01 & THERAPEUTIC ADHERENCE THE HOTEL (EX HILTON) CONGRES EDITIE EDITION

Transcriptie

1 CONGRES STE 1ÈRE EDITIE EDITION Op initiatief van: A l'initiative de: THERAPEUTIC ADHERENCE THE HOTEL (EX HILTON) 01 & ACCREDITERING AANGEVRAAGD N : / / APOTHEKER ACCREDITERING AANGEVRAAGD ACCRÉDITATIONS DEMANDÉES N : / / ACCRÉDITATION PHARMACIEN DEMANDÉE VENUE THE HOTEL (ex HILTON) Bd de Waterloolaan, Brussel SECRETARIAT: icann Life Sciences VZW ASBL congress@icannlifesciences.org Tel.: +32 (0) With the kind support of BELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA VZW LIGUE CARDIOLOGIQUE BELGE ASBL

2 President's address Prof. Dr. Marc TOMAS UNamur Geachte dames en heren, beste collega's en vrienden, Met genoegen verklaar ik deze eerste nationale dagen van de therapietrouw voor geopend. Dit idee ontstond een jaar geleden na een ontmoeting met de verantwoordelijken van de vereniging ICANN Life Sciences en mezelf. Die vond plaats na een eerste symposium over therapietrouw, dat in november 2016 werd georganiseerd aan de Universiteit van Namen. Een gebrek aan therapietrouw is geen nieuw verschijnsel: reeds in de Oudheid was er sprake van. Vijftien jaar geleden, al noemde de Wereldgezondheidsorganisatie, in een lijvig verslag, therapietrouw resoluut de beste kans op vooruitgang in de gezondheidszorg. Sindsdien hebben bepaalde initiatieven, waaronder dat van de Europese vereniging ESPACOMP, die momenteel in Boedapest vergadert, het onderzoek op dit gebied onophoudelijk gestimuleerd. Dat leek ons het ideale moment om het met u te hebben over het belang van een goede therapietrouw op nationaal niveau: de evolutie van de relatie tussen verzorger en verzorgende naar een grotere participatie van deze laatste in het nemen van beslissingen over de gezondheid vormt een fantastische ondergrond waarop de verbonden geneeskunde zal kunnen gedijen. Meer dan 60% van de patiënten gebruikt internet om informatie op te zoeken over hun gezondheid en smartphones zijn katalysatoren van deze evolutie. "Geactiveerde" patiënten meer bewust maken van een goede therapietrouw wordt gemakkelijker, omdat er een demarche van geïntegreerde zorgen achter staat. Wij wilden een programma dat gericht was op het delen van ervaringen uit de praktijk in België. Wij geven het woord aan de verschillende gezondheidszorgverstrekkers met het oog op integratie en het zoeken naar oplossingen voor de patiënt en zijn naasten. Wij hebben ook Europese experts op het gebied van therapietrouw en kennis over gezondheid, één van de hoekstenen van een goede therapietrouw, uitgenodigd. Zij zetten voor ons de huidige stand van zaken uiteen, maar ook de richtingen die we moeten uitgaan voor een nieuwe "call for action" die bestemd is voor de gezondheidsautoriteiten, naar het voorbeeld van de oproep van 2015, die gericht was tot parlementsleden. Ik dank de sprekers en moderatoren voor hun medewerking en mijn collega's van het wetenschappelijk comité, de professoren De Wever, Scheen en Vander Stichele, en Dr Jan Saevels van de APB voor de uitwerking van het programma. Mijn dank gaat ook uit naar het team van ICANN Life Sciences voor de praktische organisatie van deze dagen. Ik dank ook de sponsors, die ten volle beseffen hoe belangrijk de problematiek van het gebrek aan therapietrouw is. Tot slot dank ik u omdat u naar hier bent gekomen. Wij hebben meer dan 120 deelnemers ingeschreven; een mooi succes voor een eerste ervaring. Wat de praktische kant betreft, wilden wij zo veel mogelijk spreektijd geven aan de verschillende ziekenhuisteams. Daarom zal de postersessie aan het eind van zaterdagvoormiddag worden vervangen door een gezamenlijke presentatie van de universiteiten van Leuven en Gent. Met vriendelijke groeten, Marc TOMAS

3 President's address Prof. Dr. Marc TOMAS UNamur Mesdames, messieurs, chers collègues et amis, C est avec grand plaisir que je peux déclarer ouvertes ces premières journées nationales d observance thérapeutique. Cette idée est née il y a un an suite à une rencontre avec les responsables de l association ICANN Life sciences et moimême à la suite d un premier symposium sur l adhérence organisé à l Université de Namur en novembre La non observance thérapeutique n est pas un phénomène nouveau puisque déjà mentionnée dans l antiquité. L Organisation Mondiale de la Santé n avait pas hésité il y a 15 ans, dans un rapport très documenté, à considérer l amélioration de l observance comme la plus belle opportunité de progrès dans les soins de santé. Depuis, certaines initiatives dont celle du groupe européen ESPACOMP qui se réunit en ce moment à Budapest n ont eu cesse de promouvoir la recherche dans ce domaine. Il nous est apparu que c était le moment de relayer l importance d une bonne observance au niveau national: l évolution de la relation soignant-soigné vers une participation plus importante de ce dernier dans les prises de décision en santé constitue un formidable terreau sur lequel va pouvoir croître la médecine connectée. Plus de 60% des patients utilisent Internet pour rechercher de l information sur la santé et les smartphones sont les catalyseurs de cette évolution. Renforcer la prise de conscience des patients «activés» à l importance d une bonne adhérence devient plus facile, porté par une démarche de soins intégrés. Nous avons voulu un programme orienté vers le partage d expériences pratiques en Belgique. Nous donnons la parole aux différents professionnels de la santé dans une optique d intégration et de recherche de solutions pour le patient et ses proches. Nous avons aussi invité des experts européens dans le domaine de l adhérence et de la littératie en santé, un des piliers essentiels d une bonne observance, afin qu ils nous dressent le tableau actuel mais aussi les directions à prendre pour un nouveau «call for action» destiné aux autorités de santé après celui de 2015 adressé aux parlementaires. Je tiens à remercier les orateurs et les modérateurs pour leur implication ainsi que mes collègues du comité scientifique, les Pr De Wever, Pr. Scheen et Pr. Vander Stichele et Dr Saevels de l APB pour l élaboration du programme. Merci aussi à l équipe d ICANN Life Science pour l organisation pratique de ces journées. Merci également aux sponsors qui ont bien compris toute l importance ce la problématique de la non observance. Merci enfin à vous de vous être déplacés. Nous enregistrons plus de 120 inscrits ce qui est un beau succès pour une première expérience. Sur le plan pratique, nous avons voulu donner un maximum de temps de parole à différentes équipes hospitalières, raison pour laquelle la session poster sera remplacée par une présentation conjointe des universités de Leuven et Gent en fin de matinée du samedi. Bien à vous, Marc TOMAS

4 WETENSCHAPPELIJK PROGRAMMA PROGRAMME SCIENTIFIQUE VRIJDAG DAG 1 VENDREDI JOUR 1 08:30 09:30 ONTHAAL 09:30 10:00 Openingsceremonie Prof. Dr. Robert Vander Stichele (UGent) 08:30 09:30 ACCUEIL 09:30 10:00 Cérémonie d ouverture Pr. Robert Vander Stichele (UGent) SESSIE I: THERAPIETROUW, EEN UNIVERSELE UITDAGING Moderatoren: Jan Saevels (APB) & Dr. Werner Vanneste 10:00 10:30 Therapieontrouw: stand van zaken Prof. Dr. Fabienne Dobbels (KUL), Francqui-Leerstoel :30 11:00 COFFEE BREAK SESSION I: L OBSERVANCE THÉRAPEUTIQUE: UN CHALLENGE UNIVERSEL Modérateurs: Jan Saevels (APB) & Dr. Werner Vanneste 10:00 10:30 Non-observance: état des lieux Pr. Fabienne Dobbels (KUL), Prix Francqui :30 11:00 COFFEE BREAK SESSIE II: THERAPIETROUW IN PRAKTIJK Moderatoren: Pr. M. Tomas & Dr. Werner Vanneste 11:00 11:30 Therapieontrouw in de ambulante oncologie Christine REMACLE (UCL) 11:30 12:00 Een transmuraal zorgpad voor het bevorderen van zelfmanagement en therapietrouw bij patiënten behandeld met orale antikanker geneesmiddelen Dr Lise-Marie Kinnaer (KU Leuven) 12:00 12:30 Therapieontrouw, diabetes en cardiovasculaire risico s Prof. Dr. André Scheen (CHU Luik) 12:30 13:00 Therapietrouw en «Connected Patient» Pr. P. Coucke (CHU Luik) 13:00 14:00 WALKING LUNCH SESSION II: L OBSERVANCE EN PRATIQUE QUOTIDIENNE Modérateurs: Pr. M. Tomas & Dr. Werner Vanneste 11:00 11:30 La non-observance en oncologie ambulatoire Christine REMACLE (UCL) 11:30 12:00 Une voie de soins transversale pour promouvoir l'autogestion et l adhérence thérapeutique chez les patients traités par des médicaments anticancéreux oraux Dr. Lise-Marie Kinnaer (KU Leuven) 12:00 12:30 Non-observance, diabète et risque cardio-vasculaire Pr. André Scheen (CHU Liège) 12:30 13:00 Adhérence et «Patient Connecté» Pr. P. Coucke (CHU Liège) 13:00 14:00 WALKING LUNCH SESSIE III: DE GEÏNTEGREERDE THERAPIETROUW Moderatoren: A. Chaspierre (APB) & Dr. Werner Vanneste 14:00 14:15 Het perspectief van de patiënt Dhr. André Krajewski (Vereniging Girtac-Vibast vzw) 14:15 14:30 De apotheker/coach Dhr. Alain Chaspierre (APB) 14:30 14:45 Therapietrouw en verpleegzorg Mevr. Kristel Smets (Quintiles) 14:45 15:00 De Arts en de Therapietrouw: 16 minuten om te overtuigen Prof. Dr. Marc Tomas (UNamur) 15:00 15:30 GET-TOGETHER RECEPTION SESSION III: L OBSERVANCE THÉRAPEUTIQUE INTÉGRÉE Modérateurs: A. Chaspierre (APB) & Dr. Werner Vanneste 14:00 14:15 La perspective du patient Mr. André Krajewski (Association Girtac -Vibast ASBL) 14:15 14:30 Le pharmacien coach Mr. Alain Chaspierre (APB) 14:30 14:45 Observance et support infirmier Mme Kristel Smets (Quintiles) 14:45 15:00 Le Médecin et l Observance: 16 minutes pour convaincre Pr. Marc Tomas (UNamur) 15:00 15:30 GET-TOGETHER RECEPTION

5 WETENSCHAPPELIJK PROGRAMMA PROGRAMME SCIENTIFIQUE ZATERDAG DAG 2 SAMEDI JOUR 2 08:30 9:30 ONTHAAL 09:30 10:00 Samenvatting van de eerste dag over Therapietrouw Prof. Dr. Marc Tomas (UNamur) 08:30 9:30 ACCUEIL 09:30 10:00 Synthèse de la Première Journée d Observance Thérapeutique Pr. Marc Tomas (UNamur) SESSIE IV: INFORMATIE, OPLEIDING & THERAPIETROUW Moderatoren: Prof. Dr. A. Scheen (CHU Luik) & Dr. Werner Vanneste 10:00 10:45 Informeren en begrijpen om therapietrouw te bevorderen Prof. Dr. Stephan Van den Broucke (UCL) 10:45 11:15 COFFEE BREAK SESSION IV: INFORMATION, ÉDUCATION ET ADHÉRENCE THÉRAPEUTIQUE Modérateurs: Pr. A. Scheen (CHU Liège) & Dr. Werner Vanneste 10:00 10:45 Informer et comprendre pour adhérer Pr. Stephan Van den Broucke (UCL) 10:45 11:15 COFFEE BREAK SESSIE V: THERAPIETROUW IN PRAKTIJK Moderatoren: Dr. Cécile Dury (Henallux) & Dr. Werner Vanneste 11:15 11:40 Therapietrouw en vaccins Apr Marleen Haems (KOVAG) 11:40 12:10 Therapietrouw en psychologisch profiel bij patiënten met arteriële hypertensie Prof. Dr. Alexandre Persu (UCL Saint-Luc) 12:10 12:30 Primaire en secundaire cardiovasculaire preventie: informatie en sensibilisatie Dr. Freddy Van de Casseye (Ligue Cardiologique Belge) 12:30 13:00 Closing Session Prof. Dr. Robert Vander Stichele (UGent) 13:00 13:30 WALKING LUNCH SESSION V: L OBSERVANCE EN PRATIQUE QUOTIDIENNE Modérateurs: Dr. Cécile Dury (Henallux) & Dr. Werner Vanneste 11:15 11:40 Observance & vaccins Marleen Haems (KOVAG) 11:40 12:10 Adhérence thérapeutique et profil psychologique chez les patients hypertendus résistants Pr. Alexandre Persu (UCL Saint-Luc) 12:10 12:30 Prévention CV primaire et secondaire: informer et sensibiliser Dr. Freddy Van de Casseye (Ligue Cardiologique Belge) 12:30 13:00 Closing Session Pr. Robert Vander Stichele (UGent) 13:00 13:30 WALKING LUNCH

6 CONGRES STE 1ÈRE EDITIE EDITION A l'initiative de: Op initiatief van: THERAPEUTIC ADHERENCE THE HOTEL (EX HILTON) 01 & ACCREDITERING AANGEVRAAGD N : / / APOTHEKER ACCREDITERING AANGEVRAAGD ACCRÉDITATIONS DEMANDÉES N : / / ACCRÉDITATION PHARMACIEN DEMANDÉE SPREKERS / ORATEURS With the kind support of BELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA VZW LIGUE CARDIOLOGIQUE BELGE ASBL

7 Prof. Dr. Fabienne DOBBELS KU Leuven 10:00 10:30 Therapieontrouw: stand van zaken Non-observance: état des lieux 01/12/17 In haar presentatie zal Prof. Dobbels een stand van zaken geven op vlak van de definitie en prevalentie van medicamenteuze therapietrouw bij patiënten met een chronische aandoening, en zal zij ingaan op de risico-factoren en mogelijke interventies. Dans sa présentation, le Pr Dobbels donnera un état des lieux de la définition et de la prévalence de l observance thérapeutique médicamenteuse chez les patients atteints d une affection chronique, et elle approfondira les facteurs de risque et les interventions possibles.

8 Christine REMACLE UCL 11:00 11:30 Therapieontrouw in de ambulante oncologie La non-observance en oncologie ambulatoire 01/12/17 De zorg voor patiënten op de afdeling oncologie is volop in verandering. Tijdens de beschrijving van deze evolutie gaan wij dieper in op alles wat er komt kijken bij het voorschrijven van nieuwe, gerichte behandelingen die via orale weg worden toegediend. Als we nadenken over de zorg voor chronische kankerpatiënten, kunnen we niet buiten een beschrijving van de gevolgen op het gebied van therapietrouw, veiligheid, levenskwaliteit, tevredenheid, en van het project rond kwaliteitsverbetering dat interdisciplinair en multiprofessioneel wordt uitgevoerd bij het IRAII om de patiënten optimaal te begeleiden. La prise en charge des patients en oncologie est en pleine mutation. Une description de cette évolution nous amène à exposer l'enjeu lié à la prescription de nouvelles thérapies ciblées données par voie orale. Une réflexion de la prise en soin des patients oncologiques chroniques passe par la description des conséquences en terme d'adhérence, de sécurité, de qualité de vie, de satisfaction, ainsi que le projet d'amélioration qualité mené en interdisciplinarité et en multi-professionnel à l'iraii pour accompagner au mieux les patients.

9 Dr Lise-Marie KINNAER KU Leuven 01/12/17 11:30 12:00 Een transmuraal zorgpad voor het bevorderen van zelfmanagement en therapietrouw bij patiënten behandeld met orale antikanker geneesmiddelen Une voie de soins transversale pour promouvoir l'autogestion et l adhérence thérapeutique chez les patients traités par des médicaments anticancéreux oraux Inzicht verwerven in: Therapietrouw bij patiënten behandeld met orale antikanker geneesmiddelen Doel van de CONTACT-studie: hoe wordt therapietrouw multidimensioneel benaderd? Rol van de eerste lijn bij de begeleiding van deze patiënten en hoe deze rol ondersteunen? Acquérir une connaissance sur: Adhérence chez les patients traités par des médicaments anticancéreux oraux Comment l'adhésion au traitement est-elle abordée de manière multidimensionnelle? Avec l étude CONTACT Importance du contact en première ligne dans l orientation des patients et comment soutenir ce rôle?

10 Prof. Dr. André SCHEEN CHU Luik/Liège 12:00 12:30 Therapieontrouw, diabetes en cardiovasculaire risico s Non-observance, diabète et risque cardio-vasculaire 01/12/17 Diabetes type 2 treft meer dan Belgen en vergroot het risico op hart- en vaatziekten sterk. De preventie van de ziekte vergt een globale aanpak die gericht is op alle risicofactoren (hyperglykemie, hoge bloeddruk, dyslipidemie, ). Dat leidt tot polymedicatie. Bij deze onzichtbare, chronische ziekte is een gebrek aan therapietrouw schering en inslag. Het gevolg is een significante toename van het risico op complicaties en vroegtijdig overlijden. Er moeten strategieën worden uitgestippeld om de therapietrouw en uiteindelijk de prognose te verbeteren. Le diabète de type 2 atteint plus de belges et est grevé d un haut risque cardiovasculaire. La prévention requiert une prise en charge globale ciblant tous les facteurs de risque (hyperglycémie, hypertension artérielle, dyslipidémie, ), ce qui conduit à une polymédication. La nonobservance thérapeutique est fréquente dans cette maladie chronique silencieuse et entraîne une augmentation significative du risque de complications et de décès prématuré. Des stratégies doivent être mises en place pour améliorer l observance et, in fine, le pronostic.

11 Prof. Dr. Philippe COUCKE CHU Luik/Liège 12:30 13:00 Therapietrouw en «Connected Patient» Adhérence et «Patient Connecté» 01/12/17 De last van het gebrek aan therapietrouw is ondraaglijk geworden. Nu budgettaire beperkingen in de gezondheidszorgsector aan de orde van de dag zijn, is het hoog tijd om gebruik te maken van de technologie van de verbonden gezondheid om daaraan te verhelpen. Er komen verscheidene benaderingen aan bod, zoals intelligente pillenflacons, intelligente pillen, chatbots en radicalere behandelingsopties voor chronische aandoeningen, waardoor de noodzaak om regelmatig geneesmiddelen te nemen verkleint. Le fardeau de la non-conformité au traitement n'est plus durable. Dans le contexte des restrictions budgétaires du secteur des soins de santé, il est grand temps d'adopter la technologie de la santé connectée pour remédier à celui-ci. Diverses approches seront discutées telles que les flacons de pilules intelligents, les pilules intelligentes, les chatbots, ainsi que des options de traitement plus radicales pour les maladies chroniques, allégeant le besoin de prendre régulièrement des médicaments.

12 André KRAJEWSKI Girtac-Vibast VZW/ASBL 14:00 14:15 Het perspectief van de patiënt La perspective du patient 01/12/17 VIBAST (Verantwoord Individueel Beheer van de Anti Stollings Therapie) Enkele geleerden niet te na gesproken hadden patiënten in België weinig informatie om zichzelf te controleren en hun behandeling zelf te beheren. Sinds DOAC in 2010 op de markt kwam, is de behandeling sterk vergemakkelijkt, ondanks de risico's die verbonden zijn aan de behandeling met antistollingsmedicijnen De Vibast heeft haar doelstellingen aangepast: - eenvoudige en begrijpelijke informatie - therapietrouw en hoe ze te verbeteren - patiëntenkaart GIRTAC (Gestion Individuelle Responsable de son Traitement AntiCoagulant) En Belgique mis à part quelques érudits, les patients avaient peu d informations pour se contrôler et gérer eux-mêmes leur traitement. Depuis 2010, l arrivée de DOAC a banalisé le traitement malgré les risques liés au traitement anticoagulant Le Girtac a adapté ses objectifs: - information simple et compréhensible - adhérence au traitement et améliorer la compliance - carte patient

13 Alain CHASPIERRE APB Vice-President 14:15 14:30 De apotheker/coach Le pharmacien coach Therapietrouw is een groot probleem, waarover veel wordt gepraat. Concrete acties blijven echter nog uit. Wat kan de officiene apotheker doen om dit probleem te herkennen en op te lossen? Is dat in België mogelijk? Wat zeggen de studies? L adhésion thérapeutique est un problème important souvent évoqué mais les actions concrètes manquent encore. Comment le pharmacien d officine peut il aider à identifier et résoudre ce problème? Est ce possible en Belgique? Qu en disent les études? 01/12/17

14 Kristel SMETS Quintiles IQVIA 14:30 14:45 Therapietrouw en verpleegzorg Observance et support infirmier 01/12/17 Wat zijn de noden van de patiënt? Waarom een verpleegster? Hoe ondersteunt en vult de verpleegkundige de rol van de HCP aan? Quels sont les besoins du patient? Pourquoi une infirmière? Comment le personnel soignant soutient-il le rôle du HCP?

15 Prof. Dr. Marc TOMAS UNamur 14:45 15:00 De Arts en de Therapietrouw: 16 minuten om te overtuigen Le Médecin et l Observance: 16 minutes pour convaincre 01/12/17 Van de talrijke factoren die invloed hebben op het niveau van therapietrouw is de kwaliteit van de relatie tussen arts en patiënt een essentieel element. De patiënt blijft zijn arts beschouwen als de referentie wanneer hij belangrijke beslissingen over zijn gezondheid moet nemen. De parallelle ontwikkeling van de empowerment van de patiënt ( de "patiënt-expert") en van de verbonden geneeskunde transformeert deze relatie in een dynamische richting. De therapietrouw bespreken met de patiënt is een cruciaal element voor het welslagen van de behandeling. De evaluatiemethodes en de praktische oplossingen voor een betere therapietrouw liggen binnen handbereik: het is de taak van het hele verzorgende team om de kansen te grijpen. De patiënten en mantelzorgers zullen er wel bij varen. Parmi les nombreux facteurs influençant le niveau d observance thérapeutique, la qualité de la relation médecin-patient est un élément essentiel. Le patient continue à considérer son médecin comme la référence de choix lors de décisions importantes à prendre concernant sa santé. Le développement parallèle de l empowerment du patient ( le «patient expert») et de la médecine connectée transforme cette relation dans un sens dynamique. Aborder l observance thérapeutique avec le patient est un élément-clé du succès thérapeutique. Les méthodes d évaluation ainsi que les solutions pratiques pour une meilleure observance sont à portée de main: au corps soignant dans son ensemble de saisir les opportunités pour le plus grand bénéfice des patients et des aidantsproches.

16 Prof. Dr. Marc TOMAS UNamur 09:30 10:00 Samenvatting van de eerste dag over Therapietrouw Synthèse de la Première Journée d Observance Thérapeutique 02/12/17

17 Prof. Dr. Stephan VAN DEN BROUCKE UCL Saint-Luc 10:00 10:45 Informeren en begrijpen om therapietrouw te bevorderen Informer et comprendre pour adhérer 02/12/17 Om chronische patiënten bekwamer te maken om hun eigen ziekte en zorgprocedure te beheren, worden educatie in zelfbeheer algemeen aanbevolen. Toch kan dit zelfbeheer alleen slagen als de patiënten over voldoende kennis beschikken. De presentatie zal gebaseerd zijn op de resultaten van de studie DIABETES LITERACY, die wordt gefinancierd door de Europese Unie. In de presentatie worden de kritische succesfactoren van educatie in zelfbeheer van chronische ziekten besproken, inclusief de bemiddelende rol van kennis over gezondheid. Pour augmenter la capacité des patients chroniques à gérer leur propre maladie et processus de soins, l'éducation à l'autogestion est largement recommandée. Cependant, cette dernière ne peut réussir que si les patients sont suffisamment alphabétisés. La présentation s'appuiera sur les résultats de l'étude DIABETES LITERACY financée par l'union Européenne pour discuter des facteurs de succès critiques de l'éducation à l'auto-gestion des maladies chroniques, y compris le rôle modérateur de la littératie en santé.

18 Marleen HAEMS KOVAG 11:15 11:40 Therapietrouw en vaccins Observance & vaccins In haar advies beveelt de Hoge Gezondheidsraad aan om op regelmatige tijdstippen (vb. ter gelegenheid van de jaarlijkse griepvaccinatie) de vaccinatiestatus van de patiënten uit de doelgroep na te kijken en de indicatie voor pneumokokkenvaccinatie te bespreken. De apothekers nemen dit mee in hun jaarlijkse sensibiliseringscampagne voor griepvaccinatie. In welke mate patiënten het volledige schema (2 injecties met een tussenperiode van minstens 8 weken) toegediend krijgen, wordt in deze studie geëvalueerd. Op basis van dit resultaat kan besloten worden de therapietrouw aan het pneumokokkenvaccin in de volgende campagne seizoensvaccinatie al dan niet mee te nemen als aandachtspunt. Dans sa recommandation, le Conseil Supérieur de la Santé conseille de contrôler régulièrement (par exemple à l occasion de la vaccination annuelle contre la grippe) le statut de vaccination des patients du groupe-cible, et d évoquer l indication d une vaccination contre les pneumocoques. Les pharmaciens reprennent cela dans leur campagne de sensibilisation annuelle pour la vaccination contre la grippe. La mesure selon laquelle les patients se voient administrer le schéma complet (2 injections espacées d au moins 8 semaines) est évaluée dans cette étude. Sur la base de ce résultat, il est possible de décider de reprendre ou non comme point d attention l observance thérapeutique du vaccin contre les pneumocoques dans la prochaine campagne de vaccination saisonnière. 02/12/17

19 Prof. Dr. Alexandre PERSU UCL Saint-Luc 11:40 12:10 Therapietrouw en psychologisch profiel bij patiënten met arteriële hypertensie Adhérence thérapeutique et profil psychologique chez les patients hypertendus résistants 02/12/17 De presentatie zal gaan over de medicamenteuze therapietrouw die wordt geëvalueerd door LCMS/MS en het psychologisch profiel bij de patiënten met een blijkbaar resistente hypertensie. La présentation portera sur l observance médicamentuse évalué par LCMS/MS et le profil psychologique chez les patients présentant une hypertension apparemment résistante.

20 Dr. Freddy VAN DE CASSEYE Belgische Cardiologische Liga/ Ligue Cardiologique Belge 12:10 12:30 Therapietrouw en psychologisch profiel bij patiënten met arteriële hypertensie Adhérence thérapeutique et profil psychologique chez les patients hypertendus résistants 02/12/17 Uitdagingen van de therapietrouw bij primaire en secundaire cardiovasculaire preventie: Maatregelen op het vlak van hygiëne en dieet, medicamenteuze behandelingen en hartrevalidatie Challenges de l adhésion en prévention cardiovasculaire primaire et secondaire: Mesures hygiéno-diététiques, traitements médicamenteux et réadaptation cardiaque Une approche multidisciplinaire Een multidisciplinaire aanpak

21 Pr. Robert VANDER STICHELE UGent 12:30 13:00 Therapietrouw: Een oud-grieks drama in 3 bedrijven Adhérence thérapeutique: un vieux drame grec en 3 actes 02/12/17 Waarom is het verhaal van therapietrouw een Grieks drama? Hoe zit dat met die drie bedrijven? Wat kunnen we meten en wat kunnen we doen in elk van de drie bedrijven? Heeft het verhaal een plot? Is er een happy end aan het stuk? Pourquoi l'histoire de l'adhésion à la thérapie un drame grec? Qu'en est-il de ces trois actes? Que pouvons-nous mesurer et que pouvons-nous faire dans chacune des trois actes? Est-ce que l'histoire a un complot? Y a-t-il une fin heureuse à la pièce?

22