MAART 2013 BEELD. Verlaging pensioenen voorlopig van tafel. Deelnemers PGB solidair en risicobereid. We hebben er toch voor betaald...?

Transcriptie

1 B BEELD PG P E N S I O E N M A G A Z I N E Verlaging pensioenen voorlopig van tafel Deelnemers PGB solidair en risicobereid We hebben er toch voor betaald...?

2 INHOUD 4 Verlaging pensioenen voorlopig van tafel Het was wel even spannend. PGB hoeft géén korting toe te passen. 12 Deelnemers PGB solidair en risicobereid Deelnemers van pensioenfonds PGB lijken nog steeds bereid tot solidariteit en het nemen van enig risico bij het beleggen. 17 We hebben er toch voor betaald...? Dat hoor je vaak zeggen door gepensioneerden. Maar hoeveel heeft u eigenlijk betaald en waarvoor? EN VERDER 9 Geen toeslag op de pensioenen 10 AOW-leeftijd sneller omhoog 10 Standaard ingangsdatum pensioen gelijk op met AOW 19 Pensioenfonds VDI brengt pensioen onder bij PGB 24 Kort nieuws 30 Branchenieuws 31 Nog even dit... INTERVIEWS MET 6 Reinier Dorgelo Een vutter aan het woord. 14 Roelfke Braam Een deelnemer aan het woord. 20 Joanne de Graaff Onafhankelijk voorzitter pensioenfonds VDI aan het woord. 26 Wim Dubbeling Voorzitter deelnemersraad PGB aan het woord. 2

3 Voorwoord Arnold Verplancke Bestuurslid PGB Simpeler pensioencommunicatie is complexe materie Mensen hebben behoefte aan eenvoudige en eenduidige antwoorden. Van alle kanten krijgen pensioenfondsen te horen dat ze beter moeten communiceren. Maar fondsen kunnen niet altijd simpele en heldere antwoorden geven. De werkelijkheid is complex. Laten we eens kijken naar de vragen die we zoal krijgen. Hoeveel pensioen krijg ik straks? 70% van uw laatste loon, meneer en mevrouw. Oké, dank u. Dat was duidelijk. Nou ja, redelijk simpel. Maar nu: Nee, u krijgt 70% van uw gemiddelde loon. Oh ja, en nog wel iets meer als u ooit een eindloonregeling heeft gehad. Het bedrag vindt u op uw laatste pensioenoverzicht (UPO) als u goed zoekt. Kan dat overzicht niet simpeler in plaats van al die velletjes? Zou kunnen, maar mag niet, moet een uniform formulier zijn van onze toezichthouder AFM (Autoriteit Financiële Markten). Is dat pensioen nu wel zeker? Ja, wel als nominaal bedrag, maar door de inflatie zal het zeker minder waard worden. Krijg ik geen indexatie dan? Wel als het fonds genoeg geld heeft daarvoor, anders niet of niet volledig. Maar dat nominale bedrag staat vast toch? Ja tenzij de dekkingsgraad te laag is, dan kan het fonds gedwongen zijn alle pensioenen te verlagen, ook het uwe. Dus er is niets met zekerheid te zeggen over mijn pensioen? Niet echt, maar daarna ook niet hoor, want ook ingegane pensioenen kunnen worden verlaagd als het financieel slecht gaat bij het fonds. Straks komt er toch een nieuw pensioenstelsel: wordt het dan simpeler? Als uw fonds overgaat naar een reëel pensioencontract (dat beslissen werkgevers en werknemers overigens) dan krijgt u standaard indexatie voor de inflatie, dus voor de geldontwaarding. Dan gaat mijn pensioen dus altijd omhoog? Nee, want als het fonds niet genoeg geld heeft, worden de pensioenen eerst verhoogd voor inflatie maar daarna verlaagd totdat de dekkingsgraad weer 100% is. Maar die verlagingen kunnen wel over een paar jaar worden uitgesmeerd. Dan voelt u ze minder. Maakt het nog ondoorzichtiger. Ja. Ik las dat de pensioenrichtleeftijd opschuift van 65 naar 67 jaar in één keer. Dat hoeft toch helemaal niet. Dit jaar gaan mensen toch met pensioen op 65 jaar + 1 maand? Helaas, ook weer geen gemakkelijk verhaal. Tot nu toe is uw jaarlijks ingelegde premie bedoeld voor pensioen vanaf 65 jaar. Vanaf nu is de nieuwe jaarpremie bedoeld voor pensioen vanaf 67 tot uw overlijden. Dat heeft alles te maken met het steeds langer leven van mensen en het later met pensioen gaan. Wat nu als ik straks met 66 aan de beurt ben voor AOW en pensioen? Dan wordt de oude portie (ouderdomspensioen met opbouw tot 65) meer waard, omdat u pas een jaar later gaat en de nieuwe portie (met spilleeftijd 67) minder omdat u een jaar eerder gaat. En die regeling kan ook weer veranderen in de toekomst? Geen enkele regeling is voor de eeuwigheid, noch die van de overheid, noch van cao-partijen. Ook op dat punt geeft uw pensioenopgave de huidige inschatting weer. Kunt u als fonds de mensen niet adviseren extra bij te sparen? Dat mogen we wel in het algemeen. We hebben die bijspaarmogelijkheden ook. Maar we mogen geen individuele financiële adviezen geven. Daar zijn specialisten voor bij banken. Den Haag wil dat de fondsen netto bedragen gaan vermelden voor pensioenen. Dat geeft toch wel meer duidelijkheid? Erg nauwkeurig zullen die netto bedragen per individu niet zijn, verwachten we, want het fonds weet niet in welke belastingcategorie iemand in 2040 zit. Nog afgezien van andere inkomsten en aftrekposten. Dus u kunt niet helder communiceren over mijn pensioen? Dat doe ik toch bij deze, heel eerlijk. Uw pensioen is onzeker. Dat heb ik op deze plaats eerder gezegd. Het bedrag op het jaarlijkse overzicht (UPO) is de beste benadering op basis van de huidige situatie. Maar u moet toch ook aangeven hoeveel risico ik loop? Ga naar uw eigen gegevens op mijnpgbpensioen.nl. Daar vindt u in simpele metertjes en kleurtjes uitgedrukt hoe groot het risico is dat uw pensioen wordt verlaagd en hoe hoog de koopkracht van uw pensioen wordt ingeschat. Maar besef: het gaat om statistische inschattingen. U kunt er dus geen brood van bakken... 3

4 VERLAGING PENSIOENEN VOORLOPIG VAN TAFEL Het was wel even spannend. PGB hoeft géén korting toe te passen op de pensioenen per 1 april 2013, zoals sommige andere fondsen wel. Ook hoeft het fonds nog geen waarschuwing af te geven voor een korting een jaar later, in april De dekkingsgraad eind 2012 staat nog niet tot achter de komma vast. De voorlopige berekeningen laten wel zien dat PGB voldoende op het herstelpad zit om eind dit jaar nog de vereiste dekkingsgraad van ongeveer 105% te kunnen halen. Daarvoor moest PGB eind december 2012 minstens de 101,4% zijn gepasseerd. Dat is gelukt, volgens de huidige cijfers. Daarin is ook rekening gehouden met de gestegen levensverwachting. Is de dreiging daarmee weg? Nee, maar voorlopig wel van tafel. In 2012 hebben de beleggingen van PGB 13,02% opgebracht. Het vermogen steeg mede als gevolg van collectieve waardeovernames (0,9 miljard) van 11,4 naar 13,8 miljard. De rente waarmee de pensioenverplichtingen naar deelnemers en pensioengerechtigden moet worden berekend, daalde helaas van 2,7% eind 2011 naar 2,4% eind Dit ondanks de overheidsmaatregelen in september die de rekenrente iets stabiliseerden. De reservering voor de pensioenen die PGB nu en in de toekomst moet uitbetalen, steeg mede als gevolg van de lagere rente van 11,5 miljard naar 13,4 miljard. De recente stijging van de levensverwachting is daar ook in verwerkt. De dekkingsgraad, die de verhouding tussen het vermogen en de waarde van de pensioenen weergeeft, steeg door het behaalde rendement van 99,4% naar ongeveer 102,2%. De verhouding tussen het vermogen van het pensioenfonds en het kapitaal dat het fonds rekenkundig nodig heeft voor de toekomstige pensioenen, ligt al een tijdje scheef. In 2013 zal PGB de dekkingsgraad moeten verbeteren naar 105% om uit de gevarenzone te zijn. Of het daar ook daadwerkelijk in slaagt, hangt sterk af van de financiële markten, de levensverwachting van Nederlanders en de ontwikkeling van de rente. Dat zijn drie belangrijke factoren die de dekkingsgraad beïnvloeden. 1. Financiële markten De financiële markten lijken in rustiger vaarwater terechtgekomen. De schuldencrisis blijft echter boven de markt hangen. De vooruitzichten voor de economie in 2013 zijn niet rooskleurig. Volgens de Europese Centrale bank blijft de economie vol- 4

5 gend jaar zwak en zal die pas in de loop van het jaar langzaam herstellen. Dat werkt door in de ontwikkeling van het pensioenvermogen. 2. Levensverwachting De levensverwachting van Nederlanders is in 2012 weer iets gestegen. Pensioenfondsen moeten de pensioenen daardoor iets langer uitbetalen. De (negatieve) invloed daarvan op de dekkingsgraad van PGB was eind 2012 ongeveer 0,9% punt. Stijgt de levensverwachting verder, dan zal het fonds hier extra geld voor moeten reserveren. 3. Rente Ook de rente blijft pensioenfondsen parten spelen. Bij een lagere rente moet er meer worden gereserveerd voor de uitbetaling van de pensioenen. Dit gaat ten koste van de dekkingsgraad. Om te berekenen hoeveel geld pensioenfondsen nodig hebben om de pensioenen te kunnen betalen, moeten ze gebruik maken van een marktrente die De Nederlandsche Bank (DNB) voorschrijft. Sinds september 2012 wordt daarbij een nieuwe methode gebruikt waarbij de rente bij zeer lange looptijden theoretisch oploopt naar een in EU-verband afgesproken niveau van 4,2%. De gemiddelde rekenrente is daarmee op een iets hoger niveau komen te liggen. Deze rekenmethode moet de dekkingsgraad van pensioenfondsen minder gevoelig maken voor marktschommelingen en verstoorde omstandigheden op de financiële markten. Meer over het Herstelplan Eind van dit jaar loopt het kortetermijnherstelplan van PGB af. Als gevolg van een dalende rente en het slechte beleggingsklimaat was de dekkingsgraad in 2008 onder het wettelijk vereiste niveau van circa 105% uitgekomen. Is de dekkingsgraad 100% dan is er precies voldoende geld om alle pensioenen te kunnen uitbetalen (het vermogen en de verplichtingen zijn dan precies gelijk). Pensioenfondsen zijn echter wettelijk verplicht om reserves aan te houden: ongeveer 5% voor algemene risico s en daarnaast een buffer om schommelingen in de beleggingen te kunnen opvangen. jaar is eenmalig verruimd naar 5 jaar. Alles wat PGB op 31 december 2013 onder de 105% zit, moet per 1 april 2014 worden gekort op de pensioenen, ofwel: dan moeten we de pensioenen verlagen. Eind van dit jaar wordt het dus opnieuw spannend of we die 105% zullen halen. De vereiste dekkingsgraad voor PGB zou ongeveer 115% moeten zijn. Onder die grens moet van DNB een herstelplan worden opgesteld. Daarin moet een fonds aangegeven hoe het weer op het vereiste niveau denkt te komen: binnen 3 jaar boven de circa 105% en binnen 15 jaar boven de circa 115%. De termijn van 3 U kunt er in elk geval van op aan dat het bestuur en onze uitvoeringsorganisatie hun uiterste best zullen blijven doen om een zo gunstig mogelijk resultaat te bereiken. We houden u op de hoogte. De dekkingsgraad publiceren we elke maand op onze site. 5

6 Interview met... Reinier Dorgelo Een vutter aan het woord LEEFTIJD: 63 (BIJNA 64) BURGERLIJKE STAAT: GETROUWD, 4 KINDEREN, 10 KLEINKINDEREN (VAN 2 MAANDEN TOT 17 JAAR) Ik vind de opschuiving van de pensioenleeftijd op zich wel logisch. Als we langer leven, snap ik dat het steeds duurder wordt. 6

7 IN DE VUT: OP Z N 62 e MET PENSIOEN: JANUARI 2014 Wat deed je voor werk? Ik was de laatste jaren vormgever/beeldredacteur bij het Nederlands Dagblad in Barneveld. Ik ben begonnen als cartograaf bij de overheid, in de IJsselmeerpolder. Toen zag ik een vacature voor een binnenlandredacteur in Amersfoort, en ik had wel wat ervaring als vrijwillige correspondent bij twee kranten in Kampen. Maar ik had geen opleiding, dus dat ging niet. Maar ze vroegen later ook een vormgever. Daar heb ik toen op gesolliciteerd. Ik heb t vak echt in de praktijk geleerd, en veel opleidingen gedaan, eerst de Grafische school, later ook de journalistenopleiding en de fotovakschool. Waarom ging je met de vut? Een aantal collega s moest ontslagen worden bij de krant. Er werd toen aan mensen gevraagd of ze met de vut wilden gaan. Daardoor werd ik aan het denken gezet, en heb toen besloten het te doen. Vijf jaar geleden moest ik er nog niks van weten. Ik zat lekker in mijn vel, had mooi werk. Maar ik heb er geen spijt van. Het rare is, de tijd blijft beperkt Ik pas op mijn kleinkinderen, heb een radioprogramma hier in Amersfoort, en fotografeer veel. Ik exposeer ook (prachtige edelherten op de Hoge Veluwe, red.). Heb je het financieel goed geregeld? Tja, ik geloof het wel. Ik schuif dat soort dingen altijd voor me uit. Ik heb een pensioengat van een maand geloof ik. Maar het kunnen er ook twee zijn. Ik heb geloof ik wel mazzel, want ik ben de 23e jarig Hoe dichter je bij het eind van de maand zit, hoe gunstiger het is. Toch? Ik vrees dat het niet zo is, sorry Reinier! Je pensioen gaat de 1e van de maand in, maar je AOW krijg je pas de 23e, de dag van je verjaardag dus. Je mist dus ruim drie weken AOW. Plus twee maanden door de AOW-verschuiving Oh. Wat vind je daarvan? Ik vind het onrechtvaardig beleid! Vooral omdat je er zelf helemaal geen greep op hebt. Voor het pensioengat kan ik in die korte tijd niet meer sparen. Ik vind de opschuiving van de pensioenleeftijd op zich wel logisch. Als we langer leven, snap ik dat het steeds duurder wordt. Maar ik vraag me wel eens af of dat klopt. De generatie voor mij wordt vaak wel 90 of 100. Gaan wij dat ook halen? En de generatie onder ons? Misschien leeft iedereen wel korter door de stress, die is wel toegenomen denk ik Hebben je kinderen hun pensioen geregeld? Ik geloof het wel, via hun werk denk ik. Hoewel, mijn schoonzoon is zzp er ik weet het eigenlijk niet. Het is eigenlijk nooit onderwerp van gesprek. Maak je je er druk over, de crisis, het werk van je kinderen? Nou eigenlijk niet. Ze moeten wel eens van baan veranderen. Maar het gaat tot nu toe goed. Ik heb meer zoiets van, hoe groeien mijn kleinkinderen op, in wat voor wereld. Hoe wapenen ze zich tegen de verharding. Maar ja, dat hadden onze ouders vast ook, dat is van alle tijden. Als je tot je 67e had moeten werken, had je dat dan moeilijk gevonden? (Reinier denkt lang na) Tja. Je vraagt het nu hè...? Nú had ik het wel een probleem gevonden. Ik denk dat ik precies op de goeie tijd ben gestopt. Bij de krant was alles net vernieuwd. Ik had het idee, we gaan voorlopig weer hetzelfde doen. Ik kan niet zeggen dat de spirit eruit was. En ik vond de omgang met fotografen erg leuk. En het dichtbij het nieuws staan. Maar het is goed zo. Is je vrouw al met pensioen? Nee. Nog niet. Ze werkte maar een dag in de week. Dus we leven samen alleen van mijn pensioen. 7

8 Interview met... Reinier Dorgelo Wat vind je van de communicatie van PGB? Op zich wel goed. Ik let natuurlijk op de journalistiek en vormgeving. Ik denk dat ze in de goeie richting zitten. Het blad, dit blad dus, vind ik mooi. Ik heb aan het klantenpanel meegedaan, dat was erg leuk om te doen. Ik sta versteld van de openheid en gastvrijheid als je daar komt. Ik had echt zoiets van: oh, hier komt dus het geld van ons pensioen vandaan. Dat gaf eigenlijk wel een goed gevoel. Jullie maken alleen wel ontzettend veel brochures. Maar ja, er zijn natuurlijk veel cao s. En dat valt me op, dat steeds meer branches zich aansluiten bij PGB. Ze willen bij de club denk ik dan. Dan doen we het dus toch goed! Denk je dat er over 50 jaar nog pensioen is? Ik weet het niet. De jongeren zijn wel meer individueel gericht. Dat wordt ook van alle kanten gestimuleerd. Maar zal de jeugd Maak je je zorgen over de korting op pensioenen? Ik denk er eigenlijk nooit over na Ik wacht altijd af. Pas als het in de pers komt, als het echt definitief is, dan ga ik wel eens rekenen wat dat voor mij betekent. En misschien kan ik dan nog wat bijverdienen, met fotografie of zo. Ik ben bezig met een website voor mijn foto s. En ik probeer ook gedichten te schrijven, misschien kan ik daar nog eens wat mee Dus nee, ik maak me geen zorgen. Ik zie het dan wel. Je kunt er toch niks aan doen! En als ik de kranten lees, burgeroorlogen, Egypte, Togo, Irak etc. Dan denk ik, wat zal ik me druk maken over pensioen. We zitten hier nog steeds aan de goede kant van de wereld. Zegt de dekkingsgraad jou wat? Inmiddels wel. Als die onder de 95% komt, moeten de uitkeringen zakken, dat heb ik ervan begrepen. En als het weer boven de 100% komt, dan hoeft dat niet. Maar PGB zit nog vrij goed heb ik begrepen, toch? (zie pagina 4, red.) Wat vind je van de nieuwe rekenrente? Eerlijk gezegd vind ik het een beetje van de zotte. Voor mijn gevoel komt de minister ineens met een voorstel uit de hoge hoed. Om Nederland gerust te houden. Zo van, ach, als we de dekkingsgraad nou eens anders berekenen, dan komt ie hoger uit. Maar hoe kan dat nou? Kun je dat zo maar wijzigen? Je zegt toch ook niet, vanaf vandaag is bij besluit het geld meer waard. En ja, ik ben eigenlijk best benieuwd wat de jeugd daarvan vindt! (Zie interview met jeugdige deelnemer op pag. 14, red.) nog voor elkaar of voor volgende generaties gaan zorgen? Dat is de uitdaging. Ik heb geen idee. WAT HOUDT DE NIEUWE REKENRENTE IN? De waarde van de pensioenen wordt maandelijks vastgesteld om de dekkingsgraad te berekenen (de verhouding tussen vermogen en verplichtingen). Eerst werd daarvoor de marktrente gebruikt. Die lag historisch laag; iets boven de 2%. Dat komt omdat de overheden de rente kunstmatig laag houden om de economische groei te stimuleren. Daardoor is deze rente geen betrouwbare voorspeller van het verwachte rendement op de zeer lange termijn. De nieuwe rekenmethode houdt in dat de rente voor zeer lange looptijden (van 20 tot 60 jaar) naar een (hoger) afgesproken niveau (max. 4,2%) toe beweegt. Bij een hogere rente hoeft er minder gereserveerd te worden voor de uitbetaling van de pensioenen. Daardoor verbetert de financiële situatie. Een jong fonds profiteert meer van de genomen maatregel dan een fonds met meer oudere deelnemers. Met meer jonge mensen in je fonds kun je rekenen met een langere looptijd en dus een hogere rente. Voor een jong fonds kan het dekkingsgraadverschil oplopen tot 5%. Een fonds met een oudere klantengroep zoals PGB heeft minder profijt; de dekkingsgraad lag eind ,8% hoger door met een andere rente te rekenen. Zonder aanpassing van de rente zou PGB hebben moeten waarschuwen voor een verlaging van de pensioenen. Dat is nu uitgebleven. Dat kan gezien worden als een voordeel voor de pensioengerechtigden. Daar staat tegenover dat de jongere generaties bij PGB minder risico lopen dat de pensioenen op langere termijn moeten worden verlaagd als de rente de komende decennia zo laag blijft. Volgens het Centraal Planbureau, dat de voorstellen op verzoek van de regering heeft doorgerekend, zijn de generatie-effecten gering. 8

9 GEEN TOESLAG OP DE PENSIOENEN Het bestuur heeft besloten de pensioenen niet te verhogen. De vermogenspositie laat dat niet toe. Op grond van de Richtlijn dekkingsgraad en ontwikkeling pensioen (die het bestuur gebruikt bij beslissingen over de ontwikkeling van de pensioenen), zou de toeslagverlening pas bij een dekkingsgraad van 115% (gedeeltelijk) kunnen worden hervat. De gemiddelde dekkingsgraad over de maanden juli, augustus en september, die als ijkpunt wordt gebruikt, lag daar ruim onder. Die bedroeg nog geen 100%. Op grond van het advies van de richtlijn en het feit dat er nog steeds sprake is van een herstelsituatie, is besloten om de tot en met 31 december 2012 opgebouwde aanspraken en ingegane pensioenen per 1 januari 2013 niet te verhogen. De prijzen stegen met 2,26%. Dat is dus ook de gemiste toeslag. De pensioenen van deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden hebben zich vanaf 2003 als volgt ontwikkeld: ONTWIKKELING VANAF 1 JANUARI verstrekte toeslag 2,04% 1,00% 1,50% 1,00% niet verstrekte inhaaltoeslag 1,09% 0,55% 0,30% 3,00% 0,30% 1,50% 2,61% 2,26% verstrekte inhaaltoeslag 1,09% toegepaste korting compensatie korting Toelichting: de laatste jaren kunnen de pensioenen bij PGB de prijsontwikkeling niet volgen. Het totaal van de niet verstrekte toeslagen (=indexatie) bedraagt momenteel 10,52%. De gemiste toeslag op 1 januari 2005 (1,09%) is ingehaald op 1 januari Wanneer de financiële situatie van het fonds het toelaat, kan het bestuur in de toekomst besluiten om gemiste toeslagen, alsnog, al dan niet volledig, toe te kennen. Het bestuur heeft de bevoegdheid om op grond van de financiële situatie van het fonds in het uiterste geval de pensioenen van deelnemers en pensioengerechtigden te korten. Tot nu toe heeft het fonds deze maatregel niet behoeven te nemen. RICHTLIJN DEKKINGSGRAAD EN ONTWIKKELING PENSIOEN Bij een dekkingsgraad: onder 105% van 105% tot 115% van 115% tot 130% kan uw pensioen zich als volgt ontwikkelen: in het uiterste geval korting van pensioen compensatie van eventuele korting + geen toeslag gedeeltelijke toeslag over prijsinflatie van maximaal 4% van 130% tot 140% 100% toeslag over prijsinflatie met maximum van 4% van 140% tot 150% 100% toeslag over prijsinflatie zonder maximum Reactie Ruud Degenhardt: Onze financiële situatie is de laatste maanden verbeterd. Dat is te danken aan de gewijzigde rekenrente die we van de overheid mogen gebruiken en aan de behaalde beleggingsopbrengst. Feit blijft wel dat we onze deelnemers en pensioengerechtigden voor het vijfde jaar op rij niet kunnen compenseren voor de gestegen prijzen. Wie met pensioen is, merkt dat in zijn koopkracht. Dat ligt ons zwaar op de maag. Inmiddels is de achterstand opgelopen tot ruim 10%. Het enige pluspunt is dat we - in tegenstelling tot veel andere fondsen - de pensioenen vooralsnog niet hoeven te verlagen. Ik zeg bewust vooralsnog. Want de kou is nog niet uit de lucht. van 150% 100% toeslag over prijsinflatie zonder maximum + inhaaltoeslag + loonindex Toelichting: op de website leest u meer over de voorwaardelijke toeslagregeling van het fonds en over het gebruik van de richtlijn dekkingsgraad en ontwikkeling van pensioen bij de besluitvorming. Vooralsnog hoeven we de pensioenen in tegenstelling tot veel andere fondsen niet te verlagen. Maar de kou is nog niet uit de lucht. 9

10 AOW-LEEFTIJD SNELLER OMHOOG De AOW-leeftijd wordt mogelijk sneller verhoogd. Het parlement heeft in de zomer van 2012 een wetsvoorstel aangenomen waarbij vanaf 2013 de ingangsdatum van de AOW-uitkering stapsgewijs opschuift. In het Regeerakkoord van VVD en PvdA gaat de AOWleeftijd nog sneller omhoog. Het PGB-pensioen wordt standaard uitbetaald vanaf de eerste van de maand waarin de AOW-leeftijd bereikt is. In de tabel hiernaast is de verhoging van de AOW-leeftijd weergegeven als de regeringsplannen doorgaan. VERHOGING AOW-LEEFTIJD (REGEERAKKOORD) U bent geboren... voor 1 januari 1948 na 31 december 1947 en voor 1 december 1948 na 30 november 1948 en voor 1 november 1949 na 31 oktober 1949 en voor 1 oktober 1950 na 30 september 1950 en voor 1 juli 1951 na 30 juni 1951 en voor 1 april 1952 na 31 maart 1952 en voor 1 januari 1953 na 31 december 1952 en voor 1 september 1953 na 31 augustus 1953 en voor 1 mei 1954 na 30 april en voor 1 januari 1955 na 31 december 1954 U krijgt AOW in Uw leeftijd als uw AOW-uitkering ingaat is maand maanden maanden maanden maanden maanden maanden 67 nog niet bekend Toelichting: wie geboren is op 1 juni 1952 krijgt volgens het nieuwe kabinet vanaf zijn 66e verjaardag AOW. Drie maanden later dan volgens de huidige regeling. Na 2021 kijkt de regering opnieuw naar de levensverwachting. Stijgt die nog steeds? Dan gaat de AOW-leeftijd waarschijnlijk verder omhoog STANDAARD INGANGSDATUM PENSIOEN GELIJK OP MET AOW Leeftijd voor pensioenopbouw naar 67 jaar De pensioenregelingen die PGB uitvoert, zijn met ingang van 2013 op twee onderdelen veranderd. De standaard ingangsdatum van uw ouderdomspensioen loopt voortaan gelijk op met de (verschuiving van de) AOW-gerechtigde leeftijd. Verder is de pensioenrichtleeftijd - die voor de hoogte van de pensioenopbouw van belang is - op 67 jaar gezet. Dat was tot nu toe altijd 65 jaar. Pensioenrichtleeftijd De pensioenrichtleeftijd is de leeftijd die wordt aangehouden in de berekening van de jaarlijkse pensioenopbouw. Die is per 1 januari 2013 verschoven van 65 jaar naar 67 jaar. Bij de nieuwe opbouw gaat het pensioenfonds er dus van uit, dat het pensioen theoretisch gemiddeld twee jaar korter hoeft te worden uitbetaald, dus vanaf 67 jaar tot overlijden. (Daar staat tegenover dat de mensen gemiddeld ook langer leven, dus in de praktijk zal de uitkeringsduur zo worden gecorrigeerd.) Deze maatregel voert PGB een jaar eerder in dan de overheid via de fiscale wetgeving verplicht. Het pensioen dat al is opgebouwd tot en met 31 december 2012 met als richtleeftijd 65 jaar verandert dus niet. Pensioendatum Vanaf 2013 gaat de ingangsdatum van de AOW-uitkering stapsgewijs omhoog. De standaard ingangsdatum van het PGBpensioen schuift mee met de AOW-leeftijd. Per de eerste van de maand waarin u recht heeft op een AOW-uitkering ontvangt u standaard uw PGB-pensioen. Dat betekent dat, als een deelnemer niets anders doorgeeft aan PGB, het fonds in 2013 het pensioen gaat uitbetalen vanaf 65 jaar en 1 maand, in 2014 van- 10

11 VOORBEELD PENSIOENSITUATIE af 65 jaar en 2 maanden en in 2015 vanaf 65 jaar en 3 maanden. PGB heeft daarvoor gekozen omdat het voor de meeste deelnemers het gemakkelijkst zal zijn. De eerste AOW-uitkering wordt dan in dezelfde maand uitbetaald als het eerste PGB-pensioen. Stel een aanstaand gepensioneerde is geboren op 15 januari 1948 en is nog actief in één van de branches waar PGB de pensioenregeling voor verzorgt. Wat wordt dan de pensioensituatie? We gaan in dit voorbeeld uit van een levenslang PGB-ouderdomspensioen van bruto per maand dat opgebouwd is tot en met 31 december De pensioenopbouw in de eerste maand van 2013 bedraagt in dit voorbeeld 25. Als de pensioendatum verschuift, verandert de hoogte van de uitkering. Pensioen dat is opgebouwd vóór 2013 en zou ingaan op 65 jaar, wordt verhoogd als de uitbetaling wordt uitgesteld. Pensioen dat is opgebouwd vanáf 2013 en dus met een richtleeftijd van 67 jaar, wordt juist verlaagd als het pensioen eerder wordt uitbetaald. De omrekening gebeurt altijd actuarieel neutraal, dat betekent dat u er geen geld op toelegt. Een concreet voorbeeld is hiernaast uitgewerkt. Deelnemers kunnen in overleg met hun werkgever blijven kiezen wanneer zij (volledig of in deeltijd) met pensioen gaan. De pensioeningangsdatum kan liggen tussen 55 en 70 jaar. De verschuiving van de pensioendatum werkt ook door in premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid. Die loopt met ingang van 2013 in de pas met de (verschoven) AOW-leeftijd. Dit geldt ook voor de verzekering van het partnerpensioen en de uitkeringen op grond van de Anw Plus Verzekering. Wat betekent dit voor u? Bent u benieuwd wat deze wijzigingen voor uw pensioen betekenen? In onze pensioenplanner is al rekening gehouden met de nieuwe pensioenrichtleeftijd en de gewijzigde standaard ingangsdatum (inclusief AOW). U vindt de pensioenplanner op Zodra u inlogt, wordt uw persoonlijke pensioenmeter getoond. Met de planner kunt u ook zien waar u op uitkomt als u eerder stopt met werken dan de AOW-gerechtigde leeftijd of wanneer u uw pensioendatum uitstelt. Rekent u alles terug naar 65 jaar, dan is uw te bereiken pensioen lager dan eerder op de UPO is aangegeven. Dat komt omdat vanaf 2013 voor de nieuwe opbouw van een hogere richtleeftijd wordt uitgegaan. Met de planner is ook te zien of het nuttig is om bij te sparen voor uw pensioen. Het is De AOW-leeftijd voor deze deelnemer is 65 jaar + 1 maand. De Sociale Verzekeringsbank betaalt de AOW vanaf 15 februari 2013 uit. Het PGB-pensioen wordt standaard uitbetaald vanaf de eerste van de maand, dus in dit geval 1 februari Een maand later dan in 2012 het geval was. Daarom herrekent PGB de uitkering zonder dat de deelnemer daar geld op toelegt. Het pensioen dat is opgebouwd tot en met 31 december 2012 zal worden verhoogd. Het fonds keert het pensioen immers een maand later en dus over het hele leven gezien een maand korter uit. De gepensioneerde krijgt daarvoor ongeveer 0,6% extra. Een recht van is na een maand dus waard. Daarnaast vindt in januari 2013 nog een maand pensioenopbouw plaats. Deze aanspraak op pensioen komt tot uitkering op 67 jaar. De pensioenrichtleeftijd is immers verhoogd naar 67 jaar. Omdat het pensioenfonds dit recht 23 maanden eerder en dus langer uitbetaalt, wordt dit recht verlaagd. De verlaging voor deze periode ligt op dit moment rond de 13%. Een levenslang recht van 25 is 23 maanden eerder ongeveer 22 waard. Deze deelnemer ontvangt van PGB dus een pensioen van = RAADPLEEG DE PENSIOENPLANNER! Wie de effecten van deze maatregelen op z n pensioen wil nagaan, kan het beste even zijn of haar persoonlijke pensioenmeter raadplegen op: In de planner wordt gerekend met de AOW-ingangsdata uit het Regeerakkoord. Omdat het pensioen later ingaat, is uw pensioenuitkering hoger. Het pensioen stijgt omdat het naar een latere datum wordt omgerekend. Wie later met pensioen gaat, ontvangt meer omdat het pensioenfonds de uitkering korter hoeft uit te keren. 11

12 DEELNEMERS PGB SOLIDAIR EN RISICOBEREID Deelnemers van pensioenfonds PGB lijken nog steeds bereid tot onderlinge solidariteit en ook tot het nemen van enig risico bij het beleggen van het pensioengeld. Dat zijn voorlopige conclusies uit een onderzoek dat onlangs door PGB is gehouden. Het fonds heeft recent eveneens deelgenomen aan een breder onderzoek van TNS NIPO waarin ook vragen over solidariteit en risicobereidheid gesteld worden. Aan dat onderzoek doen meer pensioenfondsen mee. Die resultaten zijn nog niet bekend. Onderzoek is nodig want alle fondsen moeten hun pensioencontracten gaan vernieuwen van de overheid. Ze hebben weliswaar een jaar uitstel gekregen, omdat de (nieuwe) regering zelf nog worstelt met de precieze regelgeving. Maar ruim vóór 2015 moeten sociale partners, aangesloten bedrijven en fondsen de nieuwe contracten compleet en juridisch op orde hebben. Toekomstbestendig pensioen De opgebouwde pensioenen moeten toekomstbestendiger worden. Dat kan door de uitkering en de pensioenleeftijd te koppelen aan de (stijgende) levensverwachting en door een goede balans te kiezen tussen de risico s in de beleggingen en het behouden van de mogelijkheid om de pensioenen te kunnen verhogen in verband met de stijging van de prijzen. Stijgende levensverwachting PGB heeft inmiddels de pensioenrichtleeftijd op 67 jaar staan. Het fonds gaat er dus van uit dat het de pensioenuitkeringen twee jaar korter moet uitbetalen dan tot nu toe het geval was. De uitkering en de pensioenleeftijd zijn daarmee voor het eerst gecorrigeerd voor de gestegen levensverwachting. Afweging rendement en risico Een tweede aspect is de afweging van rendement en risico. Een pensioenfonds moet straks kiezen voor uitvoering van een zogenaamd nominaal contract of voor een zogenaamd reëel contract. Bij het eerste stuurt het fonds vooral op het veilig stellen van het nominale (in euro s vastgelegde) pensioen. In het tweede type moet het fonds altijd de inflatie (geldontwaarding) vergoeden. Dat leidt tot meer wisselende pensioenuitkeringen, zowel omhoog als omlaag. Fondsen die meer financieel risico nemen, hebben op de lange duur meer ruimte voor toeslagverlening maar ook meer kans om tussen- tijds de pensioenen te moeten verlagen. Echte garanties bieden beide contracten niet, evenmin als de huidige contracten. En wat wilt u? In het jaarlijkse klanttevredenheidsonderzoek hebben we voor het eerst ook vragen naar solidariteit en risicobereidheid opgenomen. Hieronder vindt u een weerslag van de resultaten. Uit het onderzoek blijkt dat binnen PGB de deelnemers zeker nog solidair en tot enig risico bereid zijn. Dat de solidariteit nog steeds leeft onder jong en oud binnen PGB is een positief teken. Zeker nu sommigen een generatiekloof aan het uitdiepen zijn. RESULTATEN KLANTTEVREDENHEID Elk jaar houdt PGB een klanttevredenheidsonderzoek. Een flink aantal deelnemers dat het afgelopen jaar contact heeft gehad met het fonds ontvangt een enquêteformulier. Daarin staan vragen over hoe tevreden ze zijn geweest met de behandeling als bijvoorbeeld nieuwe deelnemer, nieuwe gepensioneerde of nieuwe bijverzekerde. De 650 deelnemers aan de steekproef tonen zich tevreden met de behandeling als klant. De 65-plussers geven het fonds als totale waarderingscijfer een 8. De 65-minners komen tot een 7,4. Er valt dus nog wel iets te verbeteren, zo blijkt ook uit de antwoorden op detailvragen. Daar gaan we dit jaar dus mee aan de slag. Over risicobereidheid Om uw pensioen zoveel mogelijk te kunnen laten meegroeien met de prijzen, belegt uw pensioenfonds ook in aandelen. Daarmee kan een hoger rendement worden behaald dan met sparen. Met sparen alleen kunnen de pensioenen niet meegroeien met de prijzen. Bent u het ermee eens dat PGB ook in aandelen belegt? Het aantal respondenten (N) bedroeg op dit item 590 waarvan 351 pensioengerechtigd en 239 werkend. Een overgrote meerderheid van de onderzochten zegt ja tegen beleggen en durft dus (enig) risico te aanvaarden (zie schema 1). 12

13 1. VERGELIJKING RISICOHOUDING ACHTERBAN PGB Toelichting: op de vraag of deelnemers of pensioengerechtigden het ermee eens zijn dat PGB ook in aandelen belegt, antwoordde 70% van de ondervraagde actieve deelnemers instemmend. Ruim 30% van de respondenten wil niet dat pensioengeld in aandelen wordt belegd. Opvallend lijkt dat van de pensioengerechtigden 83% risico wil nemen door in aandelen te beleggen. Op basis van deze eerste uitkomsten van het verkennende onderzoek lijkt er steun voor het gevoerde strategisch beleggingsbeleid, dat uitgaat van ongeveer 50% aandelen en alternatieve beleggingen waaronder onroerend goed en infrastructuur en 50% vastrentende waarden, zoals obligaties. Over solidariteit en collectiviteit Een pensioenfonds verdeelt goede en slechte tijden tussen werkenden en pensioengerechtigden. En tussen jong en oud. In hoeverre zijn generaties binnen een pensioenfonds nog bereid om solidair te zijn? In dat kader is in het onderzoek de volgende vraag voorgelegd: Mensen leven steeds langer. Daardoor moet een pensioenfonds mensen steeds langer pensioen uitbetalen en dat kost geld. In het verleden is te weinig pensioenpremie betaald om die kosten te kunnen opvangen. Wie moet volgens u daarvoor de rekening betalen? Zijn dat de jongere generaties, de oudere generaties of moet de pijn eerlijk over alle generaties worden verdeeld? De beantwoording leidde naar aanleiding van 614 reacties tot de volgende uitkomst (zie schema 2). Pakweg een kwart van de ouderen vond dat de jongeren hiervoor maar moeten opdraaien. Maar de overgrote meerderheid van jong en oud koos voor solidariteit: de pijn eerlijk verdelen. De jongeren leken zelfs méér solidair dan de ouderen, maar dat kan door het beperkte aantal jongeren in het onderzoek statistisch niet hard worden gemaakt. 2. MENING OPLOSSING VOOR STIJGENDE LEVENSVERWACHTING tot 35 jaar vanaf 35 tot 50 jaar vanaf 50 tot 65 jaar vanaf 65 jaar N=34 N=81 N=135 N=364 de jongere generaties betalen die rekening 0,0% 4,9% 21,5% 27,2% de pensioenontvangers betalen die rekening zelf 11,8% 9,9% 5,2% 1,6% de pijn wordt eerlijk over de generaties verdeeld 88,2% 85,2% 73,3% 71,2% Toelichting: in de branches waar PGB voor werkt is de voorkeur voor een solidaire oplossing van een financieel probleem nog sterk aanwezig. Naarmate men ouder wordt, lijkt de solidariteit enigszins af te nemen, maar door de kleine aantallen respondenten is dat dit niet met zekerheid vast te stellen. Ongeveer een kwart van de ondervraagde pensioengerechtigden lijkt de financiële gevolgen af te willen wentelen op later komende generaties. 13

14 Interview met... Roelfke Braam Een deelnemer aan het woord LEEFTIJD: 28 BURGERLIJKE STAAT: SAMENWONEND (SINDS KORT) MET PENSIOEN: 2054 (ALS ZE 70 IS, DENKT ZE) Ik ben er heel verbaasd over dat die pensioenleeftijd zo lang zo laag is geweest. 14

15 Wat voor werk doe je? Sinds twee jaar werk ik op de bureauredactie van uitgeverij Coutinho in Bussum. Het begint bij een manuscript, en ik moet ervoor zorgen dat het een goed boek wordt. Het gaat vooral om studieboeken voor eerste- en tweedejaars studenten van hogescholen en universteiten. Het zijn geregeld bewerkelijke projecten, waar veel aan moet gebeuren. Leuk dus! Het geeft veel voldoening. Hier kun je gewoon niet aankomen. Ik ben dus heel blij dat ik bij En daarvoor? Ik heb Nederlands gestudeerd in Utrecht. En daarna de master Redacteur/editor gedaan in Amsterdam. Mijn eerste baan was tijdelijk, bij een algemene uitgeverij, op de kinderboekenafdeling. Daarna kwam ik bij een andere uitgever, maar daar was de werkdruk abnormaal. Gelukkig kwam toen deze vacature voorbij. Ik mag echt in mijn handen knijpen. Coutinho is een fijne werkgever, die goed voor ons zorgt. Hoe lang bouw je nu pensioen op? Sinds het begin van mijn werk, een jaar of drie dus. Bij de overstap naar Coutinho wilde ik per se mijn vorige pensioen meenemen. Dat heeft me nog heel wat moeite gekost. Niet dat het een groot bedrag is, maar toch zonde als er niks mee gebeurt. Ik ben blij dat het gelukt is. Ik wilde geen pensioengat! een collectief zit. Volg je de ontwikkelingen in de krant? Ja. Niet dat ik élk bericht lees, maar als ik iets voorbij zie komen, op internet of in de krant, kijk ik wel even. Ik las vandaag bijvoorbeeld dat de SP de VUT weer wil invoeren. Toen dacht ik, ja ho even, dat doet het allemaal weer teniet! Dus de dekkingsgraad zegt jou wel iets? Ja, dat is de vermogenspositie van het fonds. Of de uitgaven en inkomsten wel goed bij elkaar passen. Ben ik geslaagd? Haha. Maar afgezien van de dekkingsgraad, zou ik best ook op andere vlakken willen weten hoe ons pensioenfonds ervoor staat. Een soort vergelijkingssite voor pensioenfondsen, maar die heb ik niet kunnen vinden. Maak je je zorgen over je pensioen? Nou, ik vraag me soms wel af of ik ooit pensioen zal krijgen Maar ik vind het toch belangrijk om pensioen op te bouwen. Dat ik met de kennis van nu er in elk geval alles aan gedaan heb. Ik heb er ook speciaal op gelet, bij mijn sollicitatie, of ze wel een collectief pensioen hadden. Dus het collectieve stelsel, dat vind je goed? Ja, heel goed zelfs. Dat zou ik graag zo houden. Samen kun je veel meer opbouwen. Maar het moet wel inzichtelijk blijven. Een collectief kan ook te groot worden, te log. Dus zekerheid ja, maar anonimiteit nee. Je denkt niet: ik ga zelf wel sparen? Nu het zo slecht gaat, vraag ik me dat natuurlijk ook wel eens af. Maar als pensioenfondsen goed hun werk doen, het geld goed beleggen en het economische tij zit een beetje mee, dan kun je daar zelf niet tegenaan sparen. Bovendien, dat vergt ook heel veel discipline. Als je een keer financieel in de problemen komt, dan haal je makkelijker geld van je eigen spaarrekening af. Wat vind je van de nieuwe rekenrente? Daar heb ik wel wat over gehoord, maar veel weet ik er niet van hoor. De regels zijn aangescherpt geloof ik, dus nu komt de dekkingsgraad hoger uit, op 105 of zo? Dus dat gaat de goede kant op. De dekkingsgraden zakten allemaal dramatisch. Dus goed dat er een oplossing komt, maar het moet wel een góéde oplossing zijn. Dat het geen cosmetisch trucje is. Maar dat kan ik niet overzien, of dat zo is. Hoeveel risico mag een pensioenfonds nemen met beleggen volgens jou? Ja, lastig. Ik ben er wel voor dat er belegd wordt. Als je een gegarandeerd pensioen kiest, dus helemaal geen risico s neemt, dan is de kans groot dat het niet voldoende mee stijgt met de prijzen. Dan kun je net zo goed gaan sparen. Maar wat is dan nog de toegevoegde waarde van een pensioenfonds boven een bank? Dan lopen de deelnemers ook weg. En daar gaat je collectief. Dus ja: beleggen en risico s zijn onvermijdelijk. Maar wel verantwoord! Dus zet er goede mensen op, en neem niet te gróte risico s. 15

16 Interview met... Roelfke Braam Wat vind je van het verschuiven van de pensioenleeftijd? Het werd tijd! Ik ben er heel verbaasd over dat die pensioenleeftijd zo lang zo laag is geweest. Mensen werden ouder. Ik snap niet dat de overheid niet heeft ingegrepen. Dat hebben ze heus wel zien aankomen. Maar ze wilden hun vingers er blijkbaar niet aan branden. Het is natuurlijk niet populair, zo n maatregel. Maar ik baal er wel van. Het is de taak van de regering om vooruit te zien, ook al is het minder leuk. Het gaat nu dus gebeuren. Maar dat is véél te lang uitgesteld! Dat vind ik wel verontrustend. En de korting op pensioenen, hoe kijk je daar tegenaan? Onontkoombaar lijkt me. Om eerlijk te zijn, ik hoor vaak oudere mensen zeggen, o jee, o jee. Maar of ze er echt een boterham minder om eten, dat vraag ik me af. Kijk als je een klein pensioen hebt, zoals een oud-tante van mij, dan is het wel zuur. Maar om alles door te schuiven naar de volgende generatie, dat vind ik niet kunnen. We moeten de schade delen. En wij moeten maar hopen dat we ooit zulke pensioenen hebben als de ouderen van nu. Ik heb t er wel eens met mijn opa over. En ik was ook wel benieuwd, zo van: hoeveel krijgen jullie nu per maand? Nou, dan val je achterover. Dat waren gouden regelingen. Daar kan ik niet tegenop! Het is hem gegund hoor, maar ik snap wel dat het zo niet langer kan. Op welke leeftijd gaat jouw generatie met pensioen? Ik weet het niet, daar moet je een reële factor op loslaten. Kijk, mijn opa is op zijn 60e eruit gegaan, en heeft nu al 20 jaar pensioen. Wat als hij 100 wordt, wat ik natuurlijk hoop, maar dan is hij 40% van zijn leven met pensioen! Ik denk dat je moet uitgaan van zo n 15 jaar pensioen. Dus als we gemiddeld 85 worden, zal ik zo rond mijn 70e met pensioen gaan. vader soms even mee te kijken. Hij zit in de financiële sector. Dat scheelt. Is er over 50 jaar nog pensioen? Ik hoop het heel erg. Maar er zullen wel dingen moeten veranderen. De vergrijzing is een groot probleem. Wat ik ook niet snap is dat sparen voor je pensioen niet wordt gestimuleerd. Dat moet de overheid toch juist honoreren! Nog zorgwekkender vind ik dat er grote groepen, waaronder vrienden van mij, zijn die helemaal niet aan pensioensparen doen, niks opbouwen. Kijk bijvoorbeeld ook naar het hele leger aan zzp ers. Daar zou de overheid ook informatie aan moeten geven. Proberen ze te laten aansluiten op de een of andere manier. Want wat als al die mensen die straks alleen AOW hebben hun (aflossingsvrije ) hypotheek niet meer kunnen betalen? Hoe gaan we dat oplossen? Als pensioenfondsen goed hun werk doen, het geld goed beleggen en het economische tij zit een beetje mee, dan kun je daar zelf niet tegenaan sparen. Wat vind je van de communicatie van PGB? Wel goed. Je krijgt mailtjes met nieuwsbrieven, het blad natuurlijk en we hebben een eigen contactpersoon bij de klantenservice, die kun je zo mailen of bellen. Hij legt het altijd heel goed uit, persoonlijk, en heel geduldig, geen vraag is raar. Verder vind ik het goed dat jullie zoveel mogelijk digitaal willen informeren. Lijkt me een mooie besparing. Niks te klagen? Nou, dat pensioenoverzicht, dat vind ik weer niet zo helder. Er staat niet bij voor welke periode het is. Per maand of per jaar? Daar moet je je echt even goed in verdiepen. Dan vraag ik mijn 16

17 WE HEBBEN ER TOCH VOOR BETAALD? Als het gaat over mogelijke kortingen, hoor je gepensioneerden wel zeggen: We hebben er toch voor betaald en We hebben er recht op. Ik snap dat wel, ik ben zelf gepensioneerd. Maar het is goed om dan eens te bedenken waarvoor je nu eigenlijk hebt betaald en hoeveel. Je hebt bijvoorbeeld 44 jaar premie betaald, in de gerechtvaardigde verwachting na je 65ste nog pakweg 15 jaar een vaste pensioenuitkering te krijgen. (Niet dat de door u betaalde premies voldoende zouden zijn voor 15 jaar pensioen; maar daar komen we zo nog op.) Maar één van de problemen is nu dat alle mensen gemiddeld veel ouder worden en dus veel meer jaren een pensioenuitkering moeten krijgen. Niet slechts de 15 jaar waarvoor ze dachten te hebben gespaard, maar vaak wel 20 jaar (de laatste cijfers voor nieuwe 65-plussers, mannen en vrouwen gemiddeld). Wie past die 5 jaar extra bij? Maar nog even fundamenteler: hoeveel hebt u eigenlijk gespaard aan premie door de jaren heen? Een actuaris van ons fonds heeft dat keurig berekend (zie volgende pagina). Maar om het simpel te houden het volgende sommetje. Stel dat een deelnemer 44 jaar lang een brutosalaris heeft van Zijn werkgever en hij betalen dan 17,5% premie over de pensioengrondslag (= salaris minus de franchise). Laten we zeggen per jaar ongeveer Dat komt overeen met 1 1 / 3 maandsalaris. Als hij 44 jaar zou werken, heeft hij dus gespaard aan maanden pensioen: 44 x 1 1 / 3 maand = circa 58 maanden. Nog geen 5 jaar pensioen dus. Het pensioenfonds staat dus voor de opgave die resterende jaren erbij te leggen, vanuit het rendement op het voor u belegde geld. Dat betekent dat van die 20 jaar de werkgever en werknemer zelf 5 jaar hebben betaald (25%) aan premie en het pensioenfonds de rest. Het fonds moet dat alles ook nog waardevast zien te houden door middel van prijsindexeringen. Dat is jarenlang gelukt. Maar met de steeds langere levensverwachting is dit niet meer bij te houden. Een pensioenfonds kan een euro ook maar één keer uitgeven. En daardoor is de prijscompensatie de laatste jaren in de knel gekomen. En bestaat op termijn de kans op verlaging van de pensioenen. Een lang verhaal, maar u ziet dat de uitspraak daar hebben we toch zeker voor betaald geen stand houdt. Via het pensioenfonds krijgt u veel meer dan waarvoor u hebt gespaard. Alleen soms een beetje minder dan u had gehoopt en verwacht. Arnold Verplancke Bestuurslid PGB en gepensioneerde 18 Hoe wordt uw pensioen betaald? 17

18 HOE WORDT UW PENSIOEN BETAALD? Een actuaris van PGB is op verzoek van het bestuur nagegaan hoe het pensioen op brancheniveau wordt gefinancierd. Daarvoor is eerst naar het verleden gekeken. En daarna naar de toekomst. Nagegaan is wat de afgelopen 44 jaar (periode ) aan pensioen is opgebouwd, wat er aan premie is betaald en wat de rendementen zijn geweest. PGB keert de pensioenen dan uit. In figuur 2 is deze ontwikkeling weergegeven. Figuur 2: financiering pensioen tijdens opbouw- en uitkeringsfase Opbouwfase van pensioen Berekend is wat deelnemers (en hun werkgevers) over de periode van 1968 (leeftijd 21) tot en met 2011 (in 2012 op leeftijd 65 met pensioen) aan pensioenpremie hebben betaald en wat het rendement over de inleg is geweest. In figuur 1 is de opbouwfase van het pensioenvermogen weergegeven. Het totale benodigde kapitaal voor alle toekomstige uitkeringen is weergegeven als 100% pensioenvermogen. Figuur 1: financiering pensioen tijdens opbouwfase Ook in de periode dat er alleen nog maar wordt uitgekeerd, is het rendement op het bestaande pensioenvermogen belangrijk. Zowel voor de uitkeringen zelf als voor de verhogingen die hieruit worden betaald. In de berekeningen vanaf 65 jaar is uitgegaan van de meest recente overlevingstabellen, een stijgende uitkering van gemiddeld 2% per jaar over een periode van 35 jaar bij een verondersteld gemiddeld beleggingsrendement van 4,5%. Als deze fictieve branche volledig is uitgestorven en het geld van het fonds op is, is van het totaal uitgekeerde pensioen ongeveer 15% door de deelnemers en hun werkgevers betaald. De deelnemer droeg daarvan 5% bij. Het pensioenvermogen werd dus voor ongeveer 85% betaald uit het rendement op de beleggingen. Figuur 3 laat dat zien. Uit het plaatje blijkt dat de eerste jaren de premie de belangrijkste bron voor het pensioen is geweest. Na zo n 20 jaar komt de helft uit de premie en de andere helft is afkomstig uit het rendement. De grafiek laat zien dat geleidelijk aan het belang van het rendement toeneemt. Na 44 jaar is het pensioen voor ongeveer 26% betaald uit de premie en voor 74% uit het rendement. De berekeningen zijn gebaseerd op de daadwerkelijk ingelegde premie en de historische rendementen. Figuur 3: Financiering van het pensioen over het geheel bezien, in onderlinge verhouding. Voor uw beeldvorming: gemiddeld werden de pensioenen vanaf 1968 tot en met 2011 met 2,9% per jaar verhoogd. De recente magere jaren zitten hier dus ook in. In het laatste decennium ziet u twee keer een tijdelijke terugval. Het effect van de internetcrisis in het begin van deze eeuw en de kredietcrisis in Uitkeringsfase van pensioen Vanaf de standaard pensioendatum betaalt u geen premie meer. Naarmate minder toeslag kan worden verleend of de pensioenen verlaagd moeten worden omdat het rendement en/of economisch herstel uitblijven, neemt het premiebestanddeel van het totaal uitgekeerde pensioen wat toe. Maar het doet aan het totaalbeeld weinig af. 18

19 PENSIOENFONDS VDI BRENGT PENSIOEN ONDER BIJ PGB Het Pensioenfonds voor de Verf- en Drukinktindustrie (VDI) heeft zijn pensioenregeling met ingang van 2013 bij PGB ondergebracht. Het belegd vermogen van VDI bedraagt circa 200 miljoen. Bij het fonds zijn circa (ex-) werknemers voor hun pensioen verzekerd van wie circa actief en pensioengerechtigd (de rest is slaper c.q. bouwt niet meer op, maar heeft nog wel pensioenopbouw staan). De aansluiting van de Verf- en Drukinktindustrie past voor Ruud Degenhardt (bestuursvoorzitter PGB) in het streven van het fonds om het draagvlak te verbreden: PGB wil in overleg met sociale partners en in samenwerking met ondernemings- en bedrijfstakpensioenfondsen in verwante branches komen tot een verdere consolidatie. In onze visie is een grotere schaal noodzakelijk om pensioen op langere termijn tegen goede voorwaarden te kunnen blijven leveren. Wij zijn dan ook zeer content dat een verwante branche als het verf- en drukinktbedrijf de stap zet om met ons verder te gaan en na een zorgvuldig besluitvormingstraject vertrouwen heeft in het beleid en de besturing van PGB. Zittende deelnemers bij PGB ondervinden van nieuwe aansluitingen geen financieel nadeel; er treedt geen verwatering van de dekkingsgraad op. Om het dekkingsgraadverschil tussen beide fondsen te compenseren, stort de verf- en drukinktindustrie een bepaald bedrag. De sector financiert deze overbrugging met een lening bij het eigen VUT-fonds. Om deze lening te betalen is tijdelijk extra premie nodig bovenop de premie die de sector anders zou betalen. Een inventieve oplossing. Voorzitter Joanne de Graaff van pensioenfonds VDI zegt dat de aansluiting van VDI vooral wordt ingegeven door continuïteitsen kostenoverwegingen: Er worden steeds hogere eisen gesteld aan de deskundigheid en beschikbaarheid van bestuurders. Die continuïteit en vereiste expertise is door onze schaalgrootte moeilijker te realiseren en relatief kostbaar. Na verschillende scenario s onderzocht te hebben, kwamen we uit bij PGB. De verf- en drukinktfabrikanten waar VDI voor werkt, zijn ook toeleverancier voor de grafimediabranche waarvoor PGB de pensioenregeling verzorgt. Er is dus sprake van een duidelijke verwantschap. Wij kunnen onze deelnemers door aansluiting bij een groter collectief een gunstiger pensioenperspectief bieden. PGB is nog met andere partijen in gesprek en verwacht dat verschillende werkgevers en pensioenfondsen met ingang van 2013 hun pensioenregeling bij PGB zullen onderbrengen. 20 Interview met Joanne de Graaff 19

20 Interview met... Joanne de Graaff Onafhankelijk voorzitter pensioenfonds VDI aan het woord Het gaat erom dat een pensioenfonds als een professioneel bedrijf geleid wordt. Dát is in het belang van de deelnemers. En niet dat de cultuur van hun branche gewaarborgd wordt. Daar koop je geen brood van. 20