Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE"

Transcriptie

1 Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Leefmilieu Brussel Inleiding verwarming: theorie en uitdagingen Gauthier Keutgen ICEDD asbl

2 Doelstelling van de presentatie Beschrijving van verwarmingssystemen en daarmee samenhangende technologieën Voorstelling van de energieuitdagingen verbonden aan deze technologieën De doelstelling bestaat uit het begrijpen van enkele belangrijke principes rond het functioneren van CV-systemen zodat men over de basiskennis beschikt om gefundeerde beslissingen te nemen in de ontwerpfase De presentatie geeft dus geen antwoord op volgende vragen : Welke technologie moet ik kiezen? Hoe ontwerp ik mijn systeem (dimensionnering, )? Hoe kan ik mijn systeem het best beheren? Hoe kan een bestaand systeem verbeterd worden? Voor deze vragen verwijzen we naar de presentaties uit de andere modules (ind. en collectieve huisvesting, energie-adviseur, energieverantwoordelijk) 2

3 Overzicht De energieuitdagingen rond verwarming Productie Ketels en branders : principes, types en performantie Regelingsprincipes van ketels Warmtepompen Regeling De werking van een centrale regeling begrijpen Lokale regeling : de thermostatische kraan De energieuitdaging van de regeling begrijpen Distributie : Circulatiepompen Afgifte : de karakteristieken van de afgifte-elementen begrijpen Wettelijke verplichtingen Conclusie 3

4 Hoe zit het met het energieverbruik in woningen? 40% 27% Verwarming in eengezinswoningen Specifiek elektriciteitsverbruik Keuken Sanitair warm water 49% 13% 37% 1% Elektriciteit Andere Stookolie Aardgas 10% Bijzetverwarming 20% 1% 17% 5% Verwarming van appartementen 49% Verwarming van woningen Verwarming van appartementen 31% Totaal excl hoofdverwarming Verdeling van het reële energieverbruik in de residentiële sector in 2009 per gebruikspost Verdeling van de energiefactuur in de residentiële sector per energievector en per gebruikspost in 2009 (bron: Energiebalans in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 2009 BIM) 4

5 De verbruiken in de tertiaire sector 1% 25% Warm water voor verwarming Verlichting HVAC 4% 52% Andere Pompen 18% 5 (bron: Energiebalans in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 2009 BIM)

6 De verliezen? Een deel van de warmte gaat verloren via de schouw Verliezen van... Productie Distributie Afgifte Regeling 6

7 Thermisch schema van een gebouw 1a Qt : Transmissieverliezen 1b Ql : Ventilatieverliezen 2a Qs : Zonnewinsten 2b Qi : Interne winsten 3 Be : Netto energiebehoefte 4 Psys : Systeemverliezen 5 Efinaal : Finaal verbruik 6 Eprim : Primair verbruik 7

8 Samenvattend... Type van installatie Rendementen in % (hglobal = hproductie x hdistributie x hémissie x hafstelling) hproductie hdistributie hemissie hregulering hglobaal Oude, te grote verwarmingsketel lange distributieleidingen % % % % % Oude verwarmingsketel met geschikte afmetingen, korte distributieleidingen % % 95 % 90 % % Hogerendementsketel, korte distributieleidingen, achteraan geïsoleerde radiatoren, regulering via een externe sonde, thermostatische kranen, % 95 % % 95 % % 8

9 Overzicht De energieuitdagingen rond verwarming Productie Ketels en branders : principes, types en performantie Regelingsprincipes van ketels Warmtepompen Regeling De werking van een centrale regeling begrijpen Lokale regeling : de thermostatische kraan De energieuitdaging van de regeling begrijpen Distributie : Circulatiepompen Afgifte : de karakteristieken van de afgifte-elementen begrijpen Wettelijke verplichtingen Conclusie 9

10 Stookolie of gas? De energie-efficiëntie Stookolie Gas Productierendement 86 % 92 % 102 % 10

11 Het productierendement sterk afhankelijk van de ketelverliezen Verliezen in bedrijf Stilstandsverliezen Als de brander aan het werken is... Als de brander niet aan het werken is... 11

12 Het verbrandingsrendement is sterk afhankelijk van de verliezen bij een ketel in bedrijf 12

13 Ketels met pulsbrander (gas - stookolie) Stilstandsverliezen De stilstandsverliezen zijn bij moderne aangeblazen branders zeer laag (grootte-orde 0,1... 0,4 % van het nominaal ketelvermogen). Verbrandingsrendement Het verbrandingsrendement van ketels is afhankelijk van de keuze van de brander en zijn regeling. Met een goed afgestelde brander is een verbrandingsrendement van % zeker mogelijk in de huidige generatie van de meest performante ketels. Seizoensrendement De lage stilstandsverliezen en de mogelijkheid om hogere verbrandingsrendementen te halen (zonder condensatie), maken van de ketels met pulsbrander momenteel de meest performante «traditionele» ketels Voorbeeld : neem een correct gedimensionneerde ketel (belastinggraad (nb/nt) van 0,3) met 0,2 % stilstandsverliezen (qe) en een nuttig vermogen (nnuttig ) van 93 %. Het seizoensrendement van deze ketel wordt dan geschat op : nseiz = nnuttig / (1 + qe x (NT/NB - 1)) nseiz = 93 [%] / (1 + 0,002 x ((1/0,3) - 1)) = 92,6 [%] 13

14 Ketel met atmosferische brander (gas) Voordeel De lagere prijs. Een atmosferische ketel uit het basisgamma kost minder dan een ketel met pulsbrander. Minder lawaai. Een atmosferische ketel heeft geen ventilator en maakt dus minder lawaai dan een pulsbrander. Makkelijker te monteren en af te stellen. Mogelijk om meerdere ketels op eenzelfde schouw aan te sluiten. Nadelen Lager verbrandingsrendement % (voorgemengeld), <90% voor oudere. Een netto lager seizoensrendement, tot 20% lager in vergelijking met ketels met een pulsbrander. Voornamelijk te wijten aan de stilstandsverliezen! (0,8 1,3% - 0,6 0,7 %) Dimensionnering van de schouw veel belangrijker! Uitstoot van vervuilende stoffen en in het bijzonder van NOx netto hoger dan bij de andere technologieën. 14

15 Lagetemperatuursketel (gas stookolie) Ketel die kan werken bij een lage ketelwatertemperatuur Voordelen : Verlagen van de stilstandsverliezen : zeker van belang bij oude ketels (atmosferische) Beschermen van de ketel als de regeling gebeurt met een thermostaat (huishoudelijk) Verbeteren van het verbrandingsrendement : neen! En waarom niet kiezen voor condensatie als dat mogelijk zou zijn? 15

16 Condensatieketels (gas - stookolie) Principe : afkoelen van de rookgassen om de warmte uit de waterdamp in die rookgassen te recupereren Voordelen uitstekend verbrandingsrendement weinig stilstandsverliezen Energiewinst : % op het jaarverbruik Gas : CH O2 -> CO H 2 O Andere : C x H y + n O2 -> x CO 2 + y / 2 H 2 O stookolie Optimaz slechte atmosferische gasketel h verbrand = % h jaar = % 16

17 Condensatie bij stookolie? Max. 6% latente energie recupereerbaar (10% bij gas) -> terugverdienmogelijkheid van de meerkost dus moeilijk (4>y/x); Gas : CH O2 -> CO H 2 O Andere : C x H y + n O2 -> x CO 2 + y / 2 H 2 O Zuur condensaat (Productie van H 2 SO 4 ) -> ketels moeten dus nog solider zijn en ook behandeling nodig voor afvoer (neutralisatiemengsel met basische elementen) ; Algemeen : gebruik van stookolie «extra» à 50 ppm zwavel. Duurdere brandstof. Dauwpunt bij stookolie ligt lager ( C) -> er moet dus aan nog lagere water t gewerkt worden en de afgifte-elementen nog meer overgedimensionneerd. 17

18 Condensatie : noodzaak aan luchtovermaat 18

19 Hydraulische kringen bij een condensatieketel Branderkeuze 19

20 Brander met 1 of 2 trappen of modulerend? Branderkeuze 20

21 Houtketels : bijvoorbeeld met pellets In 2010 schommelen de genormaliseerde rendementen zoals die door de ketelfabrikanten worden bekendgemaakt voor lagetemperatuursketels rond de 90 en 94 % Het moduleerbereik van het minimaal momentaan vermogen schommelt tussen de 20 à 30 % van het nominaal vermogen Geen nominale rendementen beschikbaar voor condenserende pelletketels 21

22 Overzicht De energieuitdagingen rond verwarming Productie Ketels en branders : principes, types en performantie Regelingsprincipes van ketels Warmtepompen Regeling De werking van een centrale regeling begrijpen Lokale regeling : de thermostatische kraan De energieuitdaging van de regeling begrijpen Distributie : Circulatiepompen Afgifte : de karakteristieken van de afgifte-elementen begrijpen Wettelijke verplichtingen Conclusie 22

23 Regelsystemen : regeling met een aquastaat Ketel op temperatuur gehouden door een aquastaat Voordelen : Nadelen : ter bescherming van oudere ketels stilstandsverliezen van de ketel (handmatig de keteltemperatuur aanpassen, maar opgelet bij ketels die niet geschikt zijn voor lage temperaturen) Thermische shok in de ketel (aanslaan zonder dat er debiet is) Regeling door het warme water golfsgewijs naar de kringen te sturen 23

24 Regelsystemen : regeling in functie van de buitentemperatuur (regeling met glijdende temperatuur) De keteltemperatuur wordt bepaald door een klimaatregelaar en de buitensonde Voordelen : Nadelen : Ketel werkt met variabele temperatuur (in functie van zijn inertie) Oplossing in het geval geen referentielokaal beschikbaar is Keuze van de plaatsing van de buitensonde Moeilijk in te regelen Type van onderbreking 24

25 Stooklijn Uniek voor een gebouw Afhankelijk van : de isolatie van het gebouw het te veel aan vermogen van de radiatoren de ingestelde temperaturen Wordt gedefinieerd door : haar helling haar parallelle verschuiving 25

26 Regelsystemen : regeling met een omgevingsthermostaat Omgevingsthermostaat stuurt de brander, aquastaat = beveiligingsaquastaat Voordelen : beheer van de temperatuur in het referentielokaal, gemakkelijke nachtverlaging werken bij variabele keteltemperatuur (in functie van zijn inertie) heropstart bij vol vermogen Nadelen : Condensatie bij niet lagetemperatuurketels 26

27 Overzicht De energieuitdagingen rond verwarming Productie Ketels en branders : principes, types en performantie Regelingsprincipes van ketels Warmtepompen Regeling De werking van een centrale regeling begrijpen Lokale regeling : de thermostatische kraan De energieuitdaging van de regeling begrijpen Distributie : Circulatiepompen Afgifte : de karakteristieken van de afgifte-elementen begrijpen Wettelijke verplichtingen Conclusie 27

28 Warmtepompen (WP) Warmtebron Koudebron Principe : de aanwezige energie van buiten naar binnen brengen Dimensionnering heel belangrijk : meerdere warmtewisselaars : buiten : bv. bij grond/water: warmte van grond naar water en van water naar de WP binnen : bv. bij lucht/water: WP naar water en van water naar lucht Opgelet: verschil tussen de momentane performantie en de «gemiddelde» performantie over het stookseizoen! 28 28

29 Risico op verwarring! WP Momentane performantie : Het rendement van een WP («ε» genoemd, performantie-indicator) Houdt enkel rekening met de door de compressor verbruikte energie Geeft een momentopname van 1 werkingsregime (1 temperatuursregime) Momentane performantie met inbegrip van de hulptoestellen : «COP»: Coefficient of Performance (Europese norm EN 255 bepaalt de COP ipv de performantie-indicator) Idem als "ε" maar met inbegrip van het verbruik van de hulptoestellen (eigen aan 1 projet) Jaarlijkse performantie met inbegrip van de hulptoestellen : «COPj»: COP over een jaar Geeft een beeld van de gemiddelde COP over een volledig jaar Theoretische evaluatie van de jaarlijkse performantie : «SPF»: Seasonal Performance Factor Theoretische evaluatie van de COPj 29 29

30 WP Type Berekende minimum COPj Berekende maximum COPj Verhouding Eprim/Enuttig bij f=2,5 (EPB) en minimum COPj Verhouding Eprim/Enuttig bij f=2,5 (EPB) en maximum COPj CO2-uitstoot: minimum COPj (gram equivalente CO2/kWh) CO2-uitstoot: maximum COPj (gram equivalente CO2/kWh) lucht-lucht 2,2 3,5 1,14 0, lucht-water 2,5 3,5 1 0, water-water 3 4,5 0,83 0, directe elektrische verwarming 1 1 2,5 2, verwarming met aardgas 0,92 1,05 1,09 0, Bronnen: de facilitator WP van het Waals Gewest, EF4, een Belgische WPspecialist Paul Cobut, een rapport van de Vlaamse overheid over de installatie van een WP 30

31 WP : Keuze van de warmtebron?? De energie-efficiëntie van een warmtepomp is, onder andere, afhankelijk van de temperatuur van de koudebron en van haar stabiliteit doorheen het stookseizoen. In dalende volgorde van efficiëntie : 1. Water uit watervoerende lagen 2. Oppervlaktewater 3. Zeer diepe geothermische boringen 4. Geothermische sonde 5. Bodemlussen 6. Buitenlucht 31

32 WP : Impact op het broeikaseffect Om de impact op het broeikaseffect van een warmtepomp, en dus de geproduceerde hoeveelheden CO2, te berekenen, moet men volgende elementen kennen : 1. Elementen gelinkt aan het warmtedragend medium 2. Elementen gelinkt aan de gebruikte primaire energie voor de werking van de warmtepomp en de hulptoestellen 3. Elementen gelinkt aan het gebruik van de warmtepomp WP bodem/bodem WP buitenlucht/water WP water/water WP bodem/water WP glycolwater/water (directe ontspanning) (directe verdamping en condensatie) (A2/W35) (W10/W35) (B0/W35) (B-5/W35) (B-5/B35) Verwarmingsvermogen 20 kw 20 kw 20 kw 20 kw 20 kw Gemiddelde COP over seizoen 3,5 4, Elektrisch verbruik =12600 kwh/jaar =9000 kwh/jaar =10000 kwh/jaar =10000 kwh/jaar =10000 kwh/jaar Hoeveelheid koelmiddel 6 kg 2,5 kg 2,5 kg 10 kg 18 kg Verlies aan koelmiddel = 0,18 kg/jaar = 0,075 kg/jaar = 0,075 kg/jaar = 1 kg/jaar = 1,8 kg/jaar Impact koelmiddel =9180 kg CO2 =3825 kg CO2 =3825 kg CO2 =40500 kg CO2 =72900 kg CO2 Energie-impact = kg CO2 =82080 kg CO2 =91200 kg CO2 =91200 kg CO2 =91200 kg CO2 Balans =6205 kg CO2/jaar =4295 kg CO2/jaar =4751 kg CO2/jaar =6585 kg CO2/jaar =8205 kg CO2/jaar De tabel toont de uitgestoten hoeveelheden CO2 door de verschillende types WP met een thermisch vermogen van 20 kw, met R407C als koelmiddel (GWP100 = 1800 kg CO2/kg KM). 32

33 Overzicht De energieuitdagingen rond verwarming Productie Ketels en branders : principes, types en performantie Regelingsprincipes van ketels Warmtepompen Regeling De werking van een centrale regeling begrijpen Lokale regeling : de thermostatische kraan De energieuitdaging van de regeling begrijpen Distributie : Circulatiepompen Afgifte : de karakteristieken van de afgifte-elementen begrijpen Wettelijke verplichtingen Conclusie 33

34 Performantie van de regeling? Geen rekening gehouden met interne en zonnewinsten Nachtverlaging niet geoptimaliseerd Binnentemperatuur wordt niet gecontroleerd Geen weekprogramma Reële temperatuur Ingestelde temperatuur 34

35 Regeling? 35

36 De watertemperatuur aanpassen 36

37 in functie van de omgevingstemperatuur 37

38 Mengkraan of «3 weg»-kraan De kraan is 100% open De kraan mengt 50% van het debiet van de ketel met 50% van het debiet van de retour van de radiatoren De kraan is gesloten; het water van de radiatoren circuleert in een gesloten circuit en koelt af 38

39 Referentielokaal? 39

40 Bij meerdere kringen... 40

41 Is er geen referentielokaal mogelijk... 41

42 T van het ketelwater De stooklijn: variërende energiebehoefte, variërende temperatuur Buitentemperatuur 42

43 Regelingen binnenklimaat 43

44 Bij meerdere gevels met verschillende oriëntatie... 44

45 Overzicht De energieuitdagingen rond verwarming Productie Ketels en branders : principes, types en performantie Regelingsprincipes van ketels Warmtepompen Regeling De werking van een centrale regeling begrijpen Lokale regeling : de thermostatische kraan De energieuitdaging van de regeling begrijpen Distributie : Circulatiepompen Afgifte : de karakteristieken van de afgifte-elementen begrijpen Wettelijke verplichtingen Conclusie 45

46 Afgegeven vermogen (%) Thermostatische kranen : debiet aanpassen ifv de behoeften : geen zaligmakende oplossing! Debiet (%) Debiet (%) 1.thermostatisch element 2. instelregeling 3. overbrengingsas 4. veer met «geheugen» 5. afsluitregelklep 46

47 Vaak voorkomend ondoelmatig gebruik Voorbeelden In een niet gebruikt lokaal staan de thermostatische kranen ingesteld op stand *. Bij aankomst van de gebruikers, worden deze vaak op 5 gezet : nochtans zal het niet sneller warmer worden op stand 5 dan op stand 3. In een bezet lokaal leert de gebruikerservaring dat de ideale temperatuur wordt bereikt op stand 3. Op een dag is de binnentemperatuur niet hoog genoeg: de kranen dan op stand 4 zetten heeft geen enkele zin, de kraan staat immers al open. De omgekeerde redenering is ook waar : indien het plots te warm wordt, bijvoorbeeld door bezonning, zal het niets uithalen om de kraan op 1 te zetten, gezien deze in principe al toe zal staan. 47

48 Overzicht De energieuitdagingen rond verwarming Productie Ketels en branders : principes, types en performantie Regelingsprincipes van ketels Warmtepompen Regeling De werking van een centrale regeling begrijpen Lokale regeling : de thermostatische kraan De energieuitdaging van de regeling begrijpen Distributie : Circulatiepompen Afgifte : de karakteristieken van de afgifte-elementen begrijpen Wettelijke verplichtingen Conclusie 48

49 Temperatuur ( C) Temperatuur ( C) Uur Buitentemperatuur Energieverbruik Energieverbruik Een beeld van de mogelijke besparing : de binnentemperatuur Binnentemperatuur Binnentemperatuur Buitentemperatuur Uur 49

50 Temperatuur ( C) Mogelijke onderbrekingstypes Verlagen van de watertemperatuur Volledige onderbreking en heropstarten op een bepaald uur Uur 50

51 Parameters die de besparing beïnvloeden De onderbreking levert meer energiebesparing op naarmate het gebouw slechter is geïsoleerd en bij gebouwen met een lagere inertie,... De energiebesparing bij nachtverlaging bij verschillende types gebouwen in functie van de duur van de onderbreking van de verwarming. Het besparingspercentage is te zien tegenover een permanente verwarming. I. : Gebouwen met lichte thermische massa 51 II. : Gebouwen met zware therm. massa

52 VERWARMING - REGELING Regeling van de ketels Lage temperatuur Regeling van de distributie Homogene thermische zones gebruiksprofiel gevoeligheid voor externe winsten oriëntering Lokale regeling thermostatische kranen Tempertatuur voeler interventie gebruiker? Gebouwbeheerssysteem (GBS) bron: energie+ 32

53 MILIEUASPECTEN : Impact van de regeling op de energieverbruiken De regeling heeft een extreem grote impact op het verbruik : een omgevingstemperatuur die 1 C hoger ligt dan de ingestelde 20 C leidt tot een meerverbruik van minstens 7 %. Als er geen enkele vorm van onderbreking is tijdens periodes dat het gebouw niet in gebruik is, leidt dat tot meerverbruiken van tussen de 5 à 30 % (in functie van de inertie van het gebouw, isolatiegraag en duur van de leegstand). 53

54 Overzicht De energieuitdagingen rond verwarming Productie Ketels en branders : principes, types en performantie Regelingsprincipes van ketels Warmtepompen Regeling De werking van een centrale regeling begrijpen Lokale regeling : de thermostatische kraan De energieuitdaging van de regeling begrijpen Distributie : Circulatiepompen Afgifte : de karakteristieken van de afgifte-elementen begrijpen Wettelijke verplichtingen Conclusie 54

55 Het verminderen van het elektriciteitsverbruik in de stookplaats Het debiet in verwarmingsinstallaties ligt gemiddeld 2,5 keer hoger dan echt nodig. Dat wil eigenlijk zeggen dat in deze bestaande CV-installaties de circulatiepompen 15 keer meer verbruiken dan nodig (het vermogen evolueert als derde macht van het debiet: 15 = 2,5³) (brond : RAVEL-programma, Zwitserland) Oplossing : de circulatiepomp met variabele snelheid, rendabel binnen de 2 jaar in een nieuwe installatie zeker bij aanwezigheid van thermostatische kranen In 2005 creëerde de Associatie van Europese circulatiepompfabrikanten een label (op vrijwillige basis) met een gelijkaardige onderverdeling als bij lampen en huishoudtoestellen (van A tot G). Besparing : we spreken van het verminderen van het elektrisch vermogen met 50 à 70 % in verhouding tot het gemiddelde van de huidige in gebruik zijnde circulatiepompen 55

56 Overzicht De energieuitdagingen rond verwarming Productie Ketels en branders : principes, types en performantie Regelingsprincipes van ketels Warmtepompen Regeling De werking van een centrale regeling begrijpen Lokale regeling : de thermostatische kraan De energieuitdaging van de regeling begrijpen Distributie : Circulatiepompen Afgifte : de karakteristieken van de afgifte-elementen begrijpen Wettelijke verplichtingen Conclusie 56

57 Convectoren, radiatoren of vloerverwarming? Voorbeeld van temperatuurstratificatie bij een verwarming met radiatoren en met convectoren in een slecht geïsoleerd lokaal (bron: Warmteafgifte-elementen" du Groupe de Recherche sur les Émetteurs de Chaleur de l'ademe). 57

58 Convectoren, radiatoren of vloerverwarming? Vloerverwarming is interessant (zowel op het vlak van het comfort als op het vlak van het verbruik) vooral in de kamers boven de verwarmde ruimte zodat er geen verliezen via de bodem zijn, die geen al te grote of variërende warmtewinsten kennen (gebruikers, zon,...), continu in gebruik zijn. Verwarming met convectoren is goed voor lokalen met een sterk wisselende bezetting en warmtevraag (bezond lokaal, vergaderruimte). In alle andere gevallen zijn radiatoren het beste compromis tussen comfort en verbruik. 58

59 Overzicht De energieuitdagingen rond verwarming Productie Ketels en branders : principes, types en performantie Regelingsprincipes van ketels Warmtepompen Regeling De werking van een centrale regeling begrijpen Lokale regeling : de thermostatische kraan De energieuitdaging van de regeling begrijpen Distributie : Circulatiepompen Afgifte : de karakteristieken van de afgifte-elementen begrijpen Wettelijke verplichtingen Conclusie 59

60 EPB-reglementering voor verwarming het Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 3 juni 2010 betreffende de verwarmingssystemen legt nieuwe vereisten op voor de installaties voor centrale verwarming : 1. de openingen voor verbrandingscontrole 2. de verbranding en de emissie van werkende verwarmingsketels 3. de dimensionering van de verwarmingsketels in calorisch vermogen 4. de modulatie van het vermogen van de branders 5. het trekvermogen van de schoorsteen 6. de ventilatie van de stookruimte 7. de dichtheid van het systeem voor de afvoer van verbrandingsgassen en de luchtaanvoer 8. de thermische isolatie van leidingen en accessoires 9. de verdeling van de warmte- en luchtdistributie in zones 10. de regeling van het verwarmingssysteem 11. de bijhouding van een logboek 12. de energiemetingen op de verwarmingsketels 13. de elektriciteitsmetingen op de ventilatoren 14. de warmteterugwinning uit de afgevoerde lucht 15. de aanpassing van het verseluchtdebiet aan het werkelijk gebruik 16. de bijhouding van een energieboekhouding > Start pagina > Professionnelen > Duurzaam beheer > Duurzaam gebouw > Energieprestatie van gebouwen (EPB) > Technische installaties EPB EPB-reglementering voor verwarming 60

61 Overzicht De energieuitdagingen rond verwarming Productie Ketels en branders : principes, types en performantie Regelingsprincipes van ketels Warmtepompen Regeling De werking van een centrale regeling begrijpen Lokale regeling : de thermostatische kraan De energieuitdaging van de regeling begrijpen Distributie : Circulatiepompen Afgifte : de karakteristieken van de afgifte-elementen begrijpen Wettelijke verplichtingen Conclusie 61

62 Verwarming Globaal rendement Rendement in primaire energie Direct elektr. Slecht Huidig park Standaard (puls) Performant (condensatie) Top (WP) 87 % 50 % % 80 % 90 % 400 % 35 % 50 % % 80 % 90 % 160 % CO % 160 % 115 % 100 % 90 % 37 % 62

63 Te onthouden uit deze presentatie In het huidige gebouwenpark slorpt de verwarming % van het energieverbruik op ; Een verwarmingssysteem dient om de warmteverliezen via de gebouwschil op te vangen -> belangrijk om dus eerst en vooral die verliezen te verminderen ; Het globaal rendement van een verwarmingsinstallatie is het resultaat van de 4 onderliggende delen (productie, distributie, afgifte en regeling) ; Het productierendement schommelt tussen %. Maar opgelet: ook rekening houden met investeringskost, CO2-uitstoot, impact op primaire energie en andere milieuimpact ; De regeling betekent een belangrijke energieuitdaging, maar dat mindert wel naarmate het gebouw beter geïsoleerd is ; Radiatoren blijven het beste compromis tussen performantie en comfort ; Keuzecriteria, ontwerp en verbeteren van CV-systemen worden besproken in andere modulen van de opleiding «Energie in duurzaame gebouwen» (module 2, 3, 4 en 5). 63

64 Nuttige hulpmiddellen, websites, enz. : : > Professionelen > Thema > Energie > EPB en binnenklimaat > Technische installaties EPB: > Technieken > Verwarming Referentie Gids duurzame gebouwen en andere bronnen : Fiches ENE 08 en 10 64

65 Contact Gauthier KEUTGEN ir. Responsable d'equipe Energie (Formation) ICEDD asbl - Institut de Conseil en d'etudes en Développement Durable asbl Bvd Frère Orban, 4 - B-5000 Namur (Belgique) : +32 (0) gauthier.keutgen@icedd.be 65

Opleiding Duurzaam Gebouw

Opleiding Duurzaam Gebouw 1 Opleiding Duurzaam Gebouw ENERGIE PASSIEF / LAGE ENERGIE Leefmilieu Brussel Inleiding verwarming: theorie en uitdagingen Gauthier Keutgen ICEDD asbl Doelstelling van de presentatie Beschrijving van verwarmingssystemen

Nadere informatie

Verwarminginstallaties

Verwarminginstallaties Verwarminginstallaties Energiediagnose van een bestaande installatie Verbeteren van een bestaande installatie Een nieuwe installatie ontwerpen Verwarminginstallatie met warm water? 1 Verlies? Verlies?

Nadere informatie

DIAGNOSEVERSLAG VAN EEN VERWARMINGSSYSTEEM VAN TYPE 1

DIAGNOSEVERSLAG VAN EEN VERWARMINGSSYSTEEM VAN TYPE 1 DIAGNOSEVERSLAG VAN EEN VERWARMINGSSYSTEEM VAN TYPE 1 Erkende verwarmingsinstallateur Verantwoordelijke van de technische installaties Naam:... Identificatienummer:... Onderneming:... Btw-nummer:... Straat:...

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE

Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE 1 Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Leefmilieu Brussel VERWARMINGSINSTALLATIES EN SWW INSTALLATIES EFFICIENT ONTWERPEN Kasper DERKINDEREN CENERGIE Doelstellingen van de presentatie Hoe een verwarmings

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw : Ontwerp en regeling van technische installaties

Opleiding Duurzaam Gebouw : Ontwerp en regeling van technische installaties Opleiding Duurzaam Gebouw : Ontwerp en regeling van technische installaties Leefmilieu Brussel Energie becijferen Jonathan FRONHOFFS Cenergie cvba Doelstelling(en) van de presentatie Opfrissen van de theoretische

Nadere informatie

Condenserende Ketels. Energiezuinig : niet enkel tegen de sterk gestegen energieprijzen... Laurent Vercruysse Viessmann Belgium

Condenserende Ketels. Energiezuinig : niet enkel tegen de sterk gestegen energieprijzen... Laurent Vercruysse Viessmann Belgium Condenserende Ketels Laurent Vercruysse Viessmann Belgium Vorlage 1 05/2008 Viessmann Werke Energiezuinig : niet enkel tegen de sterk gestegen energieprijzen... Maar ook : Reserve van fossiele brandstoffen

Nadere informatie

Opleiding Energie. in duurzame gebouwen. Leefmilieu Brussel. De verbruiken voor verwarming in de hand houden (AUDIT VERWARMINGSINSTALLATIES)

Opleiding Energie. in duurzame gebouwen. Leefmilieu Brussel. De verbruiken voor verwarming in de hand houden (AUDIT VERWARMINGSINSTALLATIES) Opleiding Energie in duurzame gebouwen Leefmilieu Brussel De verbruiken voor verwarming in de hand houden (AUDIT VERWARMINGSINSTALLATIES) Gauthier KEUTGEN ICEDD Doelstellingen van de presentatie De belangrijkste

Nadere informatie

Stookplaatsrenovatie. Wat schrijft de EPB Verwarming voor op het vlak van de regeling? Seminarie Duurzame Gebouwen. 7 december 2018.

Stookplaatsrenovatie. Wat schrijft de EPB Verwarming voor op het vlak van de regeling? Seminarie Duurzame Gebouwen. 7 december 2018. Seminarie Duurzame Gebouwen Stookplaatsrenovatie 7 december 2018 Wat schrijft de EPB Verwarming voor op het vlak van de regeling? Behandeling van de eis betreffende de regeling van de verwarmingsinstallaties

Nadere informatie

OPLEVERINGSATTEST VAN EEN VERWARMINGSSYSTEEM VAN TYPE 2

OPLEVERINGSATTEST VAN EEN VERWARMINGSSYSTEEM VAN TYPE 2 OPLEVERINGSATTEST VAN EEN VERWARMINGSSYSTEEM VAN TYPE 2 EPB-verwarmingsadviseur VTI : Onderneming :..... Particulier Naam :... Erkenningsnummer :... Onderneming :... BTW-nummer :... Straat :... Huisnummer

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Opleiding Duurzaam Gebouw: Opleiding Duurzaam Gebouw: Verwarming en sanitair warm water: ontwerp en regeling Leefmilieu Brussel Overzicht van de belangrijkste warmteopwekkers Jonathan FRONHOFFS CENERGIE Doelstelling(en) van de presentatie

Nadere informatie

Energiecongres OVED 2015 Herkennen collectieve installaties - Tips

Energiecongres OVED 2015 Herkennen collectieve installaties - Tips 1 Energiecongres OVED 2015 Herkennen collectieve installaties - Tips Welkom Ing. Daniel Küpper Van Marcke College OVED Energiecongres 25/06/2015 2 Inhoud van de sessie Identificatie brandstof Identificatie

Nadere informatie

OPLEVERINGSATTEST VAN EEN VERWARMINGSSYSTEEM VAN TYPE 1

OPLEVERINGSATTEST VAN EEN VERWARMINGSSYSTEEM VAN TYPE 1 OPLEVERINGSATTEST VAN EEN VERWARMINGSSYSTEEM VAN TYPE 1 Erkende verwarmingsinstallateur VTI : Onderneming :..... Particulier Naam :... Erkenningsnummer :... Onderneming :... BTW-nummer :... Straat :...

Nadere informatie

Verwarming en klimaatregeling

Verwarming en klimaatregeling Verwarming en klimaatregeling BRISE Thomas Deville Facilitator Duurzame gebouwen Doelstelling(en) van de presentatie De werking van een installatie voor verwarming / SWW / koeling begrijpen De technische

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Bouwen : Ontwerp en regeling van technische systemen (warmte, HVAC, SWW)

Opleiding Duurzaam Bouwen : Ontwerp en regeling van technische systemen (warmte, HVAC, SWW) Opleiding Duurzaam Bouwen : Ontwerp en regeling van technische systemen (warmte, HVAC, SWW) Leefmilieu Brussel KEUZE VAN WARMTEPRODUCTIE- EN SWW-SYSTEEM IN INDIVIDUELE WOONEENHEDEN EN DE COLLECTIEVE HUISVESTING

Nadere informatie

Afstellen van verwarmingsinstallaties. Paul De Schepper

Afstellen van verwarmingsinstallaties. Paul De Schepper Afstellen van verwarmingsinstallaties Paul De Schepper Doel Aandacht besteden aan REG Werkwijze : Checklist afstellen van verwarmingsinstallaties www.ond.vlaanderen.be/energie/maatregelen.htm Afstellen

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw : Ontwerp en regeling van technische installaties

Opleiding Duurzaam Gebouw : Ontwerp en regeling van technische installaties Opleiding Duurzaam Gebouw : Ontwerp en regeling van technische installaties Leefmilieu Brussel Warmte-emissie systemen: principes en uitdagingen Raphaël Capart ICEDD asbl Doelstelling(en) van de presentatie

Nadere informatie

De EPBreglementering voor verwarming

De EPBreglementering voor verwarming De EPBreglementering voor verwarming Alain Beullens DPT Verwarming en Klimaat EPB April 2014 Algemene context Gebouwen = 40% van het energieverbruik! 2 Algemene context Brussels Hoofdstedelijk Gewest Volgens

Nadere informatie

Gebruikersdag. Warmtepomp. Het Warmte Effect

Gebruikersdag. Warmtepomp. Het Warmte Effect Gebruikersdag Warmtepomp Het Warmte Effect Programma 20.00 uur Thermostaat regelen + Temperatuur instellingen + Weersafhankelijkheid + Geluid + Besparing 20.30 uur Inregelen afgiftesysteem 21.00 uur Collectieve

Nadere informatie

Dankzij EPB uw verwarmingsinstallatie performant maken

Dankzij EPB uw verwarmingsinstallatie performant maken 1 Seminarie Duurzaam Bouwen: Dankzij EPB uw verwarmingsinstallatie performant maken 21 oktober 2014 Leefmilieu Brussel De regelgeving EPB-verwarming Alain BEULLENS, DPT VERWARMING en KLIM EPB LEEFMILIEU

Nadere informatie

De warmtepomp, een niet te onderschatten potentieel in Brussel!

De warmtepomp, een niet te onderschatten potentieel in Brussel! Seminarie Duurzaam Bouwen: De warmtepomp, een niet te onderschatten potentieel in Brussel! 4 maart 2016 Leefmilieu Brussel Integratie, regeling en link van warmtepompen met andere hernieuwbare energieën

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Opleiding Duurzaam Gebouw: Opleiding Duurzaam Gebouw: Verwarming en sanitair warm water: ontwerp en regeling Leefmilieu Brussel Energiestromen in het systeem voor verwarming/sww op basis van drie voorbeelden Jonathan FRONHOFFS CENERGIE

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE

Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Leefmilieu Brussel VERWARMINGSINSTALLATIES EN SWW INSTALLATIES EFFICIENT ONTWERPEN Jonathan FRONHOFFS CENERGIE Doelstellingen van de presentatie Hoe een verwarmings

Nadere informatie

EPB-reglementering voor verwarming

EPB-reglementering voor verwarming EPB-reglementering voor verwarming 20/02/2018 Christophe Danlois, departement EPB verwarming en klimaatregeling LEEFMILIEU BRUSSEL Inhoud Wettelijke context Bepalingen Vooruitzichten 2 Inhoud Wettelijke

Nadere informatie

De EPB certificatie van publieke gebouwen en de reglementering EPB verwarming

De EPB certificatie van publieke gebouwen en de reglementering EPB verwarming De EPB certificatie van publieke gebouwen en de reglementering EPB verwarming Cindy Devacht Afd. Energie, lucht, klimaat en duurzame gebouwen Dpt. EPB technische installaties en PLAGE INHOUD Herziening

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE

Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE 1 Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Leefmilieu Brussel Het efficiënt ontwerpen van een koelinstallatie Filip GRILLET Cenergie CVBA Doelstellingen van de presentatie Concept en componenten hydraulisch

Nadere informatie

Ruimteverwarming. 1 Inleiding... 1. 2 Energieverbruik ruimteverwarming... 2. 3 Centrale verwarming... 3. 4 Decentralisatie... 4

Ruimteverwarming. 1 Inleiding... 1. 2 Energieverbruik ruimteverwarming... 2. 3 Centrale verwarming... 3. 4 Decentralisatie... 4 1 Inleiding... 1 2 Energieverbruik ruimteverwarming... 2 3 Centrale verwarming... 3 4 Decentralisatie... 4 5 Convectieverwarming... 5 6 Stralingsverwarming... 9 7 Keuzecriteria... 11 1 Inleiding Voor de

Nadere informatie

PRO GAHP ROBUR GASABSORPTIEWARMTEPOMPEN

PRO GAHP ROBUR GASABSORPTIEWARMTEPOMPEN PRO GAHP ROBUR GASABSORPTIEWARMTEPOMPEN ROBUR GASABSORPTIEWARMTEPOMPEN CoolingWays ontwikkelt en levert, in samenwerking met Robur, verwarmingssystemen die werken op aardgas. Hierdoor kunnen wij zeer hoge

Nadere informatie

Centrale stookplaatsen

Centrale stookplaatsen Centrale stookplaatsen Ludo Thijs Product Coördinator Heating TOP SECRET SECRET INTERNAL USE ONLY PUBLIC 2 Werking van warmtepomp Expansie ventiel Aangezogen buitenlucht Verdamper Condensor Watercircuit

Nadere informatie

Centrale verwarming. Sven Wuyts, Steunpunt DuBo dienst energiebegeleiding 24 oktober 2016

Centrale verwarming. Sven Wuyts, Steunpunt DuBo dienst energiebegeleiding 24 oktober 2016 Centrale verwarming Sven Wuyts, Steunpunt DuBo dienst energiebegeleiding 24 oktober 2016 Een school verwarmen Achtergrond: Energie Rendement Centrale verwarming: Onderdelen Aandachtspunten Energie Hoeveelheid

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw :

Opleiding Duurzaam Gebouw : Opleiding Duurzaam Gebouw : Ontwerp en regeling van technische systemen (warmte, HVAC, SWW) Leefmilieu Brussel Keuze van warmteproductie- en SWW-systeem DISTRIBUTIE EN AFGIFTE: HYDRAULICA EN REGELING in

Nadere informatie

Gewenste temperatuur in de te verwarmen lokalen PREMIES. Nieuwe verwarmingsketel en keteldimensionering: WAAROM GEEN ENERGIE BESPAREN?

Gewenste temperatuur in de te verwarmen lokalen PREMIES. Nieuwe verwarmingsketel en keteldimensionering: WAAROM GEEN ENERGIE BESPAREN? PREMIES In het Brusselse Gewest bestaan er premies voor de renovatie van uw verwarmingsinstallatie indien u in de Perimeter van Versterkte Ontwikkeling van de Huisvesting (PVOH) woont. Voor meer inlichtingen

Nadere informatie

Verwarming en sanitair warm water

Verwarming en sanitair warm water 1 Installatie-eisen bij renovatie Verwarming en sanitair warm water Inhoudstafel INHOUDSTAFEL... 1 INLEIDING... 2 1. TOEPASSING... 2 2. KETEL... 2 2.1 Energieverbruiksmeters... 3 3. WARMTEPOMP... 4 3.1

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw : Duurzaam bouwen van A tot Z

Opleiding Duurzaam Gebouw : Duurzaam bouwen van A tot Z Opleiding Duurzaam Gebouw : Duurzaam bouwen van A tot Z Leefmilieu Brussel Duurzaam bouwen vanuit de invalshoek van energie. Anne-Laure MAERCKX CENERGIE Doelstelling(en) van de presentatie Een denkoefening

Nadere informatie

Verwarming en ventilatie

Verwarming en ventilatie Verwarming en ventilatie Gebouwen met hoge energieprestaties Mei 2013 Christophe Delmotte, Ir Laboratorium Luchtkwaliteit en ventilatie WTCB Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf Bladzijde

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Opleiding Duurzaam Gebouw: Opleiding Duurzaam Gebouw: Gedeeltelijke en gefaseerde Leefmilieu Brussel van het systeem voor verwarming en SWW Jonathan FRONHOFFS CENERGIE Doelstellingen van de presentatie Een overzicht geven van de

Nadere informatie

Ruimteverwarming met warmtepompen:

Ruimteverwarming met warmtepompen: Ruimteverwarming met warmtepompen: principes en werking van verschillende warmtepompsystemen en toepassingen in woningbouw TRIAS ENERGETICA 2 1 Dus 1. Eerst goed isoleren en luchtdicht bouwen (de warmtebehoefte

Nadere informatie

Verwarmingsauditrapport voor ketels groter dan 100 kw

Verwarmingsauditrapport voor ketels groter dan 100 kw Verwarmingsauditrapport voor ketels groter dan 100 kw Status van het dossier Rapport ingediend onder dossiernummer VBW000011-1510 Gegevens van het gebouw Straat : Europark Nummer : 1046 Postcode : 3530

Nadere informatie

Verwarmingsoplossingen in appartementsbouw

Verwarmingsoplossingen in appartementsbouw Verwarmingsoplossingen in appartementsbouw Ludo Thijs Product Coördinator Heating All Seasons CLIMATE COMFORT Heating Air/air Heat Pumps Applied Systems Refrigeration TOP SECRET SECRET INTERNAL USE ONLY

Nadere informatie

EVALUATIE VAN DE EPB- REGLEMENTERING VOOR VERWARMING IN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST

EVALUATIE VAN DE EPB- REGLEMENTERING VOOR VERWARMING IN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST HELPDESK EPB VERWARMING IN HET BRUSSELS GEWEST EVALUATIE VAN DE EPB- REGLEMENTERING VOOR VERWARMING IN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST EXTRACT GfK 2014 Helpdesk EPB verwarming in Brussels hoofdstedelijk

Nadere informatie

IWT-WP-DIRECT: De impact van regelparameters op de prestatie van residentiële warmtepompinstallaties aan de hand van simulaties

IWT-WP-DIRECT: De impact van regelparameters op de prestatie van residentiële warmtepompinstallaties aan de hand van simulaties IWT-WP-DIRECT: De impact van regelparameters op de prestatie van residentiële warmtepompinstallaties aan de hand van simulaties Jan Hoogmartens (K.U.Leuven) Lieve Helsen (K.U.Leuven) Geeraart Franck (De

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam gebouw : Energie

Opleiding Duurzaam gebouw : Energie Opleiding Duurzaam gebouw : Energie Leefmilieu Brussel AUDIT VAN DE VENTILATIE- EN KLIMATISATIE-INSTALLATIES Jonathan MATTHEWS ICEDD Doelstellingen van de presentatie De belangrijkste mankementen in bestaande

Nadere informatie

AFSTELLING EN REGELING VAN EEN VERWARMINGSINSTALLATIE (VERW 07)

AFSTELLING EN REGELING VAN EEN VERWARMINGSINSTALLATIE (VERW 07) AFSTELLING EN REGELING VAN EEN VERWARMINGSINSTALLATIE (VERW 07) Hoe een installatie afstellen om het energieverbruik optimaal te verminderen? 1. AFSTELLING VAN EEN VERWARMINGSINSTALLATIE Een verwarmingsinstallatie

Nadere informatie

Seminarie Duurzaam Gebouw

Seminarie Duurzaam Gebouw Seminarie Duurzaam Gebouw Een duurzaam energiebeheer voor iedereen Leefmilieu Brussel 31/01/13 PLAGE Scholen 2009-2013 St-Hubertuscollege Pierre URBAIN & Marc LEMYE SeGEC Secrétariat Général de l Enseignement

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE

Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE 1 Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Leefmilieu Brussel VERWARMINGSINSTALLATIES EN SWW INSTALLATIES EFFICIENT ONTWERPEN Kasper DERKINDEREN CENERGIE Doelstellingen van de presentatie Hoe een verwarmings

Nadere informatie

Warmtepompen. Wie, wat, hoe, waar, waarom?

Warmtepompen. Wie, wat, hoe, waar, waarom? Warmtepompen Wie, wat, hoe, waar, waarom? Even voorstellen Thomas Engberts Adviseur energietransitie Specialist (hybride) warmtepompen Gasunie Transport Services B.V. Groningen woont SLIM 3 jaar bezig

Nadere informatie

Alezio. >> Een winnende investering >> Tot 70% energiebesparing >> Behoud van het milieu. Warmte in al zijn éénvoud, warmte uit de lucht!

Alezio. >> Een winnende investering >> Tot 70% energiebesparing >> Behoud van het milieu. Warmte in al zijn éénvoud, warmte uit de lucht! ZONNESYSTEMEN HOUT WARMTEPOMPEN CONDENSATIE OLIE/GAS Alezio WARMTEPOMPEN LUCHT/WATER EASYLIFE Warmte in al zijn éénvoud, warmte uit de lucht! >> Een winnende investering >> Tot 70% energiebesparing >>

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN WARMTEPOMP : ONTWERP HERFST 2018 Optimalisatie: de eindtoestellen Piotr KOWALSKI 2 DOELSTELLINGEN VAN DE PRESENTATIE N Identificeren van de verschillende types afgifte-elementen

Nadere informatie

Systeem - VOLL WONING

Systeem - VOLL WONING S.0. Gegevens en informatiebronnen Systeem - VOLL WONING Algemene kenmerken van het verwarmingssysteem Warmteproductie Ketel Brandstof : Aardgas Fabricagedatum : 01/01/2004 Vermogen : 35,000 kw Warmtedistributie

Nadere informatie

Regeling van grondgekoppelde warmtepompsystemen in kantoorgebouwen. C. Verhelst, L. Helsen KULeuven, Toegepaste Mechanica en Energieconversie

Regeling van grondgekoppelde warmtepompsystemen in kantoorgebouwen. C. Verhelst, L. Helsen KULeuven, Toegepaste Mechanica en Energieconversie egeling van grondgekoppelde warmtepompsystemen in kantoorgebouwen C. Verhelst, L. Helsen KULeuven, Toegepaste Mechanica en Energieconversie Inhoudstafel Situering Grondgekoppelde warmtepompsystemen Huidige

Nadere informatie

INVULFORMULIER Energie Advies Procedure. Aspect: VERWARMINGSINSTALLATIE. Dossiernummer:

INVULFORMULIER Energie Advies Procedure. Aspect: VERWARMINGSINSTALLATIE. Dossiernummer: INVULFORMULIER Energie Advies Procedure Aspect: VERWARMINGSINSTALLATIE Dossiernummer: 1.0 Energiesector Locatie Beschermd volume van energiesector.. m³ Factuur beschikbaar afzonderlijke factuur geen afzonderlijke

Nadere informatie

DE RYCK Klima. 1 kw primaire energie 2,25 kw warmte. ŋ verlies op motor 10% netto vermogen op WP 34% geeft warmte afvoer verwarmingscircuit

DE RYCK Klima. 1 kw primaire energie 2,25 kw warmte. ŋ verlies op motor 10% netto vermogen op WP 34% geeft warmte afvoer verwarmingscircuit DE RYCK Klima LUWAGAM : pomp lucht-water aangedreven met gasmotor PAUL DE RYCK Werking op laag niveau (buitenlucht min. 0 C) omzetten naar warmte op hoog niveau (buiswater max. 50 C) Serreverwarming buis

Nadere informatie

Warmtepompen CONCEPTFICHE 5: Inleiding

Warmtepompen CONCEPTFICHE 5: Inleiding CONCEPTFICHE 5: Warmtepompen Inleiding Uit ervaringen in het dagelijkse leven weten we dat bijvoorbeeld een kop warme koffie op natuurlijke wijze afkoelt door de blootstelling aan de omgevingslucht. Dit

Nadere informatie

Collectieve woningen: renovaties met hoge energieprestatie

Collectieve woningen: renovaties met hoge energieprestatie Seminarie Duurzaam Bouwen : Collectieve woningen: renovaties met hoge energieprestatie 11/12/2015 Leefmilieu Brussel Het belang van het compensatiesysteem voor de warmtebehoefte, een besparing op collectieve

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Opleiding Duurzaam Gebouw: Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzame renovatie: kort overzicht Leefmilieu Brussel Duurzaam bouwen vanuit de invalshoek van energie. Anne-Laure MAERCKX CENERGIE Doelstelling(en) van de presentatie Een denkoefening

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw ENERGIE

Opleiding Duurzaam Gebouw ENERGIE Opleiding Duurzaam Gebouw ENERGIE Leefmilieu Brussel Hernieuwbare elektriciteitsproductie voor woningen met maximum 10 eenheden Gregory Neubourg APERe Doelstellingen van de presentatie Kennis van de belangrijke

Nadere informatie

SANITAIR WARM WATER. Seminarie Duurzaam Bouwen. 10 februari 2017

SANITAIR WARM WATER. Seminarie Duurzaam Bouwen. 10 februari 2017 Seminarie Duurzaam Bouwen SANITAIR WARM WATER 10 februari 2017 Kiezen tussen de verschillende alternatieven voor de productie en verdeling van SWW: op basis van welke criteria? Thomas LECLERCQ Matriciel

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE

Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Leefmilieu Brussel SWW: theoretische inleiding Kasper Derkinderen CENERGIE DOELSTELLINGEN KENGETALLEN SWW PRODUCTIE SWW: PRINCIPES METHODEN VERDELING SWW AFGIFTE SWW

Nadere informatie

LOGBOEK. Verwarmingssysteem type 2. van een flatgebouw. Gebouw:.

LOGBOEK. Verwarmingssysteem type 2. van een flatgebouw. Gebouw:. LOGBOEK Verwarmingssysteem type 2 van een flatgebouw Gebouw:. CONTEXT Het logboek is de 'referentie'-documentatie van de verwarmingssystemen. Het bijhouden van een logboek is een van de eisen van de EPB-reglementering

Nadere informatie

Minder, anders en efficiënter

Minder, anders en efficiënter De Zonne-arc vzw Energiezuinig anders De warmtepomp, de natuur als bron van verwarming. Willy Lievens, Z.O.T. (Zacht Onthechte Technoloog) N.U.L. (Niet Uitgebluste Leraar) Minder, anders en efficiënter

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw :

Opleiding Duurzaam Gebouw : Opleiding Duurzaam Gebouw : De technieken (warmte, ventilatie, SWW): ontwerp en regeling Leefmilieu Brussel Warmteproductiesystemen: principes en uitdagingen Raphaël Capart ICEDD asbl Doelstellingen van

Nadere informatie

Dankzij EPB uw verwarmingsinstallatie performant maken

Dankzij EPB uw verwarmingsinstallatie performant maken Seminarie Duurzaam Bouwen: Dankzij EPB uw verwarmingsinstallatie performant maken 21 oktober 2014 Leefmilieu Brussel De EPB-verwarmingseisen : ook voor bestaande installaties Jean DEGAND, Ingenieur Onafhankelijk

Nadere informatie

Warmtepompen : Wanneer wel of niet?

Warmtepompen : Wanneer wel of niet? Warmtepompen : Wanneer wel of niet? TRIAS ENERGETICA 2 Dus 1. Eerst goed isoleren en luchtdicht bouwen (de warmtebehoefte beperken) 2. Dan duurzame energietechnieken maximaal benutten 3. Als laatste fossiele

Nadere informatie

Hulpenergie in de EPW

Hulpenergie in de EPW Module 3.5 Hulpenergie in de EPW Versie 2.0 1 Hoofdstukkenoverzicht EPW 8 Controle oververhitting 10.5 Verbruik voor koeling 7.7 Transmissieverliezen 7.8 Ventilatie verliezen 7.9 Interne winsten 7.10 Zonnewinsten

Nadere informatie

Installatie-eisen: Voorbeeld: verwarming en sanitair warm water

Installatie-eisen: Voorbeeld: verwarming en sanitair warm water 1 1 Installatie-eisen: Voorbeeld: verwarming en sanitair warm water Inhoudstafel INHOUDSTAFEL... 1 1. ACHTERGROND... 2 2. KETEL... 2 2.1 Installatie-eisen... 2 2.2 Gegevens... 2 2.3 Formule installatierendement...

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN VERWARMING EN SANITAIR WARM WATER: ONTWERP HERFST 2018 Overzicht van de belangrijkste warmteopwekkers Danielle MAKAIRE Op basis van de presentatie van CENERGIE Doelstelling(en)

Nadere informatie

Verwarming & Airconditioning. «Ik wens een VOLWAARDIG alternatief voor een klassiek verwarmingsen. koelsysteem» Solution. AquaFREE RESIDENTIEEL

Verwarming & Airconditioning. «Ik wens een VOLWAARDIG alternatief voor een klassiek verwarmingsen. koelsysteem» Solution. AquaFREE RESIDENTIEEL Verwarming & Airconditioning «Ik wens een VOLWAARDIG alternatief voor een klassiek verwarmingsen koelsysteem» Solution AquaFREE RESIDENTIEEL Solution Ik wens een performante verwarming. Ik wens een milieuvriendelijke

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Waalsekaai nummer 60 bus 11 bestemming appartement type - softwareversie 9.18.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 149 De energiescore

Nadere informatie

Initia Plus HTE Condenserende gaswandketel

Initia Plus HTE Condenserende gaswandketel Initia Plus HTE Condenserende gaswandketel Eenvoud en prestaties : Zowel voor nieuwbouw als voor vervanging Het nieuwe gamma condenserende gasketels, Initia Plus, is speciaal ontworpen voor nieuwbouw en

Nadere informatie

een toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect

een toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect een toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect Programma 20.00 uur Opening Wethouder Johan Aalberts 20.05 uur De initiatiefnemers: ZMf & Zeeuwind 20.15 uur Alles over de warmtepomp Niek Tramper,

Nadere informatie

ROL VAN INSTALLATIETECHNIEKEN EN IMPACT OP UW ONTWERP. Dirk Saelens. Afdeling Bouwfysica, Departement Burgerlijke Bouwkunde, K.U.

ROL VAN INSTALLATIETECHNIEKEN EN IMPACT OP UW ONTWERP. Dirk Saelens. Afdeling Bouwfysica, Departement Burgerlijke Bouwkunde, K.U. NAV STUDIENAMIDDAG MASSIEF PASSIEFBOUW IN DE PRAKTIJK: AANPAK VAN ONTWERP TOT REALISATIE NAAR EEN PASSIEVE WONING OP BASIS VAN TRADITIONELE BOUWMETHODES ROL VAN INSTALLATIETECHNIEKEN EN IMPACT OP UW ONTWERP

Nadere informatie

Een warmtepomp: interessant voor uw woning? Doe de test!

Een warmtepomp: interessant voor uw woning? Doe de test! Een warmtepomp: interessant voor uw woning? Doe de test! Een warmtepomp: interessant voor uw woning? Doe de test! Gratis warmte? 2 Een warmtepomp haalt gratis warmte uit de lucht en gebruikt om uw woning

Nadere informatie

een toekomst zonder gas Warmtepomp Het Warmte Effect

een toekomst zonder gas Warmtepomp Het Warmte Effect een toekomst zonder gas Warmtepomp Het Warmte Effect Programma 20.00 uur Opening 20.05 uur De initiatiefnemers: ZMF & Zeeuwind 20.15 uur Alles over de warmtepomp Niek Tramper, Zeeuwind 21.00 uur Ervaringen

Nadere informatie

Pool & Spa. De Hydro-Pro warmtepompen

Pool & Spa. De Hydro-Pro warmtepompen Pool & Spa Hydro-Pro_warmtepompen_Mertens.indd 1 De Hydro-Pro warmtepompen 3/2/2012 2:49:46 PM Hydro-Pro_warmtepompen_Mertens.indd 2 3/2/2012 2:49:50 PM Efficiënt en economisch De warmte van de buitenlucht

Nadere informatie

De natuurlijke combinatie

De natuurlijke combinatie De natuurlijke combinatie DAIKIN ALTHERMA HYBRIDE WARMTEPOMP 2 Een nieuwe opportuniteit in residentiële verwarming! Steeds meer huiseigenaars willen hun verwarmingssysteem, met name hun gasketel, vervangen

Nadere informatie

Gas HP 35 A. Voor een ecologische totaaloplossing. Productinformatie Remeha Gas HP 35 A

Gas HP 35 A. Voor een ecologische totaaloplossing. Productinformatie Remeha Gas HP 35 A Gas HP 35 A Voor een ecologische totaaloplossing Productinformatie Remeha Gas HP 35 A Duurzaam verwarmen met maximaal rendement De Remeha Gas HP 35A maakt - net zoals een klassieke elektrische lucht/water

Nadere informatie

INFORGAS SPECIAAL DOSSIER NR. 4

INFORGAS SPECIAAL DOSSIER NR. 4 INFORGAS SPECIAAL DOSSIER NR. 4 TECHNISCH DOSSIER HUISHOUDELIJKE CONDENSERENDE KETELS 1. Inleiding HUISHOUDELIJKE CONDENSERENDE KETELS Het basisprincipe van het Rationeel Energiegebruik (REG) voor de centrale

Nadere informatie

Hulpenergie in de EPW

Hulpenergie in de EPW VEA 1 Module 3.5 Hulpenergie in de EPW Versie 2.0 1 Hoofdstukkenoverzicht EPW 8 Controle oververhitting 10.5 Verbruik voor koeling 7.7 Transmissieverliezen 7.8 Ventilatie verliezen 7.9 Interne winsten

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw ENERGIE

Opleiding Duurzaam Gebouw ENERGIE 1 Opleiding Duurzaam Gebouw ENERGIE Leefmilieu Brussel Hernieuwbare elektriciteitsproductie voor woningen met maximum 10 eenheden Gregory Neubourg APERe Doelstellingen van de presentatie Kennis van de

Nadere informatie

Varino en Varino Grande

Varino en Varino Grande Varino en Varino Grande Gas condenserende ketel Modulerend van 8 % tot 100 % Zeer lage NOx Van 65 kw tot 600 kw Varino en Varino Grande De top inzake verwarming De VARINO, zoals de VARINO GRANDE, is een

Nadere informatie

Warmtepompen besparen op energie, niet op comfort

Warmtepompen besparen op energie, niet op comfort WARMTEPOMPTECHNIEK Warmtepompen besparen op energie, niet op comfort Voor verwarming en productie van sanitair warm water in nieuwbouw en renovatie Warmtepomptechniek in nieuwbouwprojecten Nieuw bouwen?

Nadere informatie

Ruimteverwarming EPW: van netto energiebehoefte naar primair verbruik

Ruimteverwarming EPW: van netto energiebehoefte naar primair verbruik VEA 1 Module 3.3 Ruimteverwarming EPW: van netto energiebehoefte naar primair verbruik versie 2.0 1 Overzicht - Algemeen - Systeemrendement - Afgifterendement - Verdeelrendement - Opslagrendement - Opwekkingsrendement

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Meeuwenlaan nummer 111 bus 1 bestemming appartement type - softwareversie 9.15.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 200 De energiescore laat toe om de heid van appartementen

Nadere informatie

een toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect

een toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect een toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect Programma 20.00 uur Opening 20.05 uur De initiatiefnemers: ZMf & Zeeuwind 20.15 uur Alles over de warmtepomp Niek Tramper, Zeeuwind 20.45 uur Ervaringen

Nadere informatie

ATTEST VAN PERIODIEKE CONTROLE

ATTEST VAN PERIODIEKE CONTROLE ATTEST VAN PERIODIEKE CONTROLE Erkende verwarmingsketeltechnicus VTI : Onderneming :... Particulier Naam :... Identificatienummer :... Onderneming :... BTW-nummer :... Straat : Nr.:... Postcode & gemeente:...

Nadere informatie

Seminarie Duurzaam Gebouw

Seminarie Duurzaam Gebouw 1 Seminarie Duurzaam Gebouw Een duurzaam energiebeheer voor iedereen Leefmilieu Brussel 31/01/13 Energiebeheer in stookplaatsen van collectieve woongebouwen en kantoren André Sonon Mitec Overzicht - -

Nadere informatie

Passiefhuis-Platform vzw De REFLEX voor energiebewust bouwen

Passiefhuis-Platform vzw De REFLEX voor energiebewust bouwen Passiefhuis-Platform vzw De REFLEX voor energiebewust bouwen Stefan Van Loon, technical consultant Ruimteverwarming in combinatie met balansventilatie 1 Programma Definitie passiefhuis zeer laagenergie

Nadere informatie

ATLAS D Condens Unit Condensatie gas-olie ketel 32 kw enkel verwarming of met SWW

ATLAS D Condens Unit Condensatie gas-olie ketel 32 kw enkel verwarming of met SWW ATLAS D Condens Unit Condensatie gas-olie ketel 32 kw enkel verwarming of met SWW Kiezen voor meer comfort en energie-besparing. De beste prestaties, met minder verbruik. Kennis en intlegentie ten dienste

Nadere informatie

Energie berekenen A 21 C. 1. Transmissieverliezen 2. Ventilatieverliezen 3. Infiltratieverliezen

Energie berekenen A 21 C. 1. Transmissieverliezen 2. Ventilatieverliezen 3. Infiltratieverliezen Energie berekenen :: Vorming energiecoördinatoren :: Brussels Hoofdstedelijk Gewest :: Leefmilieu Brussel, 15 may 2007 :: Lionel Wauters, Cenergie cvba 1. Transmissieverliezen 2. Ventilatieverliezen 3.

Nadere informatie

724 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken.

724 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken. nummer postnummer Frans Devoghellaan 16 1750 gemeente Lennik bestemming eengezinswoning type open bebouwing bouwjaar 1900 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 724 De energiescore laat

Nadere informatie

EPB in Vlaanderen en hoe te gebruiken als verkoopstool

EPB in Vlaanderen en hoe te gebruiken als verkoopstool EPB in Vlaanderen en hoe te gebruiken als verkoopstool Inleiding EPB Wat Waarom Wanneer De 7 Eisen van EPB Huidige normen Normen 2016 E Peil als verkoopstool technieken 2 1 Wat EPB Energie Prestatie voor

Nadere informatie

Vergelijking vrijstaande woning nieuwbouw

Vergelijking vrijstaande woning nieuwbouw Vergelijking vrijstaande woning nieuwbouw Your climate. Our energy. gelijkvloers verdieping. 1 Kenmerken voorbeeldwoning: K-peil K41 (Max K45) K35 (Max K35) Bewoonbaar oppervlak 202 m 2 202 m 2 Totaal

Nadere informatie

Vergelijking rijwoning nieuwbouw

Vergelijking rijwoning nieuwbouw Vergelijking rijwoning nieuwbouw Your climate. Our energy. gelijkvloers verdieping 1 Kenmerken voorbeeldwoning: K-peil K39 (Max K45) K35 (Max K35) Bewoonbaar oppervlak 107 m 2 107 m 2 Totaal warmteverlies

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Opitterpoort nummer 27 bus 01/1 bestemming appartement type - softwareversie 9.19.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 107 De energiescore laat toe om de heid van appartementen

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Kampioenstraat nummer 4 bus 1V bestemming appartement type - softwareversie 9.15.1 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 201 De energiescore

Nadere informatie

een toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect

een toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect een toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect Programma 10.00 uur Opening 10.05 uur De initiatiefnemers: ZMf & Zeeuwind 10.10 uur Alles over de warmtepomp Niek Tramper, Zeeuwind 10.45 uur Ervaringen

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Opleiding Duurzaam Gebouw: Opleiding Duurzaam Gebouw: Diagnosetools voor renovatie Leefmilieu Brussel Aandachtspunten voor verwarmings- en SWW-systemen (AUDIT VAN DE INSTALLATIES) Pierre DEMESMAECKER ICEDD Doelstellingen van de

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Kastanjelaan nummer 30 bus VER1 bestemming appartement type - softwareversie 9.16.9 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 137 De energiescore

Nadere informatie

De 3 voorwaarden van waterzijdig inregelen.

De 3 voorwaarden van waterzijdig inregelen. De 3 voorwaarden van waterzijdig inregelen. voorwaarde 1 Bij volle belasting moet voor alle eindunits het ontwerpdebiet beschikbaar zijn. voorwaarde 2 De verschildruk over de regelafsluiters mag niet teveel

Nadere informatie