Hand-out. Bronvermelding Auteurs: Drs. C.G.M. Piqué N. Esmeijer M.Z. Keus, MScBA Dr. H van Driel

Transcriptie

1 Hand-out Bronvermelding Auteurs: Drs. C.G.M. Piqué N. Esmeijer M.Z. Keus, MScBA Dr. H van Driel

2 INLEIDING Deze hand-out is een korte samenvatting van de literatuur uit het B-gedeelte van de Skill Sheets (Van Tulder, 2006) aangevuld met informatie het college Probleemstellen (Van Wijk, 2003). De hand-out dient als aanvulling op de syllabus en de skill sheets, raadpleeg voor een volledig overzicht de volledige bronnen. Refereren behoort tot de basisvaardigheden van wetenschappelijk schrijven. Met een referentie geef je aan welke bron je hebt gebruikt voor een bepaald argument of een bepaalde quote. Wanneer je bijvoorbeeld voor je adoptieverslag of een bepaalde case informatie gebruikt, zul je moeten aangeven wat de bron hiervan is; wie is de auteur van de informatie die je gebruikt hebt. In je tekst maak je verwijzingen naar deze auteur. De literatuur waarna je verwezen hebt, neem je vervolgens op in je bibliografie/ literatuurlijst. Aan het eind van je verslag wijd je een speciaal hoofdstuk aan de bronnen, die je hebt gebruikt. Dit is dus een totaal overzicht van de door jouw gebruikte literatuur. Refereren en het maken van een bibliografie heet samen bronvermelding. Bronvermelding heeft verschillende functies: 1. Door aan te geven van welke auteur(s) je bepaalde argumentatie of voorbeelden hebt gebruikt, creëer je voor de lezer van je verslag de mogelijkheid de bronnen na te gaan. Zo kan de lezer als hij/zij meer wil weten over het argument meteen zien wie de bron is. Je schept als het ware een feedback mogelijkheid voor de lezer en een onmiddellijke mogelijkheid een bron op haar waarde te schatten. 2. Als student heb je nog geen wetenschappelijke status opgebouwd. Door gebruik te maken van verschillende bronnen laat je de lezer van je verslag zien dat je je argumentatie goed hebt onderbouwd met bestaand onderzoek. Alleen door correcte bronnen te gebruiken kun je laten zien dat je je argumentatie goed hebt overdacht en de juiste stukken hebt uitgekozen. 3. Voor jezelf is het ook uitermate handig om je bronnen in je verslag te zetten. Mocht je je case nog een keer over moeten doen of willen gebruiken voor een andere case dan kun je gemakkelijk de bronnen erbij halen die je toen ook hebt gebruikt. Door je referenties na te gaan kun je de bronnen er nog eens bijhalen en nakijken hoe je het toen hebt aangepakt. Verder kun je met deze bronnen je fouten herstellen en andere informatie gebruiken voor je vernieuwde case. 4. De laatste zeer belangrijke reden is voorkomen van beschuldiging van plagiaat! Wanneer je geen referenties gebruikt terwijl je toch verschillende bronnen gebruikt van andere auteurs dan pleeg je plagiaat. Hierover meer in de paragraaf over plagiaat. Door te refereren onthul je jouw bronnen en voorkom je plagiaat. Tijdens het schrijven van een wetenschappelijke tekst dien je altijd je bronnen bekend te maken. In combinatie met een bibliografie maakt refereren het ook mogelijk de originele bronnen te raadplegen. Het gaat er om dat de lezer met minimale inspanning jouw bronnen kan achterhalen. 1

3 WANNEER DIEN JE BRONVERMELDING TE GEBRUIKEN? Wanneer je gebruik maakt van gegevens, inzichten of ideeën die je niet zelf hebt vergaard, maar deze ontleend aan een ander, dien je te refereren. Je mag werk van een ander gebruiken met de juiste bronvermelding. Houd er wel rekening mee dat het werk van anderen dus alleen ter ondersteuning van jouw eigen werk gebruikt mag worden. Dat betekent ten eerste dat er wel sprake moet zijn van eigen werk. Een essay dat bestaat uit een aaneenschakeling van andermans stukken, zelfs met correcte bronvermelding, kan worden afgekeurd omdat er geen eigen werk in zit. Er kan geen absolute regel gegeven worden omtrent de grootte van te gebruiken stukken van anderen. Het gebruik van andermans werk moet in verhouding zijn met je eigen werk. Als richtlijn kan het volgende gesteld worden: Elke alinea waarin empirische informatie en/of de inzichten en meningen van anderen (waaronder wetenschappelijke auteurs uiteraard) worden gepresenteerd dient minstens één bronvermelding te bevatten. REFEREERSTIJL Er zijn verschillende refereerstijlen, onder andere het Harvard Reference System en het Note Reference System. Het Harvard Reference System (HRS) wordt geprefereerd door bijna alle uitgevers en wetenschappelijke lezers. Met dit systeem geef je een korte referentie in de tekst die direct informatie over je bron weergeeft. De volledige referentie in de bibliografie complementeert de referentie in de tekst. Je referentie in de tekst is dus altijd terug te vinden in de bibliografie. De basisregel voor refereren is (Van Tulder, 1996): Geen referentie in de tekst zonder een bibliografie; geen bibliografie aan het eind zonder een referentie in de tekst! Irene Cieraad, Sociologisch Instituut, Universiteit Amsterdam Er zijn echter verschillende manieren om te refereren met een korte verwijzing in de tekst en een complete verwijzing in de bibliografie. Het gaat hier met name om verschillen in elementen in de bibliografie, volgorde van deze elementen en de manier waarop deze elementen neergezet dienen te worden. Er bestaat hier geen one best way voor. De enige voorwaarde is dat je consequent bent in je referenties en bibliografie. Wanneer je voor een bepaalde stijl gekozen hebt, blijf dan bij deze stijl en ga geen stijlen mengen. In deze hand-out wordt één vorm van bronvermelding volledig uitgewerkt. Deze vorm kun je gebruiken tijdens je studie Bedrijfskunde. Dit neemt niet weg dat andere stijlen, mits correct en consequent toegepast, ook gebruikt kunnen worden. REFEREREN Als je refereert naar een algemene mededeling opgenomen in het schrijven van een ander persoon, dan volstaat het met het noemen van de auteur en het jaar van 2

4 publicatie van de het geraadpleegde stuk tussen haakjes aan het eind van de zin, gevolgd door een punt. Bijvoorbeeld: (Mintzberg, 1994). Echter, als je refereert naar een gedeelte op een bepaalde bladzijde of bladzijdes van een publicatie, (bijv. een argument) dien je de betreffende paginanummer(s) te vermelden in de referentie. Vermeld paginanummers na het jaar van publicatie en een dubbele punt plus spatie. Bijvoorbeeld (Powell, 1992: 34). Bevindt de argumentatie zich op meerdere pagina s dan wordt de referentie: (Powell, 1992: 34-36). Daarnaast dien je letterlijk geciteerde teksten altijd tussen aanhalingstekens te plaatsen! Hier vind je uitgebreidere regels voor refereren. De regels voor het letterlijk overnemen van stukken tekst (quotes) staan in B-2 van de Skill Sheets (Van Tulder, 1996). Refereer, indien mogelijk, naar de bron inclusief paginanummers : (Powell, 1992: 34-36). Vermeld bij twee auteurs altijd beide namen. Bijv: (Bass en Avolio, 1990). Bij drie of meer auteurs: (Volberda et al., 2001). In deze referentie staat et al voor et alii (en andere). Vermeld in de bibliografie wel de namen van alle auteurs. Scheidt meerdere referenties door een puntkomma en een spatie: (Inglehart, 1997; Porter, 1985). Als je meerdere bronnen van dezelfde schrijver uit hetzelfde jaar hebt, geef je dit aan door een letter achter het jaar van uitgave: Blake, R. (1964a)..; Blake, R. (1964b).. Dit geldt ook voor meerdere referenties van dezelfde internetsites met hetzelfde hoofddomein. Bijv: ( 2004a) en ( 2004b). In de bibliografie neem je de volledige URL op. Als de naam van de auteur al opgenomen is in je zin, vermeld je alleen het publicatiejaar achter de bron. Bijv: Volgens Weber (1947) is organisatie gedrag. Als je de volledige titel van een boek of artikel gebruikt in je tekst, geef dit dan schuin gedrukt weer gevolgd door het jaar van uitgave. Bijv: Van Tulder (1996) schrijft in Skill Sheets over.. Als je meer bronnen van dezelfde schrijver uit hetzelfde jaar hebt geef je dit aan met een letter achter het jaar van publicatie. Bijv: (Blake, 1964a) en (Blake, 1964b). In het geval dat je verschillende schrijvers met dezelfde achternaam uit hetzelfde publicatiejaar hebt, voeg je de eerste letter van de voornaam toe na de achternaam. Bijv: (Jansen, P., 1998) en Jansen, K., 1998) Achternamen worden geschreven met hoofdletters. Dit geld ook voor voorvoegsels als van of de. Bijv: (Van Tulder, 1996). De voorvoegsels komen dus altijd voor de normale achternaam. In de bibliografie gelden er verschillende regels met betrekking tot voorvoegsels. Zie hiervoor het gedeelte over het maken van een bibliografie. Bij refereren naar anonieme bronnen zoals: - Kranten of tijdschriften: refereer naar de bron met volledige datum in dezelfde volgorde als de oorspronkelijke bron. Bijv: (Sunday Times, 4 april 1999). - Publicaties van instituten of organisaties (jaarverslagen): gebruik de naam van het instituut of de organisatie. Bijv: (WTO, 2002) of (Philips, 2003). Gebruik readers met uittreksels van originele teksten voorzichtig: ga de originele bron na en refereer naar deze. 3

5 Soms kun je onnodige cijfers weglaten in de paginanummering bij een quote. De notatie verandert alleen bij de tweede pagina indicatie: - Minder dan 100: gebruik altijd alle getallen. Bijv: 1-3; Meer dan 100 (behalve als het eerste getal een meervoud van 100 is): 107-8; ; ; Er zijn geen echte regels voor het refereren naar collegesheets, omdat dit niet gebruikelijk is. Het is in principe altijd de bedoeling de bron te achterhalen (het boek of artikel dat voor het college gebruikt is). Als je werkelijke bron echt niet kan achterhalen dan zul je naar het college moeten verwijzen. - In het college over Object Orientatie op 12 december 2002 geeft Jos van Hillegersberg op sheet nr. 20 een aantal beloften, die je wilt gaan gebruiken voor je paper, waarvan je dus geen bron weet. Dan refereer je in de tekst: (Van Hillegersberg, 2002: 20). Hoe dit college op te nemen in je bibliografie vind je in de volgende paragraaf. Refereren naar bronnen van het Internet doe je op de volgende manier: - Indien de schrijver bekend is refereer je net zoals bij een referentie naar een auteur van een boek of artikel: (Bos, 2002). Idem voor een verwijzing naar een jaarverslag, wederom ook indien dit een elektronische versie betreft die je van het internet hebt gehaald: (Philips, 2003). - Indien de schrijver onbekend is (anonieme bron), vermeld je als referentie de URL en het jaartal van update. De URL dient zo uitgebreid mogelijk vermeld te worden, voor zover dit overzichtelijk is. Dat betekent dat de webpagina ook als zodanig in de tekst wordt opgenomen: ( 2006). Een referentie naar is dus niet voldoende. Wanneer je echter wilt refereren naar de webpagina hinterface=1&moreoptstate=closed&ts= &h_pubtitle= &h_pmid=&clientid=5072&jsenabled=1&sq=%22corporate+govern ance+executive+compensation%22&dbid=- 1&date=ALL&onDate=&beforeDate=&afterDate=&fromDate=&toDate =&pubtitle=&author=&ft=0&at=any&revtype=review&revpos=all& STYPE=all&sortby=REVERSE_CHRON&searchButtonImage.x=21&sear chbuttonimage.y=12, raakt het overzicht verloren als je deze webpagina in zijn geheel vermeldt in de referentie. In dat geval refereer je als volgt: (proquest.umi.com/pgdweb, 2006, eventueel gevolgd door een a of een b als je meerdere items uit hetzelfde jaar uit deze bron hebt gehaald). In de bibliografie neem je wel de gehele URL op. Nogmaals, als het gaat om artikelen waarvan de auteur bekend is, dan wel om een jaarverslag, maak dan gebruik van de referentie (Bos, 2002) of (Philips, 2003), ook als de bron vanaf het internet is gehaald, met een volledige beschrijving in de literatuurlijst. BIBLIOGRAFIE Neem altijd een overzicht van je literatuur bronnen op aan het einde van je tekst. Zo n bibliografie/literatuurlijst zorgt er dus voor dat je in de tekst korte referenties 4

6 kan gebruiken. Alle geschreven bronnen dienen te zijn alfabetisch gerangschikt op één plaats. De bibliografie kan ook chronologisch gerangschikt worden, maar op deze opleiding wordt alfabetische rangschikking geprefereerd! De belangrijkste regel met betrekking tot het maken van een bibliografie is tevens: Geen referentie in de tekst zonder een bibliografie; geen bibliografie aan het eind zonder een referentie in de tekst! De bibliografie ondersteunt dus de referenties die je in je tekst hebt gemaakt. Een bibliografie bevat altijd de volgende informatie: Achternamen en voornaam van alle auteurs, in de volgorde gebruikt in de bron zelf. Bij publicaties van bedrijven (jaarverslagen) of instituten gebruik je de naam van de organisatie. - Als je van enkele auteurs wel de voornamen hebt en van andere niet, maak dan een keuze met betrekking tot de manier van vermelding en wees hier dan consistent in. Gebruik van elke bron de voornaam plus initialen, of van elke bron alleen de initialen. Datum van publicatie - In het geval van een boek: het jaartal van publicatie; - In het geval van een artikel/paper: specifiekere informatie zoals: editie, nummer, maand. Volledige titel informatie van publicatie: - In het geval van een boek: vermeld de volledige titel van het boek; - In het geval van een artikel in een boek: vermeld de volledige titel van het artikel en de volledige titel van het boek; - In het geval van een artikel in een tijdschrift: vermeld de volledige titel van het artikel en de volledige titel van het tijdschrift; - In het geval van een interne tekst van een organisatie: vermeld de volledige titel van de tekst en de naam van de organisatie. Volledige pagina referenties. Het noteren van de pagina s bij een boek of onderzoeksverslag is optioneel. De pagina referenties zijn wel verplicht bij periodieke artikelen (artikelen in boek of tijdschrift) Essentiële informatie over de uitgever (vooral voor boeken). Vermeld de plaats van uitgifte en de naam van de uitgever. De gebruikte sheets uit een college neem je op als een periodiek artikel. Indien je meerdere sheets gebruikt uit hetzelfde college, neem je het college als geheel op, waarbij je eventueel de gebruikte sheets weer kunt vermelden. Een jaarverslag neem je op dezelfde manier op als een periodiek artikel. Internetsites worden op de volgende wijze in de bibliografie opgenomen: Indien de naam van de schrijver niet bekend is, beginnen met etc.; Indien de naam van de schrijver wel bekend is, dan beginnen met de naam; Vermeld het jaartal (Datum) het jaartal waarop de pagina voor het laatst geüpdate is altijd op de tweede plaats en eindig met de exacte datum waarop de site geraadpleegd is; Indien het jaartal (Datum) niet bekend is, gebruik dan het jaartal van raadplegen en eindig met de exacte datum van raadplegen; Hier volgt een voorbeeld van hoe de verschillende bronnen correct weer te geven in je bibliografie. De leestekens (komma, punt, aanhalingstekens, schuingedrukt) dienen precies gebruikt te worden als aangegeven. 5

7 Boeken Achternaam Auteur(s), Voornaam Resterende Initialen (editor in het geval van aangepaste uitgave) (Jaartal van uitgifte) Naam van het Boek, Editie (als dit anders is dan de 1 e editie), Plaats van Uitgave: Uitgever, ## pp. (= aantal pagina s: optioneel) Tulder, R. van (1996) Skill Sheets, Den Haag: Delwel uitgeverij. Artikelen in boeken Achternaam Auteur van Artikel, Voornaam Resterende Initialen (Jaartal van uitgifte) Titel van Artikel, in: Naam Editor Boek (ed.) Titel van het Boek, Editie, Plaats van Uitgave: Uitgever, pp. #-#. Mintzberg, H. (2001) Thoughts on schools, in: Volberda, H.W., Elfring, T. (ed.) Rethinking Strategy, London: Sage Publications, pp Periodieke artikelen Achternaam Auteur(s), Voornaam Resterende Initialen (Jaartal) Titel van Artikel, Titel van Tijdschrift, Jaargang, Issue: pp. #-#. Powell, T.C. (1992) Strategic planning as competitive advantage, Strategic Management Journal, 13, 2: pp Jaarverslag College sheet Royal Philips Electronics (2003) Message from the president, Annual Report 2002, pp Achternaam Spreker(s), Voornaam Resterende Initialen (Jaartal) Titel van Sheet, Titel van College, Plaats van Spreken (Datum + Jaartal): sheet #. Hillegersberg, J. van (2002) 'OO: De 13 beloften', College Object Oriëntatie, Erasmus Universiteit Rotterdam, 6 februari 2002: sheet 20. Meerdere sheets Hillegersberg, J. van (2002) College ObjectOrientatie, Erasmus Universiteit Rotterdam, 6 februari Artikelen in krant/ tijdschrift Achternaam Auteur(s), Voornaam Resterende Initialen (Jaartal) Titel van artikel, Naam van de Krant, Datum + Jaartal: p. #. Hall, W. (2002) Credit Suisse loss worse than expected, The Financial Times, 14 augustus 2002: p. 1. Artikelen in krant/ tijdschrift: auteur Naam van de Krant (Jaartal) Titel van Artikel, Datum + Jaartal: p. #. 6

8 onbekend Sunday Times (1999) Tax-free savings push, 4 april 1999: p. 3. Artikel van Internet Achternaam Auteur(s), Voornaam Resterende Initialen (Jaartal van laatste update) Titel van het Artikel, URL, Datum + Jaartal Raadpleging Website. Bos, H. (2002) Honden aan de lijn, 23 juni Vermeld geen anonieme bronnen in je bibliografie. Krantenartikelen met een onbekende auteur neem je op in een aparte lijst. Hetzelfde geldt voor internetbronnen met een onbekende auteur en jaarverslagen. Alle bronnen waarvan de auteur onbekend is, dienen in een aparte lijst opgenomen te worden. Uitzonderingen op de regels hierboven zijn echter veelvoorkomend. Een bepaalde uitgever kan bijvoorbeeld een bepaalde stijl hebben als zijn handelsmerk. Neem echter altijd alle bovengenoemde gegevens op! Vermeld de literatuur in je bibliografie altijd in alfabetische en vervolgens chronologische volgorde. Vermeld alle auteurs in je bibliografie. Gebruik dus nooit et al.. Bij referenties in de tekst worden voorvoegsels eerst genoemd, bijv. (Van Tulder, 1996). In een Amerikaanse bibliografie dien je ook in de bibliografie het voorvoegsel eerst te noemen: Van Tulder, R (1996). Dit omdat het engels geen voorvoegsels kent met betrekking tot achternamen. In een Europese bibliografie (Nederlands of Engelstalig) worden de voorvoegsels echter achter de achternaam geplaatst: Tulder, R. van (1996). BETROUWBAARHEID & INTERNET Hoe weet je of een bron betrouwbaar is? Je kunt niet zomaar klakkeloos overal informatie uit overnemen. Het belang van correct je bronnen vermelden ligt in het feit dat je verslagen en argumenten op deze manier altijd controleerbaar zijn. Door het controleren van bronnen kan de betrouwbaarheid ervan worden nagegaan. Tevens maak je jezelf op deze manier niet verantwoordelijk voor argumenten van iemand anders. Vooral bij bronnen op het internet dien je extra voorzichtig te zijn, omdat iedereen er in principe allerlei informatie op kan zetten. Kijk dus zeer kritisch naar deze informatie en refereer op de juiste manier. Kijk altijd wat de intentie van de auteur of organisatie is. Met websites is vaak het geval, dat de informatie na een tijdje niet meer op hetzelfde internetadres te vinden is. Dit omdat de informatie gewijzigd of verwijderd is. Dit kan voor moeilijkheden zorgen bij het nagaan van je bronnen. Hierdoor moet je bij het refereren naar internetsites altijd de datum van raadpleging vermelden. Echter, door informatie van een website te gebruiken, kun je op geen enkele manier nagaan of deze informatie correct en wetenschappelijk is. Probeer de informatie van een website dan ook zo veel mogelijk te verifiëren door andere wetenschappelijke bronnen, zoals gepubliceerde artikelen en boeken, erop na te 7

9 slaan. Van gepubliceerde bronnen kan namelijk ook de kwaliteit, en daarmee de betrouwbaarheid, bepaald worden. In de Universiteitsbibliotheek zijn veel verschillende collecties en zoekmogelijkheden, die je bij je zoektocht kunt gebruiken. Als je een artikel uit een tijdschrift of een krantenartikel gebruikt dat je op je het Internet hebt gevonden, dan dien je te refereren naar het betreffende tijdschrift of krantenartikel en niet naar de website. PLAGIAAT Zoals al eerder aangegeven is het gebruik maken van refereren en een bibliografie noodzakelijk in het schrijven van wetenschappelijke teksten. Het niet of incorrect vermelden van je bronnen staat bekend als plagiaat. Onder plagiaat valt (Van Wijk, 2003): 1. Het integraal of gedeeltelijk overnemen van andermans tekst en het als eigen tekst inleveren (dat wil zeggen zonder bronvermelding; aanhalingstekens als zodanig gelden uiteraard niet als bronvermelding). 2. Het letterlijk overnemen van een alinea of zin uit andermans tekst zonder aanhalingstekens, zelfs met correcte bronvermelding. 3. Het overnemen van een zin of alinea maar enkele woorden veranderen, zelfs met correcte bronvermelding. 4. Het schrijven van een zin of alinea waarbij niet duidelijk is of dit eigen of andermans werk betreft (bijv. wel aanhalingstekens, maar slechts bij een deel van de overgenomen tekst). 5. Het overnemen van andermans tekst met incorrecte bronvermelding (de bron is niet traceerbaar of de bron is vals). 6. Een subjectieve weergave (bijvoorbeeld door delen weg te laten) van kwantitatieve data. Plagiaat is niet (Van Wijk, 2003): 1. Het opschrijven van common knowledge (kennis welke algemeen bekend geacht mag worden). 2. Het correct overnemen van kwantitatieve data (grafieken, tabellen) mits de bron er correct direct onder wordt vermeld. Een subjectieve weergave (bijvoorbeeld door delen weg te laten) van kwantitatieve data is wel plagiaat. 3. Het citeren van één of enkele zinnen van een andere auteur tussen aanhalingstekens en direct gevolgd door een correcte bronvermelding. 4. parafraseren: Het in je eigen woorden opschrijven van het argument, de opinie of de conclusie van een andere auteur gevolgd door een correcte bronvermelding. Zoals je kunt lezen moet je dus veel aandacht besteden aan het correct vermelden van je bronnen. Wanneer er een vermoeden van plagiaat is, wordt een officieel onderzoek ingesteld door de Examencommissie. Deze bepaalt ook de strafmaat indien daadwerkelijk plagiaat geconstateerd is. Besteed dus veel aandacht aan een correcte bronvermelding. Op deze manier voorkom je vermoedens van plagiaat. 8

10 BIBLIOGRAFIE Tulder, R. van (1996) Skill Sheets, Den Haag: Delwel uitgeverij. Wijk, J.A.C. van (2003) College Probleemstellen (15 september 2003), Erasmus Universiteit Rotterdam. 9