Slow Management De nieuwe gemeente Interview

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Slow Management De nieuwe gemeente Interview"

Transcriptie

1 14

2 Interview De nieuwe gemeente 15 Veranderkundige Hester Heringa over de 3D-operatie: Het leuke is dat we nog niet goed weten wat werkt De 3D-operatie is in volle gang. Met ingang van 1 januari 2015 worden de gemeenten verantwoordelijk voor de jeugdzorg, grote delen van de awbz (Algemene wet bijzondere ziektekosten) en, via de Participatiewet, de sociale werkvoorziening en de Wajong (Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten). Veranderkundige Hester Heringa, auteur van Hoe fit is je organisatie? en coauteur van Bij welke reorganisatie werk jij?, maakt deze gigantische operatie van nabij mee als verandermanager Maatschappelijk Domein bij de gemeente Zaanstad en als extern adviseur van het kennisinstituut voor gemeenten king. Op persoonlijke titel vertelt ze over haar ervaringen. TEKST HANS VAN DER KLIS FOTOGRAFIE MIRJAM VAN DER LINDEN Niets blijft zoals het was. Alhoewel: dat is het idee. Ik denk dat ten aanzien van de 3D-operatie helaas in veel gemeenten alles blijft zoals het was. Wie Hester Heringa hoort praten over haar ervaringen met de 3D-operatie, wordt getroffen door het verschil tussen de wensen en ambities van de overheid en de manier waarop die nu hun beslag krijgen. Al enkele jaren zijn de Rijksoverheid en de gemeenten bezig met de voorbereiding van de grote verschuiving van taken, verantwoordelijkheden en budgetten naar gemeenten, en nog steeds is niet helemaal duidelijk hoe die operatie haar beslag gaat krijgen. Sommige gemeenten proberen bij wijze van tussenoplossing zoveel mogelijk bij het oude te laten en kiezen voor transitie, andere gemeenten gooien wel hun hele organisatie om en kiezen voor transformatie. Maar hoe die nieuwe organisaties eruit komen te zien? De sociale wijkteams die sommige gemeenten in het leven hebben geroepen, lijken een soort vergaarbak van taken waarvan het niet duidelijk is hoe je ze zou moeten

3 16 NIETS BLIJFT ZOALS HET WAS. ALHOEWEL: DAT IS HET IDEE. IK DENK DAT TEN AANZIEN VAN DE 3D-OPERATIE IN VEEL GEMEENTEN ALLES BLIJFT ZOALS HET WAS. inregelen. We weten het niet, dus we noemen het een sociaal wijkteam, is dan het idee. Zo n sociaal wijkteam biedt veel kansen. Maar dan moet je wel heel concreet maken wat je er precies mee wilt bereiken. Keukentafelgesprekken De lokale verschillen zijn een direct gevolg van de decentralisatie, vertelt Heringa. Het Rijk maakt de gemeenten verantwoordelijk, dus kunnen de gemeenten zelf bepalen hoe ze hun nieuwe taken en verantwoordelijkheden inrichten. Je hebt 403 gemeentes in Nederland en het idee van decentraliseren is dat iedereen het zelf mag verzinnen. Daardoor ontstaan er grote verschillen. Je kunt je voorstellen dat in de gemeente Schin-op-Geul andere problemen bestaan dan in een grote stad in het westen van het land. Je kunt verschillende modellen bedenken en die zijn allemaal even legitiem. Eigenlijk heb je 403 smaken, omdat er 403 gemeentes zijn. Veranderkundig gezien zit de grootste uitdaging in hoe je de nieuwe voorkant gaat organiseren, zegt Heringa. Met de voorkant bedoel ik wat er gebeurt wanneer iemand bij de gemeente komt met een eerste vraag. Hoe gaat de gemeente zorgen dat die vraag op de juiste plek komt? Op dit punt wordt veel verwacht van de wijkteams. Het idee is dat die wijkteams lokaal burgers gaan helpen door middel van zogenaamde keukentafelgesprekken. Daarmee zouden de buurtkracht en de lokale cohesie versterkt worden, zodat de burger langer zelfstandig blijft. Dat klinkt mooi. Als je niemand hebt die voor jou de weg kan vinden in de digitale aanvraagformulieren,

4 Interview De nieuwe gemeente 17 JE KUNT VERSCHILLENDE MODELLEN BEDENKEN EN DIE ZIJN ALLEMAAL EVEN LEGITIEM. EIGENLIJK HEB JE 403 SMAKEN, OMDAT ER 403 GEMEENTES ZIJN. goed gaat. U moet dus wel een aantal rapportages met indicatoren inleveren. Er wordt gekeken hoe dit geminimaliseerd kan worden, maar het lijkt toch te leiden tot een grote verantwoordingsdruk. Dat komt deels doordat de verantwoording geschiedt juist volgens die oude kokers. Zo wordt er bijvoorbeeld een privacyimpactassessment specifiek voor de jeugdzorg verwacht. Op zich is dat logisch, omdat het om de meest kwetsbare groepen gaat. De Tweede Kamer schrikt terug van de consequenties omdat het om kinderen of sociaal zwakkeren gaat. Het is wel vreemd omdat gemeenten steeds te horen krijgen: één gezin, één plan, één regisseur. Waarom moet de verantwoording dan weer per koker ingericht worden? Ik begrijp dat niet. Heringa is in principe goed te spreken over het uitgangspunt van de 3D-operatie. In het Regeerakkoord staat: één gezin, één plan, één regisseur, één budget en één verantwoordelijke aan overheidszijde. Het idee daarachter is dat veel van de issues die gedekt worden door de verschillende 3D-wetten, vaak samenkomen in bepaalde huishoudens. Zo komen bijvoorbeeld schulden zelden alleen. Vaak hebben huishoudens met schulden ook te maken met jeugdzorg en andere instanties. Als je de problematiek van die gezinnen uit allerlei verschillende kokers benadert, krijg je verschillende lijstjes met wat er gedaan moet worden. Wanneer je deze groepen mensen met maatwerk gaat benaderen en per gezin de juiste oplossing vindt, is die oplossing beter en en dat is mooi meegenomen ook nog goedkoper. Wie wil er nou zeventien hulpverleners in één gezin? Ten eerste is dat hartstikke onpraktisch, het is niet goed voor het gezin, en ten tweede is het ook nog eens godsgruwelijk duur. Ik vind het ook logisch om te kiezen voor een lokale benadering, omdat je iemand wilt hebben die zo n gezin van dichtbij kan bijstaan. kan contact met zo n wijkteam heel prettig zijn. Maar als alles op dit moment al goed geregeld is, als bijvoorbeeld de zoon van een bejaarde vrouw alles keurig online regelt, waarom zou je het dan veranderen? Dan zou je de sociale cohesie juist af kunnen breken. Door een persoonlijk gesprek aan te gaan met zo n bejaarde dame, maak je haar juist afhankelijk van het sociale wijkteam en kan de zoon niet meer helpen. De zwakte van dit plan is dat het uitsluitend gestoeld is op het idee dat lokaal en dichtbij hartstikke goed zijn. Zeventien hulpverleners Daar komt nog een probleem bij, stelt Heringa. Het Rijk zegt: u mag als gemeente alles zelf inrichten en aan elkaar knopen, maar we moeten wel weten of het Ingewikkelde constructie Bedrijfskundig zitten de plannen niet goed in elkaar, vindt Heringa. De keuze voor deze drie wetten kan ik ook nog wel begrijpen, hoewel ik eigenlijk vind dat er één grote D had moeten komen in plaats van drie losse D s. Wellicht hadden ook, onder bepaalde omstandigheden en voor bepaalde gezinnen, andere beleidsterreinen toegevoegd moeten worden, zoals wonen, de belastingdienst of de ind. Met de term de 3D s wordt gesuggereerd dat je gezinnen een alomvattend pakket kan bieden, maar dat is niet zo. Daar gaat het een beetje scheef. Wat het nog lastiger maakt, is dat de wetten vanuit drie ministeries worden geschreven. Mede daardoor hebben de gemeenten lang in onzekerheid gezeten, ook over de exacte budgetten. Ook wilde iedere partij in de Tweede Kamer iets van haar gading in de verschillende wetten aangepast zien, waardoor die wetten vergrijsd zijn en er (te) veel controle-eisen ingeslopen zijn.

5 18 WAT HET NOG LASTIGER MAAKT, IS DAT DE WETTEN VANUIT DRIE MINISTERIES WORDEN GESCHREVEN. Die ingewikkelde constructie maakt de voorbereiding voor de gemeenten niet eenvoudiger; er moet nogal wat geregeld worden. Voor de mensen die nu al gebruik van deze regelingen maken, zal ongetwijfeld een en ander veranderen, maar ik denk niet dat er meteen voor iedereen van alles zal veranderen. Wat wel geregeld moet zijn, dat zijn de voorbeelden die je nu in de krant ziet. Stel je voor: jouw kind is in behandeling voor anorexia maar dat gebeurt niet in jouw eigen gemeente. Dat loopt nu via de awbz, maar dat wordt straks gefinancierd vanuit de Wmo Wanneer jouw gemeente geen contract heeft met de bestaande aanbieder, ontstaat er een probleem. Daar moet dus iets voor verzonnen worden. Niet dat ik nu verwacht dat je kind meteen op straat staat. Dan zou sbs6 het vanaf 1 januari heel erg druk krijgen met allerlei horrorverhalen van broodmagere meisjes die uit hun behandeltraject gezet worden. Maar het is natuurlijk flauwekul om dit soort zorg lokaal te gaan organiseren. Je moet ervoor zorgen dat die mensen ergens terecht kunnen en vervolgens moet je zorgen dat het voor die instellingen facturabel is. Dat klinkt misschien niet zo -achtig, maar het is wel de realiteit. Als die instellingen geen geld krijgen, kunnen zij ook hun personeel niet meer betalen. Licht sceptisch Grotere veranderingen verwacht Heringa bij de ambulante zorg. Er wordt vaak gezegd: veel hulp in de huishouding bij oudere mensen gaat niet zozeer om het

6 Interview De nieuwe gemeente 19 WAAR IK WEL KANSEN ZIE, IS BIJ DE HULPVRAGEN VAN DE MULTIPROBLEEMGEZINNEN. kansen zie, is bij de hulpvragen van de multiprobleemgezinnen. Dan kom je bijvoorbeeld bij mensen terecht die met hun drie maanden oude dochtertje onder de brug slapen, of bij vrouwen die elke dag in elkaar worden geslagen, schulden hebben, geen werk hebben en slecht Nederlands spreken. Dat betreft slechts één tot drie procent van de hulpvragen. Toch kun je bij die relatief kleine groep met maatwerk enorm veel winnen, zowel kwalitatief als financieel. Kwalitatief omdat je dergelijke gezinnen niet vanuit allerlei kokers benadert maar met hulp van het gezin zelf kunt zoeken naar de beste oplossing, financieel omdat je het aantal hulpverleners kunt terugschroeven. Uit onderzoek blijkt dat de oplossingen die de professionals verzinnen vaak niet de beste oplossingen zijn voor het hele gezin. Je ziet juist dat de oplossingen die het gezin zelf verzint, veel meer perspectieven bieden voor de toekomst. Alleen is hun oplossing vaak minder legitiem, omdat deze niet voldoet aan alle eisen die in de protocollen van de professionals zijn opgenomen. Er zit vaak een enorme discrepantie tussen rechtmatigheid en doelmatigheid. lappen van de ramen, maar om het kopje koffie en de gezelligheid. We zouden dus beter moeten vragen waarvoor de hulpvraag bedoeld is. Dat is ook het hele idee achter de nieuwe Wmo. Het idee is dat je geen aanvraag meer doet omdat je recht op een rollator hebt, maar dat je je hulpvraag formuleert. Overigens is dit in de huidige Wmo ook al zo. Je kunt bijvoorbeeld slecht lopen en daarom heb je problemen met boodschappen doen. Kan de buurvrouw, die toch in de bijstand zit, geen boodschappen voor jou doen? Daar wordt door de politiek veel van verwacht. Heringa is zelf licht sceptisch, vooral omdat er een keiharde bezuiniging aan vastgeplakt is. De taken worden overgedragen met vijftien procent korting. Waar ik wel Onnavolgbaar Een van de grootste opgaven is uit te zoeken bij welke gezinnen het nuttig is om opnieuw gesprekken te gaan voeren en bij welke gezinnen niet, stelt Heringa. Iedereen opnieuw oproepen is onmogelijk én onmenselijk. Het oorspronkelijke idee was natuurlijk een mooi vergezicht, maar nu blijkt de praktijk een stuk weerbarstiger te zijn. Je merkt ook dat mensen die echt met de voeten in de klei staan, op een bepaald moment afhaken. Ze gaan wel gewoon door met hun werk, maar verliezen de lust om zich bezig te houden met de nieuwe structuren. Eigenlijk zouden alle managers van de ministeries en de gemeenten eens aan den lijve moeten ondervinden hoe ingewikkeld het is om zo n multiprobleemgezin te begeleiden, zodat ze worden geconfronteerd met hoe de 3D-aanpak in de praktijk werkt, vindt Heringa. Zelf heb ik dat ook gedaan. En dan merk je al snel dat 3D niet overal de oplossing voor is. Ik probeer een Russische vrouw te helpen met een zoontje van een vader uit weer een ander land. Die vader is inmiddels overleden. Dat levert grote identiteitsproblemen op bij de ind, want de systemen hebben daar grote moeite mee. Het klopt gewoon niet meer. Ze heeft ook te maken met de gemeente, die vindt dat ze weer aan het werk moet. Daar ben ik het op zich wel mee eens. Haar zoontje moet dan naar de kinderdagopvang. Die kost echter ruim 900 euro per maand. Die vrouw zit in de bijstand, dus krijgt ze van de Belastingdienst kinderopvangtoeslag. Maar dat dekt niet alles, dus krijgt ze ook steun van de gemeente vanuit de regeling meerkosten kinderopvang. Vervolgens krijgt ze te horen waar ze moet re-integreren. Degene

7 20 IK WERD ER GEK VAN: HET LANGS ELKAAR HEEN WERKEN, HET REDENEREN VANUIT VERSCHILLENDE SYSTEMEN EN REGELTJES. die verantwoordelijk is voor het re-integratietraject zegt na korte tijd echter dat mevrouw niet geschikt is om in de branche te werken waar ze nu re-integreert, omdat ze onvoldoende Nederlands spreekt. Dus gaat ze terug naar de bijstandsconsulent. Ze kan niet anders dan haar kind weer van de kinderdagopvang af te halen want ze volgt geen re-integratietraject meer. Maar die kinderopvangtoeslag loopt nog wel een tijdje door. De gemeente heeft dan wel in de gaten dat dat geld naar een derdenrekening moet en niet naar haarzelf. Toch krijgt die vrouw zelf een brief thuis dat dat geld terug moet. Maar dat geld staat op een derdenrekening bij een partij uit Groningen, waar zij niets vanaf weet. De systemen kloppen wel, maar het is onnavolgbaar. antwoorden zijn nog redelijk ver te zoeken. Daarom heeft king samen met andere organisaties de vijf living labs in het leven geroepen, om bij een aantal gemeentes mee te kijken in de keuken. Dat zijn Leeuwarden, Enschede, Eindhoven, Zaanstad en Utrecht. Het doet er niet zoveel toe of het nou echte koplopers zijn of doodlopers. Het gaat om de lerende praktijk. Dit zijn gemeentes die in elk geval iets uitproberen. Sommige dingen die ze doen begrijp ik niet helemaal, maar dat is niet erg. Het leuke is juist dat je niet goed weet wat werkt. Het nadeel daarvan is wel dat je tegen regelgeving aanloopt. Van oorsprong ben ik jurist, dus dat begrijp ik wel. Je moet wel weten of bepaalde dingen die je wilt uitproberen, wel mogen van de wet. Als het over Jeugdzorg gaat, heb je een grote verantwoordelijkheid. Experimenteren kan leuk zijn, totdat er een keertje iets misgaat. En dan is het wel afgelopen met de experimenten. Heringa wordt ook wel aangevallen op haar standpunt hierover. Normaal gesproken ben ik een groot voorstander van de lerende praktijk, maar we hebben wel te maken met mensen die ongelooflijk kwetsbaar zijn. Bij sommige gemeentes zie ik dat ze ins Blaue hinein ergens mee beginnen, zonder dat er goed over is nagedacht. Dat vind ik geen lerende praktijk of welbewust experimenteren, dat is mensen in het water gooien en kijken of ze wel kunnen zwemmen. Temeer daar er sprake is van een enorme tijdsdruk. Die wetten zouden al in 2013 klaar zijn en dat zijn ze nu nog niet. Je moet dus heel voorzichtig opereren: eerst goed nadenken en een goed startpunt bepalen. Daarna kun je altijd nog gaan bijschaven. De lerende praktijk Kom maar met die papieren, dan regel ik het wel even, dacht ik eerst. Arrogant als ik was, dacht ik dat het zo moeilijk toch niet kon zijn. Ik heb toch twee academische opleidingen gedaan? Na dagen en dagen bellen en mailen en kastjes en muren was ik zo boos, dat ik bijna in staat was om naar de betreffende gemeente te fietsen en alle betrokkenen over de balie te trekken om ze te laten ervaren hoe gefrustreerd ik hiervan werd. Ik werd er gek van: het langs elkaar heen werken, het redeneren vanuit verschillende systemen en regeltjes. En de vraag is of de 3 D s dit gaan oplossen. Stiekem denk ik van niet. Deze 3D-operatie is ongelooflijk complex en dat maakt het voor een veranderkundige natuurlijk interessant, zegt Heringa. Het gaat ook echt ergens over. Maar de

Veranderingen in het sociale domein en de rol van kerken Samenvatting

Veranderingen in het sociale domein en de rol van kerken Samenvatting Veranderingen in het sociale domein en de rol van kerken Samenvatting We bevinden ons midden in een grote verandering van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving. Waar voorheen de overheid op het

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Als je ouders uit elkaar gaan is dat heel ingrijpend. Vaak verandert er nogal wat in je leven. Een rechter wil hierover met je praten tijdens een kinderverhoor.

Nadere informatie

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang. Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard

Nadere informatie

Reality Reeks - Verwerkingsopdrachten. Hey Russel! Een bijzondere vriendschap

Reality Reeks - Verwerkingsopdrachten. Hey Russel! Een bijzondere vriendschap Reality Reeks - Verwerkingsopdrachten Hey Russel! Een bijzondere vriendschap Lees blz. 5 tot en met 8. Jim vindt Rudsel een rare naam. Jim zegt dit ook tegen Rudsel. Vind jij het ook een rare naam? Is

Nadere informatie

Van AWBZ naar Wmo 2015

Van AWBZ naar Wmo 2015 Van AWBZ naar Wmo 2015 Wat betekent de Wet maatschappelijke ondersteuning? i Informatie voor cliënten Inhoud Pagina Voor wie is deze folder?.................................3 Wie betaalt jouw ondersteuning?...3

Nadere informatie

Bijlagen. Ga na wanneer de indicatie van de cliënt afloopt. Heeft hij recht op het overgangsrecht? Kan er een aanbod gedaan worden vanuit de gemeente?

Bijlagen. Ga na wanneer de indicatie van de cliënt afloopt. Heeft hij recht op het overgangsrecht? Kan er een aanbod gedaan worden vanuit de gemeente? Informatie voor mantelzorgers (en begeleiders) Mantelzorgers zijn alle mensen uit de omgeving van de cliënt die aan de cliënt hulp en zorg verlenen. Dat kan op verschillende gebieden en in verschillende

Nadere informatie

Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is:

Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is: Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is: Mijn gezinsvoogd werkt bij de William Schrikker Jeugdbescherming. Wat een toestand, zeg! Wat gebeurt

Nadere informatie

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Als je ouders uit elkaar gaan is dat heel ingrijpend. Vaak verandert er nogal wat in je leven. Een rechter wil hierover met je praten tijdens een kinderverhoor.

Nadere informatie

Leerstijlentest van David Kolb Davy Jacobs, GDD1B

Leerstijlentest van David Kolb Davy Jacobs, GDD1B Leerstijlentest van David Kolb Davy Jacobs, GDD1B Inleiding Mensen, studenten dus ook, verschillen nogal in de wijze waarop ze leren. Als je dat weet, begrijp je beter waarom een student iets aanpakt,

Nadere informatie

Algemene informatie Wmo

Algemene informatie Wmo Algemene informatie Wmo Informatie over de Wmo Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de Wmo. Wmo betekent Wet maatschappelijke ondersteuning. Veel mensen met een beperking krijgen daar mee te maken. Het

Nadere informatie

Uitleg boekverslag en boekbespreking

Uitleg boekverslag en boekbespreking Uitleg boekverslag en boekbespreking groep 7 schooljaar 2014-2015 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Blz. 7 Blz. 7 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

Veranderen is vandaag doen wat je gisteren nog gek vond. workshop

Veranderen is vandaag doen wat je gisteren nog gek vond. workshop Veranderen is vandaag doen wat je gisteren nog gek vond. workshop 2-6-2015 1 Idee vooraf Top Management Middle Management Bottom.. Management? (Mintzberg) Het venijn zit in de start (maak daar de juiste

Nadere informatie

Thema In en om het huis.

Thema In en om het huis. http://www.edusom.nl Thema In en om het huis. Les 22. Een huis zoeken Wat leert u in deze les? Praten over uw huis Informatie over het vinden van een nieuwe woning Praten over wat afgelopen is Veel succes!

Nadere informatie

Voorbereiden door krachten te bundelen... 2. Visie op nieuwe taken... 2. Vernieuwingen in welzijn, (jeugd)zorg en werk... 2

Voorbereiden door krachten te bundelen... 2. Visie op nieuwe taken... 2. Vernieuwingen in welzijn, (jeugd)zorg en werk... 2 Nieuwsbrief sociaal domein, #1 Vernieuwing welzijn, (jeugd)zorg en werk Inhoud Voorbereiden door krachten te bundelen... 2 Visie op nieuwe taken... 2 Vernieuwingen in welzijn, (jeugd)zorg en werk... 2

Nadere informatie

Decentralisaties Ook de gemeente Waddinxveen heeft er mee te maken. Wat houden de decentralisaties in? Waar komt het vandaan? Waarom? 7 Oktober 2014 Waar komt het vandaan? Samen voor elkaar: de samenleving

Nadere informatie

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent? Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt

Nadere informatie

Zorg dat je een onderwerp kiest, waarvan je echt meer wilt weten. Dat is interessanter, leuker en makkelijker om mee bezig te zijn.

Zorg dat je een onderwerp kiest, waarvan je echt meer wilt weten. Dat is interessanter, leuker en makkelijker om mee bezig te zijn. Werkstukwijzer Deze werkstukwijzer helpt je om een werkstuk in elkaar te zetten. Je vult eerst een formulier in. Op dit formulier komt te staan waar je werkstuk over gaat en hoe je het aanpakt. Met behulp

Nadere informatie

Verslag basiscursus Wmo d.d. 12 april 2013 LSR in (Utrecht)

Verslag basiscursus Wmo d.d. 12 april 2013 LSR in (Utrecht) Verslag basiscursus Wmo d.d. 12 april 2013 LSR in (Utrecht) De vier cursisten, die aanwezig waren, begonnen zich aan elkaar voor te stellen onder leiding van de cursusleidster. Van de vier cursisten waren

Nadere informatie

U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen.

U leert in deze les toestemming vragen. Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. TOESTEMMING VRAGEN les 1 spreken inleiding en doel U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. Bij toestemming vragen is het belangrijk dat je het op een

Nadere informatie

Dit document hoort bij de training voor mentoren blok 4 coachingsinstrumenten, leerstijlen.

Dit document hoort bij de training voor mentoren blok 4 coachingsinstrumenten, leerstijlen. Dit document hoort bij de training voor mentoren blok 4 coachingsinstrumenten, leerstijlen. Leerstijlentest van David Kolb Mensen, scholieren dus ook, verschillen nogal in de wijze waarop ze leren. Voor

Nadere informatie

Samenstelling tekst Beppie Brood (teamleider ATC s Amstelduin) Monique van Kollenburg (trainer ATC Amstelduin)

Samenstelling tekst Beppie Brood (teamleider ATC s Amstelduin) Monique van Kollenburg (trainer ATC Amstelduin) Samenstelling tekst Beppie Brood (teamleider ATC s Amstelduin) Monique van Kollenburg (trainer ATC Amstelduin) Lay-out Bob Snel (trainer ATC Amstelduin) Document Versie maart 2007 Meer informatie E-mail:

Nadere informatie

Signalen uit de praktijk in vraag en antwoord Nummer 2, december 2006

Signalen uit de praktijk in vraag en antwoord Nummer 2, december 2006 WERK EN INKOMEN VOOR JONGGEHANDICAPTEN Signalen uit de praktijk in vraag en antwoord Nummer 2, december 2006 Het komend jaar werkt het BPV&W samen met NIZW aan het project Bouwen aan actieve informatievoorziening

Nadere informatie

Nieuwe wetten voor zorg en ondersteuning bij wonen en werken

Nieuwe wetten voor zorg en ondersteuning bij wonen en werken (in)formatieblad - eenvoudig verteld Nieuwe wetten voor zorg en ondersteuning bij wonen en werken november 2014 2 De Wet maatschappelijke ondersteuning 13 Ben je ouder dan 18 jaar? Woon je in je eigen

Nadere informatie

KINDEREN LEKKER IN HUN VEL

KINDEREN LEKKER IN HUN VEL KINDEREN LEKKER IN HUN VEL 1. Welkom wij zijn Karin Hallegraeff en Noelle van Delden van Praktijk IKKE Karin stelt zich voor en er komt een foto van Karin in beeld. Noelle stelt zich voor en er komt een

Nadere informatie

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN E-blog HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN In talent & groei Het is belangrijk om je talent goed onder woorden te kunnen brengen. Je krijgt daardoor meer kans om het werk te

Nadere informatie

JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen +

JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen + > vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik JEUGDIGEN Heb jij seksueel misbruik meegemaakt of iemand in jouw gezin, dan kan daarover praten helpen. Het kan voor jou erg verwarrend zijn hierover te praten,

Nadere informatie

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna

Nadere informatie

Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen.

Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen. Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen. Kan ik kiezen bij wie ik ga wonen? Is het mijn schuld? Ben ik verplicht om op bezoek te gaan bij papa of mama? Waarom hebben mijn ouders elk een

Nadere informatie

Nypels Speelt. 8 ingrediënten voor verbindend samenwerken

Nypels Speelt. 8 ingrediënten voor verbindend samenwerken Nypels Speelt 8 ingrediënten voor verbindend samenwerken Inleiding Het Nypels wordt steeds leuker, doe jij ook mee? Nypels Speelt, onder die titel wordt op een nieuwe manier gewerkt aan de betrokkenheid

Nadere informatie

Niet alles verandert in de zorg

Niet alles verandert in de zorg Over wat blijft en wat er verandert in de zorg 15 september 2014, Hercules Diessen Niet alles verandert in de zorg. Gelukkig maar! Er gaat veel veranderen in de zorg. Maar er blijft gelukkig ook veel hetzelfde;

Nadere informatie

MET DEZE 6 KEUZES WORDT DUURZAME INZETBAARHEID WÉL EEN SUCCES

MET DEZE 6 KEUZES WORDT DUURZAME INZETBAARHEID WÉL EEN SUCCES E-blog HR special MET DEZE 6 KEUZES WORDT DUURZAME INZETBAARHEID WÉL EEN SUCCES In duurzaam inzetbaar Door Caroline Heijmans en Teresa Boons, INLEIDING Als je medewerkers en managers vraagt wat zij doen

Nadere informatie

Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen.

Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen. Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen. Kan ik kiezen bij wie ik ga wonen? Is het mijn schuld? Ben ik verplicht om op bezoek te gaan bij papa of mama? Waarom hebben mijn ouders elk een

Nadere informatie

D E P A U L U S C A K E of de suiker is niet méér waard dan het zout

D E P A U L U S C A K E of de suiker is niet méér waard dan het zout D E P A U L U S C A K E of de suiker is niet méér waard dan het zout Personen Verteller Huisvrouw Cake ingrediënten; o Bloem o Zout o Suiker o Eieren o Kersen o Sukade o Krenten o Boter (Bij dit toneelstuk

Nadere informatie

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren Welzijn op recept Welkom bij SWOA. Uw huisarts heeft u met ons in contact gebracht. De dokter kan u op dit moment geen passende behandeling (meer) bieden. Toch voelt u zich niet lekker, of heeft u pijn.

Nadere informatie

Algemene gegevens Om te beginnen willen wij graag wat algemene informatie van u ontvangen. Uw gegevens worden geanonimiseerd verwerkt.

Algemene gegevens Om te beginnen willen wij graag wat algemene informatie van u ontvangen. Uw gegevens worden geanonimiseerd verwerkt. VRAGENLIJST Quickscan voorbereiding decentralisatie begeleiding Algemene gegevens Om te beginnen willen wij graag wat algemene informatie van u ontvangen. Uw gegevens worden geanonimiseerd verwerkt. Vraag

Nadere informatie

Vragen bij het prentenboek 'De tovenaar die vergat te toveren'

Vragen bij het prentenboek 'De tovenaar die vergat te toveren' De tovenaar tovert De verhalenvertelster vertelt Wat zou een tovenaar allemaal kunnen toveren? Hoe zouden de kinderen zich voelen? Waar zie je dat aan? Is de tovenaar blij/ boos/ verdrietig of bang? Hoe

Nadere informatie

Veranderingen in delangdurige zorg, toegespitst op de begeleiding

Veranderingen in delangdurige zorg, toegespitst op de begeleiding Veranderingen in delangdurige zorg, toegespitst op de begeleiding Astrid Buis Stijgende kosten zorg Vergrijzing Vereenzaming Professionalisering Individualisering Bureaucratisering Wet- en regelgeving

Nadere informatie

Charles den Tex VERDWIJNING

Charles den Tex VERDWIJNING Charles den Tex VERDWIJNING 3 Klikketik-tik-tik Het is halftwaalf s ochtends. Marja vouwt een hemd. En kijkt om zich heen. Even staat ze op haar tenen. Zo kan ze over de kledingrekken kijken. Die rekken

Nadere informatie

Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet.

Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Bezoek op kantoor Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Ton en Toya hebben wat problemen thuis.

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

Ontwikkelprogramma armoede gemeente Leeuwarden 2014

Ontwikkelprogramma armoede gemeente Leeuwarden 2014 Ontwikkelprogramma armoede gemeente Leeuwarden 2014 Inleiding Uit onze gemeentelijke armoedemonitor 1 blijkt dat Leeuwarden een stad is met een relatief groot armoedeprobleem. Een probleem dat nog steeds

Nadere informatie

Wat gaat er in de zorg veranderen en waarom?

Wat gaat er in de zorg veranderen en waarom? Wat gaat er in de zorg veranderen en waarom? Het ministerie van VWS heeft wee websites in het leven geroepen die hierover uitgebreid informatie geven www.dezorgverandertmee.nl en www.hoeverandertmijnzorg.nl

Nadere informatie

KLEINE MENSEN GROTE WENSEN

KLEINE MENSEN GROTE WENSEN KLEINE MENSEN GROTE WENSEN Voor de betere kinderopvang DOOR DE OGEN VAN KINDEREN Dit boekje laat je kinderopvang zien door de ogen van kinderen. Een praktische gids voor iedereen die nadenkt over de opvang

Nadere informatie

Vrienden kun je leren

Vrienden kun je leren Vrienden kun je leren Hallo! Wij zijn Reinder en Berber, en wij hebben de afgelopen maanden hard gewerkt om dit boekje te maken, speciaal voor jongeren met het syndroom van Asperger. Hieronder vind je

Nadere informatie

Zozijn en de Stelselwijzigingen. Zozijn participeert!

Zozijn en de Stelselwijzigingen. Zozijn participeert! Zozijn en de Stelselwijzigingen Zozijn participeert! Doel van deze bijeenkomst Informeren over belangrijke veranderingen De impact hiervan op de dienstverlening en cliënten De aanpak van Zozijn Vragen

Nadere informatie

Veilig Thuis. Werkboekje voor kinderen en ouders bij een tijdelijk huisverbod

Veilig Thuis. Werkboekje voor kinderen en ouders bij een tijdelijk huisverbod Veilig Thuis Werkboekje voor kinderen en ouders bij een tijdelijk huisverbod Een stukje uitleg Dat je samen met papa/mama, of een andere persoon in dit boekje gaat werken is niet zo maar. Dat komt omdat

Nadere informatie

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Leren & Werken

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Leren & Werken MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Leren & Werken Steeds opnieuw raak ik mijn baan kwijt. Waar ligt dat nou aan? Welke vervolgopleiding zou iets voor mij zijn? Is er voor mij extra ondersteuning

Nadere informatie

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige

Nadere informatie

3 Hoogbegaafdheid op school

3 Hoogbegaafdheid op school 3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit

Nadere informatie

Veilig Thuis. Werkboekje voor kinderen en ouders bij een tijdelijk huisverbod

Veilig Thuis. Werkboekje voor kinderen en ouders bij een tijdelijk huisverbod Veilig Thuis Werkboekje voor kinderen en ouders bij een tijdelijk huisverbod 2 Een stukje uitleg Dat je samen met papa/mama, of een andere persoon in dit boekje gaat werken is niet zo maar. Dat komt omdat

Nadere informatie

Gratis advies van jongeren aan gemeenten

Gratis advies van jongeren aan gemeenten Gratis advies van jongeren aan gemeenten 1 Voorwoord In november 2013 vond de achtste Week van de Jeugdzorg plaats, waarin het hele Utrechtse Jeugdzorgveld elkaar weer ontmoette. De week stond in het teken

Nadere informatie

Nieuwsbrief CliëntAanZet

Nieuwsbrief CliëntAanZet Nummer 5 Juni/Juli 2014 Van de redactie Hallo, Hier weer een nieuwe nieuwsbrief CliëntAanZet. Heb je een leuk idee voor deze nieuwsbrief? Of wil je misschien zelf iets schrijven? Stuur een bericht naar:

Nadere informatie

Het keukentafelgesprek

Het keukentafelgesprek Het keukentafelgesprek Informatie over het keukentafelgesprek Waarom een keukentafelgesprek? De Wmo heeft andere uitgangspunten dan de AWBZ. De AWBZ kent een recht op zorg. Er zijn landelijke richtlijnen

Nadere informatie

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen Hoofdstuk 2 Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen 48 Gangbare uitdrukkingen bij contact maken en onderhandelen De meeste zinnen die in dit overzicht staan, zijn formeel. U kunt deze

Nadere informatie

Nieuwe wetten voor zorg en ondersteuning bij wonen en werken

Nieuwe wetten voor zorg en ondersteuning bij wonen en werken (in)formatieblad - eenvoudig verteld Nieuwe wetten voor zorg en ondersteuning bij wonen en werken november 2014 4 De Jeugdwet 32 Ben je jonger dan 18 jaar en heb je begeleiding nodig? Dan krijg je te maken

Nadere informatie

Zorg voor kwetsbare ouderen ontrafeld

Zorg voor kwetsbare ouderen ontrafeld Zorg voor kwetsbare ouderen ontrafeld ZZP en gepast gebruik Op wiens maat? Dr. Kor Grit grit@bmg.eur.nl Waarom onderzoek naar ZZP s? De fascinatie van de onderzoeker (On)mogelijkheden versterking positie

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo. Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan

Nadere informatie

Drie domeinen van handelen: Waarnemen, oordelen en beleven

Drie domeinen van handelen: Waarnemen, oordelen en beleven Drie domeinen van handelen: Waarnemen, oordelen en beleven Situatie John volgt een opleiding coaching. Hij wil dat vak dolgraag leren. Beschikt ook over de nodige bagage in het begeleiden van mensen, maar

Nadere informatie

Groeien naar je toekomst

Groeien naar je toekomst Groeien naar je toekomst Uitgevoerd door: Colland Arbeidsmarkt Versie 1: 03 juli 2015 Employabilityregeling voor hoveniers Colland Arbeidsmarkt Ben jij breed inzetbaar? Speciaal voor hoveniers en groenvoorzieners

Nadere informatie

Groeien naar je toekomst

Groeien naar je toekomst Groeien naar je toekomst Uitgevoerd door: Colland Arbeidsmarkt Employabilityregeling voor hoveniers Colland Arbeidsmarkt Ben jij breed inzetbaar? Speciaal voor hoveniers en groenvoorzieners is per 1 juli

Nadere informatie

ZORGINKOOP DOOR GEMEENTEN PROF. DR. JAN TELGEN ZORGINKOOP MET DE MENSELIJKE MAAT ALMELO, 25 NOVEMBER 2013

ZORGINKOOP DOOR GEMEENTEN PROF. DR. JAN TELGEN ZORGINKOOP MET DE MENSELIJKE MAAT ALMELO, 25 NOVEMBER 2013 ZORGINKOOP DOOR GEMEENTEN PROF. DR. JAN TELGEN ZORGINKOOP MET DE MENSELIJKE MAAT ALMELO, 25 NOVEMBER 2013 AGENDA Attentiepunten Inkopen van zorg Enkele modellen Met voor- en nadelen 2 ATTENTIEPUNTEN 3

Nadere informatie

Tips voor een goede spreekbeurt

Tips voor een goede spreekbeurt Diabetes?! Een spreekbeurt die je alles vertelt over diabetes: Wat is het? Hoe ontstaat het? En vooral ook: Wat betekent het voor jou, je broer, zus, vader of moeder. Tips voor een goede spreekbeurt Vertel

Nadere informatie

Dat kreeg ik van mijn opa. Ik werd toen negen jaar. Hij gaf het op mijn verjaardag. Ik lees in een sprookjesboek.

Dat kreeg ik van mijn opa. Ik werd toen negen jaar. Hij gaf het op mijn verjaardag. Ik lees in een sprookjesboek. Naam: 1 Zoek de eerste zin. at kreeg ik van mijn opa. Ik werd toen negen jaar. Hij gaf het op mijn verjaardag. Ik lees in een sprookjesboek. 2 Zoek de eerste zin. E Nou, mijn broertje kan er wat van. En

Nadere informatie

Vandaag neem ik u mee op een rondleiding door de 3 Decentralisaties in het sociaal domein.

Vandaag neem ik u mee op een rondleiding door de 3 Decentralisaties in het sociaal domein. Mijn naam is Vera Pfundt. Ik ben in de Regio Alkmaar programmamanager Vandaag neem ik u mee op een rondleiding door de 3 Decentralisaties in het sociaal domein. Één verzoek om clementie aan de oudgediende

Nadere informatie

OP ZOEK NAAR DE VERBINDING TUSSEN PRAKTIJK, ONDERZOEK EN ONDERWIJS

OP ZOEK NAAR DE VERBINDING TUSSEN PRAKTIJK, ONDERZOEK EN ONDERWIJS OP ZOEK NAAR DE VERBINDING TUSSEN PRAKTIJK, ONDERZOEK EN ONDERWIJS Susanne Smorenburg, programmamanager Ben Sajetcentrum Marjon van Rijn, docent / onderzoeker HvA / AMC Symposium HBO-V van de Toekomst

Nadere informatie

4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als

4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als 4 Denken In dit hoofdstuk vertellen we hoe jij om kan gaan met je gedachten. Veel gedachten maak je zelf. Ze bepalen hoe jij je voelt. We geven tips hoe jij jouw gedachten en gevoelens zelf kunt sturen.

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

Wie heeft die rare knopen erin gelegd? vraagt hij. Ik, geeft Bibi eerlijk toe. Vorige week waaide het nogal hard. Dus toen heb ik de rubberboot en

Wie heeft die rare knopen erin gelegd? vraagt hij. Ik, geeft Bibi eerlijk toe. Vorige week waaide het nogal hard. Dus toen heb ik de rubberboot en Het plan van Bart Dobber, niet doen! Bibi staat op het dek van het schip en kijkt naar haar hond die een kat achterna zit op de kade. Haar broer Bart ligt op de loopplank en peutert aan het touw van de

Nadere informatie

Kids. &Go. Informatieblad speciaal voor kinderen

Kids. &Go. Informatieblad speciaal voor kinderen Informatieblad speciaal voor kinderen Datum; Aalsmeer, jaar 2011 Gemaakt door; Bianca Wegbrands daar, Wat leuk dat je dit informatieblad speciaal voor kinderen wilt lezen. Ik zal me eerst even aan jou

Nadere informatie

zorgen voor elkaar over mantelzorgers met een migranten achtergrond stamm

zorgen voor elkaar over mantelzorgers met een migranten achtergrond stamm zorgen voor elkaar over mantelzorgers met een migranten achtergrond stamm Mantelzorg is... Mooi De hulpvrager is je dankbaar, mantelzorg geeft veel voldoening Divers De taken lopen uiteen: huishoudelijke

Nadere informatie

Voor kinderen die meer willen weten over echtscheidingen. uitgave 2005

Voor kinderen die meer willen weten over echtscheidingen. uitgave 2005 Voor kinderen die meer willen weten over echtscheidingen uitgave 2005 Steeds meer kinderen stellen vragen aan de Kinderrechtswinkels over echtscheiding. Scheiden kan niet zomaar, je moet heel veel regels

Nadere informatie

Verenigde Staten: Je bent goed bezig. Kies nog duidelijker partij voor ofwel de Verenigde Staten, ofwel Bangladesh en Ethiopië!

Verenigde Staten: Je bent goed bezig. Kies nog duidelijker partij voor ofwel de Verenigde Staten, ofwel Bangladesh en Ethiopië! Het klimaat: onder ons gezegd en gezwegen Weer > 3 e graad > lesmateriaal > moderatorkaart Verenigde Staten: Vergeet niet: je bent er vooral voor de mensen van de Verenigde Staten! Zorg er vooral voor

Nadere informatie

Gemeenten krijgen vanaf 2015 veel meer verantwoordelijkheid:

Gemeenten krijgen vanaf 2015 veel meer verantwoordelijkheid: 2 juni 2014 Sociaal Domein Gemeenten krijgen vanaf 2015 veel meer verantwoordelijkheid: Jeugdzorg, AWBZ-begeleiding naar Wmo, Participatiewet. Samenhang met ontwikkelingen Publieke Gezondheidszorg en Passend

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN

VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN E-BLOG VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN in samenwerken Je komt in je werk lastige mensen tegen in alle soorten en maten. Met deze vier verbluffend eenvoudige tactieken vallen

Nadere informatie

Bij zorgen over de ontwikkeling of het gedrag van uw kind van 0-7 jaar. Integrale Vroeghulp Regio Arnhem, Nijmegen en Tiel

Bij zorgen over de ontwikkeling of het gedrag van uw kind van 0-7 jaar. Integrale Vroeghulp Regio Arnhem, Nijmegen en Tiel Bij zorgen over de ontwikkeling of het gedrag van uw kind van 0-7 jaar. ONS KIND ONTWIKKELT ZICH ANDERS. ER KLOPT IETS NIET, MAAR WAT? IK MAAK ME ZORGEN OVER ONS KIND, MET WIE KAN IK DIE DELEN? Onze jongste

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Inleiding. onder je nagels vandaan halen. De kloof met je omgeving

Inleiding. onder je nagels vandaan halen. De kloof met je omgeving Inleiding Huilbaby s. Zeg maar gerust: krijsbaby s. Ze bestaan al sinds mensenheugenis, maar vreemd genoeg tobben kersverse ouders er vandaag de dag nog vaak hetzelfde mee als vroeger. Dit boek is geschreven

Nadere informatie

Evoluon 4 februari 2014

Evoluon 4 februari 2014 Evoluon 4 februari 2014 wie? René Kerkwijk, kwartiermaker WIJeindhoven storytelling casus overlast kleine casus boos! politieke besluitvorming Twee werelden (2009) Eindhoven de sociaalste (2012) nagenoeg

Nadere informatie

KIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING

KIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING 1. DE HERSENEN 1.1 HOE ZIEN HERSENEN ERUIT? VRAAG WIE KAN VERTELLEN WAT HERSENEN ZIJN? VRAAG HEBBEN KINDEREN KLEINERE HERSENEN DAN GROTE MENSEN? 1.2 WANNEER GEBRUIK JE ZE?

Nadere informatie

! LERAREN HANDBOEK!!! 1e Editie, 2014

! LERAREN HANDBOEK!!! 1e Editie, 2014 LERAREN HANDBOEK 1e Editie, 2014 1. Je eerste Workshop Om te beginnen In dit Leraren Handboek vind je een paar tips en tricks die je kunnen helpen bij het voorbereiden van je workshop. Als je nog nooit

Nadere informatie

Inspiratiediner Wij in de Wijk. Bora Avric, Senior Adviseur Movisie

Inspiratiediner Wij in de Wijk. Bora Avric, Senior Adviseur Movisie Inspiratiediner Wij in de Wijk Bora Avric, Senior Adviseur Movisie 6/23/2014 Sportquiz Vraag 1: Hoeveel procent van de Nederlanders sport minimaal 1 x per maand? 64% of 75 % Sportquiz Vraag 1: Hoeveel

Nadere informatie

Uitleg boekverslag en boekreclame

Uitleg boekverslag en boekreclame Uitleg boekverslag en boekreclame groep 7 schooljaar 2015-2016 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave Stap 4: Inhoud boekverslag

Nadere informatie

Ik heb hulp en ondersteuning thuis

Ik heb hulp en ondersteuning thuis Ik heb hulp en ondersteuning thuis Wat verandert er in 2015? Voor mensen vanaf 18 jaar die ondersteuning krijgen vanuit de AWBZ Meestal kunt u met hulp van familie of buren uw leven prima organiseren.

Nadere informatie

Jaarplan ASVZ 2016 Zorg pakken we samen aan

Jaarplan ASVZ 2016 Zorg pakken we samen aan Jaarplan ASVZ 2016 Zorg pakken we samen aan Jaarplan ASVZ 2016 eenvoudige versie Dit is het jaarplan van ASVZ. Hierin schrijft ASVZ op wat we in 2016 gaan doen, en wat beter of anders kan in de zorg. Het

Nadere informatie

Hulp en informatie om huiselijk geweld te stoppen. Help jezelf. Help de ander. 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut. www.huiselijkgeweldhollandsmidden.

Hulp en informatie om huiselijk geweld te stoppen. Help jezelf. Help de ander. 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut. www.huiselijkgeweldhollandsmidden. Hulp en informatie om huiselijk geweld te stoppen Help jezelf. Help de ander. 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut www.huiselijkgeweldhollandsmidden.nl Huiselijk geweld stopt nooit vanzelf Misschien wil je

Nadere informatie

zondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar

zondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar Gemeente van de Heer Jezus Christus, Jongeren, ouderen, kinderen van God, Zoals ik voor de lezing al gezegd heb; het gaat vanmorgen niet over trouwen of getrouwd zijn, dat is alleen een voorbeeld verhaal.

Nadere informatie

Participatieverslag Nieuw & Anders

Participatieverslag Nieuw & Anders Participatieverslag Nieuw & Anders Op 26 en 31 maart vonden twee bijeenkomsten plaats met de titel Nieuw & Anders plaats. Twee bijeenkomsten die druk bezocht werden door vrijwilligers, verenigingen en

Nadere informatie

Wanneer ze op het schoolplein rond keek, dan zag ze dat sommige kinderen blij waren en andere kinderen verdrietig.

Wanneer ze op het schoolplein rond keek, dan zag ze dat sommige kinderen blij waren en andere kinderen verdrietig. Ik wil sjoelemo (Sjoelen en uiten van emoties en gevoelens met kinderen tot ± 12 jaar) Een verhaaltje om in de klas voor te lezen. Een oefening om te doen in het gezin. Dit verhaaltje gaat over gevoelens;

Nadere informatie

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les 8 Inhoud 1 Eenzaam De Soms ben je alleen en vind je dat fijn. Als alleen zijn niet prettig aanvoelt, als je niet in je eentje wilt zijn, dan voel je je eenzaam. In deze leren de leerlingen het verschil

Nadere informatie

centrum voor verstandelijke beperking en psychiatrie SAMEN ZORGEN DAT HET BETER GAAT!

centrum voor verstandelijke beperking en psychiatrie SAMEN ZORGEN DAT HET BETER GAAT! centrum voor verstandelijke beperking en psychiatrie SAMEN ZORGEN DAT HET BETER GAAT! De Swaai is een samenwerking tussen GGZ Friesland en Talant en biedt jongeren met zowel een verstandelijke beperking

Nadere informatie

De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal!

De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! Hé hoi, hallo! Ik zal me even voorstellen. Ik ben Bloem. Bloem van Plastic. Maar je mag gewoon Bloem zeggen. Wow! Wat goed dat jullie even

Nadere informatie

Op bezoek. bij Sam op de Intensive Care

Op bezoek. bij Sam op de Intensive Care Op bezoek S bij Sam op de Intensive Care Hoi, ik ben Sam en ik lig op de Intensive Care S Ik heb een fotoboekje gemaakt. Zo kun je alvast zien waar ik ben en wat iedereen op de afdeling doet. Natuurlijk

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,

Nadere informatie

Colofon: Inge Bramsen, Kees Willemse, Chris Kuiper & Mieke Cardol, Kenniscentrum Zorginnovatie van Hogeschool Rotterdam, 2015.

Colofon: Inge Bramsen, Kees Willemse, Chris Kuiper & Mieke Cardol, Kenniscentrum Zorginnovatie van Hogeschool Rotterdam, 2015. Colofon: Mijn Pad is gemaakt door Inge Bramsen, Kees Willemse, Chris Kuiper & Mieke Cardol (2015), Lectoraat Disability Studies; Diversiteit in Participatie, Kenniscentrum Zorginnovatie van Hogeschool

Nadere informatie