Hasselt, 9 december Klimaatverandering & Duurzame energie
|
|
- Alfred van der Meer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Hasselt, 9 december 2014 Klimaatverandering & Duurzame energie Aviel Verbruggen Gewoon hoogleraar UAntwerpen IPCC Aviel Verbruggen 1
2 Structuur gesprek 1. Energie als substraat van beschaving 2. Energie: hoofdrolspeler klimaatverandering 3. Olie te weinig of te veel? 4. Atoomenergie: vriend of vijand? 5. Noodzakelijke ommekeer * verkijk niet de laatste kans 2
3 Welke energie voor welke ontwikkeling? Heden Toekomst Mondiale Duurzame Ontwikkeling $ rijk $$ rijker $$$ rijkst American Dream Fossiele energie & Atoomenergie Hernieuwbare Energie Energie efficiëntie 3
4 Misfits energiesysteem ontwikkeling Mondiale Duurzame Ontwikkeling $ rijk $$ rijker $$$ rijkst American Dream Fossiele energie & Atoomenergie Herniewbare Energie Energie efficiëntie 4
5 ENERGIE: kern van het probleem 1. Mensen 7 miljard (2012) 2. Welvaart Triljoen $US/jaar (2012) 3. Fossiele brandstof 11 miljard toe /jaar (2013) steenkolen, aardolie, gas Gasvormig zwerfvuil 50 miljard ton/jaar broeikasgassen 4. Atoomstroom 2% eindgebruik energie Afval voor eeuwig Accidenten Atoomwapens 5
6 Duurzame energie afgeknot DOMPER: ONDUURZAME, WELKE FRAUDULEUS energie GEPRIJSDE, is Duurzaam? FOSSIELE & ATOOM BRANDSTOFFEN Menselijke Warmte & Kracht Vrije Energie in de omgeving Warmte & Kracht Licht & Lucht Oogsten van Energiestromen in de omgeving Warmte & Kracht 6
7 Piekolie Mondiale opwarming +2 C, +3 C, +4 C Aanbod Piek +3 C Aanbod Piek +4 C Gb/yr Olie gebruik Vraag Piek +2 C Voorbije Olie gebruik 2013 Tijd Years 7
8 Atoomenergie duurzaam? Ecologisch inpasbaar? Onuitputtelijk? Veilig & gezond? Globaal toepasbaar? Economisch correct? Democratisch? Participatief? Uitstoot CO 2 is gering Uitstoot edelgassen Radioactiviteit, afval, accidenten Kweekreactoren mislukt Fusie is niet haalbaar (voor 2100) Radioactiviteit; verlies van leefwereld Kapitaal & technologisch intensief Proliferatie (b.v. Israël, Iran, enz.) Afwenteling risico s (onverzekerbaar) Negatieve leercurve (stijgende kosten) Veilig genoeg is onbetaalbaar Afwijzing door risico-bewuste burgers Technocratische besluitvorming 8
9 Risico analyse /weging /aanvaarding Risico analyse: technische taak Goede uitvoering vereist het vatten van ruimte & tijd onzekerheid, onwetendheid onomkeerbaarheid Uitgevoerde studies: myoop, vertekend Studie van fictieve situaties Focus op menselijke morbiditeit/mortaliteit Doorspekt met aannames & waarde-oordelen Risico weging is persoonsgebonden Risico aanvaarding als maatschappelijk proces 9
10 Risico s Maatschappelijk samengevat 1. Normatief, top-down: VOORZORG PRINCIPE * bepaalde daden voorkomen, inperken omwille van de onvatbaarheid van de kwesties, gevolgen, over atoomenergie 2. Positief, bottom-up: VERZEKERINGEN * Principe: NU baten opgeven om mogelijks hoge kosten IN DE TOEKOMST te vermijden * Gespecialiseerde, mondiaal geïntegreerde instituten balanceren en beheren uw, mijn, en hun risico s * Vrijwillig of Verplicht verzekeren? Verplicht als iemand s activiteit onomkeerbaar grote schade kan veroorzaken voor (vele) anderen 10
11 Risico s: atoomenergie onverzekerbaar Juist Atoomrisico s verwaarloosbaar? Vals Volledig verzekerbaar Maatregelen: ontruim 30km zones De mondiaal gespecialiseerde ondernemingen weigeren hoge premies voor het dekken van verwaarloosbare risico s Is de burger die atoomrisico s weigert dan irrationeel? Rationeel en ethisch = verplicht volledig verzekeren = stop het atoomavontuur 11
12 Atoom vs. Hernieuwbare Energie andere vraag andere dekking MW Expansief Gebruik Elektrisch vermogen (kw) MW Efficiënt Gebruik Elektrisch Vermogen (kw) Hernieuwbare productie Nucleaire basislast productie Tijd uren uren Tijd 12
13 Atoom vs. Hernieuwbare Energie (2/4) andere netten Piramidaal Multilateraal 13
14 Atoomenergie: een dood paard Atoomenergie: post WO-2 fetisj Heraut-Architect van de naoorlogse energie obesitas Industriestaten hebben alle middelen ingezet om atoomenergie leefbaar te maken Verhouding Resultaat/Middelen is zeer pover Geen beterschap: blijvende risico s & stijgende kosten Opgewarmde kost: Atoomrisico s verwaarloosbaar - mensen moeten rationeel zijn en ze aanvaarden Mastodont centrales (1700 MW), veel eenheden op één plek, serie productie anders te duur (IEA) Atoomproblemen in de grond stoppen, later oplossen met technieken die er niet zijn GEN-III+, GEN-IV, GEN-V newspeak 14
15 Politiek Atoomraadsel ATOOM MISKLEUN Techniek Economie Veiligheid Milieu Democratie PERCEPTIE E = mc 2 goedkoop nodig Propaganda pin 15
16 De noodzakelijke ommekeer RADICAAL = Duurzame Ontwikkeling REDELIJK = Dringend & Drastisch Anders Verbouw de energiewereld de beschaving volgt Geen energie Pantheon : alleen efficiëntie & zon Maak onduurzame energieconcerns irrelevant Verbouw de welvaart: wat+hoeveel tegen welke prijs? Geen nieuwe mens experimenten; eigenbelang zwaartekracht (houdt de dingen op hun plaats) Stop de huidige oplossingen, gidsen, taal, 16
17 Doorbreek patstelling in klimaatbeleid = Ieder land verbetert continu op drie vlakken Energie uit zon, wind, water, bio Meer welvaart met minder brandstof Energie/koolstof Prijszetting Enige duurzame optie, indien betaalbaar voor iedereen Efficiënte energiesystemen zijn betaalbaar Afslanken geval per geval met gedoseerde heffingen Stuwkracht nodig 17
18 Financiële stuwkracht via budgetombouw Klimaat-goede dingen Klimaat-slechte dingen Heffingen, toeslagen, taksen B1- B2+ Subsidies, steun, B3+ B4- Per land jaarlijks meetbaar = (B2+B3) (B1+B4) 18
19 Wie zet de hogere energieprijzen? TWEE KEER BETALEN Meer en vuilere brandstoffen Uitdagingen Acties Atmosferische koolstof overlast $$$$$ Minder brandstoffen Meer Efficiëntie & Hernieuwbare E. Hogere eindprijzen voor brandstoffen $$$ Hogere markt /monopolie prijzen WIE zet de hogere prijzen? WIE ontvangt de inkomsten? BUDGET OMBOUW 19
20 Verkeken kans ( ):: fatwa tegen energieheffingen Mio TOE Groei scenarios Energie gebruik Overcapaciteit Efficiëntie scenario Jaar 20
21 Meer weten? Boek (Nl.) Website (English) 21
22 Mensen zoals wij Mensen zoals wij zijn van nature Goed-gelovig (gebakken lucht is van alle tijden) Gemoed-rustig Alert Gemak-zuchtig Aktief Onweerstaanbaar als het tij keert Niemand kan de situatie alleen veranderen Samenwerken; Sociale dilemma s overwinnen Politiek & bestuur zijn cruciaal, maar politici banaal Mensen veranderen niet Ze veranderen de manier van samenwerken, politiek & bestuur 22
23 Belangen zoals zij Energiebelangen Internationaal: olie, gas, kolen Europees: elektriciteit Concentreren bezit, macht, kennis, invloed Domineren politiek & bestuur Media aan de leiband Gedoogcoalities Welkom in het energie Pantheon Gun de kruimels aan de sukkels Helen zolang stelen kan 23
24 Nucleair Forum Saatchi&Saatchi 1. Schep verwarring Niemand weet het goed, wij niet, jij niet, wie wel? Niets aan de hand dus onafhankelijke experts overbodig Tegen is dom: hoe kan je tegen iets zijn dat je niet weet Voor of Tegen is persoonlijke smaak zoiets als voetbal supporters of Pepsi/Coca; wees tolerant! 2. Flirt met hernieuwbare energie 3. Kies nederige slogan Kernenergie is niet dé oplossing, maar er is geen oplossing zonder kernenergie 4. Lijm virtuele aanhang: Voor atoom is al wie niet expliciet Tegen is, de zwijgende meerderheid dus 5. Silence opponents Geen debat, geen publiek forum Controleer de media 6. Zwijg over de feiten 7. Vlucht als Fukushima brandt 24
25 Perspoespassoep De gewone mens als maatstaf Iedereen over alles even belangrijk, tenzij BVs Vandaag telt [gisteren is voorbij; morgen is veraf] Vooroordeel wordt inzicht Nabije korte-termijn eigenbelang > gemeenschap Voor of Tegen simplisme als infokader Kennisdodend (de aarde is rond én plat) Geen verdiepend leerproces Geen kritische analyse van de politiek Voorbeelden De Standaard vertaalt selectief the Guardian De Morgen koestert nucleaire prietpraat 25
26 De atoomballon doorprikt door De atoomlobby zelf: atoomcatastrofe in Europa? Mensen zoals wij heroveren de media en de democratie Hier & Nu voor de Toekomst & Wereld Alert & Aktief verantwoordelijk Alternatief gekend: Duurzame Ontwikkeling versta & verkondig de volle betekenis verover de hefbomen van kennis & beslissing verdrijf energielobby als overbodig, irrelevant 26
Kaaitheater Brussel Masereel fonds 19 mei Aviel Verbruggen Gewoon hoogleraar; auteur IPCC
Kaaitheater Brussel Masereel fonds 19 mei 2011 atoomenergie feiten democratie schijn Aviel Verbruggen Gewoon hoogleraar; auteur IPCC www.avielverbruggen.be 1 Opbouw Atoomenergie Feiten Déjà vu (3x) Vijand
Nadere informatieKLIMOS-workshop Brussel, 12 februari 2014. De energietoekomst in het zuiden in het kader van duurzame ontwikkeling
KLIMOS-workshop Brussel, 12 februari 2014 De energietoekomst in het zuiden in het kader van duurzame ontwikkeling Aviel Verbruggen Gewoon hoogleraar UAntwerpen IPCC 1997-2014 www.avielverbruggen.be Aviel
Nadere informatieKalken, Davidsfonds 27 november Atoomenergie is geen deel van een koolstofvrije elektriciteitsvoorziening
Kalken, Davidsfonds 27 november 2016 Atoomenergie is geen deel van een koolstofvrije elektriciteitsvoorziening Aviel Verbruggen Emeritus gewoon hoogleraar UAntwerpen IPCC 1997-2014 www.avielverbruggen.be
Nadere informatieVVSG Energiedag Lokale Besturen Antwerpen, 26 oktober 2011. Klimaat & Energie: lokale aanpak van een mondiaal probleem
VVSG Energiedag Lokale Besturen Antwerpen, 26 oktober 2011 Klimaat & Energie: lokale aanpak van een mondiaal probleem Aviel Verbruggen Gewoon hoogleraar, auteur IPCC www.avielverbruggen.be Aviel Verbruggen
Nadere informatieStella Maris Merksem 25 april 2017 Energie Klimaat Uitdagingen & Aanpak
Stella Maris Merksem 25 april 2017 Energie Klimaat Uitdagingen & Aanpak Aviel Verbruggen Emeritus gewoon hoogleraar UAntwerpen www.avielverbruggen.be 1 Structuur lezing Deel 1: fysisch kader Deel 2: gemene
Nadere informatieBiomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie
Biomassa Pilaar in de energietransitie en Uitgangspunt voor de biobased economie Klimaatverandering: onze uitdaging Onze opdracht om er snel en écht iets aan te gaan doen Overeenstemming: er moet wat gebeuren!
Nadere informatieGarant-Uitgevers 15 februari De politieke economie van de energietransitie
Garant-Uitgevers 15 februari 2017 De politieke economie van de energietransitie Aviel Verbruggen Emeritus gewoon hoogleraar UAntwerpen www.avielverbruggen.be Verbruggen, A., Laes, E., 2015. Sustainability
Nadere informatieDe Energiezuinige Wijk - De opdracht
De Energiezuinige Wijk De Energiezuinige Wijk De opdracht In deze opdracht ga je van alles leren over energie en energiegebruik in de wijk. Je gaat nadenken over hoe jouw wijk of een wijk er uit kan zien
Nadere informatieProf. Jos Uyttenhove. E21UKort
Historisch perspectief 1945-1970 Keerpunten in de jaren 70 oliecrisis en milieu Tsjernobyl (1986) ramp door menselijke fouten Kyoto protocol (1997) (CO 2 en global warming problematiek) Start alternatieven
Nadere informatieWereldwijde uitstoot CO2 dit jaar
1 van 5 7-12-2018 06:32 volkskrant.nl Wereldwijde uitstoot CO2 dit jaar weer toegenomen 6-8 minuten IJsklif in West-Groenland. Beeld Credit: Sarah Das / Woods Hole Oceanographic Institution De stijging
Nadere informatie1 Nederland is nog altijd voor 92 procent afhankelijk van fossiele brandstoffen
achtergrond Afscheid van fossiel kan Klimaatverandering is een wereldwijd probleem. Energie(on)zekerheid ook. Dat betekent dat een transitie naar een veel duurzamere economie noodzakelijk is. Het recept
Nadere informatieEnergieverzorging Nederland
Energieverzorging Nederland Naar een Duurzame Samenleving (VROM) Vanuit een internationaal geaccordeerde basis voor 2050 Standpunt Nederlandse overheid : 100% CO2 -reductie Standpunt van de G8: 80 % CO2
Nadere informatieWORLD ENERGY TECHNOLOGY OUTLOOK 2050 (WETO-H2) KERNPUNTEN
WORLD ENERGY TECHNOLOGY OUTLOOK 2050 (WETO-H2) KERNPUNTEN In het kader van de WETO-H2-studie is een referentieprognose van het wereldenergiesysteem ontwikkeld samen met twee alternatieve scenario's, een
Nadere informatieOverzicht lessenserie Energietransitie. Lessen Energietransitie - Thema s en onderwerpen per les.
1 Lessen Energietransitie - Thema s en onderwerpen per les. 2 Colofon Dit is een uitgave van Quintel Intelligence in samenwerking met GasTerra en Uitleg & Tekst Meer informatie Kijk voor meer informatie
Nadere informatieElektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto
Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto Bron 1: Elektrische auto s zijn duur en helpen vooralsnog niets. Zet liever in op zuinige auto s, zegt Guus Kroes. 1. De elektrische auto is in
Nadere informatieBeersel wekt op. Klimaatneutraal Beersel 2040?
Klimaatneutraal Beersel 2040? 2013-2014: participatief traject 100 acties voor klimaatplan 2014-2015: inspelen op bestaande initiatieven en acties 2017-2018: Beersel wekt op De zon is van iedereen Zonnelaan
Nadere informatieEnergie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 2030
IP/3/661 Brussel, 12 mei 23 Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 23 In 23 zal het wereldenergieverbruik verdubbeld zijn; fossiele brandstoffen, voornamelijk
Nadere informatieTraject naar een lange termijnvisie voor het energiebeleid
Traject naar een lange termijnvisie voor het energiebeleid Lieven Van Lieshout Econext 8 april 203 Uitdagingen van het energiebeleid Bron: IEA, WEO 202 2 Uitdagingen van het energiebeleid Bron : EC, Impact
Nadere informatie30/01/2012. Wat denk jij over. Wat gebeurt er?
Kraak je energiekosten Wat denk jij over klimaat en energie 2 Flauwekul. Opwarming van de aarde Mijn probleem niet, maar die van de volgende generatie. Bekommerd! Ik wil mee m n steentje bijdragen zodat
Nadere informatieLessenserie Energietransitie
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Thema s en onderwerpen Overzicht Lessenserie Energietransitie Thema s en onderwerpen per les De zoektocht naar voldoende energie voor de komende generaties is één van de belangrijkste
Nadere informatieDuurzame biomassa. Een goede stap op weg naar een groene toekomst.
Duurzame biomassa Een goede stap op weg naar een groene toekomst. Nuon Postbus 4190 9 DC Amsterdam, NL Spaklerweg 0 1096 BA Amsterdam, NL Tel: 0900-0808 www.nuon.nl Oktober 01 Het groene alternatief Biomassa
Nadere informatieLes Kernenergie. Werkblad
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Kernenergie Werkblad Les Kernenergie Werkblad Wat is kernenergie? Het Griekse woord atomos betekent ondeelbaar. Het woord atoom is hiervan afgeleid. Ooit dachten wetenschappers
Nadere informatieBeleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu
Beleggen in de toekomst de kansen van beleggen in klimaat en milieu Angst voor de gevolgen? Stijging van de zeespiegel Hollandse Delta, 6 miljoen Randstedelingen op de vlucht. Bedreiging van het Eco-systeem
Nadere informatieVragen voor burgers die deelnemen aan WWViews
Vragen voor burgers die deelnemen aan WWViews WWViews C/o The Danish Board of Technology Antonigade 4 DK-1106 Copenhagen K Denemarken Tel +45 3332 0503 Fax +45 3391 0509 wwviews@wwviews.org www.wwviews.org
Nadere informatieInvesteren in energie efficiëntie van gebouwen
KDG studiedag Van constant naar variabel debiet Antwerpen, 11 september 2013 Investeren in energie efficiëntie van gebouwen Aviel Verbruggen, Universiteit Antwerpen www.avielverbruggen.be Verbruggen, A.,
Nadere informatie19 de Isolatiedag Slimme gebouwen Slimme isolatie- en energieprestatie. Antwerpen, 12 februari 2019
19 de Isolatiedag Slimme gebouwen Slimme isolatie- en energieprestatie. Antwerpen, 12 februari 2019 Van een energieverslindend naar een propere energie producerend gebouwenpark. Wat zijn de zinvolste randvoorwaarden?
Nadere informatieWaterstof. Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie
Waterstof Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie Jörg Gigler & Marcel Weeda TKI Nieuw Gas Waterstofbijeenkomst
Nadere informatieTekst lezen en vragen stellen
Tekst lezen en vragen stellen 1. Om een tekst goed te begrijpen is het erg belangrijk om een tekst actief te lezen. In de uitleg lees je hoe je dat moet doen. Als je actief leest, dan: - controleer je
Nadere informatiePrioriteiten op energiegebied voor Europa Presentatie door de heer J.M. Barroso,
Prioriteiten op energiegebied voor Europa Presentatie door de heer J.M. Barroso, Voorzitter van de Europese Commissie, voor de Europese Raad van 22 mei 2013 Nieuwe omstandigheden op de wereldwijde energiemarkt
Nadere informatiePeiling Kernenergie. December 2011
Peiling Kernenergie December 2011 INDEX Peiling Kernenergie December 2011 1 Kernenergie : een kritische maar genuanceerde blik 2 Kernenergie : Het hart zegt vaak neen 3 maar het verstand zegt ja 4 De Perceptie
Nadere informatieOpenbare verlichting in Avelgem
Openbare verlichting in Avelgem Lut Deseyn Schepen van Milieu Lut.deseyn@avelgem.be 1. Inleiding 2. Duiding 2. Het project 3. Kosten en Besparing 5. Opvolging en evaluatie 6. Conclusie 7. Vragen Agenda
Nadere informatieCommuniceren over wetenschap. Geert Vanpaemel KU Leuven
Communiceren over wetenschap Geert Vanpaemel KU Leuven 1. Inleiding 2. Algemene aanpak 3. Tips & Tricks Negatieve berichtgeving Naamgeving pesticiden, herbiciden, insecticiden, biociden Onvoorziene ecologische
Nadere informatie16% Energie van eigen bodem. 17 januari 2013
16% Energie van eigen bodem 17 januari 2013 Inhoud Klimaatverandering Energie in Nederland Duurzame doelen Wind in ontwikkeling Northsea Nearshore Wind Klimaatverandering Conclusie van het IPCC (AR4, 2007)
Nadere informatieLatijns-Amerika aarzelt over hernieuwbare energie zaterdag, 15 augustus 2015 12:30
Waterkrachtcentrale's vormen een belangrijke energiebron in Zuid-Amerka, zoals hier bij de Itaipudam, een Braziliaans-Paraguyaanse stuwdam in de rivier de Paraná op de grens van de Braziliaanse staat Paraná
Nadere informatieOnze energievoorziening in feiten: mythes, nieuwtjes en kansen
Onze energievoorziening in feiten: mythes, nieuwtjes en kansen Heleen de Coninck, 13 september 2011 Energieonderzoek Centrum Nederland Grootste energieonderzoekcentrum van Nederland Missing link tussen
Nadere informatieDE OPMAAK VAN EEN SEAP VOOR DE GEMEENTE KLUISBERGEN KLIMAATTEAM 1 12.10.2015
DE OPMAAK VAN EEN SEAP VOOR DE GEMEENTE KLUISBERGEN KLIMAATTEAM 1 12.10.2015 Agenda Welkom door de Schepen Lode Dekimpe Inleiding SEAP door Kim Rienckens (provincie Oost-Vlaanderen) Nulmeting en uitdagingen
Nadere informatieInpassing van duurzame energie
Inpassing van duurzame energie TenneT Klantendag Erik van der Hoofd Arnhem, 4 maart 2014 doelstellingen en projecties In de transitie naar duurzame energie speelt duurzame elektriciteit een grote rol De
Nadere informatieOnze energievoorziening in feiten: mythes, nieuwtjes en kansen. Heleen de Coninck, 13 september 2011
Onze energievoorziening in feiten: mythes, nieuwtjes en kansen Heleen de Coninck, 13 september 2011 Energieonderzoek Centrum Nederland Grootste energieonderzoekcentrum van Nederland Missing link tussen
Nadere informatieTechnisch-economische scenario s voor Nederland. Ton van Dril 20 mei 2015
Technisch-economische scenario s voor Nederland Ton van Dril 20 mei 2015 Overzicht Energieplaatje in historisch perspectief Hoeveel en hoe gebruiken we energie? Wat gebeurt er met verbruik en uitstoot
Nadere informatieKernenergie. kernenergie01 (1 min, 22 sec)
Kernenergie En dan is er nog de kernenergie! Kernenergie is energie opgewekt door kernreacties, de reacties waarbij atoomkernen zijn betrokken. In een kerncentrale splitst men uraniumkernen in kleinere
Nadere informatieEconomische aspecten Kernenergie
Economische aspecten Kernenergie Den Haag, 9 november 2007 KIVI Symposium Job van Roijen Essent Business Development Inleiding Een aantal voor utilities relevante elementen worden besproken Deze worden
Nadere informatieDiscussie over voor- en nadelen van windenergie
Argumenten in het maatschappelijke debat en de politieke besluitvorming rondom wind op zee Mogelijkheden en beperkingen van MKBA s 04/11/2014, KIVI, Den Haag Discussie over voor- en nadelen van windenergie
Nadere informatieEconomen Noels en Verbruggen over energie en klimaat
Economen Noels en Verbruggen over energie en klimaat Aagje2 7 n o v e m b e r 2 0 0 8 1 1 : 5 0 B r o n w w w. i n d y m e d i a. b e Met De wereld om zeep? luidde de boekenbeurs op 11/11 een apocalyptische
Nadere informatieHet Actuele Salon 23 april 2017 Prosumenten in de energiesector in tijden van transitie
Het Actuele Salon 23 april 2017 Prosumenten in de energiesector in tijden van transitie Aviel Verbruggen Emeritus gewoon hoogleraar UAntwerpen www.avielverbruggen.be 1 Energie overal en altijd en onszelf
Nadere informatieHet Energiebeleid van komende jaren. dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten
Het Energiebeleid van komende jaren dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten Opbouw Ambities en hoofdlijnen Ontwikkelingen in het energieveld Keuzes van het kabinet Ambitie Regeerakkoord: 1. Minder
Nadere informatieDe Drievoudige Bottom Line, een noodzakelijke economische innovatie
De Drievoudige Bottom Line, een noodzakelijke economische innovatie Feike Sijbesma, CEO Royal DSM In de loop der tijd is het effect van bedrijven op de maatschappij enorm veranderd. Vijftig tot honderd
Nadere informatieBouwstenen voor een nieuw energiebeleid. De uitdagingen in het energiebeleid. CD&V voorzitter Jo Vandeurzen
Bouwstenen voor een nieuw energiebeleid De uitdagingen in het energiebeleid CD&V voorzitter Jo Vandeurzen CD&V-studiedag, Vlaams Parlement 29 april 2006 Als ik zeg dat onze moderne westerse samenleving
Nadere informatieNa aardgas komt zonneschijn
Economisch Bureau Na aardgas komt zonneschijn Hans van Cleef, sr. sectoreconoom energie 17 november 2016 @hansvancleef De uitdagende overgang naar een duurzame energievoorziening Mondiaal Europees Nederland
Nadere informatieEEN. De feiten op een rij! BEWUSTE KEUZE MAKEN VOOR UW NIEUWE HAARD
EEN De feiten op een rij! BEWUSTE KEUZE MAKEN VOOR UW NIEUWE HAARD De nieuwste generatie gashaarden zijn praktisch, mooi, duurzaam en klaar voor de toekomst! Met de huidige discussies kunt u zich afvragen
Nadere informatieWindenergie in Wijk bij Duurstede
Windenergie in Wijk bij Duurstede J.H. Fred Jansen Nationaal Kritisch Platform Windenergie (NKPW) www.nkpw.nl Bruto opbrengst windenergie in Nederland en Wijk bij Duurstede Netto opbrengst Geluid windturbines
Nadere informatieErvaar het duurzame comfort van het nieuwe verwarmen met de Daikin Intergas Hybride.
minimaal 50% minder co 2 -uitstoot door halvering van uw gasverbruik Ervaar het duurzame comfort van het nieuwe verwarmen met de Daikin Intergas Hybride. Verwarm uw huis zoals u altijd gedaan heeft. Maar
Nadere informatieSchaliegas in Nederland: op zoek naar draagvlak!
Schaliegas in Nederland: op zoek naar draagvlak! Presentatie bewonersavond De Mortel Frank de Boer Eindhoven, donderdag 23 oktober 2014 1 Profiel Cuadrilla Engels bedrijf, opgericht in 2007 Specialist
Nadere informatie2013 breekt klimaatrecords: wetenschappers vragen dringend meer emissiereducties
Veerle Solia Van: BBL - Beleidsbabbel Verzonden: vrijdag 12 september 2014 11:55 Aan: BBL - Beleidsbabbel Onderwerp: Kerncentrales langer openhouden is een schijnoplossing Kan je
Nadere informatieMark Frequin. Voormalig Directeur-Generaal Energie en Telecom Ministerie van Economische Zaken
Mark Frequin Voormalig Directeur-Generaal Energie en Telecom Ministerie van Economische Zaken Energiebeleid: van context tot acties. Mark Frequin Rijks Universiteit Groningen Inhoud 1. Context 2. Richting
Nadere informatieEnergie Rijk. Lesmap Leerlingen
Energie Rijk Lesmap Leerlingen - augustus 2009 Inhoudstafel Inleiding! 3 Welkom bij Energie Rijk 3 Inhoudelijke Ondersteuning! 4 Informatiefiches 4 Windturbines-windenergie 5 Steenkoolcentrale 6 STEG centrale
Nadere informatieASPIRAVI. Windpark Haaltert
ASPIRAVI Windpark Haaltert SAMEN GEDREVEN DOOR DE WIND WINDPARK HAALTERT Windpark Haaltert: Projectlocatie Projectkenmerken Timing van de werken Investeer mee via Aspiravi Samen cvba Aankoop van groene
Nadere informatieToelichting infopaneel energie
Inleiding Waarom zouden we voor hernieuwbaar energie gaan? De 3 begrippen die bij transitie aan bod zijn gekomen sluiten volledig aan bij het gebruik van hernieuwbare energie. 1 Om ons milieu te sparen
Nadere informatieZonder kernenergie of fossiel, kan dat? Frans Rooijers directeur CE Delft
Zonder kernenergie of fossiel, kan dat? Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige
Nadere informatieDuurzaamheid. Openbare wijkraad vergadering 15 nov 2018
Duurzaamheid Openbare wijkraad vergadering 15 nov 2018 Duurzaamheid Duurzaamheid Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van de toekomstige
Nadere informatieLAAT DE WIND WAAIEN
LAAT DE WIND WAAIEN 2019 zal worden herinnerd als het jaar waarin iets veranderde, toen kinderen staakten om volwassenen te vragen actie te ondernemen om klimaatverandering tegen te gaan. Geïnspireerd
Nadere informatieLes Energie besparen LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE. Werkblad
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Energie besparen Werkblad Les Energie besparen Werkblad Stel je voor dat fossiele brandstoffen morgen bijna op zouden zijn. De huizen zouden koud blijven. Er zou geen energie
Nadere informatieFossiele brandstoffen? De zon is de bron!
Energie 5 en 6 3 Fossiele brandstoffen? De zon is de bron! Filmpjes werkblad Doelen Begrippen Materialen Duur De leerlingen: weten dat fossiele brandstoffen hele oude resten van planten zijn. kunnen een
Nadere informatieWat is energie? Als een lichaam arbeid kan leveren bezit het energie Wet van het behoud van energie:
ENERGIE Wat is energie? Als een lichaam arbeid kan leveren bezit het energie Wet van het behoud van energie: energie kan noch ontstaan, noch verdwijnen (kan enkel omgevormd worden!) Energie en arbeid:
Nadere informatieklimaatcasino Stellingenspel
Stelling 1 Dat een klein land als België z n CO 2 -uitstoot terugdringt, helpt niks. De grote landen moeten het doen. Stelling 2 Acties rond de opwarming van het klimaat zijn niet meer nodig omdat iedereen
Nadere informatie4 keer beoordeeld 4 maart Natuurkunde H6 Samenvatting
5,2 Samenvatting door Syb 763 woorden 4 keer beoordeeld 4 maart 2018 Vak Natuurkunde Methode Pulsar Natuurkunde H6 Samenvatting PARAGRAAF 1 Er zijn veel verschillende soorten energie: Bewegingsenergie
Nadere informatieLes Ons gas raakt op
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Ons gas raakt op Werkblad Les Ons gas raakt op Werkblad Aardgas bij Slochteren In 1959 deed de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) in opdracht van de regering een proefboring
Nadere informatieMen gebruikt steeds meer windenergie in Nederland. Er wordt steeds meer windenergie gebruikt in Nederland.
Herhalingsoefeningen De sprong, thema 8 Vocabulaire Oefening 1 Vul het goede woord in. Verander de vorm als dat nodig is. Kies uit: bewegen, bijdragen aan, biologisch, duurzaam, energiebronnen, energierekening,
Nadere informatieDE ROL VAN GAS EN GASINFRASTRUCTUUR IN EEN DUURZAME LEEFOMGEVING. Samen naar een duurzame, betrouwbare en competitieve energiemix
DE ROL VAN GAS EN GASINFRASTRUCTUUR IN EEN DUURZAME LEEFOMGEVING Samen naar een duurzame, betrouwbare en competitieve energiemix DE BELGISCHE ENERGIE- UITDAGING 2 De doelstellingen van het interfederale
Nadere informatieCuraçao Carbon Footprint 2015
Willemstad, March 2017 Inhoudsopgave Inleiding 2 Methode 2 Dataverzameling 3 Uitstoot CO2 in 2010 3 Uitstoot CO2 in 2015 4 Vergelijking met andere landen 5 Central Bureau of Statistics Curaçao 1 Inleiding
Nadere informatieDocentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa)
Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa) Lees ter voorbereiding onderstaande teksten. Het milieu De Europese Unie werkt aan de bescherming en verbetering van
Nadere informatieToets_Hfdst10_BronnenVanEnergie
Toets_Hfdst10_BronnenVanEnergie Vragen Samengesteld door: visign@hetnet.nl Datum: 31-1-2017 Tijd: 11:10 Samenstelling: Geowijzer Vraag: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19,
Nadere informatieBasiscursus Natuur- en Milieueducatie NME in een wereld in verandering
Basiscursus Natuur- en Milieueducatie NME in een wereld in verandering Opdracht Neem 10 minuten de tijd om, samen met je tafelgenoten, na te denken over je eigen beroepspraktijk. Welke belangrijke maatschappelijke
Nadere informatieWerkblad 3. Klimaatconferentie Parijs december 2015
Werkblad 3 Wetenschap versus politiek De tijd loopt! Jean-Pascal van Ypersele, klimatoloog aan de UCL en ondervoorzitter van het Klimaatpanel IPCC van de Verenigde Naties zegt: We moeten volledig stoppen
Nadere informatieDe opwarming van de aarde
De opwarming van de aarde De uitstoot van broeikasgassen als gevolg van het verbranden van fossiele brandstoffen is een wereldwijd probleem. Verhoging van de zeespiegel en extreme weersomstandigheden zijn
Nadere informatieKlimaat vs. Milieu. Een aanzet tot sterkere klimaatcommunicatie
Klimaat vs. Milieu Een aanzet tot sterkere klimaatcommunicatie P. Boussemaere Oostende 3 mei 2019 Klimaat vs. Milieu Een aanzet tot sterkere klimaatcommunicatie De probleemstelling in 15 minuten Welke
Nadere informatieons bin zinnig feb 2019 made in zeeland
ons bin zinnig feb 2019 aanleiding klankbordgroep - duurzaam project - concreet én meetbaar - binnen 5 jaar te realiseren. - energie-balans energie-efficiëntie (duurzame bronnen/besparen) energie-efficiëntie
Nadere informatieSlimme netten voor fossiele centrales. Frans Rooijers directeur
Slimme netten voor fossiele centrales Frans Rooijers directeur Inhoud Energiecentrales maken verlies Slimme netten verbeteren business case Beinvloeden gebruikersgedrag is essentieel, maar moeilijk 2 Energiecentrales
Nadere informatieLerend Netwerk Energie Efficiëntie (STEEEP) Uw energiefactuur ontleed
Lerend Netwerk Energie Efficiëntie (STEEEP) Uw energiefactuur ontleed Wie is Electrabel? Electrabel is een dochteronderneming van GDF SUEZ ENERGY INTERNATIONAL ENERGY EUROPE GLOBAL GAS & LNG INFRA- STRUCTURES
Nadere informatieWetenschapscommunicatie en/of democratisch debat? Pieter Maeseele
Wetenschapscommunicatie en/of democratisch debat? Pieter Maeseele Wie ben ik? Communicatiewetenschappen UA Media, Wetenschap & Democratie Media & Democratie - Evalueren van mate waarin media bijdragen
Nadere informatieBiomassa: brood of brandstof?
RUG3 Biomassa: brood of brandstof? Centrum voor Energie en Milieukunde dr ir Sanderine Nonhebel Dia 1 RUG3 To set the date: * >Insert >Date and Time * At Fixed: fill the date in format mm-dd-yy * >Apply
Nadere informatiePerspectief voor klimaat neutraal en hernieuwbaar gas
Perspectief voor klimaat neutraal en hernieuwbaar gas Aardgas als transitiebrandstof of transitie van een brandstof? Marcel Weeda, ECN AkzoNobel Center, Amsterdam VEMW seminar, 22 april 2016 www.ecn.nl
Nadere informatieDebets b.v. - Stadskanaal vs april PV als alternatief voor wind. Windmolenpark v.s. zonneweide
Windmolenpark v.s. zonneweide Een vergelijking tussen twee opties voor duurzame energieproductie. Door Debets b.v. op verzoek van de gemeente Stadskanaal. Versie: april 2014 1 Inleiding. De gemeente Stadskanaal
Nadere informatieChange. Hoe moet het morgen met de energievoorziening? Document. magazine
Hoe moet het morgen met de energievoorziening? Nederland is verslaafd aan fossiele energie, zeker in vergelijking met landen om ons heen, vertelt Paul Korting, directeur van ECN. Er zijn genoeg scenario
Nadere informatieVooraleer de leerlingen de teksten lezen, worden de belangrijkste tekststructuren overlopen (LB 265).
5.2.1 Lezen In het leerboek krijgen de leerlingen uiteenlopende teksten te lezen. Op die manier worden de verschillende tekstsoorten en tekststructuren nogmaals besproken. Het gaat om een herhaling van
Nadere informatieGroep 8 - Les 3 Restproducten
Leerkrachtinformatie Groep 8 - Les 3 Restproducten Lesduur: 20 minuten (zelfstandig) DOEL De leerlingen weten wat restproducten zijn en welke restproducten horen bij verschillende manieren van energie
Nadere informatiereating ENERGY PROGRESS
reating ENERGY PROGRESS 2012 ENERGIE EN MILIEU: Opwarming van de aarde: Drastische vermindering CO 2 -uitstoot Energie: De energiekosten fluctueren sterk en zullen alleen maar stijgen Behoud van het milieu
Nadere informatieBeheer van energie en broeikasgas
Beheer van energie en broeikasgas binnen de Europese doelstellingen voor 2050 De CONCLUSIES volgen 30 maart 2014 Hebben wij de energie om 2050 schoon te halen? slotcongres 1 Beheer van energie en broeikasgas
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401
Nadere informatie26/05/2009. Financieel Forum 1
26/05/2009 Financieel Forum 1 EEN DUURZAME EUROPESE ENERGIEMARKT: verre mythe of nabije realiteit? Dr. Chris De Groof Directeur-generaal, Electrabel Professor Universiteit Antwerpen 2 I. INTRODUCTIE Het
Nadere informatieJelle Vegt. Naam Medewerker Milieu en Duurzaamheid Stichting Natuur en Milieufederatie Limburg
Eigen duurzame energie Is dat mogelijk? Jelle Vegt Naam Medewerker Milieu en Duurzaamheid Stichting Natuur en Milieufederatie Limburg Waarom zouden we? 2-6-2015 3 2-6-2015 4 2-6-2015 5 Olie en gasvoorraden
Nadere informatieLeveringszekerheid. Wat als morgen het licht uitgaat?
Leveringszekerheid Wat als morgen het licht uitgaat? Inhoudstafel Samenvatting Enkele definities Net voldoende aanbod Leveringszekerheid Wat kunnen wij doen? Wat kan u doen? Conclusie Samenvatting Een
Nadere informatieBegrippen. Broeikasgas Gas in de atmosfeer dat de warmte van de aarde vasthoudt en zo bijdraagt aan het broeikaseffect.
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Informatieblad Begrippen Biobrandstof Brandstof die gemaakt wordt van biomassa. Als planten groeien, nemen ze CO 2 uit de lucht op. Bij verbranding van de biobrandstof komt
Nadere informatieCirculair Congres TKI-BBE Ronald Zwart, Platform Bio-Energie 08 mei 2019
De Toekomst van Bio-energie Circulair Congres TKI-BBE Ronald Zwart, Platform Bio-Energie 08 mei 2019 De Toekomst van Bio-energie Bio-energie is vandaag de belangrijkste bron van hernieuwbare energie in
Nadere informatie28 november 2015. Onderzoek: Klimaattop Parijs
28 november 2015 Onderzoek: Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 45.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek. De uitslag van de
Nadere informatieCaseQuest 2: Kunnen de VS en China zich onttrekken aan een mondiaal klimaatbeleid?
CaseQuest 2: Kunnen de VS en China zich onttrekken aan een mondiaal klimaatbeleid? Door Rik Lo & Lisa Gerrits 15-03-13 Inhoud: Inleiding Deelvraag 1 Deelvraag 2 Deelvraag 3 Deelvraag 4 Hoofdvraag & Conclusie
Nadere informatieFOSSIELE BRANDSTOFFEN
FOSSIELE BRANDSTOFFEN De toekomst van fossiele energiebronnen W.J. Lenstra Inleiding Fossiele energiebronnen hebben sinds het begin van de industriele revolutie een doorslaggevende rol gespeeld in onze
Nadere informatieWat zijn voor Nederland de argumenten voor en tegen CO2-afvang en -opslag (CCS*)?
Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de
Nadere informatieZeespiegelstijging door klimaatverandering
Zeespiegelstijging door klimaatverandering Wat weten we? En wat kunnen we verwachten? De stemming in de media Zeespiegel bij Nederlandse kust vorig jaar hoger dan ooit (NOS) Zeespiegel stijgt steeds sneller
Nadere informatie