1 Introductie. 3 Toestel lease. 2 Smartphones. 4 SIM only trend

Transcriptie

1 1 Introductie Het gezegde dat een jaar in de mobiele telecom slechts drie maanden duurt, lijkt anno 2013 onverminderd van toepassing. Een aantal ontwikkelingen waar mobiele operators zich vandaag de dag op voor zouden moeten bereiden, kon nog maar enkele jaren geleden nauwelijks worden voorzien. In deze whitepaper zullen we ingaan op de belangrijkste trends en ontwikkelingen van dit moment en bespreken we hoe operators kunnen inspelen op deze ontwikkelingen. 2 Smartphones Een aantal jaar geleden waren smartphones beperkt tot het high end segment van de zakelijke markt, en slechts sporadisch aanwezig in het consumenten segment. In de afgelopen jaren is het aandeel smartphones in de Nederlandse mobiele markt stormachtig gegroeid; in het vierde kwartaal 2012 kende de Nederlandse telecom markt een smartphone aandeel van 58%, een groei van 38% ten opzichte van het jaar ervoor. Bron: Telecompaper, oktober 2012 In toenemende mate, wordt de gebruikerservaring gevormd voornamelijk door de smartphone zelf, waarbij de toegevoegde waarde van het operator netwerk ligt in dekking en bandbreedte. Een consument kiest voor een bepaald type smartphone, en zoekt daar de beste deal bij een operator bij. In reactie op de terugloop van de voice en SMS omzet veroorzaakt door smartphone apps als Whatsapp en Skype en de noodzaak tot kostenbesparing hebben operators de sponsoring van smartphones teruggeschroefd. Het resultaat voor de consument is dat een gesponsorde smartphone nog slechts verkrijgbaar is bij de duurdere abonnementen. Deze duurdere abonnementen zijn toegespitst op het intensieve datagebruik van smartphones, en hebben daarom aantrekkelijke databundels. Tegelijkertijd kiest een groot deel van de consumenten er liever voor om in het huidige economische klimaat de maandelijkse kosten naar beneden te brengen met een goedkoper abonnement, in plaats van een verhoging daarvan met een duurder smartphone abonnement. 3 Toestel lease Een nieuw concept waarmee enkele operators op deze trend in spelen is toestel lease. Toestel lease is een kostenbesparend concept dat door KPN in het afgelopen jaar in de Nederlandse markt is geïntroduceerd, waarbij de consument tegen een aantrekkelijk abonnementstarief toch de beschikking krijgt over een nieuwe smartphone. Hierbij wordt het toestel na afloop van het abonnement weer ingeleverd bij de provider waardoor de provider naderhand deze toestellen als gebruikte, maar courante toestellen in bulk kan doorverkopen aan andere partijen. Indien de consument het toestel wenst te behouden, kan de consument ervoor kiezen om het toestel na afloop van het contract tegen een gereduceerd tarief over te nemen. Toestel lease levert een aanzienlijke uitdaging op CRM, BSS en billing systemen en speciaal op de logistieke keten. Immers, aan het eind van de lease termijn moet er een overname aanbod worden gedaan, al dan niet gevolgd door een toestel inname. In geval van een toestel overname door de consument moet het toestel afgerekend worden, bij voorkeur via de telefoonrekening. In het geval van toestel inname is er een logistiek proces van inname, en doorverkoop naar tussenhandelaren van gebruikte toestellen. 4 SIM only trend De verkoop van SIM lock vrije smartphones via consumenten elektronica zaken (dus buiten de operator om) moet als een belangrijke ontwikkeling worden erkend. Immers, met een SIM lock vrij toestel is de consument vrij om een abonnement bij elke willekeurige mobiele operator af te sluiten. VDVL 2013 Whitepaper Mobiel Pagina 1 van 6

2 Deze trend is niet in het belang van operators: SIM only abonnementen leiden tot omzetverlies (lagere ARPU) Mogelijk ongewenst of onverwacht intensief gebruik van netwerkresources door onbekende toestellen. Een goed voorbeeld hiervan was de introductie van de eerste smartphones, welke de operator voor vervelende verrassingen stelde door een always on IP verbinding te onderhouden, terwijl alles in het netwerk erop gericht was dat IP verbindingen voor beperkte duur werden opgezet. Het kopen van een toestel buiten de operator controle om, degradeert de operator naar een netwerk provider in plaats van een full service provider Oorspronkelijk waren SIM lock vrije smartphones bedoeld als prepaid pakket en werden gebundeld met een prepaid SIM kaart van de mobiele operator. In een groot deel van de gevallen gebruikt de consument het prepaid kaartje niet, maar sluit in plaats daarvan een SIM only abonnement af bij de voordeligste mobiele aanbieder. Het mee verpakken van prepaid SIM kaarten waarvan uiteindelijk maar een gedeelte daadwerkelijk in gebruik genomen wordt levert uitdagingen op voor logistiek en nummerbeheer. In tegenstelling tot de traditionele prepaid SIM kaarten, waarbij uiteindelijk de prepaid SIM kaart vanuit voorraad wordt verkocht aan een consument, zal er bij de mee verpakte prepaid SIM kaarten een significant gedeelte van de gereserveerde prepaid MSISDNs niet in gebruik worden genomen. Gezien de nummer-schaarste in de door de OPTA vrijgegeven 06 nummerblokken, moet een niet in gebruik genomen MSISDN zo snel VDVL 2013 Whitepaper Mobiel Pagina 2 van 6 mogelijk weer worden opgenomen in de voorraad beschikbare nummers. Het ligt in de lijn der verwachting dat ondanks de maatregelen die operators nemen, de vraag naar SIM only producten zal toenemen. Hiervoor zijn de volgende redenen aan te wijzen: in de smartphone industrie is een prijzenslag aan de gang; Samsung brengt SIM lock vrije Android toestellen op de markt die fors goedkoper zijn dan een Apple iphone, via distributiekanalen buiten de operator om. Het lage kosten niveau brengt de SIM lock vrije smartphone binnen bereik van een grote consumentengroep, en maakt het verkoop succes steeds meer onafhankelijk van de sponsoring door operators of levering via shops gekoppeld aan de operator de tweedehands smartphone markt wordt steeds belangrijker. Omdat smartphone leveranciers oudere smartphone modellen blijven ondersteunen met de laatste versie van het besturingssysteem, zijn alle beschikbare en nieuwe apps ook beschikbaar voor oudere smartphones, waardoor de oudere smartphone up to date blijft. Hierdoor wordt de traditionele consumentenvraag naar de nieuwste toestellen afgeremd. In dit kader zal het gericht werven van nieuwe klanten die hun toestel buiten de operator kanalen om hebben gekocht in belang toenemen. Om te voorkomen dat consumenten massaal hun toevlucht zoeken tot mobiele service providers, (de traditionele SIM only aanbieders) zullen operators nieuwe SIM only abonnementsproducten toegespitst op smartphone gebruik moeten ontwikkelen. 5 Kostenbesparingen Vanwege de te verwachten gevolgen voor de omzet van bovengenoemde ontwikkelingen, zullen operationele kostenbesparingen in toenemende mate een belangrijke rol spelen. Het meer met minder doen en het en identificeren en doorvoeren van op lange termijn houdbare operationele kostenbesparingen, bijvoorbeeld door steeds verder doorvoeren van selfservice concepten, waardoor customer care minder belast

3 wordt, zal ook in de nabije toekomst een belangrijke factor blijken te zijn voor aanbieders in de mobiele telecommunicatie. 6 LTE uitrol Sinds 2011 heeft een aantal Nederlandse telecom operators een beperkt 4G / LTE netwerk uitgerold in de 2.6 Ghz band. Na de voor de overheid onverwacht succesvolle veiling van 4G frequenties in de 800/900 Mhz in december 2012 zal de LTE dekking al in de loop van 2013 sterk verbeteren. Door de hoge kosten van het geveilde 4G frequentie spectrum en de uitrol van het fysieke netwerk zullen operators en service providers naar verwachting in toenemende mate national roaming agreements afsluiten. Bij national roaming worden tussen operators afspraken gemaakt over het delen van elkaars radionetwerk. Redenen voor het afsluiten van national roaming agreements kunnen van bedrijfseconomische aard zijn (kosten efficiëntie), of kunnen het resultaat zijn van regelgeving m.b.t. het gebruik van de openbare ruimte. National roaming biedt nieuwe kansen voor mobiele operators op het gebied van Wholesale. Hierbij is de uitdaging om de balans te zoeken tussen het bieden van wholesale toegang voor andere operators en service providers en de eigen concurrentiekracht op de eindgebruikersmarkt. Ongetwijfeld zal de Nederlandse Mededing Autoriteit zich ook hier in de discussie willen mengen. Tot voor kort waren er slechts enkele LTE devices op de markt, en ontbrak de driver voor consumenten en zakelijke gebruikers om voor een LTE abonnement te kiezen omdat de 3G verbinding voor de meeste toepassingen op de huidige generatie mobiele telefoons voldoet. Met de lancering van de LTE enabled iphone 5 in Q4 van 2012 en de toekomstige beschikbaarheid van LTE enabled tablet computers zal de consumenten vraag naar LTE netwerk dekking naar verwachting sterk toenemen, en verandert de uitrol van LTE netwerken van een contractuele overheidsverplichting in een commerciële noodzaak voor de operators. Het kunnen bieden van een goede LTE dekking zal vanwege de veel hogere snelheid aantrekkelijker zijn voor de eindgebruiker, en daardoor naar verwachting een beslissend concurrentie voordeel gaan bieden voor de operator in een markt waarbij 3G dekking steeds meer een commodity wordt. Immers: een LTE verbinding biedt tot theoretisch 100 maal de bandbreedte van een 3G HSDPA verbinding, tot wel 326 Mbit/sec. Advanced LTE biedt zelfs tot 1 Gbps. 7 Public Wifi Omdat consumenten en zakelijke gebruikers voornamelijk geïnteresseerd zal zijn in LTE vanwege de hoge snelheid van de dataverbinding, is een afweging tussen terugval op LTE national roaming, 3G dekking of Wifi dekking voor hen een belangrijke keuze. De consument zal de dienst voornamelijk op consistente snelheid beoordelen, en zal naar verwachting een terugval op 3G of erger nog, GPRS als een onacceptabele degradatie van zijn of haar service niveau ervaren. Het initiatief van Ziggo en UPC om een landelijk dekkend Wifi netwerk voor gastgebruik te creëren middels de Wifi routers die bij de abonnees worden geplaatst, is om redenen van kosten efficiëntie en klantenbinding een interessant alternatief; een terugval van LTE op landelijke Wifi dekking zal immers ook een consistente snelheid geven. Hierbij wordt het gebruik van national LTE roaming geminimaliseerd en is national LTE roaming slechts een terugval mechanisme indien de gebruiker zich voortbeweegt, of wanneer de gebruiker zich buiten de bebouwde kom begeeft. Onduidelijk is nog in hoeverre LTE of WiFi de dominante technologie zullen worden voor mobiele gebruikers. Naar verwachting zullen echter beide technologieën naast elkaar in de markt blijven bestaan. VDVL 2013 Whitepaper Mobiel Pagina 3 van 6

4 8 Concurrentie op diensten voice en SMS door smartphone apps In de afgelopen jaren hebben mobiele operators met lede ogen aan moeten zien hoe gebruikersvriendelijke apps zoals Skype en Whatsapp op de smartphone, de omzet hebben aangetast op de core diensten spraak en met name SMS. Bron: Nu.nl, 16 mei 2011 Bron: AD, 1 jan 2013 Operators hebben hierop ingespeeld door verkeer van de diverse soorten apps in het netwerk verschillend te behandelen volgens de karakteristieken van het verkeer, de zgn. quality of service differentiatie. Bijvoorbeeld door een voice app dient op netwerk niveau een hoger quality of service niveau te geven dan een messaging app : het service niveau van messaging wordt niet aangetast door netwerk vertraging, terwijl het service niveau van voice hier wel zwaar onder te lijden heeft. 9 Netneutraliteit Toen in de eerste helft van 2011 duidelijk werd dat operators IP pakketjes in het netwerk aan Deep Packet Inspection moesten onderwerpen om quality of service differentiatie mogelijk te maken ontstond maatschappelijke onrust. Het beeld was ontstaan dat operators de inhoud van communicatie onderschepten, om op deze wijze middels protectionistische maatregelen het verlies aan SMS en Voice inkomsten te kunnen compenseren. Daarnaast zouden operators in staat zijn om zonder toestemming van het Openbaar Ministerie communicatie en surf verkeer van hun klanten af te luisteren. Door de maatschappelijke onrust is een wetsvoorstel voor netneutraliteit overhaast ingevoerd; deze initiatiefwet heeft als effect dat er geen verschil meer mag worden gemaakt tussen de verschillende soorten IP verkeer. Als ongewenst neveneffect wordt hierdoor de operator de middelen ontnomen om kosten effectief de service beleving van de klant te optimaliseren. Nederland is na Peru het tweede land ter wereld dat netneutraliteit in de wet heeft vastgelegd. Peru heeft na invoering de wet afgezwakt door een uitzondering te maken als het verschillend behandelen van de diverse soorten verkeer tot een aantoonbaar voordeel voor de consument leidt. Binnen de huidige Nederlandse netneutraliteitswetgeving is de enige manier voor operators om de gebruikerservaring op het netwerk te verbeteren te investeren in hogere bandbreedte in het gehele netwerk. Deze kosten intensieve investeringen in het netwerk zullen naar verwachting worden verhaald op de klanten, wat zich vertaalt naar hogere abonnementsprijzen. Het is daarom voor de Nederlandse consument te hopen dat de politiek de wet op de netneutraliteit afzwakt, zodat operators optimalisatie maatregelen kunnen nemen voor de verschillende soorten verkeer in het netwerk. De huidige wetgeving is op termijn schadelijk voor zowel de industrie als voor de consument. Door het IP karakter van LTE, is slimmer omgaan met de beschikbare bandbreedte voor de toekomst van de telecommunicatie in Nederland van groot belang. VDVL 2013 Whitepaper Mobiel Pagina 4 van 6

5 10 IPV6 In deze veranderende wereld liggen kansen voor operators voornamelijk in het bieden van snelle en betrouwbare netwerktoegang tot het internet. Hierbij is het belangrijk om te bedenken dat IPv6 in de komende jaren een steeds belangrijker rol zal gaan vervullen, waarbij consumenten en bedrijven zullen rekenen op de (mobiele) ISP om de interworking tussen IPv4 en IPv6 hosts zonder impact voor de gebruikers te laten verlopen. Deze interworking succesvol te realiseren is echter geen sinecure; er zijn allerlei scenario s denkbaar waarbij de communicatie tussen IPv6 en IPv4 tot problemen zullen leiden. De operator / ISP die deze interworking problematiek het beste zal hebben geadresseerd, heeft in de komende jaren een doorslaggevend concurrentie voordeel; immers wat heb je als nieuwe smartphone of tablet abonnee met alleen een IPv6 adres aan een snel netwerk als je daarmee slechts een beperkt gedeelte van het Internet kunt bereiken? 11 Machine to Machine communicatie In de komende jaren zullen grootschalige Machine to Machine (M2M) communicatie projecten worden uitgerold. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan smart metering voor het meten van energie- of watergebruik bij consumenten en bedrijven, of aan het intelligent besturen van publieke infrastructuur zoals lantaarnpalen langs de snelweg. Deze SIM kaarten zijn in de regel niet te verwijderen of om te wisselen, omdat zij fysiek onlosmakelijk zijn geïntegreerd met het betreffende apparaat. Het overstappen naar een andere operator middels het omruilen van de SIM kaart is voor de klant daarmee praktisch onmogelijk geworden. Vanwege de nummerportabiliteit regelgeving zullen door operators andere methodes moeten worden gevonden om aan deze wettelijke verplichtingen te voldoen. Een detail dat niet onvermeld mag blijven is dat de overheid voor M2M toepassingen het gebruik van 12 cijferige telefoonnummers verplicht stelt. Omdat dit tot allerlei onverwachtse effecten in netwerk en IT systemen kan leiden, is het voor operators raadzaam om hier alert op te zijn. Voor meer detail verwijzen wij graag naar het VDVL whitepaper 12 cijferige nummers voor Machine to Machine gebruik: impact voor telecom aanbieders uit Waarom VDVL? Zoals in bovenstaande beschrijvingen van de recente marktontwikkelingen naar voren is gekomen, heeft het inspelen op deze marktontwikkelingen impact op netwerken, IT systemen, mobiele diensten en logistieke systemen. VDVL heeft door de ruim 20 jaar ervaring in het leveren van hoogwaardig technologische consultancy aan de Nederlandse telecom providers, aangetoond de juiste partner te zijn om end-to-end de benodigde aanpassingen over netwerk, diensten, IT en processen in kaart te brengen, te ontwerpen en te helpen implementeren. Daarnaast is VDVL actief in Fixed Mobile Convergence programma s (FMC) en heeft de fundamentele kennis in huis om dit met succes te realiseren. De uitdaging voor de operator zit hier voor de meeste M2M toepassingen niet zozeer in het gebruik van bandbreedte, maar in het door de klant (in bovengenoemde voorbeelden zijn dit het Energiebedrijf, en Rijkswaterstaat) kunnen laten provisionen van grote hoeveelheden SIM kaarten. VDVL 2013 Whitepaper Mobiel Pagina 5 van 6

6 Aanvullende Informatie Aanvullende informatie over onze referenties en kennisgebieden is beschikbaar op onze website Op verzoek kunnen referenties, whitepapers en CV s van onze medewerkers worden verstrekt. Voor meer informatie kunt u ook contact opnemen met: Adriaan van Donk, partner VDVL Mobiel: +31 (0) adriaan@vdvl.nl Ben van Leliveld, partner VDVL Mobiel: +31 (0) ben@vdvl.nl Adres: De Bruyn Kopsstraat ED Rijswijk Z-H Tel.: +31 (0) Site: VDVL 2013 Whitepaper Mobiel Pagina 6 van 6