metaal DOORBRAAK IN LASERSNIJDEN TruLaser fiber WERELDPREMIÈRE BIJ TRUMPF MAGAZINE Dé kennisbron voor de metaal SUCCESVOL DOOR DIK EN DUN.

Transcriptie

1 metaal Jaargang MAGAZINE Dé kennisbron voor de metaal In dit nummer: Harddraaien spaart tijd Lengtemeetsystemen voor positioneren Highlights AMB 2014 Fotoimpressie van de IMTS 2014 Compleetbewerken met Mazak bij AMT Group Interview met Richard Hermans van Promas Belangrijke TruLaser fiber SUCCESVOL DOOR DIK EN DUN. DOORBRAAK Wereld Primeur IN LASERSNIJDEN WERELDPREMIÈRE BIJ TRUMPF rol voor laser op EuroBlech Software doorslaggevend op EuroBlech Energieverbruik bij afkanten Zwenkbuigen wint terrein Snijlaser geeft vrijheid aan profiel Trumpf groeit in nieuw pand in Hengelo TRUMPF op de Euroblech Oktober in Hannover Hal 11, Stand B30/1-3

2 De kunst van de verspaning Ware alleskunner Te zien tijdens Open Huis Promas 29 en 30 oktober a.s. De machines in de Tiltenta modelreeks kunnen alle verspaningsuitdagingen aan. De grote, lange werkruimte en een traploosverstelbare hoofdspil maakt enerzijds de 3-, of 4-zijdige bewerking van lange werkstukken mogelijk. Anderzijds is door de geintegreerde NC-rondtafel en een tussenscherm een nauwkeurige 5-zijdenbewerking in pendelbedrijf mogelijk. De machine heeft door de verticale RVS afdekkingen een optimale spanenval en heeft standaard een volledig gesloten werkruimte. Technische gegevens vindt u onder op het internet. We verheugen ons op uw bezoek. Highlights» Veelzijdig 5-assig bewerkingscentrum met zwenkbare freeskop» Langdelenbewerking en pendelbedrijf» Geintegreerde rondtafel met hoge tafelbelasting» 5-assen bewerking ook in pendelbedrijf» Snelle gereedschapwisselaar» Zeer compacte bouwwijze 5-ASSEN BEWERKING HEDELIUS fabrieksvertegenwoordiging: ProMaS BV - Professional Machine Support Voltaweg SE Maasbree Tel Fax sales@promascnc.nl BewerkingScentra HEDELIUS Maschinenfabrik GmbH Sandstraße Meppen Germany Telefon: +49 (0) Telefax: +49 (0) info@hedelius.de

3 In dit nummer: Harddraaien spaart tijd Lengtemeetsystemen voor positioneren Highlights AMB 2014 Fotoimpressie van de IMTS 2014 Compleetbewerken met Mazak bij AMT Group Interview met Richard Hermans van Promas Belangrijke rol voor laser op EuroBlech Software doorslaggevend op EuroBlech Energieverbruik bij afkanten Zwenkbuigen wint terrein Snijlaser geeft vrijheid aan profiel Trumpf groeit in nieuw pand in Hengelo Jaargang Dé kennisbron voor de metaal SUCCESVOL DOOR DIK EN DUN. Wereld Primeur TRUMPF op de Euroblech Oktober in Hannover Hal 11, Stand B30/1-3 01_advcovertrumpf.indd :04 inhoud Oktober Nieuws 4 Harddraaien spaart tijd 6 Lengtemeetsysteem voor positioneren Beurs 12 Highlights AMB 2014 Zes pagina s met 30 foto s van de AMB 2014 in Stuttgart (D). Een beurs met veel nieuws in Zuid-Duitsland Beurs 22 Maakindustrie in USA De IMTS 2014 in Chicago (USA) laat zien dat de maakindustrie in de Verenigde Staten weer back in business is. Drie pagina s met achttien foto s geschoten in Noord-Amerika Interview 30 Ondersteuning sleutel tot succes Richard Hermans van Promas vertelt ter gelegenheid van een nieuwe show- en demoruimte over de ontwikkeling van zijn bedrijf EuroBlech 2014 Vijftien pagina s met achtergrond van de EuroBlech Laser prominent op EuroBlech 34 Doorslaggevende rol voor software op EuroBlech 40 Energieverbruik niet doorslaggevend bij afkanten 45 Zwenkbuigen plaat wint terrein 48 Snijlaser geeft vrijheid aan profiel Volg Metaal Magazine op Twitter Onze tweets op Twitter zijn een handige, eigentijdse manier om het nieuws in de metaal- branche te volgen. Twitter is een internetdienst waarbij gebruikers korte berichtjes publiceren. Op krijgt u een indruk van onze berichtgeving. Meld u ook aan voor Twitter en follow Metaal Magazine om steeds snel op de hoogte te zijn van het metaalnieuws. Dus twitter met ons mee vanaf uw pc of mobiele telefoon. Dossier over 3D-printing Op de site metaalmagine.nl is momenteel een dossier in opbouw over 3D-printing. Hier verzamelen we het nieuws over deze eigentijdse technologie die we publiceren op Twitter. Momenteel zijn pakweg 100 nieuwtjes verzameld. Vanuit dit dossier gaan we ook nieuwsbrieven uitbrengen Bedrijvigheid 27 Draaifrezen bij AMT in Etten-Leur Met de aanschaf van een Integrex i400s draaifreescentrum van Mazak koos AMT Group voor een eigentijdse oplossing voor compleetbewerken Technisch nieuws 52 Trumpf groeit verder in nieuw pand in Hengelo metaal MAGAZINE TruLaser fiber DOORBRAAK IN LASERSNIJDEN WERELDPREMIÈRE BIJ TRUMPF Voorpagina: TRUMPF TruLaser fiber SUCCESVOL DOOR DIK EN DUN. Laat u tijdens de EuroBlech 2014 in Hannover (D) inspireren door de nieuwe TruLaser 5030 fiber met zijn verbazingwekkende nieuwe Smart-functies die duidelijke voordelen bieden gelet op proceszekerheid en continuïteit. TRUMPF Nederland BV, John Maynard Keynesstraat 301 NL-7559 SV Hengelo jaargang

4 N I E U W S Harddraaien spaart tijd Eaton Fluid Power in Havant (UK) gebruikt voor het harddraaien van schuiven en bussen voor servokleppen al meer dan een jaar een CNC draaibank van Spinner. De productietijd per onderdeel is hiermee tot 600% lager dan met slijpen. De geautomatiseerde draaibank is in de plaats gekomen van twee oude slijpmachines. Nu kunnen de onderdelen afgedraaid en afgewerkt worden in één opspanning. Omdat er in de fabriek in Havant vier verschillende maten worden geproduceerd in kleine series zit een deel van de tijdwinst in het feit dat bij iedere wisseling van serie nu geen tijdrovende instellingen meer gedaan hoeven te worden. Bij bijvoorbeeld de bussen was dit goed voor één derde van de productietijd. De voorbewerkte geharde componenten hebben een hardheid die varieert van 58 HRc tot 63 HRc. Het slijpen werd voor zowel de schuiven als de bussen in twee opspanningen uitgevoerd: een voor het op de juiste diameter slijpen en een voor de juiste hoek van het contactvlak. De standtijden lagen hiermee tussen de 3 min en 6 min Dat is nu gereduceerd tot tussen de 60 s en 90 s. Voor de aanschaf van de machines heeft Spinner in de fabriek in München (D) getest met proefstukken van Eaton of het mogelijk was om met het harddraaien op een CNC machine de gewenste toleranties te realiseren. De vereiste toleranties zijn voor de bussen 5 micrometer en voor de schuiven 3 micrometer. Voor het bewerken van de schuif is het voldoende om het werkstuk in te klemmen. Voor het bewerken van de bus hebben de engineers van Spinner het werkstuk naast het inklemmen ook ondersteund door een meedraaiende center. Hiermee ligt de tolerantie onder de 1 micrometer. In plaats van de geplande Spinner machine uit de SB serie is nu door de toepassing van een meedraaiende center een duurdere machine uit de PD-serie benodigd. Voor het wisselen van de werkstukken is er boven de spilkast een zesassige robot van Fanuc geïnstalleerd met een dubbele grijper. De combinatie is in zijn geheel als turn key project geleverd door Spinner (in Nederland vertegenwoordigt door Limas). In tweeënhalf jaar is de combinatie terugverdiend en dat is voordeliger dan de aanschaf van twee nieuwe slijpmachines. Het grote voordeel is (zoals reeds vermeld) dat de werkzaamheden in een opspanning kunnen worden uitgevoerd. De voorgenomen overstap van slijpen naar harddraaien stuitte aanvankelijk op de nodige weerstand bij enkele leden van het technische team van Eaton. Een van de redenen was de theoretische mogelijkheid dat er hydraulische vloeistof weg zou kunnen lekken via de spiraal die ontstaat op de oppervlakte door het afdraaien. Na uitgebreid testen blijkt dat het weglekken van vloeistof zelfs minder is dan bij geslepen servokleppen. De schuiven sluiten beter af omdat ze in een opspanning gemaakt zijn en er dus geen verschil zit in het centrum van het afdraaien van de buitendiameter en die van de hoek van de klepzitting. De kostenefficiëntie is met de nieuwe combinatie dermate gunstig dat meer onderdelen van Eaton gereëngineerd zijn en er zelfs onderdelen naar India en China worden geëxporteerd. Ook twee grotere series servokleppen die nu nog in de USA gemaakt worden zullen binnenkort op de Spinner in Harvant geproduceerd worden. De Spinner PD-serie CNC machine met linksboven de in de spilkast geplaatste zesassige Fanuc beladingsrobot Met een tweekoppige grijper is het snel werkstuk wisselen. Rechts de center, onder de draaibeitel, boven de afwerkbeitel (foto s: Eaton/Whitehoude) 4 jaargang

5 c e n t e r p u n t Studiemodel SafanDarley afkantpers Een van de noviteiten die SafanDarley tijdens de EuroBlech 2014 presenteert, is een studiemodel van de afkantpers voor de toekomst. Deze concept E-Brake heeft een vernieuwde aandrijving: de servo-elektronische aandrijving op basis van het dual drive - katrolprincipe is verder doorontwikkeld. Verder is het studiemodel ondermeer uitgevoerd met C-frame, een dunnere persbalk met een betere drukverdeling en hogere belasting per meter. De prestatiecurve van de afkantpers is door de hogere snelheden verhoogd, waarbij tegelijkertijd het energieverbruik en het geluidsniveau zijn afgenomen. Ernst Dirksen Fotografie Reinold Tomberg r.tomberg@eisma.nl Simulatie van drukvoegen Een andere noviteit bij het studiemodel van SafanDarley is een elektrisch instelbaar bedieningsconsole met twee aparte beeldschermen. Met behulp van elektromotoren is de positie van de beeldschermen instelbaar (foto: SafanDarley) De EuroBlech 2014 zal laten zien dat de alleenheerschappij van het gewone plaatstaal als hét materiaal voorbij is. We kennen uiteraard al aluminium en roestvast staal, maar zien nu ook de opkomst van magnesium en vezelversterkte kunststoffen. Mooie materialen, maar bij materiaalcombinaties lukt het lassen niet meer. Mechanische verbindingstechnieken als drukvoegen moeten dan worden ingezet. De foto toont een simulatie van het belasten van een dergelijke verbinding. Simulatie is nodig omdat blijkt dat bijvoorbeeld bij snelle buigbelastingen (denk aan een crash van een auto) de sterkte van deze verbindingen anders is (en zich anders gedraagt) dan je zou verwachten op grond van de sterkte van een enkele verbinding (foto: Fraunhofer IWM) Poetin Als u op de komende EuroBlech 2014 in de gelegenheid bent om met haar te praten, zou ik de kans niet laten schieten. Nicola Leibinger-Kammüller is ongetwijfeld enorm druk tijdens de internationale plaatmanifestatie Trumpf zal in Hannover (D) ongetwijfeld weer stevig uitpakken maar haar visie is verfrissend én enorm duidelijk. Als Vorsitzende der Geschäftsleitung van Trumpf was ze begin september uiteraard aanwezig bij de opening van het nieuwe pand van Trumpf Nederland in Hengelo. Het Nederlandse vakjournaille kreeg de kans om met haar te praten. Duidelijk werd dat ze geen fan is van François Hollande uit Frankrijk en dat ze het zijn mijn woorden! een enorme hekel heeft aan Vladimir Poetin uit Rusland. Op zich niet zo vreemd: die neo-tsaar heeft weinig vrienden op deze wereld. Of zoals de jongens van Koefnoen zeggen: zijn vrienden noemen hem Vlad, dus heeft iedereen het over Poetin. De standpunten van Leibinger-Kammüller hebben volgens mij niets te maken met haar politieke kleur, maar met ondernemers- en levensovertuiging. De vrede in Europa wordt bedreigd! Landje-pik kan niet! En natuurlijk is Poetin verantwoordelijk voor het uit de lucht schieten van MH17. Die laatste twee zinnen zeg ik overigens, dat wil ik haar niet in de mond leggen. Het is dus tijd om duidelijk te zijn. Leibinger-Kammüller stemt volledig in met de sancties tegen Poetin. Dan moet je dus geen marineschepen leveren en de gevolgen van de sancties accepteren. Ten tijde van het gesprek in Hengelo meldde ze al een teruggang van 20% voor Trumpf in Rusland. Het zij zo. Overigens is ze zich er ook van bewust dat haar invloed beperkt is. Of ze zich net zo machteloos voelt als de politici die in ons land de defensie wegbezuinigd hebben, weet ik niet, maar veel meer dan beïnvloeden kan ze niet. Maar onderschat haar niet. Ons Koningshuis is bij haar op bezoek geweest en ook Angela Merkel schijnt een lijntje te hebben naar Ditzingen. Toch eens navragen op de beurs. jaargang

6 N I E U W S DOOR: REIN0LD TOMBERG Lengtemeetysteem Om nauwkeurig te kunnen positioneren, ook met een hoogdynamische machine, is een goede machinebouw nodig in combinatie met toegesneden meetsystemen. Zeker als de eisen aan de oppervlaktenauwkeurigheid ook hoog zijn. Vorig jaar tijdens de EMO Hannover 2013 presenteerde Yasda het microbewerkingscentrum YMC 430 Ver. II. Als positioneernauwkeurigheid vermeldde de Japanse machinebouwer terloops de waarde van 0,316 micrometer tot 0,508 micrometer volgens ISO230-2 (A). De assen van deze machine zijn voorzien van aandrijvingen met lineaire motoren en hebben een bereik van 420 mm x 330 mm x 250 mm. Volgens Hans Smits van SVM Freestechniek uit Valkenswaard, die de machines van Yasda in ons land importeert, is die genoemde nauwkeurigheid een belangrijk wapenfeit. Weinig machineleveranciers geven de nauwkeurigheden volgens ISO al in de brochure aan. Yasda wél. ISO is een testmethode voor het bepalen van de repeteernauwkeurigheid van CNC-gestuurde assen. Yasda meldt ook dat de optionele draaizwenkkop RT-10, met een vierde en vijfde as, volgens dezelfde norm een indexeernauwkeurigheid hebben in het bereik De YMC 430 Ver. II die Yasda vorig najaar demonstreerde in Hannover was ook voorzien van een Dyna Vision Pro meetsysteem. Met een CCD-camera wordt op de machine contactloos gereedschaplengte, -diameter en de rondloopnauwkeurigheid gemeten Hardmetalen stempeltje met een hardheid van 93HRA dat met een spiltoerental van min -1 door Yasda op de EMO verspaand is (foto s: Reinold Tomberg) van 0,95 boogseconde tot 1,19 boogseconde. uitzettingscoëfficiënt als die van het machineframe. Een meetsysteem heeft tegenwoordig in Indrukwekkende getallen. Op de EMO verzorgde Yasda met de YMC 430 Ver. II o.a. een een metaalbewerkingsmachine een verantwoordelijke taak: de snelheidsregeling wordt demonstratie van het hardverspanen van een hardmetalen stempel (zie de afbeelding). Vraag immers direct afgeleid van de gemeten, afgelegde weg. Dat betekent dat periodieke versto- je Smits waarom de Yasda die nauwkeurigheden kan bereiken, dan noemt hij de combinatie ringen of ruis door versterking onderdrukt van machinebouw en lengtemeettechiek. moeten worden. Heidenhain kan dit dankzij een interferentiële scanmethode van de meetlineaal (zowel afbuiging als interferentie van Om met dat laatste te beginnen. De genoemde lineaire motoren werken samen met het lengtemeetsysteem LF 185 van Heidenhain. Dit is meten). het licht worden gebruikt om de verplaatsing te een gesloten, ingekapseld meetsysteem dat incrementeel meet (beweging van een as wordt Kenmerkend voor de machinebouw van Yasda omgezet in pulsen). Het bijzondere van de is de extreem hoge stijfheid van de machineconstructie en de door Yasda zelf ontwikkelde LF185 is dat Heidenhain veel aandacht gegeven heeft aan de stijfheid van het meetsysteem en freesspil met zelfinstellende lagervoorspanning. Ook de H-bouwwijze van het frame en de de signaalkwaliteit. Heidenhain heeft verschillende fotolithografische processen voor het temperatuurhuishouding van de machine zijn aanbrengen van het meetsysteem: die van de belangrijk. LF 185 luistert naar de naam Supradur. Dit is een optische, 3D-structuur die goed bestand is Bij het schrijven van dit artikel is o.a. gebruikt gemaakt van het tegen vervuilingen. Bijzonder is ook dat het gehele meetsysteem van staal is, dus met dezelfde dat begin dit jaar verschenen is in artikel Längenmesstechnik für Hochpräzisions-Fräszentrum Mikroproduktion. 6 jaargang

7 EVENEMENTENHAL GORINCHEM 4, 5 en 6 november 2014 AKMAN VOOR AKMAN Dé vakbeurs voor de verspanende en niet-verspanende industrie Hét vakevenement voor de verbindingstechniek door de combinatie van een unieke vakbeurs met het NIL/BIL Symposium Kom in contact met ruim 250 bedrijven en ontdek oplossingen voor uw productieproces. Evenementen HAL HARDENBERG GORINCHEM VENRAY Vraag twee gratis entreebewijzen aan via onderstaande gegevens CODE Evenementenhal Hardenberg Energieweg 2, 7772 TV Hardenberg T I E hardenberg@evenementenhal.nl HELP VAKCOLLEGA S IN AFRIKA! Met een donatie of uw gebruikt gereedschap helpt u collegatechnici in Afrika een goede toekomst op te bouwen met een opleiding en een baan in de techniek. Gered Gereedschap zamelt gereedschap in, knapt dit op en verscheept het naar technische scholen en startende ondernemers in ontwikkelingslanden. Gereedschap werkt! Geef samen met Gered Gereedschap invulling aan uw maatschappelijke betrokkenheid en steun samen met uw collega s of bedrijf vakgenoten in de derde wereld. Kijk hoe u kunt helpen op: Möglichkeiten Vielseitigkeit ist unsere Spezialität. Als Ihr Stahl-Service-Center finden wir für jede Anwendung die richtige Stahlvariante. Individuell Umfangreich Unabhängig Besuchen Sie uns: EuroBlech Hannover Halle 17, Stand E78 FORMZUSCHNITTE KONTUREN

8 VOOR UW SUCCES EUROBLECH 21 T/M 25 OKTOBER 2014 HANNOVER INNOVATIES VOOR MAXIMALE PRODUCTIVITEIT HAL 12 STAND D06/F06 HG-1003 AR automatisch de kleinste seriegroottes kanten met maximale nauwkeurigheid ENSIS-3015 AJ met minimaal vermogen verschillende materiaaldikten met geleidelijke perfectie laseren AMADA GmbH Amada Allee Haan Germany Tel.: +49 (0) Fax: +49 (0)

9 k o r t Ponslasercombi met fiber Een van de noviteiten die Trumpf tijdens de EuroBlech zal demonstreren, is de nieuwe ponsla- van 2800 per minuut haalbaar). Met deze ponsringbewerkingen is een maximaal aantal slagen sercombi Trumatic 6000 fiber. Zoals uit de naam lasercombi kan een maximale plaatdikte van al blijkt, is de laserbron een vastestoflaser: een 6,4 mm geponst en vervormd worden. Het Trudisk Dit is een 1030 nm laser met een voordeel van het gebruik van een vastestoflaser vermogen van 3 kw en een straalkwaliteit van komt vooral tot uiting bij het snijden van verzinkt staal of roestvast staal dat beschermd is 4 mm.rad. Het ponsgedeelte heeft een maximale ponskracht van 180 kn met een maximaal met een kunststof-folie. aantal slagen tot 1000 per minuut (bij marke- 3M Nederland is verhuisd van Industrieterrein Grote Polder in Zoeterwoude-Rijndijk naar Science Park Technopolis in Delft. Het nieuwe bezoekadres is: Molengraaffsingel 29, 2629 JD in Delft (solutions.3mnederland.nl). Met een innovatief mkb-metaal en een -gericht industriebeleid, is de Nederlandse maakindustrie klaar voor de toekomst en kan het zonder meer de concurrentie aan met andere landen. Dit zegt de kersverse voorzitter van Koninklijke Metaalunie Fried Kaanen. Kaanen is vanaf 1 september officieel voorzitter van Metaalunie en volgt daar mee Michaël van Straalen op ( Magnetisch opspannen De uitsorteerklep van de Trumatic 6000 fiber waarmee kleine plaatdelen afgevoerd kunnen worden (foto: Trumpf) Onlangs is de overname van producent van bevestigingsmiddelen Koninklijke Nedschroef Holding uit Helmond door het Chinese Shanghai Prime Machinerey Company (PMC) succesvol afgerond. Door de fusie kan Nedschroef uitbreiden en nieuwe klanten aanboren op de Chinese markt en profiteert PMC van de Nederlandse expertise op de Europese automobielmarkt ( Esab biedt nu een batterij-aangedreven luchtfilterunit aan voor de Warrior Tech 9-13 zelfverduisterende lashelm. Deze helm is gefabriceerd en getest om aan de EN12941-normen te voldoen ( Wiltec introduceert de Mark Max VII en Mark Max V: elektrische airless-spuitapparatuur uit de ProContractor serie van Graco. Beide modellen zijn uitgevoerd met het intelligente Smart Control 3.0. Inclusief een digitale drukmeter, literteller en een versneld spoelproces ( BMT Machine Tools in Raamsdonksveer en Huron Graffenstaden zijn overeengekomen dat de verkoop en ondersteuning van de high-end-machines van Huron Graffenstaden voortaan door BMT Machine Tools zal worden uitgevoerd. BMT Machine Tools is opgestart als fabrieksvestiging van Bridgeport en verantwoordelijk voor de service en verkoop van de Bridgeport freesmachines, maar opereert vanaf begin vorig jaar volledig zelfstandig ( De termijn voor de volgende EMO in Hannover staat vast: september De eerstvolgende EMO is volgend najaar in Milaan: 5 10 oktober 2015 ( Voor het opspannen van stempels en andere gereedschappen op persen biedt Hilma-Römheld uit Hilchenbach (D) tijdens de EuroBlech 2014 magnetische platen aan. Nieuw is een krachtsensor die laat zien hoe groot de werkelijke opspankracht is en welke magnetische polen gebruikt worden. Het magnetische opspansysteem maakt het mogelijk om ook persgereedschap op te spannen, dat buiten de standaardafmetingen vallen. Magnetisch opspannen is inzetbaar tot een temperatuur van 240 C. Het is ook mogelijk om bestaande persen tijdens retrofitting te voorzien van een magnetisch opspansysteem (foto: Hilma-Römheld) Castrol Industrial uit Capelle aan den IJssel heeft onder de naam Performance Bio NC een volledig nieuwe generatie metaalbewerkingsvloeistoffen op basis van plant aardige oliën geïntroduceerd ( jaargang

10 A g e n d a Metaalmanifestaties Timing belt laadt en lost pers 14 t/m 15 oktober Frästagung Stuttgart-Nürtingen (D) 16 oktober Lasermikrobearbeitung Bochum (D) ivam.de/laserforum 21 t/m 25 oktober EuroBlech Hannover (D) 22 oktober Aluminium symposium Nieuw Lekkerland Goudsmit Magnetics uit Waalre heeft onlangs een magnetische timing belt ontwikkeld, die platen aan- en afvoert in en uit een pers. Tijdens de EuroBlech in Hannover wordt de timing belt gedemonstreerd. Het aan- en afvoeren gebeurt met een acceleratie van 6 m/s 2. Indien gewenst, kan de band worden voorzien van permanenteof schakelbare elektromagneten. In dit laatste geval is de magneetkracht aan- of uitschakelbaar, waardoor het mogelijk is de platen met een robot over te nemen. De band is geschikt voor een plaatdikte van 0,7 mm tot 2,5 mm. Om het oppakken van twee platen tegelijk te voorkomen, is het systeem uitgerust met twee platenscheiders. Deze scheiders worden pneumatisch aan- en uitgeschakeld. 30 oktober t/m 4 november Jimtof Tokio (Japan) 4 t/m 6 november Metavak en NIL Verbindingweek Gorinchem 11 t/m 12 november Bohren Mannheim (D) 11 t/m 12 november Forum Stanztechnik Bochum (D) Op de EuroBlech 2014 demonstreert Goudsmit Magnetics een magnetische timing belt die staalplaten aan- en afvoert in een pers (foto: Goudsmit) Virtuele showroom AP&T 13 november Hydrauliek Symposium Ede 25 t/m 28 november EuroMold Frankfurt (D) 1 t/m 3 december Wind Turbine Blade Manufacture Düsseldorf (D) 5 t/m 10 oktober 2015 EMO Milano Milaan (Italië) november 2015 BlechExpo Stuttgart (D) Zie ook onze meer uitgebreide agenda op onze site metaalmagazine.nl De foto hierboven toont een animatie van een perslijn van machinebouwer AP&T uit Zweden. Een dergelijke immense lijn kan vanzelfsprekend niet opgebouwd worden tijdens de EuroBlech in Hannover (D). In plaats daarvan nodigt AP&T uit voor een bezoek aan een virtual showroom in hal 27. Bezoekers kunnen virtueel in een perslijn kruipen en het gehele vormproces en de flow door de lijn volgen. De perslijn is ontwikkeld voor press hardening (ook wel aangeduid als hot forming of Presshärten ). Bij hot forming worden halffabrikaten omgevormd bij een temperatuur van 900 C tot 930 C. Vervolgens worden de omgevormde werkstukken snel afgekoeld (foto: AP&T) 10 jaargang

11 M a r k t i m p u l s Kantgereedschap wisselen Op de EuroBlech 2014 in Hannover (D) presenteert Wila uit Lochem het E2M-systeem (Easy to Move). Dit gereedschaphandlingsysteem maakt het mogelijk om snel en veilig zware afkantgereedschappen te wisselen. Dit reduceert de omsteltijd. Letterlijk in een handomdraai zijn de E2M-lagers in het gereedschap te activeren, waardoor het gereedschap eenvoudig verplaatst kan worden. Het E2M-systeem is beschikbaar voor alle Wila New Standard boven- Het E2M-systeem van Wila zoals vorig jaar en ondergereedschappen met een eigen massa geëxposeerd tijdens de BlechExpo (foto: Reinold boven de 12,5 kg. Tomberg) Dormac CNC Solutions uit De Goorn heeft de eerste, grote verticale draaimachine van Doosan verkocht aan Peekstok in Ridderkerk. De VTS 1620 heeft met een draaidiameter van 2000 mm ( BMT Machine Tools uit Raamsdonksveer heeft twee Bridgeport GX-600 freesmachines afgeleverd aan Stodt in Hengelo. Dit zijn al de zesde en zevende Bridgeport machine voor Stodt ( Hybride omvormen Het Fraunhofer IWU zal tijdens de EuroBlech 2014 een hybride proces voorstellen voor het verwerken van samengestelde werkstukken die bestaan uit kunststof en staalplaat. Het bijzondere is dat het metaalkunststof-deel in één procesgang vervaardigd wordt. In een eerste stap krijgt het plaatmateriaal door dieptrekken de gewenste vorm. In een tweede processtap wordt het gevormde plaatdeel met kunststof omspoten. Tevens kan de hoge injectiedruk van de kunststof-smelt ook gebruikt worden voor extra vervormingen van het plaatstaal (foto: De integratie van ADK Techniek binnen Valk Welding, gevestigd in Alblasserdam, heeft een grote order opgeleverd bij Huisman in Schiedam. In totaal worden vijf laskolommen uitgeleverd, compleet opgebouwd met de nieuwe technologie op het gebied van onderpoederdeklassen en lasnaadvolging ( De R&D-afdeling van KS Profiel uit Moerdijk heeft een Ultimaker 3D-printer geïnstalleerd voor de productie van prototypen van nieuwe stalen profielen. Hierdoor is het nu mogelijk om al in een vroeg stadium van het ontwikkelproces tastbare prototypes te vervaardigen van kunststof ( (Advertentie) Wij garanderen u: Alle koelsmeermiddelen van rhenus zijn REACH-conform Inhoudstoffen zijn volgens REACH geregistreerd of voorgeregistreerd Veiligheid door transparantie van de inhoudstoffen Rhenus Lub B.V. Kauwenhoven PW LUNTEREN, Nederland Telefoon: Fax: info@rhenuslub.nl jaargang

12 DOOR: TIM WENTINK Boeiende highlights van AMB 2014 Medio september heeft Metaal Magazine een dag doorgebracht op de beursvloer van de AMB in Stuttgart (D). De AMB is een boeiende beurs in het hart van de Duitse machinebouw. Een ééndaags bezoek is bijna te kort om al het nieuws, verspreid over het negen hallen tellende beursterrein te aanschouwen. De highlights van deze vakbeurs ziet u echter in de fotoreportage op deze en volgende pagina s. De LU-800 is een vijfassig bewerkingscentrum van Litz. De basis van de machine bestaat uit een U-vormig frame dat voor een hoge stijfheid zorgt. De A-as wordt aan beide zijden ondersteund en de direct aangedreven spil bereikt snelheden tot min -1. Dankzij de draaizwenktafel is het verspanen van complexe werkstukken mogelijk. 12 jaargang

13 B E U R S Het grote M80-G Millturn bewerkingscentrum van WFL is ontwikkeld voor het zwaarverspanen van grote werkstukken. De M80-G heeft een spilafstand van mm en is uitgerust met een tegenspil. Op de onderste slede heeft de machine een gereedschaprevolver met 24 gereedschappen. Optioneel is de M80-G uit te rusten met een heavy duty boring bar slide Doosan presenteerde op de AMB voor het eerst de VCF850 aan het Europese publiek. De VCF850 is een vijfassig bewerkingscentrum met een pendelende kolom. Het bewerkingscentrum is voorzien van een 22 kw sterke spil die een maximaal toerental bereikt van min -1. De VCF850 heeft een bereik van mm x 850 mm x 800 mm (XxYxZ) en de B-as heeft een zwenkbereik van ± 120 De Take 5 compleetbewerker van Benzinger wordt aangeboden met een spildoorlaat van 32 mm of 42 mm. De Take 5 is uitgerust met twee spillen en voor compleetbewerken kan dit uitgebreid worden met een extra freesspil die op de Y-en B-as geplaatst wordt Soraluce toonde een grote SL6000 bedfreesmachine met een bereik van 4500 mm x 1600 mm x 900 mm (XxYxZ). De machine is vanuit een ergonomisch standpunt ontwikkeld zodat de tafel zowel van de voorzijde als van de achterzijde beladen kan worden. Een robuust frame zorgt verder voor een hoge stabiliteit De SW-12R II van Star is een compacte langdraaimachine dat is uitgerust met een hoofd- en tegenspil met beide een maximaal toerental van min -1. Drie gereedschapsystemen kunnen onafhankelijk van elkaar bewerkingen uitvoeren. De machine is tienassig en kan tevens worden omgezet tot kortdraaier In de spotlight bij WNT stond een nieuwe coating die de standtijd van gereedschappen tot wel 45% verlengt. Voor elke toepassing (staal, rvs, gietijzer, moeilijk verspaanbare legeringen) is er een Dragonskin coating leverbaar dat WNT met een kleurcodering weergeeft jaargang

14 Gressel toonde op de AMB een breed programma klemsystemen waaronder de Grepos 5X. Deze machineklem is speciaal ontwikkeld voor vijfassige bewerkingscentra. De Grepos 5X kenmerkt zich door zijn grote spankracht, hoge precisie en het design waarbij het te bewerken product optimaal bereikbaar is De VC1150 is het nieuwe verticale bewerkingscentrum van Spinner. Door een geheel nieuw ontwikkelde afdekking van de X- en Y-as geleidingen, is de machine ruim 30% compacter dan zijn voorganger waardoor dit bewerkingscentrum, ondanks een werkbereik van 1150 mm x 620 mm, slechts een vloeroppervlak van 2,27 m x 2,65 m nodig heeft Op een machine van Hurco werd voor het eerst de Halter Loadassistant aan het Duitse publiek gepresenteerd. De Loadassistant is een eenvoudig beladingssysteem voor CNC-draai- en freesmachines en is geschikt voor het automatiseren van kleine en middelgrote series. De Halter Loadassistant werd dit jaar voor het eerst geïntroduceerd tijdens de Techni-Show in Utrecht De bewerkingsruimte van de Index G220 vormt de basis voor freesdraai- of draaifreesbewerkingen. De configuratie van de machine is ontworpen voor een optimale flexibiliteit. Het vijfassige bewerkingscentrum maakt gebruik van een dynamische freesspil en een gereedschaprevolver maakt driedimensionale bewerkingen op de hoofd- en tegenspil mogelijk De Matsuura MX-850 is een vijfassige machine voor werkstukken met een maximale diameter van 850 mm, een hoogte van 450 mm en een maximale massa tot 500 kg. Standaard heeft de Matsuura een magazijn met 60 gereedschapposities en wordt de MX-850 geleverd met een toeren hoofdspil. Als optie kan echter ook een of een toeren spil geleverd worden 14 jaargang

15 2014 SCHUNK GmbH & Co. KG 0 interferentie ES Hydraulische spanhouder interferentie contour Meer bewegingsvrijheid in de werkruimte -zijdige 5 magnetische span technologie -zijdige bewerking van het werkstuk Jens Lehmann, Duitse doelman legende, sinds 2012 de merk ambassadeur van het Familiebedrijf SCHUNK Uw bewerkingscentrum. Het is tijd om gebruik te maken van het volledige potentieel van uw machine.

16 Bezoek HEIDENHAIN op de METAVAK in Evenementenhal Gorinchem stand 214 Het tastsysteem dat tegen een stootje kan Het nieuwe tastsysteem TS 460: De taster voor het uitrichten en meten van werkstukken op een gereedschapsmachine. De innovatie hier is de aanvullende mechanische bescherming tussen het tastsysteem zelf en de gereedschapsopname. Bij een botsing tussen het tastsysteem en een werkstuk staat deze beschermende botsingsadapter een uitwijking van het tastsysteem toe. Tegelijkertijd wordt de tastcyclus gestopt. Hierdoor blijft de taster onbeschadigd en kan deze weer opnieuw worden gebruikt. HEIDENHAIN NEDERLAND B.V BB Ede Nederland Telefoon: Hoekmeetsystemen Lengtemeetsystemen Contourbesturingen Digitale uitlezingen Meettasters Impulsgevers

17 B E U R S Kaiser introduceerde op de AMB de EWBD kotterkop. De nieuwe kotterkop is zelfbalancerend en licht in gewicht dankzij een aluminium constructie. De PSCinterface is volledig gemaakt van aluminium waardoor het gereedschap tot 55% lichter is dan een stalen variant DMG Mori pakte stevig uit op de AMB met veel machines en noviteiten waaronder de compacte Lasertec 45. Deze machine is voorzien van een laser waarmee materiaal verwijderd kan worden. De Lasertec 45 is als een vijfasser opgebouwd en kan daarom ook 3D-vormen laserbewerken De Versa 825 is een vijfassig bewerkingscentrum van Fehlmann. De machine is zowel geschikt voor hogesnelheidsfrezen als het bewerken van moeilijk verspaanbare materialen. De kantelbare draaitafel is geïntegreerd in de X-as waardoor het kantelen de lineaire assen niet beïnvloed. Op de AMB werd de Versa 825 gepresenteerd met een automatiseringsoplossing dat eenvoudig aan de zijkant van de machine geplaatst kan worden Chiron presenteerde het hoogproductieve FZ08 MT bewerkingscentrum op de AMB. Door de mogelijkheid om simultaan te frezen en te draaien wordt de productiviteit verdubbeld. De FZ08 MT is uitgerust met een zwenkkop, draaispil, gereedschaprevolver en optioneel ook nog een tegenspil. De machine heeft een bereik van 450 mm x 270 mm x 310 mm (XxYxZ) Voor het bewerken van lange werkstukken in een enkele opspanning levert Mazak de Integrex E-500 H II. Deze multitask-machine is voorzien van een 30 kw sterke hoofdspil en een 45 kw sterke freesspil. De Integrex E-500 H II kan werkstukken met een maximale diameter van 820 mm en een lengte tot mm bewerken Voor het nauwkeurig bewerken van hardmetalen met toleranties binnen enkele micrometers heeft Makino de IQ300 ontwikkeld. De spil, geleidingen, motoren en lagers worden allemaal gekoeld waardoor de machine volledig thermisch stabiel is. De spil met HSK-E32 opname behaalt snelheden tot min -1 en zorgt voor gladde oppervlakken bij het nabewerken van hardmetalen werkstukken jaargang

18 De RT3000 bedfreesmachine van MTE heeft een machinebed met een lengte van mm. Het bed mag belast worden met een massa tot kg. De RT3000 is uitgerust met een 30 kw sterke spil met een koppel van 1480 Nm en een toerental tot 4000 min -1 Matec introduceerde op de AMB een serie standaard machines. De bluematec machines kunnen door standaardisatie met een gunstige kostprijs op de markt gebracht worden. De bluematec machines zijn verkrijgbaar in de drieassige Matec L 600 en 800 en de vierassige HV 600 en 800 De HEC 500 D U5 MT van Heckert, onderdeel van de Starrag Group, is een horizontaal bewerkingscentrum dat naast een universele zwenkkop ook is voorzien van een NC-draaitafel. Bijzonder is dat de zwenkbewegingen simultaan op alle assen kunnen worden uitgevoerd waardoor het bewerken van gekromde oppervlakken tot de mogelijkheden behoort Op de stand van Hermle trok het compacte C 12 bewerkingscentrum veel bekijks. De C 12 was uitgerust met een RS 05 robotsysteem. De robot kan werkstukken of pallets met een massa tot 8 kg direct in de bewerkingsruimte van de Hermle C 12 plaatsen. De volledig geautomatiseerde productielijn stelt de gebruiker in staat om rond de klok en manloos te produceren GF Machining Solutions presenteerde op een HPM 800U bewerkingscentrum een botsingpreventiesysteem. MSP (Machine and Spindle Protection) beschermt de spil en de machine tegen eventuele botsingen tijdens de ingebruikname van een nieuw CNC-programma De ZVH 58 L3000 is een vijfassig bewerkingscentrum van Ibarmia dat is uitgerust met een pendelende kolom. Het machinebed is uit te voeren met twee draaitafels en een uitneembare tussenwand 18 jaargang

19 CoroCut QD Dubbel zo koel CoroCut QD brengt afsteken naar een nieuw hoogtepunt. Geoptimaliseerd voor Geoptimaliseerd voor draaibanken met barfeeder, zorgt dit voor een ongeëvenaarde sterkte en veiligheid voor diepe groeven en lange uitsteeklengtes, daarbij geholpen door een unieke nieuwe technologie: boven- en onderkoeling voor de meest effectieve en probleemloze bewerking. Het concept omvat afsteekbeitels, adapters en schachten, plus gereedschappen voor glijkopmachines. Ongeëvenaarde veiligheid: sterkere uitvoering van de beitel, geavanceerde hardmetaaltechnologie en de meest stabiele wisselplaatklemming. Ultieme spaanbeheersing en standtijd: boven- en onderkoeling met twee hogedrukstralen en speciale wisselplaatgeometrieën. Eenvoudig in gebruik: snelle en gemakkelijke koelmiddelaansluiting met plug-and-play adapters voor veel machinetypes. 80% *langere levensduur *gemiddeld geregistreerde levensduurverbetering tov concurrerende systemen. Tevens een productiviteitsverbetering (snijsnelheid en voeding) van 64%

20 CNC-Automatisatie? RoboJob natuurlijk. DIXI Polytool S.A. (Le Locle-Zwitserland) is gespecialiseerd in het produceren van hardmetalen en diamant- gereedschappen evenals precisie-ruimers. DIXI Polytool is actief in verschillende werkgebieden. Voor onze nieuwe vestiging in Nederland zijn wij op zoek naar: Verkoopadviseurs met een technische achtergrond Belangrijkste taken: Beheren en bedienen van bestaande relaties Toepassen van onze verkoopstrategie Opbouwen van nieuwe relaties Bestaande relaties technisch ondersteunen Het gewenste profiel: Uitstekende technische achtergrond (bij voorkeur in verspanende gereedschappen) Goede computerervaring In staat om langdurige relaties met klanten op te bouwen en te onderhouden Aantal jaren verkoopervaring Mondelinge en schriftelijke beheersing van Engels dan wel Duits in verband met contact met DIXI Polytool en trainingen in Zwitserland Bij interesse stuur uw CV en gegevens naar: BL Precision Tools B.V. ir. H.H. van der Schalk De Hofstede BT Lienden Slim. Simpel. Sterke Service. Voor meer info: of bel: +32 (0) _RoboJob_PUB_VMetaal Magazine_NL_b94h130_v1.indd 1 Sterk, licht en corrosiebestendig! De Corantijn 18, 1689 AP Zwaag telefoon +31(0) /08/14 15:54

21 B E U R S Röders Tec heeft een machine ontwikkeld waarmee werkstukken in een enkele opspanning met twee spillen bewerkt kan worden. De hoofdspindel is verantwoordelijk voor frees- en slijpbewerkingen en microbewerkingen zoals het aanbrengen van radii worden met de pneumatisch aangedreven spil verricht Bij het DT-1 boortapcentrum van Haas is het spiltoerental verhoogd van min -1 naar min -1. Dit stelt metaalbewerkers in staat om hogere voedingssnelheden te gebruiken voor kleine gereedschappen en hogesnelheidsfrezen Handtmann presenteerde op de AMB een HBZ Trunnion 80 T en een Trunnion 120. De foto toont het machinebed van de Trunnion 120 dat door twee motoren aan weerszijde wordt aangedreven. De draaizwenktafel maakt de machine hoogdynamisch en de krachtige spil met HSK 100 opname is dankzij het koppel van Nm goed inzetbaar bij het verspanen van moeilijke materialen (foto s: Tim Wentink) De vijfassige bewerkingscentra van de MX-serie van Huron zijn ontwikkeld voor het bewerken van grote werkstukken met een massa tot kg. De machines zijn uitgerust met een krachtige spil die tevens hoge snelheden kan bereiken. Het snel verwijderen van veel spanen bij het voorbewerken, evenals een hoge nauwkeurigheid bij het nabewerken behoren hiermee tot de mogelijkheden Zayer toonde op de AMB de Kayros, een groot floortype-bewerkingscentrum. De Kayros kan geleverd worden met een bereik van mm tot mm over de X-as. De machine is uitgevoerd met een platform voor de operator De T7 van Hedelius is nu ook verkrijgbaar in een compacte uitvoering. De T is uitgerust met een werktafel die het toelaat om werkstukken met een diameter tot mm en een maximaal toelaatbare massa van kg vijfassig te bewerken jaargang

22 DOOR: FRANC COENEN Maakindustrie in USA weer back in business De Amerikanen maken van hun tweejaarlijkse metaalbewerkingsbeurs IMTS een echte show. Maar ze tonen ook serieuze productietechnologie. Metaal Magazine struinde langs de 2000 exposanten in de vier hallen van het McGormick Convention Center aan de oevers van Lake Michigan in Chicago. Doosan wil doordringen in de luchtvaartsector met deze Puma 3100 S, die getoond werd met een demonstratie bewerken van turbinebladen. 3D-printen kreeg veel aandacht op de beurs. 3D Systems toonde deze voorbeelden van het 3D-printen van metaal Op draaigebied lanceerde Haas de ST55 YS, een grote draaimachine voor zware stukken, zoals die in de olie- en gasindustrie worden gebruikt SHW en Matec, twee machinebouwers uit Schwaben, deelden de stand in Chicago. SHW liet er de UniSpeed 6 zien, Matec de 30 HVK. Een tandwiel vervaardigd met waterstraalsnijden op een vijfassige machine van Flow International Nieuw bij Toyoda is de FH630 SX-i, een horizontaal bewerkingscentrum dat voor het eerst op een beurs buiten Japan werd getoond 22 jaargang

23 B E U R S Ze blijven aanwezig op elke metaalbewerkingsbeurs: de hexapods. In Chicago toonde Yaskawa Motoman deze oplossing voor freesbewerkingen, ontwikkeld door Mikrolar. Vier aandrijvingen positioneren de metalen schijf waarop de freesspindel is geplaatst Het Amerikaanse RPM Innovations toonde een raket van 1,8 m hoog, in één run gemaakt van titanium met 3D-printen. Het kan nog groter zeggen de Amerikanen Matsuura toonde enkele jaren geleden op de EuroMold deze Lumex Avance 25. Daarna is de machine nergens meer getoond tot nu op de IMTS. Sinds een klein half jaar verkoopt Mitsubishi North America deze machine voor Matsuura In Chicago werd gedurende de beurs een elektrische auto geprint en geassembleerd. Het printen van de bodemplaat en chassis gebeurde op een machine van Cincinnati. Hiervoor werd ABS gebruikt. De metalen velgen werden geprint op een machine van ExOne. Ze werden nabewerkt op een freesmachine van GF Machining Solutions Okuma demonstreerde op een verticaal bewerkingscentrum Millac 852V II, met een extra vierde rotatie-as op de tafel, de bewerking van dit onderdeel voor de olie-industrie. Het materiaal is 1026 HF staal; lengte van het werkstuk 1882 mm, oorspronkelijke diameter 203 mm. Koolstofvezel is aan een sterke opmars bezig. Seco Tools gaf aan het frezen van composieten ruim aandacht. Dat gebeurde aan de hand van een X132 Hellcat Speedster, het nieuwste model motor van Confederate Motorcycles. De engineers hebben gekozen voor versterkt composiet en aluminium 6061 jaargang

24 Over twee jaar wil Boeing vliegen met 3D-geprinte onderdelen in de straalmotoren. GE ontwikkelt samen met Rolls-Royce en Boeing hiervoor de nieuwe generatie Leapmotoren. Het idee is met deze testmotor begonnen. Deze kleine motor bestaat uit 3D-geprinte onderdelen die de hittetest bij GE hebben doorstaan. Op de IMTS werd dit exemplaar getoond dat getest is tot toeren per minuut Sodick is op de Amerikaanse markt niet alleen actief met de draad- en zinkvonkmachines, maar eveneens met nauwkeurige freesmachines. Die combinatie levert deze productiecel voor zinkvonkdelen op. Links de nieuwe TT1 400A freesmachine die de elektrodes freest, in het midden het magazijn met robotbelading en rechts de zinkvonkmachine AG40L Een exposant die al langer actief is in Amerika is Röderstec. Op de foto een tandwiel van PMD23 met een hardheid van HRc 58+2, gefreesd op een Röderstec RXP500DSC Op de IMTS zie je altijd grote bewerkingscentra, met name vanwege het belang van de aerospace en olie- en gasindustrie in de USA. Mazak heeft deze Integrex e 1600 ontwikkeld Hurco had veel nieuws, waaronder dit vijfassig bewerkingscentrum VCX600i. Ook werd er een heel nieuwe kotterbank geïntroduceerd en liet de Amerikaanse fabrikant een model zien van de 3D-printkop waarvoor patent is aangevraagd. Deze printunit past in de standaard gereedschapopname van een freesmachine Het Chinese SMTCL lanceerde in Chicago een nieuwe lijn draai- en freescentra die ook naar Europa komt, namelijk de Brio-lijn. De Brio Turner 4 draaimachine wordt in de USA verkocht voor dollar, omgerekend net iets meer dan euro. (foto s: Franc Coenen) 24 jaargang

25 THEMA 3D PRINTEN 3D-printing hot Cursussen 3D Printing Mikrocentrum biedt praktijkgerichte cursussen voor het succesvol toepassen van 3D Printing Bezoek onze website voor het volledig cursusaanbod: Efficiënt en economisch 3D produceren van metalen werkstukken van normale dichtheid Essentieel bij het 3D produceren in titanium of aluminium, is een minimale aanwezigheid van zuurstof. In de vacuümkamer van de Renishaw AM250, gevuld met puur Argongas, kan een zuurstofniveau van minder dan 0,01% behaald en behouden worden. In deze gesloten constructie is het verbruik geminimaliseerd door het in-proces filteren en hergebruiken van het Argongas. Kijk op Voorbeelden van lasersinteren van metalen van Siemens (foto: Siemens) Nasa schiet een 3D-printer de ruimte in, Maersk vaart met printers aan boord over de wereldzeeën en Siemens repareert met lasersinteren componenten van gasturbines. Drie willekeurige voorbeelden die duidelijk maken dat 3D-printing niet langer een hype is, maar uitgroeit tot een serieuze productietechnologie. Eigenlijk is 3D-printing niet het juiste containerbegrip. Veel beter zou het zijn om te praten over additive manufacturing, maar intussen lijkt de benaming 3D-printing helemaal ingeburgerd. Kenmerkend voor additive manufacturing (in het verleden vaak aangeduid als rapid prototyping) is dat werkstukken worden opgebouwd uit dunne laagjes. Het is ooit allemaal begonnen met stereolithografie (SLA, polymerisatie van een hars in laagjes), vervolgens hebben technieken gezien - of zien we nog - als fused deposition modeling (FDM, smelten en extruderen van kunststof-laagjes), laminated object manufacturing (LOM, het lamineren van laagjes), selective laser sintering (SLS, met behulp van een laser worden poeders gesmolten), EBM (electron beam melting, printprocédé waarbij met behulp van een elektronenstraal het werkstuk door oplassen de gewenste vorm krijgt), (laser)oplassen (in combinatie met nafrezen op vijfassige machine), 3D-printen met een fijn poeder (als een inkjetprinters) enzovoort. Momenteel hoor je vaak dat 3D -printing overhyped is, oftewel de hoge verwachtingen van 3D- printing zouden voorlopig naar beneden bijgesteld moeten worden. Dit lijkt ons echter meer van toepassingen op consumenten-toepassingen. Met daarbij de kanttekening dat FDM het meest toegesneden lijkt voor DIY-gebruik, je moet er immers niet aan denken dat in woonomgevingen gestoeid gaat worden met reactieharsen of stuivende poeders. Waar 3D-printing zich ontegenzeggelijk in onderscheid, is in ontwerp- en productie-vrijheid en - flexibiliteit. Het materiaal waaruit een product wordt opgebouwd, kan zodanig worden gekozen of samengesteld dat bepaalde aspecten, zoals stijfheid of treksterkte optimaal zijn terwijl aan andere voorwaarden (massa, spanning, e.d.) wordt voldaan. Bij deze zogenaamde topologische optimalisatie wordt het materiaal alleen daar gebruikt waar het functioneel is. Momenteel wordt 3Dprinting voornamelijk ingezet voor enkelstuksproductie. Het is goed denkbaar dat de techniek zich verder ontwikkelt en ook andere seriegrootten binnen handbereik komen. In de metaalbewerkende industrie zal 3D-printing een eigen plaats gaan innemen, vergelijkbaar zoals die verspanende technieken als draaien of frezen al hebben. Waar 3D-printing zich wel duidelijk onderscheidt, is de verkorte afstand tot productontwikkeling. Wie daar handig op inspeelt, beschikt over een duidelijk concurrentievoordeel. Bij 3D-printing moet je wel vooraf altijd goed nadenken over de oppervlakteruwheid. Het frezen en polijsten zal altijd nodig zijn, maar je kunt proberen het te voorkomen. DOSSIER OVER 3D-PRINTING Op de site metaalmagine.nl is momenteel een dossier in opbouw over 3D-printing. Hier verzamelen we het nieuws over deze eigentijdse technologie die we publiceren op Twitter. Momenteel zijn pakweg 100 nieuwtjes verzameld. Vanuit dit dossier gaan we ook nieuwsbrieven uitbrengen. Medialijn bv

26 NEEM HET VOORTOUW in plooiproductiviteit met ToolCell Met de introductie van de ToolCell neemt LVD de leiding in de revolutionaire automatiseringstechnologie voor afkantpersen. Dit unieke systeem voor afkantpersen geeft u een voorsprong in plooiproductiviteit dankzij de geïntegreerde automatische gereedschapswisselaar die het rendement maximaliseert. Lees meer over de snelle, gebruiksvriendelijke en uitermate betrouwbare ToolCell op onze website of bel naar Neem het voortouw met LVD! LASER PUNCH BEND INTEGRATE

27 DOOR: JAN OONK B E D R I J V I G H E I D Met draaifrezen voorbereid op toekomst Als je als toeleverancier met het bestaande machinepark niet meer kunt voldoen aan de prijseisen die de opdrachtgever stelt, dan wordt het tijd voor een vernieuwingsslag. Met de aanschaf van het Integrex i400s draaifreescentrum van Mazak koos AMT Group in Etten-Leur daarbij meteen voor een eigentijdse oplossing. tegen een wereldwijde concurrentie. Je moet producten ook aan de zesde zijde bewerkt kunnen worden. Een door RoboJob geplaatste Fanuc dus ook als toeleverancier steeds sneller en efficiënter produceren, daar komt de onvermijdelijke conclusie van Weytens op neer. ducten, zodat de machine volledig onbemand robot zorgt daarbij voor de handling van de pro- Tot begin dit jaar (de Mazak Integrex is in februari 2014 in productie genomen) lag het accent bij weekends kunnen worden benut. kan opereren en ook de nachtelijke uren en de AMT Metaaltechniek, de jobberpoot binnen de groep, op conventionele en CNC- draai- en (drieassige) freesmachines. Wat dat betreft betekent Met name door het terugdringen van al die on- Grote besparingen het nieuwe Integrex i400s draaifreescentrum inproductieve handling rond een product is de De robot neemt een gereed product uit de subspil, terwijl links boven de spindel stand-by staat Als je gaat investeren kun je het beter meteen derdaad een forse sprong voorwaarts. Maar het goed doen, zodat je optimaal bent voorbereid op resultaat is er dan ook naar: Waar vroeger vaak de toekomst, aldus Paul Weytens, samen met vijf of zes opspanningen nodig waren om een broer Marc directeur-eigenaar van AMT Group. onderdeel volledig te bewerken, daar rolt het En die toekomst vraagt steeds kortere levertijden, product nu in één opspanning van de machine, terwijl het prijsniveau aanhoudend onder druk afgebraamd en wel. Mede dankzij de subspil staat. Want de klant moet vrijwel altijd opboksen waarover de Integrex i400s beschikt, zodat de Andere manier van werken doorlooptijd aanzienlijk versneld. Weytens spreekt van een winst in cyclustijd (productietijd plus bijbehorende handling) van soms wel 30% tot 50%. Met name bij aluminium producten, waar de bewerkingstijden kort zijn en er dus relatief veel tijd is gemoeid met de handling. De machine wordt dan ook vooral ingezet voor de bewerking van seriematige producten in aluminium met veel omspanningen. Daar halen we de grootste besparingen. Vier activiteiten AMT Group bestaat uit vier werkmaatschappijen: Machinebouw (engineering en bouw van speciaalmachines, inclusief detachering van monteurs), Metaaltechniek (metalen componenten voor Machinebouw en voor derden), Shop Systems (winkelinrichting en metalen meubilair) en Railroad. De laatste bedrijf ontwerpt zogenoemde Trensformers) waarmee voor de weg ontwikkelde voertuigen op het spoor kunnen worden vervoerd. Hier ligt de afzetmarkt vooral in het buitenland, voor de andere werkmaatschappijen is dat in hoofdzaak Nederland (met wat uitstapjes naar Duitsland en Groot-Brittannië). Vooral voor Machinebouw is een korte afstand tot de klant van belang, aldus Paul Weytens. jaargang