gbf G B F Stichting Grafische Bedrijfsfondsen Jaarverslag S C H E F S E N G R A F I B E D R IJ F O N D S

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "gbf G B F Stichting Grafische Bedrijfsfondsen Jaarverslag S C H E F S E N G R A F I B E D R IJ F O N D S"

Transcriptie

1 gbf Stichting Grafische Bedrijfsfondsen Jaarverslag 2006 G R A F I B E D R IJ F O N D S S C H E F S E N G B F

2

3 gbfstichting Grafische Bedrijfsfondsen Jaarverslag e boekjaar ZWAANSVLIET AP AMSTERDAM TELEFOON (020) FAX (020) INTERNET

4

5 Inhoud Profiel GBF 4 Kerncijfers GBF 5 Voorwoord 6 Verslag van de directie 8 Maatschappelijke ontwikkelingen 8 Brancheontwikkelingen 10 Interne ontwikkelingen 12 Financiële positie GBF 15 Personeel en organisatie 16 Kerncijfers aangesloten instellingen 18 Werkgevers 19 Werknemers 19 Premie 19 Uitkeringen 20 Vermogenspositie aangesloten fondsen 20 Beleggingen 23 Jaarrekening Balans per 31 december 2006 na resultaatverdeling 26 Rekening van baten en lasten boekjaar Toelichting behorende tot de jaarrekening Toelichting op de balans 29 Toelichting op de rekening van baten en lasten 31 Accountantsverklaring 33 Bijlagen Bijlage I: aangesloten instellingen, bestuur en directie 35 Bijlage II: commissies en adviseurs 37 Bijlage III: management en OR 38 gbf Jaarverslag 2006 pag. 3

6 Profiel GBF De Grafische Bedrijfsfondsen (GBF) is uitvoerder van pensioenregelingen en andere inkomensgerelateerde producten en diensten. De GBF is al vanaf 1949 actief op deze markt. De grootste opdrachtgever is het Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven (PGB) met circa actieve deelnemers, 2750 werkgevers, gepensioneerden en een belegd vermogen van 9,4 miljard. Het PGB behoort tot de top tien van de Nederlandse bedrijfstak-pensioenfondsen. Voor de grafimedia en gelieerde branches worden verder de VUT- en prepensioenregelingen, spaarloon, levensloop en een aantal andere sociale regelingen verzorgd. Betrokken, professioneel en resultaatgericht Onze opdrachtgevers, aangesloten werkgevers en werknemers kunnen rekenen op een solide en duurzaam beheer van het vermogen, een efficiënte uitvoering van de (pensioen)administratie en een hoogwaardige begeleiding bij de inrichting van beleid en bestuur. Door onze betrokkenheid en professionaliteit willen wij de band met onze klanten blijven versterken waarbij het streven is om relevante benchmarks te verslaan. Voor pensioenbeheer zijn dat de kosten per deelnemer en de klanttevredenheid, voor vermogensbeheer de kosten voor beheer van het vermogen en de outperformance ten opzichte van een vooraf vastgestelde normportefeuille en voor de beleids- en bestuursondersteuning zijn dat afspraken die in het kader van een Service Level Agreement met opdrachtgevers worden gemaakt. Gunstige prijs/kwaliteitverhouding De GBF onderscheidt zich door slagvaardig in te spelen op de wensen van bestuurders en tegelijkertijd korte lijnen te onderhouden naar individuele werkgevers en deelnemers. Dat vertaalt zich in een product- en dienstenaanbod dat past bij de branche met de gewenste mogelijkheden voor flexibilisering en/of individualisering voor ondernemingen en werknemers. De regelingen worden in een gunstige prijs/ kwaliteitverhouding uitgevoerd. Zo liggen de kosten per deelnemer voor het PGB en de kosten voor het vermogensbeheer ruim onder het gemiddelde van bedrijfstakpensioenfondsen en wordt voor wat betreft het rendement op de beleggingen de afgelopen drie jaar structureel boven de benchmark gepresteerd. Strategie Om het niveau van dienstverlening ook op langere termijn te kunnen blijven leveren is schaalvergroting noodzakelijk. De invoering van de nieuwe Pensioenwet en verdergaande professionalisering in het kader van Pension Fund Governance en de Europese regelgeving zullen van uitvoeringsorganisaties forse investeringen vragen. Samenwerking tussen pensioenfondsen en pensioenuitvoerders krijgt daarmee een belangrijke impuls. De GBF wil daarom in overleg met sociale partners het draagvlak voor de combinatie PGB/GBF verbreden en mogelijkheden voor samenwerking verkennen. Gelet op de maatschappelijke en economische ontwikkelingen waarbij traditionele grenzen tussen de grafimedia en gelieerde branches door automatisering en internet vervagen, ligt de focus primair op marktontwikkeling binnen de bedrijfskolom media. Een grotere schaal betekent zowel voor nieuwe als voor bestaande opdrachtgevers een gunstiger omvang voor vermogensbeheer waardoor onder verantwoorde risico s een stabiele outperformance gerealiseerd kan worden. Daarnaast kan dat leiden tot lagere kosten en een breder draagvlak voor investeringen ten behoeve van noodzakelijke innovatie van de dienstverlening. Tot slot moet worden geconstateerd dat schaalvergroting ook de mogelijkheid biedt te concurreren bij het aantrekken en binden van kwalitatief hoogwaardige medewerkers. Dit laatste is gezien de toenemende complexiteit en dynamiek in de veranderingen waarmee pensioenuitvoeringsorganisaties te maken hebben, een must. gbf Jaarverslag 2006 pag. 4

7 Kerncijfers GBF Kerncijfers (Bedragen in duizenden euro s) Aan het einde van resp. over de jaren 2002 t/m Aantallen Aangesloten werkgevers Verzekerde werknemers* Beleggingen Beleggingen aangesloten instellingen Uitkeringen Betaalde uitkeringen voor aangesloten instellingen incl. uitbetaalde spaargelden Reserveoverdrachten Premies Premies en bijdragen Reserveovername ** Administratiekosten Aangesloten instellingen In % van premies en bijdragen 5,0 4,4 5,1 5,1 4,6 In % van premieloon FWG 0,85 0,80 0,87 0,86 0,79 Personeelsleden GBF Personeelsformatieplaatsen GBF 154,3 163,5 179,1 187,6 188,9 incl. vacatures (fulltime-equivalenten) * exclusief 4310 nieuwe SGB-verzekerden per 1 januari 2006 en 3812 nieuwe SGB-verzekerden per 1 januari 2007; deze instroom is het gevolg van wettelijke maatregelen per , waarbij één van de voorwaarden voor sparen via de spaarregeling is, dat de werknemer per 1 januari in dienst is van de werkgever. ** exclusief PCM gbf Jaarverslag 2006 pag. 5

8 Voorwoord Voorwoord De markt voor pensioenen en inkomensgerelateerde producten blijft sterk in beweging. De dynamiek wordt veroorzaakt door zowel interne als externe ontwikkelingen. In het verlengde van het centraal akkoord over VUT, Prepensioen en Levensloop zijn bij onze opdrachtgevers nieuwe afspraken gemaakt over een aantal toekomstvoorzieningen. De introductie en implementatie van de brancheregelingen, waaronder de vernieuwde pensioenregeling, kregen in 2006 hun beslag. Ook externe ontwikkelingen dragen bij aan de dynamiek. Zo zetten de voorbereidingen met het oog op de invoering van de nieuwe Pensioenwet en Pension Fund Governance veel druk op de uitvoeringsorganisatie. Verder neemt de concurrentie tussen pensioenuitvoerders, mede als gevolg van Europese regelgeving merkbaar toe. GBF heeft haar uitgangspositie in dit krachtenveld de afgelopen drie jaar kunnen verbeteren. De organisatie heeft zich ontwikkeld tot een klantgerichte, flexibele uitvoerder die slagvaardig inspeelt op de snelle veranderingen in de pensioenwereld en in haar productaanbod rekening houdt met gedifferentieerde wensen en behoeften van (nieuwe) opdrachtgevers. De krimpende grafimedia branche is voor bestuur en directie eerder aanleiding geweest om de strategie bij te stellen. De focus lag daarbij op het structureel verbeteren van de efficiency en de beleggingsperformance, het herinrichten van de organisatie en het toewerken naar verbreding van de basis voor bestaande opdrachtgevers. De kosten voor pensioenbeheer daalden voor de grootste opdrachtgever, PGB, over de periode met 12,5% van 80 naar 70 per verzekerde bij een stijgend serviceniveau (onder verzekerden worden hier niet de premievrij verzekerden begrepen). Zo investeerde GBF ook in 2006 weer in haar systemen en processen om beter op behoeften van bestaande en toekomstige werkgevers te kunnen voorzien en om relevante informatie, begrijpelijk en op het juiste moment en op de persoonlijke situatie toegesneden, aan te kunnen bieden aan deelnemers. Ook organisatorisch zijn de werkprocessen gestroomlijnd. Daarnaast zijn beleggingsresultaten verbeterd, zowel in absolute als in relatieve zin. Het beleid is erop gericht om binnen het risicobudget en de tactische beleidsruimte een structurele outperformance te behalen. GBF presteerde de laatste jaren voor PGB bij een laag kostenniveau boven de benchmark. In 2004 bedroeg de outperformance 0,1% bij een rendement van 7,7%, in % bij een rendement van 15,9% en in ,2% bij een rendement van 8,5%. Het 3-jaars gemiddelde rendement komt daarmee op 10,7%. Verbreding van het draagvlak is in dezelfde periode tot stand gekomen doordat een aantal ondernemingen waaronder PCM Uitgevers, AD Nieuwsmedia, KVGO, GBF en NUV het pensioen bij PGB hebben ondergebracht. Verder keerden een aantal gedispenseerde werkgevers weer terug naar het bedrijfstakpensioenfonds. Met de steeds strengere toezichteisen, wettelijke informatieverplichtingen en het waarborgen van de kwaliteit van de pensioenvoorziening zullen de kosten voor pensioenuitvoering naar verwachting gaan oplopen. Om de prijs/kwaliteitverhouding minimaal te kunnen consolideren wordt schaalgrootte steeds belangrijker. Daarnaast wordt schaalgrootte steeds belangrijker om in staat te zijn kwalitatief hoogwaardige medewerkers aan te trekken en te binden. Meer fondsen zullen er de komende jaren voor kiezen om de uitvoering van de regelingen en het vermogensbeheer uit te besteden. GBF wil hier in overleg met huidige opdrachtgevers op inspelen. De organisatie richt zich op de verwerving van nieuwe administratieopdrachten en nieuwe aansluitingen in grafimedia gelieerde branches binnen de bedrijfskolom media. Daarnaast worden de mogelijkheden verkend voor samenwerking met andere pensioenuitvoeringsorganisaties om uiteindelijk te kunnen komen tot een slagvaardige en toekomstbestendige uitvoeringsorganisatie. De in dit jaarverslag van de Stichting Grafische Bedrijfsfondsen opgenomen jaarrekening 2006 is door KPMG Accountants N.V. gecontroleerd en van een goedkeurende verklaring voorzien. De accountantsverklaring vindt u terug op pagina 33. gbf Jaarverslag 2006 pag. 6

9 Voorwoord Tot slot een woord van dank aan directie, adviseurs, medewerkers en ondernemingsraad voor hun inzet in het verslagjaar. Ook werkgevers en werknemers die hebben deelgenomen in besturen, commissies en deelnemersraden zijn wij erkentelijk. Datzelfde geldt voor de bereidwillige medewerking van werkgevers bij het verstrekken van informatie en gegevens om de administraties te kunnen voeren. Amsterdam, 7 juni 2007 Bestuur van de Stichting Grafische Bedrijfsfondsen Voorzitters: Secretarissen: G. Poel R. Leloux J.H. de Vries L.J. Hoogenboom gbf Jaarverslag 2006 pag. 7

10 Verslag van de directie GBF is uitvoerder van pensioenregelingen en andere inkomensgerelateerde producten en diensten zoals VUT, prepensioen, spaarloon, levensloop en een aantal algemene sociale regelingen. De omzet van GBF gemeten in uitgevoerde activiteiten voor actieve deelnemers daalde in het verslagjaar. Het aantal actieve deelnemers (inclusief 3812 nieuwe toetreders SGB per 1 januari 2007) nam af van naar De daling kan worden toegeschreven aan de voortschrijdende krimp van de grafimedia branche in combinatie met het effect van cao-afspraken om 2244 VUTgerechtigden niet meer als actief verzekerd aan te merken. De administratiekosten voor opdrachtgevers stegen in 2006 van 13,3 miljoen naar 13,7 miljoen. In het verslag van de directie worden de financiële resultaten van 2006 verder weergegeven. Daaraan voorafgaand worden de belangrijkste ontwikkelingen in de externe en de interne omgeving en de ontwikkelingen bij opdrachtgevers geschetst. Maatschappelijke ontwikkelingen Algemeen Het ingezette herstel van de economie zette in 2006 door. Ook in de grafimedia branche is sprake van een stijging van de omzet. Hoewel de grafische bedrijven een grotere groei verwachtten, blijkt de totale omzet in 2006 uiteindelijk met 1,4 procent te zijn gestegen ten opzichte van Daarmee is wel de dalende trend van de laatste jaren doorbroken. Ondanks het herstel in de omzet daalde het aantal werkgevers en werknemers ook in De afname wordt vooral veroorzaakt door verdergaande technologische ontwikkelingen en toenemende internationale concurrentie. Een nieuwe Pensioenwet De nieuwe Pensioenwet die per 1 januari 2007 van kracht is, heeft strategische consequenties voor pensioenfondsen. Zo zal de vaste rekenrente van maximaal 4% waar pensioenfondsen traditioneel mee werkten, worden vervangen door de actuele marktrente. Omdat deze marktrente aan grote veranderingen onderhevig is, betekent dit dat ook de omvang van de voorziening pensioenverplichtingen sterk kan fluctueren. De afstemming van de risico s van de beleggingen (die al op marktwaarde worden gewaardeerd) op de risico s van de verplichtingen wordt met de nieuwe regelgeving nog belangrijker dan het onder de huidige wetgeving al was. De Nederlandsche Bank (DNB) monitort met een nieuw Financieel Toetsingskader de solvabiliteitspositie van pensioenfondsen. Om deelnemers meer zekerheid te bieden over hun onvoorwaardelijk toegezegde pensioenrechten mag de kans dat een pensioenfonds niet aan zijn verplichtingen kan voldoen, voortaan niet groter zijn dan 2,5%. Een dergelijke situatie zou zich statistisch gezien eens in de 40 jaar kunnen voordoen. Pensioenfondsen die onder de wettelijk toegestane grenzen dreigen uit te komen moeten hun financieel beleid herzien. Naast de solvabiliteit wordt ook de continuïteit van fondsen gevolgd. Met de continuïteitstoets krijgt DNB inzicht in de financiële opzet van het fonds. Via een ALM-studie (Asset Liability Management) wordt uitgaande van diverse scenario s beoordeeld wat de effecten zijn van het premie-, indexerings- en beleggingsbeleid op de toekomstige vermogenspositie van het fonds. In het verslagjaar stonden de uitvoering van pensioen en andere sociale regelingen weer hoog op de maatschappelijke agenda. Nadat overheid en centrale werkgevers- en werknemersorganisaties een akkoord hebben bereikt, werden met ingang van 2006 de afspraken over pensioen, VUT/prepensioen en levensloop in diverse branches uitgewerkt. Zo ook in de grafimedia. Andere belangrijke mijlpalen vormen de aanstaande invoering van de nieuwe Pensioenwet die voor deelnemers meer zekerheid en duidelijkheid over hun pensioen moet brengen en de invulling van de Pension Fund en Corporate Governance. In de Pensioenwet komen tot slot ook de informatieverplichtingen aan bod. De verantwoordelijkheden tussen pensioenfonds/pensioenuitvoerder, werkgever en werknemer worden opnieuw vastgelegd. Aangegeven wordt welke belanghebbende groepen, wanneer en hoe moeten worden geïnformeerd. Bovendien moet worden nagegaan of de informatie ook effectief is. Naast DNB hebben pensioenfondsen te maken met een nieuwe toezichthouder: de Autoriteit Financiële Markten. Verder zullen Pensioenfondsen gaan werken met een uniform pensioenoverzicht. Speciale aandacht is er voor de gbf Jaarverslag 2006 pag. 8

11 Verslag van de directie indexatie. Ieder fonds wordt geacht het toeslagenbeleid vast te leggen en duidelijk en consistent naar deelnemers te communiceren. Om de voorwaardelijkheid van de indexatie te benadrukken zijn voorgeschreven formuleringen van toepassing. Naast de nieuwe Pensioenwet hebben en krijgen pensioenfondsen ook te maken met nieuwe codes: de Corporate Governance en Pension Fund Governance Code. Corporate Governance Code PGB wil de uitbetaling van de opgebouwde pensioenrechten en ingegane pensioenen aan deelnemers en pensioenontvangers kunnen garanderen. Daarnaast streeft het fonds ernaar om de indexatieambitie, het waardevast houden van pensioenen, mogelijk te maken uit de extra beleggingsopbrengsten. Om deze doelen te kunnen realiseren is het belangrijk dat de beleggingsopbrengsten op de lange termijn en binnen de gestelde risico s zo optimaal mogelijk zijn. PGB heeft daarvoor onder meer een groot deel (ongeveer 45%) van het vermogen belegd in aandelen van ondernemingen. Richtlijnen voor beleggingsbeleid Als institutionele belegger heeft PGB, naast het behalen van een goed rendement, echter ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Het fonds heeft behoefte aan een stabiele en betrouwbare omgeving. Ondernemingen moeten de belangen van de beleggers duurzaam kunnen waarborgen. Daarom wordt als richtlijn meegegeven dat ondernemingen wetgeving en internationale verdragen zullen moeten naleven. De evaluatie van de richtlijnen voor het beleggingsbeleid staat voor 2007 op de agenda. Onderdeel van de richtlijnen vormt ook een goede Corporate Governance. De overeengekomen code schrijft voor dat pensioenfondsen zorgvuldig moeten beoordelen of er tijdens algemene aandeelhoudersvergaderingen (AVA) van de stemrechten op aandelen gebruik zal worden gemaakt. Er zijn daarvoor best practices geformuleerd. Voor PGB is een driesporenbeleid ontwikkeld. Dit betreft het stemmen op aandeelhoudersvergaderingen, het voeren van een dialoog met ondernemingen en het actief meedoen met juridische acties tegen bedrijven die de regelgeving overtreden. Op basis van het voor PGB opgestelde stembeleid is er in 2006 gestemd in de AVA s van een selectie van Nederlandse bedrijven waarvan het fonds een aandelenbezit heeft. Het fonds heeft verder, voor wat betreft het aangaan van de dialoog met ondernemingen, aansluiting gezocht bij de Stichting Het Corporate Governance Platform. Dit biedt de mogelijkheid om gezamenlijk op te treden als gesprekspartner naar Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen. Voor het stemmen in ava s van Europese bedrijven wordt gebruik gemaakt van de diensten van ISS Proxy Voting Shareholders Services. Tot slot wordt voor PGB ook geparticipeerd in class actions. Principes voor goed pensioenfondsbestuur In navolging van het bedrijfsleven (Code Tabaksblat) wordt ook het bestuur van de pensioenfondsen gemoderniseerd. In 2007 moet invulling worden gegeven aan de Pension Fund Governance (PFG). De belangrijkste aspecten van goed pensioenfondsbestuur zijn: Scheiding van beleid en uitvoering In de personele invulling van de besturen van het pensioenfonds en de uitvoeringsorganisatie moet een scheiding worden aangebracht. Zonder deze scheiding kunnen de verantwoordelijkheden die horen bij het besturen van pensioenfonds en uitvoeringsorganisatie door elkaar gaan lopen en is er een risico van minder transparante besluitvorming. Dit is in het huidige tijdsgewricht dat vraagt om transparantie en aanspreekbaarheid niet langer acceptabel. Bij de uitbesteding van diensten moeten de taken en verantwoordelijkheden tussen fonds en uitvoerder goed geregeld worden. Deskundigheid bestuur De deskundigheid en integriteit van het bestuur vragen nog meer dan voorheen de aandacht. Voor bestuurders moet een deskundigheidsplan worden ontwikkeld en een bestuurlijke omgeving worden gecreëerd om de dagelijkse regie te kunnen voeren over het pensioenfonds en de uitbesteding van diensten en de monitoring van de uitvoeringsorganisatie professioneel te kunnen begeleiden. gbf Jaarverslag 2006 pag. 9

12 Verslag van de directie Intern toezicht en verantwoording Het pensioenfonds moet invulling gaan geven aan het interne toezicht op de bedrijfsvoering. Er zal ten minste een zogenaamde visitatiecommissie moeten worden ingesteld bestaande uit externe deskundigen die periodiek de beleidsen bestuursprocedures, de aansturing van het pensioenfonds en de keuzes in het hanteren van de risico s op langere termijn beoordeelt. afgesloten. Certificering kan voor (potentiële) opdrachtgevers van belang zijn bij de uitbesteding van activiteiten. GBF is per de stand van 30 juni 2006 als pensioenuitvoerder gecertificeerd voor SAS 70 Type I voor zowel pensioenbeheer, vermogensbeheer als bestuursondersteuning. GBF streeft naar een Type II-verklaring in de eerste helft van Het bestuur legt verder verantwoording af over het gevoerde en te voeren beleid aan een verantwoordingsorgaan waarin belanghebbenden van het fonds participeren. Belanghebbenden zijn deelnemers, pensioenontvangers en werkgevers. Met de invoering van een goede Governance wordt in 2007 een start gemaakt. In een eerste contourenschets gaan de gedachten voorlopig uit naar een structuur, waarbij het pensioenfonds PGB en de uitvoeringsorganisatie GBF een eigen bestuurlijke invulling krijgen. Er wordt daarmee toegewerkt naar een scheiding tussen beleid en uitvoering. Daarnaast bestaat er een voorkeur om een praktische invulling te geven aan de verantwoording van beleid en bestuur aan belanghebbenden en het interne toezicht. Dat betekent een werkwijze waarbij het verantwoordingsorgaan zoveel mogelijk gecombineerd wordt met de Deelnemersraad respectievelijk een visitatiecommissie met externe deskundigen. Specifiek voor GBF wordt ook nagedacht over de positie gezien de krimpende bedrijfstak en de keuze voor een geëigende rechtsvorm bij het bedienen van meerdere klanten. SAS 70 Pensioenfondsen hebben in toenemende mate behoefte aan kwaliteitsgaranties voor de dienstverlening door uitvoeringsorganisaties. Een SAS 70-verklaring (Statement on Auditing Standards no. 70) is daarop gericht. De verklaring kan door een externe accountant worden afgegeven wanneer de pensioenuitvoerder 'in control' is. Er zijn 2 typen verklaringen. Een Type I-verklaring houdt in dat de beheersmaatregelen en de beheersstructuur in opzet aanwezig en adequaat zijn. Een Type II-verklaring, met een geldigheid van maximaal 1 jaar, geeft aan dat de accountant ook heeft vastgesteld dat de beheersdoelstellingen daadwerkelijk worden bereikt. De eisen die binnen een SAS 70-verklaring worden gesteld aan een uitvoeringsorganisatie vertonen belangrijke parallellen met het Service Level Agreement dat tussen GBF en PGB is Brancheontwikkelingen In het verslagjaar zijn de cao-afspraken van kracht geworden die in 2005 zijn overeengekomen. Vernieuwde pensioenregeling PGB De grafimedia branche heeft ervoor gekozen de pensioenregeling verder te flexibiliseren. Naast de al bestaande keuzemogelijkheden kunnen deelnemers er ook voor kiezen om eerder dan met 65 jaar te stoppen met werken. Deze mogelijkheid wordt vervroegd pensioen genoemd. Vervroegd pensioen is voor werknemers die niet meer van de VUT gebruik kunnen maken een alternatief om toch eerder te kunnen stoppen met werken. Om dat te kunnen bereiken is het percentage waarmee het pensioen jaarlijks wordt opgebouwd in de basisregeling met ingang van 1 januari 2006 verhoogd van 1,55% naar 1,75%. Het verschil tussen de oude en nieuwe opbouwpercentages (derhalve 0,20%) vóór en vanaf 2006 wordt voorwaardelijk gecompenseerd. Per grafisch dienstjaar voor 2006 ontvangt de deelnemer onder bepaalde voorwaarden 0,20% extra pensioenopbouw. De voorwaarden voor toekenning van de extra pensioenrechten zijn: 1. de deelnemer is op het moment van pensionering of op het moment van toekenning PGB-deelnemer, werkzaam in de grafimedia, en was dat ook op 31 december 2005; 2. het pensioenfonds beschikt over voldoende financiële middelen om de rechten tezijnertijd toe te kennen. Als dat niet het geval is, dan blijven de al toegekende rechten behouden. Tegelijkertijd zijn ook veranderingen doorgevoerd in andere onderdelen van de pensioenregeling. Zo is de opbouw van het partnerpensioen verlaagd van 70% van het ouderdomspensioen naar 35%. Voor actief verzekerden is er naast het opgebouwde partnerpensioen tot pensionering 35% op risicobasis verzekerd. Het pensioenfonds biedt werkgevers gbf Jaarverslag 2006 pag. 10

13 Verslag van de directie en werknemers tegen doorsneepremie de mogelijkheid de opbouw van het partnerpensioen aan te vullen. Verder is de premievrije opbouw van pensioen bij arbeidsongeschiktheid begrensd op maximaal 70%. De premievrije pensioenopbouw is gerelateerd aan het percentage arbeidsongeschiktheid. Indexatiebeleid PGB wil het financiële beleid van het fonds met ingang van 2007 zo inrichten dat een dekkingsgraad bereikt zou kunnen worden, waarop naar verwachting volledige indexatie mogelijk is. Momenteel komt dat voor PGB neer op een dekkingsgraad van 150%. Het fonds denkt daar binnen 15 jaar naar toe te kunnen groeien. Als gevolg van de aanpassingen in de pensioenregeling is de pensioenpremie in 2006 verhoogd van 15% naar 16%. Gezien de ambitie om de dekkingsgraad versneld te laten groeien naar 150% stijgt de premie in 2007 naar 17,5%. PGB continueert de voorwaardelijke indexatieregeling. Het bestuur beoordeelt jaarlijks of indexatie mogelijk is. Het bestuur hanteert bij deze besluitvorming een beleidsstaffel. VUT/ prepensioen Vervroegde uittreding op grond van VUT- of prepensioenregelingen is alleen nog mogelijk voor werknemers die op 31 december jaar of ouder waren. De VUT-regeling is daar in het verslagjaar op aangepast. Voor deelnemers die geboren zijn in of voor 1945 is de oude regeling in tact gebleven. Alleen de premievrije voortzetting van pensioen is teruggebracht tot 40% en de indexatie wordt voorwaardelijk verstrekt. Grafici die geboren zijn in 1946 tot en met 1949 kunnen als laatsten gebruik maken van een versoberde VUT-regeling. De leeftijd waarop men kan stoppen met werken - aflopend naar 63 jaar - hangt af van het geboortejaar en aantal grafische dienstjaren. Tijdens de VUT wordt niet langer premievrij pensioen opgebouwd. De premie daalt met ingang van 2006 van 6,8% naar 6,2% en in 2007 naar 5%. Voor de VUT/prepensioenregelingen voor dagbladjournalisten en administratief personeel dagbladbedrijf waarvoor GBF de administratie verzorgt, worden vergelijkbare maatregelen getroffen. Het bestuur FWG bood in het verslagjaar deelnemers uit 1947 de mogelijkheid om hun VUT-uitkering te vervroegen. Daarnaast werd besloten de VUT-uitkeringen per 1 januari 2007 te indexeren met 1,5%. De uitkering wordt alleen geïndexeerd als het bestuur vindt dat de financiële middelen van het fonds daarvoor toereikend zijn. Spaarloon of levensloop Naast de spaarloonregeling wordt vanaf 1 januari 2006 ook een levensloopregeling aangeboden. Deze regeling biedt werknemers de mogelijkheid om via de werkgever fiscaal vriendelijk te sparen voor tussentijds verlof en vervroegde pensionering. Gelijktijdige deelname aan spaarloon en levensloop is wettelijk niet mogelijk. De werknemer mag jaarlijks kiezen tussen deelname aan de spaarloon- of levensloopregeling. De levensloopregeling mag alleen worden uitgevoerd door banken, verzekeraars en beheerders van beleggingsfondsen. De levensloopregeling voor de grafimedia wordt aangeboden en uitgevoerd door de Kas Bank N.V. te Amsterdam. GBF fungeert daarbij als loket naar de branche. De animo voor levensloop bij grafimedia werknemers is gering. Eind 2006 waren er ca. 300 rekeningen geopend. GBF heeft het besluit om voor de uitvoering van de levensloopregeling een vergunning bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM) aan te vragen, aangehouden. Van invloed op de besluitvorming is de uitkomst van de cao-onderhandelingen in de grafimedia branche in Verder wordt afgewacht of het voornemen van het kabinet om de levensloopregeling uit te breiden en te combineren met de spaarloonregeling ook zal leiden tot wetgeving. Het nieuwe kabinet overlegt daarvoor in haar eerste 100 dagen met sociale partners. Algemeen Sociaal Fonds Uit de algemene middelen van het ASF werd tot nu toe jaarlijks aan gepensioneerden en langdurig volledig arbeidsongeschikten die deelnemer zijn aan het ASF een uitkering verstrekt. In verband met de financiële situatie van het fonds is besloten deze uitkeringen ter grootte van 70 vanaf 2007 niet meer te verstrekken. Rekening Kinderopvang Vanaf 2007 zal een verplichte werkgeversbijdrage gaan gelgbf Jaarverslag 2006 pag. 11

14 Verslag van de directie den voor kinderopvang. De heffing wordt geheven via een opslag op de WW-premie. Besloten is de premie voor de rekening Kinderopvang Grafimedia Bedrijven per 1 januari 2007 op 0% te stellen. Dezelfde wijziging geldt ook voor de Rekening Kinderopvang Dagbladjournalisten. Garantiefonds Met ingang van 1 januari 2006 is de aanvulling op de WWuitkering of lager loon uit het Garantiefonds gebaseerd op een percentage van het laatste brutoloon in plaats van het tot dan toe gebruikelijke nettoloon. De omzetting, die de administratieve efficiency bevordert, vond voor uitkeringsgerechtigden kostenneutraal plaats. Verder is bij cao besloten om de Centrale Commissie Grafimedia als rechtsprekende commissie inzake arbeidsgeschillen op te heffen. De bevoegdheid van de commissie strekte zich ook uit tot Garantiefondsaangelegenheden. Per 1 januari 2006 functioneert het dagelijks bestuur van het ASF als instantie voor de beoordeling van zaken die uit de Garantiefondsregeling kunnen voortvloeien. Interne ontwikkelingen De krimpende grafimedia branche is voor bestuur en directie van GBF in 2003/2004 aanleiding geweest de strategie bij te stellen. De focus lag daarbij op het structureel verbeteren van de efficiency en de beleggingsperformance, het herinrichten van de organisatie en het toewerken naar verbreding van de basis voor bestaande opdrachtgevers. GBF heeft haar uitgangspositie in die drie jaar aanmerkelijk kunnen verbeteren. Kostendaling Als gevolg van de doorgevoerde reorganisatie is het aantal medewerkers in fulltime formatieplaatsen ondanks de snelle elkaar opvolgende ontwikkelingen op pensioenterrein teruggebracht van 188 eind 2003 naar 154 eind Een daling van 18%. De kosten voor pensioenbeheer voor PGB (exclusief vermogensbeheer) daalden in dezelfde periode van 80 naar 70 per deelnemer per jaar. Efficiency en servicegraad verhoogd Efficiencyverbetering wordt bereikt door toepassingen van ICT en stroomlijning van de werkprocessen. De interne oriëntatie maakt plaats voor een klantgerichte oriëntatie. GBF investeert voor het pensioenfonds in flexibilisering van haar pensioenproduct en pensioensystemen om in te kunnen blijven spelen op veranderende wensen en behoeften in haar omgeving. Meerdere pensioenregelingen worden geadministreerd waarbij aan ondernemingen meer ruimte geboden kan worden om eigen accenten aan te brengen. Door de administratieve werkzaamheden verder te automatiseren is ook de doelmatigheid verhoogd. PGB-Flex Om in te kunnen blijven spelen op veranderende wensen en behoeften in de omgeving wordt geïnvesteerd in flexibilisering van het pensioenproduct. Daarvoor worden de geautomatiseerde systemen en processen zo ingericht dat optimaal kan worden ingespeeld op gedifferentieerde behoeften van werkgevers en werknemers. Daarbij wordt de informatie begrijpelijk en op de persoonlijke situatie toegesneden, aangeboden. Werkgevers wordt de mogelijkheid geboden om de arbeidsvoorwaarde pensioen in lijn te brengen met de omstandigheden van de onderneming. En werknemers moeten tijdens hun loopbaan en vlak voor pensionering aan de hand van heldere en op hun eigen situatie afgestemde informatie, hun pensioen kunnen afstemmen op de persoonlijke wensen. In oktober 2006 is daarvoor een nieuw pensioenadministratiesysteem in gebruik genomen. Door de administratieve werkzaamheden verder te automatiseren is de doelmatigheid verhoogd. Naast de efficiency verbetering kunnen met het pensioensysteem echter ook meerdere pensioenregelingen worden geadministreerd waarbij aan ondernemingen meer ruimte geboden kan worden om eigen accenten aan te brengen. Webapplicaties In 2006 is de webapplicatie MijnGBF voor werkgevers in productie genomen. De werkgevers kunnen met behulp van deze applicatie in een beveiligde omgeving hun bedrijfsgegevens en werknemersgegevens online raadplegen, downloaden en muteren. Ook kunnen de jaaropgaven digitaal aangeleverd worden. Nagenoeg alle werkgevers en hun eventuele administratiekantoren maken gebruik van de nieuwe software. Het gemak en het nut hiervan worden goed gewaardeerd. gbf Jaarverslag 2006 pag. 12

15 Verslag van de directie Ook voor werknemers is een webapplicatie in het eerste kwartaal van 2007 in productie gegaan. In een beveiligde omgeving hebben werknemers voortaan direct toegang tot hun persoonlijke financiële (pensioen)gegevens. Met de applicatie kan de persoonlijke pensioensituatie en die van de eventuele partner worden gecheckt, inclusief het pensioen van de overheid en eventueel elders opgebouwd pensioen. De pensioengegevens worden zowel in cijfers als in grafieken in beeld gebracht. In de ontwikkelde software zit een pensioenvergelijking tussen het te bereiken pensioen en het ambitieniveau van de brancheregeling. Wie binnen afzienbare tijd met pensioen gaat, kan met de applicatie de pensioenkeuze aangeven. Alle relevante keuzemogelijkheden kunnen met opgebouwde pensioen worden nagelopen. Ook het beheer van het spaarloon en het aanvragen van Gezondheidszorgvergoedingen kan online plaatsvinden. De webapplicaties zullen de komende tijd verder worden uitgebouwd. Ook voor bestuurders wordt een beveiligde omgeving op basis van internettechnologie ingericht. Performanceverbetering Niet alleen de efficiency is in de afgelopen drie jaar verbeterd. Ook de beleggingsperformance vertoont een opgaande lijn. De professionalisering van de beleggingsafdeling rendeert. In 2004 bedraagt de outperformance 0,1% bij een rendement van 7,7%, in % bij een rendement van 15,9% en in ,2% bij een rendement 8,5%. Het 3-jaars gemiddelde rendement komt daarmee op 10,7%. Uitbesteding aandelen en beleggingsadministratie In het kader van verdere optimalisering van de performance is ervoor gekozen om 90% van de aandelenportefeuille van PGB met ingang van eind 2006 onder te brengen bij externe vermogensbeheerders. De verwachting is dat alleen gekwalificeerde en gespecialiseerde vermogensbeheerders in staat zijn om op langere termijn op specifieke markten extra rendement te realiseren. PGB kiest voor een wereldwijd netwerk van externe beheerders met verschillende mandaten. In een mandaat wordt de beleggingsmix vastgelegd, evenals de bandbreedte waarbinnen kan worden afgeweken en de index die gebruikt wordt om de beleggingsprestaties te beoordelen. GBF concentreert zich voor wat betreft aandelenbeheer op strategisch en tactisch aandelenbeleid, intern vermogensbeheer voor Europa ex UK en de selectie en het monitoren van externe vermogensbeheerders. Voor dit laatste wordt de organisatie onder meer geadviseerd door Altis Investment Management AG. In het kader van concentratie op kerntaken werden eind 2006 ook de administratieve activiteiten voor het vermogensbeheer uitbesteed aan Kas Bank N.V. Door toegang tot de infrastructuur van Kas Bank N.V. is het mogelijk met diverse modules de midoffice-activiteiten met betrekking tot beleggingen verder te professionaliseren. Hierbij kan gedacht worden aan rapportage, riskmanagement, cashmanagement, portefeuille-analyse en performance measurement. Verbreding draagvlak Verbreding van het draagvlak is in dezelfde periode tot stand gekomen doordat een aantal ondernemingen waaronder PCM Uitgevers, AD Nieuwsmedia, KVGO, GBF en NUV het pensioen bij PGB hebben ondergebracht. Verder keren een aantal gedispenseerde werkgevers weer terug naar het bedrijfstakpensioenfonds. De groei is nog onvoldoende om de daling van de deelnemerskring als gevolg van technologische ontwikkelingen en internationale concurrentie op te kunnen vangen. Ten opzichte van 2003 is de klantenkring van PGB met 4% gedaald. In dezelfde periode daalde de klantenkring bij de overige fondsen met ongeveer 12%. Naar verwachting zullen pensioenfondsen de komende jaren als gevolg van de steeds strengere toezichtseisen ervoor kiezen om de uitvoering van de regelingen en het vermogensbeheer uit te besteden. GBF wil hier in overleg met huidige opdrachtgevers op inspelen. De organisatie focust zich op de verwerving van nieuwe administratieopdrachten en nieuwe aansluitingen in grafimedia gelieerde branches binnen de bedrijfskolom media. Daarnaast worden de mogelijkheden verkend voor samenwerking met andere pensioenuitvoeringsorganisaties. Professionalisering Pensioenuitvoerders opereren in een dynamische omgeving waarbij de concurrentie sterk is toegenomen. Op meerdere beleidsterreinen worden ze geconfronteerd met toenemende regelgeving van toezichthouders en overheid. Om op de ontwikkelingen in die veranderende omgeving te kunnen blijven inspelen blijft GBF investeren in kwaliteitsverbetering van gbf Jaarverslag 2006 pag. 13

16 Verslag van de directie de organisatie. Aandachtsgebieden daarbij zijn onder meer vermogensbeheer, riskmanagement en communicatie en marketing. Service Level Agreement (SLA) GBF heeft haar afspraken met PGB vastgelegd in een SLA. Periodiek wordt gerapporteerd over de prestaties van de uitvoeringsorganisatie. In 2006 is een begin gemaakt met het opstellen van een SLA voor de overige fondsen. Actuariële en Bedrijfstechnische Nota (ABTN) De Pensioenwet verplicht pensioenfondsen een actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN) vast te stellen. De Nederlandsche Bank (DNB) kan op basis van deze ABTN tot een oordeel komen over de manier waarop invulling gegeven wordt aan de wettelijke vereisten. De ABTN bevat verder een verklaring inzake de beleggingsbeginselen en een beschrijving van de sturingsmiddelen. Voor PGB is de nota geactualiseerd naar de stand van ultimo Communicatie GBF ziet communicatie met haar opdrachtgevers als een belangrijk beleidsinstrument om gestelde doelen te realiseren. Daartoe worden onder meer gerekend het bevorderen van een goede relatie tussen de fondsen en belanghebbenden, het juist, tijdig en adequaat informeren van werkgevers en deelnemers over actuele ontwikkelingen en de rechten en plichten die voortvloeien uit deelname aan de sociale regelingen en het in staat stellen van de doelgroepen om een afgewogen keuze te maken binnen gegeven mogelijkheden. GBF staat daarbij een multichannel benadering voor. Deelnemers en werkgevers ontvangen informatie die is afgestemd op de persoonlijke omstandigheden of voorkeuren (persoonlijke communicatie). Daarbij bestaat de keus tussen persoonlijk contact of een laagdrempelig informatieaanbod via internet. Mede uit kostenoverwegingen zet GBF in op verdere ontwikkeling van het internetkanaal. In dit kader levert MijnGBF zowel voor werkgevers als werknemers duidelijk toegevoegde waarde. Massacommunicatie dient er vooral voor om doelgroepen breed te informeren en te wijzen op het bestaan van mogelijkheden voor persoonlijke communicatie. Massacommunicatie vindt veelal plaats via jaarverslagen, een breed aanbod van brochures en folders, de relatiebladen GBF-Nieuws en GBF-Direct en het Handboek GBF voor werkgevers. De informatievoorziening wordt gecompleteerd met regelmatige updates van de website en tijdige aanpassingen van de financiële planners. Voorlichtingscampagne In 2006 is een intensieve voorlichtingscampagne gevoerd om werkgevers en werknemers over de ingrijpende wijzigingen in de brancheregelingen te informeren. Via speciale edities van GBF-Nieuws, gedifferentieerd naar leeftijdscategorie, en GBF-Direct zijn resp. werknemers en werkgevers op de hoogte gebracht. Vervolgens zijn de brochures en folders herzien. Alle deelnemers ontvangen de brochure Flexibel Pensioen in de grafimedia, vragen en antwoorden, op hun huisadres met de uitnodiging om met eventuele partner een pensioeninformatiebijeenkomst in de regio bij te wonen. Daarnaast zijn op verzoek bij werkgevers presentaties gehouden. In de bijeenkomsten werden de nieuwe pensioenregeling en de overige aanpassingen in de brancheregelingen toegelicht aan de deelnemers. Via deze regionale bijeenkomsten werden 1059 werknemers met partners bereikt en via bijeenkomsten bij specifieke werkgevers nog eens 674 werknemers. De waardering voor de inhoud van de presentatie is gemiddeld hoog: 8,0. Vergelijkbare waardering valt de vormgeving en begrijpelijkheid van de geboden informatie ten deel. VUT- en pensioenvoorlichting Voor werknemers, die aan ASF deelnemen en voor wie de VUT-gerechtigde leeftijd in zicht komt, wordt een VUT-informatieweek georganiseerd. Tijdens zo n week worden werknemers en hun partners voorbereid op het feit dat het niet meer deelnemen aan het arbeidsproces een verandering in de persoonlijke levenssfeer veroorzaakt. Een dagdeel wordt door medewerkers van GBF voorlichting gegeven over de grafimedia regelingen, sociale verzekeringen en van belang zijnde wettelijke voorzieningen. In het verslagjaar hebben 508 (v.j. 502) verzekerden/partners een VUT-informatieweek bijgewoond. De informatieverstrekking zal in 2007 worden teruggebracht van vijf naar drie dagen. Deelnemers aan PGB of ASF worden, in het jaar voorafgaand aan het pensioen, eventueel met partner, uitgenodigd voor het bijwonen van een door GBF georganiseerde Pengbf Jaarverslag 2006 pag. 14

17 Verslag van de directie sioeninformatiedag. Die dag wordt door medewerkers van GBF actuele informatie verstrekt over grafimedia en wettelijke regelingen die specifiek bedoeld zijn voor personen die 65 jaar worden. In 2006 hebben 1006 (v.j. 1048) verzekerden/partners een voorlichtingsdag bijgewoond. Calamiteitenplan GBF is een organisatie waar de primaire bedrijfsprocessen in hoge mate afhankelijk zijn van geautomatiseerde ondersteuning. Een stagnatie in de geautomatiseerde verwerking vormt dus een directe bedreiging voor de continuïteit van GBF. Vanuit deze gedachte is een plan opgesteld om die bedreiging het hoofd te kunnen bieden. Er is nagegaan welke calamiteitensituaties zich zouden kunnen voordoen. Dit heeft geleid tot de invoering van een aantal preventieve maatregelen waardoor de kans op het ontstaan van een calamiteitensituatie aanzienlijk is afgenomen. De te nemen maatregelen zijn er primair op gericht om de geautomatiseerde gegevensverwerking binnen afgesproken termijnen weer in gebruik te nemen en om de (vervolg) schade van de calamiteit te beperken. Indien de verwachting is dat de schade niet binnen die termijnen hersteld kan worden, zal naar een meer permanente oplossing gezocht worden. Voor deze situatie is een continuïteitsplan ontwikkeld. In het continuïteitsplan zijn alle eisen en wensen vastgelegd waaraan een vervangend gebouw moet voldoen. Aan de hand van deze specificaties kan snel beoordeeld worden welke gebouwen in aanmerking komen. Financiële positie GBF De kosten die door GBF bij opdrachtgevers in rekening worden gebracht, bedragen in ,7 miljoen. De totale kosten (exclusief de bijzondere baten en lasten) zijn, evenals voorgaande jaren, op basis van kostenverdeelsleutels aan de aangesloten instellingen in rekening gebracht. De kosten voor opdrachtgevers bedragen in 2006: opdrachtgevers in 2006 in 2005 Doorberekende kosten Doorberekende kosten Doorberekende kosten per jaar per deelnemer per jaar per deelnemer per jaar Pensioenfonds PGB VUT-fonds FWG grafimedia VUT/prepensioenfonds dagbladjournalisten Spaarloonfonds SGB Algemeen Sociaal Fonds waaronder Garantiefonds en Fonds Gezondheidszorg * 35 Totale kosten GBF Toelichting : de activiteiten voor opdrachtgevers vallen uiteen in administratie, vermogensbeheer en beleids- en bestuursondersteuning. De integrale kosten voor deze activiteiten worden weergegeven in het overzicht. Pensioenfondsen geven hun kosten in de regel uitgesplitst weer in pensioenbeheeren vermogensbeheerkosten. * In 2006 heeft over 2005 een correctie plaatsgevonden in de doorberekening van de administratiekosten waardoor de kosten per deelnemer lager zijn dan in gbf Jaarverslag 2006 pag. 15

18 Verslag van de directie In 2006 zijn de administratiekosten van opdrachtgevers gestegen ten opzichte van 2005: van 13,3 naar 13,7 miljoen. Een stijging van 3,6%. De stijging van de kosten wordt met name veroorzaakt door de implementatie- en introductiekosten van het nieuwe pensioensysteem, het verder flexibiliseren van systemen en processen en het verder professionaliseren van de organisatie. In de jaarrekening is in verband met de reorganisatie een reorganisatievoorziening opgenomen. Deze bedraagt ultimo het verslagjaar nog 1,3 miljoen. Ten opzichte van eind 2003, het moment waarop de organisatie haar strategie wijzigde zijn de totale kosten voor opdrachtgevers gedaald met 7,7%. Financieel resultaat Het financiële resultaat over 2006, het resultaat van de rekening van baten en lasten, van 0,1 miljoen is toegevoegd aan de wettelijke reserve. De wettelijke reserve bedraagt per 31 december ,2 miljoen en houdt verband met de activering van kosten ten behoeve van de ontwikkeling van nieuwe systemen. Kosten in rekening gebracht bij derden De kosten die in rekening zijn gebracht bij derden dalen van 0,9 miljoen in 2005 naar 0,7 miljoen in Deze afname wordt veroorzaakt doordat de activiteiten voor de Plato-helpdesk van Cato Berichtendienst B.V. zijn verminderd. Inmiddels hebben 1500 grafimedia werkgevers zich aangemeld op Plato. Hiervan maken ongeveer 1100 werkgevers daadwerkelijk gebruik van Plato. Van alle verzonden berichten door deze werkgevers hebben berichten betrekking op loon en dienstverbanden. Vanaf 2006 zijn er verder geen opbrengsten voor de applicatie VerzuimExpert, die gekoppeld is aan Plato. Personeel en organisatie Algemeen De organisatiestructuur is in 2005 getransformeerd van functioneel naar proces- en klantgericht om de markt beter te kunnen bedienen. Er is een onderscheid gemaakt tussen een backoffice waar de administratie en het procesbeheer worden verzorgd en een frontoffice dat gezien kan worden als loket voor informatie, communicatie en klantbegeleiding. De reorganisatie van de afgelopen twee jaar die daarvoor nodig was, legde een grote druk op medewerkers en management. Er is een forse inspanning geleverd om de overgang van een interne naar externe oriëntatie soepel te laten verlopen. In de eerste helft van 2006 is afscheid genomen van de laatste groep medewerkers die de GBF als gevolg van de reorganisatie hebben moeten verlaten. Daarbij kon gebruik worden gemaakt van de regelingen uit het sociaal plan. Het aantal fulltime formatieplaatsen eind 2006 komt daarmee uit op 154, eind 2005 was dat nog 164. formatie man vrouw man vrouw medewerkers vacatures 10 fte 6 fte formatie uitgedrukt in fte's 154,3 fte 163,6 fte (formatieplaatsen medewerkers) In het verslagjaar is invulling gegeven aan nieuw personeelsbeleid dat de gewijzigde strategie van de organisatie ondersteunt. Voor toekomstig succes zijn klantgerichte en resultaatgerichte medewerkers essentieel. In de vernieuwde functiebeschrijvingen is daarom ook rekening gehouden met de competenties en de sleutelvaardigheden die daarvoor nodig zijn. De beschrijvingen leggen in combinatie met de afdelingsbeschrijving een goede basis voor de nieuwe organisatie-inrichting. Management en medewerkers staan voor de opgave om hun kennis te verbreden en op peil te houden en zich te trainen in de vaardigheden die horen bij een klant- en resultaatgerichte organisatie. Performance Management-cyclus Na het opstellen van de vernieuwde functiebeschrijvingen was een volgende stap het invoeren van een Performance Management-cyclus. Om deze cyclus goed op te starten is ervoor gekozen in het laatste kwartaal van het jaar op hoofdlijnen de afdelingsjaarplannen op te stellen met de doelstellingen voor De jaarplannen, de nieuwe functiebeschrijvingen en de competenties waren de basis om begin 2007 voor de eerste keer de functioneringsgesprekken met de medewerkers in de nieuwe stijl te voeren. Dat betekende een terugblik op het functioneren van het afgelopen jaar, gbf Jaarverslag 2006 pag. 16

19 Verslag van de directie maar vooral het maken van afspraken voor 2007 met de nadruk op de competenties. Voorts werden zoveel mogelijk afspraken gemaakt over concreet te behalen resultaten. In december 2006 hebben alle leidinggevenden deelgenomen aan een workshop ter voorbereiding op de gesprekken met de medewerkers. De komende jaren zal veel geïnvesteerd worden in opleiding en ontwikkeling van de medewerkers om de kwaliteit van de medewerkers op het gewenste niveau te krijgen c.q. te houden. Het cultuuraspect heeft in 2006 veel aandacht gehad en zal ook in 2007 een punt van aandacht blijven. De externe en interne ontwikkelingen blijven een groot beroep doen op de veerkracht van medewerkers. In- en uitstroom In 2006 zijn 13 nieuwe medewerkers in dienst getreden. In totaal hebben 29 medewerkers de GBF verlaten, vorig jaar waren dat er 23. Van deze 29 hebben 12 medewerkers gebruik gemaakt van de NAR/VUT-regeling uit het sociaal plan en hebben 5 medewerkers als gevolg van de reorganisatie de GBF verlaten. Op de peildatum heeft de GBF 153 medewerkers: 112 fulltimers en 41 parttimers. In 2005 waren dat 119 fulltimers en 50 parttimers. Ziekteverzuim De reeds in 2004 in gang gezette maatregelen om het ziekteverzuim onder de 4% te krijgen, blijken ook in 2006 effectief. Ondanks de reorganisatie daalde het verzuim, exclusief zwangerschapsverlof, in 2006 naar 2,63 %. In 2005 was dit nog 3,6 %. De frequentie van het verzuim is wel een punt van aandacht. Het verzuimpercentage bij de mannen is gedaald tot 2,3 % (in 2005 nog 3,0%) en bij de vrouwen tot 3,5 % (in ,9%). Het ziekteverzuimpercentage ligt onder het gemiddelde verzuim in vergelijkbare organisaties. De frequentie ligt er iets boven Ziekteverzuim * 2,63% 3,6% Meldingsfrequentie 2,1 2,3 * berekening ziekteverzuimcijfer GBF (exclusief uitzendkrachten en gedetacheerden) is inclusief langdurig zieken; de berekening is niet volgens NIA-normen (aantal ziekmeldingen berekend naar deeltijd, exclusief zwangerschap). Arbobeleid Begin 2006 heeft de GBF een contract gesloten met een bedrijfsarts (zzp er), vanwege de verplichting die de wetgeving stelt. Het contract met een grote arbodienstverlener is beëindigd vanwege tegenvallende resultaten. De reguliere begeleiding van het verzuim blijft in handen van de medisch adviseur, die al meerdere jaren aan de GBF verbonden is. De tandem bedrijfsarts - medisch adviseur is een effectieve ondersteuning van de aanpak van het arbobeleid. In de zomer is er een Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E) gehouden. Uit de resultaten van dit onderzoek blijkt dat de arbeidsomstandigheden bij de GBF op voldoende niveau zijn. De acties voortkomend uit dit onderzoek zullen in 2007 worden opgepakt. Cao Begin 2006 is de cao voor 2005 tot 1 februari 2007 afgesloten. De onderhandelingen startten laat. Dit alles had te maken met het eerder afgesloten akkoord voor het Sociaal Plan en de tijd die opging aan de reorganisatie. Er zijn afspraken gemaakt over structurele loonsverhogingen (per 1 juni ,0%, per 1 juni ,5%), bijdrage in de nieuwe ziektekostenregeling en het aanbieden van deelname aan een Levensloopregeling. Medezeggenschap De ondernemingsraad van de GBF ondersteunt het beleid van directie en bestuur. De kernpunten daarbinnen zijn verhoging van de efficiency, verbetering van de beleggingsperformance en verbreding van het draagvlak. Op deze punten heeft de GBF de afgelopen jaren substantiële progressie geboekt. De ondernemingsraad stelt zich ten doel een bijdrage te leveren aan de continuïteit van de bedrijfsvoering; in dat perspectief staat het belang van de werknemers centraal. De medezeggenschap geeft zij vorm vanuit een duidelijke visie op de toekomst. Het belang van werknemers is daarin op termijn het best gediend wanneer de GBF vanuit een offensieve positie binnen de pensioen- en verzekeringswereld weet te opereren. Verder ziet zij een sterk verband tussen de kansen in de markt en de kwaliteit van de processen, systemen en medewerkers. Dit zijn voor de OR dan ook de aspecten waarop het beleid wordt getoetst. gbf Jaarverslag 2006 pag. 17

20 Verslag van de directie Tussen directie en OR is in het verslagjaar sprake geweest van een open en constructief overleg. De OR wordt al in een vroeg stadium betrokken bij zowel de gedachtevorming als bij de besluitvorming over onderwerpen die de toekomst van de GBF en haar medewerkers betreffen. In 2006 is veel aandacht besteed aan de reorganisatie en de herinrichting van de GBF. In 2006 hebben verkiezingen plaatsgevonden. Aan het einde van het jaar is de ondernemingsraad in de nieuwe samenstelling van start gegaan. Kerncijfers aangesloten instellingen Alle cijfers en bedragen die genoemd worden in het kader van de ontwikkelingen van de aangesloten instellingen zijn voor het jaar 2006 nog niet definitief vastgesteld. kerncijfers (Bedragen in miljoenen euro s) PGB PGB FWG FWG PPDBJ PPDBJ ASF ASF SGB SGB Totaal Totaal Vermogen Reserves Reserves inzake beleggingen Voorziening pensioenverplichtingen Voorziening ingegane VUT-verplichtingen Spaarsaldi Beleggingen Balanswaarde beleggingen Totale beleggingsopbrengsten Totaal rendement in % 8,5 15,9 0,7 3,0 2,8 2,3 0,9 3,0 4,2 4,6 Z-score 0,19 0,69 Loon en premies Premieloon Premie-opbrengsten* Uitkeringen* Alle cijfers en bedragen met betrekking tot 2005 zijn aangepast naar de definitieve cijfers opgenomen in de jaarrekeningen. * Inclusief ontvangsten en uitbetalingen spaargelden SGB. gbf Jaarverslag 2006 pag. 18

Grafimedia fondsen in t kort

Grafimedia fondsen in t kort Grafimedia fondsen in t kort Informatie voor werkgevers over: aansluiting bij de grafimedia fondsen deelneming en premie inhoud van de bedrijfstakregelingen Deze brochure is uitgebracht namens het Pensioenfonds

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven Jaarverslag

Stichting Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven Jaarverslag pgb Stichting Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven Jaarverslag 2006 pgbstichting Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven Jaarverslag 2006 54e boekjaar ZWAANSVLIET 3 1081 AP AMSTERDAM TELEFOON (020)

Nadere informatie

Geef pensioen de aandacht die het verdient. Jaarbericht Stichting Pensioenfonds

Geef pensioen de aandacht die het verdient. Jaarbericht Stichting Pensioenfonds Geef pensioen de aandacht die het verdient Jaarbericht Stichting Pensioenfonds Vijf mythes over pensioen Over pensioenen zijn meerdere mythes in omloop. Het is belangrijk om te weten hoe het wel zit. De

Nadere informatie

GRAFISCHE BEDRIJFSFONDSEN JAARVERSLAG 2007 59E BOEKJAAR

GRAFISCHE BEDRIJFSFONDSEN JAARVERSLAG 2007 59E BOEKJAAR G R A F I S C H E B E D R I J F S F O N D S E N GBF GRAFISCHE BEDRIJFSFONDSEN JAARVERSLAG 2007 59E BOEKJAAR ZWAANSVLIET 3 1081 AP AMSTERDAM TELEFOON (020) 5 418 418 FAX (020) 6 442 911 INTERNET WWW.GBF.NL

Nadere informatie

VUT-PREPENSIOEN G B F REGELING VOOR DAGBLADJOURNALISTEN. Fonds Werktijdvermindering Oudere Werknemers in de Grafische Bedrijven S C H E F S E N

VUT-PREPENSIOEN G B F REGELING VOOR DAGBLADJOURNALISTEN. Fonds Werktijdvermindering Oudere Werknemers in de Grafische Bedrijven S C H E F S E N VUT-PREPENSIOEN REGELING VOOR DAGBLADJOURNALISTEN Fonds Werktijdvermindering Oudere Werknemers in de Grafische Bedrijven G R A F I B E D R IJ F O N D S S C H E F S E N G B F Vut-prepensioenregeling voor

Nadere informatie

Pensioenactualiteiten en ontwikkelingen bij PGB

Pensioenactualiteiten en ontwikkelingen bij PGB Presentatie voor ledenraad KVGO Ruud Degenhardt 29 mei 2013 Pensioenactualiteiten en ontwikkelingen bij PGB Inhoud Inhoud PGB Financieel Pensioenactualiteiten Wet Versterking Pensioenfondsbestuur Ontwikkeling

Nadere informatie

VUT-REGELING VOOR FWG-DEELNEMERS GEBOREN IN 1946-1949

VUT-REGELING VOOR FWG-DEELNEMERS GEBOREN IN 1946-1949 VUT-REGELING VOOR FWG-DEELNEMERS GEBOREN IN 1946-1949 Vut-regeling voor deelnemers FWG geboren in de periode 1946-1949 Voor deelnemers aan het FWG (Fonds Werktijdvermindering Oudere Werknemers in de Grafische

Nadere informatie

2013 verkort in beeld. Ontwikkelingen. Pensioenen Beleggingen Organogram

2013 verkort in beeld. Ontwikkelingen. Pensioenen Beleggingen Organogram 02 verkort in beeld 03 Ontwikkelingen 05 08 10 Pensioenen Beleggingen Organogram Aantal deelnemers dat pensioen opbouwt Aantal personen dat een ouderdomspensioen ontvangt Aantal deelnemers met slapende

Nadere informatie

Verslag bijeenkomst SVG 9 maart 2016

Verslag bijeenkomst SVG 9 maart 2016 Verslag bijeenkomst SVG 9 maart 2016 Op woensdagmiddag 9 maart, aansluitend aan de jaarbijeenkomst van de Vereniging Gepensioneerden Getronics (VGG), organiseerde Stichting Voorzieningsfonds Getronics

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst voor aangesloten werkgevers. April 2012

Informatiebijeenkomst voor aangesloten werkgevers. April 2012 Informatiebijeenkomst voor aangesloten werkgevers April 2012 Agenda Kenmerken SPNG Aanleiding Uitgangspunten en ondernomen stappen Wijzigingen in de regeling en premie Intermezzo: de pensioendriehoek Stappen

Nadere informatie

2013 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG

2013 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG 2013 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG 1 Toelichting op het jaarverslag In het Jaarverslag 2013 legt het pensioenfonds uitgebreid verantwoording af over de ontwikkelingen, besluiten en gebeurtenissen

Nadere informatie

Beschrijving Pension Fund Governance Stichting Bedrijfspensioenfonds voor het Bakkersbedrijf

Beschrijving Pension Fund Governance Stichting Bedrijfspensioenfonds voor het Bakkersbedrijf Beschrijving Pension Fund Governance Stichting Bedrijfspensioenfonds voor het Bakkersbedrijf Dit is een uitgave van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Bakkersbedrijf Datum 15 juni 2012 1 Voorwoord

Nadere informatie

2011 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG

2011 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG 2011 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG 1 Toelichting op het jaarverslag In het jaarverslag legt het pensioenfonds uitgebreid verantwoording af over de ontwikkelingen, besluiten en gebeurtenissen

Nadere informatie

PENSIOENINRUIL TIJDELIJKE OUDERDOMSPENSIOEN TER AANVULLING VAN DE VUT-UITKERING 1

PENSIOENINRUIL TIJDELIJKE OUDERDOMSPENSIOEN TER AANVULLING VAN DE VUT-UITKERING 1 PENSIOENINRUIL 2013 TIJDELIJKE OUDERDOMSPENSIOEN TER AANVULLING VAN DE VUT-UITKERING 1 PENSIOENINRUIL TIJDELIJKE OUDERDOMSPENSIOEN TER AANVULLING VAN DE VUT-UITKERING In de brochure wordt een aantal regels

Nadere informatie

Overzicht en kerncijfers pensioenregelingen Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie

Overzicht en kerncijfers pensioenregelingen Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie Overzicht en kerncijfers pensioenregelingen Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie (BPF Baksteen) is opgericht op 1-4-1957.

Nadere informatie

1 Missie, visie Doelgroepen Communicatiedoelstellingen Kernboodschap van de communicatie Communicatiestrategie...

1 Missie, visie Doelgroepen Communicatiedoelstellingen Kernboodschap van de communicatie Communicatiestrategie... Communicatiebeleidsplan 2017-2018 1 Inhoudsopgave 1 Missie, visie... 3 2 Doelgroepen... 4 3 Communicatiedoelstellingen... 4 4 Kernboodschap van de communicatie... 5 5 Communicatiestrategie... 6 6 Jaarlijks

Nadere informatie

Deelnemers Het fonds betaalt maandelijks pensioen aan deelnemers. gaan in de toekomst pensioen ontvangen. 2,05%

Deelnemers Het fonds betaalt maandelijks pensioen aan deelnemers. gaan in de toekomst pensioen ontvangen. 2,05% deelnemers 15.654 In 2013 verdiende het fonds 28,3 miljoen dankzij beleggen. Dat bedrag staat voor een rendement van 2,05%. Deelnemers Het fonds betaalt maandelijks pensioen aan 5.038 deelnemers. De overige

Nadere informatie

SPNG. veranderingen. was voor. een jaar van grote. Verkort jaarverslag 2013 >

SPNG. veranderingen. was voor. een jaar van grote. Verkort jaarverslag 2013 > 2013 was voor SPNG een jaar van grote veranderingen. Verkort jaarverslag 2013 > 2013 was voor SPNG een jaar van grote veranderingen. Eind 2012 liep het herverzekeringscontract met Nationale-Nederlanden

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst Pensioenen: actueler dan ooit. Oktober 2013

Informatiebijeenkomst Pensioenen: actueler dan ooit. Oktober 2013 Informatiebijeenkomst Pensioenen: actueler dan ooit Oktober 2013 1 Pensioenstelsel Individueel Pensioen fonds Overheid Lijfrente Pensioen AOW B E L A S T I N G 2 Programma bestuur en taken bestuur de pensioenregeling

Nadere informatie

Wanneer gaat u met pensioen: eerder of later? AOW-leeftijd verschuift opnieuw

Wanneer gaat u met pensioen: eerder of later? AOW-leeftijd verschuift opnieuw Pensioenflits Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Betonproductenindustrie + Verkort jaarverslag Juli 2017 De Pensioenflits is een uitgave van uw Bedrijfstakpensioenfonds voor de Betonproductenindustrie

Nadere informatie

Nieuws. Gezond maar alert. Pensioenfonds IN DIT NUMMER: Verkort jaarverslag. De financiële situatie van het pensioenfonds verbeterde in 2017.

Nieuws. Gezond maar alert. Pensioenfonds IN DIT NUMMER: Verkort jaarverslag. De financiële situatie van het pensioenfonds verbeterde in 2017. Pensioenfonds Verkort jaarverslag Gezond maar alert De financiële situatie van het pensioenfonds verbeterde in 2017. Nieuws IN DIT NUMMER: Augustus 2018 Hierdoor was het mogelijk de opgebouwde pensioenen

Nadere informatie

Persbericht. Kwartaalbericht: vierde kwartaal 2011

Persbericht. Kwartaalbericht: vierde kwartaal 2011 Persbericht Kwartaalbericht: vierde kwartaal 2011 Hoofdpunten: Dekkingsgraad van 94% is te laag: aanvullende maatregelen nodig Beschikbaar vermogen stijgt met ruim 11 miljard Door gedaalde rente nemen

Nadere informatie

Pensioenfonds Robeco. Populair Jaarverslag 2014

Pensioenfonds Robeco. Populair Jaarverslag 2014 Pensioenfonds Robeco Populair Jaarverslag 2014 2014 was een bewogen jaar voor Pensioenfonds Robeco door de sterk dalende rente en de veranderende wet- en regelgeving. In het jaarverslag blikken wij als

Nadere informatie

Verkort jaarverslag PHI 2012

Verkort jaarverslag PHI 2012 Verkort jaarverslag PHI 2012 Uitgave van de Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Houtverwerkende Industrie en Jachtbouw Voorwoord Eén sterk, toekomstbestendig pensioenfonds. Met dat doel gingen het

Nadere informatie

2012 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG

2012 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG 2012 in het kort TOELICHTING OP HET JAARVERSLAG 1 Toelichting op het jaarverslag In het Jaarverslag 2012 legt het pensioenfonds uitgebreid verantwoording af over de ontwikkelingen, besluiten en gebeurtenissen

Nadere informatie

Later AOW en pensioen

Later AOW en pensioen Pensioenflits Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Betonproductenindustrie + Verkort jaarverslag Juli 2017 De Pensioenflits is een uitgave van uw Bedrijfstakpensioenfonds voor de Betonproductenindustrie

Nadere informatie

Programma. 1. Terugblik 2017 & eerste helft van Toekomst van het pensioenfonds. 3. Financiële positie. 4. Hoe belegt het pensioenfonds (ESG)?

Programma. 1. Terugblik 2017 & eerste helft van Toekomst van het pensioenfonds. 3. Financiële positie. 4. Hoe belegt het pensioenfonds (ESG)? Programma 1. Terugblik 2017 & eerste helft van 2018 2. Toekomst van het pensioenfonds 3. Financiële positie 4. Hoe belegt het pensioenfonds (ESG)? Wifi: Guest Wachtwoord: unsecure Terugblik 2017 & eerste

Nadere informatie

Asset & Liability Management

Asset & Liability Management Asset & Liability Management Verder gaan is de juiste balans vinden. ALM: inzicht in risico s Zorgen voor balans tussen pensioenverplichtingen en de opbouw van het pensioenvermogen. Het is een kerntaak

Nadere informatie

2009: een actief jaar met interessante ontwikkelingen

2009: een actief jaar met interessante ontwikkelingen Verkort jaarverslag 2009 2009: een actief jaar met interessante ontwikkelingen Het jaar 2009 stond in het teken van het treffen van maatregelen om de financiële positie van het fonds weer op het gewenste

Nadere informatie

Mijn Pensioen. Pensioen is meer! Onderwerpen van vandaag 23/11/2015. Mijn Pensioen (1) Hoe ziet mijn pensioen eruit?

Mijn Pensioen. Pensioen is meer! Onderwerpen van vandaag 23/11/2015. Mijn Pensioen (1) Hoe ziet mijn pensioen eruit? Mijn Pensioen Pensioen is meer! Oktober / november 2015 Onderwerpen van vandaag Mijn Pensioen (1) Hoe ziet mijn pensioen eruit? Mijn Pensioenfonds (2) Jaarverslag 2014 Hoe is het pensioenfonds georganiseerd?

Nadere informatie

Verklaring inzake beleggingsbeginselen

Verklaring inzake beleggingsbeginselen STICHTING PENSIOENFONDS RECREATIE Mei 2011 INHOUDSOPGAVE 0. Introductie 3 1. Doelstelling van het beleggingsbeleid 4 2. Organisatie en risicobeheerprocedures 5 3. Beleggingsbeginselen 7 Mei 2011 Pagina

Nadere informatie

Bewaar deze brief en de bijbehorende brochure zorgvuldig. Pensioen heeft nu misschien niet uw hoogste aandacht, binnenkort kan dat anders zijn.

Bewaar deze brief en de bijbehorende brochure zorgvuldig. Pensioen heeft nu misschien niet uw hoogste aandacht, binnenkort kan dat anders zijn. Model startbrief Naam Adres Postcode Woonplaats Datum Onderwerp Bewaar deze brief en de bijbehorende brochure zorgvuldig. Pensioen heeft nu misschien niet uw hoogste aandacht, binnenkort kan dat anders

Nadere informatie

Uniform Pensioenoverzicht 2019 Stand per: 31 december 2018

Uniform Pensioenoverzicht 2019 Stand per: 31 december 2018 Uniform Pensioenoverzicht 2019 Stand per: 31 december 2018 Uw persoonlijke gegevens Mevrouw C.M. Voorbeeld Geboren op: 17 september 1964 Werkgever: Example Kliniek Klantnummer: 640917999 Uw partner D.

Nadere informatie

Kwartaalbericht. 4e kwartaal 2014 Den Haag, 30 januari 2015. Samenvatting cijfers per 31 december 2014

Kwartaalbericht. 4e kwartaal 2014 Den Haag, 30 januari 2015. Samenvatting cijfers per 31 december 2014 Kwartaalbericht 4e kwartaal 2014 Den Haag, 30 januari 2015 Samenvatting cijfers per 31 december 2014 Dekkingsgraad: 111,5% Beleidsdekkingsgraad: 112,6% Belegd vermogen: 19,6 miljard Rendement 2014: 27,6%

Nadere informatie

Een nieuwe keuze in pensioenoplossingen. ICK Beschikbare Premieregeling

Een nieuwe keuze in pensioenoplossingen. ICK Beschikbare Premieregeling Een nieuwe keuze in pensioenoplossingen voor de ICK-branche ICK Beschikbare Premieregeling ICK Beschikbare Premieregeling 2 De ICK-branche verbreedt het aanbod op het gebied van pensioen. Naast de bestaande

Nadere informatie

HOOFDLIJNEN HERSTELPLAN PGB 2009-2014 MAART 2009 PENSIOENFONDS VOOR DE GRAFISCHE BEDRIJVEN

HOOFDLIJNEN HERSTELPLAN PGB 2009-2014 MAART 2009 PENSIOENFONDS VOOR DE GRAFISCHE BEDRIJVEN HOOFDLIJNEN HERSTELPLAN PGB 2009-2014 MAART 2009 PENSIOENFONDS VOOR DE GRAFISCHE BEDRIJVEN VOORWOORD HERSTELPLAN PGB 2009-2014 Al genomen maatregelen: meer zekerheid in beleggingsbeleid Premieverhoging:

Nadere informatie

Welkom namens. Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK. AMSTERDAM, 26 juni 2014

Welkom namens. Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK. AMSTERDAM, 26 juni 2014 Welkom namens Stichting Pensioenfonds van de KAS BANK AMSTERDAM, 26 juni 2014 AGENDA 1. Opening en voorstellen leden van het bestuur 2. Mededelingen van de voorzitter 3. Notulen deelnemersvergadering 27

Nadere informatie

Nieuwsbrief van uw pensioenfonds

Nieuwsbrief van uw pensioenfonds KIX code Nieuwsbrief van uw pensioenfonds Deelnemers Pensioenreglement II Zeist, december 2014 1. Financiële positie PNB is stabiel 2. Uw pensioenpremie in 2015 3.

Nadere informatie

Veel veranderingen in druk pensioenjaar 2015

Veel veranderingen in druk pensioenjaar 2015 Verkort jaarverslag 2015 Elk jaar legt Metro Pensioenfonds in het jaarverslag verantwoording af over het gevoerde beleid van het afgelopen jaar. Voor degenen die liever een overzicht willen lezen van de

Nadere informatie

Goed jaar Metro Pensioenfonds, toch geen verhoging pensioenen

Goed jaar Metro Pensioenfonds, toch geen verhoging pensioenen Verkort jaarverslag 2014 In dit verkorte jaarverslag 2014 zetten we de hoofdpunten uit het volledige jaarverslag van Metro Pensioenfonds voor u op een rij: we blikken terug op het pensioenjaar 2014 en

Nadere informatie

Verkort jaarverslag 2013

Verkort jaarverslag 2013 Verkort jaarverslag 2013 Uitgave van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Houtverwerkende Industrie en Jachtbouw Voorwoord 2013 was een bijzonder jaar. Het was het eerste jaar samen voor het Pensioenfonds

Nadere informatie

Verkort Jaarverslag 2014

Verkort Jaarverslag 2014 Verkort Jaarverslag 2014 Het bestuur: de pensioenwereld blijft in beweging Ook in 2014 stond de pensioenwereld niet stil. Het bestuur volgde alle actuele politieke en maatschappelijke ontwikkelingen op

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst Pensioenfonds KPN Pensioengerechtigden. Oktober 2013

Informatiebijeenkomst Pensioenfonds KPN Pensioengerechtigden. Oktober 2013 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds KPN Pensioengerechtigden Oktober 2013 1 Pensioenstelsel Individueel Pensioen fonds Overheid Lijfrente Pensioen AOW B E L A S T I N G 2 Programma bestuur en taken bestuur

Nadere informatie

Pensioeninformatiebijeenkomst over herstelplan 2009

Pensioeninformatiebijeenkomst over herstelplan 2009 Pensioenbijeenkomst herstelplan 2009 Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven (PGB) over herstelplan 2009 juli 2009 Inleiding Waarom 5 pensioenbijeenkomsten? ernstige situatie met grote gevolgen voor

Nadere informatie

Bewaar deze startbrief zorgvuldig. Pensioen heeft nu misschien niet uw hoogste aandacht, binnenkort kan dat anders zijn.

Bewaar deze startbrief zorgvuldig. Pensioen heeft nu misschien niet uw hoogste aandacht, binnenkort kan dat anders zijn. Bewaar deze startbrief zorgvuldig. Pensioen heeft nu misschien niet uw hoogste aandacht, binnenkort kan dat anders zijn. Geachte heer/mevrouw.., Van harte welkom bij het Bedrijfspensioenfonds voor de Agrarische

Nadere informatie

Overgang naar Bpf Detailhandel 27 September 2017

Overgang naar Bpf Detailhandel 27 September 2017 Overgang naar Bpf Detailhandel 27 September 2017 Agenda Overgang naar Pensioenfonds Detailhandel Aanleiding Uitgangspunten voor samenwerking Conclusies Besluit Sociale Partners In het kort: Pensioenfondsen

Nadere informatie

Stichting Norit Pensioenfonds

Stichting Norit Pensioenfonds Stichting Norit Pensioenfonds Communicatieplan 2017-2019 Dit communicatieplan is voorbereid door de werkgroep communicatie van Stichting Norit Pensioenfonds en vastgesteld door het bestuur. Amersfoort,

Nadere informatie

PROFIELSCHETS. Philips Pensioenfonds NIET UITVOEREND BESTUURDER 1/5. Stichting Philips Pensioenfonds

PROFIELSCHETS. Philips Pensioenfonds NIET UITVOEREND BESTUURDER 1/5. Stichting Philips Pensioenfonds PROFIELSCHETS NIET UITVOEREND BESTUURDER Stichting Stichting behoort tot de grootste ondernemingspensioenfondsen van Nederland met een belegd vermogen van bijna 18 miljard euro. Het pensioenfonds voert

Nadere informatie

Verkort Jaarverslag 2013

Verkort Jaarverslag 2013 Verkort Jaarverslag Han Thoman: Ons bestuur is zich echt goed bewust van de risico s die het pensioenfonds loopt. Voorzitter Han Thoman Onze financiële positie is redelijk maar moet nog beter Een jaar

Nadere informatie

stichting pensioenfonds wonen

stichting pensioenfonds wonen stichting pensioenfonds wonen Verkort Jaarverslag 2007 Kerncijfers Aantallen per 31-12 2007 2006 Werkgevers 4.331 4.161 Deelnemers 33.009 31.705 Gewezen deelnemers 70.948 62.860 Gepensioneerden 8.468 7.735

Nadere informatie

Terugblik 2011 in cijfers

Terugblik 2011 in cijfers Terugblik 2011 in cijfers U vindt hier een samenvatting van het jaarverslag 2011. Het volledige jaarverslag kunt u downloaden via www.pensioenfondsricohnederland.nl. Financiële situatie Door de kredietcrisis

Nadere informatie

Nieuwsbrief van uw pensioenfonds

Nieuwsbrief van uw pensioenfonds KIX code Nieuwsbrief van uw pensioenfonds Deelnemers Pensioenreglement I Zeist, december 2014 1. Financiële positie PNB is stabiel 2. Uw pensioenpremie in 2015 3.

Nadere informatie

Stichting Metro Pensioenfonds Populair jaarverslag 2008

Stichting Metro Pensioenfonds Populair jaarverslag 2008 Stichting Metro Pensioenfonds Populair jaarverslag 2008 blad 1 van 7 Het Metro Pensioenfonds Hieronder eerst een aantal bijzonderheden over het Metro Pensioenfonds. Het Metro Pensioenfonds is opgericht

Nadere informatie

Aanpassing pensioenregeling een must. Presentatie: Marcel Brussee / voorzitter SPH Kees Lekkerkerker / directeur HRM

Aanpassing pensioenregeling een must. Presentatie: Marcel Brussee / voorzitter SPH Kees Lekkerkerker / directeur HRM Aanpassing pensioenregeling een must Presentatie: Marcel Brussee / voorzitter SPH Kees Lekkerkerker / directeur HRM 1 Aanpassing pensioenregeling een must Inhoud Marcel Brussee: Achtergrond wijzigingen

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds SABIC

Stichting Pensioenfonds SABIC Stichting Pensioenfonds SABIC Presentatie SPF tijdens algemene ledenvergadering VGSE 15 april 2010 Jan van den Berg, voorzitter SPF 1 Programma 1. Algemeen 2. Situatie SPF eind 2008 3. Ontwikkelingen SPF

Nadere informatie

REGELING WAARDEOVERDRACHT PREPENSIOEN

REGELING WAARDEOVERDRACHT PREPENSIOEN VUT-PREPENSIOEN VOOR DAGBLADJOURNALISTEN GEBOREN VOOR 1950 REGELING WAARDEOVERDRACHT PREPENSIOEN VOOR DAGBLADJOURNALISTEN GEBOREN IN OF NA 1950 Ter inleiding Voor dagbladjournalisten geldt met ingang

Nadere informatie

Ontwikkelingen in 2012

Ontwikkelingen in 2012 1 Jaarbericht 2012 Ontwikkelingen in 2012 2012 was, in alle opzichten, weer een bewogen jaar. We kregen onder meer te maken met hectische ontwikkelingen op de financiële markten, met veranderingen in de

Nadere informatie

WAT SPEELT ER ROND UW PENSIOEN BIJ SPUN?

WAT SPEELT ER ROND UW PENSIOEN BIJ SPUN? WAT SPEELT ER ROND UW PENSIOEN BIJ SPUN? Bijeenkomst voor pensioengerechtigden Dick Vis, voorzitter Stichting Pensioenfonds Urenco Nederland 20 september 2016 Agenda 1. Samenvatting jaarverslag 2015 2.

Nadere informatie

Profielschets lid Raad van Toezicht. 20 mei 2019

Profielschets lid Raad van Toezicht. 20 mei 2019 Profielschets lid Raad van Toezicht 20 mei 2019 71649 092004 1. INLEIDING Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Kappersbedrijf (hierna: Pensioenfonds Kappers) is het pensioenfonds voor de kappersbranche.

Nadere informatie

Verkort jaarverslag

Verkort jaarverslag Verkort jaarverslag 2014 1 Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Meubelindustrie en Meubileringsbedrijven Hoe deed ons pensioenfonds het in 2014? Waar hield het bestuur zich mee bezig? En wat waren

Nadere informatie

Een overzicht van de kerncijfers vindt u op <pagina 8 en 9> van het volledige jaarverslag.

Een overzicht van de kerncijfers vindt u op <pagina 8 en 9> van het volledige jaarverslag. 12 vragen over het jaarverslag 2013 De hoofdpunten uit het jaarverslag van Stichting Pensioenfonds voor Verloskundigen (SPV) behandelen we aan de hand van 12 vragen en antwoorden. Een volledig exemplaar

Nadere informatie

Verklaring inzake de beleggingsbeginselen van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie

Verklaring inzake de beleggingsbeginselen van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie 1. Introductie Verklaring inzake de beleggingsbeginselen van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie Doelstelling en basis voor dit document Dit document ("de Verklaring") beschrijft

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds SABIC Innovative Plastics. Verkort Jaarverslag 2009

Stichting Pensioenfonds SABIC Innovative Plastics. Verkort Jaarverslag 2009 Stichting Pensioenfonds SABIC Innovative Plastics Verkort Jaarverslag 2009 Inleiding 2009 is voor de Stichting Pensioenfonds SABIC Innovative Plastics (hierna Pensioenfonds SABIC-IP) weer een bijzonder

Nadere informatie

PGB actueel door Arnold Verplancke

PGB actueel door Arnold Verplancke door Arnold Verplancke Inhoud Financiële resultaten 2014 en eerste maanden 2015 Aansluitingen en groei deelnemersbestand Kosten per deelnemer Nieuwe wetgeving: - APF - Communicatie Nieuw portaal gepensioneerden

Nadere informatie

Pensioenen Oktober 2015

Pensioenen Oktober 2015 Pensioenen Oktober 2015 Agenda Waarom deze bijeenkomst? Waarom Pensioenfonds PGB? Pensioenregelingen 2016 Volgende stappen Vragen 2 Waarom deze bijeenkomst? Informeren over veranderingen op pensioengebied

Nadere informatie

Nieuwsbrief van uw pensioenfonds

Nieuwsbrief van uw pensioenfonds KIX code Nieuwsbrief van uw pensioenfonds Pensioengerechtigden en voormalige deelnemers Pensioenreglement I en II Zeist, december 2014 1. Financiële positie PNB is

Nadere informatie

Persbericht. ABP verlaagt pensioen in 2013 met 0,5% Ondanks goed rendement stijgt dekkingsgraad in 2012 onvoldoende

Persbericht. ABP verlaagt pensioen in 2013 met 0,5% Ondanks goed rendement stijgt dekkingsgraad in 2012 onvoldoende Persbericht ABP verlaagt pensioen in 2013 met 0,5% Ondanks goed rendement stijgt dekkingsgraad in 2012 onvoldoende Hoofdpunten: Verlaging pensioen met 0,5% per 1 april 2013 definitief Mogelijk aanvullende

Nadere informatie

Strengere regels voor pensioenfondsen

Strengere regels voor pensioenfondsen Pensioenflits Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Betonproductenindustrie + Verkort jaarverslag November 2015 De Pensioenflits is een uitgave van uw Bedrijfstakpensioenfonds voor de Betonproductenindustrie

Nadere informatie

2010: jaar van herstel

2010: jaar van herstel Verkort jaarverslag 2010 2010: jaar van herstel Hoe presteerde Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Handel in Bouwmaterialen in 2010? Wat waren de belangrijkste ontwikkelingen? In dit verkort jaarverslag

Nadere informatie

Pensioenfonds B&S. Pensioenkrant Pensioen fonds B&S

Pensioenfonds B&S. Pensioenkrant Pensioen fonds B&S Pensioenfonds B&S Pensioenkrant 2016 Pensioen fonds B&S I n h o u d s o p g a v e Woord vooraf... 4 1. Jaarverslag 2015 in hoofdijnen... 5 2. Financiële positie 2016... 8 3.Haalbaarheidstoets 2016... 9

Nadere informatie

Uitvoeringskosten Pensioenfonds UWV

Uitvoeringskosten Pensioenfonds UWV Uitvoeringskosten Pensioenfonds UWV Pensioenuitvoeringskosten De totale pensioenuitvoeringskosten bedragen in 2015 5,01 miljoen euro (2014: 4,70 miljoen euro). Hiertoe worden onder meer gerekend de kosten

Nadere informatie

Pensioenfonds B&S. Pensioenkrant Pensioen fonds B&S

Pensioenfonds B&S. Pensioenkrant Pensioen fonds B&S Pensioenfonds B&S Pensioenkrant 2014 Pensioen fonds B&S I n h o u d s o p g a v e Woord vooraf... 4 1. Jaarverslag 2013 in hoofdijnen... 5 2. Dekkingsgraad 2014... 7 3.Nieuw pensioenstelsel 2015... 8

Nadere informatie

27 september Deelnemersvergadering

27 september Deelnemersvergadering 27 september 2007 Deelnemersvergadering Kernpunten 2006 Goed jaar, dekkingsgraad van 117,1% naar 122,7% Geen herstelplan meer nodig in 2007 Indexatie in 2006 verleend over 2005 van: - 0,63% voor de actieve

Nadere informatie

Update! WIJZIGINGEN PENSIOENREGELING PER 1 JANUARI 2015. bpfhibin.nl

Update! WIJZIGINGEN PENSIOENREGELING PER 1 JANUARI 2015. bpfhibin.nl Update! bpfhibin.nl stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in bouwmaterialen December 2014 Kunt u uw werknemers uitleggen wat er per 1 januari 2015 is veranderd aan hun pensioen? WIJZIGINGEN

Nadere informatie

COMMUNICATIEBELEID Eigenaar: Document: Versie: Datum: Auteur: Versie Status Datum Omschrijving

COMMUNICATIEBELEID Eigenaar: Document: Versie: Datum: Auteur: Versie Status Datum Omschrijving COMMUNICATIEBELEID Eigenaar: Bestuur pensioenfonds Scildon Document: Communicatiebeleid Versie: Definitief Datum: 31.05.2017 Auteur: Antoinette Ankone Versie Status Datum Omschrijving 0.1 Concept 01-08-2016

Nadere informatie

Vragen & antwoorden over uw pensioen en de kredietcrisis

Vragen & antwoorden over uw pensioen en de kredietcrisis Vragen & antwoorden over uw pensioen en de kredietcrisis Corporate Pensioen 4 Juni 2009 Vragen 1. Hoe zeker is mijn toekomstige pensioenvoorziening bij Nationale-Nederlanden? 3. Hoe weet ik hoeveel pensioen

Nadere informatie

Beknopt jaarverslag 2016

Beknopt jaarverslag 2016 Beknopt jaarverslag 2016 Beknopt jaarverslag 2016 Inleiding Dit jaar brengt Stichting Pensioenfonds De Fracties voor het eerst een verkorte versie van het jaarverslag uit. In dit verslag zie je in een

Nadere informatie

Het jaarverslag 2014 samengevat

Het jaarverslag 2014 samengevat Het jaarverslag 2014 samengevat Uw pensioenfonds blikt terug én vooruit Deelnemers 1.711 In 2014 verdiende het fonds 55,1 miljoen dankzij beleggen. Dat bedrag staat voor een rendement van 20,1%. Het fonds

Nadere informatie

APF toekomstbestendige oplossing voor pensioenfondsen 13:30 14:45

APF toekomstbestendige oplossing voor pensioenfondsen 13:30 14:45 APF toekomstbestendige oplossing voor pensioenfondsen 13:30 14:45 1 Agenda Introductie APF Wat is een Algemeen Pensioenfonds? Het nut van een APF Wat zijn de belangrijkste bouwstenen van De Nationale APF?

Nadere informatie

Uw persoonlijke gegevens De heer X. Deelnemer Geboren op: 2 januari 1972 Deelnemersnummer: Uw partner Y. Partner Geboren op: 5 februari 1975

Uw persoonlijke gegevens De heer X. Deelnemer Geboren op: 2 januari 1972 Deelnemersnummer: Uw partner Y. Partner Geboren op: 5 februari 1975 pagina 1 van 7 Uniform Pensioenoverzicht 2019 Stand per: 1 januari 2019 Uw persoonlijke gegevens De heer X. Deelnemer Geboren op: 2 januari 1972 Deelnemersnummer: 999999 Relatienummer: xyz123456 Uw partner

Nadere informatie

Najaarsbijeenkomst Vereniging Senioren ING Regio Rotterdam/Zeeland

Najaarsbijeenkomst Vereniging Senioren ING Regio Rotterdam/Zeeland Najaarsbijeenkomst Vereniging Senioren ING Regio Rotterdam/Zeeland Peter de Bruijne Voorzitter Bestuur Pensioenfonds ING 31 oktober 2013 QR code website Pensioenfonds ING Agenda Financiële situatie Klanttevredenheid

Nadere informatie

Uitgelicht: consolidatie in pensioenland

Uitgelicht: consolidatie in pensioenland Uitgelicht: consolidatie in pensioenland Edward Snieder 21 november 2017 Copyright 2011 Sprenkels & Verschuren. Geen enkele reproductie van het document of een deel van het document mag worden gekopieerd,

Nadere informatie

BEKNOPT JAARVERSLAG 2017

BEKNOPT JAARVERSLAG 2017 BEKNOPT JAARVERSLAG 2017 BEKNOPT JAARVERSLAG 2017 INLEIDING Ook dit jaar brengt Stichting Pensioenfonds De Fracties een verkorte versie van het jaarverslag uit. In dit verslag zie je in een oogopslag de

Nadere informatie

Algemene Ledenvergadering Vereniging (VeLP) 17 februari 2011

Algemene Ledenvergadering Vereniging (VeLP) 17 februari 2011 Algemene Ledenvergadering Vereniging (VeLP) 17 februari 2011 Agenda Welkom Notulen vergadering 2 november Performance SPLB Het pensioengebouw en juridisch advies Financiën Communicatie en LinkedIn groep

Nadere informatie

Bijzondere Deelnemersvergadering 24 april 2014

Bijzondere Deelnemersvergadering 24 april 2014 Bijzondere Deelnemersvergadering 24 april 2014 2 1. Opening, mededelingen en ingekomen stukken 2. Achtergrond Wet versterking bestuur pensioenfondsen 3. Wet versterking bestuur pensioenfondsen 4. Wijzigingen

Nadere informatie

WOORD VOORAF. Beste deelnemers,

WOORD VOORAF. Beste deelnemers, WOORD VOORAF Beste deelnemers, Voor u ligt de pensioenkrant 2015 van Stichting Pensioenfonds B&S ( het Pensioenfonds ). Hiermee willen wij u informeren over de gebeurtenissen en ontwikkelingen van de afgelopen

Nadere informatie

Reservetekort weggewerkt, pensioenen verhoogd

Reservetekort weggewerkt, pensioenen verhoogd Verkort jaarverslag 2013 In dit verkorte jaarverslag 2013 zetten we de hoofdpunten uit het volledige jaarverslag van Metro Pensioenfonds voor u op een rij: we blikken terug op het pensioenjaar 2013 en

Nadere informatie

Beleggingsovertuigingen. Stichting Pensioenfonds Openbare Bibliotheken

Beleggingsovertuigingen. Stichting Pensioenfonds Openbare Bibliotheken Beleggingsovertuigingen Stichting Pensioenfonds Openbare Bibliotheken Beleggingsovertuigingen De missie van het Pensioenfonds Openbare Bibliotheken (POB) is een toekomstbestendig en verantwoord pensioen

Nadere informatie

DNB Crisisplan. Stichting Pensioenfonds Honeywell 21 September 2011. Pensioenfonds

DNB Crisisplan. Stichting Pensioenfonds Honeywell 21 September 2011. Pensioenfonds DNB Crisisplan Stichting Honeywell 21 September 2011 Agenda Introductie Opzet crisisplan Nut en noodzaak crisisplan Concept crisisplan - discussiepunten - Wanneer is er spraken van een crisissituatie?

Nadere informatie

Toeslag- verlening Uitgave mei 2015

Toeslag- verlening Uitgave mei 2015 Toeslagverlening Uitgave mei 2015 Disclaimer De in deze brochure verstrekte informatie van Stichting Pensioenfonds DSM Nederland, gevestigd te Heerlen (het pensioenfonds ) is van algemene aard, uitsluitend

Nadere informatie

Verklaring van beleggingsbeginselen

Verklaring van beleggingsbeginselen Verklaring van beleggingsbeginselen Inleiding Stichting Pensioenfonds APF (APF) voert de pensioenregeling uit voor de (voormalige) werknemers van AkzoNobel. Om de pensioenen te kunnen uitkeren, ontvangt

Nadere informatie

Deutsche Bank Nederland Stichting Pensioenfonds Deutsche Bank Nederland

Deutsche Bank Nederland Stichting Pensioenfonds Deutsche Bank Nederland In deze nieuwsbrief Voorwoord Wat betekenen de nieuwe pensioenmaatregelen voor u? De informatie in dit document is eigendom van en mag noch in haar geheel noch gedeeltelijk van. Page 2 of 5 Voorwoord In

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds F. van Lanschot

Stichting Pensioenfonds F. van Lanschot Stichting Pensioenfonds F. van Lanschot Positie 2018 Gebaseerd op het jaarverslag over 2018 en recente ontwikkelingen Hoe werkt ons pensioenfonds voor jou? Financiële positie Waardevastheid pensioen 1

Nadere informatie

KWARTAALVERSLAG. Philips Pensioenfonds. 1. In het kort. 2. Financiële positie Philips Pensioenfonds 1/6 TWEEDE KWARTAAL 2017

KWARTAALVERSLAG. Philips Pensioenfonds. 1. In het kort. 2. Financiële positie Philips Pensioenfonds 1/6 TWEEDE KWARTAAL 2017 KWARTAALVERSLAG TWEEDE KWARTAAL 2017 1. In het kort De beleidsdekkingsgraad per 30 juni 2017 bedroeg 112,5% Het rendement van 1 april tot en met 30 juni 2017 bedroeg 0,8% Het rendement van 1 januari tot

Nadere informatie

De hoogte van het totale partnerpensioen staat vermeld op uw Uniform Pensioenoverzicht (UPO) en op

De hoogte van het totale partnerpensioen staat vermeld op uw Uniform Pensioenoverzicht (UPO) en op De Ahold Pensioenregeling 2015 Welkom bij Ahold Pensioenfonds! Met ingang van uw 21ste verjaardag of latere datum in dienst bouwt u pensioen bij ons op. Dit doet u via Ahold Delhaize. Elk pensioenfonds

Nadere informatie

Toelichting Uniform Pensioenoverzicht 2017 Uitkeringsovereenkomst

Toelichting Uniform Pensioenoverzicht 2017 Uitkeringsovereenkomst Toelichting Uniform Pensioenoverzicht 2017 Uitkeringsovereenkomst Voor wie is deze toelichting? - U bent actief deelnemer aan deze pensioenregeling; - U bent arbeidsongeschikt. Het Uniform Pensioenoverzicht

Nadere informatie

Bijlagen: Uniform Pensioenoverzicht pensioengerechtigden 2017 Post over uw pensioen zoveel mogelijk digitaal Antwoordkaart

Bijlagen: Uniform Pensioenoverzicht pensioengerechtigden 2017 Post over uw pensioen zoveel mogelijk digitaal Antwoordkaart Postbus 97630, 2509 GA Den Haag Telefoon: 088-007 98 00 Mail: servicedesk@metalektropensioen.nl www.metalektropensioen.nl KvK 41150484 uw kenmerk uw brief van ons kenmerk datum januari 2017 Uw pensioen

Nadere informatie

Onderwerp Onze referentie Datum

Onderwerp Onze referentie Datum NAAM_PERSOON STRAATNAAM HUISNUMMER HUISNUMMER_TOEV POSTCODE WOONPLAATS Postbus 30020 2500 GA Den Haag Telefoon (070) 3 160 860 Telefax (070) 3 160 475 www.bpmt.nl KVK Haaglanden: 41149569 Uw brief Uw referentie

Nadere informatie