in perspectief Boys online/boys offline Bekijk mannelijke sekswerkers vanuit meer perspectieven Onderzoeker Paul van Gelder:

Transcriptie

1 Onderzoeker Paul van Gelder: Bekijk mannelijke sekswerkers vanuit meer perspectieven Sekswerkers worden te veel als één doelgroep benaderd. Paul van Gelder laat dat zien in zijn onderzoek onder mannelijke sekswerkers in de afgelopen jaren. Op de expertmeeting presenteerde hij de contactgegevens die hij vier jaar lang verzamelde over mannelijke internetescorts in de regio Den Haag. Van Gelder maakte eerst duidelijk hoe belangrijk het is om tegenwoordig de wereld van de mannelijke sekswerkers anders te benaderen. Door de opkomst van internet, de legalisering van prostitutie en het verbod van tippelzones zijn de sekswerkers minder zichtbaar geworden. Tenminste, als je volgens de oude methodes contact probeert te maken, gebaseerd op het beeld dat er vastomlijnde doelgroepen zijn waar je een pakket voorlichting op kunt loslaten.,,ik heb een longitudinaal onderzoek over vier jaar gedaan naar de samenstelling van de groep sekswerkers. Ik heb geprobeerd de sekswerkers in verschillende jaren te groeperen. Op het eerste gezicht zien we dat het aantal sekswerkers de afgelopen jaren hetzelfde is gebleven. Maar is die groep wel stabiel? Groot verloop Van Gelder toonde aan dat er veel diversiteit binnen de afzonderlijke doelgroepen zijn, zoals etnische achtergrond en duur dat ze als sekswerker actief,,dan zie je dat er een groot verloop is. In één jaar geteld is 75 procent aanwezig. In vier jaar geteld, is nog maar 5 procent aanwezig. Bij de jongste leeftijd is het verloop het grootst. Die jongste groep is de laatste jaren wel flink toegenomen. Als je kijkt naar etniciteit, dan zie je dat de Nederlandse nationaliteit redelijk stabiel aanwezig is. Bij de Oost- Europeanen is er meer verloop. Opmerking vanuit de zaal: Door internet en mobiele telefoon kunnen de jongens hun zaken vanaf een terras regelen Van Gelder bekeek ook veranderingen in het soort contact met klanten.,,bij de escorts zie je meer verloop. De cijfers over thuisontvangst zijn gelijk gebleven. Een steeds grotere groep vermeldt hierover niets meer. Grote kans dat ze ondergronds zijn gegaan. Perspectieven Van Gelder ging in zijn onderzoek een stap verder bij het bepalen van doelgroepen, door ze vanuit verschillende perspectieven te benaderen.,,bij het marktperspectief gaat het om vraag en aanbod. Bij beroepsperspectief gaat het om het zelfbeeld, de ervaring van het werk en de keuze om het werk te gaan doen. Vanuit marktperspectief zul je naar de mannen toe moeten. Vanuit marktperspectief bereik je mannen door naar ze toe te gaan op vindplaatsen. Mannen die sekswerk als beroep zien hebben andere vragen dan als ze even komen kijken. Vanuit marktperspectief blijkt driekwart van de mannelijke internetescorts hooguit een jaar actief te Vanuit een beroepsperspectief zie je mannen met een jarenlange werkervaring. Dienstverlening Van Gelder bepaalde de doelgroepen vanuit meer perspectieven.,,er zijn diverse stijlen van dienstverlening. Een sekswerker die het benadert als zijn werk, bouwt een vaste klantenkring op. Op internet heb je weer de dating-stijl, waarbij de sekswerker ingaat op allerlei fantasieën. Dan is er nog de hossel-stijl. Dat zijn de opportunisten die pakken wat ze pakken kunnen, om snel wat geld te verdienen. Zo had Van Gelder ook nog het perspectief van de verschillende gebonden en niet-gebonden locaties, de seksuele geaardheid van de sekswerkers, de identiteit en de mate van sociale openheid over hun werk.,,het idee dat alle mannelijke sekswerkers op mannen vallen is niet waar. De hulpverlening moet daar veel meer rekening mee houden. Opmerking vanuit de zaal: Als je je laat registreren, kun je nooit meer een mooie baan bij de overheid krijgen Van Gelder concludeerde dat je mannelijke sekswerkers niet als één doelgroep kunt benaderen. Ook komen mannen moeilijker tot zelforganisatie. Het vergelijken met vrouwen gebeurt nu te automatisch.,,prostitutie is voor de meeste mannen iets wat vrouwen doen. Daar nemen zij afstand van. Legalisering Van Gelder deed zijn onderzoek om een antwoord te vinden op de onzichtbaarheid van de mannelijke sekswerker. Volgens hem is de sekswerker onzichtbaarder geworden mede door de legalisering.,,door internet en doordat het werk niet meer locatiegebonden is, is het voor de sekswerkers niet noodzakelijk om een geregistreerd bedrijf op te zetten. Moeten we dan heel veel tijd steken in het vinden van de sekswerkers? Alleen al vanwege SOA is het belangrijk. Ook als ze het doen vanwege schulden. Er zit dus vaker iets meer achter, waardoor ze hulp nodig hebben.

2 Acht aanbevelingen voor beter bereik van mannelijke sekswerkers Studenten Anouk Bloemendaal en Hiam Melhem van de Hogeschool Leiden deden onderzoek voor betere bereikbaarheid van de doelgroep dienstverleners (M$M). Ze presenteerden in totaal acht aanbevelingen hoe organisaties in hulp en dienstverlening zich moeten aanpassen aan de veranderde wereld van de mannelijke sekswerkers. Bij hun onderzoek ondervonden Anouk en Hiam zelf hoe moeilijk vindbaar en benaderbaar de sekswerkers Toch is het ze gelukt om een aantal interviews te houden, waarbij Hiam zelfs de mogelijkheid had om enkele gesprekken in het Arabisch te voeren. Het onderzoek is door het beperkt aantal interviews niet helemaal representatief, maar de aanbevelingen zijn er daardoor niet minder bruikbaar om. De eerste zeven aanbevelingen komen rechtstreeks uit het onderzoek. 1. Stel minimaal één hulpverlener verantwoordelijk voor het bereiken van M$M De hulporganisaties beschikken over methodische middelen om sexwerkers te bereiken. Deze komen onvoldoende tot hun recht voor de mannelijke sekswerkers, omdat de prioriteit naar andere doelgroepen gaat. Om ervoor te zorgen dat de M$M niet het ondergeschoven kindje wordt, is het beter dat één persoon hier aandacht voor heeft, zodat deze persoon het kan professionaliseren. 2. Ontwikkel een methodiek voor online veldwerk en online hulpverlening Wij concluderen dat een methodiek voor online veldwerk en hulpverlening nog ontbreekt. De eerste opzet kan zijn de beschikbaarheid op interactieve netwerken, zoals chatsites waar de hulpverlener in contact kan komen met de mannelijke sekswerkers en de sekswerkers met elkaar in contact kunnen komen. De medewerkers hebben basiskennis nodig, onder andere om de sekswerkers in de chatboxen aan hun profielen te herkennen. Zorg ook voor variatie in hulpverleners die aanwezig zijn in de chatboxen, omdat de sekswerkers ook verschillen. 3. Ga bewust op zoek naar offline vindplaatsen Er is nog steeds een groep die alleen offline actief is. Het vinden van die plekken is tijdrovend en dus zullen er uren voor vrijgemaakt moeten worden. Bij het offline veldwerk is de juiste houding en het juiste gedrag belangrijk. Wees transparant over wie je bent, zodat ze weten dat je er als hulporganisatie bent, maar benadruk de vrijblijvendheid en leg niet direct de nadruk op de problemen. Wees open als je over sekswerkgelateerde onderwerpen spreekt, maar tast eerst af of het onderwerp bespreekbaar is. 4. Deel de kennis en ervaring binnen het team Voor het bereiken van de doelgroep moet je expertise met elkaar delen. Vertel de aanpak rondom het bereiken van de M$M. Houd één keer per maand een overleg voor de overdracht. De verantwoordelijke contactpersoon moet leidend zijn in het overleg. 5. Durf innovatief te zijn Er is op dit moment geen methodiek die voor het bereiken van de doelgroep een baanbrekende oplossing geeft. Neem de tijd om uit te zoeken hoe je aansluiting kunt vinden bij de doelgroep. Als een methode niet werkt, neem dan de tijd om met elkaar te bespreken waar dit aan ligt. Om uit te zoeken hoe je contact kunt leggen met mannelijke sekswerkers heb je tijd nodig. Tijdens het onderzoek is dit bevestigd. 6. Bied variatie aan in de voorbehoedsmiddelen ten behoeve van HIV- en SOA preventie Het bieden van een variatie aan voorbehoedsmiddelen kan drempelverlagend werken voor het bereiken van de doelgroep. Denk aan verschillende soorten condooms en glijmiddel. Het heeft de interesse van de sekswerker, waardoor het een opening kan zijn voor een gesprek over zijn werk. 7. Ontwikkel informatiemateriaal en een website dat aansluit bij de doelgroep mannelijke seksuele dienstverleners Het voorlichtingsmateriaal moet onder andere in de uitstraling goed aansluiten bij de doelgroep. Er is een dubbele taboe van homoseksualiteit en betaalde seks bij mannelijke sekswerkers. Dat moet niet worden bevestigd door het uiterlijk van het informatiemateriaal. Daarom is het belangrijk dat het genderneutraal is. Bovendien moet er rekening worden gehouden met de diversiteit van de doelgroep, zoals verschillende nationaliteiten. 8. Onderzoek de doelmatigheid van de inloop Deze aanbeveling komt niet voort uit het onderzoek, maar is een persoonlijk pleidooi van de onderzoeksters. Het opzetten van een goede inloop kost veel tijd, maar heeft meer voordelen. Bij de inloop is lotgenotencontact erg belangrijk. De sekswerkers missen dat contact en hebben het gevoel dat ze er alleen voor staan. Dit hangt samen met de individualisering waarop mannen te werk gaan. Omdat ze in hun omgeving zoals bij familie er niet voor uit kunnen komen, is er behoefte aan lotgenotencontact. Ook hier is het belangrijk dat hulpverleners elkaar afwisselen, zodat de sekswerkers een gesprek kunnen hebben met iemand met wie ze goed overweg kunnen. Het contact tijdens de inloop kan een mogelijkheid zijn om voorlichtingsactiviteiten rondom hiv en soa te organiseren.

3 Lage drempel succesfactor bij Boysproject De hulp- en dienstverlening aan mannelijke sekswerkers is per stad onderling niet te vergelijken. Toch is het goed om van elkaar te leren, want het kan altijd nieuwe inzichten opleveren. Lennie van Proeyen kwam daarom uit België om ter vergelijk met de aanpak van SHOP in Den Haag de werkwijze van Boysproject in Antwerpen toe te lichten. Lennie van Proeyen begon met een heel concreet voorbeeld hoe een sekswerker in contact komt met de hulpverlening in Antwerpen.,,Maar het is maar een van de vele, want ieder voorbeeld is weer anders, zei Van Proeywen, waarmee ze direct aangaf dat ook in Antwerpen de doelgroep zeer divers is. Uit haar voorbeeld bleek bovendien hoe effectief het kan zijn om het contact heel laagdrempelig in te zetten en in het begin vooral de persoon het gevoel te geven dat hij bij Boysproject geholpen wordt met wat hij op dat moment echt nodig heeft: voedsel, een droge, warme plek en een luisterend oor. De sekswerker benaderen als een persoon met een achtergrond en de zekerheid geven dat er altijd iemand voor hem is, is volgens Van Proeyen de basis om het contact met de sekswerker uit te kunnen bouwen.,,boysproject is voor zo iemand een plek waar hij even kan internetten, een sigaretje kan roken en ja, ook over zijn werk kan praten. Chatten Dit offline veldwerk gaat sinds 2009 gepaard met actieve online hulpverlening. Boysproject heeft voor de online hulpverlening nog niet echt een methodiek. De medewerkers wisselen elkaar daarvoor ook nog vaak af. Wel zijn er een aantal afspraken om gestructureerd aanwezig te zijn op het internet. Er is grote controle over de eigen website, die door medewerkers zelf constant kan worden aangepast. De site bevat werktips voor de sekswerkers en ze kunnen via de chat met elkaar in contact komen. Bovendien zijn medewerkers met grote regelmaat en op vast momenten actief in de eigen chat en diverse openbare chatsites, zoals Gayromeo.,,Chatbox bullchat is voor een sekswerker de manier om anoniem contact met ons op te nemen. We zorgen ervoor dat we herkenbaar Iedereen in het gaycircuit herkent mij en weet dat ik van Boysproject ben. We hebben altijd dezelfde chatnaam, die ook herleidbaar is dat het om Boysproject gaat. Je moet ook echt achter het scherm zitten. Bij Gayromeo heeft ook iedereen een herkenbare naam. Soms worden we geschrapt, maar we zijn nu al een jaar zonder problemen actief. Door deze laagdrempelige en open benadering van de hulpverleners, voelen de chatters zich vrijer om zelf met hun hulpvragen te komen. Die hebben vaak heel concreet betrekking op het werk, zoals de risico s van soa s. Veel vragen gaan juist in op de persoonlijke situatie, zoals het regelen van verblijfspapieren, woonplaats of regulier werk. Outreachers Bij het offline werk is het uitgangspunt net als bij online werk het wekken van vertrouwen. Hulpverleners stellen zich bij de bezoeken van bars, clubs, cafés en sekscinema s zeer benaderbaar op. Om ook de minder zichtbare sekswerkers te vinden, wordt er ingespeeld op veranderingen in het circuit door bijvoorbeeld verschillende plekken en andere uren op de dag de bezoeken te plannen. Op dit moment wordt geprobeerd om contact te leggen met een moeilijk bereikbare groep in het stadspark, door voorlopig alleen maar op de juiste momenten aanwezig te De consequentie is wel dat medewerkers flexibel met werktijden om moeten gaan en dat er intensief teamoverleg nodig is. Drop Inn Boysproject stelt voorop dat het de sekswerker is die ervoor kiest om contact op te nemen met de hulpverlener. Daar is ook de inloop Drop Inn op ingericht. Van Proeyen:,,Bij het intakegesprek zorgen we ervoor dat de mannen zich op hun gemak voelen. Dat lukt niet als je achter een bureau met een computer tegenover ze zit. We hebben dus een huiselijke setting met een hoog living-gehalte. De organisatie van de inloop is na de opstartfase ook aangepast aan de wensen van de cliënten. Het gaat nu op afspraak, zodat de hulpverlener ook echt tijd en aandacht kan hebben. Er zijn groepsgesprekken en individuele gesprekken, workshops en activiteiten. Twee keer per maand zijn er doktersconsulten door Gh@pro voor Hiv & soa consultatie en hepatitis-b vaccinaties. Dankzij deze opzet is het bezoekersaantal sinds de start al gegroeid van 9 naar 32. Condoomhoek Van Proeyen heeft bij Drop Inn ook een condoomhoek ingericht.,,dat is een afgezonderd hoekje met gratis condooms en voorlichtingsmateriaal, waar de bezoekers iets van mee kunnen nemen zonder dat het anderen opvalt. Er heerst toch een schaamte over condoomgebruik. Niemand wil openlijk laten zien welke condooms ze meenemen. Van Proeyen zegt dat de organisatie nog iedere dag leert en dat het ook nodig is om constant in te spelen op veranderingen in de wereld van de sekswerkers.,,ook voor Boysproject zijn er nog werkpunten. zo ontbreekt het aan een vastgelegde methodiek en is de samenstelling van het team onvoldoende stabiel. We moeten werken aan structuur, maar moeten ook de flexibiliteit behouden. Ik denk dat we daarnaast enkele successen hebben waar andere hulp- en dienstverleningsorganisaties iets aan hebben. Diversiteit team Uiteraard is het team gemotiveerd, maar bovenal divers. Van Proeyen:,,De teamleden hebben verschillende opleidingen, roots en kernkwaliteiten onder andere op het gebied van genderidentiteit en geaardheid. Onder de hulpverleners is talenkennis van acht verschillende nationaliteiten. Boysproject is gezegend met zeer veel beschikbare middelen om de doelgroep met hulp en voorlichting te kunnen bedienen. Van Proeyen benadrukt toch nog eens dat de belangrijkste sleutel tot het succes ligt bij de laagdrempeligheid en tegelijk de naamsbekendheid binnen het circuit.

4 Maria introduceert de discussie:,,ik heb een hekel aan het denken in doelgroepen, want het zijn allemaal individuele mensen. Als SHOP vandaag zou starten, wie is dan mijn doelgroep? Zijn het de jongens uit Roemenië, de hoogopgeleide mannen of de Amerikaanse bodybuilders? Het bracht de volgende discussie los: - Het beste is om niet in afzonderlijke doelgroepjes te denken, maar vanuit de verschillende perspectieven. - Als je iets wilt aanbieden, dan doe je dat aan iemand die een hulpvraag heeft. Als iemand sekswerker is zonder hulpvraag, dan zit hij ook niet op onze hulp te wachten. - Als het geen vraag is, maar meer behoefte om met elkaar te zijn en over ons werk te hebben, dan heeft de inloop zeker een functie. - Amsterdam heeft geen inloop. Wij doen wel veldwerk via het internet in Amsterdam. - Van Proeyen: ik ben niet akkoord met enkel afwachten of er een hulpvraag komt. Niet iedereen kan ons bereiken. Internet is nog niet bij iedereen bekend. Stelling: Diversiteit van de doelgroep maakt niets uit Uit de onderzoeksresultaten van Paul van Gelder kwam al naar voren dat er bij de doelgroep mannelijke sekswerkers sprake is van een grote diversiteit. Is dit alleen een gedachte uit de theorie of heeft dit gevolgen voor de aanpak van de hulpverleners? Maakt het de sekswerker beter zichtbaar voor de hulpverlening en zijn er nog wel doelgroepen te definiëren of maakt de diversiteit uiteindelijk niets uit? - Dat zei ik niet met mijn opmerking als er geen vraag om hulp is. Er is een verschil in hulp die je aanbiedt. Je moet de verschillende vormen van hulp aanbieden, dat ze beschikbaar Dan kunnen de mensen die daar behoefte aan hebben bij ons terecht. - Er zit een dubbel stigma op, dus komen ze niet vanzelf. Je moet met ze omgaan, heel langzaam vertrouwen winnen. Dan komt er langzaam een gesprek. Dus netwerken, in het veld zoeken. - Belangrijkste is dat je moet onderzoeken Een Marokkaanse sekswerker zal bij familie er nooit voor uitkomen dat hij dit werk doet. waar ze in jouw regio Waar vind ik ze en hoe kan ik ze benaderen? - Er is een andere groep die je heel makkelijk kunt bereiken. En dat zijn de klanten. Zij kunnen vertellen waar de sekswerkers zitten. - Overal waar homo s zitten, kom je sekswerkers tegen. - Als het in Antwerpen heel hard regent, gaan we juist naar de cinema s. Daar tref je dan veel jongens. - Den Haag: er wordt gewerkt aan nieuwe prostitutienota, maar die is vooral gericht op vrouwen. Vrouwen zijn nu goed in beeld. In aanloop van deze bijeenkomst heb ik bij politie gevraagd wat er voor deze doelgroep wordt gedaan. Dat is dus niets. Er wordt streng gekeken naar de vergunde branche, maar nu wordt er ook gefocust op de nietvergunde branche, omdat daar veel misstanden - Gemeente gaat niet iets doen als er geen signaal komt. Als de politie ze niet vindt, dan zal de gemeente pas iets doen als er op een andere manier wordt aangetoond dat ze er - Ze willen niet gevonden worden, want ze doen het tijdelijk. Ze vinden niet dat ze sekswerker - Gezondheid is een makkelijke invalshoek. Ze kiezen voor dit Veel sekswerkers hebben snel geld nodig en vinden zichzelf geen sekswerker die hulp nodig heeft. werk om uit financiële problemen te komen. Heel praktische vragen zorgt voor contact. - Drop Inn is een succes geworden, omdat er ook artsen zijn die zorgen voor preventie. We hebben het ruimer getrokken dan alleen die medische kant. Ook andere zaken die niet direct met het werk te maken hebben. Bijvoorbeeld een vriendin die zwanger is. Trek het gesprek dus open naar meer onderwerpen. - Je moet wel vertrouwen opbouwen. Daarvoor is het belangrijk om de talen te spreken. - Hebben jullie dan ervaring of het mannelijke of vrouwelijke hulpverleners zijn? Nee. - Ze moeten wel de keuze hebben. Sommige zaken bespreekt iemand liever met een vrouw. Marjan neemt afscheid met expertmeeting Na bijna zeven jaar SHOP Den Haag, dertien jaar prostitutiehulpverlening was voor Marjan het tijd voor verandering. Als leidinggevende en beleidsmedewerker bij SHOP heeft Marjan veel betekend voor de organisatie. Haar passie voor de doelgroep, haar professionele inzichten en haar overtuiging dat we ons allemaal moeten inzetten voor de positieverbetering van sekswerkers hebben SHOP geïnspireerd. Als afscheidscadeau wilde ze graag mede vormgeven aan deze expertmeeting. Marjan heeft gekozen om dichter bij huis te gaan werken, meer aandacht te geven aan haar gezin en aan de opbouw van een toekomst als coach/ counselor. We wensen haar veel succes en geluk in deze nieuwe fase van haar leven.

5 - Of wij de feeling met de straat zijn kwijtgeraakt? Dat moeten we de komende periode bezien. We moeten daarbij bedenken welke middelen we nodig hebben om die feeling te behouden. Als wij de binding op straat kwijt zijn, dan werkt de hulpverlening online onvoldoende. - In het verleden was het contact makkelijk, want er was de tippelzone. Daar kregen we contact. - Je kunt niet meer naar een gelegenheid toe waar ze samenkomen. De sexclubs zijn er niet meer. Het is allemaal overgegaan naar internet. - Thuiswerkers zijn sowieso lastig vindbaar en hebben überhaupt geen behoefte aan hulpverlening. - Er is nog steeds veel veldwerk, maar dan internetveldwerk. Dit kan goed werken als je de sekswerkers met duidelijke profielen kunt benaderen. Vraag: Zijn we de feeling met de straat kwijtgeraakt? Doordat de wereld van de sekswerkers zich steeds meer verplaatst naar het internet, zijn hulpverleners ook gedwongen het werkveld te verleggen naar online hulpverlening. Leidt dit ertoe dat we de feeling met de straat zijn kwijtgeraakt? Hoe verdelen we de aandacht tussen online en offline hulpverlening? Hoe lastig is het om outreachend bezig te zijn? Als er iets is dat Maria Scali vanuit de expertmeeting meeneemt in haar werk de komende tijd, dan is het wel dat er een netwerk moet komen waarin de afzonderlijke hulporganisaties hun inbreng moeten krijgen.,,het onderzoek van Paul van Gelder heeft laten zien dat je de doelgroep vanuit meerdere perspectieven kunt benaderen. De doelgroepen zijn zo divers dat ik liever niet over doelgroepen, maar over mensen spreek. Het zijn allemaal individuen met een leven en een achtergrond.,,de situatie in de ene stad is niet te vergelijken met die in een andere stad. Daardoor werkt de hulporganisatie in de ene stad ook anders dan in de andere. Maar dat betekent nog niet dat we geen gebruik van elkaar moeten maken. Voor het offline veldwerk is er nog steeds goed contact mogelijk. Denk aan het raamwerk, een club, de VIP er, een voorlichter in prostitutie uit Roemenië. Dat werkt heel goed. - In Amsterdam is er iets nieuws: een klankbordgroep van mannelijke sekswerkers. Er zijn twee bijeenkomsten geweest. Zo kunnen we ingaan op waar behoefte aan is bij de mannen. We proberen een zo gevarieerd mogelijke groep erbij te betrekken. Dus zowel de sekswerker met twintig jaar ervaring als de jonge sekswerker. - Reactie vanuit Den Haag: Via een klankbordgroep heb je maar beperkt zicht op het geheel. Het is breder dan dat. Bij ons was de klankbordgroep met vrouwen na een tijdje niet meer representatief. - Daarom is het ook belangrijk om de samenstelling van de klankbordgroep te wisselen. Nu betrekken we de doelgroep erbij door de onderwerpen te bespreken tijdens het veldwerk. - Er is niet één methode zoals een klankbordgroep, omdat er ook niet één doelgroep is. - De doelgroep heeft zelf niet het inzicht welke problemen ze hebben. Achter een praktische vraag kan soms een heel ander probleem schuilgaan. - Politie kan wel een bron zijn voor contact met de doelgroep. Denk aan huiselijk geweld. -Ik kom ze via andere kanalen tegen. Soa-poli en hepatitis vaccinaties. Dat is niet vanwege,,doordat de doelgroep zo divers is en zo snel verandert, kunnen we niet vanuit onze eigen denkwijze blijven werken. Er zijn nieuwe perspectieven nodig. Die kunnen we krijgen doordat we bij elkaar kijken hoe we te werk gaan, ook al is dat gericht op een heel andere situatie. Maria vindt dat iemand de verantwoordelijkheid moet nemen om te komen tot een duidelijke richting waarin het veldwerk zich moet ontwikkelen. Ze komt daarom met de volgende conclusies en actiepunten: het sekswerk, maar zo kom je wel met ze in gesprek en blijkt na twee of drie gesprekken dat ze een heel verhaal hebben. - De markt verandert snel. De meeste jongens zitten op internet en hebben een telefoon waarmee ze hun zaken regelen. Daar kun je ook voordelen mee doen om goed met ze in contact te komen. - De groep die in Antwerpen aanwezig is, kan heel anders zijn dan die in Amsterdam. Daardoor kan de opzet van je klankbord in de ene stad wel werken en in de andere stad niet. Maria Scali over opbrengst van de expertmeeting: Een gezamenlijk netwerk zorgt voor nieuwe perspectieven - De expertise zit in mensen. Zorg voor overdracht hiervan, zodat het niet afhankelijk wordt van medewerkers (die vertrekken). - Ik ga teams vragen om vorm te geven aan het netwerk. - Doelgroepen moeten een keuze hebben in de vorm van hulpverlening. Hulpverlening voor vrouwen en mannen moet apart. - Ik ga bekijken hoe we het veldwerk bij de mannen het beste vorm kunnen geven. - We moeten zelf investeren om de signalen op te vangen en door te geven aan de gemeente. Ik moet met gemeenten in de gesprek als ik iets te melden heb. - Ik ga langs bij Rotterdam, waar ze bezig zijn een eigen weg te vinden.