Bestuurskunde & politicologie Recht Juridische dienstverlening Ruimtelijke wetenschappen Filosofie Onderzoeksvaardigheid Schrijfvaardigheid

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Bestuurskunde & politicologie Recht Juridische dienstverlening Ruimtelijke wetenschappen Filosofie Onderzoeksvaardigheid Schrijfvaardigheid"

Transcriptie

1 Bestuur, beleid & recht catalogus uitgeverij coutinho 2012 Bestuurskunde & politicologie Recht Juridische dienstverlening Ruimtelijke wetenschappen Filosofie Onderzoeksvaardigheid Schrijfvaardigheid Spreekvaardigheid u i t g e v e r ij c o u t i n h o c

2 inhoud bestuurskunde & politicologie 3 recht 9 juridische dienstverlening 11 ruimtelijke wetenschappen 12 onderzoeksvaardigheid 15 schrijfvaardigheid 17 spreekvaardigheid 20 registers 21 filosofie 14 prijsinformatie De prijzen die in deze catalogus staan vermeld, zijn geldig tot 1 januari 2013 (zetfouten voorbehouden). Bij uitgaven die op het moment van publicatie van deze folder nog niet zijn verschenen, staat een circaprijs vermeld; voor deze uitgaven geldt dat prijswijzigingen voorbehouden zijn. Van uitgaven die niet onder de Wet op de vaste boekenprijs vallen, dienen de prijzen opgevat te worden als adviesprijzen. bestelinformatie Onze boeken zijn verkrijgbaar via iedere reguliere en internetboekhandel in Neder land en België. Rechtstreeks bestellen kan door overmaking van het ver schuldigde bedrag op giro rekening ten name van Uitgeverij Coutinho te Bussum onder vermelding van de gewenste titel(s). U kunt ook gebruikmaken van de bestelbon. Wanneer uw afleveradres afwijkt van uw factuur adres, graag beide adressen duidelijk vermelden. aanduiding met cd, dvd of cd-rom met docentenmateriaal met webondersteuning docentenservice Voor al uw vragen met betrekking tot: aanvragen beoordelings- of docentexemplaren prijzen, en beschikbaarheid van uitgaven informatie over herzieningen nieuwe projecten en presentaties op scholen kunt u terecht bij onze docentenservice. Via info@coutinho.nl kunt u ons uw vraag stellen. Ook voor advies kunt u hier terecht: wij helpen u graag bij het selecteren van uitgaven voor uw onderwijs. beoordelings-/docentexemplaren Wanneer u als docent een boek wilt beoordelen op geschiktheid voor gebruik in uw onderwijs, dan kunt u een beoordelingsexemplaar aanvragen. Staat een boek op de literatuurlijst en u beschikt als docentgebruiker nog niet over een eigen exemplaar, dan kunt u een docentexemplaar aanvragen. Op onze website vind u het aanvraagformulier voor een beoordelings- of docentexemplaar. Er worden voor zendingen in Nederland geen porto- of administra tiekosten berekend. Verder gelden onderstaande voorwaarden. Bent u als docent werkzaam op een hbo, universiteit of volks universiteit? Dan kunt u een gratis beoordelings- of docentexemplaar aanvragen. Daarvoor geldt dat het boek voor uw vakgebied relevant moet zijn. Bent u zelfstandige zonder personeel (z.z.p.) of als docent werkzaam bij een roc of taalinstituut? Dan ontvangt u een beoordelings- of docentexemplaar gratis of met korting, volgens de onderstaande tabel. docent bij beoordelingsexemplaar docentexemplaar roc educatie/nt2 50% korting 1 gratis 2 roc overig geen korting 1 gratis 2 taalinstituut of z.z.p. 50% korting 50% korting 1 titels uit de Wegwijsserie worden wel gratis verstrekt aan roc s 2 alleen wanneer u, door middel van een kopie van de boekenlijst, aan kunt tonen dat de uitgave voorgeschreven literatuur is voor cursisten Bent u als docent werkzaam in België? Voor u gelden andere voorwaarden. U kunt contact opnemen met onze Belgische vertegenwoordiger EPO: uitgeverij@epo.be. Uitgeverij Coutinho behoudt zich het recht voor uw aanvraag te weigeren. In dat geval nemen wij contact met u op. * Van sommige uitgaven worden geen beoordelings- of docentexemplaren verstrekt. Het betreft docentenhandleidingen, cd-roms en boeken die primair bedoeld zijn voor de docent. Deze uitgaven zijn gemerkt met een *.

3 bestuurskunde & politicologie herzien nieuw De bestuurlijke kaart van Nederland Het openbaar bestuur en zijn omgeving in nationaal en internationaal perspectief G.E. Breeman, W.J. van Noort, M.R. Rutgers Iedereen heeft wel ervaring met het openbaar bestuur, al was het maar omdat we bijvoorbeeld studiefinanciering hebben aangevraagd, in het bezit zijn van een paspoort of een parkeerboete hebben gekregen. Onze kennis van het openbaar bestuur is echter vaak fragmentarisch, onvolledig en bevooroordeeld. De bestuurlijke kaart van Nederland is een eerste kennismaking met de instituties en organisaties in en rondom het openbaar bestuur. Het boek schetst de inrichting van het openbaar bestuur op de verschillende niveaus. In de eerste hoofdstukken komen de politiek-bestuurlijke instituties op nationaal of rijksniveau aan de orde, gevolgd door de ministeries. Daarna wordt aandacht besteed aan de provincies en de gemeenten, gevolgd door een bespreking van de rechterlijke macht, het functionele bestuur en de maatschappelijke omgeving van het bestuur. Ook komt de internationale context waarbinnen het openbaar bestuur functioneert aan de orde. Daarbij ligt de nadruk op de Europese Unie, aangezien deze van grote invloed is op het functioneren van het Nederlandse openbaar bestuur. Vervolgens wordt ingegaan op mondiaal opererende instituties als de Verenigde Naties. Het boek sluit af met een overzicht van ontwikkelingen en trends in het openbaar bestuur. De bestuurlijke kaart van Nederland bevat een overzicht van sleutelbegrippen, kaders met actuele discussies en achtergrondinformatie, en vragen voor de student. Dit maakt dit boek een zeer geschikt (zelf)studieboek voor hbo- en wostudenten van onder meer de opleidingen bestuurskunde, politicologie, journalistiek en communicatie. Deze vijfde, herziene druk is geheel geactualiseerd. verschijnt april 2012 ca. 234 pp. ca. 28, extra studiemateriaal Duizend jaar openbaar bestuur in Nederland Van patrimoniaal bestuur naar waarborgstaat Pieter Wagenaar, Toon Kerkhoff & Mark Rutgers (red.) Nederland heeft een lange geschiedenis van openbaar bestuur: er ontstond al een publieke sfeer ver voordat er een Nederlandse staat was. Kennis van de bestuursgeschiedenis helpt bij het begrijpen van het hedendaagse bestuur van Nederland. Duizend jaar openbaar bestuur in Nederland beschrijft onze bestuursgeschiedenis in vier periodes: de feodale wereld, de Republiek, de centraal geleide natiestaat en de verzorgingsstaat. Voor elke periode beschrijven de auteurs de politieke geschiedenis en de manier waarop het bestuur georganiseerd is. Naast de formele structuur van het bestuur worden ook de praktische kanten besproken. Hoe was bestuur vormgegeven in bijvoorbeeld algemeen bestuur, openbare orde en veiligheid, handel en verkeer, rechtspraak, en onderwijs? Welke publieke functionarissen waren er, op welke manier werkten ze en welke status hadden ze? Duizend jaar openbaar bestuur in Nederland heeft een heldere structuur zodat vergelijking tussen de beschreven periodes mogelijk is. Elk hoofdstuk bevat aanbevelingen om verder te lezen pp. 32, Inhoud Voorwoord 1 Wat is bestuursgeschiedenis? 2 Het ontstaan van de publieke sfeer ( ) 3 De Republiek der Verenigde Nederlanden: het makelaarskarakter van het Nederlandse openbaar bestuur (1555 en 1795) 4 Van statenbond naar eenheidsstaat: de groei van een natie ( ) 5 Van nachtwakersstaat naar waarborgstaat. Proliferatie en vervlechting van het Nederlandse openbaar bestuur in de lange twintigste eeuw ( ) Over de auteurs 3

4 bestuurskunde & politicologie herzien De bestuurlijke kaart van de Europese Unie Instellingen, besluitvorming en beleid Anna van der Vleuten (red.) De bestuurlijke kaart van de Europese Unie beschrijft en analyseert de Europese samenwerking zodat niet alleen duidelijk wordt hoe de bestuurlijke kaart eruitziet, maar ook waarom deze er zo uitziet. Het boek start met een beknopte geschiedenis van de Europese samenwerking. Vervolgens komen in deel I de verschillende Europese instellingen aan bod. In deel II staat Europees beleid centraal en in deel III worden andere dimensies van de EU belicht, zoals de rol van Nederland in de EU en de kloof tussen de burger en Brussel. De bestuurlijke kaart van de Europese Unie richt zich op hbo- en wo-studenten van de opleidingen bestuurskunde, politicologie, economie, Europese studies en journalistiek. Daarnaast is dit boek een nuttig naslagwerk voor ieder die beroepshalve te maken heeft met Europa. Deze derde druk is geactualiseerd. Met name het hoofdstuk over de Europese Economische en Monetaire Unie is grondig herzien. 2012, derde druk 316 pp. 32, Moderniteit en overheidsbeleid Hardnekkige beleidsproblemen en hun oorzaken Maarten Arentsen & Willem Trommel Toen de lpf zijn enorme winst behaalde bij de verkiezingen in 2002, kon geen politicus er meer omheen: de Nederlandse bevolking was ontevreden over de prestaties van de overheid. Uit onderzoeken die volgden bleek dat onder Nederlanders al langere tijd een voortdurend onbehagen leefde, ondanks periodes van welvaartsgroei. In Moderniteit en overheidsbeleid leveren de auteurs vanuit de bestuurskunde een bijdrage aan de verklaring hiervoor. Ze stellen dat de samenleving in een fase van maatschappelijke ontwikkeling is beland waarin het overheidsbeleid zelf steeds weer nieuwe problemen uitlokt. Ze bespreken de problemen en hun oorzaken op verschillende beleidsterreinen zoals het zorgstelsel, integratie en veiligheid. Profiel van de Nederlandse overheid Organisatie, beleid en besluitvorming Remko Iedema & Patricia Wiebinga pp. 24, De overheid heeft een centrale plaats in onze maatschappij. Vrijwel iedereen krijgt ermee te maken. De organisatie en het functioneren van die overheid wordt dan ook intensief bestudeerd in de politicologie en de bestuurskunde. Ook bij andere opleidingen is er vaak aandacht voor organisatie, beleid en besluitvorming van de Nederlandse overheid. Profiel van de Nederlandse overheid biedt hiervoor de basiskennis. In het eerste deel wordt een aantal basisbegrippen besproken, zoals overheid en beleid. Het maken van beleid staat centraal in deel twee. Hoe een overheid beslissingen neemt, komt in het derde deel aan de orde, en in deel vier wordt besproken hoe de overheid is georganiseerd. Door de heldere stijl en de vele voorbeelden die in het boek staan, is Profiel van de Nederlandse overheid een zeer toegankelijk boek. De theorie wordt toegelicht met overzichtelijke schema s, 2010, zesde druk 248 pp. 22, extra studiemateriaal oefenmateriaal 4

5 bestuurskunde & politicologie Management in het publieke domein Issues, instituties en instrumenten Mirko Noordegraaf In dit boek wordt het totale denken over publiek management systematisch in kaart gebracht. De auteur toont de verschillende benaderingen aan de hand van vier cases en gaat daarbij in op de vraag welke benadering in welke situatie het meest zinvol is. Tot slot wordt de balans opgemaakt: hoe staat publiek management ervoor en wat moet er in de toekomst gebeuren? Het boek zet lezers aan tot kritische beschouwing en geeft tegelijkertijd handvatten om tot oplossingen in de praktijk te komen. Het is geschikt voor studenten bestuurskunde en beleidswetenschappen, onderzoekers en ieder ander die publiek management in de praktijk vorm moet geven pp. 37, docentenhandleiding op aanvraag via internet Bedrijfseconomie voor de collectieve sector Nico Mol Werden er vroeger nauwelijks overeenkomsten gesignaleerd tussen de collectieve sector en het bedrijfsleven, inmiddels is de bedrijfseconomische benadering een belangrijk gezichtspunt geworden in de openbare financiën. Bedrijfseconomie voor de collectieve sector is een studieboek over de toepassing van bedrijfseconomische methoden en technieken in de collectieve sector. De auteur verkent niet alleen de mogelijkheden maar ook de grenzen van die toepassing. In vijf delen gaat hij in op de financiële administratie, kostencalculatie, prijsstelling, budgettering en financieel management. Voor wie zich in de praktijk bezighoudt met de bedrijfsvoering in de collectieve sector is dit boek van dienst. Bij het boek hoort een uitgebreid digitaal werkboek met bij de leerstof behorende vragen, cases en uitwerkingen pp. 29, docentenhandleiding op aanvraag via internet digitaal werkboek en interactief oefenprogramma Institutionele economie Een optiek op organisatie- en sturingsvraagstukken Cock A. Hazeu In de economische theorie wordt vaak uitgegaan van een consument, een producent of een overheid die keuzemogelijkheden tegen elkaar afweegt om tot de beste beslissing te komen. Maar economisch handelen wordt ook beïnvloed door allerlei instituties, vaste gewoontes en gedragscodes. Bovendien is er vaak sprake van onvolledige informatie en irrationeel gedrag. Dit soort verschijnselen is het terrein van de institutionele economie. In dit boek worden de transactiekostentheorie, principaalagentbenadering en de eigendomsrechtentheorie toegepast op vraagstukken van organisatie en besturing in de publieke sector. Daarmee wordt er een brug geslagen vanuit de economie naar het terrein van (toekomstig) bestuurskundigen, politicologen, sociologen en juristen. De economische manier van denken Geert Woltjer In De economische manier van denken maakt de auteur inzichtelijk hoe verschillende economische ontwikkelingen met elkaar samenhangen, hoe verschillende theorieën zich tot elkaar verhouden en hoe economische wetmatigheden geleid hebben tot de huidige Nederlandse samenleving. Het boek is een toegankelijke inleiding voor studenten aan het hoger onderwijs en anderen die zich interesseren in economische theorieën. 2007, derde druk 347 pp. 29, , tweede druk 153 pp. 18,

6 bestuurskunde & politicologie herzien Risico- en crisiscommunicatie Frank Regtvoort & Hans Siepel Risico s en crises maken deel uit van ons dagelijks leven. Rampen dichtbij en ver weg treffen grote groepen mensen en vragen om betekenisvolle risico- en crisiscommunicatie vanuit overheden en bedrijven. Communicatie over risico s en crises is daarom een belangrijk onderdeel geworden van het werkveld van de communicatieprofessional. In Risico- en crisiscommunicatie bespreken de auteurs fundamentele veranderingen die zich de laatste decennia in onze samenleving voltrokken, inventariseren ze de risico s waaraan we blootstaan en schetsen ze de wijze waarop de crisisbeheersing is georganiseerd. Tegen deze achtergrond wordt een nauwgezet beeld gegeven van de uitgangspunten en rollen van de risico- en crisiscommunicatie en de werkzaamheden van de communicatieprofessional. Daarbij biedt het boek inzicht in de verschillende verantwoordelijkheden van de overheid en het bedrijfsleven. Met dit boek kunnen studenten en professionals de kennis en inzichten verwerven die in deze tijd nodig zijn om effectief en efficiënt over risico s en crises te communiceren. Risico- en crisiscommunicatie is geschreven voor studenten communicatie en integrale veiligheid aan het hbo, en voor communicatieprofessionals. Het boek is tevens geschikt voor bestuurders en professionals die werkzaam zijn binnen het vakgebied crisismanagement. Deze derde druk is geheel geactualiseerd. Daarnaast is de tekst door het hele boek heen aangepast vanwege de invoering van de Wet veiligheidsregio s. De belangrijkste veranderingen zijn doorgevoerd in het hoofdstuk over crisiscommunicatie. 2012, derde druk 248 pp. 27, Grondslagen van de bestuurskunde Historie, begripsvorming en kennisintegratie Mark Rutgers Grondslagen van de bestuurskunde bespreekt fundamentele vragen die aan de beoefening van bestuurskunde voorafgaan. Het geeft aan welke problemen en debatten daarmee verbonden zijn. Drie thema s staan daarbij centraal: de historische oorsprong van de bestuurskunde, de begripsvorming over het openbaar bestuur en de aard van de bestuurskunde als kennisintegrerende wetenschap. Inzicht in de grondslagen maakt een betere beoordeling van bestuurskundige denkbeelden mogelijk. Dit is van belang voor zowel de bestuurskundige die in de wetenschap werkt als voor degene die een profes sionele carrière in het openbaar bestuur ambieert. Beleid en politiek Een inleiding tot de beleidswetenschap en de beleidskunde H. van de Graaf & R. Hoppe Beleid en politiek biedt een algemene inleiding in de beleidswetenschap. In een samenhangende visie zetten de auteurs uiteen hoe overheidsbeleid kan bijdragen aan het oplossen van problemen van burgers. Ook laten zij zien hoe een politiek probleem kan worden teruggebracht tot een beleidsprobleem dat voor overheidsorganisaties hanteerbaar is. Het boek reikt de basisstof aan voor een verdere bestudering van de beleidswetenschap en van de processen die bij beleid een rol spelen. 1996, derde druk 499 pp. 33, pp. 27,

7 bestuurskunde & politicologie herzien Nieuwe aanpak in overheidscommunicatie Mythen, misverstanden en mogelijkheden Bert Pol & Christine Swankhuisen Nieuwe aanpak in overheidscommunicatie geeft studenten en communicatiemedewerkers inzicht in de (on)mogelijkheden van communicatie voor overheidsdoeleinden. Het boek bestaat uit drie delen. De eerste twee hoofdstukken geven een beschrijving en analyse van de huidige situatie van de overheidscommunicatie. De hoofdstukken drie tot en met negen gaan over de mogelijkheden van overheidscommunicatie. Tot slot worden er drie actuele onderwerpen belicht: communicatie met (groepen) burgers, de mogelijkheden en gevaren van internet en de overheid als merk. Nieuwe aanpak in overheidscommunicatie is bedoeld voor wo- en hbo-studenten van opleidingen als communicatie, bedrijfscommunicatie, communicatiewetenschappen, bestuurskunde, sociaal-juridische dienstverlening en integrale veiligheidskunde. Deze herziene editie is geheel geactualiseerd. Er zijn nieuwe inzichten en theorieën in deze uitgave verwerkt en de casuïstiek is vervangen door recent voorbeeldmateriaal. verschijnt mei 2012 ca. 196 pp ca. 20, uitwerkingen van vragen Bestuurskundig onderzoek Een methodologische inleiding Sandra van Thiel Standaarddeviatie, steekproeven, validiteit: het zijn begrippen die studenten bestuurskunde leren aan het begin van hun studie, maar die vaak pas gaan leven wanneer zij aan hun bachelorof masterscriptie toe zijn. De bestaande literatuur voor methoden en technieken is vaak nogal technisch en is bovendien niet toegesneden op hun vakgebied. Bestuurskundig onderzoek is een inleiding in de onderzoeksmethodologie waarin de theorie direct toegepast wordt in de bestuurskunde. Daardoor krijgt het vak meteen betekenis. Bovendien wordt rekening gehouden met de specifieke eigenschappen van de bestuurskunde als onderzoeksgebied, bijvoorbeeld met het interdisciplinaire karakter ervan. Het boek is een praktische handleiding. De auteur beschrijft alle onderzoeksstappen en geeft tal van praktische tips. Met behulp van de oefeningen kan de stof direct worden toegepast. Verder bevat het boek toetsvragen. Bij dit boek is een uitgebreide website beschikbaar met oefentoetsen, antwoorden op de toetsvragen uit de bijlage van het boek en een overzicht van de leerdoelen per hoofdstuk, een antwoordsleutel van de oefeningen aan het eind van elk hoofdstuk en een werkboek met oefeningen voor docenten. 2009, tweede druk 224 pp. 24, uitgebreid studiemateriaal extra studiemateriaal herzien Crisismanagement Organisaties bij crises en calamiteiten Arthur Zanders Met Crisismanagement komen managers en bestuurders in organisaties beter beslagen ten ijs als zich daadwerkelijk een crisis of calamiteit voordoet. De auteur behandelt eerst algemene kenmerken van crisissituaties. Vervolgens komen organisatiekundige en gedragsaspecten aan de orde en ten slotte wordt de uitvoering op managementniveau besproken. Crisismanagement is bedoeld voor managers in organisaties, studenten van de opleidingen integrale veiligheid, bestuurskunde, bedrijfskunde en management & organisatie, en voor professionals in deze vakgebieden. In deze tweede herziene druk zijn recente ontwikkelingen, nieuwe inzichten en de nieuwe wet- en regelgeving op het gebied van crisismanagement verwerkt. Daarnaast zijn de voorbeelden geactualiseerd en is de casuïstiek aangevuld vanuit verschillende sectoren. verschijnt april 2012 ca. 232 pp. ca. 24, extra studiemateriaal 7

8 bestuurskunde & politicologie Basisboek integrale veiligheid Wouter Stol, Jos Rijpma, Carel Tielenburg, Henk Veenhuysen & Tanja Abbas (red.) Veiligheidsproblemen ontstaan door een combinatie van oorzaken en moeten dus met een combinatie van maatregelen worden bestreden. Dit Basisboek integrale veiligheid behandelt zaken als veiligheid, criminaliteit, overlast en crises dan ook vanuit een integrale benadering. In het eerste deel worden de voornaamste theorieën besproken. Het tweede deel behandelt de centrale spelers op het gebied van veiligheid in Nederland, met hun taken, bevoegdheden en onderlinge verhoudingen. In het derde deel worden belangrijke veiligheidsthema s belicht, waaronder rampen, externe veiligheid en terrorisme. Het boek sluit aan bij de hbo-opleiding Integrale Veiligheidskunde en bij academische opleidingen op dit vakgebied. Daarnaast is het een zeer bruikbaar naslagwerk voor professionals, bijvoorbeeld bestuurders, onderzoekers en adviseurs pp. 44, docentenhandleiding op aanvraag via internet uitgebreid studiemateriaal De aanpak van interactief beleid Elke situatie is anders Igno Pröpper Overal in Nederland worden burgers, maatschappelijke organisaties en bedrijven gevraagd deel te nemen aan het maken van beleid. Vaak nemen burgers ook zelf initiatief en vragen zij de overheid om met beleid aan te sluiten bij hun ideeën. De aanpak van interactief beleid biedt houvast in het aanpakken van interactieve beleidsprojecten. Met dit boek leren (toekomstig) beleidsmakers systematisch te kijken naar keuzes die zij moeten maken om tot een interactieve aanpak op maat te komen. Het behandelt vragen als: in welke situatie is welke vorm van (interactief) beleid van toepassing? Hoe moeten deze projecten worden ingebed in de organisatie en hoe moet de politiek ermee omgaan? 2009, derde druk 207 pp. 22, Tussen pluche en publiek Lokale politiek in de praktijk Igno Pröpper & Hans Kessens Bij het nemen van beleidsbeslissingen worden politieke keuzes gemaakt. Sommige van die keuzes treden op de voorgrond, maar de meeste zijn impliciet en blijven verscholen. Tussen pluche en publiek pleit ervoor dat deze keuzes expliciet afgewogen worden en dat op deze wijze de politiek herontdekt wordt. Het boek geeft daartoe praktische handvatten aan politici, gemeentebestuurders, griffiers en beleidsadviseurs voor het samenspel tussen raad en burgers en tussen raad, college en ambtelijke organisatie. Elk hoofdstuk begint met een aantal praktijkvoorbeelden, waarna de auteurs aan de hand van vragen zich verdiepen in de stof. Hierdoor is het boek zeer geschikt voor studenten die een functie in het openbaar bestuur ambiëren pp. 26,

9 recht Milieubeleid Analyse en perspectief Peter Driessen & Pieter Leroy Milieuvraagstukken en milieubeleid zijn belangrijke kwesties. Na een periode van beperkte maatschappelijke en politieke belangstelling is, met het klimaatprobleem als belangrijkste katalysator, het milieu weer helemaal in. Milieubeleid Analyse en perspectief bespreekt de theorie en praktijk van het Nederlandse en internationale milieubeleid. Deel 1 bevat sociaalwetenschappelijke analyses van het ontstaan en de ontwikkeling van het milieubeleid. Deel 2 heeft een beleidswetenschappelijke benadering en laat zien hoe verschillende perspectieven andere kenmerken van het milieubeleid benadrukken. In deel 3 analyseren de auteurs de recente ontwikkelingen in de bestuurlijke context van het milieubeleid. Ten slotte wordt in deel 4 de relatie tussen maatschappij en milieu bestudeerd vanuit een politieke, economische, ruimtelijke en communicatieve invalshoek pp. 46, Arbeidsrecht Vaardig in het juridisch werkveld mr. T.A. Karssen In Arbeidsrecht bespreekt de auteur het arbeidsrecht op basis van de wet en andere regelgeving, zowel voor de private als voor de overheidssector. Het boek onderscheidt zich door de praktische aanpak waarvoor gekozen is. Niet de volgorde van de wetsartikelen wordt aangehouden maar de weg die een werknemer in een organisatie arbeidsrechtelijk doorloopt. Die wordt geïllustreerd met veel voorbeelden uit de dagelijkse praktijk van het arbeidsrecht. Ieder hoofdstuk sluit af met opdrachten die gericht zijn op de vaardigheid om de rechtsregels in de praktijk toe te passen. 2007, tweede druk 214 pp. 24, docentenhandleiding en antwoorden op aanvraag via internet extra cases en toetsmateriaal figuren uit het boek via internet De taal van het recht mr. T.A. Karssen Vaardigheden voor de publieke sector Arthur Edwards & Linze Schaap (red.) Studenten van opleidingen gericht op de publieke sector, zoals bestuurskunde en beleidswetenschappen, zullen in hun latere beroep wetenschappelijke kennis steeds moeten vertalen in praktisch handelen. Dit boek vormt hierbij een goed hulpmiddel: het behandelt op een elementair niveau de relevante vaardigheden voor de publieke sector, en verduidelijkt die aan de hand van casuïstiek. Het eerste deel is gewijd aan analytische vaardigheden, het tweede deel aan het ontwerpen van beleid, organisatie en uitvoering en het derde deel aan managementvaardigheden. Het boek besluit met de vereiste sociaal-communicatieve vaardigheden pp. 27, In het juridisch werkveld wordt dagelijks gewerkt met taal. Met taal als communicatiemiddel, maar ook met de taal van het recht: een vaktaal met specifieke kenmerken. Studenten die een juridische opleiding volgen, hebben deze vaktaal nodig. Uit de praktijk blijkt dat studenten deze vaktaal niet zomaar onder de knie krijgen. Een juridisch woordenboek of een lijst met verklaringen van juridische begrippen is vaak niet toereikend. De taal van het recht helpt studenten op weg de juridische taal te begrijpen en te hanteren. Ze leren wetsartikelen en rechterlijke uitspraken opzoeken, lezen, toepassen en uitleggen. De auteur behandelt achtereenvolgens het systeem van het recht, de taal van de wetgever, de taal van de rechter en het lezen van jurisprudentie. Daarna wordt aandacht besteed aan het houden van een eigen juridisch betoog. In uitgewerkte voorbeelden worden de terminologie en argumentatie steeds in een context geplaatst en met behulp van veel opdrachten kunnen studenten de stof telkens zelf toepassen. Daardoor is De taal van het recht, ondanks het ingewikkelde onderwerp, een toegankelijk boek pp. 19,

10 recht herzien Gespreksvoering in de juridische praktijk Victoria van den Doel, Jacob Eikelboom, Annemarie Roffel & Jeroen Zoon (red.) Hoe breng je als adviseur bij de gemeente een helder juridisch advies uit? Wat is een goede manier om als medewerker schuldhulpverlening slecht nieuws te brengen aan een cliënt? Dit boek reikt handvatten aan om op dergelijke vragen een antwoord te vinden. Gespreksvoering in de juridische praktijk biedt een overzicht van de gespreksmodellen die een (sociaal)jurist tot zijn beschikking heeft. Het bespreekt naast de inleidende theorie ook de vaardigheden die horen bij de verschillende gesprekssituaties, zoals vergaderen, solliciteren, adviseren, een slechtnieuwsgesprek voeren en conflicthantering. Ook komen thema s als diversiteit, omgaan met lastige doelgroepen en motivatietechnieken aan bod. De juridische aspecten van het betreffende gesprekstype worden steeds in een afzonderlijke paragraaf uitgelicht. Hierbij komen de wet- en regelgeving, afspraken en privacy van betrokken partijen aan bod, maar ook de verschillende juridische situaties waarin dat type gesprek gevoerd wordt. Aan de hand van voorbeelden uit zowel de zakelijke juridische praktijk (hbo-rechten, MER en HRM) als de sociale juridische praktijk (SJD en MWD) bereidt dit boek studenten voor op hun toekomstige beroep. Ieder hoofdstuk start met leerdoelen en wordt afgesloten met een checklist waarmee je je eigen gesprekken kunt voorbereiden en evalueren. Deze tweede druk is geheel herzien. Hoofdstuk 1 is flink uitgebreid. Er is een nieuw hoofdstuk toegevoegd over telefoneren (hoofdstuk 4) en het hoofdstuk over mediation is bijgewerkt naar de laatste juridische stand van zaken. Het onderwerp diversiteit is nu ondergebracht in hoofdstuk 1. verschijnt maart 2012 ca. 284 pp. ca. 29, nieuw Media- en entertainmentrecht Gerben Kor & Wouter Koster Gewogen betogen Juridisch argumenteren in de praktijk Willem-Jan van Gendt & Ron Ritzen In Gewogen betogen staan in plaats van de argumentatieleer de argumentatievaardigheden centraal. Daarnaast maken de auteurs een onderscheid tussen algemeen maatschappelijk argumenteren en juridisch argumenteren en bespreken zij typisch juridische redeneerwijzen. De volgende onderwerpen komen aan bod: beschrijven van gedragingen die tot een conflict leiden, selecteren van relevante feiten, formuleren van juridische vragen en van juridische constructen, bepalen van argumentatieve ruimte en het vaststellen van een argumentatieve strategie. Daarnaast wordt ingegaan op het vermijden van logische, psychologische en juridische valkuilen. Juristen met weinig kennis van de argumentatieleer, maar ook neerlandici die weinig juridisch onderlegd zijn, kunnen met dit boek goed uit de voeten dankzij de uitgebreide handleiding met achtergrondinformatie, lessuggesties en opdrachten. In de media- en entertainmentbranche speelt het recht een grote rol. Auteursrecht, contractenrecht, aansprakelijkheid, dit alles en veel meer is van belang vanaf de eerste (semi)professionele stappen die gezet worden op het terrein van media en entertainment. In dit boek, het eerste in zijn soort in Nederland, geven de auteurs een overzicht van de juridische kwesties die spelen in deze vakgebieden. Media- en entertainmentrecht is bedoeld voor mensen zonder juridische voorkennis die zich de basis van dit rechtsgebied eigen willen maken. In het hele boek staat de praktijk centraal. Aan de hand van veelvoorkomende situaties laten de auteurs bijvoorbeeld zien hoe contracten worden opgesteld. Op de ondersteunende website zijn cases en opgaven te vinden pp. 27, uitgebreid studiemateriaal pp. 26, docentenmateriaal uitgebreid studiemateriaal 10

11 juridische dienstverlening Conflicthantering en mediation Govert Apol, Marion Uitslag, Linda Reijerkerk & Simone Kalff Conflicten zijn van alle tijden, maar in de huidige mondige, individualistische samenleving staan steeds meer mensen op hun strepen. Veel hbo-studenten zullen ongetwijfeld in hun latere beroepspraktijk met conflictsituaties te maken krijgen. Met dit boek kunnen ze zich hierop voorbereiden. In Conflicthantering en mediation wordt in de eerste plaats besproken hoe je de aard en de ernst van een conflict moet inschatten. Wat kun je doen om een conflict te herkennen, erkennen en vervolgens hanteerbaar te maken en te houden? Wanneer moet je doorverwijzen en naar wie? En is een juridische procedure onvermijdelijk of is mediation de aangewezen weg om het conflict op te lossen? In dit boek wordt ook een aantal technieken besproken om escalatie van een conflict te voorkomen. Met behulp van specifieke opdrachten per hoofdstuk kunnen studenten zich de stof goed eigen maken. De ondersteunende website bij dit boek biedt aanvullend materiaal in de vorm van casuïstiek en een docentenhandleiding. 2010, tweede druk 218 pp. 21, docentenhandleiding uitgebreid studiemateriaal Conflicthantering en mediation 38 1 discussies verharden impasse De escalatie van een conflict is in de literatuur uitgebreid beschreven. Glasl (1997; 2002) heeft een model ontworpen dat uitgaat van een stapsof trapsgewijze voortschrijding van de escalatie van een conflict (figuur 6). Het model gaat uit van drie fasen van escalatie en elke fase is onderverdeeld in drie treden (zie ook hoofdstuk 4 en 5). geen van- competitie zelfsprekend wederzijds begrip afschermen gevoel van superioriteit contra: verbindt selectieve aandacht 2 intellectueel geweld polarisatie stijl van het debat scoren oproepen irritaties lachers op de hand 3 geen woorden maar daden coöperatief oplossen van het conflict hulpvorming pro: onderscheidt non-verbale communicatie prestigezaak niet terugkomen op standpunt inlevensvermogen neemt af geen gezamenlijke verantwoordelijkheid meer oplossing negeren FASE 1 Figuur 6 Escalatieladder glasl (1997/2002) 4 stereotiepe karikaturen selffulfilling prophecy uitbreiding conflict mensen aan eigen kant willen krijgen 5 behoefte aan sympathie coalities zwart-witbeelden gezichtsaanval en gezichtsverlies vuil spel elkaar niet zien immoreel gedrag uitstoten FASE 2 6 dreigingsstrategieën harde eisen sancties stress 7 ontmaskeren paniekreacties tegenstander als vijand geweld 8 de ander schade toebrengen systematische vernietiging versplintering van de tegenpartij FASE 3 9 samen naar de afgrond Zo werkt het Begeleiding van jongeren van school naar werk Rianne van der Weijden & Leo Witte Met Zo werkt het kunnen studenten van agogische en sociaaljuridische opleidingen zich voorbereiden op het begeleiden van deze jongeren van school naar werk of van school (weer) naar school. Na een korte sociologische beschrijving van de doelgroep en zijn problemen wordt een aantal begeleidingsmethoden behandeld. Leidraad hiervoor vormen de competenties die professionals nodig hebben om met deze jongeren te kunnen werken. Aan de orde komen methoden als coaching, mentoraat en assessments. Ook wordt besproken hoe je methodisch gebruik kunt maken van juridische en beleidsmatige instrumenten en hoe je de relevante juridische en beleidsmatige bronnen kunt vinden. Dit alles wordt verduidelijkt met behulp van casuïstiek. Werken aan wonen Huisvesting in Nederland Siep van der Werf pp. 23, In Werken aan wonen brengt de auteur alle sociaal-juridische aspecten van huisvesting samen. Hij behandelt vragen als hoe kom je aan een woning, is kopen beter dan huren, hoe zit het met huurtoeslag en wat te doen bij overlast. Daarnaast bespreekt hij algemenere onderwerpen zoals de geschiedenis van volkshuisvesting in Nederland, bouwen en plannen, de woningcorporaties en hun taak van sociaal verhuur. Ook de stedelijke vernieuwing in wijken komt uitgebreid aan de orde en met name de mensen in de buurt. Met casuïstiek en opdrachten wordt de praktische kant belicht. Door de brede invalshoek biedt dit boek studenten SJD de kennis en kunde die zij op het gebied van wonen nodig hebben, maar is het bovendien geschikt voor de opleidingen social work en vastgoed en makelaardij en voor elke professional die betrokken is bij volkshuisvesting pp. 22, multiplechoicevragen voor het samenstellen van toetsen uitgebreid studiemateriaal 11

12 ruimtelijke wetenschappen herzien Denken over regio s Geografische perspectieven Ben de Pater e.a. Het succes van bedrijven zoals McDonald s en IKEA wordt vaak gezien als het definitieve bewijs van de groeiende mondiale eenvormigheid. Mensen maken zich zorgen over deze toenemende uniformiteit van de wereld. Gebieden verliezen hun eigenheid; steden en regio's gaan steeds meer op elkaar lijken. Maar wie goed om zich heen kijkt, ziet ook het omgekeerde. Mondiaal opererende multinationals verbinden hun productnamen bijvoorbeeld graag met regio s die de consumenten associëren met een ambachtelijke bereidingswijze en een mooi ruraal landschap. Mondialisering gaat hand in hand met regionalisering en een groeiend regionaal bewustzijn. Denken over regio s brengt in kaart hoe met name geografen dachten en denken over regio s. Het biedt een overzicht van hun aanpak en opvattingen over de wijze waarop regionaal-geografisch onderzoek kan worden gedaan. Daarnaast schetsen de auteurs de regio in de economische, culturele en politieke geografie. Aan de hand van veel voorbeelden wordt duidelijk hoe regionale samenlevingen en hun landschappen in elkaar zitten. Denken over regio s is hiermee een inleiding tot opvattingen van regio's en regionale geografie. De hoofdstukken bevatten samenvattingen en opdrachten die de lezer actief bij de stof betrekken. Steden vroeger en nu Een inleiding in de cultuurgeschiedenis van de Europese stad Marlite Halbertsma & Patricia van Ulzen Waar mensen langdurig met elkaar samenleven, komen beschavingen tot bloei. Mensen gaan naar de markt, aanbidden hun goden en bouwen stations en bioscopen. Zo ontwikkelt de stad zich in de loop der tijd. Steden vroeger en nu beschrijft deze ontwikkeling van de Europese stad, vanaf de Griekse polis tot de huidige centra van creativiteit. Daarbij ligt de nadruk op de culturele, economische en politieke aspecten van deze ontwikkeling. Het (recente) verleden leert hoe kwetsbaar steden zijn en de mensen die daarin leven. Dit boek laat echter ook zien hoe energiek stedelijke gemeenschappen zich kunnen vernieuwen op basis van hun historische ontwikkeling. Steden vroeger en nu is een rijk geïllustreerd boek voor universitaire en hbo-studenten, en voor iedereen die geïnteresseerd is in de Europese cultuurgeschiedenis. 2008, tweede druk 235 pp. 26, opgaven voor de studenten Denken over regio s is bestemd voor studenten geografie in hbo en wo. Het boek is ook geschikt voor anderen die geïnteresseerd zijn in regio s en in het denken daarover. Deze derde, herziene druk is geheel geactualiseerd. Er zijn talrijke nieuwe inzichten en ontwikkelingen in de hoofdstukken verwerkt. Het hoofdstuk over de regio in de economische geografie is geheel vernieuwd. 2011, derde druk 327 pp. 26, De regio in de politieke geografie 7.3 De staat als gewoon object van onderzoek 7 De regio in de politieke geografie 7.3 De staat als gewoon object van onderzoek Opgave 7.4 Opgave 7.4 Het begrip natuurlijke grens Het komt begrip veel natuurlijke voor in traditionele grens komt politiek-geografische veel voor in traditionele politiek-geografische teksten. De Amsterdamse geograaf teksten. H.N. De Amsterdamse ter Veen omschreef geograaf het H.N. begrip ter in Veen zijn omschreef het begrip in zijn boekje Grenzen (1947) als tegenhanger boekje Grenzen van kunstmatige (1947) als tegenhanger grens : ze is van een kunstmatige scheiding ontstaan door een natuurlijke grens : ze is een scheiding ontstaan verkeersbelemmering door een natuurlijke van de verkeersbelemmering bodem. Een van de bodem. Een natuurlijke grens in geografische natuurlijke zin behoort grens samen in geografische te vallen zin met behoort een bodemverschijnsel zoals een bergkam, samen te vallen met een bodemverschijnsel een rivier zoals of een een kust. bergkam, Ter Veen een voegt rivier eraan of een toe kust. dat Ter Veen voegt eraan toe dat natuurlijke grenzen vaak de natuurlijke voorkeur krijgen grenzen boven vaak kunstmatige, de voorkeur omdat krijgen ze boven een kunstmatige, omdat ze een natuurlijke bescherming tegen natuurlijke onverwachte bescherming overvallen tegen biedt. onverwachte overvallen biedt. Tegenwoordig wordt meer en Tegenwoordig meer de vraag wordt gesteld meer of natuurlijke en meer de grenzen vraag gesteld wel zo of natuurlijke grenzen wel zo natuurlijk zijn. Zijn het niet eerder natuurlijk sociale zijn. constructies? Zijn het niet Formuleer eerder sociale daarover constructies? beargumenteerd een mening. Formuleer daarover beargumenteerd een mening. Planning voor stad en land Marjan Hidding Ruimte in Nederland is schaars, de aanspraken erop zijn talrijk en stad en land raken steeds meer met elkaar verweven. Hoe komen we tot een goede inrichting? In dit boek wordt zowel de theorie als de praktijk van de ruimtelijke planning vanuit verschillende invalshoeken belicht. De auteur illustreert de aanpak van ruimtelijke planning aan de hand van enkele concrete voorbeelden van planning op regionaal niveau, zoals het beleid voor het Groene Hart en de ontwikkeling van de Blauwestad. Ook de wettelijke planstelsels voor ruimte, water en milieu komen aan de orde. 2006, derde druk 295 pp. 24, De staat als gewoon 7.3 De object staat van als gewoon onderzoek object van onderzoek De verheerlijking van de staat, De verheerlijking zoals dat gebeurde van de staat, in het zoals vooroorlogse dat gebeurde Duitsland, bleef in de Engelstalige in het vooroorlogse Duitsland, wereld bleef in een de gewantrouwd Engelstalige wereld fenomeen. een gewantrouwd Zeker in fenomeen. Zeker in de Verenigde Staten werd de eerder Verenigde de nadruk Staten gelegd werd eerder op het de individu nadruk en gelegd zijn op het individu en zijn vrijheid dan op de staat: de vrijheid staat moest dan op het de staat: individu de dienen, staat moest en niet het andersom. Dit verschil in denkklimaat individu dienen, en niet andersom. Dit kleurde verschil ook in denkklimaat het werk van kleurde de Amerikaanse ook het werk van de Amerikaanse politiek geografen. Zij hielden politiek zich geografen. uiteraard Zij ook hielden bezig zich met uiteraard staatsvorming ook bezig met staatsvorming en met internationale betrekkingen, en met internationale en de vragen betrekkingen, die zij stelden en de zoals vragen de die zij stelden zoals de vraag naar de rol van de ruimtelijke vraag naar constellatie de rol van de (vorm, ruimtelijke ligging) constellatie in het proces (vorm, ligging) in het proces van staatsvorming waren van niet staatsvorming eens zoveel anders waren dan niet die eens van zoveel hun Duitse anders dan die van hun Duitse collega s. De antwoorden collega s. die zij echter De antwoorden op deze vragen die zij gaven, echter waren op deze dat wel. vragen gaven, waren dat wel. De bekendste vroege vertegenwoordiger De bekendste vroege van de vertegenwoordiger Amerikaanse politieke van de Amerikaanse politieke geografie is Isaiah Bowman, geografie die we is al Isaiah eerder Bowman, ontmoet die hebben we al in eerder hoofdstuk ontmoet hebben in hoofdstuk 2. Hij was als adviseur van 2. Hij de Amerikaanse was als adviseur president van de Woodrow Amerikaanse Wilson president betrokken geweest bij de vredesonderhandelingen Woodrow Wilson betrokken geweest bij de vredesonderhandelingen in Parijs, die hadden geleid in Parijs, die hadden geleid tot het door de Duitsers tot gehate het door Verdrag de Duitsers van Versailles. gehate Zijn Verdrag voor en van tijdens Versailles. Zijn voor en tijdens de onderhandelingen verzamelde de onderhandelingen informatie kwam verzamelde hem zeer informatie te pas bij kwam het hem zeer te pas bij het schrijven van The New World. schrijven Problems van The in political New World. geography. Problems Het in boek political verscheen in 1921 en werd geography. Het boek verscheen al snel in een 1921 standaardwerk. en werd al snel Het een gaf een standaardwerk. overzicht Het gaf een overzicht van de naoorlogse wereldkaart, van de naoorlogse met name van wereldkaart, Europa en met de koloniën. name van Bowman analyseerde vooral Europa en de koloniën. Bowman de soms analyseerde fel betwiste vooral nieuwe de soms grenzen, fel betwiste maar deed nieuwe grenzen, maar deed dat met de blik van een afstandelijk dat met de blik waarnemer van een die afstandelijk de politiek-ruimtelijke waarnemer die de politiek-ruimtelijke situatie ordelijk in kaart situatie brengt en ordelijk bespreekt in kaart (figuur brengt 7.3). en Die bespreekt distantie (figuur die 7.3). Die distantie die wetenschappers volgens wetenschappers Bowman moesten volgens bewaren Bowman ten opzichte moesten van bewaren het ten opzichte van het object dat ze bestudeerden, object bracht dat ze hem bestudeerden, er later toe de bracht Duitse hem geopolitiek er later toe de Duitse geopolitiek in scherpe termen te veroordelen. in scherpe Het termen was een te veroordelen. extreem partijdige Het was pseudowetenschap, een apologie een extreem partijdige pseudowetenschap, voor diefstal, een die apologie met een voor verwijzing diefstal, naar die met zogenoemde een verwijzing naar zogenoemde universele 12 universele wetenschappelijke wetten wetenschappelijke elke gebiedsuitbreiding wetten van elke gebiedsuitbreiding van de staat goedpraatte (Bowman de staat 1942). goedpraatte (Bowman 1942). Figuur 7.3 Figuur 7.3 De zones of friction in Midden-Europa na de Eerste Wereldoorlog. Bowman tekent bij deze kaart De zones of friction in Midden-Europa na de Eerste Wereldoorlog. Bowman tekent bij deze kaart aan dat hij de territoriale claims in hun meer bescheiden vorm heeft weergegeven, en niet in de aan dat hij de territoriale claims in hun meer bescheiden vorm heeft weergegeven, en niet in de meest extreme vorm. Nederland heeft in nummer 30 (Zuid-Limburg) een territoriale claim te vrezen, namelijk van België. De tweede Belgische claim, Zeeuws-Vlaanderen, valt net buiten de kaart. meest extreme vorm. Nederland heeft in nummer 30 (Zuid-Limburg) een territoriale claim te vrezen, namelijk van België. De tweede Belgische claim, Zeeuws-Vlaanderen, valt net buiten de kaart. Beide claims kwamen voort uit het in België levende idee dat Nederland weliswaar buiten de oorlog was gebleven, maar daarvan wel had geprofiteerd. Bij gebrek aan voldoende geallieerde steun Beide claims kwamen voort uit het in België levende idee dat Nederland weliswaar buiten de oorlog was gebleven, maar daarvan wel had geprofiteerd. Bij gebrek aan voldoende geallieerde steun voor de Belgische aanspraken, verdwenen ze al spoedig van tafel (uit: Bowman 1921). voor de Belgische aanspraken, verdwenen ze al spoedig van tafel (uit: Bowman 1921). Derwent Whittlesey bracht Derwent in zijn Whittlesey The Earth bracht and the in State. zijn The A study Earth of and political geography uit 1939 the State. A study of political een geography veel uitgebreider uit 1939 historisch een veel perspectief uitgebreider aan. historisch perspectief aan. Hij ontwikkelde daarin de Hij stelling ontwikkelde dat een daarin staat zich de stelling vanuit dat een een kerngebied staat zich vanuit een kerngebied zou ontwikkelen. Dat kerngebied zou ontwikkelen. was gewoonlijk Dat kerngebied het dichtstbevolkte was gewoonlijk gebied het dichtstbevolkte gebied van de staat, het rijkst aan van natuurlijke de staat, het hulpbronnen rijkst aan natuurlijke en een knooppunt hulpbronnen in en een knooppunt in het communicatienetwerk. het Daar communicatienetwerk. was dan ook de hoofdstad Daar was gesitueerd. dan ook de De hoofdstad gesitueerd. De groei van de staat verklaarde groei Whittlesey van de staat als verklaarde de territoriale Whittlesey expansie als vanuit de territoriale expansie vanuit de core area. In dat expansieproces de core area. werd In dat de expansieproces periferie goedschiks werd of de kwaadschiks ingelijfd bij het kerngebied. periferie goedschiks of kwaadschiks ingelijfd Zijn stelling bij het kerngebied. werd bevestigd Zijn door stelling Norman J. Pounds. Hij bracht werd bevestigd door Norman in zijn J. Pounds. boek Political Hij bracht Geography in zijn boek (1963) Political en in een Geography (1963) en in een artikel (1964, samen met artikel Sue Simon (1964, Balls) samen de met kerngebieden Sue Simon van Balls) Europese de kerngebieden van Europese

13 ruimtelijke wetenschappen Methodologie van planning Over processen ter beïnvloeding van de fysieke leefomgeving Gert de Roo & Henk Voogd In Methodologie van planning worden verschillende processen besproken die van invloed zijn op activiteiten van planning. Genoemd worden het maatschappelijk proces, het politiekbestuurlijk proces, het organisatorische proces, het proces van methoden en technieken en niet in de laatste plaats het intellectuele proces. Deze processen worden ontrafeld en uitgewerkt en zo wordt bekeken hoe planning werkt. Planning is zelden een rechttoe rechtaan verlopend proces, waarbij het op voorhand duidelijk is welke route dient te worden afgelegd. Het is dan ook niet alleen belangrijk om zekerheden te verkrijgen, maar ook om onzekerheden te onderkennen en te weten hoe men deze kan hanteren. Dit boek geeft daarvoor handreikingen. 2004, tweede druk 234 pp. 22, Samenhang in vervoer- en verkeerssystemen Theo Schoemaker Voor de meeste ontwerpers is het logisch om van groot naar klein te werken. Niemand zal de details van een brug vastleggen voordat het totale ontwerp bekend is. In de verkeerskunde is deze benadering helaas echter lang niet altijd toegepast. In dit boek behandelt de auteur daarom vervoer- en verkeerssystemen van groot naar klein. De samenhang en de wisselwerkingen binnen het systeem staan centraal en detailoplossingen volgen daaruit vanzelf. Mede dankzij de samenvattingen en de vele illustraties is dit een helder en toegankelijk boek voor verkeerskundigen pp. 27, herzien Ruimtelijke economische dynamiek Kijk op bedrijfslocatie en regionale ontwikkeling Oedzge Atzema, Ton van Rietbergen, Jan Lambooy en Sjef van Hoof Ruimtelijke economische dynamiek geeft een overzicht van de belangrijkste theorieën in de economische geografie. Hoe kiezen bedrijven hun locaties en wat kunnen overheden doen om de welvaart in hun regio te bevorderen? Hoe vaak verplaatsen bedrijven zich eigenlijk en bestaat de homo economicus nog? Hoe komen concurrentielijstjes tot stand? En heeft citymarketing eigenlijk wel zin? Dit zijn onder andere vragen die in dit boek worden beantwoord. Verkeer en vervoer in hoofdlijnen Bert van Wee & Jan Anne Annema Deze derde druk is grondig herzien. Naast het actualiseren van voorbeelden en theorieën, hebben de auteurs gekozen voor een nieuwe hoofdstukindeling. Alle belangrijke theoretische stromingen komen naar voren. Hierbij staat de toepasbaarheid voor studenten en docenten voorop. verschijnt april 2012 ca. 220 pp. ca. 22, Mensen verplaatsen zich en goederen worden vervoerd. Aan dit eenvoudige gegeven zitten heel wat aspecten vast. Hoe zit bijvoorbeeld het verkeers- en vervoerssysteem in elkaar? Wat zijn de effecten ervan op bereikbaarheid, veiligheid en milieu? Deze vragen staan centraal in Verkeer en vervoer in hoofdlijnen. De auteurs maken gebruik van inzichten uit de economie, ruimtelijke wetenschappen, civiele techniek en psychologie. Zij gaan ervan uit dat een goed inzicht in verkeers- en vervoersgerelateerde maatschappelijke problemen alleen kan ontstaan als deze verschillende vakgebieden gecombineerd worden. Achtereenvolgens behandelen zij de werking en de effecten van verkeers- en vervoerssystemen, en het onderzoek en beleid op dit gebied. Zo ontstaat een helder beeld van de functie en betekenis van verkeer en vervoer in onze huidige maatschappij. 2009, tweede druk 376 pp. 38, uitgebreid studie materiaal 13

14 filosofie Wetenschapsfilosofie in veelvoud Fundamenten voor onderzoek en professioneel handelen Victor van den Bersselaar Wetenschapsfilosofie is allang geen zaak meer van filosofen en wetenschappelijke onderzoekers alleen. Ook voor hoger opgeleide professionals kan wetenschapsfilosofie hun handelen in een verantwoord kader plaatsen. In dit boek worden aan de hand van voorbeelden van (mogelijk) onderzoek per onderzoeksdomein de methoden van werken en de grondslagen daarvan gereconstrueerd, om daardoor greep te krijgen op grondslagen en veronderstellingen van onderzoek. 2003, tweede druk 280 pp. 21, Samenleving ter discussie Een inleiding in de sociale filosofie Frans van Peperstraten De samenleving ter discussie stellen betekent macht en rationaliteit ter discussie stellen. Kan macht rationeel zijn of gaat macht per definitie tegen rationaliteit in? Over dit thema zijn in de filosofie zeer verschillende visies ontwikkeld, die alle nieuwe vragen hebben opgeworpen. In dit boek komen deze visies in hun historische volgorde aan de orde, van oudheid en middeleeuwen tot postmodernisme en het differentiedenken. Daarnaast behandelt de auteur de belangrijkste stromingen binnen de diverse maatschappijwetenschappen en de actuele filosofische ontwikkelingen. Ieder hoofdstuk bevat samenvattingen, discussiestof en beschrijvingen van de besproken filosofen en hun belangrijkste werken. 1999, vierde druk 380 pp. 33, Profielen van ethiek Van Aristoteles tot Levinas Arie Leijen In dit boek wordt beschreven hoe verschillende filosofen in de loop van de geschiedenis dachten over het morele leven en hoe zij de verbinding tussen ethiek en moreel leven legden. Daarbij gaat de auteur in op de interessante vraag hoe het mogelijk is dat er zulke grote verschillen bestaan tussen de wijsgerige ethieken. Hij behandelt de ethiek van de deugd (Aristoteles), de ethiek van het leven volgens de natuur (Stoa), de ethiek van het gekerstende leven (Thomas van Aquino), de ethiek van het nut (utilitarisme), de ethiek van de plicht (Kant) en het humanisme van de andere mens (Levinas). 1998, tweede druk 164 pp. 14, Kernbegrippen in de politieke filosofie Een herwaardering H.E.S. Woldring In dit boek laat de auteur zien dat van veel begrippen uit de sociale en politieke filosofie de oorspronkelijke betekenis verloren is gegaan in het huidige, dominante, liberale denken. Voor de kwaliteit van een democratische staat en samenleving is het van groot belang de authentieke betekenis van de politieke kernbegrippen te achterhalen. Achtereenvolgens bespreekt de auteur de civiele samenleving en de staat, de grondslagen van de democratie, de sociale rechtvaardigheid, de vrijheid als manier van leven en het omgaan met en de invloed van andere culturen. Het boek besluit met het gebruik van begrippen in de politiek pp. 17,

15 onderzoeksvaardigheid Discursieve vaardigheden Leidraad voor probleemanalyse, argumentatie en onderzoek Victor van den Bersselaar & Klaas J. Hoeksema Ervaren professionals signaleren en analyseren in hun beroepspraktijk problemen, zij stellen vragen, zij vinden antwoorden en rapporteren hier vervolgens over. Het denkproces dat zij doorlopen om dit traject af te leggen, staat centraal in dit boek. Analysevaardigheden en onderzoeksvaardigheden worden samen discursieve vaardigheden genoemd. Het boek toont hoe aanstaande professionals de logica van hun redeneringen voor anderen zichtbaar kunnen maken en verantwoorden. Anderzijds leren zij de redeneringen van anderen te doorzien en, zo nodig, door te prikken. 1998, tweede druk 231 pp. 16, ABC van een onderzoeksopzet G. Kuypers Er zijn veel boeken op de markt over het schrijven van scripties en andere wetenschappelijke verslagen. Veel studenten blijken echter juist problemen te ondervinden in de periode die daaraan vooraf gaat: het opzetten van het onderzoek. Met dit boek heeft iedereen een krachtig instrument in handen om een goed onderzoek op te zetten. Het is geschikt voor studenten van alle disciplines en op alle niveaus van onderzoek, van werkstuk tot proefschrift. Ook geeft het boek de begeleider duidelijk inzicht in de problemen die studenten tegenkomen bij het opzetten van hun onderzoek. 1995, zesde druk 156 pp. 11, Wiskunde voor statistiek Een voorbereiding W.M. Franken & R.A. Bouts Veel studenten in de sociale wetenschappen worden geconfronteerd met een vak waarvoor zij onvoldoende voorkennis hebben: statistiek. Het ontbreekt hun vooral aan de wiskundige kennis die daarvoor nodig is. Met Wiskunde voor statistiek kunnen zij die deficiëntie wegwerken. Het behandelt de stof in drie stappen: eerst wordt bekende stof opgehaald, vervolgens stimuleren de auteurs het exacte denken en ten slotte introduceren zij een aantal relevante begrippen. Zo biedt dit boek alle stof die nodig is om het vak statistiek met succes te kunnen volgen. 2002, tweede druk 135 pp. 16, Grootschalig veldonderzoek Inleiding in de data-analyse Jan Lammers Dit boek laat de grondstructuur zien van de manier waarop in grootschalig veldonderzoek de onderzoeker redeneert en handelt om tot waarheidsgetrouwe uitspraken over de samenleving te komen. In dat proces spelen twee componenten een belangrijke rol: het opstellen van hypothesen waarin iets over de samenleving beweerd wordt en de empirische controle van die hypothesen. De relatie tussen deze beide componenten staat in dit boek centraal en wordt zo breed en zo toegankelijk mogelijk behandeld. Het gebruik van statistisch en methodologisch jargon is tot een minimum beperkt. 1995, tweede druk 151 pp. 13,

16 onderzoeksvaardigheid Praktijkonderzoek voor bachelors Leidraad voor studenten bij het (af)studeren in het competentiegericht hbo Jef Mertens Studeren aan het huidige, competentiegerichte hbo vraagt van studenten specifieke kennis en vaardigheden. Vooral het projectmatig opzetten en uitvoeren van praktijkonderzoek en het schrijven van de scriptie blijken voor veel studenten struikelblokken. Praktijkonderzoek voor bachelors behandelt het uitvoeren van onderzoek in tien stappen. Het is daarmee een leidraad voor hbo-studenten die hun studie tot een goed einde willen brengen. De auteur behandelt niet alleen de regels voor praktijkonderzoek, maar ook het hele traject: van de onderzoeksopzet tot en met de scriptie waarmee de student als bachelor afstudeert. Het boek is geschikt voor voltijd- en deeltijdstudenten binnen drie opleidingsclusters: Organisatie, bedrijf en bestuur, Mens en maatschappij, en Techniek en natuur. 2010, tweede druk 174 pp. 18, docentenhandleiding op aanvraag via internet extra studiemateriaal Kwalitatieve analyse Uitgangspunten en procedures Fred Wester & Vincent Peters Bij kwalitatieve analyse gaat het om het systematisch analyseren door diepgaande kennismaking met het materiaal. Vanuit dit uitgangspunt wordt de kwalitatieve analyse in dit boek als een stapsgewijze procedure geplaatst in de context waarin het thuishoort: een concrete werkwijze binnen het kwalitatiefinterpreterende onderzoek. Aandacht wordt besteed aan uitgangspunten voor kwalitatief onderzoek, keuzes in het onderzoekdesign, mogelijkheden van waarneming, doelstellingen van de analyse fasen en kwaliteitscontroles. Hierbij komen de concrete werk wijzen in de analyse aan bod. Ook wordt ingegaan op de computer als hulpmiddel (met verschillende demobestanden op de website pp. 24, De kleine scriptiegids Stappenplan met schrijftips voor juristen en bestuurswetenschappers J.C. Coolsma & K.F. Schuiling 64 FASE 2 - hoofdonderzoek 65 FASE 2 - hoofdonderzoek StAP 4 Het operationaliseren van het onderzoek StAP 5 Onderzoeksmethoden StAP 6 Onderzoeksgegevens analyseren StAP 7 Bevindingen en conclusies StAP 8 Rapporteren en presenteren 14 fase 4 Cyclisch onderzoek rapporteren en verspreiden fase 1 algemeen idee Stap 4 Het operationaliseren van het onderzoek Bij het operationaliseren van het onderzoek gaat het om de volgende onderdelen: onderzoeksplan en uitvoering; probleemstelling en onderzoekseenheden; de onderzoeksopzet. 4.1 Van onderzoeksplan naar uitvoering Operationaliseren betekent dat je een (abstract) probleem (concreet) onderzoekbaar maakt; je bepaalt je onderzoekseenheden en onderzoeksmethoden, je definieert de begrippen en je beschrijft hoe je het onderzoek organiseert. Door te operationaliseren werk je dus gedetailleerd uit wat er globaal in het onderzoeksplan staat, althans afhankelijk van het type onderzoek. Bij lineair onderzoek is de uitwerking het meest gedetailleerd, bij cyclisch onderzoek het minst. In feite begin je nu met het hoofdonderzoek; alles wat je bedacht hebt ga je in de praktijk uitvoeren. Je zult merken dat bepaalde zaken uit het vooronderzoek opnieuw aan de orde komen dat is typerend voor elk onderzoek. Pas in de praktijk kom je erachter hoe iets in elkaar zit of hoe iets werkt. Je kunt nu dus allerlei dingen die je in je onderzoeksplan had beschreven concreter maken, en misschien ook anders gaan beschrijven. We gaan uit van het voorbeeld van figuur 3.2 in hoofdstuk 3: Voorbeeld van een onderzoeksmodel. De vraagstelling hoe kan het functioneren van groep A in schoolorganisatie X worden verbeterd? rafelen we in onderzoekseenheden uiteen. Allereerst moet je als onderzoeker het probleem opsplitsen in deelvragen, en vervolgens opsplitsen in onderzoeksvragen en onderzoekseenheden met hun kenmerken (zie paragraaf 4.2 voor de stapsgewijze uitvoering). Zie hieronder verschillende manieren om informatie te verkrijgen. Manieren om informatie te verkrijgen Bij de onderzoeksopzet gaat het erom te bepalen hoe de informatie ten behoeve van het onderzoek het beste kan worden verkregen: Inventariseer wat er al bekend is over dit onderwerp. Is er bijvoorbeeld al onderzoek gedaan? oriëntatie en praktijkvraag operationaliseren onderzoeksplan deelvraag De kleine scriptiegids is een boek voor studenten rechten en bestuurswetenschappen die een scriptie gaan schrijven. Het biedt een stappenplan waarmee zij het opzetten en uitwerken van de scriptie systematisch kunnen aanpakken. Het boek is toegesneden op de eisen waaraan een scriptie binnen deze vakgebieden moet voldoen en alle gebruikte voorbeelden komen uit de juridische en bestuurskundige praktijk. Ook minder specifieke zaken als wat een goede vraagstelling is en hoe je een onderzoek begint, komen aan de orde. Verder geven de auteurs tips voor het formuleren, de opbouw, de afwerking en de vormgeving van het verslag. Handig is ook het overzicht van veelgemaakte fouten! pp. 10, evalueren diagnose en plan met onderzoeksopzet opstellen resultaat met voorlopige rapportage ontwikkelen actie- (plan) uitvoeren fase 2 en 3 16 Het resultaat van fase 1 is een onderzoeksplan of plan van aanpak waar je in fase 2 mee aan de slag gaat. De eerste fase van cyclisch onderzoek lijkt veel op die van lineair onderzoek en bestaat uit het verwerven van een studieonderwerp (algemeen idee) en een oriëntatie. Vanwege de cyclische werking kan er vervolgens bijstelling van de oriëntatie plaatsvinden.

17 schrijfvaardigheid Snel afstuderen!* Stap voor stap naar een geslaagde scriptie Erik Feijen & Pepijn Trietsch Hoe doe ik resultaatgericht onderzoek? Hoe schrijf ik een heldere tekst die staat als een huis? Hoe blijf ik gemotiveerd ondanks een tegenslag? Hoe bedenk ik een ijzersterke probleemstelling? Hoe maak ik een planning die echt werkt? Hoe krijg ik een goed scriptiecijfer? Met dit soort vragen kun je worstelen bij het schrijven van een bachelor- of masterscriptie. Snel afstuderen! geeft je de antwoorden. Het geeft je praktische technieken waarmee je stap voor stap je scriptieproblemen kunt overwinnen. Het gaat over de inhoud van je scriptie, hoe je van een vaag idee tot een heldere tekst komt. Maar ook over het proces en je motivatie, hoe je doorbijt als het even tegenzit bijvoorbeeld, en hoe je je begeleider tevreden houdt. Met dit boek ben je in staat sneller af te studeren met een hoger cijfer. En met meer plezier! nieuw De APA-richtlijnen* Over onderzoeksrapportage en literatuurverwijzing Annejet Dijkstra In dit boek wordt uitgelegd hoe je een wetenschappelijk onderzoeksverslag vormgeeft op basis van de stijlregels van de American Psychological Association (APA). De APA-richtlijnen bestaat uit twee delen. Deel 1 behandelt verschillende soorten literatuur en geeft aan waar en hoe die literatuur gevonden kan worden. Ook wordt beschreven hoe literatuur verwerkt wordt: door samen te vatten, te parafraseren of te citeren. Deel 2 beschrijft de vaste structuur en de verschillende elementen van het eindproduct dat ieder onderzoek moet opleveren: het onderzoeksverslag. De APA-richtlijnen is geschikt voor studenten in het hoger onderwijs aan sociale, communicatieve en economische studies. verschijnt maart 2012 ca. 136 pp. ca. 12, pp. 16, website van de auteurs Zakelijk schrijven Judith ter Horst & Ad Molenaar Hoe schrijf je een doeltreffende zakelijke tekst? Dit boek presenteert de kennis die hiervoor nodig is. De lezer leert effectief zakelijk te schrijven met behulp van casuïstiek, praktijkvoorbeelden en opdrachten. Zakelijk schrijven is opgebouwd uit drie delen. Deel 1 behandelt het tekstplan en aan de hand daarvan alle fases in het schrijfproces. Deel 2 besteedt aandacht aan de lezer, de doelgroep van een tekst. Elk medium moet optimaal afgestemd zijn op deze doelgroep, en dit brengt eigen conventies voor het taalgebruik met zich mee. Verschillende soorten schriftelijke media komen hier aan de orde, van tot beleidsrapport. Deel 3 bevat de gereedschappen die je kunt gebruiken om correct te schrijven: regels voor zinsbouw, woordkeuze, uiterlijke structuur en argumentatie en voor interpunctie pp. 21,

18 schrijfvaardigheid nieuw Handboek academisch schrijven In stappen naar een essay, paper of scriptie Joy de Jong Het Handboek academisch schrijven geeft inzicht in de mechanismen van academisch denken, academisch schrijven en academische teksten, zodat universitaire studenten de schrijfopdrachten tijdens hun opleiding succesvol kunnen uitvoeren. De auteur bespreekt de aanpak van kleine schrijfopdrachten (papers en essays) en grote schrijfopdrachten (bachelor- en masterscripties). Op deze manier is het handboek door de hele studie heen bruikbaar. Handboek academisch schrijven is zowel gericht op het proces dat de student doorloopt, als op de vorm van de tekst. Hierbij worden op een toegankelijke manier de vier stappen van dit proces behandeld: opdrachtanalyse, planning van het onderzoek en van de tekst, uitvoeren van onderzoek en het schrijven zelf. Bij elke stap geeft de auteur uitgewerkte procedures en controlevragen, tips over lezen en het inschakelen van medelezers, en verwijzingen naar meer informatie. Door de algemene benadering, het centraal stellen van het schrijfproces van de student en de voorbeelden uit vele wetenschappelijke disciplines, is het Handboek academisch schrijven een leerzaam en toegankelijk boek dat geschikt is voor alle universitaire studenten pp. 24, voorbeelden, checklists, opdrachtformulieren Beleidsnota s die (door)werken Handleiding voor geslaagde beleidsvoorbereiding R. Hoppe, M. Jeliazkova, H. van de Graaf & J. Grin In Beleidsnota's die doorwerken laten de schrijvers zien hoe beleidsmakers interactie en communicatie met doelgroepen en uitvoerders kunnen opzetten om tot technisch haalbare oplossingen te komen die voldoende draagvlak hebben. Maar bovenal is dit boek een gereedschapskist met methodieken waaruit elke beleidsontwerper zijn eigen selectie kan maken. 2004, derde druk 158 pp. 18, Goed geschreven Zakelijk schrijven binnen opleiding en beroep Wilma van der Westen In opleidingen en beroepen worden hoge eisen gesteld aan schriftelijke taalvaardigheden. Studenten worden getoetst door middel van schriftelijke verslaglegging en van de meeste beroepskrachten wordt geregeld een langere zakelijke tekst verwacht. Voor veel mensen blijft goed schrijven een struikelblok. Goed geschreven biedt een aanpak die studenten in staat stelt hun schrijfvaardigheid te verbeteren en hun algemene taalvaardigheid te ontwikkelen. Het is een praktische invulling van taalvaardigheidsontwikkeling in het kader van taalbeleid in het hoger onderwijs. De studenten leren een goede tekst op te zetten, te structureren en zorgvuldig te formuleren met behulp van analyse en revisie en door feedback van de docent. Maar vooral leren ze om het schrijfproces zelf ter hand te nemen en bij te sturen voordat ze het eindproduct afleveren. Deze werkwijze sluit aan bij onderwijsvormen zoals leren leren, zelfstandig leren en competentieleren. Goed geschreven is een compleet pakket taalvaardigheid dat zijn effectiviteit in de afgelopen jaren heeft bewezen. Deze herziene uitgave is door de verbeterde structuur en de extra voorbeelden ook zeer geschikt voor zelfstudie. Welgespeld Werkwoordspelling voor het hoger onderwijs Wilma van der Westen 2009, tweede druk 215 pp. 24, docentenhandleiding op aanvraag via internet uitgebreid studiemateriaal Foutloos spellen blijkt voor veel studenten in het hoger onderwijs niet vanzelfsprekend. Voor de meesten van hen vormt de werkwoordspelling het grootste struikelblok. In Welgespeld worden de regels uiteengezet voor diegenen die ze nog niet beheersen, én worden de hardnekkige fouten van gevorderde spellers aangepakt met behulp van de nieuwe didactische inzichten. De student maakt eerst een begintest, aan de hand waarvan hij zelf een keuze kan maken uit de verschillende onderdelen van deze methode. Met behulp van voorbeeldzinnen en oefeningen maakt hij zich vervolgens de geselecteerde stof eigen pp. 20, aanwijzingen op internet extra studiemateriaal 18

19 schrijfvaardigheid Schrijven met effect Stijlcursus doeltreffend formuleren Mariët Hermans Met Schrijven met effect leren cursisten zo te schrijven dat hun teksten het gewenste effect hebben op de lezer. Stapsgewijs ontwikkelen ze vaardigheid in helder, kernachtig en levendig schrijven. Ook biedt het boek praktische adviezen voor een handige schrijfaanpak, zodat ze voortaan met meer plezier en gemak een schrijfklus afronden. Het cursusboek bevat elf hoofdstukken, die alle dezelfde opbouw hebben: kleine stukjes theorie afgewisseld met voorbeelden en oefeningen. Door het uitgebreide oefenmateriaal kunnen de cursisten zich de stof snel eigen maken. Schrijven met effect is bedoeld voor iedereen die geregeld zakelijke teksten schrijft. Dat zullen zowel mensen zijn die vanwege hun functie veel moeten schrijven, als hbo- en universitaire studenten. De cursus is ook geschikt voor zelfstudie. In deze herziene, vierde druk zijn de voorbeeld- en oefenzinnen geactualiseerd en verder afgestemd op hbo- en universitaire studenten. 2010, vierde druk 258 pp. 24, De kleine schrijfgids* Adviezen voor een goede zinsbouw, woordkeuze en spelling Mariët Hermans De kleine schrijfgids is een handzame gids met daarin makkelijk opzoekbaar, helder en beknopt, alle antwoorden op taalvragen. Het boek bevat adviezen voor het formuleren van duidelijke zinnen en het kiezen van de juiste woorden in artikelen, verslagen en brieven. Ook komen de meestvoorkomende fouten in stijl en zinsbouw aan de orde, en onderwerpen als signaalwoorden en omgaan met afkortingen. De spellingsregels worden in een apart hoofdstuk besproken. Een kort overzicht van het correct gebruik van leestekens maakt deze kleine schrijfgids compleet. Deze uitgave is conform de officiële spelling van 2006 van de Nederlandse Taalunie. nieuw Academic Writing in English A Process-based Approach Janene van Loon, Arnoud Thüss, Nicole Schmidt & Kevin Haines Academisch schrijven is een hele opgave voor studenten in het Engelstalig onderwijs. Zij moeten niet alleen een goede, academische tekst creëren, maar die moet ook nog in correct Engels geschreven worden. Voor hen bestaat weinig literatuur op dit gebied: een Nederlands boek over academisch schrijven zegt niets over de Engelse taal, een Engels boek gaat uit van native speakers en een boek over de Engelse taal heeft geen aandacht voor de specifieke kenmerken van het academisch schrijven. Academic writing in English vult deze lacune. Het boek is in het Engels geschreven en zet studenten aan tot schrijven, laat ze nadenken over structuur en helpt met het verwerven van een academisch-engelse vocabulaire. De indeling volgt het schrijfproces: van voorbereiding en planning, via verschillende versies, tot de afronding. Bij elke fase is aandacht voor inhoud en structuur, en de manier waarop deze in het Engels het beste kunnen worden uitgedrukt. Met behulp van veel praktische oefeningen bouwt de student zijn taalvaardigheid op van niveau B2 tot niveau C1. Door middel van peer review leren studenten kritisch te kijken naar elkaars en hun eigen teksten pp. 26, docentenhandleiding op aanvraag via internet 2006, zesde druk 136 pp. 13,

20 spreekvaardigheid Presentation Techniques Manon van der Laaken & Bob van der Laaken nieuw Van onderzoekers, maar ook van bachelor- en masterstudenten, wordt verwacht dat zij hun onderzoeksresultaten of theses mondeling presenteren. En steeds vaker gebeurt dat in het Engels. Met Presentation Techniques bereiden zij zich op zulke presentaties voor. De auteurs gaan in op algemene presentatietechnieken, zoals het inzetten van lichaamstaal, stemgebruik en visuele hulpmiddelen, maar ook op het voorbereiden en structureren van een presentatie. Daarnaast behandelen ze specifieke onderzoeksaspecten, zoals het presenteren van tabellen en grafieken. De voorbeelden komen zowel uit de technische studies als uit de geesteswetenschappen. Presentation Techniques is in het Engels geschreven, en biedt Engelse uitdrukkingen en idioom aan die gebruikt kunnen worden bij het presenteren. Hierdoor is het boek geschikt voor mensen van alle nationaliteiten en specialismen pp. 16, Overtuigend presenteren Mark Pluymaekers Een presentatie is pas succesvol als de toehoorders na afloop iets doen met de informatie die ze gekregen hebben. Ze moeten je product kopen, je beleidsplan steunen, investeren in je idee of de resultaten van je onderzoek serieus nemen. Overtuigend presenteren beschrijft hoe je van jouw presentatie een succes maakt. De auteur behandelt verschillende technieken die je kunt gebruiken om iets teweeg te brengen bij je publiek. Denk hierbij aan het gebruiken van een herkenbaar plot, het verwerken van emotie in je verhaal of het inzetten van de expertise van je publiek. Deze technieken zijn ontleend aan inzichten uit de psychologie en de communicatiewetenschap. Je leert hoe je de aandacht van je toehoorders vasthoudt, hoe je ze meer kunt laten onthouden en hoe je ze kunt aansporen tot actie. Er is veel aandacht voor het gebruik van hulpmiddelen. Uiteraard wordt PowerPoint besproken, maar ook het gebruik van voorwerpen of metaforen komt aan de orde. Op de bijbehorende website staan voorbeelden van goede presentaties en aanvullende adviezen. Overtuigend presenteren is als een goede presentatie: onderhoudend, duidelijk en direct toepasbaar. Het is geschikt voor alle studies in het hoger onderwijs die aandacht besteden aan presentatievaardigheden en kan ook gebruikt worden in bedrijfstrainingen pp. 19, voorbeelden en aanvullende adviezen 20

inhoud bestuurskunde & politicologie 3 onderzoeksvaardigheid 14 schrijfvaardigheid 16 recht 9 spreekvaardigheid 20 ruimtelijke wetenschappen 11

inhoud bestuurskunde & politicologie 3 onderzoeksvaardigheid 14 schrijfvaardigheid 16 recht 9 spreekvaardigheid 20 ruimtelijke wetenschappen 11 inhoud bestuurskunde & politicologie 3 recht 9 ruimtelijke wetenschappen 11 sociologie & filosofie 13 onderzoeksvaardigheid 14 schrijfvaardigheid 16 spreekvaardigheid 20 registers 21 prijsinformatie De

Nadere informatie

Bestuur, beleid & recht

Bestuur, beleid & recht Bestuur, beleid & recht catalogus uitgeverij coutinho 2011 Bestuurskunde & politicologie Recht Juridische dienstverlening Ruimtelijke wetenschappen Filosofie Onderzoeksvaardigheid Schrijfvaardigheid Spreekvaardigheid

Nadere informatie

KONING ARTHUR visie en organisatieprincipes

KONING ARTHUR visie en organisatieprincipes KONING ARTHUR visie en organisatieprincipes Ed Knies Koning Arthur; visie en organisatieprincipes Welkom Dit boek is een moreel boek voor professionals. Met moreel bedoelen we dat er binnen organisaties

Nadere informatie

Examenprogramma aardrijkskunde havo

Examenprogramma aardrijkskunde havo Examenprogramma aardrijkskunde havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein

Nadere informatie

SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE

SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE Algemene vorming op het einde van de derde graad secundair onderwijs Voor de sociale

Nadere informatie

Aardrijkskunde inhouden (PO-havo/vwo)

Aardrijkskunde inhouden (PO-havo/vwo) Aardrijkskunde inhouden (PO-havo/vwo) Sectoren kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden Kernen 1. Burgerschap 36: hoofdzak de Nederlandse

Nadere informatie

Naam leerlingen. Groep BBL1 Mens & Maatschappij. Verdiepend arrangement. Basisarrange ment

Naam leerlingen. Groep BBL1 Mens & Maatschappij. Verdiepend arrangement. Basisarrange ment Groep BBL1 Mens & Maatschappij Leertijd; 3 keer per week 45 minuten werken aan de basisdoelen. - 3 keer per week 45 minuten basisdoelen toepassen in verdiepende contexten. Verdieping op de basisdoelen

Nadere informatie

Keurmerk: Duurzame school

Keurmerk: Duurzame school Keurmerk: Duurzame school Doorlopende leerlijn voor duurzame ontwikkeling van basisonderwijs (PO) t/m voortgezet onderwijs (VO) PO-1 Kennis en inzicht (weten) Vaardigheden (kunnen) Houding (willen) Begrippen

Nadere informatie

Strategisch sturen in stedelijke gebiedsontwikkeling MCD. master city developer

Strategisch sturen in stedelijke gebiedsontwikkeling MCD. master city developer Strategisch sturen in stedelijke gebiedsontwikkeling MCD master city developer Ontwikkel een eigen visie Werk je in stedelijke gebiedsontwikkeling of herstructurering dan is de MCD opleiding voor jou een

Nadere informatie

AARDRIJKSKUNDE VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V

AARDRIJKSKUNDE VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V AARDRIJKSKUNDE VWO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2018 V17.03.2 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van

Nadere informatie

LANDSEXAMEN VWO Het examenprogramma Het examenprogramma voor het commissie-examen Aardrijkskunde bestaat uit de volgende (sub)domeinen:

LANDSEXAMEN VWO Het examenprogramma Het examenprogramma voor het commissie-examen Aardrijkskunde bestaat uit de volgende (sub)domeinen: Examenprogramma AARDRIJKSKUNDE V.W.O. LANDSEXAMEN VWO 2017-2018 1 Het eindexamen Het vak Aardrijkskunde kent slechts het commissie-examen. Er is voor Aardrijkskunde dus geen centraal examen. Vanaf het

Nadere informatie

aardrijkskunde vwo vakinformatie staatsexamen 2017 AARDRIJKSKUNDE VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2017 V pagina 1 van 12

aardrijkskunde vwo vakinformatie staatsexamen 2017 AARDRIJKSKUNDE VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2017 V pagina 1 van 12 AARDRIJKSKUNDE VWO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2017 V16.8.1 pagina 1 van 12 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor

Nadere informatie

Voorwoord 7. 1 De vaardigheden van de jurist Ongeveer zoals een kip een ei legt Instrumenten voor het oplossen van casusposities 10

Voorwoord 7. 1 De vaardigheden van de jurist Ongeveer zoals een kip een ei legt Instrumenten voor het oplossen van casusposities 10 Inhoudsopgave Voorwoord 7 1 De vaardigheden van de jurist 9 1.1 Ongeveer zoals een kip een ei legt 9 1.2 Instrumenten voor het oplossen van casusposities 10 2 Het vinden van rechtsregels in de wet 13 2.1

Nadere informatie

10 Masteropleiding Filosofie & Maatschappij

10 Masteropleiding Filosofie & Maatschappij 10 Masteropleiding Filosofie & Maatschappij 10.1 Inleiding Dit hoofdstuk bevat gedetailleerde informatie over de doelstellingen, eindkwalificaties en opbouw van de Masteropleiding Filosofie & Maatschappij.

Nadere informatie

VERDIEPINGSTRAINING VAARDIGHEDEN VERTROUWENSPERSOON. Geaccrediteerd door de Landelijke Vereniging van Vertrouwenspersonen VERTROUWENSPERSOON

VERDIEPINGSTRAINING VAARDIGHEDEN VERTROUWENSPERSOON. Geaccrediteerd door de Landelijke Vereniging van Vertrouwenspersonen VERTROUWENSPERSOON VERDIEPINGSTRAINING VAARDIGHEDEN VERTROUWENSPERSOON Geaccrediteerd door de Landelijke Vereniging van Vertrouwenspersonen VERTROUWENSPERSOON VERDIEPINGSTRAINING VAARDIGHEDEN VERTROUWENSPERSOON Introductie

Nadere informatie

Beweging in veranderende organisaties

Beweging in veranderende organisaties Beweging in veranderende organisaties Kilian Bennebroek Gravenhorst Werken met vragenlijsten voor versterking van veranderingsprocessen PROFESSIONEEL ADVISEREN 5 Inhoud Voorwoord 7 Opzet van het boek 9

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 9. 5 Planning 83 5.1 Leerdoelen en persoonlijke doelen 84 5.2 Het ontwerpen van het leerproces 87 5.3 Planning in de tijd 89

Inhoud. Inleiding 9. 5 Planning 83 5.1 Leerdoelen en persoonlijke doelen 84 5.2 Het ontwerpen van het leerproces 87 5.3 Planning in de tijd 89 Inhoud Inleiding 9 1 Zelfsturend leren 13 1.1 Zelfsturing 13 1.2 Leren 16 1.3 Leeractiviteiten 19 1.4 Sturingsactiviteiten 22 1.5 Aspecten van zelfsturing 25 1.6 Leerproces vastleggen 30 2 Oriëntatie op

Nadere informatie

Profielschets van de omvang en samenstelling van de Raad van Commissarissen en zijn leden

Profielschets van de omvang en samenstelling van de Raad van Commissarissen en zijn leden Bijlage a Profielschets van de omvang en samenstelling van de Raad van Commissarissen en zijn leden De functie van de Raad van Commissarissen. In deze profielschets wordt eerst ingegaan op de achtergronden

Nadere informatie

Studierichtingen voor de derde graad

Studierichtingen voor de derde graad Studierichtingen voor de derde graad In de derde graad bestaan alle richtingen, behalve humane wetenschappen uit twee hoofddomeinen. Er wordt naast de algemene basis gekozen voor een pakket vakken dat

Nadere informatie

7 e Leergang De regionale ambtenaar als regisseur

7 e Leergang De regionale ambtenaar als regisseur 7 e Leergang De regionale ambtenaar als regisseur RegioAcademie 2012-2013 De regionale samenwerking De regionale samenwerking tussen gemeenten is niet meer weg te denken in bestuurlijk Nederland. Ruwweg

Nadere informatie

LANDSEXAMEN MAVO

LANDSEXAMEN MAVO LANDSEXAMEN MAVO 2017-2018 Examenprogramma GESCHIEDENIS M.A.V.O. 1 Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het commissie-examen. Het centraal examen wordt afgenomen in één zitting

Nadere informatie

Latijn-wiskunde Latijn-moderne talen wetenschappen economie-wiskunde economie-moderne talen humane wetenschappen

Latijn-wiskunde Latijn-moderne talen wetenschappen economie-wiskunde economie-moderne talen humane wetenschappen Tweede graad aso In de tweede graad aso kies je voor een bepaalde richting. Ongeacht je keuze, blijft er een groot gemeenschappelijk basispakket van 26 lesuren algemene vakken. Het niveau van deze vakken,

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 39364 13 juli 2017 Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 5 juli 2017, nr. VO/1188661,

Nadere informatie

Examenprograma filosofie havo/vwo

Examenprograma filosofie havo/vwo Examenprograma filosofie havo/vwo Havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein

Nadere informatie

Informatie over maatschappijwetenschappen 5 en 6 Vwo Elzendaalcollege 2011-2012. Voorlichting maatschappijwetenschappen 5 en 6 vwo Elzendaalcollege

Informatie over maatschappijwetenschappen 5 en 6 Vwo Elzendaalcollege 2011-2012. Voorlichting maatschappijwetenschappen 5 en 6 vwo Elzendaalcollege Voorlichting maatschappijwetenschappen 5 en 6 vwo Elzendaalcollege 1 Vooraf In het volgende overzicht wordt informatie gegeven over het vak Maatschappijwetenschappen; een nieuw keuzevak in de 5 e en 6

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inleiding 4. Programma 5. Module Verandermanagement 6. Module Leadership 7. Module Ethiek 8. Module Strategie & Beleid 9.

Inhoudsopgave. Inleiding 4. Programma 5. Module Verandermanagement 6. Module Leadership 7. Module Ethiek 8. Module Strategie & Beleid 9. 1 Inhoudsopgave Inleiding 4 Programma 5 Module Verandermanagement 6 Module Leadership 7 Module Ethiek 8 Module Strategie & Beleid 9 Rooster 10 Opleidingskosten 10 Netherlands Business Academy Postbus 6546

Nadere informatie

Netherlands Business Academy. Postbus 6546 4802 HM Breda T. +31 (0)76-82 005 05. info@nlba.nl www.nlba.nl

Netherlands Business Academy. Postbus 6546 4802 HM Breda T. +31 (0)76-82 005 05. info@nlba.nl www.nlba.nl 1 Netherlands Business Academy Postbus 6546 4802 HM Breda T. +31 (0)76-82 005 05 info@nlba.nl www.nlba.nl 2 Inhoudsopgave Inleiding 4 Programma 5 Module Verandermanagement 6 Module Leadership 7 Module

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 Inleiding 7 2 Voorkennis 7 3 Het cursusmateriaal 7 4 Structuur, symbolen en taalgebruik 8 5 De cursus bestuderen 9 6 Studiebegeleiding 10 7 Huiswerkopgaven 10 8 Het tentamen

Nadere informatie

nderhandelen -mailen en Vaardigheid strainingen voor het hoger onderwijs rieven schrijven erkopen Met unieke online tools

nderhandelen -mailen en Vaardigheid strainingen voor het hoger onderwijs rieven schrijven erkopen Met unieke online tools dviseren nderhandelen -mailen Vaardigheid strainingen voor het hoger onderwijs en erkopen Met unieke online tools SKILLS VAARDIGHEIDSTRAININGEN VOOR HET HOGER ONDERWIJS In deze brochure vindt u een overzicht

Nadere informatie

Zelfdiagnostische vragenlijst verandercompetenties

Zelfdiagnostische vragenlijst verandercompetenties Zelfdiagnostische vragenlijst verandercompetenties Het gaat om de volgende zeven verandercompetenties. De competenties worden eerst toegelicht en vervolgens in een vragenlijst verwerkt. Veranderkundige

Nadere informatie

Examenprogramma bedrijfseconomie en ondernemerschap vwo

Examenprogramma bedrijfseconomie en ondernemerschap vwo Examenprogramma bedrijfseconomie en ondernemerschap vwo 27 MEI 2014 CONCEPT - VOORLOPIG Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit

Nadere informatie

2012 Mediation Trainingsinstituut MTi pagina 3 van 7

2012 Mediation Trainingsinstituut MTi pagina 3 van 7 Naar aanleiding van uw vraag om informatie over onze mogelijkheid om voor ca. 20 medewerkers binnen de gemeente Zandvoort een training mediationvaardigheden te verzorgen, treft u hierbij een offerte aan

Nadere informatie

Handreiking toelichting bij descriptoren NLQF

Handreiking toelichting bij descriptoren NLQF Handreiking toelichting bij descriptoren NLQF CONTEXT Context Instroom Een bekende, stabiele leef- en leeromgeving. 1 Een herkenbare leef- en werkomgeving. Tussen niveau 1 en 2 is geen verschil in context;

Nadere informatie

Eindexamen vwo maatschappijwetenschappen 2013-I

Eindexamen vwo maatschappijwetenschappen 2013-I Opgave De eurocrisis Bij deze opgave horen de teksten 9 en. Inleiding De situatie rond de gemeenschappelijke munt, de euro, is tien jaar na de introductie verre van stabiel (mei 2012). In tekst 9 beschrijft

Nadere informatie

Profielschets Raad van Toezicht Augustus 2014

Profielschets Raad van Toezicht Augustus 2014 Profielschets Raad van Toezicht Augustus 2014 Profielschets Raad van Toezicht Woningbouwvereniging Helpt Elkander Nuenen Algemeen profiel Raad van Toezicht Het hoofddoel van de RvT is toezicht te houden

Nadere informatie

Eindkwalificaties van de bacheloropleiding Geschiedenis

Eindkwalificaties van de bacheloropleiding Geschiedenis Eindkwalificaties van de bacheloropleiding Geschiedenis Afgestudeerden van de opleiding hebben de onderstaande eindkwalificaties bereikt: I. Kennis Basiskennis en inzicht: 1. kennis van en inzicht in het

Nadere informatie

ASO - studierichtingen in VIA-TIENEN

ASO - studierichtingen in VIA-TIENEN ASO - studierichtingen in VIA-TIENEN De onderwijsvorm ASO is een breed algemeen vormende doorstroomrichting waarin de leerlingen zich voorbereiden op een academische of professionele bacheloropleiding.

Nadere informatie

10 onmisbare vaardigheden voor. de ambtenaar van de toekomst. 10 vaardigheden. Netwerken. Presenteren. Argumenteren 10. Verbinden.

10 onmisbare vaardigheden voor. de ambtenaar van de toekomst. 10 vaardigheden. Netwerken. Presenteren. Argumenteren 10. Verbinden. 10 vaardigheden 3 Netwerken 7 Presenteren 1 Argumenteren 10 Verbinden Beïnvloeden 4 Onderhandelen Onderzoeken Oplossingen zoeken voor partijen wil betrekken bij het dat u over de juiste capaciteiten beschikt

Nadere informatie

WIE? WAT? WAAROM? HUMANE. wetenschappen. Infodocument voor ouders en leerlingen, door het GO! Atheneum Vilvoorde.

WIE? WAT? WAAROM? HUMANE. wetenschappen. Infodocument voor ouders en leerlingen, door het GO! Atheneum Vilvoorde. WIE? WAT? WAAROM? HUMANE wetenschappen Infodocument voor ouders en leerlingen, door het GO! Atheneum Vilvoorde. HUM WET IS HET IETS VOOR MIJ? HUMANE WETENSCHAPPEN VISIE Van leerlingen Humane wetenschappen

Nadere informatie

1. De methodiek Management Drives

1. De methodiek Management Drives 1. De methodiek Management Drives Management Drives is een unieke methodiek die u concrete handvatten biedt in het benaderen van de ontwikkeling van individu, team en organisatie. De methodiek kent een

Nadere informatie

Bestuurssecretaris en...

Bestuurssecretaris en... het Zijlstra Center for Public Control and Governance www.hetzijlstracenter.nl Bestuurssecretaris en... Oriëntatie op de functie bestuurssecretaris het Zijlstra Center for Public Control and Governance

Nadere informatie

Profielschets van de omvang en samenstelling van de Raad van Commissarissen en zijn leden.

Profielschets van de omvang en samenstelling van de Raad van Commissarissen en zijn leden. Bijlage a Profielschets van de omvang en samenstelling van de Raad van Commissarissen en zijn leden. De functie van de Raad van Commissarissen. In deze profielschets wordt eerst ingegaan op de achtergronden

Nadere informatie

Voorwoord 9. Inleiding 11

Voorwoord 9. Inleiding 11 inhoud Voorwoord 9 Inleiding 11 deel 1 theorie en geschiedenis 15 1. Een omstreden begrip 1.1 Inleiding 17 1.2 Het probleem van de definitie 18 1.3 Kenmerken van de representatieve democratie 20 1.4 Dilemma

Nadere informatie

De ontwikkelingstrilogie

De ontwikkelingstrilogie De ontwikkelingstrilogie van Martine Delfos Een brede kijk op ontwikkeling Dr. Martine Delfos maakte naam met vele publicaties op het gebied van (ontwikkelings)psychologie. Ook geeft zij op regelmatige

Nadere informatie

Mens en maatschappij (aardrijkskunde, economie, geschiedenis, godsdienst)

Mens en maatschappij (aardrijkskunde, economie, geschiedenis, godsdienst) Mens en maatschappij (aardrijkskunde, economie, geschiedenis, godsdienst) Kerndoelen 36. De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen, daarover een

Nadere informatie

Functieprofiel lid Raad van Toezicht

Functieprofiel lid Raad van Toezicht Functieprofiel lid Raad van Toezicht Bestuursbureau Postbus 245, 6710 BE Ede Bovenbuurtweg 27, 6717 XA Ede 088 020 70 00 aeres.nl info@aeres.nl Doel van de functie De Raad van Toezicht staat het College

Nadere informatie

Competentieprofiel. Instituut voor Interactieve Media. Competentieprofiel studenten Instituut voor Interactieve Media vastgesteld juni 2006

Competentieprofiel. Instituut voor Interactieve Media. Competentieprofiel studenten Instituut voor Interactieve Media vastgesteld juni 2006 Competentieprofiel Instituut voor Interactieve Media Competentieprofiel studenten Instituut voor Interactieve Media vastgesteld juni 2006 Aangepast in maart 2009 Inleiding De opleiding Interactieve Media

Nadere informatie

VAKFICHE EXAMENCOMMISSIE SECUNDAIR ONDERWIJS

VAKFICHE EXAMENCOMMISSIE SECUNDAIR ONDERWIJS VAKFICHE EXAMENCOMMISSIE SECUNDAIR ONDERWIJS VAK: GESCHIEDENIS Dit is een vakfiche voor alle studierichtingen 3 de graad bso. Let op: de inhoud van een vakfiche wordt jaarlijks aangepast. Deze vakfiche

Nadere informatie

Voorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO

Voorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO Voorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO Voorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO Onderdeel van de eindrapportage

Nadere informatie

Het Ontwikkelteam Digitale geletterdheid geeft de volgende omschrijving aan het begrip digitale technologie:

Het Ontwikkelteam Digitale geletterdheid geeft de volgende omschrijving aan het begrip digitale technologie: BIJGESTELDE VISIE OP HET LEERGEBIED DIGITALE GELETTERDHEID Digitale geletterdheid is van belang voor leerlingen om toegang te krijgen tot informatie en om actief te kunnen deelnemen aan de hedendaagse

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 20890-n1 9 mei 2016 Rectificatie van de Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 8 april

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting De Protestantse Kerk in Nederland (PKN) onderhoudt middels de organisaties Kerk in Actie (KiA) en ICCO Alliantie contacten met partners in Brazilië. Deze studie verkent de onderhandelingen

Nadere informatie

Bachelorproject (15 EC), BSK. Docent: MSc, Drs. C. Nagtegaal

Bachelorproject (15 EC), BSK. Docent: MSc, Drs. C. Nagtegaal Vakbeschrijvingen derde jaar EBM: In het derde jaar volg je enkele verdiepende vakken, schrijf je de bachelorscriptie en heb je een vrije keuzeruimte. Je kunt deze ruimte invullen met keuzevakken (o.a.

Nadere informatie

Opleidingsgids Compaijen C&C

Opleidingsgids Compaijen C&C Opleidingsgids Compaijen C&C Compaijen Crisismanagement & Communicatie, Johan Huizingalaan 763A, 1066 VH Amsterdam E: tom@compaijen.com; T: 020-2617649; KvK: 67578713; www.compaijen.com 1 De opleidingen

Nadere informatie

PROFIELSCHETS RAAD VAN COMMISSARISSEN WONINGSTICHTING VAALS

PROFIELSCHETS RAAD VAN COMMISSARISSEN WONINGSTICHTING VAALS PROFIELSCHETS RAAD VAN COMMISSARISSEN WONINGSTICHTING VAALS 1. De functie van de Raad van Commissarissen In deze profielschets wordt eerst ingegaan op de achtergronden en bevoegdheden van de Raad van Commissarissen

Nadere informatie

1. Doel profielschets Functie van de Raad van Commissarissen Algemeen Kwaliteitsprofiel 2

1. Doel profielschets Functie van de Raad van Commissarissen Algemeen Kwaliteitsprofiel 2 Stichting Mozaïek Wonen Profielschets Raad van Commissarissen Met ingang van 12-05-2016 Inhoudsopgave 1. Doel profielschets 1 2. Functie van de Raad van Commissarissen 1 3. Algemeen Kwaliteitsprofiel 2

Nadere informatie

Leergang Ambtelijk Secretaris III De invloedrijke OR

Leergang Ambtelijk Secretaris III De invloedrijke OR Leergang Ambtelijk Secretaris III De invloedrijke OR Cursusdag 1 09:30 uur Kennismaking We starten deze module een kennismaking. We inventariseren de verwachtingen van alle deelnemers. U krijgt een toelichting

Nadere informatie

!!!! !!!! 1. Professioneel adviseren

!!!! !!!! 1. Professioneel adviseren Professioneel adviseren In deze zesdaagse opleiding krijg je de kans om in een veilige omgeving de eigen sterkere en zwakkere kanten te onderkennen en te werken aan je ontwikkelpunten als consultant. Je

Nadere informatie

Opleidingsgids Compaijen C&C

Opleidingsgids Compaijen C&C Opleidingsgids Compaijen C&C Compaijen Crisismanagement & Communicatie, Johan Huizingalaan 763A, 1066 VH Amsterdam E: tom@compaijen.com; T: 020-2617649; KvK: 67578713; www.compaijen.com 1 De opleidingen

Nadere informatie

1.1. Kennis en inzicht in verband met het historisch referentiekader

1.1. Kennis en inzicht in verband met het historisch referentiekader 1. Kennis en Inzicht 1.1. Kennis en inzicht in verband met het historisch referentiekader 1. verduidelijken de begrippen generatie, decennium, eeuw, millenium aan de hand van historische evoluties, vertrekkend

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inleiding 4. Programma 5. Module Strategie & Beleid 5. Module Sales & Account Management 6. Rooster 7. Docenten 7. Opleidingskosten 8

Inhoudsopgave. Inleiding 4. Programma 5. Module Strategie & Beleid 5. Module Sales & Account Management 6. Rooster 7. Docenten 7. Opleidingskosten 8 1 Inhoudsopgave Inleiding 4 Programma 5 Module Strategie & Beleid 5 Module Sales & Account Management 6 Rooster 7 Docenten 7 Opleidingskosten 8 Netherlands Business Academy Postbus 6546 4802 HM Breda T.

Nadere informatie

1 Inleiding. 1.1 De thematiek

1 Inleiding. 1.1 De thematiek 1 Inleiding 1.1 De thematiek Voor ondernemers is de relatie tussen organisatie en markt van cruciaal belang. De organisatie ontleent haar bestaansrecht aan de markt. De omzet wordt tenslotte op de markt

Nadere informatie

Geïnteresseerd in het vak van trainer/adviseur? Solliciteer via sollicitatie@dekrommerijn.nl. Lees hieronder verder over:

Geïnteresseerd in het vak van trainer/adviseur? Solliciteer via sollicitatie@dekrommerijn.nl. Lees hieronder verder over: Geïnteresseerd in het vak van trainer/adviseur? Solliciteer via sollicitatie@dekrommerijn.nl Lees hieronder verder over: Het werk van ondernemingsraden. Het werk van de trainer/adviseur. De ideale trainer/adviseur.

Nadere informatie

TRAINING VOOR VERTROUWENSPERSONEN Over integriteit en vertrouwelijkheid

TRAINING VOOR VERTROUWENSPERSONEN Over integriteit en vertrouwelijkheid TRAINING VOOR VERTROUWENSPERSONEN Over integriteit en vertrouwelijkheid Training voor medewerkers die binnen hun bedrijf als vertrouwenspersoon optimaal willen functioneren. Training vertrouwenspersonen

Nadere informatie

Examenprogramma maatschappijwetenschappen vwo

Examenprogramma maatschappijwetenschappen vwo Examenprogramma maatschappijwetenschappen vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden

Nadere informatie

7Voorwoord bij de eerste druk 7 8De opbouw van het boek 8 9Een woord van dank Voorwoord bij de tweede druk 11

7Voorwoord bij de eerste druk 7 8De opbouw van het boek 8 9Een woord van dank Voorwoord bij de tweede druk 11 Inhoud 7Voorwoord bij de eerste druk 7 8De opbouw van het boek 8 9Een woord van dank 9 11 Voorwoord bij de tweede druk 11 13 deel 1 het theoretisch kader 13 1 15 Hulpverlening aan cliëntsystemen: integreren

Nadere informatie

x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x Jaarplan GESCHIEDENIS Algemene doelstellingen Eerder gericht op kennis en inzicht 6 A1 A2 A3 A4 A5 Kunnen hanteren van een vakspecifiek begrippenkader en concepten, nodig om zich van het verleden een wetenschappelijk

Nadere informatie

Welke opties hebt u in een gesprek? Meer dan u denkt! Erica Huls Gespreksadvies voor wethouders en raadsleden

Welke opties hebt u in een gesprek? Meer dan u denkt! Erica Huls Gespreksadvies voor wethouders en raadsleden Welke opties hebt u in een gesprek? Meer dan u denkt! Erica Huls Gespreksadvies voor wethouders en raadsleden Actueel en fundamenteel De tijd dat politici kiezers wonnen met redevoeringen in achterzaaltjes

Nadere informatie

Examen HAVO. Nederlands

Examen HAVO. Nederlands Nederlands Examen HAVO Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Tijdvak 2 Dinsdag 20 juni 13.30 16.30 uur 20 06 Vragenboekje Voor dit examen zijn maximaal 47 punten te behalen; het examen bestaat uit 22 vragen

Nadere informatie

Minor Analyse, diagnose en verandering van organisaties (ADV)

Minor Analyse, diagnose en verandering van organisaties (ADV) Minor Analyse, diagnose en verandering van organisaties (ADV) Faculteit Economie en Management 2007/2008 Versie 1 Minor Analyse, diagnose en verandering van organisaties (ADV) Voor wie is deze minor bestemd

Nadere informatie

Het onderwijsprogramma van de opleidingen Pedagogiek mei 2013

Het onderwijsprogramma van de opleidingen Pedagogiek mei 2013 Bijlage 7: Het onderwijsprogramma van de opleidingen Pedagogiek mei 2013 Visie opleidingen Pedagogiek Hogeschool van Amsterdam Wij dragen als gemeenschap en daarom ieder van ons als individu, gezamenlijk

Nadere informatie

GAMMA VAKKEN Aardrijkskunde, Economie, Filosofie, Geschiedenis en Maatschappijeer.

GAMMA VAKKEN Aardrijkskunde, Economie, Filosofie, Geschiedenis en Maatschappijeer. GAMMA VAKKEN Aardrijkskunde, Economie, Filosofie, Geschiedenis en Maatschappijeer. Aardrijkskunde Bij NT en NG kiest de leerling in klas 4 tussen Aardrijkskunde of Geschiedenis. SE in klas 5 en 6; CE in

Nadere informatie

Utrecht Business School

Utrecht Business School Cursus Persoonlijke Effectiviteit De cursus Persoonlijke Effectiviteit duurt ongeveer 2 maanden en omvat 5 colleges van 3 uur. U volgt de cursus met ongeveer 10-15 studenten op een van onze opleidingslocaties

Nadere informatie

Examenprogramma maatschappijwetenschappen havo/vwo

Examenprogramma maatschappijwetenschappen havo/vwo Examenprogramma maatschappijwetenschappen havo/vwo Havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A

Nadere informatie

Minor Toegepaste Psychologie

Minor Toegepaste Psychologie Minor Toegepaste Psychologie 1 Inleiding Waarom houden mensen zich niet aan dieetvoorschriften? Hoe kan ik ze dan stimuleren om dat wel te doen? Hoe kan ik teamsporters leren om beter om te gaan met zelfkritiek?

Nadere informatie

De DOELSTELLING van de kunstbv-opdrachten & De BEOORDELING:

De DOELSTELLING van de kunstbv-opdrachten & De BEOORDELING: beeldende vorming De DOELSTELLING van de -opdrachten & De BEOORDELING: Doelstellingen van de opdrachten. Leren: Thematisch + procesmatig te werken Bestuderen van het thema: met een open houding Verzamelen

Nadere informatie

Introductie tot de cursus

Introductie tot de cursus Inhoud introductietalen en ontleders Introductie tot de cursus 1 Plaats en functie van de cursus 7 2 Inhoud van de cursus 7 2.1 Voorkennis 7 2.2 Leerdoelen 8 2.3 Opbouw van de cursus 8 3 Leermiddelen en

Nadere informatie

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen. Deel 2 (Opleidingsspecifiek deel): Bachelor Wijsbegeerte

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen. Deel 2 (Opleidingsspecifiek deel): Bachelor Wijsbegeerte ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING 2015-2016 Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen Deel 2 (Opleidingsspecifiek deel): Bachelor Wijsbegeerte Deze onderwijs- en examenregeling (OER-FFTR) treedt

Nadere informatie

Opleiding mediation voor gedragsdeskundigen

Opleiding mediation voor gedragsdeskundigen mensenkennis De opleiding sluit perfect aan: sterker nog, door de theorie worden de tools die ik nu onbewust gebruik, meer bewust Opleiding mediation voor gedragsdeskundigen Opleiding mediation voor gedragsdeskundigen

Nadere informatie

ROUTEKAART. Achtergrondinformatie bij Routekaart KEES

ROUTEKAART. Achtergrondinformatie bij Routekaart KEES ROUTEKAART Achtergrondinformatie bij Routekaart KEES Routekaart KEES is ontwikkeld met behulp van de escalatieladder van Glasl (1941). Deze brengt vier fases in conflicten in beeld, met toenemende mate

Nadere informatie

Basisopleiding Mediation. Algemene Informatie

Basisopleiding Mediation. Algemene Informatie Basisopleiding Mediation Algemene Informatie Pagina 2 van 9 1 Inleiding 3 2 De opleiding 4 2.1 Naam van de opleiding 2.2 Data en tijden najaar 2015 4 2.3 Doelgroep 5 2.4 Toelatingseisen en/of intake 5

Nadere informatie

Een symbiose van onderwijskwaliteit en kwaliteitszorg

Een symbiose van onderwijskwaliteit en kwaliteitszorg I nleiding Een symbiose van onderwijskwaliteit en kwaliteitszorg Onderwijskwaliteit en kwaliteitszorg zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden in het primair onderwijs (PO). Onderwijskwaliteit staat voor

Nadere informatie

Sint-Jozefscollege: studierichtingen 3 de graad ASO

Sint-Jozefscollege: studierichtingen 3 de graad ASO Economie-Moderne Talen Economie Moderne Talen natuurwetenschappen 2 2 Duits 3 3 Engels 3 3 Frans 4 4 economie 5 5 wiskunde 3 3 In deze studierichting wordt inzicht in het economisch gebeuren gecombineerd

Nadere informatie

De samenhang tussen integrale veiligheidskunde en Human Technology

De samenhang tussen integrale veiligheidskunde en Human Technology De samenhang tussen integrale veiligheidskunde en Human Technology 1 Inhoudsopgave: Samenvatting 3 De opleidingen 4 Overeenkomsten 5 Technologische ontwikkeling en veiligheid 6 Visie op het gezamenlijke

Nadere informatie

Syllabus maatschappijwetenschappen havo 2014

Syllabus maatschappijwetenschappen havo 2014 examenprogramma maatschappijwetenschappen Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden

Nadere informatie

L8 Coachend leidinggeven binnen Huisartsenposten

L8 Coachend leidinggeven binnen Huisartsenposten L8 Coachend leidinggeven binnen Huisartsenposten Inleiding Steeds meer Huisartsenposten kiezen voor een nieuwe functie Coördinerend Assistente. Deze coördinerend assistente ressorteert hiërarchisch gezien

Nadere informatie

Examenprogramma maatschappijleer havo/vwo (gemeenschappelijk deel)

Examenprogramma maatschappijleer havo/vwo (gemeenschappelijk deel) Examenprogramma maatschappijleer havo/vwo (gemeenschappelijk deel) Havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden

Nadere informatie

Geachte collega's, beste studenten,

Geachte collega's, beste studenten, College van Bestuur Geachte collega's, beste studenten, Na de hectische weken met de bezetting van het Bungehuis en het Maagdenhuis, hebben we een moment van bezinning ingelast. Wij hebben tijd genomen

Nadere informatie

management & organisatie

management & organisatie Voorlichting management & organisatie vernieuwde tweede fase HAVO/VWO Een nieuw vak in de bovenbouw Ter voorbereiding is een deel van de stof bij het vak economie in de derde klas HAVO /VWO opgenomen.

Nadere informatie

PRACTICUM PROCESMANAGEMENT. Open inschrijving

PRACTICUM PROCESMANAGEMENT. Open inschrijving PRACTICUM PROCESMANAGEMENT Open inschrijving 1 ONTWIKKELEN VAN IDEEËN TOT DUURZAME UITKOMSTEN edereen stond achter het idee, en enthousiasme overheerste. Er gebeurt nu alleen niets meer. Hoe had ik dit

Nadere informatie

Profielschets Raad van Commissarissen l escaut woonservice

Profielschets Raad van Commissarissen l escaut woonservice Profielschets Raad van Commissarissen l escaut woonservice Inleiding Bij het opstellen van de profielschetsen is rekening gehouden met de statuten van l escaut, de Governancecode Woningcorporaties en de

Nadere informatie

Mens en maatschappij vaardigheden (PO-vmbo)

Mens en maatschappij vaardigheden (PO-vmbo) Mens en maatschappij vaardigheden (PO-vmbo) Sectoren kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw vmbo bovenbouw exameneenheden Vakkernen 1. Informatievaardigheden 50: De leerlingen leren omgaan met

Nadere informatie

Examenprogramma bedrijfseconomie en ondernemerschap havo

Examenprogramma bedrijfseconomie en ondernemerschap havo Examenprogramma bedrijfseconomie en ondernemerschap havo 27 MEI 2014 CONCEPT - VOORLOPIG Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit

Nadere informatie

Bouwen aan vertrouwen. Ab van Luin & Jaap Verkade

Bouwen aan vertrouwen. Ab van Luin & Jaap Verkade 1 Bouwen aan vertrouwen Ab van Luin & Jaap Verkade 2 Daarom Praktijkleren! Motto: als je doet wat je deed, krijg je wat je kreeg. 3 1. Bouwprojecten zijn inherent complex en brengen altijd wrijvingen voort.

Nadere informatie

Portefeuillehouder: M.A.P. Michels Behandelend ambtenaar J. van der Meer, 0595 447719 gemeente@winsum.nl (t.a.v. J. van der Meer)

Portefeuillehouder: M.A.P. Michels Behandelend ambtenaar J. van der Meer, 0595 447719 gemeente@winsum.nl (t.a.v. J. van der Meer) Vergadering: 11 december 2012 Agendanummer: 12 Status: Besluitvormend Portefeuillehouder: M.A.P. Michels Behandelend ambtenaar J. van der Meer, 0595 447719 E mail: gemeente@winsum.nl (t.a.v. J. van der

Nadere informatie

BACHELOR RECHTSGELEERDHEID AFSTUDEERRICHTING JURIDISCHE BESTUURSKUNDE. Bestuurskundig onderzoeksproject

BACHELOR RECHTSGELEERDHEID AFSTUDEERRICHTING JURIDISCHE BESTUURSKUNDE. Bestuurskundig onderzoeksproject Rijksuniversiteit Groningen Vakgroep Staatsrecht, Bestuursrecht en Bestuurskunde BACHELOR RECHTSGELEERDHEID AFSTUDEERRICHTING JURIDISCHE BESTUURSKUNDE Bestuurskundig onderzoeksproject Versie september

Nadere informatie

Praktische informatie. > Inschrijven. > Hoe lang duurt de opleiding? > Wanneer zijn de examens? > Inschrijvingsgeld. > Meer info?

Praktische informatie. > Inschrijven. > Hoe lang duurt de opleiding? > Wanneer zijn de examens? > Inschrijvingsgeld. > Meer info? Praktische informatie > Hoe lang duurt de opleiding? De colleges starten op 19 september 2006 en eindigen op 11 mei 2007. Ze kunnen plaatsvinden elke werkdag tussen 8u30 en 19u30. > Wanneer zijn de examens?

Nadere informatie

Europakenner Onderzoeker Journalist. toepassing. bediscussiëren en beargumenteren van Europese kwesties. gehaald op:

Europakenner Onderzoeker Journalist. toepassing. bediscussiëren en beargumenteren van Europese kwesties. gehaald op: Europakenner Onderzoeker Journalist Europeaan en invloeden Europese en internationale instellingen bediscussiëren en beargumenteren van Europese kwesties toekomst als Europees burger formuleren Een Europeaan

Nadere informatie

FUNCTIEPROFIEL. Lid van de Raad van Commissarissen. Woonstichting Vooruitgang (Teylingen)

FUNCTIEPROFIEL. Lid van de Raad van Commissarissen. Woonstichting Vooruitgang (Teylingen) FUNCTIEPROFIEL voor Lid van de Raad van Commissarissen bij Woonstichting Vooruitgang (Teylingen) RvC Woonstichting Vooruitgang 29 september 2015 Organisatie & context Woonstichting Vooruitgang stelt zich

Nadere informatie

Bachelor Europese studies. uva.nl/ba-europese-studies

Bachelor Europese studies. uva.nl/ba-europese-studies Bachelor 2019-2020 Europese studies uva.nl/ba-europese-studies In de bachelor Europese studies bestudeer je uiteenlopende aspecten van Europa, zoals de politiek en cultuur van de Europese landen in het

Nadere informatie