geschiedkundig Leo kanner (1943) 11 kinderen
|
|
- Saskia Mulder
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Autisme Els Ronsse
2 geschiedkundig Leo kanner (1943) 11 kinderen Extreem autistisch alleenzijn Obsessief verlangen naar rituelen, gelijkheid Opvallend goed geheugen Echolalia Overgevoeligheid voor prikkels Herhalend gedrag Zelfpijnigend gedrag typische gedragingen, ook terug te vinden bij diagnose
3 Hans Asperger (1944) Beide mannen praatten los van elkaar over hetzelfde: In zichzelf gekeerde mensen Zochten passende term: autos (= grieks/zelf)
4 Autisme spectrum stoornis Neurologisch Geen genezing mogelijk Hoofdproblemen: Prikkelgevoeligheid betekenisverlening Clusters waarin dit zichtbaar wordt: Communicatie Sociaal gedrag Rigiditeit in denken en/of doen
5 Ontstaan Organisch, hersenbeschadiging, andere ontwikkeling? Niet voldoende onderzocht, maar verondersteld door: Samenhang met epilepsie (30%) Neurobiologische factoren chromosomenonderzoek/erfelijkheid Herhalingsrisico voor eerstegraad : 2.5% ernstig ass,, 5% voor mildere vormen
6 Vroegere hypothesen Psychodynamisch (1960): ijskastmoeder Niet voldoende conditionering (1970): trainingsprogramma s van Lovaas Tekort aan enzymen (veel visolie, paardenmelk,.)
7 neurologisch Het omgaan met prikkels in de hersenen Verloopt anders Ontvangen mensen met ASS alle stimuli? Hyper- of hyposensitief?
8 Prikkels = Visueel Auditief Tactiel Smaken geur Proprioceptief (lichaamshouding/evenwicht) Ruimtelijke oriëntering Denken!
9 Zintuiglijke waarneming Info ontvangen: verloopt bij ass zoals bij NT Verwerken van prikkels tot een mentaal beeld verloopt bij ass anders dan bij NT
10 Ben Zicht: : wereld bestaat uit stukjes en beetjes Kledij wordt gereduceerd tot touwtjes onderaan Kijken naar een stukje mensen, niet wachten op oogcontact (details) Traagheid: concentratieproblemen om alle details tot een geheel te krijgen
11 Ben Overgevoelig voor stofjes in de lucht Ondergevoelig: : stimuleert zichzelf dan door met de vingers op zijn ogen te drukken. Visuele prikkels zoals fel licht en tl-verlichting zijn vermoeiend Zelfbescherming: kijken zonder te horen
12 Gehoor: Ben Overgevoelig ( ( passief of agressief gedrag) Drukke conversaties tussen anderen storen Woordenstroom proberen stoppen door oren te bedekken Tv en ijskast zoemen onderdrukken woorden Trillingen zijn aangenaam (papier scheuren) Wekker: aangenaam, liedjes: pijn
13 Ben Horen in stukjes en beetjes Zelfbescherming door: Weg te kijken, koptelefoon, lawaai maken om ander lawaai te overtreffen Drukte vermijden/ vluchten Associatief linken
14 Tast Ben Hard/zacht: niet verschillend (hard duwen bij knuffelen) Wordt niet graag aangeraakt Kledij boven elkaar aandoen Ongevoelig voor temperatuur en pijn Elektrische tandenborstel en planteblaadjes voelen aangenaam aan
15 Geur Ben Overgevoelig voor geuren Fascinatie voor zeegeur Braken bij de geur van bleekwater, ether, schoonmaakmiddelen, parfums Één iets aangebrand bij voedsel: alles smaakt aangebrand Associatief reageren: zout ruiken, begint over de zee te praten
16 Proprioceptief Ben Houterige en stijve motoriek Teenlopen Kan niet zitten in hurkzit Beweging: schommels en draaimolens Vaak struikelen Tegen mensen aanlopen
17 Gevolgen van prikkels? ik word knettergek In overdrive gaan Hyper-of hypostimulatie Verschillende reactiepatronen Terugtrekken, prikkels buitensluiten, selectief te werk gaan Reageren op alle prikkels Op niks reageren. Noot van auteur: Komen overeen met de verschillende sociale reaktiepatronen (aloof, active but odd, passive)
18 Wat gebeurt er bij langdurige overprikkeling? Niet meer reageren op prikkels = depressie Op alle prikkels blijven reageren = psychose Selectief snel reageren op bepaalde prikkels = agressie
19 gedragsmatig rare reactie op prikkels Hyper/hypo (hyper horen, geen pijn voelen) Selectiviteit (alleen rode producten willen eten) Gevolgen van voortdurend onder stress te staan? Lichamelijk?
20 emotioneel Alexithymia = geen woorden vinden voor de gevoelens die je ervaart Overspoelt worden met gevoelens zelf bewustzijn is -> sterk rationaliserend of sterk naief (Uta Frith)
21 Diagnosestelling Definitie gegeven in Diagnostic statistical Manual (DSM IV) Multidisciplinair Protocol Kinderen Volwassenen Na derde levensjaar Een totaal van 6 (of meer) eigenschappen uit groep (1), (2) en (3), met minimaal twee uit groep (1) en minimaal één uit groep (2) en (3)
22 criteria - Kwalitatief gebrek in de sociale omgang,, dat tot uiting komt in minimaal twee van de volgende: - a) Duidelijke tekortkoming in het gebruik van meerdere non-verbale gedragingen, zoals het maken van oogcontact, gebruik en begrip van gezichtsuitdrukkingen, lichaamshouding en gebaren die gebruikt worden om sociale interactie mee te reguleren. - b) Het moeilijk kunnen onderhouden van gelijkwaardige relaties zoals normaal zou moeten zijn voor het ontwikkelingsniveau.
23 criteria - c) Het ontbreken van een spontaan willen delen van blijheid, van interesses, of het trots spontaan willen laten zien dat men een bepaald doel bereikt heeft. (men komt bijvoorbeeld niet iets laten zien of brengen, of men wijst geen dingen aan die men interessant vindt) - d) Een gebrek aan sociale of emotionele wisselwerking (noot: in de beschrijving worden de volgende voorbeelden gegeven: Niet actief deelnemen aan eenvoudige rolspelen of spelletjes met anderen. De voorkeur geven aan solitaire bezigheden (graag alleen willen bezig zijn), waarbij anderen hooguit worden gebruikt als hulpmiddel of gereedschap.)
24 (2) Kwalitatief gebrek in communicatie,, dat tot uiting komt in minimaal één van de volgende: a) Een vertraging in, of totaal ontbreken van de ontwikkeling van gesproken taal (niet samengaand door een poging dit te compenseren met alternatieve vormen van communicatie zoals gebaar en mimiek/gelaatsuitdrukkingen) [kanttekening van de Passgroep: Bij het Syndroom van Asperger ziet men echter wel een vroege taalontwikkeling. Maar dan is het vaak een wat ouwelijk, hoogdravend taalgebruik]
25 b) Bij individuen met toereikende spraak, heeft men wel een duidelijk gebrek in de mogelijkheid een gesprek met anderen te beginnen of in stand te houden. c) Stereotype en zich herhalend gebruik van taal of eigenaardig taalgebruik. d) Gebrek aan gevarieerd, spontaan 'doen' doen-alsof' ' spel of sociaal 'nadoen' spel, behorend bij het niveau van ontwikkeling.
26 (3) Beperkt zich herhalend en stereotiep gedragspatroon,, interesses en activiteiten, dat tot uiting komt in minimaal twee van de volgende: a) Zich overgeven aan / steeds willen bezighouden met / opgaan in één of meerdere stereotype en beperkte interesses die abnormaal zijn wat betreft intensiteit of gerichtheid.
27 b) Ogenschijnlijk inflexibel vasthouden aan bepaalde, niet-functionele (je hebt er niets aan) gewoonten of rituelen. c) Stereotype en herhalende motorieke handelingen (bijvoorbeeld hand of vinger flapperen of draaien, of complexe bewegingen van het hele lichaam) d) Hardnekkige obsessie voor onderdelen van voorwerpen.
28 Spectrum Autisme Syndroom van asperger (taal lijkt oké) Syndroom van rett (meisjes) PDD-NOS OCD
29 Secundair? 10% van gediagnosticeerde vormen van ASS zijn secundair Deel Deel uitmakend van een ruimere genetische aandoening Fragiel x Tuberculose Rubella inherent
30 instrumenten Op observatie gebaseerd Ados Adi-R Disco (diagnostic( interview for social and communicative disorders Auti-R (screening) CARS (Child( autism rating scale)
31 AVZ-R (autisme en verwante schaal voor zwakzinnigen) Chat (checklist autism toddlers) VTO (vroegtijdige onderkenning ontwikkelingsstoornissen) CBCL (child( behaviour Checklist) VABS (vineland( adaptive behaviour Scale) PEP-R (psychologische educatief profiel)
32 Samenhang? Verstandelijke beperking Taalontwikkelingsstoornisse Dwangstoornissen Ticstoornissen Angststoornissen Adhd Gilles de la Tourette Gedragsstoornissen
33 Cognitieve gevolgen Mensen met autisme vertalen de wereld en zichzelf, in alle facetten, anders, in vergelijking met mensen zonder autisme Deze ongelijkheden vinden oa hun oorsprong in het gebrek aan theory of Mind Deze ongelijkheden veroorzaken ook vaak gevoelens van schrik en angst (80% van mensen met ass rapporteert angst!!)
34 Gevolgens van cogn.anders denken theory of mind: : autistische mensen kunnen zich niet inbeelden wat anderen denken, of waarom ze de dingen doen die ze doen ze kunnen niet voorspellen Alles Alles moet logisch opgebouwd zijn centrale coherentie: mensen met autisme begrijpen de gehele situatie niet, maar alleen dat aspect dat aantrekkelijk of angstigmakend is voor hen = autistisch denken
35 geen executive function: : geen mogelijkheid om stap bij stap vooruit te zien en dus ook stap voor stap te plannen, en rekening te houden met alle zaken die erbij komen kijken
36 Voorkomen? Peuteronderzoek in België in 2003: 1/165 kinderen 1 meisje tov 3 of 4 jongens Ongeveer 50 % Mentale handicap en ASS Ongeveer 50 % normaal of hoogbegaafd en ASS
37 ASS en MG Mg = gelijke ontwikkelingsleeftijd voor verschillende functionele levensgebieden kwantitatieve ontwikkelingsstoornis Tragere ontwikkeling Mg en ASS: verschillende ontwikkelingsleeftijd voor verschillende functionele levensgebieden kwalitatieve ontwikkelingsstoornis Andere ontwikkeling (bv: taal: ass haalt niet symboliseringsniveau van zijn verstandelijke leeftijd)
38 GES of ASS? 1998: 68 bewoners met GES: Na onderzoek: 61.8 % ASS La Movida: 36% van aangemelde cliënten lijkt ass te hebben Ongeveer 50/55% van personen en ass en MG neemt psychofarmaca omwille van gedragsproblemen
39 begeleiding? Structuur (niet rigide, wel verduidelijking) Waar Wanneer (start / stop) Wie Waarom hoe Voorspellen
40 Begeleiding op cluster sociaal Sociale vaardigheidstraining Sociale regels aanleren Rekening houden met: Moeilijk en niet spontaan weergeven van gevoelens en belevingen Weinig sociale wederkerig Problemen met perspectiefname Beredeneerde sociale situaties
41 Begeleiding op cluster communicatie Redenen waarom communicatie fout loopt: Er is geen behoefte tot communicatie Er is geen middel tot communicatie (20 tot 50%!!) Er is geen reden tot communicatie Meest duidelijke vorm van communicatie = agressie Beter communicatie middel = minder agressie
42 Waarin loopt het fout? Symboolniveau: teveel verbeelding gevraagd Teveel abstractie geboden Samenhang tussen symbolen onderling Samenhang van symbolen met context (bv ik/jij verwarring)
43 Waar moet je op letten om met iemand te communiceren? Op welk niveau kan iemand betekenis toekennen aan zijn waarneming? Een lepel is een voorwerpje dat je in je mond kan steken, zonder betekenis Een lepel is iets dat je doet denken aan eten
44 Eventueel onderzoeken via ComVoor Verschillende modules Welke middelen zijn geschikt om communicatie te ondersteunen? Op welk niveau van betekenisverlening kunnen de gekozen middelen worden ingezet?
45 Verschillende vormen van communicatie die in comvoor worden gebruikt: 1/ voorwerpen (concreet / symbolisch) 2/ beelden (foto s / picto s / lijntekeningen) 3/ Geschreven taal (woordbeelden / instructies
46 Wat en hoelang doe ik dat? Tijd aankondigen via volgorde van activiteiten, waarbij van links naar rechts wordt gegaan
47 Werkorganisatie: hoe doe ik dat? (dit noemen we taakstrips) t Eerst de puzzelhoeken Dan de randen Als laatste het middenveld
48 Hoelang moet ik werken? Totdat t materiaal op is Totdat de zandloper leeggelopen is Totdat de Wim-Wekker Wekker rinkelt
49 Waar moet ik dat doen? Foto van werkplek Verwijzer naar werkplek
50 En daarna? Meerduidige foto s concrete voorwerpen
51 Eenduidige foto s
52 Meerduidige foto s
53 Te onthouden Geef de persoon voldoende tijd om de boodschap te verwerken (prikkelverwerking) Werken met visualisatiemateriaal duurt veel langer dan alleen kijken. (interpreteren: verschillende mogelijke betekenissen in verschillende mogelijke contexten)
54 Alle visualisatiemiddelen die ter ondersteuning worden gebruikt, moeten worden aangeleerd: trainen!! Alle visualisatiemiddelen moeten op maat worden aangeboden, stapsgewijze!
55 Flexibel zijn in denken en doen Training Voorspelbaarheid Verduidelijking in tijd en ruimte Teacch (teaching and educating autistic children)
56 Rigiditeit is zichtbaar in: Concreet, oppervlakkig en letterlijk denken Moeilijkheden met organiseren Serieel denken: moeheid en traagheid Moeilijk zien van verbanden Sympathiseren lukt, empathiseren niet Weerstand tegen veranderingen Moeite met overgangen
57 Bronnen bogdashina, Olga,, 2005 Vermeulen, Peter, Kraijer,, 2005 Van Hove, Geert, 2003 Blontrock, Leen, 1998 Verpoorten,, Roger, Huskens en Didden,, 2002 Serruys,, Marc, 2005 Frith, Uta,, 2005 Blackbury,, Ros, 2005 Informatie uit workshops
Autisme voor beginners. www.psysense.be
Autisme voor beginners www.psysense.be Oorzaak? Autisme = handicap Stoornis in functioneren van de hersenen Neurologische (biologische )stoornis andere ontwikkeling laatste theorie (augu 2014: teveel synapsen!
Nadere informatieAutismespectrumstoornis. SPV REGIOBIJEENKOMST MIDDEN NEDERLAND Mandy Bekkers
Autismespectrumstoornis SPV REGIOBIJEENKOMST MIDDEN NEDERLAND 19-10-2016 Mandy Bekkers (mandybekkers@hotmail.com) Waarschuwing vooraf! 2 Geschiedenis Autos (Grieks: zelf) 1937-1940: Term autisme 1943 &
Nadere informatieWelkom. DGM en Autisme. Esther van Efferen-Wiersma. Presentatie door
Welkom DGM en Autisme Presentatie door Esther van Efferen-Wiersma Inhoud Autisme: recente ontwikkelingen Van beperkingen naar (onderwijs)behoeften DGM en autisme Hulpmiddelen en materialen Vragen? Autisme?
Nadere informatieHet syndroom van Down en autisme duel of dual? Yvette Dijkxhoorn
Het syndroom van Down en autisme duel of dual? Yvette Dijkxhoorn Diagnostiek 1. Screening 2. Individueel descriptieve diagnostiek 3. Begeleiding en Behandeling Autismespectrumstoornissen VROEGE ONTWIKKELING
Nadere informatieBijlage 25: Autismespectrumstoornis in DSM-5 (voorlopige Nederlandse vertaling) 1
Bijlage 25: Autismespectrumstoornis in DSM-5 (voorlopige Nederlandse vertaling) 1 Moet voldoen aan de criteria A, B, C en D A. Aanhoudende tekorten in sociale communicatie en sociale interactie in meerdere
Nadere informatieVrouwen en autisme. Lezing 26 mei 2016 bij autismecafé i.o.v Carrefour NOP Emmeloord. Mariëlle Witteveen Mieke Bellinga. www.deuvel.
Vrouwen en autisme Lezing 26 mei 2016 bij autismecafé i.o.v Carrefour NOP Emmeloord Mariëlle Witteveen Mieke Bellinga Even voorstellen Uitleg autisme Waarneming Informatieverwerking Prikkels Autisme bij
Nadere informatieWelkom. DGM en Autisme. Esther van Efferen-Wiersma. Presentatie door
Welkom DGM en Autisme Presentatie door Esther van Efferen-Wiersma Inhoud DGM en autisme? Autisme: recente ontwikkelingen Van beperkingen naar (onderwijs)behoeften DGM en autisme! Vragen? DGM en Autisme?
Nadere informatieOverzicht Autisme net ff anders. Herkennen van autisme in contact. Autisme Specifieke Communicatie. Vragen
Autisme niet begrepen? Niet herkend! Gemeente Koggenland 6 november 2017 & Stichting Deuvel Mieke Bellinga Mariëlle Witteveen Overzicht Autisme net ff anders Herkennen van autisme in contact Autisme Specifieke
Nadere informatieGEWOON ANDERS ASS BIJ JONGE KINDEREN. AutismeTeam Noord-Nederland, Jonx Lentis
GEWOON ANDERS ASS BIJ JONGE KINDEREN AutismeTeam Noord-Nederland, Jonx Lentis Programma Even voorstellen Wat is autisme? Vroege signalen bij autismespectrumstoornissen De eerste stap richting onderzoek
Nadere informatieOp naar de DSM 5! Autismespectrumstoornis. J. Wolthaus, GZ-psycholoog en C. Schoenmakers, GZ-psycholoog
Op naar de DSM 5! Autismespectrumstoornis J. Wolthaus, GZ-psycholoog en C. Schoenmakers, GZ-psycholoog Autisme DSM IV: Stoornissen die meestal voor het eerst op zuigelingenleeftijd, kinderleeftijd of in
Nadere informatieHet enige middel dat je in het werken met mensen hebt, is jezelf.
Het enige middel dat je in het werken met mensen hebt, is jezelf. I. Autisme en verstandelijke beperking Het verschil Peter Vermeulen zei ooit in een vorming (1999) dat een verstandelijke beperking gelijk
Nadere informatieAutisme en de gevolgen Els Ronsse / MDR
Autisme en de gevolgen Els Ronsse / www.psysense.be MDR Voorkomen? Voor het hele spectrum komen een aantal studies onafhankelijk van elkaar uit op 60 tot 70 op 10.000 of 1 op ongeveer 150 personen. Af
Nadere informatieVorming AUTISMESPECTRUM- STOORNIS
Vorming AUTISMESPECTRUM- STOORNIS Bart Lenaerts Jorinde Dewaelheyns 6 december 2010 Wat mag je verwachten? Wat is autisme? Het stellen van de diagnose Wie? Hoe? Triade van stoornissen Autisme = anders
Nadere informatieKANS OP SLAGEN. Definitie van probleemgedrag. Autisme en Probleemgedrag. Steven Degrieck. 14 juni 2012. Definitie van probleemgedrag
KANS OP SLAGEN Definitie van probleemgedrag Autisme en Probleemgedrag Steven Degrieck 14 juni 2012 Altijd een sociale definitie (normen; omgeving) Gevaar voor persoon zelf, gevaar voor omgeving of belemmert
Nadere informatieLezing voor de NVA. Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog. Ontwikkelingsstoornissen Dimence
Lezing voor de NVA Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog Ontwikkelingsstoornissen Dimence Waarom diagnostiek? Hoe doen we eigenlijk diagnostiek? De DSM 5 Wijzigingen in de DSM 5 voor de autisme
Nadere informatieOmgaan met kinderen met autismespectrumstoornissen. Rob Neyens 22.10.2009
Omgaan met kinderen met autismespectrumstoornissen Rob Neyens 22.10.2009 Programma 1. Theorie: wat is autisme? 1.1 Buitenkant 1.2 Binnenkant 2. Praktijk: hoe omgaan met autisme? 2.1 Remediëren 2.2 Compenseren
Nadere informatieDSM IV interview. Semi-gestructureerd anamnestisch interview ter beoordeling of er sprake is van een autismespectrumstoornis.
DSM IV interview Semi-gestructureerd anamnestisch interview ter beoordeling of er sprake is van een autismespectrumstoornis. A.A. Spek Klinisch psycholoog Centrum Autisme Volwassenen GGZ Eindhoven Wanneer
Nadere informatieAutisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016
Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016 Cecile Blansjaar: orthopedagoog/autisme specialist Gedragskundige Stichting de Waerden Mede oprichter De Sociale Bron Wat is Autisme? In Nederland
Nadere informatieAutisme, wat weten we?
Autisme, wat weten we? Matt van der Reijden, kinder- en jeugdpsychiater & geneesheer directeur Dr Leo Kannerhuis, Oosterbeek 1 autisme agenda autisme autisme en het brein: wat weten we? een beeld van autisme:
Nadere informatieAutisme Spectrum Stoornissen
www.incontexto.nl to nl Autisme Spectrum Stoornissen Drs. Nathalie van Kordelaar Nathalie van Kordelaar en Mirjam Zwaan Opbouw voorlichting Algemene kennis van autisme. Handelen in werksituaties. Alle
Nadere informatieDeel VI Verstandelijke beperking en autisme
Deel VI Inleiding Wat zijn de mogelijkheden van EMDR voor cliënten met een verstandelijke beperking en voor cliënten met een autismespectrumstoornis (ASS)? De combinatie van deze twee in een en hetzelfde
Nadere informatieYvette Dijkxhoorn, Autisme en Bewegen
Yvette Dijkxhoorn, Autisme en Bewegen De autismespectrumstoornissen - Kwalitatieve stoornissen in de sociale interactie - Kwalitatieve stoornissen in de communicatie - Kwalitatieve stoornissen in het verbeeldingsvermogen
Nadere informatieInhoud Uitgebreid. Foreword 15 Voorwoord 17. deel 1 WAT IS HET? 19
Inhoud Uitgebreid Foreword 15 Voorwoord 17 deel 1 WAT IS HET? 19 1 Inleiding 21 De eerste onderzoekers 22 De opbouw van het boek 24 Aanleg of opvoeding 27 Diagnose of etiket 30 De kracht en de zwakte 32
Nadere informatieInzicht in Autisme. Lezing
Inzicht in Autisme Lezing 18-09-2014 FRANS COOLEN ASS Trainer NVA ASS Trainer/coach bij In to Autisme frans.coolen@intoautisme.nl ASS Autisme Spectrum Stoornis Per persoon Per leeftijd In ernst In verschijningsvorm
Nadere informatieAutisme en een visuele of visuele én verstandelijke beperking
Autisme en een visuele of visuele én verstandelijke beperking Koninklijke Visio expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen www.visio.org Volg ons op: Pellentesque ipsum ligula, accumsan nec, elementum
Nadere informatieAUTISME EN CONFLICTHANTERING. Anneke E. Eenhoorn
AUTISME EN CONFLICTHANTERING Anneke E. Eenhoorn UITGANGSPUNT UITGANGSPUNT DRIE VOORBEELDEN Rosa van 8 jaar. Na een ogenschijnlijk gewone dag op school, haalt ze fel uit Mike van 11 jaar. Na een kleine
Nadere informatieAsperger en werk. Een dynamisch duo
Asperger en werk Een dynamisch duo Natalie van Berkel Module Onderzoeksvaardigheden Stoornis van Asperger Kwalitatieve beperkingen in de sociale interactie, zoals blijkt uit ten minste 2 van de volgende:
Nadere informatieAutisme en depressie. Congres Nijcare 14 juni 2018 Katelijne Robbertz & Cees Kan
Autisme en depressie Congres Nijcare 14 juni 2018 Katelijne Robbertz & Cees Kan Hoe herken je autisme bij een depressieve patiënt? 3 Wat gaat hier mis? DSM5 criteria Autismespectrumstoornis A. Beperkingen
Nadere informatieASS in de verzekeringsgeneeskundige praktijk
ASS in de verzekeringsgeneeskundige praktijk Dr. P. Remijnse, psychiater UWV Breda, 4-7-2017 Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Voor deze bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatie23 oktober 2013 1. Wat betekent autisme voor jou? Waaraan denk je spontaan? Vroeger hoorde je daar toch niet zoveel over?
Vroeger hoorde je daar toch niet zoveel over? Tegenwoordig heeft iedereen wel een etiketje! Hebben we dat niet allemaal een beetje? Als je niks hebt, is het precies al abnormaal! Mijn kind heeft (net)
Nadere informatieHet stimuleren van sociaalcommunicatieve vaardigheden bij jonge kinderen met een autismespectrumstoornis
Het stimuleren van sociaalcommunicatieve vaardigheden bij jonge kinderen met een autismespectrumstoornis Herbert Roeyers Onderzoeksgroep Ontwikkelingsstoornissen VVL Congres, Berchem, 14 maart 2014 Pervasieve
Nadere informatieDiagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose. Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG
Diagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG 1 Autisme spectrum stoornissen Waarom dit onderwerp? Diagnostiek
Nadere informatieCommunicatie. Els Ronsse. april 2008
Communicatie Els Ronsse april 2008 Communicatie =? Boodschappen Heen en weer Coderen loopt bij mensen met autisme vaak fout Maar communicatie is meer. Relatiegericht Aandacht vragen Bevestiging geven Aanmoedigen
Nadere informatieReader. Autisme Spectrum Stoornissen
Reader Autisme Spectrum Stoornissen Inhoudsopgave 1. Inleiding ASS... 3 1.1 Wat is ASS... 3 Omschrijving ASS... 3 3 hoofdkenmerken... 3 Sociale interactie... 3 Communicatie... 4 Problemen in de verbeelding...
Nadere informatieVoel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008
Voel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008 Gevoel en emoties / definitie Emoties: in biologische zin: affectieve reacties. Prikkeling van dit systeem geeft aanleiding tot allerlei lichamelijke reacties.
Nadere informatieAutisme begeleiding of aansturing? Workshop Platformdag gehandicapten 9 april 2015 Chul Joo Ro
Autisme begeleiding of aansturing? Workshop Platformdag gehandicapten 9 april 2015 Chul Joo Ro Voorzet Voorzet is gespecialiseerd in het begeleiden van mensen met autisme sinds 1994. Actief in Noord en
Nadere informatieOntwikkeling van een arbeidsidentiteit bij mensen met een autisme spectrum stoornis
Ontwikkeling van een arbeidsidentiteit bij mensen met een autisme spectrum stoornis Diana Rodenburg d.rodenburg@leokannerhuis.nl Copyright Dr. Leo Kannerhuis Visie en missie Het Dr. Leo Kannerhuis is een
Nadere informatie1. Gedrag. Au3sme. UMCG Publiekslezing Au3sme. Els M.A. Blijd- Hoogewys. Overzicht presenta3e. Wat is au3sme? Drie probleemgebieden
Au3sme dr. Behandelcoördinator Au3sme Team Noord Nederland Overzicht presenta3e Wat is au3sme? naar Morton & Frith, 1995 1. Gedrag 2. Biologie 3. Cogni3e 4. Diagnose 5. Behandeling genen, hersengebieden
Nadere informatieVrouwen met ASS, bijzondere vrouwen. Annelies Spek Klinisch psycholoog / senior onderzoeker GGZ Eindhoven
Vrouwen met ASS, bijzondere vrouwen Annelies Spek Klinisch psycholoog / senior onderzoeker GGZ Eindhoven Structuur Inleiding (prevalentie, DSM 5) ASS bij jongens/meisjes ASS bij mannen/vrouwen Levensgebieden
Nadere informatieOverleg van tevoren altijd met de ouders over de aanpak voor het kind en tips voor de omgang.
Overleg van tevoren altijd met de ouders over de aanpak voor het kind en tips voor de omgang. Aandacht stoornissen ADD Attention Deficit Disorder (letterlijk: aandacht tekort stoornis) - Een vorm van ADHD
Nadere informatiemaakt meedoen mogelijk Workshop Wennen aan de brugklas 2014
maakt meedoen mogelijk Workshop Wennen aan de brugklas 2014 Voorstellen Elly van Vliet Consulent MEE ZK Cursusleider Coördinator autisme netwerken convenant autisme Kennemerland en Amstelland en Meerlanden
Nadere informatieAutisme (ASS) begeleiding of aansturing? Platformdag Passend Onderwijs 3 december 2015 Chul Joo Ro
Autisme (ASS) begeleiding of aansturing? Platformdag Passend Onderwijs 3 december 2015 Chul Joo Ro Voorzet Voorzet is gespecialiseerd in het begeleiden van mensen met autisme sinds 1994. Is actief in Noord
Nadere informatieDSM IV interview. Semi-gestructureerd anamnestisch interview ter beoordeling of er sprake is van een autismespectrumstoornis.
DSM IV interview Semi-gestructureerd anamnestisch interview ter beoordeling of er sprake is van een autismespectrumstoornis. A.A. Spek Klinisch psycholoog Centrum Autisme Volwassenen GGZ Eindhoven Wanneer
Nadere informatieAUTISME EN MONDZORG. Informatie en tips voor mondzorgverleners
AUTISME EN MONDZORG Informatie en tips voor mondzorgverleners AUTISME: EEN SOMS ONZICHTBARE HANDICAP Autisme komt bij ongeveer 1% van de Nederlandse bevolking voor. Dat betekent dat iedere mondzorgverlener
Nadere informatieDansen zonder SDN beperkingen
Dansen zonder SDN beperkingen Lesboek korte impressie achtergrondinformatie Stichting Danssport op maat Schrijvers Emmely Lefèvre & Stefan Nijmeijer Mensen met een verstandelijke beperking Waar denk je
Nadere informatieCerebrale Visuele Stoornissen. Jij maakt het verschil!
Cerebrale Visuele Stoornissen Weet bij jij kinderen wat ik zie? Weet jij wat ik zie? Jij maakt het verschil! Studiedag Carantegroep 20-05-2011 Even voorstellen Marieke Steendam ergotherapeut VVB-team Koninklijke
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Pouw, Lucinda Title: Emotion regulation in children with Autism Spectrum Disorder
Nadere informatieDSM-5 interview autismespectrumstoornis
DSM-5 interview autismespectrumstoornis Semi-gestructureerd anamnestisch interview ter beoordeling of er sprake is van een autismespectrumstoornis. A.A. Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Autisme
Nadere informatieCure + Care Solutions
Cure + Care Solutions is hèt landelijk behandel- en expertisecentrum voor complexe psychische aandoeningen en werkt nauw samen binnen een landelijk netwerk van zorginstellingen door het hele land. Cure
Nadere informatie29/11/2011. Overzicht. Psychotherapie en emotionele belevingswereld bij personen met een mentale beperking. Achtergrond.
Psychotherapie en emotionele belevingswereld bij personen met een mentale beperking. Katrien Beckx Shana Van Impe Annik Simons CEMA Antwerpen Overzicht achtergrond functies van probleemgedrag probleemsamenhang
Nadere informatie30/05/2018. ASS en gedrag WELKOM. Kennismaking en verwachtingen. Studiedag Kansrijk Onderwijs dinsdag 29 mei 2018
ASS en gedrag Studiedag Kansrijk Onderwijs dinsdag 29 mei 2018 Een poging tot sensibilisering Nadja Vandenbroeck WELKOM Vandaag: - Kennismaking en verwachtingen - Die fameuze ijsberg - Small talk - DSM-5,
Nadere informatieOuderbrochure PDD-NOS
1 Ouderbrochure PDD-NOS Maandagmiddag vijf voor vier. Vanuit de keuken hoort ze een auto stoppen op straat. De deur wordt hard dichtgeslagen. Dan is het even stil. De achterdeur wordt opengetrokken en
Nadere informatiehoud altijd de specifieke leerling met zijn individuele hulpvraag in het achterhoofd
Sleutelwoord is structuur De school is een uitgelezen plaats om de leerling met het Syndroom van Asperger te leren omgaan met leeftijdgenoten. Goede begeleiding is dan van belang. Docent kunnen veel voor
Nadere informatieAutisme Spectrum Stoornissen Van DSM IV naar DSM 5
Autisme Spectrum Stoornissen Van DSM IV naar DSM 5 Britt Hoogenboom, kinder,- en jeugdpsychiater Dr. Sanne Hogendoorn, psycholoog Zorgprogrammaleiders Centrum voor Autisme en Psychose, de Bascule Referatencyclus
Nadere informatieWat betekent autisme voor een persoon met een verstandelijke beperking?
Wat betekent autisme voor een persoon met een verstandelijke beperking? (Héle korte introductie) Gerlie Willemsen, orthopedagoog-generalist Gerianne Smeets, psycholoog Eva Braune, coördinerend begeleider
Nadere informatieEven voorstellen. komt een autist bij de dokter. Medische aspecten aan autisme. Is autisme een ziekte?
Even voorstellen komt een autist bij de dokter Inservice Autisme2016 Arts voor Verstandelijk Gehandicapten Lunet zorg in Eindhoven Autisme Roemenië Medische aspecten aan autisme Hersenontwikkeling en hersenfunctie
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieWerkgeversvereniging Oost - Regio IJssel/Vecht
Werkgeversvereniging Oost - Regio IJssel/Vecht 1. Welke associaties heeft u bij het begrip Autisme? Contactgestoord, nemen geen initiatief. Beperkt in het sociaal wenselijk gedrag, grotere behoefte aan
Nadere informatiewww.hildedeclercq.be hilde_de_clercq@telenet.be
1 Pervasieve Ontwikkelingsstoornis Spel en Verbeelding Taal en Communicatie Emoties Seksualiteit en Relatievorming Eten Slapen Zindelijk worden Zelfredzaamheid of Algemene Dagelijkse leefvaardigheden 2
Nadere informatieJe brein breken over prikkels
1 Je brein breken over prikkels Programma Prikkelverwerking op meerdere niveaus Prikkels- de sensorische wereld Alertheid en activatie Problemen in de prikkelverwerking André Rietman Erasmus MC Sophia
Nadere informatieKarakter is een centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie.
Karakter is een centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie. ASS in de klas Mw. drs. M. Rikken, GZ-psycholoog Mw. drs. G. Durand, GZ-psycholoog Oktober 2018 www.karakter.com 2 Presentatie tot stand gekomen
Nadere informatieHersenstichting Nederland. Autismespectrumstoornissen
Hersenstichting Nederland Autismespectrumstoornissen 1 Autismespectrumstoornissen Een autismespectrumstoornis (ASS) is een ontwikkelingsstoornis waarbij de informatieverwerking in de hersenen verstoord
Nadere informatieTips voor medewerkers met ASS. (Autisme Spectrum Stoornis)
Tips voor medewerkers met ASS (Autisme Spectrum Stoornis) Wat is ASS? ASS staat voor een Autisme Spectrum Stoornis. ASS is van bij de geboorte aanwezig en beïnvloedt alle levensdomeinen. Iemand met ASS
Nadere informatieAndy van den Berg Vakleerkracht bewegingsonderwijs op een praktijkschool en op een school voor z.m.l.k.
Andy van den Berg Vakleerkracht bewegingsonderwijs op een praktijkschool en op een school voor z.m.l.k. In het verleden leerkracht op deze scholen, Ambulant begeleider, stagebegeleider. Docent stichting
Nadere informatieLate fouten in het taalbegrip van kinderen
1 Late fouten in het taalbegrip van kinderen Petra Hendriks Hoogleraar Semantiek en Cognitie Center for Language and Cognition Groningen Rijksuniversiteit Groningen 2 De misvatting Actief versus passief
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Op grond van klinische ervaring en wetenschappelijk onderzoek, is bekend dat het gezamenlijk voorkomen van een pervasieve ontwikkelingsstoornis en een verstandelijke beperking tot veel bijkomende
Nadere informatieAutisme als contextblindheid
Leerlingen met autisme in het secundair onderwijs Autisme Limburg 18 oktober 2011 KobeVanroy Autisme Centraal, Gent Autisme als contextblindheid P. Vermeulen, 2009 Autisme: prevalentie 2010 Autisme Centraal
Nadere informatieWie is wie? Tips & tricks om mijn sport AUTISME-VRIENDELIJKER te maken. Vertaling van wetenschappelijke inzichten naar de praktijk.
Tips & tricks om mijn sport AUTISME-VRIENDELIJKER te maken Vertaling van wetenschappelijke inzichten naar de praktijk Debbie Van Biesen Wie is wie? 1 Opwarming Is mijn sport autismevriendelijk? Is mijn
Nadere informatie7.1. Werkstuk door een scholier 2301 woorden 3 februari keer beoordeeld. Nederlands. 1. Wat is Autisme?
Werkstuk door een scholier 2301 woorden 3 februari 2004 7.1 134 keer beoordeeld Vak Nederlands 1. Wat is Autisme? Er bestaat eigenlijk geen goede uitleg van autisme Volgens het woordenboek is het 'een
Nadere informatieProgramma deel 1. Wat is autisme? Gedrag Modellen Visualiseren
Leerthema 6 ASS Programma deel 1 Wat is autisme? Gedrag Modellen Visualiseren De regels van Matthijs ASS Prevalentie 1% (gezondheidsraad 2009) 1 op 5 ook verstandelijke beperking Jongens en meisjes Gemiddelde
Nadere informatieGrensoverschrijdend gedrag. Les 2: inleiding in de psychopathologie
Grensoverschrijdend gedrag Les 2: inleiding in de psychopathologie Programma Psychopathologie; wat is het? Algemene functionele psychopathologie DSM Psychopathologie = Een onderdeel van de psychiatrie
Nadere informatieSeksualiteit en ASS. Presentatie symposium pleegzorg 19 juni 2014. presentatie symposium pleegzorg
Seksualiteit en ASS Presentatie symposium pleegzorg 19 juni 2014 programma Opfrissen van informatie over ASS (heel kort het spectrum toelichten). ASS en seksualiteit belichten. Seksuele en relationele
Nadere informatie6,3. Samenvatting door een scholier 1700 woorden 18 december keer beoordeeld. Zorg en welzijn
Samenvatting door een scholier 1700 woorden 18 december 2011 6,3 16 keer beoordeeld Vak Zorg en welzijn Pervasieve ontwikkelingsstoornis = aangeboren informatiestoornis ontstaan bij een aangeboren hersenafwijking.
Nadere informatieBijlage 2 Competentieprofiel leerling
Bijlage 2 Competentieprofiel leerling Naam leerling: Geboortedatum leerling: Kalenderleeftijd: Diagnose: School: Naam medewerker school: Functie medewerker school: Datum: Protocol overgang leerlingen met
Nadere informatieVoorstellen en vragen 1. Hoe wordt de diagnose autisme gesteld?
Indeling voor wie meer wil weten over autisme bij vrouwen Nelleke van Es - Vogel, psychiater 7 april 2018 1. Hoe wordt de diagnose autisme gesteld? (volwassen leeftijd) (9 dia s) 2. Mogelijke voor- en
Nadere informatieInhoud - Situaties. - Wat is de oorzaak van autisme? - Wat betekend autisme voor iemand zelf? - Autisme en de omgeving (autisten in de klas)
Inhoud - Situaties - Wat is autisme? - Wat is de oorzaak van autisme? - Boek het wonderbaarlijke voorval van de hond in de nacht - Wat betekend autisme voor iemand zelf? - Autisme en de omgeving (autisten
Nadere informatieAutisme. Is mijn diagnose wel terecht? Over de zoektocht naar de juiste diagnose. 04-04-16 Titel in voettekst te wijzigen in menu Beeld
Autisme Is mijn diagnose wel terecht? Over de zoektocht naar de juiste diagnose Autisme Wat is het Hoe wordt de diagnose gesteld Zin en onzin van de diagnose Wat ziet u op deze afbeelding? Wat ziet u op
Nadere informatieOmgaan met Autisme. Handout workshop 27 mei 2016
Omgaan met Autisme Handout workshop 27 mei 2016 Informatie 1. Medicatie Hoewel er geen medicijn is dat direct werkt op autisme zijn er wel diverse medicijnen die ene positief effect kunnen hebben op dat
Nadere informatieStructuur! Voorstellen Autisme anders bekijken Theorie (en ervaringen!) over autisme Kennis maken met workshop Autisme Anders Ervaren
Structuur! Voorstellen Autisme anders bekijken Theorie (en ervaringen!) over autisme Kennis maken met workshop Autisme Anders Ervaren Wie ben ik? De ijsbergtheorie Wie zijn jullie? Even voorstellen Wie
Nadere informatieOmgaan met verschillen, passend onderwijzen!
Omgaan met verschillen, passend onderwijzen! Gedrag in de klas Labelen ASS en ADHD, waar denk je aan? Geef me de Vijf (Colette de Bruin) De methode heeft als uitgangspunt dat mensen met een autistische
Nadere informatieAutisme bij Ouderen: Een vergeten differentiaal diagnose bij verdenking op dementie.!
Autisme bij Ouderen: Een vergeten differentiaal diagnose bij verdenking op dementie.! 1) Dr. Amir Ahmed, klinisch geriater klinisch farmacoloog 2) Drs. Frédérique Geven, GZ-psycholoog en cognitief gedragstherapeut
Nadere informatiepassend onderwijs! Onderwijs aan leerlingen met een autisme spectrum stoornis
passend onderwijs! Onderwijs aan leerlingen met een autisme spectrum stoornis Brechtje van de Kant & Marion Kemper Orthopedagogen Berg en Boschschool, locatie Houten Herken de autist! Voorkennis? Prikbord
Nadere informatieAutisme en sensaties. een contradictio in terminis?
Autisme en sensaties een contradictio in terminis? Wassenaar 16-11-2013 Ina van Berckelaer-Onnes Universiteit Leiden Gezondheidsraad (2009) Autismespectrumstoornissen: een leven lang anders! Prevalentie:
Nadere informatieAutismespectrumstoornissen (ASS)
Autismespectrumstoornissen (ASS) Ingeborg Meester & Anouk Hövels GZ Psycholoog/cogn. gedragstherapeut Psycholoog Centrum Autisme Dijk en Duin INHOUD Wat is een autismespectrumstoornis? Criteria en overgang
Nadere informatieInleiding: Autisme in de volwassenheid
Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van autisme bij volwassenen 14-06-2011 Inleiding: Autisme in de volwassenheid Ina van Berckelaer-Onnes Universiteit Leiden Gezondheidsraad 2009 Autismespectrumstoornissen:
Nadere informatieOverprikkeling bij NAH en het ASITT-protocol
Overprikkeling bij NAH en het ASITT-protocol Marinka Jansen, ergotherapeut Ergotherapie Gouda Hoofddocent post hbo cursus sensorische integratie bij volwassen (ASITT) Inhoud van de presentatie Definitie
Nadere informatieStudiedag. Relatie en autisme Over de invloed van autisme op liefdesrelaties
Studiedag Relatie en autisme Over de invloed van autisme op liefdesrelaties Relaties en autisme HouvASS /Therapeutisch Gerda Bastiaan, MaNP Centrum Flevoland GGZ Diagnose en dan? Volwassenzorg; steeds
Nadere informatieStoornissen in het autistisch spectrum
DC 14 Stoornissen in het autistisch spectrum 1 Inleiding Dit thema gaat over stoornissen in het autistisch spectrum, kortweg autisme Beroepscontext: als onderwijsassistent kun je ingezet worden in het
Nadere informatieVroege Signalen en Herkenning van Autisme Spectrum Stoornissen
Vroege Signalen en Herkenning van Autisme Spectrum Stoornissen Rutger Jan van der Gaag & Iris Oosterling, gz-psycholoog 2006 Karakter pagina 1 Inhoud Autisme Vroege herkenning van autisme DIANE-project,
Nadere informatieAUTISME EN CONFLICTHANTERING ANNEKE E. EENHOORN
AUTISME EN CONFLICTHANTERING ANNEKE E. EENHOORN EEN VOORBEELD Mira, 14 jaar. Derde klas van de middelbare school. Vanaf baby snel boos. Nu zo vlug kwaad dat ouders het niet meer weten. DRIE MOGELIJKE
Nadere informatieVolwassenen met Au.smespectrum Stoornissen (ASS) Referaat GGNet juli 2015
Volwassenen met Au.smespectrum Stoornissen (ASS) Referaat GGNet juli 2015 Annemieke van der Laan, Psychiater Dr. Leo Kannerhuis 20-07-2015 1 http://www.youtube.com/watch?v=iomsposngmw 20-07-2015 2 Inhoud
Nadere informatieInleiding psycho-educatie ASS bij volwassenen
Inleiding psycho-educatie ASS bij volwassenen Dit is de inleiding van de psycho-educatie modules. Aan de hand van deze modules geven we meer informatie over hoe autismespectrumstoornissen (ASS) zich uiten
Nadere informatieAutisme spectrum conditie
(potentiële) belangenverstrengeling Geen Autisme spectrum conditie Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Triversum W. Veenboer Kinder- en jeugdpsychiater Dag van eerste lijn Januari
Nadere informatieA.M.M. van der Reijken 20-11-2007
Autismespectrumstoornissen A.M.M. van der Reijken 20-11-2007 Centrum Autisme Aangemeld door herkenning van het beeld bij vader/moeder van gediagnosticeerd kind Verwezen via GGZ Zelfmelders Secondopinion
Nadere informatieDSM-5 interview autismespectrumstoornis
DSM-5 interview autismespectrumstoornis Semi-gestructureerd anamnestisch interview ter beoordeling of er sprake is van een autismespectrumstoornis. A.A. Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Autisme
Nadere informatieWerkstuk Biologie Autisme, PDD-Nos, Asperger syndroom
Werkstuk Biologie Autisme, PDD-Nos, Asperger s Werkstuk door een scholier 2107 woorden 12 mei 2003 6,6 348 keer beoordeeld Vak Biologie Wat is Autisme? Autisme is een stoornis. Er zijn verschillende vormen
Nadere informatieHouvASSt voor personen met autisme binnen de psychiatrie Hoe de psychiatrie autivriendelijk(er) maken?
HouvASSt voor personen met autisme binnen de psychiatrie Hoe de psychiatrie autivriendelijk(er) maken? Veerle Daniels en Els Gullentops Lunchcauserie OPZ Geel 15/06/2018 Kristiansand, Noorwegen - oktober
Nadere informatieWorkshop Patijnenburg. BuitenGewoon begeleiden van mensen met een arbeidsbeperking
Workshop Patijnenburg BuitenGewoon begeleiden van mensen met een arbeidsbeperking Patijnenburg is onderdeel van Werkplein Westland is de paraplu waaronder alle extern gerichte activiteiten van Werkplein
Nadere informatie1 Wat is autismespectrumstoornis?
1.1 1 Wat is autismespectrumstoornis? Autismespectrumstoornis is een ontwikkelingsstoornis, dat betekent dat het een aangeboren probleem is en het is tevens een stoornis die blijvend is. De manier waarop
Nadere informatie