trendonderzoek personenwagenbranche Wat wordt van de medewerker gevraagd in 2015?

Transcriptie

1 trendonderzoek personenwagenbranche Wat wordt van de medewerker gevraagd in 2015?

2 Rapportage Trendonderzoek - personenwagenbranche Wat wordt er van de medewerker in 2015 gevraagd? In opdracht van OOMT uitgevoerd door: Innovam Datum: 1 november 2010 drs. Jessica Spithoven drs. Mirjam Wesseling drs. Bella Makatini ing. Rafik Ben Saad

3 Inhoudsopgave Samenvattende conclusies Inleiding Leeswijzer Achtergrond van het onderzoek Doelstelling Onderzoeksvragen Trends en ontwikkelingen in de personenwagenbranche (Inter)nationale wet- en regelgeving Overheidsstimulering Olie(prijs) Infrastructuur Sociaal-economische, -culturele en demografische ontwikkelingen Technologische ontwikkelingen Marktontwikkelingen Impact van trends en ontwikkelingen op de beroepsuitoefening in de personenwagenbranche Organisatie van de werkzaamheden in het personenwagenbedrijf Impact op het management Impact op de sales Impact op de aftersales Bijlage 1 Onderzoeksverantwoording Bijlage 2 Gesprekspartners Bijlage 3 Bronnen

4 Samenvattende conclusies Voor u ligt het trendonderzoek personenwagenbranche In dit onderzoek wordt een doorkijkje gegeven naar Welke trends en ontwikkelingen zijn van invloed op het personenwagenbedrijf van 2015 en op de medewerkers die er werken? Welke trends en ontwikkelingen spelen momenteel een belangrijke rol of gaan op korte termijn een belangrijke rol spelen in de personenwagenbranche? Een aantal trends en ontwikkelingen speelt een belangrijke rol en/of zal de komende jaren een belangrijke rol spelen in de personenwagenbranche onder invloed van (inter)nationale wet- en regelgeving, overheidsstimulering, olie(prijs), infrastructuur en sociaal-economische, -culturele en demografische ontwikkelingen. Hieronder worden de highlights van de trends weergegeven. Toename van complexiteit De complexiteit van auto s neemt toe vanwege het naast elkaar bestaan van mechanische, elektrische systemen, intelligente systemen, aandrijfsystemen, de invloed van alternatieve brandstoffen en alle oneindige mogelijkheden die systemen bieden. Systemen in de auto denken steeds meer met de bestuurder mee of nemen zelfs taken van de bestuurder over. Dit bevordert in veel gevallen ook weer de verkeersveiligheid. Toegevoegde realiteit Er ontstaan systemen die de technici in de werkplaats kunnen ondersteunen in het uitvoeren van hun taak en het werk in de toekomst gemakkelijker kunnen maken. Deze systemen (toegevoegde realiteit) combineren reële en virtuele beelden. Het is real-time, interactief en drie dimensionaal. In plaats van informatie af te beelden op beeldschermen, wordt de data geprojecteerd in het gezichtsveld van de gebruiker, meestal door middel van een soort bril. Klant in beeld In verschillende opzichten is de gemiddelde consument in de afgelopen jaren veranderd. Zo verrichten klanten meer vooronderzoek met behulp van internet, zijn mondiger en kritischer en willen direct geholpen worden. Diverse gesprekspartners geven aan dat de merkbeleving bij de klant afneemt. Vrijwel alle merken bieden auto s in de verschillende segmenten aan, waardoor de klant een bredere keuze heeft en dit steeds meer laat afhangen van de prijs-kwaliteit-verhouding. Bovendien koopt de klant geen auto meer, maar een mobiliteitsoplossing. Ook wil de klant na aanschaf steeds meer zelf grip houden op de werkzaamheden aan zijn of haar auto. In de benadering van de klant moet hier zo goed mogelijk op ingespeeld worden. De werving en communicatie richting klanten moet steeds creatiever. En als klanten eenmaal in huis zijn, moet gekeken worden hoe het optimale uit de klant kan worden gehaald en processen in één keer goed verlopen. Een pro-actieve serviceorganisatie die nieuwe media en ICT benut om de klant optimaal te bedienen, is een must. Heroverweging positie bedrijf In het rapport worden diverse trends geschetst die van invloed zijn op de keuzes ten aanzien van inrichting en organisatie van het personenwagenbedrijf. Men verwacht dat de gemiddelde aftersales opbrengst per auto zal afnemen. Daarnaast verwachten partijen dat de verkoop van nieuwe auto s meer gecentraliseerd wordt op een beperkt aantal plaatsen in Nederland en dat sales en aftersales in toenemende mate gescheiden worden. Ook vervaging van het onderscheid tussen het merkkanaal en universele kanaal is nog gaande en is van invloed op de processen binnen het personenwagen bedrijf. Voor bedrijven wordt het cruciaal om de processen in het bedrijf efficiënt en effectief te organiseren. Dit is een uitdaging voor het management van het personenwagenbedrijf. 3

5 Wat is de impact / invloed van deze ontwikkelingen op de medewerkers? De vestigings-/ bedrijfsmanager de komende 5 jaar: De manager staat de komende jaren voor moeilijke keuzes. Om deze keuze goed gewogen te maken, is inzicht in kengetallen en inzicht in de omgeving nodig. Ook strakke sturing op beleid en kwaliteit wordt voor de manager steeds belangrijker. Hij moet ook creatiever worden in het aanboren of combineren van nieuwe diensten aan klanten. Daar waar de manager zich nu nog veelal bezig houdt met de sales, zal in de toekomst ook de aftersales meer zijn aandacht vragen. De verkoopmanager de komende 5 jaar: De verkoopmanager is in de praktijk veelal een doorgegroeide verkoper die goed was in het verkopen van auto s. Gezien de ontwikkelingen is het echter wenselijk dat de verkoopmanager steeds meer beschikt over concrete managementcapaciteiten, zoals financiële aansturing. Zeker als er sprake is van scheiding tussen sales en aftersales zal de verkoopmanager zijn eigen winkel beheren. De veranderde klant vergt bovendien andere kwaliteiten en andere aansturing van de salesmedewerkers. Het gaat niet meer alleen om verkopen, maar om écht contact maken met de klant. De verkoper de komende 5 jaar: Een belangrijke kwaliteit van de verkoper van nu, maar ook in de toekomst is oprecht kunnen luisteren naar wat de consument al weet, inventariseren waar hij behoefte aan heeft en daar een passend voorstel in doen. De klant heeft een mobiliteitsbehoefte en de verkoper helpt hem daarin te voorzien. Dit moet hij in het gehele traject in één keer goed doen, om de gunsten van de klant niet te verliezen en een duurzame relatie met de klant waar mogelijk op te bouwen. De verkoper hoeft niet noodzakelijkerwijs een automotive achtergrond te hebben. Sociale en communicatieve vaardigheden zijn echter onontbeerlijk. Een klik kunnen creëren met klanten is van groot belang. Het is van belang dat hij kan inspelen op de geschetste on demand -cultuur, maar kennis van duurzaamheid en nieuwe media zijn essentieel. De Technisch Specialist de komende 5 jaar: De verwachting is dat het stellen van diagnoses belangrijker zal worden en daarmee de rol van de Technisch Specialist Personenauto s ook. Het stellen van een goede diagnose verkort de tijd die besteed wordt aan de reparatie en is daarmee in het belang van de klant. Daarbij neemt de complexiteit van auto s toe. Het naast elkaar bestaan van mechanische, elektrische systemen, intelligente systemen en alle oneindige mogelijkheden die deze systemen bieden, zorgen ervoor dat de monteur ook de storingen moet kunnen lokaliseren en oplossen. Hiervoor zal hij meer procesgericht en systematisch te werk gaan. Ook is het van groot belang dat hij continu bijblijft. De Eerste Autotechnicus de komende 5 jaar: Enkele geïnterviewden verwachten dat het stellen van diagnoses belangrijker wordt. Men schat echter in dat dit steeds meer verschuift naar de Technisch Specialist, vanwege de complexiteit. Gezien het routinematige karakter van de overige werkzaamheden en de verwachte doorontwikkeling van hulpmiddelen als toegevoegde realiteit is de verwachting van deze geïnterviewden ook dat de Autotechnicus steeds meer taken van de Eerste Autotechnicus kan uitvoeren. Volgens enkele geïnterviewden bestaat daarmee de kans dat de functie op niveau 3 zal vervagen. De Autotechnicus de komende 5 jaar: Op basis van de interviews is de verwachting dat de werkzaamheden van de Autotechnicus steeds meer het vervangen van onderdelen zal betreffen. De mate waarin is mede afhankelijk van de rol die de elektrische en hybride auto in de markt en daarmee ook in de werkplaats zal innemen. Elektrische en hybride auto s vergen namelijk minder onderhoud dan andere aandrijfsystemen. Daarnaast is het van belang dat de autotechnicus klantgericht denkt en werkt. 4

6 De Assistent Mobiliteitsbranche de komende 5 jaar: Op basis van de interviews is zowel op de middellange als de lange termijn de verwachting dat dergelijke werkzaamheden blijven bestaan, maar dat de behoefte aan een assistent gering is en blijft. De Werkplaatsmanager de komende 5 jaar: De Werkplaatsmanager is in de praktijk veelal een doorgegroeide monteur. De Werkplaatsmanager dient voor de toekomst steeds meer te beschikken over leidinggevende capaciteiten. Hoewel de techniek een belangrijke pre is, draait het om aansturing. Ook hier geldt namelijk dat gezien de verwachte ontwikkelingen m.b.t. scheiding sales/ aftersales de Werkplaatsmanager meer grip moet hebben op de werkplaats. Hiervoor is meer inzicht in financieel management en managementinformatie over de afdeling aftersales nodig. Ook de veranderde klant vergt andere kwaliteiten van de manager maar ook een andere aansturing van de medewerkers (klantgerichtheid, kostenbewustzijn e.d.). Het gaat niet meer alleen om het maken van auto s, maar om service in één keer goed. De Serviceadviseur de komende 5 jaar: De Serviceadviseur heeft in de toekomst het gastheerschap en klantgerichtheid hoog in het vaandel staan. Hij hoeft niet noodzakelijkerwijs een automotive achtergrond te hebben, omdat bij vragen rondom techniek een collega uit de werkplaats kan worden ingeschakeld. Een goed CRM-systeem is daarbij een must: De klant wil geen kenteken zijn. De Serviceadviseur moet steeds creatiever worden in het vinden van oplossingen in de planning om in te kunnen spelen op de on demand -cultuur. Wanneer een bedrijf meer merken hanteert moet de Serviceadviseur de verschillende systemen goed kunnen beheren. Een veranderende klant stelt overigens ook andere eisen aan de inrichting van de servicebalie en de ontvangstruimte. De Partsmedewerker de komende 5 jaar: Voor bedrijven is er een steeds grotere noodzaak om de incourante onderdelen beperkt te houden. Slimme bestelsystemen kunnen hieraan bijdragen, maar goed overzicht van de Partsmedewerker is ook cruciaal voor de Partsmedewerker van de toekomst. Hij is communicatief vaardig, om zowel met de werkplaats als met leveranciers steeds goed af te kunnen stemmen. 5

7 1. Inleiding De techniek om ons heen verandert voortdurend. Dit vraagt van bedrijven en medewerkers in de personenwagenbranche dat zij zich blijven ontwikkelen en scholen. Hierdoor kunnen zij beter inspelen op en omgaan met veranderingen die zij in het werk tegenkomen. De ontwikkeling van personenwagens werd de afgelopen jaren bijvoorbeeld gekenmerkt door een toename van elektronica. De oorzaken hiervoor zijn divers: rijcomfort, veiligheid, milieuoverwegingen etc. Afbeelding 1 De auto van de toekomt volgens Door deze en andere ontwikkelingen vinden doorlopend veranderingen plaats in de beroepsuitoefening van medewerkers in de mobiliteitsbranche. OOMT vindt het belangrijk om inzicht te hebben in de ontwikkelingen die de komende jaren impact hebben op de beroepsuitoefening van medewerkers in de personenwagenbranche. Hiermee kan OOMT immers haar beleid voor de komende jaren richting geven. Met andere woorden: Wat wordt er van de medewerker in 2015 gevraagd? Innovam heeft in opdracht van OOMT een trendonderzoek uitgevoerd dat heeft geresulteerd in concrete beschrijvingen van trends en ontwikkelingen in de mobiliteitsbranche. Deze beschrijvingen zijn daarnaast vertaald naar de impact van die ontwikkelingen op de beroepsuitoefening van medewerkers binnen de diverse afdelingen. Dit rapport richt zich specifiek op de personenwagenbranche Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt een korte toelichting gegeven op de doelstelling en de onderzoeksvragen. Vervolgens wordt in hoofdstuk 3 een beeld gegeven van de cijfers en trends in de personenwagenbranche. In hoofdstuk 4 wordt de impact van deze trends en ontwikkelingen op de beroepsuitvoering in de personenwagenbranche toegelicht. De onderzoeksverantwoording, de lijst met gesprekspartners en de lijst met bronnen zijn in de bijlagen weergegeven. 6

8 2. Achtergrond van het onderzoek 2.1. Doelstelling De doelstelling van het onderzoek is: Inzicht verkrijgen in de belangrijkste ontwikkelingen die de personenwagenbranche tussen nu en 2015 beïnvloeden en de eisen die in 2015 aan het personeel worden gesteld, zodat er een goed beeld ontstaat van de medewerker van de toekomst Onderzoeksvragen Er kunnen voor het trendonderzoek in personenwagenbranche twee hoofdvragen geformuleerd worden. 1 Welke trends en ontwikkelingen spelen momenteel een belangrijke rol of gaan op korte termijn een belangrijke rol spelen in de personenwagenbranche? 2 Wat is de impact / invloed van deze ontwikkelingen op de medewerkers? Het gaat hierbij om: de vraag naar technische en niet-technische competenties (of kennis, vaardigheden en houding) van medewerkers? het niveau waarop zij moeten functioneren? de bedrijfssamenstelling? 7

9 3. Cijfers en trends in de personenwagenbranche Op YouTube staat in het kanaal van AMT een filmpje, waarin wordt getoond hoe de auto van 2050 er volgens Siemens uit ziet. Kernbegrippen zijn: failsafe, fully networked, geen emissie en geen ongelukken. Dit schetst een mooi beeld voor de toekomst. Afbeelding 2 Autorijden in 2050 volgens Siemens Maar hoe heeft de branche zich de afgelopen 5 jaar ontwikkeld en hoe zal de branche zich de komende jaren naar verwachting ontwikkelen? In 2005 is er voor de eerste keer een trendonderzoek in de personenwagenbranche uitgevoerd. Dit betrof de ontwikkelingen van 2005 tot 2010, met daarbij de focus op de competenties die het personenwagenbedrijf in 2010 in huis zou moeten hebben. Inmiddels leven we in Daarom is het zinvol om de stand op te maken. Wat waren de verwachtingen 5 jaar geleden? Wat is ervan terecht gekomen? Welke zaken zijn uitgekomen en welke niet? Wat is er nog in ontwikkeling? Hiermee worden de genoemde trends en ontwikkelingen van 2005 vergeleken met de stand anno Daarnaast wordt geschetst hoe trends en ontwikkelingen zich doorzetten richting De beschrijving van de trends, ontwikkelingen en relevante cijfers zijn voortgekomen uit deskresearch en interviews met experts in de branche. Uit deskresearch en de interviews blijkt dat technologische en marktontwikkelingen in de personenwagenbranche beïnvloed worden door de volgende drivers : (Inter)nationale wet- en regelgeving; Overheidsstimulering (incentives); Olie(prijs); Infrastructuur; Sociaal-economische, -culturele en demografische ontwikkelingen. Deze drivers worden in de navolgende alinea s geschetst, gevolgd door de consequenties hiervan op de technologische en marktontwikkelingen. In het volgende hoofdstuk wordt vervolgens de vertaalslag gemaakt van al deze ontwikkelingen op de impact van de diverse beroepen in het personenautobedrijf. 8

10 Figuur 1 Drivers van technologische en marktontwikkelingen in de personenwagenbranche Olie(prijs) Overheidsstimulering Infrastructuur (Inter)nationale wet- en regelgeving Technologische en marktontwikkelingen Sociaal-economische, -culturele en demografische ontwikkelingen Impact op de beroepsuitoefening 3.1. (Inter)nationale wet- en regelgeving Uit deskresearch en de interviews blijkt dat er sprake is van de volgende trends en ontwikkelingen op het gebied van (inter)nationale wet- en regelgeving die van invloed zijn op de personenwagenbranche Euro5 en Euro6: aanjagers voor innovaties en ontwikkelingen in de personenwagenbranche Er zijn lange termijndoelen om de emissies terug te dringen. De E.U. heeft als doelstelling de CO2- uitstoot met 20% te reduceren. Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu coördineert het beleidsprogramma Schoon en Zuinig, waarbij een van de doelstellingen is: 30% minder uitstoot in 2020 vergeleken met Planbureau voor de Leefomgeving acht de Europese doelstelling wel en de Nederlandse niet haalbaar. In Europa worden alle nieuwe auto's onderworpen aan wettelijk voorgeschreven technische tests om er zeker van te zijn dat ze zo min mogelijk schadelijke stoffen uitstoten en zo een bijdrage leveren aan een schoner milieu. Deze tests omvatten normen voor de uitlaatgasemissie die vanaf het begin van de jaren 9

11 negentig steeds strenger geworden zijn. Deze emissienormen staan bekend als Euro I (vanaf 1992), Euro II (vanaf 1996), Euro III (vanaf 2000), Euro IV (vanaf 2005), Euro V (vanaf 2009) of Euro VI (vanaf 2014). Onderstaande tabel laat zien welke mate van verontreiniging voor personenauto s is toegestaan. Tabel 1 Emissienormen voor personenauto s g/km Benzine Diesel CO KWS NO x PM CO KWSNOx NOx PM Euro 1 1/7/92 2,72 0,5335 0,4365 2,72 0,97 0,873 0,14 Euro 2 1/1/96 2,2 0,275 0, ,7 0,630 0,08 Euro 3 Euro 4 Euro 5 Euro 6 1/1/2000 1/1/2001 2,3 0,2 0,15 0,64 0,56 0,500 0,05 1/1/2005 1/1/2006 1,0 0,1 0,08 0,5 0,3 0,250 0,025 1/9/2009 1/1/2011 1,0 0,1 0,06 0,005 (DI) 0,5 0,23 0, /9/2014 1/9/2015 1,0 0,1 0,06 0,005 (DI) 0,5 0,17 0,080 0,005 Bron: Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse overheid Per september 2009 is een strengere emissienorm voor de uitlaatgassen van personenauto's met benzine- of dieselmotor van kracht. De Euro 5 emissienorm schrijft de volgende emissiegrenzen voor dieselmotoren voor in gram per kilometer: CO (koolmonoxide) 0,50, HCNOx (koolwaterstoffen en stikstofoxiden samen) 0,23, NOx (stikstofoxiden) 0,18 en PM (partikels of roetdeeltjes) 0,005. Voor benzinemotoren zijn de waarden: CO (koolmonoxide) 1,0, HC (koolwaterstoffen) 0,10, NOx (stikstofoxiden) 0,06 en PM (partikels of roetdeeltjes) 0,005. Verbeteringen van de motortechnologie hebben er toe geleid dat de brandstofefficiëntie is verbeterd. Deze verbetering is echter tenietgedaan door de toegenomen vraag naar vervoer. In de periode zijn de emissies van broeikasgassen in de hele EU met ongeveer 5% gedaald, maar de CO2- emissies van het wegvervoer zijn met 26% gestegen. Uit gegevens van BOVAG-RAI blijkt ook dat het aantal personenauto s van circa in 2005 gestegen is naar personenauto s in

12 Figuur 2 De ontwikkeling in het personenautopark Bron: RDC in BOVAG-RAI Uitgangspunt van de emissienormen is dat het de auto-industrie stimuleert in nieuwe technologieën te investeren en dat eco-innovatie bij fabrikanten wordt aangemoedigd. De nieuwe emissienormen zullen daarmee hun weerslag hebben op de technologische ontwikkelingen en dus ook op de technieken die het werkplaatspersoneel in de toekomst zal tegenkomen in het personenwagenbedrijf Veranderingen in de Europese mededingingswetgeving De Block Exemption Regulation (BER) of Verordening 1400/2002 maakt het mogelijk om afspraken te maken tussen importeurs en dealers van personenauto s en bedrijfswagens die betrekking hebben op de verkoop, aftersales en de garantiebepalingen. Op 31 mei 2010 liep de Verordening 1400/2002 af. De invloed van autofabrikanten was in de samenwerkingsrelaties met importeurs en autobedrijven heel groot. In 2005 was de verwachting dat veranderingen in de Europese mededingingswetgeving voor meer marktwerking zou zorgen,wat een positieve uitwerking op de branche en uiteindelijk ook de consument zou hebben. Door deze wetgeving is echter de markt niet opengebroken. Importeurs hebben deze wetgeving vooral gebruikt om hun netwerk te reorganiseren. In de uitwerking daarvan op bedrijven wordt duidelijk dat de veranderingen in de mededingingswetgeving vooral effecten heeft op meer marktwerking bij Verkoop nieuw, omdat er meerdere bedrijven met dezelfde merken zich in eenzelfde gebied kunnen vestigen en dus moeten strijden om de gunsten van een klant. Voor de aftersales heeft de mededingingswetgeving echter nog nauwelijks effect gehad op de marktwerking. Sinds 2005 zijn meer personenwagenbedrijven aan de slag gegaan met multibranding (meer merken in één bedrijf). Dit echter meer onder invloed van de economische situatie, dan als gevolg van de veranderingen in de mededingingswetgeving. De economische situatie zet bedrijven onder druk om hun bedrijf rendabeler te organiseren. Het voeren van meerdere merken in één ruimte is hier een voorbeeld van, zeker in de aftersales. Zo is dezelfde apparatuur in de werkplaats toepasbaar voor meerdere merken. De eenmalige aanschaf zorgt ervoor dat bedrijven meerdere klanten/ merken kunnen bedienen. Diverse bedrijven zijn inmiddels ook al weer teruggekomen van multibranding. Specifieke werkzaamheden, zoals bijvoorbeeld procedures rondom garantieclaims kunnen per merk sterk verschillen. Voor serviceadviseurs is het lastig dit door elkaar te doen. Ook de details per merk kunnen 11

13 sterk verschillen. Dit vraagt veel van het personeel, maar is qua training en bijblijven naar verhouding ook duurder. Andere bedrijven werken wel met meerdere merken, maar are living apart together. Sommige merken blijven vasthouden aan hun eigen identiteit. Het komt dan voor dat twee merken in één pand gehuisvest zijn, maar dat de klantgedeelten geheel gescheiden zijn. De (on)mogelijkheden van multibranding zijn voor bedrijven steeds bekender. Bedrijven zullen dit dan ook steeds meer meenemen in de overwegingen met betrekking tot het efficiënt inrichten van de organisatie. Op 1 juni 2010 is de Verordening 416/2010 van kracht geworden die specifiek betrekking heeft op de markt voor onderhoud en reparatie van personen- en bedrijfsauto s. Dit houdt het volgende in: Geen verplichting voor geautoriseerde werkplaatsen om behalve reparatie en onderhoud ook verkoop van nieuwe auto s te verrichten; Merkdealers personenwagens hebben de vrijheid om reserveonderdelen aan merkonafhankelijke autobedrijven te kunnen verkopen; Producenten van auto-onderdelen, garage-equipement en diagnoseapparatuur hebben de vrijheid om hun producten te verkopen aan merkdealers personenwagens en merkonafhankelijke autobedrijven; Onderdelenproducenten hebben de vrijheid om hun merknaam en/of logo te plaatsen op onderdelen die bestemd zijn voor de vrije markt; Autofabrikanten moeten de informatie die nodig is om onderhoud en reparatie te kunnen verzorgen, op dezelfde wijze ter beschikking aan merkonafhankelijke autobedrijven als dat zij aan hun dealernetwerk doen; Autofabrikanten kunnen consumenten niet verplichten om als onderdeel van de garantiebepalingen alle onderhoudswerkzaamheden binnen het dealernetwerk uit te laten voeren. Met de aangepaste BER verandert op een aantal essentiële punten de regelgeving voor dealercontracten en blijft veranderen. De verkoop van nieuwe personen- en bedrijfsauto s valt vanaf 1 juni 2013 na een overgangsperiode van 3 jaar onder de nieuwe algemene groepsvrijstelling (Verordening 330/2010). Vanaf 1 juni 2013 kunnen fabrikanten: van hun merkdealers vragen dat zij behalve verkoop ook onderhoud en reparatie uitvoeren; hun merkdealers weer verbieden om nevenvestigingen elders te openen; hun merkdealers voor een periode van maximaal 5 jaar verbieden om andere merken auto s te verkopen. Na die periode kunnen merkdealers verplicht worden tot maximaal 80% van hun omzet bij het betreffende merk in te kopen en om eventuele andere merken in een aparte showroom te verkopen ( De voor- en nadelen van deze nieuwe verordening zullen voor bedrijven steeds duidelijker worden. Het is daarom voor dealers van belang dat zij nadenken over eventuele aanpassing van hun businessmodel. Dit heeft ook weer consequenties op de inrichting van bedrijven (Inter)nationale wet- en regelgeving op het gebied van veiligheid De Euro-NCAP is een belangrijk sturingsinstrument als het gaat om veiligheid. Het stimuleert fabrikanten tot vernieuwingen op het gebied van actieve en passieve veiligheid en zorgt voor een minimale kwaliteit waaraan auto s moeten voldoen. Consumentenorganisaties en overheid gebruiken deze normen actief, waardoor auto s die niet aan de normen voldoen, het niet redden op de markt. Dit blijft ook in de toekomst van kracht. Door nieuwe technieken is het noodzakelijk rondom andere aspecten van veiligheid eisen te formuleren, Op het Wereldforum voor de Harmonisering van Voertuigregelgeving zijn de eerste internationale veiligheidsregels voor elektrische en hybride voertuigen vastgelegd. De nieuwe regels bepalen ondermeer dat de bestuurder nooit in aanraking mag komen met de stroomkabels, dat het voertuig immobiel blijft als hij opgeladen wordt en hoe het voertuig aan de bestuurder signaleert of de motor al dan niet aanstaat ( 12

14 Volgens de Arbo-wetgeving is de werkgever verantwoordelijk voor het veilig uitvoeren van elektrotechnische werkzaamheden door deskundig opgeleid personeel. De Nederlandse norm NEN 3140 is tegenwoordig van toepassing voor de personenwagenbranche aangezien technici te maken hebben met voltages die boven de 24 Volt liggen. Gezien de ontwikkelingen in de technologie, zullen ook de regels voor veiligheid (zowel voor het voertuig, als voor de medewerker) niet stil blijven staan. Niet alleen het management van bedrijven, maar ook de technici in de werkplaats moeten daarvan goed op de hoogte zijn Kilometerheffing De verwachting bij de ondervraagden is dat bij invoering van de kilometerheffing - de hoeveelheid afgelegde kilometers zal afnemen. Ook volgens het Planbureau voor de Leefomgeving zal de kilometerheffing bijdragen aan minder files en een schoner milieu. Het is echter de vraag of de kilometerheffing de komende jaren daadwerkelijk wordt ingevoerd Autobelastingen De aanschafbelasting voor nieuwe personenauto s (BPM) wordt de komende jaren omgebouwd van heffing op basis van catalogusprijs naar heffing op basis van CO 2 -uitstoot. In 2010 is voor het eerst geheven op basis van CO 2 -uitstoot. Vanaf 2013 wordt de BPM uitsluitend geheven op basis van CO 2 - uitstoot ( Tabel 2 Berekeningstabel BPM voor personenauto s Basispercentage BPM (in % catalogusprijs) 27,4% 19,0% Benzinekosten (in ) Dieseltoeslag (in ) CO 2-grenzen benzine Eerste schijf f (gr / km) Tweede schijf (gr / km) Tweede schijf f (gr / km) CO 2-grenzen diesel (gelden ook voor aardgasauto s) Eerste schijf f (gr / km) Tweede schijf f (gr / km) Tweede schijf (gr / km) Tarief eerste schijf per gr / km (in ) Tarief tweede schijf per gr / km (in ) Tarief derdeschijf per gr / km (in ) Bron: Ministerie van Financiën 13

15 Volgens het Belastingplan 2011: blijven in 2011 de fiscale voordelen voor zeer zuinige auto s (vrijstelling BPM, vrijstelling motorrijtuigenbelasting en 14% bijtelling) ongewijzigd; wordt de in 2008 gestarte afbouw van de BPM en de daaraan gekoppelde verhoging van de motorrijtuigenbelasting stilgezet in afwachting van een definitief besluit over de kilometerheffing; wordt vanaf 1 januari 2011 de aanschaf van dieselpersonenauto s die voldoen aan de Euro-6 norm, gestimuleerd door een korting op de BPM. Alle ontwikkelingen met betrekking tot autobelastingen zullen van invloed zijn op de verkoop van auto s Overheidsstimulering Uit deskresearch en de interviews blijkt dat er sprake is van de volgende vormen van overheidstimulering in de personenwagenbranche Fiscale voordelen Volgens de ondervraagden wordt de autoverkoop direct beïnvloed door fiscale en milieumaatregelen. Volgens BOVAG-RAI is de verkoop van de meest zuinige categorie auto s in Europa in 2009 met 58,8% gestegen naar 3,2 miljoen exemplaren. De verkoop van energielabels A (van naar ) en B (van naar ) is toegenomen ten opzichte van 2007 terwijl de verkoop van auto s met andere energielabels juist is afgenomen (RDC, RAI in BOVAG-RAI). Figuur 3 Het aantal verkochte nieuwe auto s tussen 2007 en 2009; uitgesplitst naar energielabel A B C D E F G Bron: RDC, RAI in BOVAG-RAI Dit is onder meer te verklaren door het fiscale dat is gericht op het stimuleren van de verkoop van zuinige auto s, verlaging van de fiscale bijtelling, de economische crisis en de hoge brandstofprijzen. De ondervraagden verwachten dat bij wegvallen van deze fiscale bijtelling de verkoop zal afnemen. Op de korte termijn blijven de fiscale voordelen voor zeer zuinige auto s (vrijstelling BPM, vrijstelling motorrijtuigenbelasting en 14% bijtelling) ongewijzigd. 14

16 Subsidiering elektrisch vervoer Er zijn verschillende subsidieregelingen op het gebied van het stimuleren van elektrisch vervoer: Het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie investeert 15 miljoen euro in de technologie van het elektrisch rijden; Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu subsidieert negen innovatieve projecten binnen de proeftuin hybride en elektrisch rijden; Met de subsidieregeling Elektrisch rijden en Slimme decentrale netwerken van de provincie Noord- Brabant wordt projectmatig ervaring opgedaan met elektrische voertuigen, met onderdelen of met de benodigde wegvoorzieningen. Een van deze projecten is de elektrische stadsbus in s- Hertogenbosch ( De doelstelling van de Provincie Noord-Brabant is elektrische voertuigen in 2020; De subsidieregeling Amsterdam Elektrisch is een project van de Gemeente Amsterdam en een aantal partners. De doelstelling van de Gemeente Amsterdam is elektrische voertuigen in Amsterdamse ondernemers kunnen bijvoorbeeld subsidie aanvragen als zij overstappen op elektrische personen-, bestel of vrachtauto s. Door dergelijke subsidieregelingen is er steeds meer aandacht voor elektrisch vervoer. Vanwege de steeds strakkere emissienormen zal er in de toekomst ook veel aandacht voor blijven, als alternatief op de aandrijving met behulp van fossiele brandstoffen Olie(prijs) De stijging van de olieprijzen en daarmee de brandstofprijzen houdt niet op. Uit de onderstaande figuur wordt duidelijk hoe de prijzen zich vanaf 2005 ontwikkeld hebben. In 2008 was er sprake van enorme piek in de prijzen van motorbrandstoffen. Hoewel de prijzen waren gedaald in 2009, zijn deze in 2010 weer hoger dan voor 2008 het geval is geweest. Figuur 4 De ontwikkeling van de prijzen van motorbrandstoffen (eurocent / liter) tussen 2004 en Euro loodvrij Diesel LPG Bron: CBS in BOVAG-RAI De accijnzen op benzine en diesel zijn ook toegenomen tussen 2005 en

17 Figuur 5 De ontwikkeling van de motorbrandstofaccijnzen (eurocent / liter) Euro loodvrij Diesel Bron: Ministerie van Financiën / BOVAG in BOVAG-RAI Overall verwacht men dat olie ofwel op raakt ofwel onbetaalbaar wordt vanwege schaarste. Dit in combinatie met het milieubewustzijn en de aandacht voor duurzaamheid dragen bij aan de opkomst van alternatieve brandstoffen (biobrandstoffen, waterstof etc.). Auto s met de zuinige energielabels A en B zijn het meest populair in De verkoop van energielabels A (van naar ) en B (van naar ) is toegenomen ten opzichte van 2008 terwijl de verkoop van auto s met andere energielabels juist is afgenomen (RDC, RAI in BOVAG-RAI). Hoewel dit zich nog niet direct terugvertaald in de verdeling van het complete personenautopark, zijn zuinige auto s momenteel erg in trek. Hoe dit doorzet naar de toekomst hangt ook sterk samen met het subsidiebeleid van de overheid en de verdere ontwikkeling van de olieprijzen. 16

18 Figuur 6 Het personenautopark in 2010; uitgesplitst naar brandstof 90,0% 80,0% 79,4% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 17,2% 0,5% Benzine Diesel Elektrisch (incl. hybride) 2,9% LPG Bron: RDC in BOVAG-RAI 3.4. Infrastructuur De lengte van de wegen is van in 2005 toegenomen tot in De filezwaarte is afgenomen van in 2007 naar kilometerminuten. Uitbreiding van het wegennet heeft enerzijds dus het gewenste effect bereikt. Daarentegen ziet men ook dat werknemers meer gaan telewerken, waardoor de dagelijkse aanwezigheid op het werk vermindert en ook van invloed is op de files. 17

19 Figuur 7 De ontwikkeling van de lengte van wegen (in km) tussen 2005 en Gemeentelijke wegen Provinciale wegen Rijkswegen Waterschapswegen Bron: CBS in BOVAG-RAI Nieuwe aandrijvingstechnieken stellen daarnaast ook andere eisen aan de infrastructuur. Bijvoorbeeld als het gaat om elektrisch vervoer. Zo is verbetering van het elektriciteitsnet noodzakelijk. Als veel elektrische auto s tegelijk opgeladen worden dan leidt dat wellicht tot overbelasting van de huidige elektrische infrastructuur. Mobile Smart Grid, een netwerk van oplaadpunten waarmee auto s op elke gewenste plek stroom kunnen tanken, biedt volgens Essent New Energy & Enexis hiertoe een oplossing. Daarnaast zou ook het aantal oplaadpunten moeten toenemen, om in het groeiende gebruik van elektrische auto s te voorzien. Op staan 652 oplaadpunten vermeld (peildatum 7 oktober 2010). Het aantal oplaadpunten is een belangrijke voorwaarde voor het succes van de elektrische auto. 18

20 3.5. Sociaaleconomische, -culturele en demografische ontwikkelingen Uit deskresearch en de interviews blijkt dat er sprake is van de volgende sociaaleconomische, -culturele en demografische ontwikkelingen: Ontgroening en vergrijzing Volgens het CBS zal de totale Nederlandse bevolking toenemen van 16,5 miljoen in 2009 naar circa 17 miljoen in 2020, waarbij de Nederlandse bevolking tot 20 jaar zal afnemen (ontgroening) en die van 65 jaar en ouder zal toenemen (vergrijzing). Dit betreft een landelijke ontwikkeling en zal zich naar verwachting ook op die wijze doorzetten in de opbouw van het personeelsbestand van de personenwagenbedrijven. Bovendien betekent een andere bevolkingssamenstelling ook een andere behoefte bij de klant. Oudere leeftijdsgroepen hebben meer behoefte aan comfort en gemakkelijke bediening Daling van de leerlingenaantallen binnen mbo motorvoertuigentechniek Het aantal leerlingen dat de mbo-opleiding motorvoertuigentechniek volgt, neemt af. In het schooljaar zijn er leerlingen motorvoertuigentechniek. Dit is een daling van 9% ten opzichte van Bovendien ziet men ook een terugloop in het vmbo, waardoor het instroompotentieel voor mbo-leerlingen ook wordt verkleind. Door het teruglopen van de werkzaamheden in de werkplaats concluderen veel gesprekspartners dat de behoefte aan technisch personeel in de toekomst zal afnemen. Om deze aanname te toetsen en het verloop van de kwantitatieve personeelsbehoefte in beeld te brengen, wordt in opdracht van OOMT een onderzoek uitgevoerd. Hiermee wordt onderzocht hoeveel monteurs er in de toekomst nodig zijn voor de personenwagenbedrijven Toename van mobiliteit Ten aanzien van uitstoot van schadelijke emissies is in een eerdere paragraaf al aangegeven dat de mobiliteit de afgelopen jaren is toegenomen. Uit de interviews en gegevens van het CBS en Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) blijkt dat de mobiliteit in de toekomst verder toeneemt. Dit heeft te maken met: Bevolkingstoename; individualisering: autobestuurders zitten vaker alleen in de auto; emancipatie van vrouwen en de daardoor toegenomen arbeidsparticipatie; toename van het aantal personenauto s: meer auto s per huishouden; toename van het aantal afgelegde kilometers: toename van de gemiddelde woon- werkafstand De veranderde consument In verschillende opzichten is de gemiddelde consument in de afgelopen jaren veranderd. Deze verandering zal zich ook de komende jaren verder doorzetten. Dit heeft consequenties voor de manier waarop het personenwagenbedrijf de processen rondom de klant moet inrichten. De consument verricht vooronderzoek met behulp van internet Consumenten gaan niet meer blanco naar het autobedrijf als zij een auto willen kopen. Voordat zij een bezoek aan een autobedrijf brengen, oriënteren zij zich door mensen uit hun omgeving en vooral het internet (o.a. vergelijkingssites, sociale media, fora etc.) te raadplegen. Uit een onderzoek van Marketing Intelligence & Strategy Consultancy HWMH in opdracht van Marktplaats blijkt dat meer dan negen van de tien potentiële Nederlandse autokopers het internet en vooral gebruikte auto sites gebruiken om zich te oriënteren op een andere auto. De consument is kritisch Consumenten zijn mondiger, veeleisender en meer assertief dan voorheen het geval was. Vroeger moest je het goed doen, nu moet je het vooral niet fout doen., aldus diverse gesprekspartners. Ook 19