 juni Samenwerkingsafspraken arts en huisapotheek ivm medicatieschema van onze patiënt zie ook collegazetje
101 Kick off ELZ Donderdag 29 maart BOJZ: Beernem Oostkamp Jabbeke- Zedelgem 19u45 in Vrijetijdscentrum Jabbeke Maandag 26 maart ELZ Oostkust 16u Brugge : wordt gepland INFO bij Kaatje of Michelle
COPD anno 2018/(2019) Eef Vanderhelst Universitair Ziekenhuis Brussel
COPD anno 2018/(2019) Eef Vanderhelst Universitair Ziekenhuis Brussel Inhoud Definities Etiologie en impact Diagnose Behandeling Definitie van COPD COPD, een ziekte die voorkomen en behandeld kan worden,
Nadere informatieOBSTRUCTIEVE LONGAANDOENINGEN: Door de bomen het bos opnieuw zien. Diensten Longziekten AZ Maria Middelares Gent AZ Sint-Vincentius - Deinze
OBSTRUCTIEVE LONGAANDOENINGEN: Door de bomen het bos opnieuw zien Diensten Longziekten AZ Maria Middelares Gent AZ Sint-Vincentius - Deinze COPD: welke bos kiezen? Dr Paul Germonpré- Pneumologie AZ Maria
Nadere informatieLongziekten en respiratoire revalidatie. Prof Dr W. Janssens
Longziekten en respiratoire revalidatie Prof Dr W. Janssens Definitie Respiratoire revalidatie is gericht op patienten met chronische longaandoeningen met klachten en gereduceerde activiteiten van het
Nadere informatieHET ZORGPAD COPD. DOELSTELLING Een betere kwaliteit van zorg organiseren door o.a. multidisciplinair samen te werken.
HET ZORGPAD COPD INLEIDING Het LMN CWV organiseert rookstopconsultaties door een erkende tabakoloog in het Regiohuis in Izegem en in het Eerstelijnshuis Midden West-Vlaanderen. Om het zorgpad COPD op te
Nadere informatieHet Zorgpad COPD. Geert Tits Valérie Van Damme Sofie. Sint-Andriesziekenhuis Tielt
Het Zorgpad COPD Geert Tits Valérie Van Damme Sofie Sint-Andriesziekenhuis Tielt Overzicht Ontstaan Definitie Stappenplan Ontstaan Naar analogie zorgtraject diabetes mellitus en nierinsufficientie! Geen
Nadere informatieDubbeldiagnose. Paul Bresser, longarts Anaïs van Essen-Rubingh, huisarts
Dubbeldiagnose Paul Bresser, longarts Anaïs van Essen-Rubingh, huisarts Quiz 1 COPD is een aandoening van Jonge mensen Oudere mensen Beiden Quiz 2 Astma is een aandoening van Jonge mensen Oudere mensen
Nadere informatieVersie najaar Protocol COPD
Protocol COPD Versie najaar 2017 Dit screenings- en behandelingsprotocol is een initiatief van LMN Brugge-Oostende-Houtland, waarbij de pneumologen, huisartsen, verpleegkundigen, tabakologen, apothekers,
Nadere informatieDoel van de presentatie
Doel van de presentatie Voordelen & valkuilen aërosoltherapie Educatie & therapietrouw Soorten medicatie en inhalatoren Valkuilen dosisaërosol & concreet gebruik Spacers: voordeel, gebruik en onderhoud
Nadere informatieWorkshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007
Workshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007 Voorbeeld Programma Maken van de ingangstoets Bespreking leerdoelen l en inleiding idi Presentatie van regionale voorschrijfcijfers
Nadere informatieTransmurale werkafspraken
Silvia Hiep GHO-GO COPD terugkomdag Transmurale werkafspraken verwijs en terugverwijsbeleid Programma Inleiding Verwijscriteria volgens de LAN / SLA Casuïstiek Discussie 2 1 Definitie volgens NHG standaard
Nadere informatieMETEN VAN LONGVOLUMES. klinisch belang. Dr. C. Haenebalcke AZ St. Jan campus Brugge 21 april 2012
METEN VAN LONGVOLUMES klinisch belang Dr. C. Haenebalcke AZ St. Jan campus Brugge 21 april 2012 LONGVOLUMES IC TLC VC VT ERV FRC RV FLOW-VOLUME LOOP: Normaal TLC IC VC VT ERV FRC Flow RV Sec. 0 Volume
Nadere informatiePatiëntgerichtheid bij adolescenten met chronisch longlijden
Patiëntgerichtheid bij adolescenten met chronisch longlijden DR. CHARLOTTE DEPUYDT Casus MD Jongen met inspanningsgebonden en allergisch astma Allergie voor huisstofmijt, hond en graspollen Partieel albinisme
Nadere informatiedubbeldiagnose Workshop deel 1 Dhr. R Indeling workshop POH - HA overleg
Disclosure belangen spreker dubbeldiagnose Geen belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder 2 Indeling workshop Workshop deel 1 inventariseren vragen in de zaal + casus plenair NHG standpunt over dubbeldiagnose
Nadere informatieDisclosure belangen spreker
Disclosure belangen spreker Geen belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Dubbeldiagnose Indeling workshop inventariseren vragen in de zaal + casus plenair NHG standpunt over dubbeldiagnose - hoe de
Nadere informatieCOPD Pneumologie. Patiënteninformatie
COPD Pneumologie Patiënteninformatie Inhoudstafel 1. Inleiding... 3 1.1. Definitie... 3 1.2. Klachten bij COPD... 3 1.3. Onderzoeken... 4 1.4. Behandeling... 4 2. Contact... 6 3. Notities... 7 Deze publicatie
Nadere informatieObesitas en COPD. Er is een complexe relatie tussen Obesitas en COPD. Er is een complexe relatie tussen Obesitas en COPD.
Robbert Kerseboom Kaderhuisarts astma-copd De prevalentie van obesitas (BMI > 30 kg/m 2 ): (in 2012) 11 % bij mannen 14 % bij vrouwen. De prevalentie van COPD is 20/1000 Nederlanders KADERHUISARTS SCHAKEL
Nadere informatieINHALATIETHERAPIE G E E R T C E L I S H V P K F M P N E U M O L O G I E U Z L E U V E N. www.vvlr.be
INHALATIETHERAPIE G E E R T C E L I S H V P K F M P N E U M O L O G I E U Z L E U V E N www.vvlr.be WAAROM INHALATIETHERAPIE? Snel effect Weinig systemische nevenwerkingen Veel lagere dosissen nodig Eénvoudig
Nadere informatieDe RTA COPD juni 2012. De RTA de achtergrond 6-7-2012. Uitgangspunt: de integrale gezondheidstoestand
De RTA COPD juni 2012 Afspraken tussen huisartsen en longartsen in de regio Noord Brabant Noord Oost De RTA de achtergrond Gebaseerd op de LTA De oude RTA de versie uit 2006 De nieuwe zorgstandaard COPD
Nadere informatieMetacholine provocatietest. Longziekten
Longziekten Geachte patiënt Met deze informatiebrochure wensen wij u te informeren over de metacholine provocatietest. Dit is een onderzoek om een verhoogde prikkelbaarheid van de luchtwegen vast te stellen.
Nadere informatieCasusschetsen astma/copd
Casusschetsen astma/copd 7 augustus 2000 Casusschets 1 Mevr. N, is een 26 jarige adipeuze Surinaamse vrouw die sinds 1994 in Nederland woonachtig is. Sinds haar komst naar Nederland heeft zij in wisselende
Nadere informatiePopulatie Management COPD Leuven. Prof. Wim Janssens Longziekten en revalidatie UZ Leuven
Populatie Management COPD Leuven Prof. Wim Janssens Longziekten en revalidatie UZ Leuven COPD: definitie volgens GOLD Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) is a common, preventable and treatable
Nadere informatieDIAGNOSE VAN COPD: EENVOUDIG OF COMPLEX
DIAGNOSE VAN COPD: EENVOUDIG OF COMPLEX Wim Janssens Long- en revalidatiearts UZ Leuven BVP-SBP meeting 1 december 2018 Risk factors for COPD Smoking Passive smoking Occupational exposure airpollution
Nadere informatieWorkshop: Reversibiliteitstest
Workshop: Reversibiliteitstest Kevin De Soomer Longfunctie UZA VVLR, Colloquium 2016 Bronnen: Standaardisatie rapport ATS/ERS 2005 GINA richtlijnen GOLD richtlijnen Stellingen: JUIST / FOUT 1. Om de reversibiliteit
Nadere informatieInhalatietherapie 24-4-2014
Inhalatietherapie Geert Celis Hvpk FM Pneumo Inhoud Waarom inhalatietherapie? Inhalatiemedicatie: soorten, werking, toedieningsvorm Soorten inhalatoren Inhalatie en tracheo(s)tomie Lokale nevenwerkingen:
Nadere informatieIntroductie Boehringer Ingelheim
Introductie Boehringer Ingelheim Kenmerken Boehringer Ingelheim Familiebedrijf, sinds 1885, Ingelheim am Rhein, Duitsland Niet beursgenoteerd, lange termijn strategie 145 vestigingen in 45 landen Ruim
Nadere informatieIn deze brochure vindt u informatie over COPD, en over hoe u er best mee kunt omgaan.
Welkom Geachte mevrouw Geachte heer In deze brochure vindt u informatie over COPD, en over hoe u er best mee kunt omgaan. Heeft u na het lezen van deze brochure nog bijkomende vragen, opmerkingen of wensen,
Nadere informatieVijf gedragsthema s lopen als een rode draad door de begeleiding van de patiënt met astma/copd:
Praktijkondersteuning bij COPD en astma Doel van praktijkondersteuning is het ophogen en/of verdieping van kennis bij de patiënt en het daaraan verbonden zelfmanagement 1. De begeleiding richt zich in
Nadere informatieIndeling workshop. De Machinist 2014 7 oktober 2014 Chantal Kroese Karin Aulbers 10-10-2014 DUBBELDIAGNOSE ASTMA & COPD
DUBBELDIAGNOSE ASTMA & COPD DUBBEL MOEILIJK TE INTERPRETEREN De Machinist 2014 7 oktober 2014 Chantal Kroese Karin Aulbers 1 Indeling workshop Casus besprekingen NHG standpunt over dubbeldiagnose - hoe
Nadere informatieVan ziektelast naar gezondheidswinst Ans Nicolasen, POH Robbert Behr, kaderhuisarts astma-copd
Van ziektelast naar gezondheidswinst Ans Nicolasen, POH Robbert Behr, kaderhuisarts astma-copd 15-04-2015 Wie staat er centraal? Pad van een nieuwe COPD-patiënt Diagnostiek Scharnierconsult Intensieve
Nadere informatieP olik lin isch m an agem en t can patiën ten m et Ch ron isch Obstru ctief Lon glijden : bek n opte h an dleidin g
P olik lin isch m an agem en t can patiën ten m et Ch ron isch Obstru ctief Lon glijden : bek n opte h an dleidin g BASED ON THE GLOBAL STR ATEGY FOR DIAGNOSIS, MANAGMENT AND P REVENTION OF COPD GLOBAL
Nadere informatieINHALATIE Hanneke van Dijk kinderlongverpleegkundige
INHALATIE 30-06-2015 Hanneke van Dijk kinderlongverpleegkundige Doelstelling Aan het eind van deze workshop is de groep bekend met wat voor mogelijkheden er zijn om inhalatie medicatie toe te dienen en
Nadere informatieInhalatietherapie. Hvpk fm pneumologie
Inhalatietherapie Geert.celis@uzleuven.be Hvpk fm pneumologie Therapie(on)trouw 50-70% van de chronische patiënten die geneesmiddelen gebruiken breekt voortijdig zijn behandeling af, zelfs al kort na
Nadere informatieDisclosure belangen spreker
Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder
Nadere informatieAstma & COPD Uitgangspunten LTA en locale werkafspraak: Controle-eis LTA: Diagnostiek astma/copd (door huisarts) Controle bij astma en COPD
Astma & COPD Uitgaande van de Landelijke Transmurale Afspraak (LTA) Astma & COPD van 2002 (coproductie NHG: Nederlands Huisartsen Genootschap en NVALT: Nederlandse Vereniging voor Artsen voor Longziekten
Nadere informatieAchtergronden casusschetsen astma/ copd
Achtergronden casusschetsen astma/ copd 7 augustus 2000 Inleiding Dit Interline programma is gemaakt voor groepen die (meer dan) een jaar geleden het longproject hebben gevolgd. Het is gedeeltelijk een
Nadere informatieVoorbeeld consultatieaanvraag: expertteam COPD/Astma
Voorbeeld consultatieaanvraag: expertteam COPD/Astma Veel praktijken weten het expertteam te vinden wanneer zij specialistische vragen hebben met betrekking tot de behandeling van een patiënt met Diabetes
Nadere informatieLentebries 6 maart 2019
Lentebries 6 maart 2019 80-jarige man van Marokkaanse komaf. Géén rookhistorie (?) Bekend met longklachten, diagnose diverse longartsen: - 2006 licht obstructieve niet reversibele stoornis, dus COPD -
Nadere informatieNationaal nascholingscongres anesthesiologie
Nationaal nascholingscongres anesthesiologie Thema: De Longen 9 november 2016 Longmedicatie en operatie: what's new? Dr. Daan W. Loth AIOS Longziekten Amphia Ziekenhuis, Breda Geen conflict of interest
Nadere informatieAanwezig zijn huisartsen en hun praktijkondersteuner, een longarts, longverpleegkundige van het ziekenhuis, kaderarts astma/copd van zorggroep ELZHA.
Notulen Transmuraal overleg Haga Ziekenhuis 8 oktober 2018 Inleiding: Het doel van dit overleg is het verder verhogen van de kwaliteit van astma/copd zorg door o.a. bespreken van actualiteiten, casuïstiek
Nadere informatieStichting Gezond Monnickendam Protocol COPD Diseasemanagement HA/POH/PA
Stichting Gezond Monnickendam Protocol COPD Diseasemanagement HA/POH/PA Casefinding door PA en HA Signalerende rol PA, bij: o langdurige of recidiverende luchtwegklachten ( 2 x per jaar), én o roken of
Nadere informatieLeuvense Dagen voor Huisartsgeneeskunde Dienst Pneumologie
Leuvense Dagen voor Huisartsgeneeskunde Dienst Pneumologie COPD in de huisartspraktijk Marc Decramer Diensthoofd Pneumologie UZ Gasthuisberg 31 mei 2012 Vrouw 59 jaar Geschiedenis 40 pakjaren gerookt progressief
Nadere informatieSamenvatting COPD zorgprogramma 2019
Samenvatting COPD zorgprogramma 2019 Prestatie-indicatoren landelijke benchmark 1) % COPD patiënten in zorgprogramma met inhalatiemedicatie bij wie inhalatietechniek is gecontroleerd; 2) % COPD patiënten
Nadere informatieFARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH OBSTRUCTIEF LONGLIJDEN: EEN UPDATE
FARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH OBSTRUCTIEF LONGLIJDEN: EEN UPDATE In de Folia van september 2000 verscheen een overzichtsartikel over farmacotherapie bij chronisch obstructief longlijden (chronic obstructive
Nadere informatieCOPD en Comorbiditeit
COPD en Comorbiditeit Christiaan Meek Paul de Vries Machinist lv Comorbiditeit en COPD Welke comorbiditeit levert voor u problemen op bij diagnostiek en begeleiding COPD? 1 Comorbiditeit en COPD Welke
Nadere informatieAstma en COPD. Aanbevelingen en lijsten geneesmiddelen
Astma en COPD Aanbevelingen en lijsten geneesmiddelen Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1 e Deel ASTMA 5 I. Astma aanbeveling 6 1. Stel de diagnose 6 2. Kies de chronische behandeling 6 3. Elementen
Nadere informatieBegeleiding Nieuwe Medicatie
Begeleiding Nieuwe Medicatie Doelstellingen: De gezondheid van de patiënt verbeteren De therapietrouw verbeteren De efficiëntie van de behandelingen verbeteren Arts en apotheker versterken elkaars informatie
Nadere informatieSPIROMETRIE. Dr. Geert Tits Dr. Valérie Van Damme. 24 mei 2016
SPIROMETRIE Dr. Geert Tits Dr. Valérie Van Damme 24 mei 2016 Spirometrie: Theorie Belang van spirometrie Vroegtijdige detectie van obstructieve longaandoeningen (vroegere CARA) Spirometrie is gevoeliger
Nadere informatieAstma bij Kinderen. Adembenemend 2015 Hans Berg, Regien Kievits
Astma bij Kinderen Adembenemend 2015 Hans Berg, Regien Kievits Wat wil je weten? Astma is meest voorkomende chronische ziekte bij kinderen Prevalentie: 8 10 % van alle kinderen Standaarden: NHG- en Zorgstandaard
Nadere informatiePiepjes en Pufjes. 8 september 2014
Piepjes en Pufjes 8 september 2014 NHG standaard: Astma bij kinderen Patrick Bindels Huisarts Praktijk Buitenhof Hoofd afdeling Huisartsgeneeskunde Erasmus MC Rotterdam Nieuwe ontwikkelingen bij astma
Nadere informatieDisclosure belangen spreker Adembenemend 2016
Disclosure belangen spreker Adembenemend 2016 (potentiële) belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium
Nadere informatieDUODAGEN NWU 24-25 november. Roel Wennekes Jelmer Haanstra Jouke Hanje
DUODAGEN NWU 24-25 november Roel Wennekes Jelmer Haanstra Jouke Hanje Ketenzorg COPD Inleiding Protocol Voorbereiding op DBC Voorbeeld opzet Pauze Spirometrie blazen Spirometrie beoordelen Inleiding Overheid
Nadere informatieGert verpooten. COPD versus Astma RIZIV RIZIV
Gert verpooten Consensusrichtlijnen COPD versus Astma De onderzoeksgroep van GV ontvangt steun van Fresenius, Amgen, Roche, Novartis, Baxter en Teva. GV is Belgisch hoofdonderzoeker voor de ALTITUDE studie
Nadere informatiePraktische implementatie van astma- en COPD-richtlijnen
Praktische implementatie van astma- en COPD-richtlijnen LOK-programma Domus Medica 2008 Programma Voorstelling en doelstellingen programma Warming-up Casuïstiek Overlopen GINA- en GOLDaanbevelingen Conclusies
Nadere informatieMedicatie bij COPD: Therapie op maat?
IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD DISCLOSURE IN DE BELANGEN HUISARTSENPRAKTIJK SPREKERS: IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK GEEN BELANGENVERSTRENGELING 29 januari + 30 januari 2015
Nadere informatieRespiratoire revalidatie.
Respiratoire revalidatie Iris.coosemans@uzleuven.be Inactiviteit bij COPD Pitta, AJRCCM 2005 Gevolgen van inactiviteit COPD Ventilatoire noden Flow limitatie Air Trapping Hyperinflatie Dyspnoe Deconditionering
Nadere informatieAstma COPD Klinisch - Doet zich meestal voor in
Astma COPD Klinisch - Doet zich meestal voor in kinderen maar ook in volwassenen - Niet-,wel- of ex-roker - Vaak atopie - Familie geschiedenis van astma Overeenkomsten - Chronische aandoeningen - Ontsteking
Nadere informatieBijsluiter gebruik COPD-indicatoren in de huisartsenpraktijk. Fenna Schouten Versie 3
Bijsluiter gebruik COPD-indicatoren in de huisartsenpraktijk Fenna Schouten 09-02-2017 Versie 3 Inhoud Overzicht van de indicatoren... 2 Populatie... 2 Monitoring... 2 Behandeling... 2 Beschrijving per
Nadere informatieRol van longfunctietesten in de diagnose van COPD VVLR Prof W. Janssens Dienst Pneumologie Leuven
Rol van longfunctietesten in de diagnose van COPD VVLR - 2016 Prof W. Janssens Dienst Pneumologie Leuven Inleiding Diagnose van COPD op basis van FEV1/FVC ratio Problemen Fixed ratio - Lower limit Reversibiliteit
Nadere informatiecopd-behandeling breder dan alleen medicatie
Vermindering ziektelast moet uitgangspunt zijn copd-behandeling breder dan alleen medicatie Medicatie is slechts een onderdeel van de totale copd-behandeling, zegt prof. dr. Emiel Wouters, hoofd van de
Nadere informatieDiabetes en longziekten
Diabetes en longziekten Chronisch obstructief longlijden (COPD) Richard Dekhuijzen UMC St Radboud, Nijmegen richard.dekhuijzen@gmail.com Wat is COPD? Chronisch Obstructief Longlijden (COPD) is een verzamelnaam
Nadere informatieIndeling presentatie
Gho-Go COPD terugkomdag COPD ketenzorg 7 oktober 2014 Norbert IJkelenstam Kaderhuisarts astma/copd 1 Indeling presentatie Aandachtspunten vanuit spiegelinformatie 2014 De nieuwe NHG COPD standaard 2015
Nadere informatieTussentoets Long (TT-2) Hart en Long 8WA03. Woensdag 3 april 2013 8.45-10.30
Tussentoets Long (TT-2) Hart en Long 8WA03 Woensdag 3 april 2013 8.45-10.30 Faculteit Biomedische Technologie BSc opleiding Medische Wetenschappen en Technologie Verantwoordelijk docent: C. Bouten Coördinator
Nadere informatieIMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD GEEN BELANGENVERSTRENGELING
IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD DISCLOSURE IN DE BELANGEN HUISARTSENPRAKTIJK SPREKERS: GEEN BELANGENVERSTRENGELING 29 januari + 30 januari 2015 KADERHUISARTS SCHAKEL TUSSEN WETENSCHAP EN PRAKTIJK IMPLEMENTATIE
Nadere informatieDe nieuwe standaarden astma en COPD. Wat is nieuw
De nieuwe standaarden astma en COPD Wat is nieuw De patiënt staat centraal Veranderingen Nieuwe definitie luchtwegobstructie Nieuwe indeling ernst astma en COPD Plaats reversibiliteitstest bij astma en
Nadere informatieVersie augustus Zorgprotocol COPD
Versie augustus 2018 Zorgprotocol COPD Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Inclusiecriteria... 4 3. Uitvoering zorg... 5 3.1 Nieuwe COPD-patiënt (na stellen diagnose)... 5 3.2 Bekende COPD-patiënt (follow-up)...
Nadere informatieSANDWICHSCHOLING COPD Goede COPD zorg: resultaat van goede samenwerking 28 juni Scharnierconsult. Uitgangspunt
SANDWICHSCHOLING COPD Goede COPD zorg: resultaat van goede samenwerking 28 juni 2012 Scharnierconsult, ziektelast en persoonlijk behandelplan Marion Teunissen en Rudy Bakker Werkgroep COPD Synchroon Scharnierconsult
Nadere informatieAstma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten
Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten Astma Chronische ontstekingsreactie van de luchtwegen die samengaat met de neiging van het luchtwegsysteem om sneller
Nadere informatieZiektelastmeter: adviezen eerstelijn
nee, nooit gerookt U rookt niet. Heel goed! Voor COPD- patiënten is het van groot belang om niet te roken. roken exacerbaties Voorheen ja en gemotiveerd om te stoppen Ja, niet gemotiveerd om te stoppen
Nadere informatieNajaar 2008. Rookstopcursus CM Leuven najaar
Stoppen met roken en volhouden Najaar 2008 1 Kennismaking 1. Inleiding Groepsbegeleider: Geert Celis Prive: GSM: 0477/76 63 15 geert.celis2@telenet.be Werk: 016/34 03 70 geert.celis@uzleuven.be Relaxatietherapeute:
Nadere informatieToetsvragen en stellingen Antwoorden met verklaring
Toetsvragen en stellingen Antwoorden met verklaring Stellingen 1. Als de benauwdheidsklachten minder worden, kan de onderhoudsmedicatie gestopt worden. Eens/ oneens Deze gedachte is een reden waarom veel
Nadere informatieNieuwe medicatie voor astma / COPD
Nieuwe medicatie voor astma / COPD Waarom nieuwe middelen? Betere werkzaamheid Mindere bijwerkingen Minder frequente toedieningen Nieuw inhalatie-apparaat Goedkoper Met de tijd meegaan; wil niet achter
Nadere informatieVRAGEN OVER GESTELDE VEEL COPD
VEEL GESTELDE VRAGEN OVER COPD VEEL GESTELDE VRAGEN OVER COPD Assoc. Prof. Dr. N.H. Chavannes Prof.dr. P.N.R. Dekhuijzen 2013 2013 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media BV, Houten Alle
Nadere informatieBarbara van Maanen Ruth Mies Lentebries 6 maart 2019
Barbara van Maanen Ruth Mies Lentebries 6 maart 2019 Al jarenlang onder controle bij longarts vanwege COPD Voorgeschiedenis zoals beschreven in laatste brief voorganger : 1980 reumatische artritis 1996
Nadere informatieCOPD, astma en ACOS bij volwassenen. Dr. Stefan Morreel Wijkgezondheidscentrum t Spoor Borgerhout
COPD, astma en ACOS bij volwassenen Dr. Stefan Morreel Wijkgezondheidscentrum t Spoor Borgerhout Disclaimer Deze presentatie werd opgesteld In samenwerking met Belgische longspecialisten en huisartsen
Nadere informatieIndeling presentatie
Gho-Go COPD ketenzorg avond 10 september 2013 Norbert IJkelenstam Kaderhuisarts astma/copd 1 Indeling presentatie Aandachtspunten vanuit spiegelinformatie 2013 Het begrip ziektelast en de COPD ziektelastmeter
Nadere informatieGebruik van verneveling/ dosis aërosol en voorzetkamers
Gebruik van verneveling/ dosis aërosol en voorzetkamers Van Dyck Lieve Verpleegkundige, Consultatie longziekten, UZ Antwerpen April 2011 Doel Een algemeen overzicht te geven van de meest gebruikte inhalatiemethodes
Nadere informatieCOPD en droogpoederinhalatoren
COPD en droogpoederinhalatoren diensthoofd inwendige geneeskunde Dienst pneumologie Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper Secretariaat pneumologie: 057 35 71 90 www.yperman.net 1 Wat is COPD?
Nadere informatieStichting Gezond Monnickendam. Protocol COPD Diseasemanagement HA/POH/PA
Stichting Gezond Monnickendam Protocol COPD Diseasemanagement HA/POH/PA Casefinding door HA (huisarts), PA (praktijkassistent) en apotheek Signalerende rol PA, bij: o langdurige of recidiverende luchtwegklachten
Nadere informatie1 Definitie, epidemiologie en risicofactoren Niels Chavannes en Hans in t Veen
1 Definitie, epidemiologie en risicofactoren Niels Chavannes en Hans in t Veen Definitie Chronisch obstructief longlijden (Chronic Obstructive Pulmonary Disease, COPD) wordt in de huisartsenrichtijn COPD
Nadere informatiePalliatieve noden bij personen met COPD
Palliatieve noden bij personen met COPD Nausikaä Nuyttens Kwaliteitscoördinator Wit-Gele Kruis Vlaams Brabant Charlotte Scheerens Doctoral Researcher End-of-life Care Research Group VUB - UGent Overzicht
Nadere informatieSpiegelavond Medrie-Flevoland. 22 mei Folkert Allema, kaderarts astma-copd
Spiegelavond Medrie-Flevoland 22 mei 2019 Folkert Allema, kaderarts astma-copd Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Nadere informatie10 november UMCU-WKZ-KLZ 2000 Blad 1
Longfunctie Onderzoek bij kinderen Workshop Longfunctie Spirometrie, Flow-Volume meting en Bronchiale hyperreactiviteit Inleiding Theorie Flow-Volume meting Anneke Landstra Maarten Kuethe Theorie bronchiale
Nadere informatieWerkafspraken huisartsen longartsen Maasziekenhuis januari 2016
Werkafspraken huisartsen longartsen Maasziekenhuis januari 2016 Inleiding: Deze regionale afspraak is een vernieuwde versie van de afspraken uit het handboek COPD gebaseerd op de zorgstandaard COPD 2013,
Nadere informatieLongfunctie HISTAMINEDREMPEL BEPALING
Longfunctie HISTAMINEDREMPEL BEPALING INLEIDING U bent ingestuurd voor een histaminedrempel bepaling. In deze folder leest u wat dit onderzoek inhoudt en wat er van u verwacht wordt. VOORBEREIDING THUIS
Nadere informatieRegionaal formularium astma / COPD
Regionaal formularium astma / COPD Dr. V. van der Meer, huisarts / kaderarts astma COPD Drs. R. Roelofsen, huisarts / kaderarts i.o. astma COPD Welk middel en device kiest u? Mw. A, 40 jaar Astma, nieuw
Nadere informatieVoor persoonlijk gebruik, niet ter distributie
Voor persoonlijk gebruik, niet ter distributie ASTMA en COPD: de juiste combinatietherapie voor de juiste patiënt Guy BRUSSELLE Dienst Longziekten UZ Gent 10/02/2015 Astma en COPD: overzicht Astma versus
Nadere informatieFysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten
Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten 5 april 2017 Sarcoïdose ontsporing afweersyteem ophoping afweercellen: granulomen overal in lichaam: longen, lymfesysteem, huid,
Nadere informatieKeuze van device: een uitdaging
Keuze van device: een uitdaging Daniël Schuermans Longfunctie Biomedical research unit BVPV upgrade Aërosol 0 Vanuit het device Vanuit de patiënt Vanuit het device Vanuit de patiënt nt Fysica Medische
Nadere informatieCOPD PROTOCOL. CELLO Leiden. Auteur: Mw. M. v. Mierlo, praktijkondersteuner
COPD PROTOCOL CELLO Leiden Auteur: Mw. M. v. Mierlo, praktijkondersteuner September 2010 1 Inleiding CELLO, Coöperatie Eerste Lijn Leiden en Omstreken, is een organisatie van solistisch werkende huisartsen,
Nadere informatieWat is nieuw in longfunctie? Jan Willem van den Berg Longarts
Wat is nieuw in longfunctie? Jan Willem van den Berg Longarts Oude situatie Referenties dateren uit de jaren 50-60 Groep mijnwerkers en staalarbeiders (ECCS) Vrouwen niet als referentie geïncludeerd (globaal
Nadere informatieAcute bronchitis bij volwassenen
bij volwassenen L.J. Dupont, MD, PhD www.lung.be Acute exacerbatie van chronische bronchitis frequent probleem in klinische praktijk meest frequente infectie van de lagere luchtwegen frequente oorzaak
Nadere informatieMedicatie bij COPD: Therapie op maat?
IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD DISCLOSURE IN DE BELANGEN HUISARTSENPRAKTIJK SPREKERS: IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK GEEN BELANGENVERSTRENGELING 29 januari + 30 januari 2015
Nadere informatieHistamine provocatietest Pneumologie. Patiënteninformatie
Histamine provocatietest Pneumologie Patiënteninformatie Afspraak histamine provocatietest : Heilig Hart Ziekenhuis Leuven Brochure histamine, pneumologie 2 Inhoudstafel 1. Inleiding... 3 1.1. Wat is een
Nadere informatieAstma en COPD: kernpunten voor management.
Astma en COPD: kernpunten voor management. Dr.J.Buffels, Academisch Centrum voor Huisartsgeneeskunde, K.U.Leuven. Januari 2008 Inleiding Deze tekst is een zeer beknopte herhaling van kernpunten inzake
Nadere informatieNotulen Transmuraal overleg Haga Ziekenhuis 5 april 2018
Notulen Transmuraal overleg Haga Ziekenhuis 5 april 2018 Inleiding: Het doel van dit overleg is het verder verhogen van de kwaliteit van astma/copd zorg door o.a. bespreken van actualiteiten, casuïstiek
Nadere informatieHet piepende kind. Nascholing huisartsen. 20 mei 2014. Annejet Plaisier. kinderarts
Het piepende kind Nascholing huisartsen 20 mei 2014 Annejet Plaisier kinderarts Incidentie van wheezing bij kinderen 18 16 Kinderen in % 14 12 10 8 6 4 2 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 MAS-90 Leeftijd
Nadere informatieDISCLOSURE BELANGEN SPREKERS: GEEN BELANGENVERSTRENGELING KADERHUISARTS SCHAKEL TUSSEN WETENSCHAP EN PRAKTIJK
DISCLOSURE BELANGEN SPREKERS: GEEN BELANGENVERSTRENGELING KADERHUISARTS SCHAKEL TUSSEN WETENSCHAP EN PRAKTIJK Implementatie van Astma en COPD in de huisartsenpraktijk 29 & 30 januari 2015 KADERHUISARTS
Nadere informatieNHG-standaard COPD Anno 2015
NHG-standaard COPD Anno 2015 Jiska B. Snoeck-Stroband, huisarts J.B.Snoeck-Stroband@umc.n Huisartspraktijk Akeei, Den Haag Afd Medische Besiskunde, LUMC, Leiden CAHAG bestuur 1 Discosure beangen Jiska
Nadere informatieWerkwijze Interpretatie van spirometrie
Werkwijze Interpretatie van spirometrie Document ID NVLA 160620 ww IntSpir Document titel Interpretatie van spirometrie Publicatiedatum Juni 2016 Versie 1.0 Herzieningsdatum Juni 2021 Doel Het standaardiseren
Nadere informatieklacht afkorting voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease, een
: factoren verergeren en 3 klacht afkorting voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease, een, zoals ingen voornaamste de doen om te verbeteren. Daarom hebben we deze serie werkboeken voor zelfmanagement
Nadere informatie