Nummer Toegang: 0011 Inventaris van Oud-archief van Veen,

Transcriptie

1 Nummer Toegang: 0011 Inventaris van Oud-archief van Veen, J.P.M. van de Mortel, Streekarchief Land van Heusden en Altena, Heusden Streekarchief Land van Heusden en Altena, Heusden (c) 1983

2 This finding aid is in Dutch.

3 I N H O U D S O P G A V E BESCHRIJVING VAN HET ARCHIEF INHOUD EN STRUCTUUR VAN HET ARCHIEF... 5 Aanwijzingen voor de gebruiker... 7 Openbaarheidsbeperkingen...7 Citeerinstructie...7 Archiefvorming Geschiedenis van de archiefvormer Geschiedenis van het archiefbeheer Inhoud en structuur van het archief BESCHRIJVING VAN DE SERIES EN ARCHIEFBESTANDDELEN A. Stukken van algemene aard B. Stukken van bijzondere aard l. Zaken van rechterlijke aard a. Algemeen b. Bijzonder Certificatie van rechtshandelingen Overdracht en verhuring van onroerend goed Verkoop van roerend goed Bemoeiing met domeinzaken Testament Codicil Donatio inter vivos Inventaris Procuratie Hypothecatie Attestatie Borgstelling Visitatie Consent Uitkoop van de legitieme erfportie Scheiding en deling Lossing Alimentatie Inwoning Indemniteit Onvermogen Andere certificaties Voogdijzaken en boedelbeheer Voogdijzaken Boedelbeheer ll. Zaken aangaande de ambachtshuishouding en gemeentehuishouding a. Organisatie en samenstelling van het bestuur b. Bevolking c. Beheer der ambachtsfinanciën, gemeentefinanciën en gemeenteeigendommen Algemeen Bijzonder Verkoop Verpachting... 65

4 Schulden Schenkingen d. 's-landsfinanciën Belasting op grond, gebouwen en kapitaal Belasting op de collaterale successie en het trouwen en begraven Andere belastingen e. Economische zaken Handel en nijverheid Landbouw en veeteelt f. Openbare orde en veiligheid Landsverdediging Nachtwacht g. Droge waterstaat en natte waterstaat Toezicht Beheer en onderhoud van waterstaatkundige werken Alm en Almkade Dussense Zeedijk Hoge Maadijk Watersnood lll. Stukken gedeponeerd ter secretarie of niet afgehaald lv. Stukken waarvan het verband met het archief niet gebleken is BIJLAGEN Ordeningsplan Stukken van algemene aard Stukken van bijzondere aard

5 B E S C H R I J V I N G V A N H E T A R C H I E F Naam archiefblok: Oud-archief van Veen, Periode: Archiefbloknummer: 0011 Omvang: 6,00 m;957 inventarisnummers. Taal van het archiefmateriaal: Het merendeel van de stukken is in het Nederlands. Soort archiefmateriaal: Archiefbewaarplaats: Streekarchief Land van Heusden en Altena, Heusden Archiefvormer: Ambachtsbestuur van Veen Samenvatting van de inhoud van het archief: Archiefstukken betreffende het bestuur van de dorpshuishouding waarbij de administratief-bestuurlijke bevoegdheden werden uitgeoefend (uitvaardiging van verordeningen en uitvoering van besluiten van hogere organen), rechtspraak (voluntaire-, boedel- en voogdijzaken) alsmede zorg voor en toezicht op de waterstaat. N.B. In deze inventaris opgenomen het schepenbank archief

6 6 0011

7 AANWIJZINGEN VOOR DE GEBRUIKER OPENBAARHEIDSBEPERKINGEN Geen. CITEERINSTRUCTIE Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling. VOLLEDIG: Streekarchief Land van Heusden en Altena, Heusden, Oud-archief van Veen, , toegang 0011, inventarisnummer... VERKORT: NL-, Oud-archief van Veen, 0011, inv.nr....

8 8 0011

9 0011 9

10 ARCHIEFVORMING GESCHIEDENIS VAN DE ARCHIEFVORMER Geschiedenis en bestuursorganisatie van het ambacht Veen Eertijds was het Land van Heusden een twistappel tussen de graven van Holland en de Brabantse Hertogen. Na de Brabantse successieoorlog ( ) kwam het Land van Heusden definitief onder Holland. Dit was in flagrante strijd met de privileges, neergelegd in de Blijde Inkomste van 1356, die door Johanna van Brabant erkend waren.1) In 1798 zijn Stad en Land van Heusden bij het Departement van de Dommel gevoegd. Bij de Staatsregeling van 1801 keerde het tot Holland terug om vanaf 16 maart 1810 onder het Franse Departement der Monden van de Rijn te ressorteren. Bij de wet van 10 februari 1815 werden verscheidene oud-hollandse gebiedsdelen, waaronder het Land van Heusden, bij de provincie Noord-Brabant gevoegd, in welke omstandigheid sindsdien geen verandering is gekomen.2) Het dorp Veen maakt sinds 1973 deel uit van de gemeente Aalburg, provincie Noord-Brabant. Het is gelegen in het Land van Heusden ± 6 km. ten noord-westen van Heusden aan de Afgedamde Maas. Het westelijk deel van de gemeente bestaat uit laaggelegen komgronden. Vroeger deden die dienst als bergboezem voor het overtollige water van de hoger gelegen oostelijke delen. De uitwatering had Veen door het Land van Altena in de Alm. Uit de 16e eeuw kennen wij al een overeenkomst, die de uitwatering regelt. De uitwatering vond plaats onder conditie dat de ingelanden van Veen garant moesten staan voor het onderhoud van de kaden langs de Alm, zodat de dorpen benedenwaards gelegen (o.a. Waardhuizen en Emmikhoven) geen last van het afkomende water hadden.3) Het Hollandse platteland was verdeeld in baljuwschappen en enkele drostambten, hetgeen rechterlijke en bestuurlijke eenheden waren. Stad en Land van Heusden vormde een drostambt (dit in verband met Heusdens Brabantse verleden) met aan het hoofd een drost of drossaard. Hij was de eerste in rang der rechterlijke ambtenaren, die in criminele zaken vervolgde. De drostambten en baljuwschappen hadden de hoge jurisdictie. Zij waren weer onderverdeeld in kleinere districten, de ambachten of bannen met aan het hoofd een schout. Vandaar dat zij ook wel schoutambten genoemd werden. Het ambacht bestond uit één dorp (zoals Veen), soms ook uit twee of drie dorpen. Het was een rechterlijke, bestuurlijke en waterstaatkundige eenheid. De schout werd, althans vanaf het begin der 17e eeuw, door of vanwege de Staten van Holland en West-Friesland benoemd. Het ambacht had de lage jurisdictie.4) Laten wij ons nu richten op Veen. Tot 1724 was het ambacht in 's graven boezem gebleven, d.w.z. dat het betrokken gebied zonder tussenkomst van een hoge of lage heer onmiddelijk onder de grafelijkheid viel. De Staten van Holland stelden de overheidsdienaren aan en hadden enkele andere heerlijke rechten in het ambacht. Echter, op 25 juli 1724 werd het ambacht Veen, althans de heerlijke rechten, verkocht door de Gecommitteerde Raden van Staten van Holland.5) De eigenaar werd Mr. Maarten Vlaardingerwoud, Heer van Dirksland. Veen werd een ambachtsheerlijkheid. In dat zelfde jaar kocht voornoemde Mr. Vlaardingerwoud ook Wijk, Aalburg, Genderen en Doeveren. Welke waren nu de heerlijke rechten die de Staten van Holland verkocht hadden? In de eerste plaats het recht dat de ambachtsheer het recht had een schout en een secretaris te benoemen. Tevens het recht van 's herenponden. De heer ontving elk jaar van de inwoners 4 gulden en 10 stuivers, zijnde het bedrag waarvoor de inwoners de herendiensten afgekocht hadden. Verder had de ambachtsheer het recht uit een dubbeltal twee borgemeesters te keizen. Ook benoemde hij, op voordracht van de schout, telkens voor vier jaar twee kerkmeesters en een ijkmeester. Aan de laatste twee rechten was evenwel deze restrictie verbonden, dat de heer dit recht pas toekwam

11 na de dood of door het vertrek van de drost van Heusden, die tot dat tijdstip deze rechten uitoefende. Ook approbeerde de ambachtsheer de benoeming van de Veense predikant. Hij had dus niet het collatierecht. De vijf gerechten werden nochthans door de schout benoemd. De schout bezat ook het alleenrecht openbare verkopingen voor te zitten, alhoewel hierover met de inwoners wel eens onenigheid was. De korenwindmolen bleef aan de domeinen. De families Vlaardingerwoud en later Van Kretschmar (door huwelijk van Charlotte Alida Vlaardingerwoud met Jacob van Kretschmar was de heerlijkheid later in handen van de familie van Kretschmar gekomen) hebben zich weinig gelegen laten liggen aan Veen. Uit de collectboeken en morgentaelboeken blijkt dat hun grondbezit in en rond Veen vrij gering was. Jacob van Kretschmar was de ambachtsheer met het grootste grondbezit in het ambacht. Hij bezat tegen het eind van de 18e eeuw nl. 14 morgen land.6) Van problemen tussen de ambachtsheer en het ambachtsbestuur blijkt ook niets. Uit een aantekening op de dorpsrekening van 1725, bleek wèl dat Mr. Vlaardingerwoud protesteerde tegen het 'voorteijckenen' van deze rekening door de substituut-drost van Heusden.7) Het mocht niet baten. Tot 1729 was Mr. Vlaardingerwoud nog aanwezig bij het afhoren van de dorpsrekening, daarna niet meer. Het ambacht werd bestuurd en vertegenwoordigd door: a. een schout, vanaf 1801 schout-civiel, b. vijf gerechten, waarvan één als president optrad, c. een secretaris, bijgestaan door een substituut-secretaris, d. twee borgemeesters, e. een waarsman, f. een collecteur van de ambachts- en landsbelastingen, g. een onbepaald aantal geërfden. De schout werd aangesteld door de landsheer, vóór 1724 door de Staten van Holland, daarna door de ambachtsheer. Hij was de plaatsvervanger van de heer, aan wie hij zijn macht ontleende. Hij stond aan het hoofd van het dorpsbestuur en was de belangrijkste rechterlijke ambtenaar. Ook m.b.t. waterstaatsaangelegenheden was hij een belangrijk man omdat hij mede de keuren opstelde, schouwen dreef en hem, althans vanaf 1730, het beheer der financiën van de Veense watermolen was opgedragen. Het dijkbeheer behoorde tot de competentie van het waterschap 'De Hoge Maasdijk van Stad en Lande van Heusden'. De schout vormde samen met de gerechten (of schepenen) de schepenbank. Doordat de stad Heusden sinds 1300 een geregelde rechtspraak kende, werd de ontwikkeling van de plattelandsbanken in het Land van Heusden sterk vertraagd of kwam helemaal niet op gang. Aan de bevoegdheden van de schepenbank van Veen maar ook aan die van Aalburg, Genderen, Doeveren en Hedikhuizen is dat te merken. In een leenregister van de grafelijkheid van Holland, waarin de overdracht van de heerlijke rechten, behorende bij het ambacht Veen in 1724 aan Mr. Maarten Vlaardingerwoud was opgetekend, lezen wij nl.: 'Alhier is geen civiele off criminele regtbank maar werd voor de schepenen van Heusden gehouden'.8) Schout en gerechten van Veen, hielden zich in hun hoedanigheid van rechterlijke ambtenaren alleen bezig met de voluntaire rechtspraak (ze wezen geen vonnis) en het toezicht op het beheer van weesgoederen en het beheer en de executie van desolate en insolvente of geconfisceerde boedels. De gerechten kwamen wij gedurende de periode die dit archief omvat ook onder andere benamingen tegen. Zoals in vele andere plaatsen in het Land van Heusden en Altena, in het Land van Arkel en het baljuwschap Zuid-Holland werden de gerechten in Veen tot ± 1760 heemraden genoemd. Hierna kwam de term nog sporadisch voor. Na ± 1750 werd veelal de naam schepenen gebezigd. De term gezworenen kwam voor tot het eind van de 17e eeuw. De benaming gerechten werd gebruikt tijdens de gehele periode waarover dit archief loopt. De bestuurders van Veen wisten ook geen raad met deze veelheid van namen. In inv.nr. 1

12 werd een rekest geschreven, ingediend bij schout en schepenen, waarover een besluit werd genomen door schout en gerechten en dat ondertekend werd door schout en heemraden. De gerechten hadden een rechterlijke en een bestuurlijke taak. Zij certificeerden rechtshandelingen, hielden toezicht op het beheer van weesgoederen en zij hadden het beheer over desolate en insolvente boedels. Verder behartigden zij de dorpsbelangen bij het gewest, de steden en andere ambachten, stelden keuren op en deden de schouwvoering. De meeste van deze taken oefenden zij uit samen met de schout. Terwijl de schout de heer vertegenwoordigde, waren de gerechten de vertegenwoordigers van de geërfden of ingelanden, zelfs al werden zij door de schout aangesteld. Vanaf 30 april 1795 werd Veen bestuurd door een schout en een college van zeven provisionele regenten. Aan deze situatie kwam pas een eind in februari 1804 na een besluit van het Departementaal Bestuur van Holland. Het bestuur der gemeenten werd toen gevormd door een schout en vijf leden van het gemeentebestuur. Deze reorganisatie van het bestuur had heel wat voeten in aarde. In 1802 werd nl. door het Departementaal Bestuur van Holland (mede onder invloed van de toenmalige politieke en staatkundige veranderingen) een commissie ingesteld tot het ontwerpen 'van den voet en inrightinge van het gemeente bestuur te Veen'. De commissie liet in een schrijven aan het gemeentebestuur van Veen d.d. 26 oktober 1802, weten: 'Meede burgers, Wij hebben bij onderscheidende herhaalde bijeenkomsten getragt, aan den ons opgelegden last eenigsints te voldoen, dan hebben al van de beginnen bevonden dat deze taak voor ons te zwaar is... dat voor dezen dorpen of heerlijkheid alwaar niets anders als eene laage jurisdictie plaats heeft het aller voordeligst zoude zijn, dat er voordaan, gelijk vanouds, een vermengd gemeente en polder bestuur bleef stand houden... Wij erkennen ons bij herhaling niet in staat te kennen om een behoorlijk regeerings reglement voor ons gemeente bestuur afgezondert van 's polders bestuur te kunnen maken omdat sulks naar onze begrippen alhier geen plaats grijpen kan'.9) Ten gevolge van de invoering van de nieuwe rechterlijke organisatie in 1811 werd de schepenbank opgeheven. Uit de dorpsrekeningen valt af te leiden dat de bestuursvergaderingen plaatsvonden in herbergen, ook wel ten huize van de schout. Eerst in 1780 is er sprake van een 'gerigthuijse' in Veen.10) Vanaf 1734 werd het schoutambt gecombineerd met dat van secretaris. De secretaris stelde alle akten en rekeningen op en hield ook de verschillende protocollen en registers bij. Een substituut-secretaris assisteerde hem. Tevens was hem opgedragen de registratie van de inning van de belasting op de collaterale successie (te betalen bij vererving in een zijlinie en van vreemden, zijnde de 20e penning) de belasting op het trouwen en begraven (geheven naar welstand, volgens bepaalde klassen) en de 40e penning op roerend en onroerend goed (te betalen bij alle transporten en verkopingen van roerend en onroerend goed).11) Het was de taak van de borgemeesters 'de heer van Veen in sijne geregtigheijt, previlegien ende oud costumen te helpen mainteneeren, mitsgaders de ingesetenen in haer regt te helpen houden'.12) Hun belangrijkste taak lag vooral op het financiële vlak. De twee borgemeesters was opgedragen 'des dorpsinkomsten te ontfangen, deselfs goederen te verpachten, den ontfangh wel te administreren en daer goede reeckening, bewijs ende reliqua aff te doen'.13) Samen met de schout en de gerechten hadden zij het beheer der ambachtsfinanciën. Zij werden voor een jaar benoemd, maar bleven aansprakelijk voor hun financieel beleid tot na het afhoren van de rekening van het onraad- en dijkgeld (of de dorpsrekening). Dat was soms drie jaar na het opstellen van de rekening. Deze rekeningen liepen over een kalenderjaar en werden veelal afgehoord de 1e vrijdag na St. Jan (24 juni). De waarsman voerde het financieel beheer van de Veense watermolen en maakte de rekening van de watermolen op. In andere ambachten was de waarsman een soort borgemeester die zich met àlle financiële zaken op waterstaatkundig terrein bezighield.14) In Veen was dit niet het geval. De waarsman was van oorsprong een vertegenwoordiger van de geërfden, het was

13 een man die 'gewaard' of gemachtigd was de belangen van de geërfden in waterstaatszaken te behartigen. Vanaf 1730 was het ambt van waarsman verenigd met dat van schout. De collecteur had tot taak de ambachts- en de landsbelasting te innen. De inning van de belastingen werd verpacht voor een jaar, behalve het collecteren van de belasting op de collaterale successie, het trouwen en begraven en de verkoop van roererend en onroerend goed dat, qualitate qua, de taak was van de secretaris. Het innen van landsbelastingen o.m. de ordinaire verponding over landerijen, huizen en kapitaal en de extra ordinaire verponding, die als de opcenten van de ordinaire verponding te beschouwen was (100e en 200e penning), was opgedragen aan het ambacht. Schout en gerechten waren jegens het gewest verantwoordelijk. Van het te innen geld ontving het ambacht een provisie van ¾ of 1%. Als ambachtsbelastingen aan te merken zijn het onraad- en dijkgeld en het molengeld. Het onraad- en dijkgeld werd geïnd om er de dorpslasten mee te betalen. Het molengeld werd gecollecteerd ter bestrijding van de onkosten der bemaling. Het kwam dus ten goede aan het onderhoud van de Veense watermolen. In de periode waarover dit archief loopt, werd duidelijk dat de invloed van de geërfden of de grondgerechtigde ingelanden sterk afnam. Nog in de 16e en 17e eeuw was hun invloed op het bestuur, vooral inzake waterschapsaangelegenheden, vrij groot. Vanaf het begin van de 17e eeuw waren de regenten ten plattelande verplicht hun dorpsrekeningen af te horen in het openbaar, ten overstaan van de ingelanden. Na het afhoren van de Veense ambachtsrekening, die in 1685 nog door 15 geërfden ondertekend was, vond er overleg plaats tussen het ambachtsbestuur en de geërfden. In het algemeen werden alleen de notabelste geërfden geraadpleegd en dan nog alleen in waterstaatszaken. Aangezien er van dit overleg meestal niets op papier gesteld werd, was het moeilijk na te gaan in hoeverre de geërfden invloed hebben kunnen uitoefenen op bestuursbeslissingen. Volledigheidshalve zij vermeld dat ook de kerkmeesters, de diakenen of diaconiearmenmeesters, de dorpschutter en de schoolmeester, die tevens koster en voorzanger was, openbare functies bekleedden. NOTEN 1. Avonds, P. en Brokken, H.M., Heusden tussen Brabant en Holland ( ) Analyse van een grensconflict. Varia Historica Brabantica IV p 's-hertogenbosch, Latjes, P.J., De wording en de bestuurlijke indeling van Hollands Brabant tijdens de jaren Tijdschrift Holland, nr. 3-4, p Amsterdam, Inv.nrs. 928, Beekman, A.A., Dijk- en waterschapsrecht in Nederland vóór 1795.dl.1 p. 67, 76. 's-gravenhage, A.R.A. Archief van de leen- en registerkamer van Holland, Register nr. 170 Indische Vaart, , folio 10 e.v. 6. Inv.nr.s Inv.nr A.R.A. Archief van de leen- en registerkamer van Holland, Register nr. 170 Indische Vaart, , folio 10 e.v. 9. Inv Inv. nr. 1. resolutie Vrankrijker, A.C.J. de, Geschiedenis van de belastingen. Bussum, Inv.nr Inv.nr Beekman, A.A., Dijk- en waterschapsrecht in Nederland vóór dl. 2. p

14 GESCHIEDENIS VAN HET ARCHIEFBEHEER Lotgevallen van het archief en verantwoording van de inventarisatie. Het in deze inventaris beschreven ambachtsarchief bestaat feitelijk uit twee gedeelten, nl. het administratief archief en het oud-rechterlijk archief van Veen. Het Veense ambachtsarchief werd in 1811 in twee delen gesplitst: alle stukken van rechterlijke aard werden uit het archief afgezonderd en overgebracht naar het Tribunal de première instance en naar aanleiding van het K.B. van 9 oktober 1883 overgebracht naar het Rijksarchief te 's-hertogenbosch. In december 1982 werden het oud-rechterlijk archief van Veen, alsmede oud-rechterlijke archieven van de andere plaatsen in het Land van Heusden en Altena, vanuit het Rijksarchief, overgebracht naar het streekarchivariaat 'Land van Heusden en Altena'. Zij werden door het Rijksarchief in bewaring gegeven aan het streekarchivariaat. De omvang van het oud-rechterlijk archief was ca. 2,5 strekkende meter. De overige stukken, die het administratief archief van Veen vormden, kwamen in 1811 te berusten onder de secretaris van het waterschap 'De polder van Veen'. Het werd sinds 1811 bewaard in de woonhuizen (en schuren) van de secretarissen van het waterschap. Na een periode van concentratie van polders en waterschappen in het Land van Heusden en Altena was dit deel van het archief komen te berusten onder het waterschap 'Hoogheemraadschap Alm en Biesbosch'. De archieven van dit waterschap vonden onderdak in de archiefbewaarplaats van het kasteel-raadhuis van Dussen. In deze archiefbewaarplaats werd het administratief archief van Veen, dat tot dan toe (1973) beschouwd werd als polderarchief, door de Provinciaal archiefinspecteur aangetroffen en onderkend als administratief archief. Het archief werd tijdelijk overgebracht naar het Provinciehuis te 's-hertogenbosch, alwaar de Provinciaal archiefinspecteur de eerste aanzet gegeven heeft tot inventarisatie. In 1977 werd het overgebracht naar het streekarchivariaat. De omvang was ca. 3,5 strekkende meter. Onze kennis van de huisvesting en het beheer van het ambachtsarchief vóór 1811 is minimaal. Het archief zal bewaard zijn geweest ten huize van de schout/secretaris. Hoewel er in 1780 sprake was van een 'gerigthuijse', zijn er geen aanwijzingen dat her archief daar bewaard werd. Uit een archiefinventaris van ca blijkt dat van de stukken die toen het archief vormden er welhaast geen enkel verloren gegaan is.1) De kerkerekeningen vanaf 1632, die overlegd waren aan het ambachtsbestuur en die nog vernoemd werden in de inventaris van 1759, berustten niet meer in het archief. In het midden van de 19e eeuw zijn deze stukken overgebracht naar het archief van de kerkvoogdij van de Nederlandse Hervormde Gemeente te Veen. Uit de afschriften van de correspondentie, gevoerd tussen de Provinciaal archiefinspecteur van Noord-Brabant en de archivaris van de Nederlandse Hervormde Kerk, bleek dat voornoemde stukken zich in een ongeordende doch materieel behoorlijke staat bevinden. Begin 1983 heeft de archivaris van het streekarchivariaat 'Land van Heusden en Altena' de kerkeraad van de Nederlandse Hervormde Gemeente van Veen het voorstel gedaan de archieven van de Nederlandse Hervormde Gemeente te inventariseren. De kerkeraad heeft hierover nog steeds geen beslissing genomen, vandaar dat de voornoemde rekeningen (nog) niet in deze inventaris opgenomen zijn. Het staat nièt vast of deze rekeningen inderdaad in deze archiefinventaris behoren te worden opgenomen. In 1811 vielen de drie taken van het ambachtsbestuur van Veen, (Veen was een ambacht, officieel tot 1804, toen het gemeente werd, officieus tot 1811) t.w. bestuur in enge zin, de taak op rechterlijk en de taak op waterstaatkundig gebied, toe aan drie aparte organen. Het gemeentebestuur bleef aan de schout of maire en vijf leden. De taak die het ambachtsbestuur op rechterlijk gebied had viel toe aan het Vredegerecht te Heusden en het Tribunal de première instance te 's-hertogenbosch. De belangrijke taak op waterstaatkundig gebied kwam aan het bestuur van het waterschap 'De polder van Veen'. Deze verdeling van de bevoegdheden van het ambachtsbestuur over drie organen, was de oorzaak van de elders al genoemde splitsing van het ambachtsarchief. Hoe was nu het deel van het ambachtsarchief,

15 dat vanaf 1973 onderkend was als administratief archief in handen gekomen van een waterschap? Dit is als volgt te verklaren. Het ambachtsarchief van Veen werd tot 1813 bewaard ten huize van oud-secretaris en schout van Veen, Otto Verhagen. (Toen deze eind 1811, als schout en secretaris vervangen werd droeg hij het archief niet over aan zijn opvolger). Leden uit het geslacht Verhagen voerden gedurende een groot deel van de 18e en het begin van de 19e eeuw de administratie van het ambachtsbestuur van Veen. Ook oefenden zij bestuursfuncties uit in de omliggende dorpen (Wijk, Aalburg, Heesbeen, Op- en Neder Andel etc.).2) Stierf de secretaris dan werd het archief dat hij beheerde overgenomen door zijn zoon, omdat deze zijn vader in diens functie(s) haast automatisch opvolgde. Zo ook na de dood van Otte Verhagen in De archivalia die te zijnen huize berustten, met uitzondering van die, die al waren overgebracht naar het Tribunal de première instance in 1811, werden overgenomen door zijn zoon Adriaan Verhagen. Hoewel deze Adriaan een veelheid aan openbare functies bekleedde was hij nimmer secretaris of schout van Veen, wel polderschout, administrateur en secretaris van het waterschap 'De polder van Veen'. Hiermee was het kwaad geschied. Het administratief archief berustte ten huize van de secretaris van een waterschap. In 1850, bij zijn aftreden als secretaris van het waterschap droeg Adriaan Verhagen behalve de poldersadministratie vanaf 1811, ook het administratief archief van Veen vanaf 1860 tot en met 1811 officieel over aan het nieuw benoemde waterschapsbestuur.3) Omdat Veen een ambacht was, wat inhield dat het bestuur van het dorp ook bevoegdheden had op waterstaatkundig gebied, berustten in het administratief archief vele bescheiden betrekkelijk waterstaatsaangelegenheden. Hierdoor hebben 19e en 20e eeuwse beheerders zich een loer laten draaien en geen scheiding aangebracht tussen het administratief archief tot 1811en het waterschapsarchief, dat daarna gevormd was. Het gemeentebestuur van Veen en het waterschapsbestuur van 'De polder van Veen' hadden in de 2e helft van de 19e eeuw één beheerder voor hun archieven. Dat was Hendrik Gerrit 't Hooft. Hij was secretaris van Veen van 1862 tot 1911 en secretaris-penningmeester van het waterschap van 1860 tot Hij maakte tussen 1880 en ca twee 'inventarissen'. Eén van het archief van de gemeente Veen van 1811 tot ca onder de naam 'Inventaris van het archief van de gemeente Veen', 4.) en één van het administratief archief van (het ambacht) Veen van 1680 tot 1811 èn het waterschap 'De polder van Veen' van 1812 tot ca 1890 onder naam 'Inventaris van het archief van het waterschap de polder van Veen'.5) Hij verzuimde dus in deze laatste 'inventaris' een splitsing aan te brengen tussen eigenlijk polderarchief en administratief archief. In 1977 trad het waterschap 'Hoogheemraadschap Alm en Biesbosch', dat in de rechten getreden was van het waterschap 'De polder van Veen', toe tot de Gemeenschappelijke Regeling Streekarchivariaat 'Land van Heusden en Altena'. Eind 1980 werden de archieven van het waterschap ondergebracht in de nieuw gereed gekomen centrale archiefbewaarplaats te Heusden, alwaar de inventarisatie van zowel het administratief als het oud-rechterlijk archief van Veen ter hand genomen werd. Het administratief archief van Veen berustte in de streekarchiefbewaarplaats onder de naam 'Administratief archief van Veen, Aalburg en Heesbeen, '. Zowel de geografische als de chronologische afperking bleek niet geheel juist te zijn. In het archief bevonden zich vier collectboeken, nl. registers houdende de opgaven van de te innen ontvangsten en de werkelijke ontvangsten wegens de ambachts- en landsbelastingen, bijgehouden door de secretaris en collecteur van Veen nl. Otto Verhagen. Voornoemde Verhagen was tevens secretaris en collecteur van Aalburg en rentmeester en collecteur van Heesbeen. De administratie, aangaande de belastinginning met betrekking tot deze laatste twee dorpen hield hij bij in dezelfde registers als die van Veen. Het accent lag echter zwaar op Veen en voor zover was na te gaan, zijn deze registers altijd onderdeel geweest van het ambachtsarchief van Veen. (In de inventarissen van de oude archieven van Aalburg en Heesbeen, zal verwezen worden naar deze inventaris.) Voor wat betreft de chronologische afperking: Het archief bevat een akte uit Dit is echter een eind 18e eeuws afschrift. Door het structuurbeginsel toe te

16 passen en dus het administratief archief te beschrijven samen met het oud-rechterlijk archief en in één inventaris op te nemen werd de splitsing van het ambachtsarchief, die plaatsvond in 1811 in de praktijk ongedaan gemaakt, in theorie nog niet. (Aan het waterschap 'Hoogheemraadschap Alm en Biesbosch', eigenaar van het administratief archief werd voorgesteld om overeenkomstig het bepaalde in artikel 3 van de Archiefwet 1962 het archief over te dragen aan het college van B. en W. van Aalburg, onder welke gemeente het dorp Veen ressorteert. Het college van B. en W. van Aalburg heeft al te kennen gegeven in principe bereid te zijn het administratief archief over te nemen van het waterschap.) Voor de scheiding tussen het 'oud' en 'nieuw' archief van Veen werd aangehouden het jaar In dit jaar kon een rationele scheiding in het archief tot stand worden gebracht omdat de drie bestuurstaken van schout en gerechten, zoals al vermeld, kwamen te vervallen aan drie aparte organen. Zowel in het administratief archief als in het oud-rechterlijk archief was geen oorspronkelijke orde te bespeuren. De series rekeningen en keuren die deel uitmaakten van het administratief archief waren in pakken bijeen gevoegd. Dat was het enig teken van later aangebrachte orde bij de 'inventarisatie' van Hendrik Gerrit 't Hooft. Ook de oude inventarissen boden weinig houvast. Wat te denken van een omschrijving als: minuten van allerhande akten, , 2 pakken (aangetroffen in de voorlopige inventaris van het oud-rechterlijk archief). Een nieuw ordeningsschema diende te worden opgesteld. Hierbij werd uitgegaan van de organisatie en de taken van het bestuur van het ambacht, een dwingend criterium van ordening. Door de geringe omvang van de administratie werden de secretarissen in verzoeking gebracht verschillende zaken in enkele registers vast te leggen. (Zie inv.nr. 1) Zaken van bestuurlijke, rechterlijke en waterstaatkundige aard stonden door elkaar. In de inventaris nummers 4 tot en met 7 waren zowel minuutakten als afschriften opgetekend. De hoeveelheid en de aard van de stukken van rechterlijke aard gaf aanleiding tot de nadere rubricering van een groot aantal van deze stukken (merendeels minuutakten) onder het hoofdstuk 'certificatie van rechtshandelingen'. Om niet in herhaling te vallen en ellenlange beschrijvingen te voorkomen werden deze minuutakten geordend op naam van de perso(o)n(en) door en/of voor welke de certificatie gesteld werd. Louter functionele overwegingen waren het motief voor deze ordening. Binnen deze rubrieken werden de minuutakten chronologisch gerangschikt. Een uitgebreide persoonsnamenindex zou praktische bezwaren ondervangen. De voogdij- en boedelrekeningen werden beschreven op naam van de voogd(en) en boedelbeheerder(s), alsmede van de weeskinderen en de gewezen bezitters van de boedels. Aangezien nooit duidelijk was over welke perioden deze rekeningen precies liepen, werd als datering aangehouden het afhoren van de rekening. Ook de jaren vermeld achter de bijlagen zijn die waarmee zij gedateerd zijn. De rekeningen van de collecteur van de impost op de collaterale successie, werden in 1974 overgebracht naar het Rijksarchief in deze provincie om gevoegd te worden bij het oud-rechterlijk archief van Veen. Gelet op het feit dat er in principe geen verschil bestaat tussen de landsbelastingen als de verpondingen en de 100e en 200e penning op onroerend goed, waarvan de rekeningen van oudsher wèl zijn blijven berusten in de administratieve archieven der dorpen en steden, en de àndere landsbelastingen, als de belasting op de collaterale successie en de 40e penning van de verkoop van onroerend goed, werd besloten de rekeningen van de collecteur van de impost op de collaterale successie te beschrijven onder B. 'Zaken aangaande de ambachts- en gemeentehuishouding'. De rubricering onder B. is vrij traditioneel. Uitgegaan werd van de structuur en de taken van het ambachtsbestuur. Opmerkelijk was dat van de correspondentie haast niets was overgebleven. Als datum op grond waarvan de rangschikking der rekeningen en keuren geschiedde, werd gekozen voor die van het dienstjaar. Direct na de dorpsrekeningen zijn de 'splissingen' opgenomen. In deze rekeningen werden de kosten van het onderhoud aan de Alm en Almkade verdeeld over Veen en Wijk. Het zijn dus eigenlijk 'omslagen'. De kosten van het onderhoud aan de Alm en Almkade vormden de eerste post onder de uitgaven op de

17 dorpsrekeningen. Voor zover na te gaan vormden ze altijd al een aparte serie. Beide dorpen ontvingen voor de administratie een exemplaar van de 'splissingen'. De bijlagen daarbij werden aangetroffen bij de 'splissingen' van Veen. Uit praktische overwegingen - het oud-administratief archief van Wijk is verloren gegaan - werden de bijlagen van de 'splissingen' dan ook in deze inventaris opgenomen. Opvallend was de duidelijke taak ten aanzien van de waterbeheersing die zich uitte in de zorg voor de droge en de natte waterstaat. Dit vond zijn weerslag in de keuren en de financiële afrekeningen. Ten aanzien van de stukken onder de rubriek 'watersnood' kan gesteld worden dat het accent meer ligt op hun waterstaatkundige aard, dan op de financiële en militaire aard dier stukken. Omdat enerzijds afschriften in registers werden opgenomen en anderzijds losse minuutakten in het archief berustten, werd waar nodig naar elkaar verwezen. In het archief werd ca 0,10 strekkende meter losse stukken aangetroffen, die behoorden te berusten in de oud-administratieve archieven van Almkerk, Emmikhoven, Heesbeen, Rijswijk, Uitwijk, Waardhuizen, Werkendam en Woudrichem, in de oud-rechterlijke archieven van Aalburg, Andel, Drongelen, Genderen en Heesbeen en de archieven van de Nederlands Hervormde Gemeenten van Veen en Woudrichem. De verscheidenheid van functies van verschillende leden uit het geslacht Verhagen is een aanwijsbare oorzaak voor het 'afdwalen' van deze bescheiden. Op voornoemde stukken werd het bestemmingsbeginsel toegepast en ze werden opgenomen in de desbetreffende archieven. In de persoonsnamenindex zijn de namen overeenkomstig de gehanteerde spelling opgenomen. Tot slot wil ik mijn dank betuigen aan de heer T.T.A.B.M. van der Aalst, onder wiens toezicht deze inventaris tot stand kwam en aan mej. A.A.W. van Alphen voor de typografische verzorging. Dank ook aan de gemeente Aalburg, met name de heer C. Bouman voor de reproductie van deze inventaris. NOTEN 1. Inv.nr Verslagen omtrent 's Rijks Oude Archieven. dl.xiii. 3. Inventaris van het archief van het waterschap 'De polder van Veen', Inventaris van het archief der gemeente Veen, Inv.nr Inventaris van het archief van het waterschap 'De polder van Veen', Inventarisregister van het archief, zonder nummer.

18

19 INHOUD EN STRUCTUUR VAN HET ARCHIEF

20

21 B E S C H R I J V I N G V A N D E S E R I E S E N A R C H I E F B E S T A N D D E L E N

22 A. STUKKEN VAN ALGEMENE AARD 001 Register houdende: akten van aanbesteding van het innen van het onraad- en molengeld en de verpondingen, ; akten van indemniteit, 1776, 1778, 1782, 1794; rekesten aan en beschikkingen van schout en gerechten inzake de aanstelling van voogden, 1740, 1741, 1744, 1747, 1749; resoluties van schout en gerechten inzake benoeming en ontslag van de schoolmeester, het innen der achterstallige verpondingen en waterstaatsaangelegenheden, 1733, 1750, 1752, 1760, 1775, 1804, deel 002 Publikaties van schout en regenten, het gemeentebestuur en de Staten van Holland, 1780, 1785, 1786 en omslag 003 Archiefinventaris van de stukken behorende tot de secretarie, welke na het overlijden van de secretaris Willem van Berkel werden overgeleverd aan zijn opvolger Philippus Verhagen, ca katern

23 B. STUKKEN VAN BIJZONDERE AARD --- Voor de staten en afrekeningen van de vier dorpen, Andel, Giessen, Wijk en Veen betreffende de kosten van de watergangen over de jaren 1720,1754, 1773, 1777, 1778, 1781,1782,1785, 1809, 1810,1811,1812, omslag l. ZAKEN VAN RECHTERLIJKE AARD a. ALGEMEEN 004 Protocol tevens register, houdende: akten van taxatie voor de collaterale successie, ; akte van onvermogen, 1768; rekesten aan en beschikkingen van schout en gerechten, inzake de aanstelling van voogden, 1761, 1764, 1770, 1771; aan de keerzijde aantekeningen met betrekking tot de aangifte van en de ontvangst wegens de impost op het trouwen en begraven, alsmede de verschuldigde impost op de collaterale successie, , deel 005 Protocol tevens register, houdende: akten van taxatie voor de collaterale successie, ; akten van hypothecatie, 1795, 1800, 1802; akten van transport van onroeren goed, 1787, 1788, , ; rekesten aan en beschikkingen van schout en gerechten, inzake de aanstelling van voogden, 1777, 1792, 1801; aan de keerzijde aantekeningen van de aangifte van en de ontvangst wegens de impost op het trouwen en begraven, alsmede de verschuldigde impost op de collaterale successie, , deel 006 Protocol tevens register, houdende: akten van taxatie voor de collaterale successie, , 1815; akte van taxatie van onroerend goed, 1827; akte van onvermogen, 1805, 1806; akte van indemniteit, 1806; aan de keerzijde aantekeningen van de aangifte van en de ontvangst wegens de impost op het trouwen en begraven, , deel 007 Protocol tevens register, houdende: akten van hypothecatie, ; akten van transport van onroerend goed, ; akte van scheiding en deling, 1807; akte van uitkoop van de vaderlijke legitieme erfportie, 1808; rekest aan en beschikking van het gemeentebestuur, inzake een voogdijkwestie, 1808, deel b. BIJZONDER 1. CERTIFICATIE VAN RECHTSHANDELINGEN 1.1 Overdracht en verhuring van onroerend goed --- Akten van transport van onroerend goed, , met hiaten

24 Minuutakten van transport van onroerend goed, stukken en 14 katernen 008 Anneke Schreuder aan Corstiaan Blankers, Aart Ariënsz. van Helden en Otto Verhagen, Gerrit van Helden aan Aart Bax, Aart Bax aan Gerrit van Helden, Jacob Vos Otto Sz. aan Gerrit en Jan Blankers, Abraham Sluijmers aan Bastiaan Vos, Roeland de Roon en Arnoldus Vos aan Cornelis Arise Ophorst, Jan Kwetters c.s. aan Teuntje Kwetters, Joost du Cloux aan Willem du Boeuff, Elisabeth van Herpt aan Corstiaan Blankers, Pieter Weebers c.s. aan Michiel van Rijswijk, Pieter Weeber c.s. aan Michiel Kamerman, Jan Anthonse van Rijswijk aan Gijsbert, Johannes en Hendrik Verbeek, Coenraat van Rijswijk aan Jan Kwetters, Michiel Kamerman aan de kerk te Veen, Aarje Vos aan Neeltje Nieuwkoop, Minuutakten van voorwaarden voor de openbare verkoop van onroerend goed, stuk en 34 katernen 024 De erfgenamen van Jan Jansz. van Vuren en Belieken Hermans Helt, Marike Huijbertse Wijtvliet, boedelhoudster van Cornelis Willemse Schouten, De erfgenamen van Bastiaen Gielen van Opleeuwen en Theuntie Gerritse Hagents, De erfgenamen van Jan Coolhaas en Janneke van der Dussen, De erfgenamen van Aert Schouten en Willemina Joosten van Dijk,

25 De erfgenamen van Dirk Baijense van Herwaarden en Maria Laurense Verbeek, De erfgenamen van Jan Spieringh, De erfgenamen van Johannes Gerritsz. Sonnevelt, Philippus Verhagen als executeur-testamentair van de boedel van Leendert van Helden en Lijsbet Spiering, De executeurs-testamentair van C. Velsenaar, in leven weduwe van Cornelis van IJsendoorn, De kinderen van Anthonij van Herpt en Maria Locnaij, De erfgenamen van Anthonij van Herpt, De erfgenamen van Gijsbert Kuijpers, Anthonij van Rijswijk, Jacob Schreuders, Dirk Koolhaas Joostzoon, Arij Versteegh, Andries Bock, als voogd over de kinderen van Jan van Bommel en Teuntje Bock, Jan Gerritse Sonnevelt, Anthonij de Wit, Otto Verhagen als procureur van Marcus Levie, Bartje den Boer, weduwe van Gijsbert Rooderbeek de Hoog, Jan Jacobsz. Vos, Cornelis de Waal als procureur van Anna Catharina van Vianen, Teuntje Kwetters, weduwe van Ivo Sonnevelt, Daniël Duijser en Gijsbert Verbeek als diaconie-armenmeesters en Gijsbert en Arij Gerritse den Boer, Anna van den Broek, weduwe van Jonas Sonnevelt en Jan van den Broek als voogden over de kinderen van het voornoemde echtpaar,

26 Wilhelm Christiaan Bradee en kinderen, Wilhelm Christiaan Brade en kinderen, met bijlage, Ariën Simons en Anneke Schreuders, De kinderen van Hendrik den Boer, Ulrich Amsteus, Anneke Schreuders, weduwe van Ariën Simons, Teuntje Kwetters, weduwe van Ivo Sonnevelt en haar kinderen, De erfgenamen van Jan Jacobsz. van Rijswijk en Dirkje Verbeek, Minuutakten van transport van onroerend goed en openbare verhuring van onroeren goed, omslag 1.2 Verkoop van roerend goed Minuutakten van verkoop van roerend goed, stukken en 1 katern 060 Jan Juijn, als voogd over Anna Verhagen, aan Jan Gerritsz. Sonnevelt, Jan van Bommel aan zijn schoonvader Gijsbert de Bock, Cornelia Sleegers aan Jan Sonnevelt, Koert Minnes aan Daniël Duijser en Gerrit Blankers, Minuutakten van voorwaarden voor de openbare verkoop van roerend goed, stukken, 9 omslagen en 60 katernen 064 De erfgenamen en de voogden over de kinderen van Batie Rijcken, De erfgenamen van Aert Cornelissen Wijngaerde en Maricken Jans, De erfgenamen van Jonas Sonnevelt, N.N., begin 18e eeuw 068 De weduwe van Cornelis Willemse Schouten, begin 18e eeuw 069 De weduwe van Cornelis Willemse Schouten,

27 begin 18e eeuw 070 De erfgenamen van Joost Janssen Spieringh, De erfgenamen van Gerardt Willemse van Veen en Adrianje Vinck, Adriaen de Gier, Gerrit Sonnevelt als curator over de boedel van de weduwe van Aart Stoocken, De erfgenamen van Steven Ariënsen van Brakel, Hillegonda van der Hoeve, weduwe van Willem Leijdenhorst, De erfgenamen van Bastiaen Ghielen van Opleeuwen en Teuntie Gerritse Hagen, De erfgenamen van Janneke Wouters van der Dussen, in leven weduwe van Jan Jansz. Coolhaas, Johan Sonnevelt als medeërfgenaam van Jenneken Hesselen, in leven weduwe van Joost Woutersen Wijtvliet, Jean Amalrij als executeur-testamentair van Daniël Gamel, De erfgenamen van Josijntje van Aalst, in leven weduwe van Dirk Joosten Coolhaas, Philippus Verhagen en Laurens Bergeijk als voogden over de kinderen van Jan Peeterse van Veen en Johanna Nieukoop, De erfgenamen van Leendert van Herpt en Aertije Rijken, De erfgenamen van Maria Verbeek, in leven weduwe van Dirk Baijense van Herwaarden, De erfgenamen van Aart Schouten en Willemina Joosten van Dijk, Pierre Willemier, Cornelius van Leeuwen en Gerrit Coolhaas als executeurs-testamentair van Pieter de Jonge, Susanna Catarina van Zetten, als weduwe en Godefridus Frouillé, als procureur van Pierre Willeumier, met bijlage, Cornelis van der Stelt, Laurens van Drunen, als voogd over de kinderen van Peeter van Drunen en N.N. Civits, met bijlage,

28 Arent Vos, De voogden over de kinderen van Zijmen Doedijns, De voogden over de kinderen van Michiel Duijser en Adriana de Reus, De voogden over de kinderen van Gerrid Versteeg en Baatije van Herpt, De erfgenamen van Baatje Gerritze van der Flier, weduwe van Ariën Gijsbertze den Boer, De voogden over de kinderen van Joost Dirkze Coolhaes, Sijke Nieuwkoop, weduwe van Jan Willemz. van Veen, Hendrik Fortuijn, Goijert van Rijswijk, Hendrina de Vries, weduwe van Johan Geritz. Sonnevelt, Goverd van Tiel, Jan Godertse van Rijswijk, Nicolaas van Rijswijk, De voogden over de kinderen en de erfgenamen van Jan Spiering, Adriana van Andel, weduwe van Hendrik van Ingen, met bijlage, Ariën Camermans, Philippus Verhagen als procureur van Hendrina de Vries, met bijlage, Sijmen van der Stelt, De erfgenamen van Joost Joosten Coolhaas, met bijlage, De erfgenamen van Leendert van Helden en Lijsbet Spiering, Dirk Honburgh, met bijlage, Wilhelm Christiaan Bradée, Louisa Baronesse van Schell,

29 Jan Sonnevelt, De voogden over de kinderen van Eijmert Schreuders, Schout en gerechten, als voogden over de kinderen van Anthonij van Herpt en Maria Locknaij, De voogden over de kinderen van Servaas den Boer, Gerardina Sonnevelt, weduwe van Ariën Kamerman, De diaconie-armenmeesters, van de nagelaten goederen van Alexandrina de Voogdt, Schout en gerechten, van de nagelaten goederen van Johannes Wijnen, met bijlage, De diaconie-armenmeesters, van de nagelaten goederen van Heltje van Tiel, Schout en gerechten, van de nagelaten goederen van Gijsbert Dalmaaijer, De erfgenamen van Geertruij van Emmickhoven, weduwe van Reijnier Ambrosius, De erfgenamen van Aaltje van Veen, in leven weduwe van Otto Macketos, met bijlagen, De erfgenamen van Joost Koolhaas Joost Dirksz., met bijlagen, Arij Schreuders, Arnoldus Bax, Ariën van Wijnen, Willem Otte van Rijswijk, Aart Ariënsz. van Helden, De voogden over de kinderen van Hendrik van Rijswijk en Piternella Koolhaas, De erfgenamen van Ariën van Wijnen, Staas van Diggelen, als procureur van Anna Maria Bosveld, Staas van Diggelen, als procureur van Anna Maria Bosveld,

30 Hendrik Vos, Gerrit den Bok, Bemoeiing met domeinzaken 136 Minuutakte, waarbij schout en heemraden, op verzoek van Johan Thierens, rentmeester der graaflijkheidsdomeinen in Stad en Lande van Heusden, verklaren dat voornoemde rentmeester in hun aanwezigheid, op 29 juni 1719 officeel bezit genomen heeft van een zandplaat in de Maas ten noorden van Veen, stuk 1.4 Testament Minuutakten van testament, stukken, 89 katernen en 5 omslagen 137 Jan Coolhaas en Anna Bax, Hendrik Conincx en Anneke Jacobs Bol, met afschrift, Gerrit Willemsen van Veen en Janneken Goossens Coninck, Adriaen de Gier, Jan van den Heuvel, Jenneke Hessels, weduwe van Joost Woutersse Weijtvliet, Dirck Joosten Coolhaas en Josijntie Wouterken Biesheuvel Willem Janse van Rijswijk, Bastiaen Ghielen van Opleeuw, Maarten Jansse van Rijswijk en Maeijke Jansse van Rijswijk, Jan Veijverse van Rijswijk en Maria Huijberse Wijtvliet, Godert van Zetten en Anna Margareta van Walraven, Emmeke Pheessen, weduwe van Godert Groenevelt, Huijgh Rietvelt en Heijltje Leenderse Coolhaas, Willem Leijdenhorst en Hillegonda van der Hoeven, Matthijs van der Velde en Pieternella Sterckmans,

31 Jan Straaver en Hendricxken Jansen den Boer, Teunis Otto van Rijswijk en Jenneke Cornelisse Decker, Corstiaan Blanckers, Huijbert Spiering en Aeltje Jansse van Veen, Hermen van der Kraan en Helena van Herpt, Pieternella Sterckmans, weduwe van Matthijs van der Velden, Teunis Coolhaas en Anna Maria Sterckman, Jan en Huijbert Gijsbertsen den Boer, Coenraedt Ruijmschoot en Teuntje Stevense van Brakel, Joost Coolhaas en Peterke Camermans, Leendert van Herpt en Aertje van der Flier, Ariën Gijsbertsen den Boer en Baertije Gerrits van der Flier, Maerten van Herwaerden en Johanna Vendelaer, Jan Straever en Henricsken den Boer, Josijntje van Aelst, weduwe van Dirk Coolhaas, Hermen van der Kraen en Helena van Herpt, Hermen van der Kraen en Helena van Herpt, Arnout Verhagen en Anneke Janse de Kok, Willemina van den Heuvel, weduwe van Johan Sonnevelt, Engeltije van Alphen, Jacob Vos en Cathelijn Versteegh, Jan van Heel en Heijltje Aertze Nieukoop, Aert Schouten, Peeterke Kamerman, weduwe van Joost Coolhaes, Willem Couan en Maria Mulders,

32 Pierre Willemier en Susanna Catherina van Setten, Agnes Wilhelmina van Vollenhoven, weduwe van Johannis Oosterling, Peter van Herpt en Anna Sonnevelt, Peterken Kamerman, weduwe van Joost Coolhaas, Jan Willemse van Veen en Sijke Nieukoop, Lammert en Leendert Otto van Rijswijk, Wouter Coolhaas en Cornelia van Rijswijk, Johan Sonnevelt en Hendrina Willemze de Vries, Ariën van Bommel en Geertruij Coolhaas, Jacobus Schreuder en Anneken Struyk, Govert Coolhaas en Beliken van Hilsum, Maarten van Son en Gijsbertije Garstman, Jan Spiering en Geertruij Joosten Coolhaas, Johanna Margreta van As, weduwe van Johan Najen, Jan Spieringh en Geertruij Joosten Coolhaas, Teunis Otto van Rijswijk, Baartije Gerritse van de Flier, weduwe van Ariën Gijsbertsen den Boer, Michiel Duijser en Adriana de Reus, Adriana de Reus, weduwe van Michiel Duijser, Michiel Verbeek, Peeterke Kamerman, weduwe van Joost Coolhaas, Joost Joosten Coolhaes en Maeijke de Boeff, Jacob Vos en Maria Blijenbergh, Cornelis Queters en Weijltie Vos,

33 Corstiaen Verbeek en Hendrika van Aken, Teunis Janze Vos en Geertruij van Haaften, Aert van Veen en Hendrina van der Lingen, Cornelis van Herwaarden en Cornelia Stillis, Wouter Coolhaas en Maria van Wijk, Jan Jansz. van Veen en Hendrica van Aken, Andries van Wijck en Cuijniera Vogelensank, Willem en Maarten van Rijswijk, Jan, Joost en Dirk Bieshuvel, Jan Sonnevelt en Anna Gogh, Otto Macketos en Aaltje van Veen, Jean Felix Rochat en Helena van Herpt, Cornelis de Boeff en Willemijna Sonnevelt, Teunis Schouten en Cornelia Spiering, Rijk van Herpt en Johanna Potters, Heijltje Aartz. Nieuwkoop, weduwe van Jan van Heel, Adriana van Andel, weduwe van Hendrik van Ingen, Bastiaan Camermans en Gerardina Sonnevelt, Sijke Juijn, Heijltje Aartz. Nieuwkoop, weduwe van Jan van Heel, Govert Gouda en Johanna Glavimans, Jan Felix Rochat en Pieternella van der Pol, Cornelis Schreuders en Hendrica de Ruijter, Gerrit Camermans en Sijke Schouwenburgh, Joost Biesheuvel en Heijltje Veermans,