RIO DE JANEIRO: DE NIEUWE LICHTSTAD

Transcriptie

1 Rio de Janeiro

2

3 RIO DE JANEIRO, EEN STAD DIE AAN HET DROMEN ZET. SCHRÉDER HEEFT HAAR STEENTJE BIJGEDRAGEN OM DIE DROOM ZICHTBAAR TE MAKEN, NA ZONSONDERGANG. RIO DE JANEIRO: DE NIEUWE LICHTSTAD We nodigen u uit om kennis te maken met de opmerkelijkste realisaties in Rio de Janeiro. Copacabana, Ipanema, Leblon, en uiteraard het historische centrum van Rio de Janeiro zijn gekende wijken van deze mythische stad die zich uitstrekt over een lengte van 100 km langs de Atlantische kust en zijn het onderwerp van een architecturale denkoefening. Hier en daar zien zowel private als openbare belichtingsprojecten het - in dit geval - nachtlicht... De Candelária-kerk, het parlement van de staat Rio de Janeiro, het culturele centrum van de Banco do Brazil, het monument van de pan-amerikaanse spelen,... Al deze gebouwen waren het onderwerp van een bijzondere studie uitgevoerd door een aantal Braziliaanse lichtarchitecten met elk hun eigen ervaring, benadering en emoties. Schréder, dat pas sinds 2001 in Brazilië vertegenwoordigd is, heeft met haar knowhow, expertise en kwaliteit haar stempel reeds op dit land kunnen drukken, zowel op het gebied van de verlichting van steden als wat wegverlichting betreft. Brasilia, Sao Paulo en uiteraard Rio de Janeiro kunnen prat gaan op een aantal prestigieuze architecturale referenties, waaronder tal van realisaties van de architect Oscar Niemeyer die door Peter Gasper met Schréder-schijnwerpers werden belicht. Het Real Gabinete Português de Leitura, dat in 1837 werd opgericht, is één van de oudste bibliotheken met Portugese werken buiten Portugal. Schréder heeft dit illustere gebouw in Rio de Janeiro van een belichting op basis van een ontwerp van Carlos Florido voorzien.

4 REAL GABINETE PORTUGUÊS DE LEITURA Het Real Gabinete Português de Leitura wordt verlicht door middel van Focal-schijnwerpers met blauwe filters. PARLEMENT Het parlement van de staat Rio de Janeiro werd belicht door de lichtdesigners Fabiano Xavier en Alain Maitre (Atelier Lumière), met schijnwerpers van het type Focal en Corus. Een Citaluz-creatie.

5 CANDELÁRIA De barokkerk Nossa Senhora da Candelária is één van de belangrijkste religieuze gebouwen in Rio de Janeiro. De kerk is het resultaat van een lichtontwerp van de hand van Fabiano Xavier en Alain Maitre, en wordt belicht met onder andere 120 Corus-schijnwerpers. Er werd geopteerd voor dit type schijnwerper omwille van de variatie in lichtverdeling en het ultraplatte ontwerp. Een Citaluz-creatie. BRANDWEERKAZERNE Voor de grote brandweerkazerne van Rio de Janeiro werd een lichtontwerp uitgewerkt door het Atelier Lumière, waarbij schijnwerpers van het type Focal en Corus gebruikt werden. Een Citaluz-creatie. WATERSPORTPARK Het watersportpark, waarvoor Jose-Luis Galvão het verlichtingsconcept heeft uitgewerkt naar aanleiding van de pan-amerikaanse spelen die in 2007 werden gehouden in Rio de Janeiro, wordt verlicht door middel van Schréder-schijnwerpers die uitgerust zijn met lichtbronnen tussen 250 en 400 W.

6 Hoe bent u van decorontwerp bij lichtontwerp terechtgekomen? Ik heb tot 1984 decors ontworpen voor theater, film en televisie. Dat was met name voor TV Globo, een belangrijke commerciële tv-zender in Brazilië. Tot architect Oscar Niemeyer me zijn eerste lichtontwerpen voorstelde. Aan welke elementen denkt u wanneer u een lichtplan uitwerkt? Ik stel me steeds eerst de vraag wie het gebouw of monument in kwestie in het donker te zien zal krijgen. Je stopt immers niet evenveel licht en energie in een brug ergens aan de rand van de stad waar s nachts nauwelijks mensen voorbijkomen, als in een gebouw gelegen in het stadscentrum. Dan probeer ik te verrassen, emoties los te weken. Licht is het instrument bij uitstek om die emotie te creëren. PETER GASPER BEGON ZIJN CARRIÈRE ALS DECORONTWERPER VOOR TELEVISIE, FILM EN THEATER. SINDS 1984 IS HIJ LICHTONTWERPER. HIJ STOND IN VOOR DE VERLICHTING VAN DE BELANGRIJKSTE WERKEN VAN OSCAR NIEMEYER. Hoe belangrijk is kleur voor u in uw ontwerpen? Hoe een gebouw er aan de buitenkant uitziet, bepaalt de keuze van de lichtbron. Je moet respect hebben voor het originele bouwwerk, en voor de bedoelingen die de ontwerper ervan voor ogen heeft gehad. Ikzelf ben geen architect. Vroeger werden witte gebouwen in Brazilië verlicht met geel licht. Ik heb die stijl willen bijsturen door kleurfilters te gebruiken die heel subtiel en bescheiden variatie in de perceptie van het object brengen. Welke elementen spelen een rol in dat creëren van emoties? Je kan een gebouw op twee manieren gaan verlichten. Ofwel richt je er een schijnwerper op die alles in een heuse lichtzee onderdompelt; in feite zoals maquettes verlicht worden. Maar, dat is niet mijn manier van werken. Ofwel hanteer je licht zoals in het theater of de opera. Licht zorgt voor een enscenering in volledige discretie. In Praag bijvoorbeeld zie je het licht, dat gebruikt wordt om gebouwen van de stad te verlichten, bijna niet. Ik haal steeds inspiratie uit het theater en de televisie. Ik ga nog altijd te werk als een decorbouwer, maar deze keer in de openbare ruimte.

7 De verlichting van het herdenkingsmonument van Getulio Vargas, die twee keer president van de republiek is geweest, is het werk van Peter Gasper. Hij gebruikte daarbij Focalschijnwerpers uitgerust met twee reflectortypes (smalle en gemiddelde lichtverdeling).

8 Het monument ter ere van de pan-amerikaanse spelen die in de zomer van 2007 in Rio de Janeiro werden georganiseerd, werd verlicht door Peter Gasper door middel van Focal-schijnwerpers in de grond, aan de voet van het kunstwerk. FOCAL 20m A- Focal (smalle lichtverdeling) met B B C C 11m D E E D blauwe kleurfilter, vizier en lamp van 4200 K B- Focal (smalle lichtverdeling) met lamp van 4200 K A A A A A A A A C- Focal (gemiddelde lichtverdeling) met lamp van 4200 K D- Focal (smalle lichtverdeling) met lichtkanon en lamp van 3000 K D C E D B C C B E- Focal (gemiddelde lichtverdeling) met lichtkanon en lamp van 3000 K

9

10 Hoe gaat u met een lichtproject van start? Je moet eerst het werk of het gebouw dat verlicht moet worden, begrijpen. Het licht moet voor evenwicht en hiërarchie tussen de architecturale oppervlakken zorgen. Via het licht kunnen mensen een werk vatten door het ritme dat de verlichting eraan geeft. Een goede verlichting respecteert de bestaande architectuur. Ze zal ook de oppervlakken en volumes herinterpreteren zonder het hele werk in kwestie te gaan hertekenen. Licht staat dus ten dienste van de architectuur en niet omgekeerd. MONICA LOBO, ARCHITECTE VAN OPLEIDING, ZETTE HAAR EERSTE PROFESSIONELE STAPPEN ALS VERLICHTINGSCONSULTANT. VANDAAG IS ZE LICHTONTWERPSTER. Zijn de verantwoordelijken voor architecturale of vastgoedprojecten in Brazilië overtuigd van de meerwaarde die een lichtontwerper kan geven? Telkens als we ons over een project buigen, doen we er steeds alles aan om het hele team erbij te betrekken in het bijzonder de verantwoordelijken van het project zodat iedereen zich in de voorgestelde oplossingen kan vinden. Mijn klanten zijn overtuigd van de meerwaarde die een weldoordacht verlichtingsontwerp kan opleveren op architecturaal vlak. Zoiets laat je niet over aan een technicus. Vertel ons eens iets meer over het project van de Muziekstad van Rio de Janeiro waar u momenteel mee bezig bent. De Cidade da Música, die door architect Christian de Portzamparc werd ontworpen, zal in 2008 klaar zijn. De verlichting ervan werd reeds in de beginfase van het project mee opgenomen. Opmerkelijk aan dit gebouw, waar verschillende concertzalen in ondergebracht zullen worden, is dat er geen hoeken aan zijn. Op het vlak van verlichting was dat wel een grote uitdaging. Het is echt een monumentaal sculptuur dat verlicht moet worden, want er komen heel wat uiteenlopende perspectieven bij kijken. Elke gezichtshoek biedt weer nieuwe verrassingen en de verlichting moet daarmee rekening houden. De schijnwerpers van het type Terra en Focal moeten naadloos in de architectuur geïntegreerd worden. Ze moeten een interactie tussen het licht en de architectuur creëren. Door de omvang van het project heb ik Hestia-verlichtingstoestellen voorzien, die trouwens door de echtgenote van Christian de Portzamparc werden ontworpen voor de verlichting van de toegangswegen en de parkings.

11 De Cidade da Música, een lichtontwerp van Monica Lobo. TERRA HESTIA MINI

12 CORUS

13 Het Cultureel Centrum van de Bank van Brazilië werd verlicht door Monica Lobo met schijnwerpers van het type MY1, Focal en Corus met metaaljodide- en fluorescentielampen. TERRA

14 VICTOR HUGO IS VERLICHTINGSCONSULTANT. HIJ DOCEERT EVENEENS VERLICHTING AAN DE UNIVERSITEIT VAN RIO DE JANEIRO. Welke criteria hanteert u bij de keuze van producten wanneer u aan een verlichtingsproject werkt? De fotometrie is het belangrijkste element waarmee ik rekening hou. De verantwoordelijke van het project of de lichtontwerper legt een bepaald ontwerp vast. Ik moet daar resultaten op kunnen plakken. Het is heel belangrijk dat de site goed verlicht wordt en dat die verlichting precies tegemoetkomt aan de wensen van de klant. In Brazilië is de beveiliging van residentiële privécomplexen een belangrijk punt. Verlichting speelt hierin dus een essentiële rol. We hebben eens een test gedaan door een man met een paraplu in een lichtomgeving van het type hogedruknatrium te fotograferen. Daarna namen we een foto van dezelfde man in dezelfde omstandigheden maar met wit licht. Het was frappant om vast te stellen hoe gevaarlijk die man er uit leek te zien in een oranjeachtig licht met een paraplu die erg deed denken aan een geweer! Persoonlijk gebruik ik steeds vaker witte lichtbronnen die een uitstekende kleurweergave bieden. Hoe evolueert de perceptie van de stadsverlichting in Brazilië? Er is nog heel wat educatief werk te doen, en dat is precies mijn opdracht. Maar, er valt beterschap te bespeuren. Wanneer een project wordt uitgewerkt, wordt van bij het begin rekening gehouden met de verlichting. De planners hebben een duidelijk idee van wat ze willen, waarbij differentiëring centraal staat. Ze willen dat de verlichting deel uitmaakt van de identiteit van het bouwproject waar ze mee bezig zijn. Heeft de overheid grote projecten op stapel staan inzake stedelijke relighting? Een jaar of vijftien geleden, startte Rio de Janeiro een aantal stedenbouwkundige projecten in wijken als Copacabana, Ipanema, Leblon. Architecten hadden daarbij producten voorzien die niet op de Braziliaanse markt te vinden waren. Als consultant heb ik de fabrikanten over de streep moeten trekken om in te gaan op die vraag van de architecten. Dat heeft de bal aan het rollen gebracht. Vandaag is het aanbod van fabrikanten, zoals Schréder, sterk geëvolueerd en zeer uitgebreid.

15 De eerste uitvoering van het Ambarverlichtingstoestel in Brazilië. Talrijke ontwerpen voor residentiële complexen zien het licht in Rio de Janeiro. Zo werd het project RIO 2 van Victor Hugo verlicht met Sextant-masten en verlichtingstoestellen van het type Maya. Lichtontwerper Ricardo Lopes koos voor het Isla-verlichtingstoestel voor het vastgoedproject Bora-Bora.

16 stadverlichting 2007 copyright Schréder SA - Hierboven vermelde inlichtingen, beschrijvingen en afbeeldingen hebben enkel een informatieve waarde. In voortdurende zorg naar verbetering van onze toestellen, kunnen wij genoopt zijn, wijzigingen aan te brengen zonder voorafgaande verwittiging. Deze wijzigingen kunnen verschillen naargelang het land. Wij vragen u daarom ons te raadplegen BR-CAHIERRIO NE