Activiteitenoverzicht. Bijzondere Leerstoel. Economie van Collectieve Pensioencontracten. Universiteit van Tilburg

Transcriptie

1 Activiteitenoverzicht Bijzondere Leerstoel Economie van Collectieve Pensioencontracten Universiteit van Tilburg Periode September Juli 2012 Prof dr. Eduard H.M. Ponds eduard.ponds@apg.nl Amsterdam 6 juli 2012

2 Inhoud 1 Inleiding 2 Onderwijs 3 Onderzoek 4 Promotietrajecten 5 Publicaties in voorbereiding 6 Presentaties 7 Overige 8 Publicaties vanaf

3 1 Inleiding Vanaf 1 september 2007 houd ik aan de Universiteit van Tilburg de bijzondere leerstoel Economie van Collectieve Pensioencontracten. De leerstoel is ingesteld door APG en Netspar. Onderstaand geef ik een overzicht van de verrichte activiteiten over de periode september 2007 tot juli Dit overzicht is een verkorte versie van het Activiteitenrapport opgesteld ten behoeve van de Raad van Toezicht bij de leerstoel 1. 2 Onderwijs Netspar Master program Met prof Lex Meijdam verzorg ik in het Netspar Master program de course: Macroeconomics of Pensions and Ageing 2. Mijn deel betreft optimal pension plan (re)design. De course is deels gebaseerd op eigen dictaten en deels op papers. Internships In de laatste jaren heb ik verschillende internships van Masterstudenten bij APG begeleid, waarvan met name de drie onderstaande succesvol zijn verlopen. Ingmar Minderhoud ( Modeling Human Capital in Life-cycle Portfolio Choice: Riskless or Risky?") o Netspar Master Thesis Award Sjoerd Timmermans ("A cohort-specific collar approach to retirement security"): o Netspar Master Thesis Award 2010 o Van Lanschot Prize 2011 o Grote Financiën Prijs 2010 (Ministerie van Financiën) Zina Lekniute ( A value-based approach to pension plan redesign in the Netherlands. Who will gain and who will lose? ) o Netspar Master Thesis Award 2011 o Thijs Kraan Prize 2012 o Johan de Witt Prijs 2012 (Actuarieel Genootschap) Outreaching Lab Universiteit van Tilburg: Ten behoeve van top Bachelor studenten is een extracurriculair opleidingsprograma opgestart. Een onderdeel hierbij zijn de zgn. Outreaching Labs die opgezet worden onder de verantwoordelijkheid van bijzondere hoogleraren en uitgevoerd bij de instelling waar de bijzondere hoogleraar naast zijn positie aan de Universiteit ook aan is vebonden. Tot dusverre heb ik twee van deze Labs begeleid. Het thema van het eerste Lab betrof de invulling van een beleid van duurzaam beleggen door een pensioenfonds. Het tweede Lab kende als thema de positie van jongeren in het debat over de mogelijke bijstellingen van de pensioenregelingen als uitvloeisel van het Pensioenakkoord. 1 De Raad bestaat uit de volgende personen: namers Universiteit van Tilburg prof dr. Henk van Gemert (voorzitter), prof dr. Sylvester Eijffinger, prof dr. Frank de Jong en prof dr. Kees Koedijk en namens APG prof dr. Onno Steenbeek en dr. Adri van der Wurff. 2 Voor de inhoud van de course vergelijk: 3

4 Nyenrode Business University: Docent in het Executive Pensions Program met het onderdeel Pensioenfonds als stelsel van embedded options. 3 Onderzoek 3.1 Profiel In mijn onderzoek ben ik primair geïnteresseerd in economie van collectieve pensioenen. De grondslag hiervoor ligt in de eerste helft van de jaren negentig met het schrijven van mijn proefschrift over de welvaartsaspecten van intergenerationele risicodeling in pensioencontracten. Sindsdien heb ik mij bezig gehouden met diverse thema s op het vlak van collectieve contracten. Een aantal van mijn voorstellen heeft ingang gevonden in de Nederlandse pensioenfondssector, met name de beleidsstaffel als basis voor de invulling van conditioneel indexatiebeleid en de methodiek van value-based generational accounting cq value-based ALM die recent door CPB is gebruikt bij de evaluatie van voorstellen van het Pensioenakkoord. In mijn huidig onderzoek ben ik allereerst gericht op het introduceren van expliciete leeftijddifferentiatie binnen een collectief contract. Dit was ook het onderwerp van mijn oratie. Een tweede onderwerp in lopend onderzoek betreft de pensioenregelingen in de publieke sector. Wat verklaart de grote internationale verschillen en wat kan gezegd worden over de optimal degree of funding? Een derde onderwerp in mijn huidig onderzoek betreft de effecten van de voorstellen vanuit Europees toezicht om het toezicht op pensioenfondsen te baseren op de Holistic Balance Sheet benadering. Wat betekenen de voorstellen voor de Nederlandse pensioenfondsensector? Welke aspecten van de voorgestane benadering kunnen beter? 3.2 Lopende onderzoeksprojecten 1. Leeftijddifferentiatie Het thema Leeftijddifferentiatie in collectieve pensioenregelingen was onderwerp van mijn oratie. De uitdaging is om de voordelen van risicodeling binnen een collectief te combineren met de voordelen van een cohort-specifiek beleggingsbeleid volgens de inzichten van de lifecycle theorie. Het is mijn overtuiging dat dit thema in de komende jaren een steeds belangrijkere rol gaat spelen bij de verdere redesign van de Nederlandse pensioenfondsregelingen. Bij dit thema zal sprake zijn van grote interactie tussen praktijk en theorie. Verschillende projecten lopen op dit onderwerp: a. Netspar Topicality project Leeftijddifferentiatie in Complete Pensioencontracten: Vergelijking tussen huidige pensioencontract waarin sprake is van impliciete leeftijddifferentiate met pensioencontracten gebaseerd op expliciete vormen van leeftijddifferentiatie. b. Cui Jiajia and Eduard Ponds (2011) An Internal Swap Market between Equity Returns and Wage Growth: Can it Enhance the Welfare of Defined Contribution Plan Participants?, work-in-progress 4

5 2. Holistic Balance Sheet benadering Een aantal Nederlandse pensioenfondsen waaronder ABP zal naar verwachting door DNB gevraagd worden deel te nemen aan een Quantitative Impact Study (QIS). In deze studie wordt het pensioenfonds gevraagd de kwantitatieve impact te geven van de regels die EIOPA voor ogen heeft om in IORPII op te nemen. Hierbij is gebruik te maken van de zelf ontwikkelde tool van value-based generational accounting, waarbij uitgegaan wordt van het idee van het pensioenfonds als een stelsel van embedded options. Bij uitstek is deze aanpak geschikt om invulling te geven aan de Holistic Balance Sheet benadering. Onderzoek wordt in eerste instantie ingevuld rond een recent opgestart internship bij APG (Karin Janssen). 3. Public sector pension plans De financiering van pensioenregelingen in de publieke sector kent internationaal een grote verscheidenheid. Wat verklaart die verscheidenheid? Het onderzoek komt tot de conclusie dat de toekomst van geheel of gedeeltelijk kapitaalgedekte publieke sector pensioenen uiteindelijk gelegen is in de volledige overgang naar een omslagstelsel. In samenwerking met Lex Meijdam 4. Optimale invulling van intergenerationele risicodeling In de economische literatuur is nu breed geaccepteerd dat intergenerationele risicodeling (ex ante) welvaartverhogend kan zijn. De vraag is wel via welke instituties intergenerationele risicodeling het best kan worden georganiseerd. Dit kan onder meer via pensioenbesparingen, via de eerste pijler pensioenen gebaseerd op omslag en via de overheidsschuld. Wat is de optimale combinatie van de relevante instituties om risicodeling tussen generaties te organiseren? Gezamenlijk project in samenwerking met Bonenkamp, Meijdam en Westerhout. Beoogde output: Netspar Panel Paper Begeleiding internship bij APG (Damiaan Chen) 3.3 Afgeronde onderzoeksprojecten 1. Generatie-effecten nieuwe pensioencontracten: De voorstellen van het Pensioenakkoord kunnen leiden tot herverdeling tussen de jonge en oude deelnemers. De zelf ontwikkelde methodiek van value-based generational accounting is is ingezet om de grootte van deze generatie-effecten te bepalen. Het onderzoek is verricht in het kader van een internship bij APG (Zina Lekniute). Resultaten zijn vastgelegd in een ESB-artikel en een Netspar Discussion Paper. 2. Internal swap market voor DC regelingen: In de afgelopen jaren zijn meer en meer pensioenregelingen omgezet van geïndexeerde DB regelingen in DC regelingen. Deelnemers aan DC regelingen kunnen niet of slechts in beperkte in indexleningen beleggen. Het onderzoek richt zich op de vraag in hoeverre via een interne markt DC deelnemers onderling loonrisico en aandelenrisico kunnen verhandelen en aldus de gewenste blootstelling aan loongroeirisico en kapitaalmarktrisico kunnen innemen. 5

6 Dit onderzoek heeft een ICPM grant ontvangen. Er is inmiddels een publicatie geweest in de Rotman International Journal of Pension Management (autumn 2010) onder de titel: DC pension plan and internal swap market for wage inflation. Voltooid. Dit onderzoeksthema is interessant en relevant, en dit onderzoek wordt daarom gecontinueerd met een vervolg op het afgeronde paper. 3. Public sector pension plans: Onderzoek naar pensioenregelingen voor ambtenaren in een groot aantal OECD-landen, met nadruk op het ontsluiten van data en het berekenen van de impliciete overheidschuld in deze regelingen. Het project is uitgevoerd in samenwerking met Juan Yermo en Carla Severinson van OECD en heeft een research grant ontvangen van Netspar. Het project sluit aan bij een door NBER gefinancierd onderzoek naar de financiële positie van state pension funds in de Verenigde Staten. Het onderzoek is afgerond met de publicatie van een working paper dat opgenomen is in een OECD serie en ook nog als NBER publicatie beschikbaar zal zijn. Dit working paper vormt de basis voor een publicatie in International Social Security Review. 4. Participants age and strategic asset allocation by pension funds: evidence from Dutch pension funds: Dit onderzoek is verricht op basis van DNB data in samenwerking met Jaap Bikker, Dirk Broeders en David Hollander. Publicatie in Journal of Risk and Insurance. 4 Promotietrajecten Afgerond: 1. Jiajia Cui: Essays on Pension Scheme Design and Risk Management, Tilburg University, 16 Januari In samenwerking met Frank de Jong Opgestart: 1. Zina Lekniute: Value-based generational accounting in pensions, Universiteit van Amsterdam, met Roel Beetsma, 2012-? 2. Nick van de Sande: A comparison of pension systems in the Netherlands and Australia: In search for best practice in mandated pensions', met Onno Steenbeek, 2012-?. Lid van promotiecommissie: 1. Xiaohong Huang: An Analysis of Occupational Pension Provision: From Evaluation to Redesign, Erasmus Universiteit, 3 Juni Esben Masotti Kryger: Five essays in Life Insurance Mathematics, Copenhagen University, 3 September Kim Peijnenburg: Consumption, Savings, and Investments over the Life Cycle, Tilburg University, 27 Mei David Hollanders: The effect of ageing on pensions, 20 Juni 2012, Tilburg University 5. Siert-Jan Vos: Intergenerational risk sharing, datum najaar 2012, Universiteit van Amsterdam 6. Jan Bonenkamp: Titel nog niet bekend, datum najaar 2012, Tilburg University 6

7 5 Publicaties in voorbereiding In paragraaf 8 is een overzicht gepresenteerd van de publicaties van 2007 tot Momenteel zijn de volgende papers in voorbereiding: 1 Lex Meijdam en Eduard Ponds, The Optimal Degree of Funding of Public Sector Pension Plans, work-in-progress 2 Cui Jiajia and Eduard Ponds, An Internal Swap Market between Equity Returns and Wage Growth: Can it Enhance the Welfare of Defined Contribution Plan Participants?, work-inprogress 3 Timmermans Sjoerd, Eduard Ponds and Hans Schumacher, A cohort-specific approach to retirement savings, submitted 4 Minderhoud Ingmar, Roderick Molenaar and Eduard Ponds, Wage Profile and the Modeling of Human Capital in Life-Cycle Portfolio Choice: a comparison between USA and The Netherlands, work-in-progress 5 Expliciete Leeftijddifferentiatie in complete pensioencontracten, Projectgroep Netspar Topicality Paper 6 Broeders Dirk and Eduard Ponds, The Dutch pension system reform Closer to the ideal system design?; in CESinfo DICE report (Journal of Institutional Management), 3/ Presentaties 1. Netspar AFM, Expliciete Leeftijdsdifferentiatie, 27 juni Nyenrode Business University, Executive Pensions Program, 10 januari 2012 en 6 September International Pension Workshop, Netspar, Parijs 8-9 Juni Festival dell'economia 7th edition, Life cycles and intergenerational relationships, Verzorging APG-bijdrage, 9 Juni 2012 Trento. 5. VSAE Actuariaat Congres 9 Mei 2012, Universiteit van Amsterdam 6. Opleidingsdag Bestuur bpfbouw, 30 Maart 2012, Generatie-effecten pensioenakkoord 7. IIR conferentie ALM2012, 28 Maart 2012, Generatie-effecten Pensioenakkoord 8. ESB-APG seminar 24 Februari 2012, Pensioenakkoord en Staatsschuld 9. Netspar Conference Amsterdam 29 january 2012, Discussant presentation Joshua Rauh on Wisconsin State pension plan 10. DNB Mini Conferentie: Toezicht op zachte reële rechten, Amsterdam 4 Juli International Pension Workshop, CERP-Netspar, Turijn Juni IPE-EAPSPI-APG conference Europe s Public Pensions Funds, Amsterdam, 20 Mei Netspar Event, Het Nieuwe Pensioencontract, Breukelen 15 April Pension Summit, 13 april 2011, de Wittenburg te Wassenaar. 15. CNV, Het nieuwe pensioencontract, op verzoek, 17 Januari 2011 Utrecht 16. European Pension Funds Congress, 16 November 2010 Frankfurt, bijdrage op verzoek van EFRP, The Role of Pension Funds to Financial Stability 17. NBER conference State pension funds: International comparison of government sector pension plans, Jackson Hole USA August Netspar Seminar: Een opmaat voor een nieuw lange termijn evenwicht in pensioenvoorzieningen, Indexatie in een lifecycle perspectief: Rol van inkomen en leeftijd, Tilburg 22 Juni

8 19. ICPM conference Toronto, DC pensions and internal swap market for wage risk, June 9, IIR ALM conferentie, Meer of Minder Risicodeling?, 30 Maart 2010, Amsterdam 21. University of Exeter 7-8 January 2010: Risk Sharing in Defined Contribution Pension Schemes 22. DNB, Thema s pensioendebat Nederland, 13 Mei 2009 Amsterdam, op invitatie 23. BIS/Worldbank/ECB joint conference: Strategic Asset Allocation & Sovereign Wealth Funds, Nov 2008, Frankfurt 24. ICPM conference, Pension Plan Design, Oktober 2008, Toronto 25. IIR conferentie, Inflatie, 29 Oktober 2008 Amsterdam 26. Harvard University: Capital Matters: Managing Labor s Capital, April 2008, Boston 27. Netspar, Lunch seminar, 24 Januari 2008, Tilburg 28. CEPR/Netspar Conferentie, 4-5 October 2007, Zürich 29. International Association of Actuaries, Pension Benefits and Social Security, Mei 2008, Helsinki 30. IIR conferentie, Pensioenen, 12 december 2007, Soest 7 Overige Video op website Econtrack van Tilburg University met als titel: Eduard Ponds over individuele indexering voor collectief pensioen, Ook geplaatst op Z24 en MeJudice. Refereeship: - Insurance: Mathematics and Economics ; - Journal of Pension Economics and Finance, - Astin Bulletin (Actuarial Studies International), - International Journal of Taxation and Public Finance; - Journal of Risk and Insurance, - De Economist, - Journal of Risk, - TPEdigitaal, - Rotman International Journal of Pension Management; Lid vakgroep Financieel/Actuarieel bij SPO (Stichting Pensioen Opleidingen, Lid Raad van Advies Aeconsultancy ( De Polderparade is de lijst van meest geciteerde economen in een aantal relevante Nederlandse tijdschriften over de laatste 5 jaar. Onderstaand mijn positie in de afgelopen jaren: no. 27 in 2007 ( ) no. 28 in 2008 ( ) no. 34 in 2009 ( ) no. 30 in 2010 ( ) Geen lijst opgesteld in 2011 voor periode

9 8 Publicaties vanaf 2007 INTERNATIONAAL 2012 Kemna Angelien G.M., Eduard H.M. Ponds, Onno W. Steenbeek (2012): Pension funds in the Netherlands, in: Journal of Investment Consulting Winter 11-12, pp Ponds Eduard, Clara Severinson, and Juan Yermo (2012): Implicit Debt in Public Sector Plans An International Comparison, in: International Social Security Review, Vol. 65, 2/2012, pp Bikker J., D. Broeders, D. Hollander and E.H.M. Ponds: Participants age and asset allocation by pension funds: evidence for the Netherlands, forthcoming in: Journal of Risk and Insurance, Article first published online: 13 September 2011 Molenaar R. and Ponds E.H.M. (2011): Risk sharing and individual lifecycle investing in funded collective pensions, forthcoming in: Journal of Risk Cui J., Jong de F. and Ponds E.H.M. (2011): Intergenerational risk sharing within funded pension schemes, in: Journal of Pension Economics and Finance, vol. 10 (1), pp Ponds Eduard, Clara Severinson, and Juan Yermo (2011): Funding in Public Sector Plans International Evidence, OECD Working Papers on Finance, Insurance and Private Pensions, WP 8, May 2011, Cui J. and Ponds E.H.M. (2010): DC pension plan and internal swap market for wage inflation, in: Rotman International Journal of Pension Management, autumn Kortleve N. and E.H.M. Ponds (2010): How to close the funding gap in Dutch pension plans? Impact on generations, Issue in Brief, Center for Retirement Research, April 2010, number Ponds E.H.M. and B. van Riel (2009): Sharing Risk: The Netherlands New Approach to Pensions, in: Journal of Pension Economics and Finance, January 2009, vol. 8, pp Hoevenaars R., Molenaar R. and Ponds E.H.M. (2009): Public Investment Funds and value-based generational accounting, in: Berkelaar A.B., J. Coche and K. Nyholm (eds): Strategic Asset Allocation for Central Banks and Sovereign Wealth Funds, BIS-ECB-Worldbank, Palgrave Macmillan Kortleve N. and E.H.M. Ponds (2009): Underfunding at pension funds in the Netherlands: Solving generational dilemmas and looking for new ways, in: Rotman International Journal of Pension Management, Fall Hoevenaars R. Kocken Th. and Ponds E.H.M. (2009): Pricing risk in corporate pension plans: understanding the real pension deal, in: Rotman International Journal of Pension Management, Spring

10 2008 Hoevenaars R. & Ponds E.H.M. (2008): Valuation of intergenerational transfers in collective funded pension schemes, Insurance: Mathematics and Economics, Vol 42/2, pp Hoevenaars R. & Ponds E.H.M. (2007): Intergenerational value transfers within an industry-wide pension fund a value-based ALM analysis, in: O. Steenbeek and F. van de Lecq (eds.): Costs and Benefits of Collective Pension Systems, Springer, september Ponds E.H.M. & Riel van B. (2007): Sharing Risk: The Netherlands New Approach to Pensions, Issue-in- Brief, , Center For Retirement Research, Boston University, April NEDERLANDS 2012 Ponds Eduard H.M. (2012): Het Pensioenakkoord en verdelingseffecten tussen jonge en oude generaties bij pensioenfondsen, in: AENORM Special, April Beetsma R.M.W.J., Z. Lekniute en E.H.M. Ponds: Gevolgen van het Pensioenakkoord voor de staatsschuld, ESB Dossier Externaliteiten van het Pensioenakkoord, 96(4625S) 21 december 2011, pp Ponds Eduard H.M. (2011): Pensioenakkoord en generatie-effecten. ESB Economisch Statistische Berichten, 96 (4617), 2 september 2011, nr Ponds E.H.M. (2011): Collectieve Pensioenen, Leeftijd en Wet Gelijke Behandeling: verzoening tussen de Juridische en Economische Invalshoek, Hoofdstuk 9 in: Maatman R.H., R. Bauer, D. Busch en L. Verburg (eds.), Onderneming en Pensioen, (Serie Onderneming en Recht deel 64), Kluwer Deventer, Bonenkamp Jan, Lex Meijdam, Eduard Ponds en Ed Westerhout (2011), Het ideaal van een nationaal pensioenfonds, Me Judice, 4e jaargang, 27 september Bonenkamp Jan, Lex Meijdam, Eduard Ponds en Ed Westerhout (2011), Het pensioenfonds van de toekomst: risicodeling en keuzevrijheid, als: NEA Paper 44, Netspar. Ponds E.H.M. (2011): Pensioencontract in vijf toekomsten, te verschijnen in: TPEdigitaal, zomer Ponds E.H.M. (2009): 10 jaar fair value bij pensioenfondsen: Naar meer of minder risicodeling tussen jong en oud, in: VBA Journaal, 100 ste nummer, winter

11 Bikker, J.A., D.W.G.A. Broeders, D.A. Hollanders and E.H.M. Ponds (2009): Leeftijd en het beleggingsbeleid van pensioenfondsen, ESB Economisch Statistische Berichten, 94(4573) 27 november 2009, pp Ponds E.H.M. (2009): Nationaal pensioenfonds, 20 maart 2009, Economisch Statistische Berichten, 94, pp Herdruk in: JAARBOEK 2009, Koninklijke Vereniging voor de Staathuishoudkunde. Molenaar R. en E.H.M. Ponds (2009): Differentiatie naar leeftijd in de financiering van collectieve pensioenen, NEA Netspar paper no. 7. Hoevenaars R. Kocken Th. en Ponds E.H.M. (2009): De waarde van het werkgeversrisico in collectieve pensioenen, Economisch Statistische Berichten 94(4552) 23 januari 2009, pp Ponds E.H.M. (2008): Evaluatie van de financieringsopzet van Nederlandse pensioenfondsen, in: TPEdigitaal, jaargang 2, nummer 2, pp Ponds E.H.M. (2008): Rendementindexatie in collectieve pensioenen, in: Economisch Statistische Berichten, 18 april 2008, pp Ponds E.H.M. (2008): Naar meer jong en oud in collectieve pensioenen, oratie 11april 2008, Universiteit van Tilburg. WORKING PAPER 2011 Ponds Eduard H.M. en Zina Lekniute (2011): Pensioenakkoord en effecten voor generaties, Netspar Discussion Paper 08/ Timmermans Sjoerd, Hans Schumacher and Eduard Ponds (2011): A cohort-specific collar approach to retirement security, Netspar working paper Paper DP 27/2011, Minderhoud Ingmar, Roderick Molenaar and Eduard Ponds (2011): The Impact of Human Capital on Life- Cycle Portfolio Choice: Testing Strategies for the Netherlands and the US, Netspar Working Paper DP 06/2011. Molenaar Roderick, Kim Peijnenburg and Eduard Ponds (2011): Should I Go or Should I Stay? Break Even Funding Ratios for DB Pension Fund Participants, Netspar working paper Paper Molenaar R. and Ponds E.H.M. (2011): Risk sharing and individual lifecycle investing in funded collective pensions, Netspar working paper, DP 01/ Ponds Eduard, Clara Severinson, and Juan Yermo (2011): Funding in Public Sector Plans International Evidence, OECD Working Papers on Finance, Insurance and Private Pensions, WP 8, May 2011, 11

12 2009 Bikker J., D. Broeders, D. Hollander and E.H.M. Ponds (2009): Participants age and asset allocation by pension funds: evidence for the Netherlands, DNB working paper serie Kortleve N. and E.H.M. Ponds (2009): Dutch pension funds in underfunding: Solving generational dilemmas, working paper Center for Retirement Research, CRR WP Hoevenaars R. Kocken Th. and Ponds E.H.M. (2009): Pricing risk in corporate pension plans: understanding the real pension deal, Netspar Discussion Paper serie DP02/ Hoevenaars R., Molenaar R. and Ponds E.H.M. (2009): Public Investment Funds and value-based generational accounting, Netspar Discussion Paper serie DP01/ Ponds Eduard, 2009, Conclusies van commercieel pensioenonderzoek zijn te koop, Me Judice, Jaargang 2, 24 mei Ponds Eduard, 2009, Risicodraagvlak pensioenfondsen schiet te kort: op naar een nationaal pensioenfonds, Me Judice, Jaargang 2, 28 april Molenaar R., R. Munsters and Ponds E.H.M. (2008): Towards age-differentiation in funded collective pensions, working paper. OVERIGE 2011 Ponds Eduard H.M. (2011): Nieuwe Pensioenakkoord, APG Achtergrond, Ponds E.H.M. (2011): Pensioen ambtenaren en overheidschuld, April Column Aectueel.nl. Ponds E.H.M. (2011): Pensioen, beleggingsbeleid en leeftijd, Nieuwsbrief Aeconsultancy, nr. 1, januari Ponds Eduard, 2009: Alle Nederlanders in één pensioenfonds, Univers, 14 mei Ponds E.H.M. (2008): Nederlandse pensioenfondsen en onderzoekthema s, in: RISK Magazine, RUG. 12

13 2007 Ponds E.H.M. & Riel van B. (2007): Pinning hopes on hybrid pension plans, in: IPE Netherlands, August 2007, pp