JUL SEPT 2013: GIDS VOOR AANVRAGERS WORDT OPGESTELD INFORMATIE OVER EUROPESE PROGRAMMA S VOOR HET HOGER ONDERWIJS JAARGANG 8, JULI 2013

Transcriptie

1 ONDERWEG NAAR ERASMUS+ JAN MRT 20: GOEDKEURING EU-BEGROTING? APR JUN 20: INVOERING ERASMUS CHARTER HIGHER EDUCATION JUL SEPT 20: GIDS VOOR AANVRAGERS WORDT OPGESTELD OKT DEC 20: PUBLICATIE CALL ERASMUS+? 1 JANUARI 2014: ERASMUS+ VAN START 40 INFORMATIE OVER EUROPESE PROGRAMMA S VOOR HET HOGER ONDERWIJS JAARGANG 8, JULI 20 in dit nummer: Erasmus for All wordt Erasmus+ Onderwijs wordt vergelijkbaar Opleidingsprogramma s beter vergelijkbaar maken door ze in termen van leeruitkomsten te beschrijven. Dat was het doel waarmee in 2000 het Tuning-project startte. Nu, bijna veertien jaar later, vindt het goede voorbeeld overal ter wereld navolging. stappenplan grading table 3 4&5 Erasmus succes story agenda Erasmus Mundus Supporting reform: Erasmus: steeds toenemende mobiliteitscijfers. the role of Erasmus Aantallen deelnemers aan erasmus studie, stage, onderwijsopdrachten en staftraining in higher education Education and Training Realisatie Realisatie Realisatie * * * * * Realisatie Voorlopige cijfers Toekenning* Studie Stage Onderwijsopdrachten Staftraining *Zie ook pagina 2

2 erasmus Toekenningscijfers Erasmus Call 20 2 In het kader van het Leven Lang Leren Programma hebben de hogeronderwijsinstellingen de Erasmusaanvragen voor 20/14 ingediend (zie Europa Expresse 39, pag. 6). Inmiddels zijn de gelden verdeeld en zijn de instellingen voorbereid op de laatste ronde in het Leven Lang Leren Programma. De groei die zichtbaar was bij de aanvraag komt ook terug in de voorlopige toekenning. Bij de onderwijsopdrachten stijgt de toekenning met 7,2% ten opzichte van het jaar ervoor, en bij de staftrainingen zien we een groei van maar liefst 31,1%. initieel beschikbaar is voor de aanvraagronde 20/14 bedraagt Dit bedrag is inclusief de middelen voor de organisatie van mobiliteit en de reservering voor deelnemers met een functiebeperking. De voorlopige toekenning ziet er als volgt uit: Erasmus Intensive Language Courses hogeronderwijsinstellingen dienden een aanvraag in voor een Erasmus Intensive Language Course. Dit zijn korte intensieve taalcursussen voor de kleine talen, die georganiseerd worden in de landen waar deze talen worden gesproken. Alle aanvragen zijn gehonoreerd. In totaal zullen 327 buitenlandse studenten aan deze intensive taalcursussen deelnemen. Het beschikbare budget van wordt hiermee geheel opgemaakt. Reguliere mobiliteit Het Nationaal Agentschap Leven Lang Leren heeft binnen het Erasmusprogramma in totaal van 55 instellingen aanvragen ontvangen voor subsidie voor studentenmobiliteit (studie en stage), onderwijsopdrachten en/of staftraining. Daarnaast werd één aanvraag via een consortium ontvangen. De totale subsidie die voor studentenmobiliteit (studie en stage), onderwijsopdrachten en staftraining Intensive Programmes Dit jaar zijn er 45 aanvragen ingediend voor de zogenoemde Intensive Programmes intensieve onderwijsprojecten van 2 tot 6 weken. Er werden 3 projectaanvragen afgewezen. Van de 42 toegekende aanvragen zijn 17 nieuw en 25 een renewal. Voor deze aanvragen is in totaal 1,7 miljoen gereserveerd, wat neerkomt op gemiddeld ruim per project. Er nemen per project gemiddeld 45 studenten en 14 docenten deel. In totaal zullen 327 buitenlandse studenten aan deze intensieve taalcursussen deelnemen. De budgetten Onderwijsopdrachten STA Stage SMP Staftraining STT Studie SMS IP s EILC s 8.000

3 3 erasmus for all FOTO: Mehmet Ozcan/iStockphoto Erasmus for All wordt Erasmus+ Eerste call for proposals dit najaar verwacht Vlak voor het ter perse gaan van deze Europa Expresse wordt de nieuwe naam van de opvolger van het Leven Lang Leren Programma bekend: Erasmus+. Over het budget zijn de onderhandelingen op hoog politiek niveau nog gaande. Tegelijkertijd werken de ambtenaren in Brussel alvast ijverig door aan de uitwerking. De ideeën en concepten zijn tijdens een grote meeting van tot 15 mei in Brussel in de wandelgangen de Jumbo-meeting genoemd uitvoerig besproken door naar schatting driehonderd vertegenwoordigers van Nationale Agentschappen. In juni wordt de besluitvorming in de trialoog tussen de Europese Commissie, de Raad van Ministers en het Europees Parlement afgerond, is de verwachting op het moment van schrijven. De doelstellingen en structuur van het programma staan niet meer ter discussie. Maar het is bijvoorbeeld nog niet duidelijk of de nu bekende sectornamen zoals Leonardo da Vinci en Comenius ook in Erasmus+ behouden blijven. Budget Het totale budget is eveneens nog onzeker. De budgetverhoging die de EC oorspronkelijk voorstelde is in de onderhandelingen afgezwakt, maar nog steeds substantieel: er wordt gesproken over een verhoging van 47%. De precieze uitkomst is uiteraard afhankelijk van het meerjarig financieel kader van de gehele EU-begroting. Drie pijlers De architectuur van het programma staat vast. De drie pijlers van het programma zijn: leermobiliteit voor individuen; samenwerking voor innovatie en goede praktijken; steun voor beleidshervorming. Elke pijler kent straks acties op Europees (centraal) en nationaal niveau. Voor de verschillende deelnemende sectoren worden de acties verder gespecificeerd. Naast de bekende onderwijssectoren zijn ook de Jeugd en Sportsector in het programma geïntegreerd. De verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de Europese acties ligt bij het Uitvoerend Agentschap in Brussel. Uitvoering na 2014 In de Jumbo-meeting is onder andere gesproken over de uitvoeringsstructuren na Ook na 2014 zal het programma op Nationaal niveau worden uitgevoerd door een netwerk van Nationale Agentschappen. De rol van de Nationale Agentschappen zal niet wezenlijk veranderen. Wel liggen er wensen en mogelijkheden voor het sterker informeren en adviseren van instellingen en het (mede) uitdragen van de projectresultaten. De EC hecht veel waarde aan inbedding van acties in de Europese en nationale beleidsprioriteiten. Daar zullen de Agentschappen in samenspraak met de ministeries extra alert op moeten zijn. Een sterk netwerk van Agentschappen is ook na 2014 noodzakelijk om de impact van het programma op Europees niveau te optimaliseren. Gids voor aanvragers en fiches In verschillende bijeenkomsten werden concepten van de Gids voor aanvragers en de verschillende factsheets (fiches) besproken. De fiches geven op detailniveau weer welke actielijnen er zijn en wat de actielijnen precies inhouden: wat is het doel, welke activiteiten vallen er onder, wie mag er aanvragen en waar worden voorstellen op beoordeeld? De EC is al ver gevorderd met deze operationele documenten. Dat moet ook wel want als in het najaar de eerste call voor het nieuwe programma wordt gepubliceerd, moet alles beschikbaar zijn. Documenten worden in de vergadering ter consultatie aan de werkgroepen voorgelegd. De inbreng van de deelnemers tijdens de vergadering wordt door de EC altijd hartelijk ontvangen en de intentie is deze zo goed Samenwerking voor innovatie en goede praktijken. mogelijk te verwerken in volgende versies. Wanneer 33 landen meepraten over documenten is dat best een lastige klus, want ook de manoeuvreerruimte is vaak beperkt. Hoe dat proces achter de schermen een vervolg krijgt, laten we maar aan de verbeelding over. Het beeld in de vergadering is dat die operationele uitwerking op een gestructureerde en intelligente manier ter hand wordt genomen. Uniform waar het kan, maar waar nodig met onderscheid naar de verschillende sectoren. Uniforme formulieren Het streven naar uniformering komt ook goed tot uitdrukking in de formulieren die nu worden ontwikkeld. De structuur van bijvoorbeeld een aanvraagformulier binnen de actielijn leermobiliteit voor individuen is in principe voor alle sectoren gelijk. Dat lijkt een detail maar het is een grote stap vooruit ten opzichte van het huidige programma. Het dwingt de EC om heel kritisch te kijken naar welke informatie voor alle aanvragen van belang is. Daarnaast legt het de behoefte om allerlei sectorspecifieke details te vragen juist aan banden. Bovendien is het streven om in het kader van de projectcyclus alleen nog maar met elektronische formulieren te werken. Zo wordt ook de administratielast voor de gesubsidieerden verlicht. Structurele verbetering Europese kennisinfrastructuur Uiteindelijk gaat het natuurlijk allemaal om het realiseren van goede initiatieven en projecten die structureel bijdragen aan de kwaliteit van de Europese kennisinfrastructuur. Kwaliteit boven kwantiteit. Dat blijkt ook uit de documenten. Mobiliteit bij instellingen moet meer zijn dan een aaneenschakeling van individuele mobiliteiten of projecten. De subsidieverzoeken moeten ingebed zijn in internationaliseringsbeleid en bij voorkeur samenhang vertonen. De impact moet structureel zijn en bijdragen aan versterking en vernieuwing. Daar zal in de beoordeling van projecten veel nadruk op worden gelegd.

4 4 tuning door Ralph Aarnout Redacteur Nuffic Opleidingsprogramma s beter vergelijkbaar maken door ze in termen van leeruitkomsten te beschrijven. Dat was het doel waarmee in 2000 het Tuning-project startte. De achterliggende doelen: zorgen dat studenten mobieler worden en dat opleidingen beter aansluiten op de arbeidsmarkt. Nu, bijna veertien jaar later, zijn er een International Tuning Academy en een Tuning Journal en vindt het goede voorbeeld over de hele wereld navolging. Een wereldtaal voor het hoger onderwijs Tuning maakt onderwijs internationaal vergelijkbaar De invoering van de bachelormasterstructuur en het ECTS waren geen halve maatregelen, waarmee de Europese lidstaten de hervorming van hun hoger onderwijs inzetten. Door opleidingen in heel Europa op dezelfde manier te structureren en door studieprestaties overal met dezelfde studiepunten te belonen, zou een Europese hogeronderwijsruimte ontstaan. En zou Europa op cultureel, wetenschappelijk en technisch vlak gaan floreren. Robert Wagenaar, historicus en onderwijsdirecteur aan de Rijksuniversiteit Groningen, was vanaf het begin vol enthousiasme betrokken bij het Bolognaproces. Maar er misten volgens hem twee dingen. We zagen dat docenten ook na invoering van het ECTS cursussen inhoudelijk met elkaar bleven vergelijken, als studenten na studie in het buitenland terugkwamen. Dat belemmerde de mobiliteit aanzienlijk. Zo kwam er geen echte gemeenschappelijke onderwijsruimte tot stand. Bovendien zagen we dat de hervormingen over de hoofden van de mensen in het hoger onderwijs heen gingen. Zij die de veranderingen daadwerkelijk moesten doorvoeren, werden er veel te weinig bij betrokken. Daar wilden we iets aan doen. Behoefte bij universiteiten Samen met Julia González van de universiteit van Deusto in het Spaanse Bilbao zette Wagenaar daarom in 2000 Tuning op, uiteindelijk met zo n 150 deelnemende universiteiten uit heel Europa. Hoewel het project voortbouwde op het Bolognaproces, een initiatief van de Raad van Onderwijsministers in Europa, wisten de initiatiefnemers de Europese Commissie voor hun project te winnen. En sindsdien ondersteunt Europa Tuning krachtig. Wagenaar: We begonnen met een pilot, waarin we onderzochten of het mogelijk was om onderwijsprogramma s in leeruitkomsten te beschrijven. Uit een enquête onder een groot aantal universiteiten bleek dat daar grote behoefte aan was. Iedereen zag dat er nieuwe onderwijshervormingen aan zaten te komen, maar niemand had zeggenschap. In Tuning kon men zelf mee richting geven aan de toekomst van het onderwijs. Waarom leren we onze studenten wat we ze leren? Wat is het nut van ons onderwijs? En hebben we wel de kennis en de middelen om de gewenste opleidingen aan te bieden? Uiteindelijk zijn het deze uiterst basale vragen die Tuning bij onderwijsprogramma s stelt, legt Wagenaar uit. Met het Bolognaproces kwam een onderwijsrevolutie op gang. In plaats van de input van het onderwijs, kwam de output centraal te staan. Wagenaar: De vraag was niet langer, bijvoorbeeld, of studenten in hun opleiding verpleegkunde voldoende prikonderwijs hadden gehad. Nee, nu was de vraag: kunnen de studenten goed prikken zodra ze afgestudeerd zijn? We moesten allemaal helemaal anders leren nadenken over ons onderwijs. En we moesten alle opleidingen anders leren organiseren. En daar was instrumentarium voor nodig. In hun pilotproject begonnen de Tuning-initiatiefnemers in kaart te brengen wat studenten in een aantal traditionele wetenschappelijke opleidingen zoals wiskunde, geschiedenis, bedrijfskunde en onderwijskunde zouden moeten leren. Wat vonden docenten en studenten belangrijk? Wat hadden alumni, achteraf gezien, allemaal willen leren? Waar hadden werkgevers behoefte aan? Op basis van tienduizenden enquêtes onder docenten, studenten, alumni en (potentiële) werkgevers werden lijsten competenties samengesteld waarover afgestudeerden zouden moeten beschikken. Competenties en leeruitkomsten speelden op dat moment nog nauwelijks een rol in het hoger onderwijs. En waar ze al wel gehanteerd werden, gebeurde dat nog niet heel doordacht, zo bleek. Een klassieke misser: veel academische disciplines stelden zich weliswaar ten doel studenten bij te brengen hoe ze theoretische kennis in de praktijk konden toepassen, maar slaagden daar nauwelijks in. Van andere veelgevraagde competenties, zoals het vermogen in een team te werken, realiseerden veel opleiders zich niet dat ze die competenties konden onderwijzen laat staan toetsen. Wagenaar: Daarin schuilt het belang van Tuning. Als je weet wat je je studenten wilt bijbrengen, en je leert hoe je dat nauwkeurig kunt omschrijven, dan kun je het ook toetsen. Oók met algemene competenties als teamwork en creativiteit is dat prima mogelijk. Schrijven, herschrijven, hervormen Zo ontstond een methodologie voor het schrijven, herschrijven en hervormen van onderwijsprogramma s op basis van leeruitkomsten en competenties. Waarbij een competentie, kort samengevat, datgene is wat de student na afronding van de opleiding beheerst, en de leeruitkomst het niveau is waarop de student competent is. Opleidingen stellen zelf vast over welke algemene en vakspecifieke competenties hun studenten moeten beschikken en op welk niveau. Tuning schrijft daarbij niets voor, maar reikt de terminologie en de systematiek aan waarmee de competenties en leeruitkomsten beschreven kunnen worden. Doordat opleidingsprogramma s zo op uniforme manier worden beschreven, worden ze internationaal vergelijkbaar. Maar hoe helder en doelgericht de methodologie ook mag zijn, niet alle Europese docenten laten zich er even snel voor winnen. Vooral in landen waar de staat van oudsher een dikke vinger in de pap van het onderwijs heeft, zoals in Spanje en Frankrijk, staan instellingen niet te trappelen om hun onderwijsprogramma s in competenties en leeruitkomsten te omschrijven, merkt Robert Wagenaar. In deze landen bepaalde de overheid lange tijd wat er in een opleiding aan bod moest komen. Docenten zijn daardoor niet gewend om zelf over de doelen van hun onderwijs na te denken, laat Als je weet wat je je studenten wilt bijbrengen, en je leert hoe je dat nauwkeurig kunt omschrijven, dan kun je het ook toetsen.

5 5 De nieuwe generatie ziet het belang van competenties veel beter. Zij zal de hervorming verder moeten doorvoeren. staan om er in termen van competenties en leeruitkomsten over te spreken. Maar ook de angst voor verlies van zeggenschap verklaart een deel van de koudwatervrees, vermoedt Wagenaar. Bijvoorbeeld in Duitsland, waar de rol van de hoogleraar traditiegetrouw heel belangrijk is. De professor bepaalt daar zelf wat hij zijn studenten bijbrengt. Bestuurders en kwaliteitszorginstanties hebben daar minder inspraak. Wagenaar: Duitse hoogleraren zijn vaak bang dat Tuning ze voorschrijft wat en hoe ze moeten onderwijzen. Maar de methode beoogt juist het tegenovergestelde. Als je het doel van je opleiding maar duidelijk omschrijft, dan maakt de weg waarlangs je dat doel bereikt in feite niet uit. Tuning biedt zo bezien meer flexibiliteit dan traditionele manieren om opleidingsprogramma s te ontwerpen en beschrijven. En dan klinken er uit het hoger onderwijs ook geluiden dat het bepaald niet eenvoudig is om een opleidingsprogramma volgens de Tuning-leer te beschrijven. Geen wonder, vindt Axel Aerden van de NVAO, de accreditatieorganisatie die onderwijsinstellingen in Nederland en Vlaanderen verplicht om hun opleidingen in termen van competenties en leeruitkomsten te omschrijven. Maar eenvoudig zal het ook nooit worden, aldus Aerden. Als je met leeruitkomsten werkt, blijkt dat de ketting zo sterk is als de zwakste schakel. Van toelating tot kwaliteitszorg en examinering, uiteindelijk moet álles de leeruitkomsten en competenties die je hebt geformuleerd ondersteunen. Als je goed met leeruitkomsten wilt werken, dan brengt dat inderdaad heel wat teweeg. Maar dat kun je niet op het conto van de Tuningmethode schrijven. Gemeenschappelijke taal Aerden ziet in Europa een duidelijke omslag plaatsvinden: steeds meer kwaliteitszorginstanties eisen van instellingen dat ze hun programma s in termen van leeruitkomsten omschrijven. Zo ontstaat de eenheid en transparantie in het Europese hoger onderwijs die de initiatiefnemers voor het Bolognaproces ooit voor ogen hadden. Tuning speelt daarbij volgens Aerden een cruciale rol. Het heeft een gemeenschappelijke taal geïntroduceerd, waarmee onderwijsprogramma s nauwkeurig met elkaar vergeleken kunnen worden. Aerden: We verplichten instellingen niet de Tuning-methodologie te gebruiken. Maar iedereen weet hoe belangrijk die is. Op alle Europese conferenties en congressen voor hoger onderwijs komt Tuning voortdurend aan de orde. Frederik De Decker werkt als onderwijsexpert aan de Associatie Universiteit Gent. Hij was in de begindagen betrokken bij de ontwikkeling van de methodologie en constateert dat Tuning niet langer een eenzame koploperspositie heeft. Ook de kwalificatieraamwerken voor het Europese hoger onderwijs en Leven Lang Leren geven richtlijnen voor de omschrijving van opleidingsprogramma s in termen van leeruitkomsten. Maar wél in de taal die Tuning daarvoor heeft ontwikkeld. De Decker: Tuning heeft het allemaal hoog op de agenda gezet. En inmiddels zie je de Tuning-geest overal rondwaren: tot in wetteksten over het hoger onderwijs toe. Wat De Decker betreft, is Tuning voor het Europese onderwijs wat de euro is voor de economie. Dat student centered learning nu zo centraal staat en dat Europese diploma s steeds beter vergelijkbaar worden, daaraan heeft Tuning een belangrijke bijdrage geleverd. En dat goede voorbeeld doet goed volgen. Op vrijwel elk werelddeel zijn inmiddels Tuning-projecten opgezet. In Latijns-Amerika werken sinds 2003 achttien landen aan de invoering van het instrument, in de Verenigde Staten boekt een projectgroep vanuit San Francisco goede vorderingen, in Rusland, in Afrika overal ziet men het belang. Zelfs vanuit China, waar het onderwijs van oudsher sterk gericht is op kennisoverdracht, komt inmiddels belangstelling. De Decker: Het doel moet niet zijn dat men overal ter wereld dezelfde systematiek invoert. Maar je ziet wel dat overal in dezelfde terminologie over hogeronderwijsprogramma s wordt gepraat. Dat is fantastisch. Uiteindelijk moet Tuning een soort wereldtaal worden. Journal, Academy De Decker en Aerden mogen vol lof zijn over Tuning, en de methodologie mag overal ter wereld hoge ogen gooien, maar ondertussen is Robert Wagenaar wel ongeduldig. Het Bolognaproces strompelt voort, vindt hij. Eerlijk gezegd: heel verrast ben ik niet, want de invoering van ECTS heeft ook tientallen jaren gekost. Maar zonde is het wel dat het zo lang duurt. De beleidsmakers en de kwaliteitszorginstanties zijn voldoende van het nut overtuigd, maar het onderwijzend personeel bereiken we nog onvoldoende. Om daarin verandering te brengen, hebben Wagenaar en consorten inmiddels nieuwe initiatieven ontplooid. In juli 20 verschijnt het eerste nummer van de Tuning Journal for Higher Education, een tweemaal per jaar verschijnend peer reviewed tijdschrift, en bovendien werden onlangs aan de initiatiefnemende universiteiten in Groningen en Bilbao vestigingen van de Tuning Academy geopend. Het tijdschrift is bedoeld om het wetenschappelijk debat over Tuning verder te brengen en zwakke punten van de methodologie nader in kaart te brengen. De Tuning Academy is bedoeld om meer medewerkers uit het Europese hoger onderwijs vertrouwd te maken met de methodologie. Overal in Europa gaat de academie straks seminars en workshops aanbieden. Wagenaar: Het wachten is nu even op meer duidelijkheid over de financieringsmogelijkheden binnen Erasmus for All. Zodra die er is, kunnen we nieuwe voorstellen schrijven. Ondertussen probeert Wagenaar zich ermee te verzoenen dat de werkelijke hervorming van het Europese onderwijs nog decennia zal vergen. Er is echt een cultuurverandering nodig. Toen ik zelf net afgestudeerd was als historicus, kon ik amper verwoorden wat mij nu precies tot een historicus maakte. Ja, mijn mondelinge en schriftelijke vaardigheden waren goed ontwikkeld. Die termen las je weleens in vacatureteksten. Maar verder? Ik wist het amper. De studenten van nu weten dat wel veel beter ook omdat hun competenties klip en klaar in hun diplomasupplementen vermeld staan. Wagenaar: Daardoor vinden ze hun weg in de maatschappij aanzienlijk gemakkelijker. De nieuwe generatie ziet het belang van competenties en leeruitkomsten beter dan de generaties die er niet mee opgegroeid zijn, verwacht ik. Zíj zal deze hervorming verder moeten doorvoeren. Voor meer informatie over Tuning, zie

6 ects grading table Hoe voer je de ECTS grading table in? Een stappenplan 6 De Bologna-experts bieden een praktisch stappenplan voor instellingen die een instrument voor cijferconversie zoals de ECTS grading table in de praktijk willen brengen. Het plan behandelt verschillende onderwerpen: van het organiseren van de nodige ICTondersteuning tot het opzetten van een beheergroep voor de continuïteit ná invoering van de grading table. Hiernaast vindt u een schematische voorstelling van het stappenplan. 1. Verzeker je van de steun van de hogere bestuurslagen. Bespreek nut en noodzaak van de invoering met de juiste personen (beleidsmedewerkers, examencommissie, studieadviseur, studenten servicecentrum, etc.). Houdt hen gedurende het proces goed op de hoogte. 2. Bespreek de technische randvoorwaarden met de afdeling ICT. Bespreek ook hun eventuele ondersteuning bij dataverzameling. 3. Onderzoek je opleidingsaanbod. Bepaal op welke niveaus je een tabel voor cijferconversie wilt aanbieden. Wat is nuttig voor de student en de instelling en wat is werkbaar in de fase van dataverzameling? 4. Neem een steekproef om vooraf een indruk te krijgen. Vergelijk de cijferverdeling van twee of drie opleidingen. Levert dit nuttige informatie op voor de studenten? En voor interne onderwijsevaluaties? 5. Schrijf een realistisch voorstel. Zorg er ook voor dat het voorstel de invoering voor iedereen inzichtelijk maakt. Beschrijf het doel en de systematiek van de samenstelling van de referentiegroep. Geef intern bekendheid aan het voorstel. 6. Laat de afdeling ICT de cijferconversie in de studentenadministratie bouwen. Het is belangrijk dat deze getoond wordt in het diplomasupplement en het Transcript of Records. 7. Spreek met de instelling af wanneer de grading table in productie kan. Vorm een beheergroep voor accordering, onderhoud en continuïteit. Meer informatie Het stappenplan is een verkorte weergave van de tekst die is gepresenteerd door Fred Jonker en Kris Brussen tijdens de workshop ECTS grading table in Utrecht op 4 april 20. Het integrale stappenplan en de presentaties van de workshop zijn te vinden op onder Workshop ECTS grading table.

7 7 erasmus Erasmus Success Story Hanzehogeschool Groningen De Hanzehogeschool Groningen is dit jaar geselecteerd voor de jaarlijkse Erasmus Succes Stories-brochure van de Europese Commissie. Het succesverhaal gaat in op de positieve effecten van stafmobiliteit binnen de hogeronderwijsinstelling en de bijdrage die de mobiliteit levert aan de internationaliseringsstrategie van de hogeschool. Hanzehogeschool Groningen en internationalisering De Hanzehogeschool Groningen werd opgericht in 1798, heeft ruim studenten en onderhoudt uitgebreide contacten met internationale partners. Dat de hogeschool internationalisering serieus neemt, blijkt onder andere uit het feit dat de hogeschool een internationaliseringsstrategie heeft opgesteld. "Alle opleidingen zijn afgestemd op het werken in een internationale omgeving", zegt dr. Els van der Werf, senior beleidsmedewerker internationale betrekkingen van de hogeschool. "Dat is onderdeel van de internationale strategie van de hogeschool, waarin het personeel een belangrijke rol speelt." studentenbegeleiding en kennisbeheer onder de loep genomen. "Erasmus heeft ons geholpen elke afdeling aan boord te krijgen" Voordat het mobiliteitsprogramma werd opgesteld, was het volgens de hogeschool vaak moeilijk eenmalige verzoeken te behandelen om een van de teams van niet-onderwijzend personeel te bezoeken of met zo'n team mee te lopen. Met onze cursussen van één week voor collega's van de Erasmuspartnerschappen van de hogeschool hebben we een effectieve structuur voor dit type mobiliteit weten aan te brengen, stelt de hogeschool. Elk jaar is een andere administratieve afdeling aan de beurt om samen met het International Office van de hogeschool de onderwerpen te kiezen en de evenementen te organiseren. Dit helpt een cultuur te ontwikkelen waarbij alle medewerkers internationalisering waarderen en begrijpen wat de voordelen zijn. Tevens levert het een bijdrage aan de internationale strategie van de hogeschool." Meer informatie De Success Stories-brochure heeft als titel Supporting reform, the role of Erasmus in higher education. U vindt de brochure op erasmus/doc/success_en.pdf. Internationale competentiematrix Een ander onderdeel van die strategie bestaat uit het aansporen van de docenten om hun eigen professionele ontwikkeling te volgen via een internationale competentiematrix. "Aan de hand van deze matrix bespreken de leidinggevenden elk jaar met het onderwijspersoneel de ontwikkeling van de vaardigheden en competenties die nodig zijn om met internationale studenten en in een internationale context te werken. Dit helpt in de hele instelling een gemeenschappelijke taal en aanpak tot stand te brengen", vertelt Van der Werf. Mobiliteit voor niet-onderwijzend personeel Ook de mobiliteit van administratieve en technische medewerkers vormt een belangrijk onderdeel van de internationaliseringsstrategie. Sinds 20 voert de hogeschool daarom ook voor deze groep medewerkers een mobiliteitsprogramma uit. Tijdens cursussen, die een week duren, worden onderwerpen als personeelsbeheer, internationale samenwerking, Supporting reform: the role of Erasmus in higher education Education and Training

8 8 agenda 20 juli slotconferentie van het Erasmus Mundus-project EM Idea, Bordeaux, november Nationale lancering van het nieuwe programma (exacte datum nog te bepalen) ntb Vragen aan de redactie kunt u sturen naar: europaexpresse[at]nuffic.nl Europa Expresse is een publicatie van de Nuffic. erasmus mundus interuv Nieuws over Erasmus en andere Europese hoger onderwijsprogramma's wordt ook verspreid via Nuffic News. Ga naar voor meer informatie. Deze publicatie werd gefinancierd met de steun van de Europese Commissie. De verantwoordelijkheid voor deze publicatie ligt uitsluitend bij de Nuffic; de Commissie kan niet aansprakelijk worden gesteld voor het gebruik van de informatie die erin is vervat. Hoofdredactie Jef Stapel, Nuffic, afdeling Media Redactie en drukwerkcoördinatie Nuffic, afdeling NA LLL en afdeling Media Eindredactie Marijn Willemse, Nuffic, afdeling Media Vormgeving Sabrina Luthjens BNO (makingwaves.nl) Druk Prints & Proms, Rotterdam Joint study programmes bevorderen internationale samenwerking Joint study programmes inzetten als internationaliseringsinstrument, dat probeert het project INTERUV Joint Programmes facilitator for university internationalisation te bewerkstelligen. INTERUV is een initiatief van een consortium van Erasmus Mundus National Structures, dat met dit project de samenwerking tussen hogeronderwijsinstellingen in de Europese Unie en instellingen in buurlanden van de EU promoot. Hiertoe is INTERUV gericht op de ontwikkeling van joint study programmes. Het organiseren van regionale conferenties is onderdeel van het project. Op 9 en mei vond de eerste bijeenkomst plaats in Warschau, Polen. Eerste bijeenkomst Het doel van de conferentie was het samenbrengen van afgevaardigden van Europese hogeronderwijsinstellingen en instellingen in de oostelijke buurlanden van de EU die geïnteresseerd zijn in de mogelijkheden van joint study programmes. De conferentie in Warschau werd bijgewoond door ongeveer 150 belangstellenden, waarvan er zo n 0 uit de EU kwamen en 50 uit Oost-Europa, Centraal-Azië en de Kaukasus. Platform De aanwezigen werden voorzien van voorbeelden van succesvolle samenwerking op het terrein van internationale institutionele samenwerking. In Warschau werd met name gesproken over de Erasmus Mundus Masters Courses. De eerste INTERUVconferentie bood ook een platform voor de uitwisseling van ideeën, opinies en ervaringen met betrekking tot internationale studentenmobiliteit. Zo werd er kennis over (het opzetten van) joint programmes gedeeld en werd structurele samenwerking op het gebied van internationalisering bevorderd. Netwerken Deelnemers konden contact leggen tijdens een netwerksessie. Daarvoor was een compendium opgesteld met een beschrijving van gewenste activiteiten en partnerlanden. Om deze contacten te faciliteren werden er country factsheets aangeboden met daarin informatie over de diverse onderwijssystemen en de nationale wetgeving rond joint study programmes. Follow-up De tweede INTERUV-conferentie staat (onder voorbehoud) gepland op 6 en 7 november in Rome. Tijdens deze bijeenkomst zal de focus liggen op samenwerking tussen de EU en het zuidelijke Middellandse Zeegebied. In het voorjaar van 2014 volgt een derde conferentie in Den Haag gericht op de westelijke Balkan. Het volledige compendium en de country factsheets zijn te downloaden op de INTERUV-website: regional-conferences/interuv-firstregional-conference. Redactieadres Nuffic, Postbus 29777, 2502 LT Den Haag T , F , E europaexpresse[at]nuffic.nl Hoewel de informatie in deze uitgave met de grootste zorg is samengesteld, kan de Nuffic niet instaan voor het feit dat de gegevens juist en/of volledig zijn. De informatie kan tussentijds gewijzigd zijn of aangepast. De Nuffic aanvaardt ter zake geen aansprakelijkheid. U wordt daarom geadviseerd om in voorkomende gevallen de juistheid van de informatie zelf te verifiëren. Het auteursrecht op deze uitgave berust bij de Stichting Nuffic, Den Haag. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Nuffic. gratis abonnement voor medewerkers ho-instellingen: