Hormonale therapie bij prostaatkanker
|
|
- Leo Wouters
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Hormonale therapie bij prostaatkanker Harm Westdorp internist i.o. Mette Benoist ziekenhuisapotheker i.o Een farmacotherapeutische uitdaging
2 Ins and outs Epidemiologie Primaire androgeen onderdrukkende therapieën Werking en bijwerkingen Secundaire androgeen onderdrukkende therapieën Werking en bijwerkingen Interacties Wie schrijft deze middelen voor?
3 Epidemiologie Meest voorkomende soort kanker bij mannen in de Westerse wereld (excl. BCC) Incidentie: nieuwe patiënten per jaar (2014) Sterfte: 2535 Nederlandse mannen overleden (2013) 6% van het totaal aantal sterfgevallen aan kanker IKNL: Cijfers over kanker, 2015
4 IKNL: Cijfers over kanker, 2015
5
6 Huidige primaire behandelstrategieën Hoge leeftijd, co-morbiditeit, Gleason score<7 Active surveillance Jonge patiënten, laag PSA, lage Gleason score Radicale prostatectomie Brachytherapie Hoge Gleason score 8-10 External beam radiotherapie (EBRT) Overweeg adjuvante ADT gedurende 2 jaar Hall et al. Urology 2003 Richtlijn Prostaatcarcinoom 2014
7 Recidief ziekte Bij 1/3 van de mannen treedt een recidief op na de primaire behandelstrategie Indien geen afstandsmetastasen dan is locoregionale salvage therapie mogelijk Indien PSA-recidief zonder detecteerbare metastasen: Geen overlevingsvoordeel voor hormoontherapie Starten op individuele basis Bij afstandsmetastasen: primaire hormonale therapie Richtlijn Prostaatcarcinoom 2014
8 Beloop bij recidief ziekte Adapted from Oudard et al. Cancer Treatment reviews 2013
9 Primaire hormonale therapie LHRH-agonist (eventueel gecombineerd met een antiandrogeen) LHRH-antagonist (o.a. degarelix) Bilaterale orchidectomie (slechts 5%) Off-label anti-androgeen monotherapie (bicalutamide) Denis et al. European Urology 1990 Crawford et al. J of Urology 2011
10 Chen Y, et al. Lancet Oncology 2009 ARI
11 Non-steroidale AR inhibitor: Cyproteron Steroidale AR inhibitor: Bicalutamide ARI Non-steroidale AR inhibitor: Cyproteron Chen Y, et al. Lancet Oncology 2009
12 Bijwerkingen LHRH (anta)agonisten Opvliegers Energieverlies Libidoverlies Impotentie Gynaecomastie Gewichtstoename Stemmingswisselingen
13 Castratie-resistent prostaatcarcinoom (CRPC) PSA-progressie ondanks adequaat lage testosteronspiegel: (<50ng/L of <1.7nmol/L) Biochemisch: Klinisch: Radiologisch: 90% PSA 35% Pijn 90% Skeletmetastasen 20% klier/orgaan metastasen Indien alleen biochemische progressie: CRPC Indien metastasen op beeldvorming: mcrpc
14 Alle opties bij (m)crpc op een rijtje Chemotherapie na ADT Docetaxel + prednison mnd OS (2004 en 2008) TAX327 Cabazitaxel + prednison mnd OS (2010) TROPIC Sipuleucel T mnd OS (2010) IMPACT Radium mnd OS (2013) ALSYMPCA Tweede generatie ADT: Abirateron + prednison Pre-docetaxel mnd OS (2015) COU-AA-302 Post-docetaxel mnd OS (2011) COU-AA-301 Enzalutamide Pre-docetaxel mnd OS (2015) PREVAIL Post-docetaxel mnd OS (2012) AFFIRM
15 Secundaire hormonale therapie Secundaire androgeen onderdrukkende therapieën: Abirateron & Enzalutamide Werking en bijwerkingen Interacties
16 Abirateron: werkingsmechanisme 2008 by American Society of Clinical Oncology Gerhardt Attard et al. JCO 2008;26:
17 Abirateron acetaat abirateron acetaat abirateron 1. abirateron acetaat prodrug van abirateron 2. abirateron acetaat & abirateron beide selectieve remmers van CYP17 α-hydroxylase 3. abirateron acetaat nauwelijks aantoonbaar in plasma
18 Toxiciteit abirateron Meest voorkomende bijwerkingen (>10%) hypokaliemie hypertensie oedeem Verder (1-10%) cardiovasculaire bijwerkingen hypertriglyceridemie botbreuken stijging ALAT en ASAT
19 Effect co-medicatie op abirateron Comedicatie Enzymremmer Enzyminductor Effect r Ketoconazol CYP3A4 AUC abirateron met 15% Rifampicine CYP3A4,2C8 AUC abirateron met 55% In combinatie met sterke enzyminductor (bv carbamazepine): verhoog dosering abirateron naar 2dd1000mg. Bernard A. Impact on Abiraterone Pharmacokinetics and Safety: Open Label Drug Drug Interaction Studies with Ketoconazole and Rifampicin. Clinical Pharmacology in Drug Development 2014;4:63-73
20 Effect abirateron op co-medicatie Co medicatie Substraat voor enzym Effect Dextromorphan CYP2D6 AUC met 100% Pioglitazon CYP2C8 AUC met 46% Theofylline CYP1A2 geen relevant effect Conclusie: 1. Vermijd CYP2D6 substraten met smal therapeutisch venster 2. Vermijd CYP2C8 substraten met smal therapeutisch venster Chi et al. Effect of abiraterone acetate plus prednisone on the pharmacokinetics of dextromethorphan and theophylline in patients with metastatic castration-resistant prostate cancer. Cancer chemotherapy and pharmacology 2013;71: EMA Zytiga-H-C-2321-PSUV-19 : EPAR - Scientific conclusions and grounds recommending the variation to the terms of the marketing authorisation 2014
21 Abirateron en leverfunctie Marbury T et al. Single-dose pharmacokinetic studies of abiraterone acetate in men with hepatic or renal impairment. Journal of clinical pharmacology 2014;54:
22 Effect (vet)voedsel op abirateron Blootstelling abirateron neemt 4.4-voudig toe bij inname met vette maaltijd in patiënten In gezonde vrijwilligers een 10-voudige toename van de blootstelling Advies label: nuchter innemen (minstens 2 uur nuchter en na inname minstens 1 uur)
23 Enzalutamide: Androgeen Receptor blokkade Cell nucleus No prednisone required AR binding blocked Nuclear translocation impaired J.Schalken, J.M. Fitzpatrick BJU International Mar 2015 doi: /bju.13123
24 Enzalutamide N-desmethyl enzalutamide enzalutamide 1. Enzalutamide wordt via CYP2C8 en CYP3A4/5 omgezet in N-desmethyl enzalutamide (M2) 2. Enzalutamide en M2 in vitro gelijkwaardige activiteit 3. M2 circa 2 keer meer aanwezig in plasma als enzalutamide zelf
25 Toxiciteit enzalutamide Veel voorkomende bijwerkingen (>10%) Hoofdpijn Vermoeidheid Hypertensie Opvliegers Verder (1-10%) angst geheugenstoornissen gynaecomastie vallen jeuk Zelden: insulten, visuele hallucinaties
26 Effect co-medicatie op enzalutamide + N-desmethylenzalutamide Co-medicatie enzymremmer Enzym inductor Effect Gemfibrozil CYP2C8 AUC (2.2-voudig) Itraconazol CYP3A4 AUC (1.3-voudig) Rifampicine CYP2C8,3A4 AUC (37%) Conclusie: In combinatie met gemfibrozil: halveer de dosering naar 80mg Vermijd combinatie met sterke enzyminduceerders Gibbons JA, de Vries M, Krauwinkel W, Ohtsu Y, Noukens J, van der Walt JS, Mol R, Mordenti J, Ouatas T. Pharmacokinetic Drug Interaction Studies with Enzalutamide. Clinical pharmacokinetics 2015
27 Effect enzalutamide op co-medicatie Co medicatie Substraat voor enzym Effect Pioglitazon CYP2C8 AUCinf (20%) S-warfarine CYP2C9 AUCinf (56%) Omeprazol CYP2C19 AUCinf (70%) Midazolam CYP3A4 AUCinf (86%) Dextromorphan CYP2D6 AUCinf (31%) Caffeine CYP1A2 AUCinf (11%) Conclusie: 1. Vermijd CYP3A4 substraten 2. Vermijd substraten van CYP2C19, CYP2C9, CYP2D6 met smal therapeutische breedte Gibbons JA, de Vries M, Krauwinkel W, Ohtsu Y, Noukens J, van der Walt JS, Mol R, Mordenti J, Ouatas T. Pharmacokinetic Drug Interaction Studies with Enzalutamide. Clinical pharmacokinetics 2015 Unpublished data Astellas found on clinicaltrial.gov NCT
28 Enzalutamide: patiënt factoren Nierfunctie: Ernstige nierfunctiestoornissen niet onderzocht Leverfunctiestoornissen Milde/matige: 13% resp 18% toename blootstelling Ernstige LF stoornis niet onderzocht Let op co-medicatie Marbury T et al Single-dose pharmacokinetic studies of abiraterone acetate in men with hepatic or renal impairment. Journal of clinical pharmacology 2014;54: Gibbons JA et al Clinical Pharmacokinetic Studies of Enzalutamide. Clinical pharmacokinetics 2015 EMA. Xtandi: EPAR product information. Vol
29 Overzicht abirateron + enzalutamide Substrate of Effector of Enzyme phase I Enzyme Phase II Inhibitor Inducer Abiraterone CYP3A4 (minor) SULT2A1 (major) UGT1A4 CYP2D6 (strong) CYP2C8 (moderate) CYP1A2 (weak) Enzalutamide CYP2C8 CYP2C8 (weak) CYP3A4 (strong) CYP3A4/5 P-gp (in vitro) CYP2C19 (moderate) CYP2C9 (moderate) CYP2D6 (moderate) CYP1A2 (weak) N-desmethyl enzalutamide CYP2C8 CYP3A4 Unknown Unknown Unknown
30 Wie schrijft de hormonen voor? Uroloog? Internist-oncoloog? Beide specialisten?
31 Take home messages Prostaatkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij mannen Recent zijn er nieuwe (hormoon) therapieën voor gemetastaseerd prostaatcarcinoom ontwikkeld Androgeen onderdrukkende behandelingen kunnen gepaard gaan met hinderlijke bijwerkingen en aanleiding geven tot interacties Adequaat handelen in geval van bijwerkingen of interacties is essentieel
Farmacologie endocriene behandeling bij prostaatkanker
Farmacologie endocriene behandeling bij prostaatkanker Een farmacotherapeutische uitdaging Mette Benoist ziekenhuisapotheker i.o. / PhD student 21-06-2017 mette.benoist@radboudumc.nl Disclosure belangen
Nadere informatieProstaatkanker: Behandeling door oncoloog. Jarmo Hunting 11-04-2013
Prostaatkanker: Behandeling door oncoloog Jarmo Hunting 11-04-2013 Inhoud presentatie Inleiding Anti-hormonale therapie Chemotherapie Targeted therapy (TKI) Supportive care 1 Inleiding Gemetastaseerd prostaatcarcinoom
Nadere informatieHORMONEN OF CYTOSTATICA VOOR HRPC
Tienen 14/09/2016 HORMONEN OF CYTOSTATICA VOOR HRPC Dr. Lorenzo Tosco Urologie, UZ Leuven Nucleaire Geneeskunde & Moleculaire Beeldvorming, KU Leuven Disclosures Research grants: Bayer, Ferring, Ipsen,
Nadere informatieProstaatcarcinoom. Nieuwe behandelingen, nieuwe dilemma's. Jeroen Vincent Internist hematoloog-oncoloog
Prostaatcarcinoom Nieuwe behandelingen, nieuwe dilemma's Jeroen Vincent Internist hematoloog-oncoloog Inhoud Inleiding Castratie sensitief Castratie resistent Hormoontherapie Chemotherapie Radionucleotide
Nadere informatieMedicamenteuze behandeling van prostaatcarcinoom
Medicamenteuze behandeling van prostaatcarcinoom DOOR DRS. B. BRUINES, POLIKLINISCH APOTHEKER POLIKLINISCHE APOTHEEK MIDDEN HOLLAND TE GOUDA TER GELEGENHEID M/V SYMPOSIUM DD. 13 APRIL 2016 Inhoud Wat is
Nadere informatieWerkafspraken prostaatkanker, IKNL regionale werkgroep urologische tumoren locatie Amsterdam.
Werkafspraken prostaatkanker, IKNL regionale werkgroep urologische tumoren locatie Amsterdam. Uitgangspunt. Vaststellen kernpunten van de richtlijn prostaatcarcinoom (april 2014) en toepasbaar maken voor
Nadere informatieNieuwe ontwikkelingen in systemische therapie: abiraterone, enzalutamide, chemo of
Nieuwe ontwikkelingen in systemische therapie: abiraterone, enzalutamide, chemo of Seminarie over prostaatkanker Zaterdag 16 september 2017 Dr. Christophe Orye Medicamenteuze therapie Hormonale therapie
Nadere informatieDisclosure belangen J.L.L.M. Coenen. Lid adviesraad cabazitaxel; Sanofi Sprekersvergoeding Astellas
Disclosure belangen J.L.L.M. Coenen Lid adviesraad cabazitaxel; Sanofi Sprekersvergoeding Astellas Behandeling van uitgezaaide prostaatkanker Voorlichtingsavond patiëntenvereniging 17 januari 2017 Prostaatkanker
Nadere informatieHeeft chirurgie of radiotherapie nog zin bij uitgezaaide prostaatkanker?
Heeft chirurgie of radiotherapie nog zin bij uitgezaaide prostaatkanker? Wouter Everaerts Dienst urologie, Uzleuven @EveraertsW 16 september 2017 Natuurlijke evolutie van prostaatkanker PIN Gelokaliseerd
Nadere informatieNieuwe middelen bieden hoop bij prostaatkanker
Meeste carcinomen in pril stadium ontdekt Nieuwe middelen bieden hoop bij prostaatkanker Of er medicatie wordt ingezet bij prostaatcarcinoom, en zo ja welke, hangt af van het stadium van de aandoening.
Nadere informatieEvolutie Oncologie voorbije 10 jaar - Prostaatkanker. Dirk Schrijvers, MD, PhD Dienst Medische Oncologie ZNA-Middelheim
Evolutie Oncologie voorbije 10 jaar - Prostaatkanker Dirk Schrijvers, MD, PhD Dienst Medische Oncologie ZNA-Middelheim Evolutie Behandeling Prostaatkanker 1563 1864 1920 1930 1940 1941 1950 1960 1960-80
Nadere informatieHormonale therapie bij prostaatkanker
Stand van zaken Hormonale therapie bij prostaatkanker Een farmacotherapeutische uitdaging Harm Westdorp, G.E. (Mette) Benoist, Henk J. Schers, P.H. (Nielka) van Erp, Winald R. Gerritsen, Peter F.A. Mulders
Nadere informatieProstaatkanker en Abiraterone
Prostaatkanker en Abiraterone Presentatie voor medisch personeel Melinda, Tree of Life Melinda s artwork reflects her journey living with HIV. Updated Jan 2018 Inhoudstafel 1. Prostaatkanker 2. Abiraterone
Nadere informatieLaarbeeklaan 101 1090 Brussel. Oncologisch Handboek. Richtlijnen Urologie. Prostaat
Laarbeeklaan 101 1090 Brussel Oncologisch Handboek Richtlijnen Urologie Prostaat V3.2014 Prostaat ICD-O C61 1 Inleiding Prostaatkanker is de meest voorkomende kanker bij de man boven 50 jaar, maar niet
Nadere informatieMedicijncombinatie kan kankerpatiënt schaden Kankerpatiënt slikt vaak riskante mix van medicijnen
Medicijncombinatie kan kankerpatiënt schaden Kankerpatiënt slikt vaak riskante mix van medicijnen Pas op met medicatie tijdens chemotherapie! Kankerpatiënten lopen risico dat medicijnen kanker behandeling
Nadere informatieNieuwe ontwikkelingen bij de behandeling van mcrpc. F. van den Berkmortel Internist-Oncoloog Atrium mc Parkstad, Heerlen
Nieuwe ontwikkelingen bij de behandeling van mcrpc F. van den Berkmortel Internist-Oncoloog Atrium mc Parkstad, Heerlen 18 november 2014 Prostaatcarcinoom: Het nieuwe sexy tumortype Prostaat kanker Meest
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/28765 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/28765 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Wissing, Michel Daniël Title: Improving therapy options for patients with metastatic
Nadere informatieAbirateron in combinatie met androgeendeprivatietherapie bij patiënten met hormoonnaïef gemetastaseerd prostaatcarcinoom
Tijdschr Urol (2018) 8:60 66 https://doi.org/10.1007/s13629-017-0196-x ARTIKEL Abirateron in combinatie met androgeendeprivatietherapie bij patiënten met hormoonnaïef gemetastaseerd prostaatcarcinoom Is
Nadere informatieRadium 223 therapie bij botmetastasen
Radium 223 therapie bij botmetastasen PKS nov 2017 Dr. J. Lavalaye Nucleaire Geneeskunde Disclosure belangen spreker: lavalaye Bijeenkomst titel en datum: PKS (potentiële) Belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatieCastraatresistent prostaatcarcinoom - waar staan we nu? Martijn Lolkema, MD/PhD Medical Oncologist ErasmusMC Cancer Center
Castraatresistent prostaatcarcinoom - waar staan we nu? Martijn Lolkema, MD/PhD Medical Oncologist ErasmusMC Cancer Center Disclosures Research funding from Astellas/ JnJ/ MSD and Sanofi Consultancy fees
Nadere informatieHormonale behandeling van prostaatkanker
Hormonale behandeling van prostaatkanker 2 Tijdens uw bezoek aan de polikliniek urologie heeft uw behandelend uroloog met u besproken dat de resultaten van de onderzoeken definitief bevestigen dat u in
Nadere informatieParacetamol bij de patiënt met leverfunctiestoornissen. Mirjam Wikkerink, ANIOS IC
Paracetamol bij de patiënt met leverfunctiestoornissen Mirjam Wikkerink, ANIOS IC Paracetamol Voor het eerst beschreven in 1886 1970 veilige dosering van 4d 1000 mg door FDA vastgesteld (deze dosering
Nadere informatieRichtlijn Prostaatcarcinoom 2016
Richtlijn Prostaatcarcinoom 2016 Datum: 22 februari 2016 Verantwoording: Nederlandse Vereniging voor Urologie (NVU) Versie: 2.1 Evidence based Type: Landelijke richtlijn 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
Nadere informatieAdjuvante systeemtherapie Patiënte: DM type 2
Take home messages Een 59 jarige vrouw met mammacarcinoom en diabetes. An Reyners Internist-oncoloog UMCG Kankerbehandeling: houd rekening met bijwerkingen op korte en langere termijn Stem af wie waarvoor
Nadere informatiedr. Bente Felix, huisarts Antoine Engelen, radiotherapeut Jorg Oddens, uroloog
dr. Bente Felix, huisarts Antoine Engelen, radiotherapeut Jorg Oddens, uroloog Bespreken van prostaatkanker en bijkomende klachten Verschillende stadia van ziekte Invalshoeken van huisarts, uroloog en
Nadere informatieMedische Workshop 2: De oncologische zorg: stap voor stap
Medische Workshop 2: De oncologische zorg: stap voor stap Sara van Marle-Jeurissen, Huisarts Barbara van der Berg, Verpleegkundig specialist Danny Houtsma, Internist-Oncoloog Birgit Hollmann, Radiotherapeut-Oncoloog
Nadere informatie8 e Post O.N.S. Meeting. Unraveling the mystery of the CYP450 pathway. Sophie Bunskoek, Verpleegkundig specialist, Medische oncologie, UMCG
8 e Post O.N.S. Meeting Unraveling the mystery of the CYP450 pathway Sophie Bunskoek, Verpleegkundig specialist, Medische oncologie, UMCG Wie heeft veel te maken met cytochroom P450 (CYP450) enzymen bij
Nadere informatieKomt een man bij de dokter
Komt een man bij de dokter Over PSA en mictieklachten 11 november 2014 Prostaat Specifiek Antigeen eiwit geproduceerd door prostaatepitheel verhoogd bij afwijkingen van de prostaat prostaatontsteking
Nadere informatieBehandeling op maat. Mammacarcinoom en targeted therapy 4 e mammacongres Harderwijk. Carolien P. Schröder, MD, PhD Internist oncoloog UMCG
Behandeling op maat Carolien P. Schröder, MD, PhD Internist oncoloog UMCG Mammacarcinoom en targeted therapy 4 e mammacongres Harderwijk C.P. Schröder internist oncoloog Mammacarcinoom en targeted therapy
Nadere informatieT1c Tumor vastgesteld met naald-biopsie (vb. tgv. verhoogd PSA) T2 Tumor beperkt tot de prostaat
BELEIDSLIJNEN PROSTAATCARCINOOM 1 Incidentie Meest frequente kanker bij de man (life-time risico USA: 1/6, West Europa: 1/10) 95% Van de PCa worden ontdekt tussen 45-89j Life-time mortaliteitsrisico t.g.v.
Nadere informatieBeeldvorming bij oligometastasen met nadruk op PET/CT. Presentatie. PET/CT voor detectie van metastasen
Beeldvorming bij oligometastasen met nadruk op PET/CT Mark Roef Nucleair geneeskundige Catharina Ziekenhuis Eindhoven Themadag 30 maart 2017 Presentatie Beeldvorming bij oligometastasen: PET/CT voor detectie
Nadere informatieDe gidsbijprostaatkanker -Uroloog Roderick van den Bergh St Antonius Ziekenhuis, Utrecht
De gidsbijprostaatkanker -Uroloog 4-6-2019 Roderick van den Bergh St Antonius Ziekenhuis, Utrecht Inhoud Wat zijn de stappen die de patiënt doorloopt als mogelijk sprake is van prostaatkanker. 1. Incidentie
Nadere informatieCompliance en interactie door co-medicatie. Maja de Jonge Erasmus MC Kanker Instituut Rotterdam
Compliance en interactie door co-medicatie Maja de Jonge Erasmus MC Kanker Instituut Rotterdam De oudere: wat getallen 60% patiënten met kanker > 65 jaar 80% 1 co-morbiditeit 78% van medicatie op recept
Nadere informatie(Very) High-risk prostaatcarcinoom: belang van multimodale behandeling?
Sint-Joris-Winge 14 september 2016 (Very) High-risk prostaatcarcinoom: belang van multimodale behandeling? dr. Lodewijk Van Wynsberge Definitie D Amico: indeling PCA volgens risico op metastasering en
Nadere informatieNotulen eerste vergadering voltallige DUOS werkgroep Castratie Resistent Prostaatcarcinoom
Notulen eerste vergadering voltallige DUOS werkgroep Castratie Resistent Prostaatcarcinoom Datum: dinsdag 30 september 2014 Lokatie: IKNL, Utrecht Aanwezig: Aart Beeker (Spaarne Ziekenhuis), Pieter van
Nadere informatieKCE Report 194 & 226 Gelokaliseerde prostaatkanker 1 1. ALGORITME
KCE Report 194 & 226 Gelokaliseerde prostaatkanker 1 1. ALGORITME 2 Gelokaliseerde prostaatkanker KCE Report 194 & 226 2. AANBEVELINGEN Het wetenschappelijk rapport met meer achtergrondinformatie en de
Nadere informatieBehandeling Prostaatkanker
Behandeling Prostaatkanker - Informatieavond 7 december 2011 VUmc Cancer Center Amsterdam André N. Vis, M.D., Ph.D., uroloog Minimaal Invasieve Urologie en Robot Urologie VUmc Amsterdam Behandeling Prostaatkanker
Nadere informatieHormonale behandeling van prostaatkanker
Hormonale behandeling van prostaatkanker Tijdens uw bezoek aan de polikliniek urologie heeft uw behandelend uroloog met u besproken dat de resultaten van de onderzoeken definitief bevestigen dat u prostaatkanker
Nadere informatieProstaatkanker Wat zijn de behandelmogelijkheden. Joost de Baaij, verpleegkundig specialist Marikenhuis 3 juni 2019
Prostaatkanker Wat zijn de behandelmogelijkheden - Joost de Baaij, verpleegkundig specialist Marikenhuis 3 juni 2019 De prostaat Diagnose prostaatkanker PSA-dilemma Reduceert mortaliteit en kans op metastasen
Nadere informatieFarmacokinetiek en dynamiek
Farmacokinetiek en dynamiek Het toepassen van informatie uit het farmacotherapeutisch kompas Douwe van der Meer Ziekenhuisapotheker 20-03-2018 Wie schrijf het Kompas? VWS ZI Verzekeraars Wat is de bron?
Nadere informatieKIEZEN VOOR MEER OF MINDER STRALING BIJ DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER
KIEZEN VOOR MEER OF MINDER STRALING BIJ DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER Informatie voor patiënten die betrokken willen worden bij de keuze tussen twee behandelplannen Afweging Bij het bestralen moet
Nadere informatieVoeding Prof.dr. Ron H.J. Mathijssen internist-oncoloog/ klinisch farmacoloog
Voeding Prof.dr. Ron H.J. Mathijssen internist-oncoloog/ klinisch farmacoloog Landelijke donateursdag - 1 november 2017 ReeHorst Ede Chemotherapie Doelgerichte therapie Immunotherapie 1 Basisprincipes
Nadere informatiede effecten op overleven en kwaliteit van
Huidige behandelingsmogelijkheden bij castratie resistent prostaatcarcinoom en de effecten op overleven en kwaliteit van leven André Bergman, internist-oncoloog Inhoud Inhoud 1. Introductie prostaat kanker
Nadere informatieSymposium Zorg voor Uitkomst 17 april 2015
Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder
Nadere informatieUw brief van Uw kenmerk Datum 11 oktober 2011 Farma-3072889 15 februari 2012
Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ s Gravenhage Uw brief van Uw kenmerk Datum 11 oktober 2011 Farma-3072889 15 februari 2012 Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer
Nadere informatie(Endocriene)bijwerkingen van Androgeen Deprivatie Therapie
5e POST EAUN meeting 22 juni 2015 (Endocriene)bijwerkingen van Androgeen Deprivatie Therapie Dr Niek Valk Internist-endocrinoloog Rode Kruis Ziekenhuis Beverwijk Waarom hormonale therapie? Androgeen deprivatie
Nadere informatieBrachytherapie als minimaal invasieve curatieve therapie voor gelokaliseerd prostaatcarcinoom:
Brachytherapie als minimaal invasieve curatieve therapie voor gelokaliseerd prostaatcarcinoom: Resultaten na 3 jaar ervaring in AZ Damiaan Dienst Urologie P. Mattelaer D. Ponette J. Darras prostaatkanker
Nadere informatieBOM. Docetaxel toegevoegd aan androgeendeprivatietherapie. prostaatcarcinoom
33 Docetaxel toegevoegd aan androgeendeprivatietherapie bij hormoongevoelig prostaatcarcinoom Inleiding Sinds de 40 er jaren van de vorige eeuw is de standaardbehandeling bij gevorderd of gemetastaseerd
Nadere informatieBasiscursus Oncologie Hormonale therapie en doelgerichte behandeling bij kanker
Basiscursus Oncologie Hormonale therapie en doelgerichte behandeling bij kanker Koos van der Hoeven Hoofd Afdeling Klinische Oncologie LUMC 5 Maart 2015 Maligniteiten gevoelig voor hormonale therapie Borstkanker
Nadere informatieBIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1 Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe veiligheidsinformatie worden vastgesteld. Beroepsbeoefenaren in de
Nadere informatieNieuwe Ontwikkelingen in de Behandeling van Kanker. prostaatkanker
Nieuwe Ontwikkelingen in de Behandeling van Kanker prostaatkanker Testosteron Testosteron geeft zakenvrouwen boost AMSTERDAM - Wil je als zakenvrouw slagen in de financiële wereld dan heb je geluk als
Nadere informatieOntwikkelingen en behandelmogelijkheden bij de patiënt met oesofagus- of maagcarcinoom. 17-9-2015 dr. Marije Slingerland, internist-oncoloog
Ontwikkelingen en behandelmogelijkheden bij de patiënt met oesofagus- of maagcarcinoom 17-9-2015 dr. Marije Slingerland, internist-oncoloog Doelgerichte therapie bij het lokaal gevorderd en gemetastaseerd
Nadere informatieBarnidipine C08CA12, december Indicatie Barnidipine is geregistreerd voor de indicatie hypertensie.
Barnidipine C08CA12, december 2017 Indicatie Barnidipine is geregistreerd voor de indicatie hypertensie. Standpunt Ephor In het rapport over de calciumantagonisten van april 2013 wordt barnidipine door
Nadere informatieRed Man Syndroom bij vancomycine. Emmy Janssen, 5 maart 2019
Red Man Syndroom bij vancomycine Emmy Janssen, 5 maart 2019 Vancomycine Glycopeptide-antibioticum, sinds 1958 Remt bacteriële celwandsynthese Tast permeabiliteit celmembraan aan Blokkeert RNA synthese
Nadere informatieP A G I N A 1 3 1 T / M 1 3 4 I I C H E M O T H E R A P I E
P A G I N A 1 3 1 T / M 1 3 4 I I C H E M O T H E R A P I E Er zijn twee soorten medicijnen die het leven nog verlengen bij mannen met castratieresistente prostaatkanker (CRPC). De ene is celdodende chemotherapie.
Nadere informatieNierinsufficiëntie: er is geen dosisaanpassing nodig bij patiënten met nierinsufficiëntie.
1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Bicalutamide Sandoz 50 mg filmomhulde tabletten. 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Bicalutamide Sandoz 50 mg filmomhulde tabletten. Elke filmomhulde tablet bevat
Nadere informatieUw brief van Uw kenmerk Datum 14 mei 2009 Farmatec/FZ-2931109 3 augustus 2009
Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ s-gravenhage Uw brief van Uw kenmerk Datum 14 mei 2009 Farmatec/FZ-2931109 3 augustus 2009 Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer
Nadere informatieWitte tot gebroken witte, langwerpige, zachte capsules (van ongeveer 20 mm x 9 mm) gemarkeerd met ENZ in zwarte inkt op één zijde.
1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Xtandi 40 mg zachte capsules 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Elke zachte capsule bevat 40 mg enzalutamide. Hulpstof met bekend effect Elke zachte capsule bevat
Nadere informatie1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL. Xtandi - 80 mg filmomhulde tabletten 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING
1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Xtandi - 40 mg filmomhulde tabletten Xtandi - 80 mg filmomhulde tabletten 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Xtandi - 40 mg filmomhulde tabletten Elke filmomhulde
Nadere informatieTargeted therapy voor basaalcelcarcinomen
Targeted therapy voor basaalcelcarcinomen Klara Mosterd Oncologiesymposium Maastricht, 28 januari 2016 Belangenverstrengeling Adviesraad BCC/ Vismodegib (Roche NL) Adviesraad BCC/ Sonidegib (Novartis Internationaal)
Nadere informatieoorspronkelijk chirurgisch vakgebied M. Lieburg: steensnijders mei 1552 protospecialist
340 BC Herophilus : naam prostaat beschreven. Urologie: oorspronkelijk chirurgisch vakgebied M. Lieburg: steensnijders mei 1552 protospecialist 1840 J. Civiale : catheteraanwending i.g.v. pisopstopping
Nadere informatieWorkshop: Palliatieve sedatie. Sander de Hosson Gea Douma
Workshop: Palliatieve sedatie Sander de Hosson Gea Douma De heer van der G. 73 jaar VG/ COPD Goldklasse II. Hypertensie. Gedilateerde cardiomyopathie. 2014/ Adenocarcinoom RBK waarvoor lobectomie 2015/
Nadere informatieNadia Haj Mohammad Internist-oncoloog The Netherlands
Maagcarcinoom Nadia Haj Mohammad Internist-oncoloog The Netherlands Inhoud Therapie Systemisch Gericht op klachten Nieuwe ontwikkelingen/toekomst Epidemiologie Verschil Europa en Noord-Amerika vs Azië,
Nadere informatieNieuwe therapeutische mogelijkheden voor de behandeling van gemetastaseerd prostaatcarcinoom
6 Nieuwe therapeutische mogelijkheden voor de behandeling van gemetastaseerd prostaatcarcinoom New therapeutic options for the treatment of metastatic prostate cancer dr. A.M. Bergman Samenvatting Het
Nadere informatiePersoonlijk Informatie Dossier. Prostaatkanker: behandelingen
Persoonlijk Informatie Dossier Prostaatkanker: behandelingen 17358 (2 januari 2016 5. Uw behandeling Actief volgen bij prostaatkanker Operatief verwijderen van de prostaat met behulp van Da Vincirobot
Nadere informatieNierinsufficiëntie: er is geen dosisaanpassing nodig bij patiënten met nierinsufficiëntie.
1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Bicalutamide Sandoz 50 mg filmomhulde tabletten. 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Bicalutamide Sandoz 50 mg filmomhulde tabletten. Elke filmomhulde tablet bevat
Nadere informatieCHEMOTHERAPIE. Is behandeling zinvol? Zo ja: bij wie en wanneer? Castraat resistent prostaatcarcinoma
CHEMOTHERAPIE Castraatresistent prostaatcarcinoma Niet Castraatresistent prostaatcarcinoma Castraat resistent prostaatcarcinoma Is behandeling zinvol? Zo ja: bij wie en wanneer? Een vast behandeltraject
Nadere informatieHandouts Overzicht. Medische oncologie voor de algemeen internist. Dhr. K., 53 jaar. Dhr. K., 53 jaar. med.: geen
Medische oncologie voor de algemeen internist Wim Meijer Westfriesgasthuis Overzicht 1. diagnostisch denken in medische oncologie 2. epidemiologie 3. behandeldoelen 4. risicostratificatie 5. klassieke
Nadere informatiePatiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER. onderdeel HORMONALE THERAPIE. PROSTAATKANKER Hormonale therapie
Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER onderdeel HORMONALE THERAPIE PROSTAATKANKER Hormonale therapie INHOUD Inleiding... 3 Hoe werkt hormonale therapie?... 3 Wanneer hormonale behandeling?...
Nadere informatie3 e Post EAUN Meeting
3 e Post EAUN Meeting Hot topics in de Uro-oncologie Erik van Muilekom Verpleegkundig specialist NKI-AVL Onderwerpen Prostaatcarcinoom Prostaatkanker richtlijn Botmetastasen Niercelcarcinoom Telefonische
Nadere informatieIndicatie Urge-incontinentie en/of toegenomen mictiefrequentie.
Darifenacine G04BD10, december 2017 Indicatie Urge-incontinentie en/of toegenomen mictiefrequentie. Standpunt Ephor In het rapport over de muscarine-antagonisten van november 2016 wordt darifenacine door
Nadere informatieOLIJFdag 3 oktober 2015
OLIJFdag 3 oktober 2015 Nieuwe behandelingen bij eierstokkanker Els Witteveen Internist-oncoloog Huidige en nieuwe inzichten Intraperitoneale toediening Toevoeging van bevacizumab Dose dense toediening
Nadere informatieDe tabletten zijn wit tot gebroken wit, rond, biconvex en bevatten de inscriptie BC 50 aan de ene kant en geen inscriptie aan de andere.
Samenvatting van de productkenmerken 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Bicalutamide Heumann 50 mg filmomhulde tabletten 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Elke tablet bevat 50 mg bicalutamide. Hulpstoffen:
Nadere informatieBIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1 Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe veiligheidsinformatie worden vastgesteld. Beroepsbeoefenaren in de
Nadere informatieCasus oncologie minisymposium dd. 22-03-2012
Casus oncologie minisymposium dd. 22-03-2012 Dhr. Braakman, 21-10-1933 fictief Medische voorgeschiedenis: Jaren 90 pijn op de borst e.c.i. waarvoor starten Ascal. Geen cardiologische onderliggende ziekte
Nadere informatieMOGELIJKE BEHANDELINGEN
Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER onderdeel MOGELIJKE BEHANDELINGEN PROSTAATKANKER 2 Inhoud Behandelingen bij prostaatkanker... 4 Curatieve behandelingen... 4 Active surveillance... 4 Operatie...
Nadere informatieBenigne prostaathyperplasie (BPH) LFA Wymenga, uroloog 24-09-2012
Benigne prostaathyperplasie (BPH) LFA Wymenga, uroloog 24-09-2012 Meest voorkomende ziektebeelden bij mannen > 50jr Prostaatcarcinoom Slijmbeursontsteking Zuurbranden Staar Ritmestoornissen 7,8 8,0 8,4
Nadere informatieOntwikkelingen behandeling gemetastaseerd prostaatcarcinoom
Wij apothekers weten heel goed dat de behoefte aan medicijnen niet ophoudt buiten kantooruren. Pijnen, angsten en infecties openbaren zich dikwijls pas ná zonsondergang en leiden dan tot een acute behoefte
Nadere informatieCastratie Resistent prostaatcarcinoom,
Castratie Resistent prostaatcarcinoom, Wat is nieuw sedert 2005? Dr W. Demey, medische oncologie, Zorgprogramma Oncologie Voorkempen Het landschap in 2005 Lokale ziekte : lokale therapie (HK/RT/Brachy)
Nadere informatieOncologische zorg bij ouderen
Oncologische zorg bij ouderen Balanceren tussen over- en onderbehandeling Johanneke Portielje, HagaZiekenhuis Kring ouderenzorg AMC & partners 12 juni 2013 mamma carcinoom
Nadere informatieZijn patiënten met gelokaliseerd prostaatkanker voldoende geïnformeerd om een behandeling te kiezen zonder spijt te krijgen?
Resultaten uit het Prokeusonderzoek Zijn patiënten met gelokaliseerd prostaatkanker voldoende geïnformeerd om een behandeling te kiezen zonder spijt te krijgen? Dr. Marie-Anne van Stam Gedragswetenschappelijk
Nadere informatieStand van zaken rond orale behandeling van de ziekte van Fabry. Carla Hollak, internist AMC
Stand van zaken rond orale behandeling van de ziekte van Fabry Carla Hollak, internist AMC Chaperone behandeling Substraat remming De ziekte van Fabry natuurlijk beloop Klassieke mannen Eerste verschijnselen
Nadere informatieProstaat ca en Blaas ca. THEMA 2015; Een kleine overview
Prostaat ca en Blaas ca THEMA 2015; Een kleine overview JB van Beekum uroloog Regio Samenwerking MMC-SAZ-SJG 3-6-2015 Kleine overview? Slechts 15 min. Samenwerking?! Zeker in de huidige tijd: Van essentieel
Nadere informatieNieuwe Ontwikkelingen in de Behandeling van Prostaatkanker
Nieuwe Ontwikkelingen in de Behandeling van Prostaatkanker Prostaatkanker = chronische ziekte Radiotherapie Prostatectomie Hormonen Prostaatkanker = chronische ziekte Stijgend PSA: diagnostiek: MRI, PET-choline
Nadere informatieWitte, ronde, filmomhulde tablet met een diameter van ongeveer 7 mm.
Sandoz B.V. Page 1/10 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Bicalutamide 50 mg, filmomhulde tablet 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Elke filmomhulde tablet bevat 50 mg bicalutamide. Hulpstof met bekend
Nadere informatieTHERAPEUTIC DRUG MONITORING Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers -- Commissie Analyse en Toxicologie
SELECTIEVE SEROTONINE HEROPNAME REMMERS Geldt voor Indicatiegebied Monstermateriaal Afnametijdstip Bewaarcondities Inzending Interpretatie doelgroepen: volwassenen depressie en angststoornissen grote buis
Nadere informatieActieve monitoring: gouden standaard voor low-risk tumoren?
Symposium State of the Art in Prostate Cancer 14-09-2016 Actieve monitoring: gouden standaard voor low-risk tumoren? Dr. Koen Slabbaert Dienst Urologie, RZ Tienen Active Surveillance : Programma Waarom
Nadere informatieDr. Ester Siemerink, internist-oncoloog, medisch manager oncologie ANGST
Dr. Ester Siemerink, internist-oncoloog, medisch manager oncologie ANGST Het kan helpen om de feiten te kennen; (na)controles en meer Disclosure Belangen Spreker Geen (potentiële) belangenverstengeling
Nadere informatieWerkgroep gemetastaseerd prostaatcarcinoom: van idee naar lopend onderzoek, voorstellen en protocollen in ontwikkeling
Werkgroep gemetastaseerd prostaatcarcinoom: van idee naar lopend onderzoek, voorstellen en protocollen in ontwikkeling André Bergman NKI-AVL Namens de werkgroep gemetastaseerd prostaatcarcinoom Werkgroep
Nadere informatieSAMEN VERDER NA KANKER TRANSMURALE ONCOLOGISCHE NAZORG
SAMEN VERDER NA KANKER TRANSMURALE ONCOLOGISCHE NAZORG Wat is het beste voor de patiënt? Carla M.L. van Herpen, internist-oncoloog 14-10-2014 Nazorg en controle na kanker EXPERTISE Wat wil de patiënt?
Nadere informatiePROSTAATCARCINOOM SCREENING. Asymptomatische patiënten:
PROSTAATCARCINOOM SCREENING Asymptomatische patiënten: familiaal belast (1ste graadsverwant 10 jaar: vanaf 50 jaar jaarlijks PSA en PPA
Nadere informatieProstaatkanker : Lucien Hoekx medisch coördinator urologische oncologie Universitair Ziekenhuis Antwerpen. België
Prostaatkanker : Hormonale therapie : rol van huisarts, bijwerkingen en het nut van bewegen Lucien Hoekx medisch coördinator urologische oncologie Universitair Ziekenhuis Antwerpen België 9500 nieuwe gevallen
Nadere informatieImmunotherapie: nieuwe behandeloptie bij gemetastaseerd longkanker. Jeske Staal-van den Brekel, longarts
. Immunotherapie: nieuwe behandeloptie bij gemetastaseerd longkanker Jeske Staal-van den Brekel, longarts Survival (%) Overall survival in NSCLC: Evolution over time First-line treatment of advanced NSCLC
Nadere informatiePSA Vlaanderen vzw. psavlaanderen@hotmail.com www.psa-vlaanderen.be. Prostaatkanker. Omdat weten belangrijk is!
PSA Vlaanderen vzw psavlaanderen@hotmail.com www.psa-vlaanderen.be Prostaatkanker Omdat weten belangrijk is! Informatie over de prostaat Informatie over de prostaat Wat is de prostaat? De prostaat is
Nadere informatieNieuwe. behandelingen. bij inhl/cll. Ann Janssens, MD, PhD Hematology, Leuven 14 oct 2016
Nieuwe behandelingen bij inhl/cll Ann Janssens, MD, PhD Hematology, Leuven 14 oct 2016 Indicaties voor behandeling CLL/iNHL Diagnose Behandeling Uitgebreide ziekte aantal en grootte klieren Grootte milt,
Nadere informatieSafety and Quality Management bij orale therapie
18 juni 2008 Jaarbeurs Utrecht Safety and Quality Management bij orale therapie Desi van den Boogaard Verpleegkundig Specialist Oncologie Jeroen Bosch Ziekenhuis Petje op Petje af Voorbeeld van een orale
Nadere informatieBewaking op bijwerkingen in de (ziekenhuis)apotheek. Jean Conemans
Bewaking op bijwerkingen in de (ziekenhuis)apotheek Jean Conemans Nierfunctie Farmacogenetica Interacties Spiegelbepalingen Klinische chemie Clinical rules Medicatieveiligheid Meldmodule LAREB Aspecten
Nadere informatieDoNaMo GU Blaascarcinoom. André Bergman & Martijn Kerst 9 september 2015 NKI-AVL
DoNaMo GU Blaascarcinoom André Bergman & Martijn Kerst 9 september 2015 NKI-AVL Paulus Potter Pissende koe (ca. 1650) 1632-1723 Casus Tijdens het Uro-Oncologisch overleg wordt een 65 jarige patiënt besproken
Nadere informatieBIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1 Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe veiligheidsinformatie worden vastgesteld. Beroepsbeoefenaren in de
Nadere informatieBegeleiding van patiënten in behandeling met perorale oncologische therapieën
Begeleiding van patiënten in behandeling met perorale oncologische therapieën Apr. Jana Bonte AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV 05/10/2017 INHOUD 1. Algemene achtergrond 2. Project Begeleiding Orale Antitumorale
Nadere informatie