Management & OrganisaÍie 2.1

Transcriptie

1 V r ij e U niv er sitett a m s t e r d am Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrij fskunde Afdeling Management en Organisatiekunde Sectie Organisatie en Leiding VERSIB A Tentamen Vakcode Datum Trjdsduur Onderdeel Waardering Uitslag Rekenmachine Verzoek Inzage Management & OrganisaÍie I oktober uur Het tentamen bestaat uit 1 open vraag en 40 multiple-choice vragen met elk 4 antwoordalternatieven. Je dient per MC waag aan te geven welk alternatief het meest juist is. Per MC vraag mag je slechts 1 antwoordalternatief aanstrepen. Je wordt aangeraden om alle vragen te beantwoorden, ook als je niet zeker bent van het juiste antwoord, Een niet-beantwoorde waag is zeker fout! Alle MC vragen tellen brj de het tentamen even zwaat Brj een score van 65% (26 van de 40 MC wagen) krug je als deelcijfer een 6,0; een score van 25 wagen levert het deelcijfer 5,7 op. Een halve bonuspunt compenseert 2 foute MC vragen een hele bonuspunt compenseert 4 foute MC wagen. De open vraag weegt mee voor 20Yo van het tentamenclfer, de MC vragen voor 80%, Een voldoende tentamenresultaat levert 3 ECTS-punten op. De uitslag van het tentamen wordt uiterlijk 10 werkdagen na de tentamendatum bekend gemaakt. Br1 de toekenning van het crjfer wordt rekening gehouden met de bonusregeling vanuit de activerende werkvorm. Het gebruik van een grafische rekenmachine of calculator is niet toegestaan. Wil je het antwoordblad met een blauwe of zwarte pen iwullen? Het rs handig om de antwoorden eerst op het kladblaadje te zetten en pas op het laatst in te wllen op het antwoordformulier. Doe dit aandachtig zodat er geen verschillen ontstaan tussen de kladversie en het antwoordformulier! Vergeet niet je studentnummer en versienwnmer in te vullen! : Er vindt geen inzage plaats; direct na afloop van het tentamen worden de antwoordsleutels op Blackboard gezet. Daarmee kun je het eigen cijfer (onder voorbehoud) bepalen, Veel succes met het tentamen! yrte universiteit í$: amsterdam

2 I Tentamen Manasement & Oreanisatie 2.1 Open vraag (20 punten) a) De motivatietheorie van Vroom heeft een individualistische oriëntatie. De theorie is instrumenteel, en motivatie is afgeleid van de doelen die een individu wil bereiken. De motivatietheorie van Maslow ziet ook sociale acceptatie en het horen tot een groep als een motiverende behoefte. Bespreek de theorie van Vroom (incl. formule) en leg uit hoe (en of) het behoren tot een groep volgens deze theorie van invloed kan zijn op de kracht van de motivatie (5 ptn). b) Het ontwerp en de toepassing van een beloningsstelsel rekenen Keuning en Eppink tot de interne afstemming. Je zou dit echter ook tot de structuur van een organisatie kunnen rekenen. Leg dit uit en besteed daarbij aandacht aan de definitie van interne afstemming en de definitie van structuur (5 ptn). Hieronder vindt u de tabel met verschillende coórdinatievoorzieningen zoals die op het hoorcollege van Wolters is sebruikt. Laterale relatie Aparte functionarisbevoegdhedenpermanent karakter.y Direct contact / Taakgroep Nee Nee Nee Team Nee Nee Ja Liaison / Integrator Ja Nee Ja Liaison / Koppelmanager Ja Ja Ja ( J c) Keuning & Eppink definiëren een ontwerpregel die het verband beschrijftussen interdependentie en coórdinatievoorzieningen. Hoe luidt deze regel? (2 ptn) d) De coórdinatievoorzieningen bovenstaande tabel dienen volgens Keuning & Eppink pas te worden ingezet als de elementaire coórdinatievoorzieningen ontoereikend zijn. Noem twee van dergelijke elementaire coórdinatievoorzieningen en licht ze toe. (4 pt) e) Beschrijf zo precies mogelijk de rol die een Liaison/lntegrator (in het boek Coórdinator-Integrator genoemd) vervult in een organisatie. Geef ook een voorbeeld van een mogelijke interdependentie die deze Integrator zou kunnen coórdineren. (4 ptn)

3 I Tentamen Management & Organisatie 2.1 Multiple choice vragen, totaal 80 punten lnteme afstemmine l. Binnen welke leiderschapstheorie wordt ervan uitgegaan dat werken even natuurlijk is als rusten en dat elke mens een bron is van creativiteit? A) De situatieaíhankelijke benadering van Fiedler B) Theorie Y van McGregor C) Leiderschapsraster van Blake en Mouton D) De driedimensionale benaderins van Reddin 2. Maslow ontwikkelde een piramide van psychologische behoeften van mensen. Welk van de onderstaande alternatieven geeft dejuiste volgorde van de volgende behoeften, van onder naar boven gezien? - l. behoefte aan kameraadschap v 2. behoefte aan zekerheid 3. behoefte aan waardering A) t,2,3 B) t,3,2 c) 2,1,3 D) 3,2,1 \t 3. Welke van de onderstaande stellingen met betrekking tot het'motivatie-hygiëne'concept van Her zber g i s/zij n j ui st? I Het concept van Herzberg is in feite een verflning van Maslows behoeftepiramide II 'Dissatisfiers'of hygiënefactoren zijn nauwelijks in staat om werktevredenheid positief te beïnvloeden B) is juist en II is onjuist c) is onjuist en II is juist D) en II zijn onjuist 4. Welke van de onderstaande hypothesen gaal ervan uit dat een werknemer geneigd is tot een hogere productie als hij of zij hoge productiviteit ziet als een weg voor het bereiken van een of meer van zijn persoonlijke doeleinden? A)'Efficiency'-hypothese B) 'Path-goal'-hypothese C) Dedicatie-hypothese D) 'Rabble'-hypothese 5. Wat wordt verstaan onder het begnp 'groepscohesie'? A) De mate van diversiteit binnen de groep in relatie tot de diversiteit binnen de organisatie B) De mate waarin de groepsleden zich richten op het stellen van een hoger doel C) De mate waarin groepsleden zich tot elkaar aangetrokken voelen en de doelstelling van de groep onderschrrjven D) De mate waarin er ruimte is voor een open confrontatie tussen leden uit de groep

4 / Tentamen Management & Organisatie 2.1 6' Keuning en Eppink maken onderscheid tussen macht en gezag. Welke van de onderstaande stellingen met betrekking tot dit onderscheid is/zijn juist? I Macht hangt samen met deskundigheid en/of het charisma van een manaser II Gezag hangt samen met de formele positie van een manager B) I is juist en II is onjuisr v 7. Volgens Fiedler is er niet één ideale stiil van leiding geven. Welke van de onderstaande leiderschapsstijlen geeft volgens Fiedlèr het beste réjultaat als er sprake is van een goede relatie tussen de leider en de ondergeschikte, routinematig werk en een sterk gezag? A) Mensgericht B) Transactioneel C) Taakgericht D) Behavioristisch 8. Leavitt onderscheidt verschillende communicatiestructuren. Welke van de onderstaande communicatiestructuren vertoont overeenkomsten met horizontaal en lateraal overles? A) Y-structuur B) Kettingstructuur C) Wielstructuur D) Cirkelstructuur 9. Er bestaan verschillende functiewaarderingsmethoden. Welke van de onderstaande methoden werkt op basis van onderlinge vergelijking van functies in hun totaliteit? A) De factorvergelijkingsmethode B) De functieclassificatiemethode C) De puntenmethode D) De rangschikkingsmethode \' 10. Welke van de onderstaande stellingen met betrekking tot het'scanlonplan'is/zijn juist? I Dit beloningsstelsel is gebaseerd op de erkenning van het belang van participatë van medewerkers II Het doel van het Scanlonplan is het verhogen van de productiviteit door het bevorderen van wederzrjds beg.tp en onderlinge samenwerking B) rsjuist en II is onjuist c) is onjuist en II is juist D) en II zijn onjuist

5 7 Tentamen Management & Organisatie 2.1 I 1. Er worden door Keuning en Eppink verschillende beloningsstelsels genoemd. Op welke drie punten moet bij de keuze van een beloningsstelsel met name worden gelet? A) De personele structuur, de aanwezige competenties binnen de organisatie en de organisatiecultuur B) De eindverantwoordelijkheden over de activiteiten, de informele bronnen van gezag en de diversiteit van activiteiten C) De structuur van de werkzaamheden die moeten worden verricht, de motieven voor invoering van een bepaald stelsel en intemationale cultuurverschillen binnen een onderneming D) De verschuivingen in werkverhoudingen, de ingevoerde vormen van werkstructurering en het omspanningsvermogen van de leiding 12. Taakopdrachten zijn in verband te brengen met de stijl van leiding geven. Welke van de onderstaande stellingen is/zijn juist: I Een taakgerichte leiderschapsstijl gaat goed samen met samengestelde taakopdrachten II Een mensgerichte leiderschapsstijl gaat goed samen met enkelvoudige taakopdrachten A) I is juist en II is juist D) I is onjuist en II is onjuist Structuur 13. Uit welke samenhangende componenten bestaat de'organisatiestnrctuur'volgens definitie van Keuning en Eppink? A) De indeling van te verrichten werkzaamheden én de vastgestelde bevoegdheden B) De vastgestelde bevoegdheden én de ingebouwde communicatiekanalen C) De indeling van te verrichten werkzaamheden én de ingebouwde communicatiekanalen D) Geen van de drie bovenstaande altematieven is volledig juist v 14. BU het doelbewust scheppen van doelmatige verhoudingen tussen mensen en middelen (organiseren) laten we ons steeds leiden door: A) Kostenoverwegingen en bestuurlijke overwegingen B) De toegevoegde waarde van het topmanagement C) Groepscohesieenproductiviteit D) ZelÍbeheer en het delegatiebeginsel 15. Welke van de onderstaande stellingen met betrekking tot de dirigerende taak van de leiding is/zijn juist? I De dirigerende taak omvat onder andere het geven van opdrachten II De dirigerende taak van de leiding is beleidsintensief te noemen

6 16. Wat wordt verstaan onder een interim-manager? A) Een tijdelijk aangestelde, van buiten de organisatie komende manager MET lijnbevoegdheden B) Een tijdelijk aangestelde, van buiten de organisatie komende manager ZONDER lijnbevoegdheden C) Een tijdelijk aangestelde, van binnen de organisatie komende manager MET lijnbevoegdheden D) Een tijdelijk aangestelde, van binnen de organisatie komende manager ZONDER lijnbevoegdheden v 17. Welke van de onderstaande stellingen met betrekking tot de toegevoegde waarde van concerns is/zrjn juist? I Als de concernkosten hoger zijn dan de toegevoegde waarde van het concern, dan loopt het betreffende concern het risico te worden overgenomen door'corporate raiders' II Aandeelhouders, werknemers en managers verstaan hetzelfde onder het begrip toegevoegde waarde 18. Het ontwerp van een organisatiestructuur kan worden verduidehjkt met behulp van een organisatieschema. Een organisatieschema geeft inzicht in de taakverdeling en de: A) Bevoegdheden B) Formele gezagsverhoudingen C) Verantwoordelijkheidsgebieden van functionarissen D) Functiebeschrijvingen \, 19. Bij de opbouw van een organisatiestructuur gaat Kruisinga in beginsel uit van een ongeordend takencomplex. De eerste ordening van dit takencomplex vindt binnen de redenering van Kruisinga plaats door: A) Het scheppen van gezagsverhoudingen B) Het indelen in niveaus van gelijkwaardige taken op basis van het criterium'prijs van arbeid' C) Het vormen van afdelingen en onderliggende functies D) Het indelen van taken naar aard of eindprestatie 20. 'Welke van de onderstaande stellingen met betrekking tot verbijzondering is/zijn juist? I Het instellen van een hulpdienst is een vorïn van interne differentiatie U Multiplicatie is een vorrn van horizontale uitbouw van een organisatie

7 21. BU de opbouw van de organisatiestructuur komen we het begrip verticale differentiatie tegen. Wat houdt dit begrip in? A) Het verbrjzonderen van gelijkwaardige taken naar aard of eindprestatie. B) Het ontwerpen van een communtcatie- en overlegstructuur. C) Het verbijzonderen van taken naar verschillen in loonvoet' D) Het indelen van taken in constituerenden uitvoerende taken. 22, Er wordt, lettend op de zeggenschap, onderscheid gemaakt tussen verschillende soorten chefs of bazen. De chef die de bevoegdheid heeft een onder hem staande functionaris specifieke werkopdrachten te geven wordt in de literatuur aangeduid als: A) Functionele chef B) Coórdinerende clref C) Hiërarchische chef D) Operationele chef 23. Welke van de onderstaande stellingen met betrekking tot de typen organisatiestelsels islzijn juist? I Het functionele organisatiestelsel ontstaat als elementen van leiding, uitvoering en controle speciale aandacht en specialistische kennis vereisen II De horizontale organisatie heeft betrekking op de wrjze \Maarop binnen een meerhoofdige directie of in een collegiaal samenwerkingsverband nadere verbijzondering plaats vindt in het samenstel van leidinggevend en uitvoerende taken, met behoud van lijnbevoegdheden op een bepaald gebied D) I en II zrjn onjuist Èr aá Ln. Welke van de onderstaande functionarissen zrjn uitsluitend bevoegd de specialistische inbreng van stafmedewerkers te effectueren en deze via instructies en opdrachten om te zetten in actie? A) Lijnfunctionarissen B) Staffunctionarissen C) Hulpfunctionarissen D) Implementatiefunctionarissen 25. Wat verstaan Keuning en Eppink onder een F-oriëntatie? A) Indeling naar fasen van de productlevenscyclus B) Indeling naar functieniveaus C) Indeling naar fysieke eigenschappen D) Indeling naar functionele deskundigheidsgebieden

8 / Tentamen Management & Organisatie A1s de onderlinge afhankelijkheid of samenhang tussen delen van een organisatie beperkt blijft tot indirecte afhankelijkheid tussen functies, afdelingen, werlcnaatschappijen, business units of divisies, dan is er sprake van: A) Parallelle interdependentie B) Reciproque interdependentie C) Seriële interdependentie D) Gepoolde interdependentie 27. Welke van onderstaande alternatieven is volgens Keuning en Eppink GEEN elementaire coórd inatievoorziening? A) Direct contact oftewel toepassing van de horizontale relatie B) De hiërarchie als verticaal gericht coórdinatiemechanisme C) Het formuleren van de te bereiken prestatieniveaus inclusief instructies D) De wijze van taak- en functievorming en afdelingsvorming 28. Keuning en Eppink geven enkele voorwaarden voor effectief delegeren van taken' Welke van de onderstaande alternatieven is GEEN voorwaarde? A) Dat de functionaris de aan hem overgedragen verantwoordelijkheden aanvaardt. B) Dat de verleende bevoegdheden van de functionaris toereikend zijn. c) Dat de functionaris over voldoende mensen en middelen beschikt. D) Dat voldaan is aan de eis van atfributie. v 29. Er is sprake van een onderneming die één product verkoopt en de activiteiten van de ondememing geografisch sterk heeft geconcentreerd. Welke van de onderstaande stellingen is/zijn juist? I Dé organisatie moet op grond van de geldende ontwerpregels geordend worden op basis van interne specialisatie II Uitgaànde van de geldende ontwerpregels is de gedecentraliseerde divisievorm de beste (basis)vorm voor deze organisatie D) I en II zrjn onjuist 30. In de gedecentraliseerde projectmanagementvorm kunnen activiteiten in twee gloepen worden onderscheiden. Welk van de onderstaande alternatieven geeft de juiste twee groepen weer? A) De projectorganisatien de beheersorganisatie B) Het bestuursonderdeel en het uitvoeringsonderdeel C) De basisorganisatie en de uitvoerende werkorganisatie D) Het constituerende onderdeel en het dirigerende onderdeel

9 31. Keuning en Eppink noemen verschillende organisatie-instrumenten, besturingsmethoden en - technieken om de behoefte aan hiërarchie te verminderen of de hiërarchie te vervangen. Welke van de onderstaande alternatieven is GEEN substituut voor de hiërarchie? A) Adequate training B) Extern én intern klantencontact C) Disintermediatie D) Gegevensverwerkende systemen lntegratiewagen g 32. Fiedler en McGregor stellen op verschillende wijze dat er twee stijlen van leidinggeven zijn, waarbij Fiedler onderscheid maakt tussen mens en taakgericht leiderschap en McGregor fussen stijl X en Y. Welke stijlen vertonen de grootste overlap? A) Strjl X met taakgericht leiderschap B) StUl X met mensgericht leiderschap C) StUl Y met mensgericht leiderschep D) StUl Y met taakgericht leiderschap JJ. Hoe is het bestuursmotief in verband te brengen met het omspanningsvermogen? A) bij hiërarchering moet men letten op de span of control B) bij hiërarchering moet men letten op de depth of control C) afdelingsvorming moet men letten op coórdinatie D) afdelingsvorming moet men letten op het inschakelen van hulp- en stafdiensten k 34. Welke van de onderstaande stellingen m.b.t. coórdinatie is/zijn juist: I Institutionaliseren van coórdinatievoorzieningen hoort bij het structureren van de organisatie II De coórdinatie activiteit hoort bij interne afstemming 35, Welke van de onderstaande stellingen met betrekking tot kwaliteitszorg is/zijn juist? I Kwaliteitszorg door middel van kwaliteitskringen gaat er van uit dat er in een organisatie meer 'top down'geregeld moet worden II In het concept Management en Arbeid Nieuwe Stijl komt een nieuwe visie tot uitdrukking, waarbij het streven naar een hogere productiviteit wordt gecombineerd met een streven naar een hogere kwaliteit en een optimale betrokkenheid van alle medewerkers

10 10 Gebruik onderstaande tekst om vraas te beantwoorden: Topman TNT betwist extreme salarisstijging (Bron: NRC 8 augustus 2007) Y -,! Topman Peter Bakker van TNT gaat "nadenken" over zrjn eigen beloning, nadat de Verenrging van Effectenbezifters (VEB) en de bonden bezwaar hadden aangetekend tegen wat zij zien als een buitenproportionele stijging van 42 procent, Bakker zegï de "sympathie" in Nederland voor het standpunt van de VEB en de bonden wel te begrijpen. "Hier ben ik natuurlijk niet ongevoelig voor", zei hij gisteren in de marge van een brjeenkomst van TNT in Londen over het terugdringen van CO2-emissies. "Ik moet hier eerst eens verstandig over nadenken, alvorens ik een besluit neem, maar niets is uitgesloten. Ik zal het terugkoppelen naar de raad van commissarissen." De VEB en de vakbonden CNV Publieke Zaak en de Bond van Post Personeel (BVPP) vroegen Bakker gisteren per brief zijn loonsverhoging terug te draaien. De drie organisatiestoren zich aan het feit dat TNT deze week in zijn cao-voorstel bekendmaakte het grootste deel van de werknemersbu TNT Post op de nullijn wil zetten, terwijl de directie zelf fors meer gaat verdienen. Ook zullen ten minste 6,500 arbeidsplaatsen moeten verdwijnen. Peter Bakker bestrijdt de berekening van zijn salaris door de briefschrijvers. "Ik weet nret hoe ze aan dat getal van 42 procen.. komen. Dat klopt niet, denk ik en dat laat ik mijn mensen nu uitzoeken." Hoeveel verdient Bakker dan, volgens TNT? Het bedrijf gaat uit van ruim euro over Daarmee wordt het basissalaris van Bakker bedoeld, dat al vier jaar min of meer onveranderd is, Bakker: "Wijs mij een AEX-fonds aan, waarvan de top al vier jaar lang zijn salaris heeft beworen. Ik ken ze niet." De bestuursvoorzitter verwijst verder naar de raad van commissarissen en de aandeelhoudersvergadering, die beide dit jaar akkoord gingen met de salariëring van de directie van TNT. De VEB zegt in een reactie de beloningsstructuur van TNT uitgebreid te hebben geanalyseerd en blrlft erbu dat Bakker over 2007 veel meer gaat verdienen dan in het jaarverslag staat. Het zou gaan om bijna 4 miljoen euro, tegenover een totaal pakket aan inkomsten van 2,8 miljoen euro over "Heel ondoorzichtig" noemt econoom Gerben Hettinga van de VEB de salarisopbouw van Bakker. "Ik kan me voorstellen dat de raad van commissarissen van TNT er ook niet veel van snapte en dus maar akkoord is gegaan. Dat is wel vaker het geval bij bedrijven. We hebben ook een keer voorgerekend dat Jan Bennink van Numico minimaal l0 miljoen euro zou verdienen. Numico bestreed dat getal toen. Zoals we nu weten zaten we nog aan de voorzichtige kant." Het verschil tussen de opgave van TNT en de werkelijke beloning zit hem volgens Hettinga in de variabele beloning (bonussen) en diverse aandelenpakketten. "TNT kan wel zeggen dat die bonussen niet zeker zijn, omdat ze afhankelijk zijn van de prestatie, maar de bestuurders die in Nederland hun bonus mislopen zijn op de vingers van een hand te tellen, of ze nu gepresteerd hebben of niet." Over de 'onrechtvaardigheid' van zijn salaris, afgezeí tegen de nullijn voor de medewerkers van TNT Post zei Bakker: "Ik begrijp donders goed wat ik van onze mensen vraag. Maar ons bedrijf is meer dan alleen Nederland, waar we 28 procent van onze omzet draaien. Het is niet fair om mij alleen af te rekenen op Nederland. We hebben merknemers in 64landen en hebben de afgelopen jaren duizende nieuwe banen gecreëerd in China, India en Brazilië. Dat telt ook mee." TNT gaat volgende maand niettemin "open" de onderhandelingen met de bonden aan over een nieuwe cao. "Wij zijn een uniek bedrijf, we nemen daar alle tijd voor", zegt Bakker. Hij sluit niet uit dat de briefvan gisteren alvast een schot voor boeg is door de bonden.

11 11 TNT, de opvolger van het voormalige staatsbedrijf PTT, heeft uit de 'oude tijd'nu nog met monopolie op post tot 50 gram. Maar vanaf I januari mag iedereen in Nederland alle post ophalen en bezorgen. Een reorganisatie en een drastische ingreep in de arbeidsvoorwaarden bij TNT Post in Nederland is daarom noodzakelijk, zegt Bakker. "De Nederlandse politiek heeft besloten dat de postmarkt volgend jaar volledig wij wordt. Wij hebben te maken met twee concurrenten [Selekt Mail en Sandd, red.] die produceren tegen een derde van de kosten die wij maken. Op die manier kunnen we niet blijven concurreren." 36. Welke van de onderstaande vier punten is geen knelpunt in bovenstaande case A) Bonden en VEB zijn boos vanwege de salarisstijging van Bakker B) Bakker is niet ongevoelig voor de laitiek van Bonden en VEB C) De salarisopbouw van Bakker is heel ondoorzichtig D) De raad van commissarissen snapt er ook niet veel van en is daarom maar akkoord gegaan volgens econoom Hettinga 37. Welke van de onderstaande punten is geen relevant item in bovenstaande case A) Vanaf I januari 2008 mag iedereen in Nederland post ophalen en bezorgen B) Select Mail en Sandd produceren tegen een derde van de kosten van TNT C) TNT wil het grootste deel van de medewerkers op de nullijn zetten D) Jan Bennink bij Nimico verdient tien miljoen volgens econoom Hettinga 38. Welk beloningsstelsel is niet van toepassing op de beloning van Bakker A) tijdloonstelsel B) prestatiebeloning C) scanlonplan D) optieregeling 39. Welke van de volgende stellingen met behekking tot de bevoegdheden van de raad van commissarissen is/zijn j uist: I De raad van commissarissen heeft geen bevoegdheid beslissingen te nemen ten aanzien van de hoogte van de beloning in aandelenpakketten, zij heeft alleen een globale toetsende rol II De raad van commissarissen mag een slecht presterende bestuursvoorzitter ontslaan 40. Welke problematiek is het grootst bij TNT, kernproblemen die horen bij A) externe afstemming B) interne afstemming C) structuur D) algemene theoretische gezichtspunten LET OP: HEB JE HET ruiste VERSIENUMMER INGEVULD? Einde van het tentamen.