Samenvatting dissertatie
|
|
- Gerda Claes
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Samenvatting dissertatie Titel: MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN Ondertitel: Juridische en semi-juridische kaders die maatschappelijk verantwoord ondernemen ondersteunen. Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) is de laatste jaren een gevleugelde term geworden. Volgens de definitie van de Sociaal-Economische Raad betekent MVO ondernemen met inachtneming van mens en milieu en met als doel een waardevermeerdering te bewerkstelligen in de drie dimensies Planet People Profit. Duidelijk stelt de SER voorop dat het om de kernactiviteiten van een onderneming gaat: die moeten verduurzamen in de zin dat de aspecten milieu en mens in elke beslissing worden meegenomen. MVO gaat dus niet om charitatieve acties, al kunnen die natuurlijk een MVO-beleid van een onderneming mooi ondersteunen, in het bijzonder als de onderneming haar kernkwaliteiten naast het maken van winst ook aanwendt voor goede doelen. Vanuit de Verenigde Naties en andere internationale organisaties zoals de OESO en de ILO (Internationale Arbeidsorganisatie) werd het bedrijfsleven opgeroepen om een steentje bij te dragen aan duurzame ontwikkeling. De meest gebruikte definitie daarvoor is van Gro Harlem Brundlandt: sustainable development is meeting the needs of today without compromising the needs of future generations.1 Verschillende internationale organisaties en initiatieven lanceerden gedragscodes voor het bedrijfsleven met daarin internationaal erkende minimum normen voor MVO. Niet-gouvernementele organisaties (NGOs) zoals het Wereld Natuur Fonds (WNF), Greenpeace en Amnesty International hebben in de loop der tijd steeds meer aandacht gevraagd voor het gedrag van bedrijven ten aanzien van natuurverwoesting, klimaatverandering en mensenrechtenschendingen. Zij zijn ook in overleg met bedrijven getreden om samen aan verbetering te werken. Tevens wordt MVO gepromoot door bedrijfsorganisaties zoals de Internationale Kamer van Koophandel en - in Nederland verschillende vakorganisaties, de Stichting Multinationale Ondernemingsraden (MNO) en VNO-NCW (werkgeversorganisatie). Veel bedrijven onderzochten de afgelopen tien jaar wat MVO voor hen betekende. Sommige bedrijven concentreerden zich vooral op het reduceren van hun CO2 uitstoot en andere vormen van milieubelasting, andere bedrijven zochten contact met hun buitenlandse toeleveranciers teneinde de arbeidsomstandigheden waaronder producten worden gemaakt te verbeteren. Er zijn ook bedrijven die samen met NGOs nieuwe standaarden ontwikkeld voor duurzame producten, 1 Our Common Future (Oxford University Press: Oxford 1987), p. 43. Toenmalig premier van Noorwegen, mw Brundtland, was de voorzitter van de World Commission on Environment and Development.
2 zoals duurzaam hout en duurzame vis, respectievelijk het FSC en het MSC keurmerk. In beide gevallen speelde het WNF een grote rol, maar was de bijdrage van bedrijven eveneens zeer belangrijk. Zo heeft Unilever bijvoorbeeld meegewerkt aan het ontwikkelen en in de markt zetten van het MSC keurmerk. Andere multinationals dragen bij aan het verwezenlijken van de door de Verenigde Naties geformuleerde Millennium Development Goals (MDGs) voor duurzame ontwikkeling. Een voorbeeld is het Nederlandse bedrijf Friesland Food dat in Afrika bijdraagt aan de drinkwatervoorziening. De aanwezigheid van schoon drinkwater is niet alleen een basisbehoefte van de mens (MDG 7) maar ook een essentiele voorwaarde om melkpoeder te kunnen verkopen, een van de voornaamste producten van Friesland Foods. Dit voorbeeld maakt duidelijk dat dit MVO-mes aan twee kanten snijdt: de hulp van dit bedrijf aan verbetering van de lokale levensomstandigheden vergroot ook de commerciële kansen. Er zijn ook bedrijven die MVO als een marketinginstrument zien en veelvuldig communiceren dat hun bedrijfsactiviteiten goed zijn voor mens en milieu. Indien die communicatie in overeenstemming is met de werkelijkheid, is het geen probleem om MVO in de marketing te gebruiken teneinde daarmee extra klanten te trekken. Als de bedrijfsberichtgeving op dat punt echter niet correct is, spreekt men van green washing. Dat doet MVO als moderne ontwikkeling niet goed en dient daarom bestreden te worden, bijvoorbeeld door transparantie van bedrijven te vragen over hun MVObeleid en over de (internationale) ketens die hun producten en diensten produceren. Onafhankelijke verificatie van maatschappelijke verslaggeving is daarbij een belangrijk punt, evenals het verlenen van een recht op informatie aan consumenten over de MVO-aspecten van een product. Deze studie bevat een onderzoek naar de ontwikkelingen met betrekking tot MVO in de periode Met name wordt onderzocht wat de juridische raakvlakken van MVO zijn en hoe de interactie met het recht is. Nieuwe ontwikkelingen in het recht worden besproken en waar ruimte is voor verbetering wordt dat toegelicht. Naast rechtsontwikkelingen in Nederland worden ook relevante rechtsontwikkelingen in de Europese Unie en daarbuiten belicht. Voorts is alternatieve regulering, zoals gedragscodes, onderwerp van studie. Daarnaast wordt onderzocht hoe best practices op het gebied van MVO zich in het bedrijfsleven ontwikkelen. Met best practices wordt gedoeld op de meest vooruitstrevende wijze van ondernemen en inrichting van de bedrijfsactiviteiten. Eerst worden in de hoofdstukken 1 en 2 de concepten MVO en corporate governance (d.w.z. het bestuur van een bedrijf) geïntroduceerd en met elkaar vergeleken. Daarna gaan de hoofdstukken 3 tot en met 8 in op specifieke thema s (Deel I van de studie). Aan de orde komt achtereenvolgens wat de rol van MVO is of kan zijn in: een corporate governance code, jaarverslaggeving, bedrijfsmanagement- en informatiesystemen, gedragscodes en andere alternatieve regulering, due diligence onderzoeken en productinformatie.
3 Zo wordt in hoofdstuk 3 onderzocht in hoeverre het onderwerp MVO is opgenomen in de Nederlandse corporate governance code, de Code Frijns (de opvolger van de Code Tabaksblat). Deze code wordt bestudeerd tegen de achtergrond van relevante rechtsregels, zowel bestaande als aankomende. Hoofdstuk 4 bespreekt in hoeverre een bedrijf helderheid (transparantie) in zijn jaarverslag moet bieden over de vraag of het daadwerkelijk in zijn kernactiviteiten rekening houdt met het milieu en de mens. Daarbij wordt relevante Europese en Nederlandse wet- en regelgeving geëvalueerd en wordt getest op welke wijze een aantal Nederlandse multinationals daaraan gevolg geeft. Hoofdstuk 5 gaat in op het voorkomen van corruptie, een van de MVO-thema s. Hierbij wordt een link gelegd met bedrijfsmanagement- en informatiesystemen en betoogd dat het introduceren van doelgericht anti-corruptiebeleid essentieel is voor een bestuur om in controle te zijn over de bedrijfsvoering. Het is aan bestuurders om hierover te beslissen. In hoofdstuk 6 gaat de aandacht naar informele regelgeving, ook wel zelf-regulering of alternatieve regelgeving genoemd. Daarmee wordt gedoeld op regels die niet zijn uitgevaardigd door de overheid, maar bijvoorbeeld door bedrijfsorganisaties of door samenwerkingsverbanden tussen bedrijven en NGOs die een keurmerk hebben ontworpen. Op het gebied van MVO is een grote toename van alternatieve regelgeving waar te nemen. Een aantal belangrijke internationale gedragsregels voor ondernemingen wordt op effectiviteit geanalyseerd in dit hoofdstuk. In hoofdstuk 7 wordt onderzocht hoe het thema mensenrechten een ingang heeft gekregen in het zakendoen. Het is de verwachting dat met name bij het uitgeven van aandelen en het aangaan van nieuwe fusies en andere samenwerkingvormen, vooral als deze met buitenlandse partners worden aangegaan, steeds diepgaander zal moeten worden onderzocht of de mensenrechten worden gerespecteerd. Met ander woorden: dat de gebruikelijke due diligence onderzoeken die in dergelijke situaties door bedrijven worden uitgevoerd, het thema mensenrechten zullen moeten adresseren. Hoofdstuk 8 richt zich op de andere kant van ondernemen: het contact met de klant. Transparantie over het MVO-gehalte van de bedrijfsactiviteiten gebeurt deels via jaarverslaggeving. Echter, voor een klant is het veel praktischer als hij of zij informatie op productniveau kan vernemen. De klant weet dan meteen of een bepaald product of dienst duurzaam is geproduceerd. Dit hoofdstuk biedt een analyse van het recht van een consument op informatie over de MVO-aspecten van een product. Vooral Europees recht wordt beoordeeld, waarna een Nederlands voorstel voor een wet specifiek op het vlak van MVO-informatie van consumenten wordt besproken. Tot slot worden de uitkomsten van twee praktijktesten gepresenteerd. Ter verdieping van de theorie wordt in Deel II een vijftal case studies gepresenteerd. De eerste case study gaat in op geschillen tussen Shell en milieuactivisten in Nigeria, de tweede geeft het verloop weer van een MVO-geschil in een internationale textielketen. In beide case studies wordt
4 duidelijk dat oplossingen niet dichterbij kwamen door het voeren van lange juridische procedures. Onderdeel van MVO is juist het tijdig in overleg treden met belanghebbenden. Belanghebbenden kunnen zowel personen binnen als buiten een bedrijfsorganisatie zijn. Bij het opstarten van nieuwe projecten of het nemen van (strategische) bedrijfsbeslissingen is het zaak om eerst de belangen van de verschillende belanghebbenden in kaart te brengen en daarmee op een zorgvuldige wijze om te gaan. Indien daarna toch zou blijken dat bepaalde belanghebbenden, zoals bijvoorbeeld omwonenden van een nieuwe chemische fabriek, last hebben van bepaalde aspecten van de bedrijfsvoering, dan is de beste remedie vanuit MVO-perspectief om een mogelijkheid te bieden om klachten te uiten. Vervolgens kan het bedrijf met de klagers in overleg treden, de klachten op hun merites beoordelen en gezamenlijk met de klagers (en eventuele andere belanghebbenden) naar oplossingen zoeken. In het algemeen worden oplossingen niet snel gevonden indien partijen met behulp van alle rechtsmiddelen voorhanden proberen hun gelijk te halen. MVO-geschillen blijken dan te escaleren en zeer zeker geen recht te doen aan de belangen van de benadeelden en ook niet aan die van het bedrijf. De derde case study gaat over het beheer van water en de rol van bedrijven daarin. Dient een bedrijf verantwoordelijkheid op zich te nemen om waterschaarste of overvloed te voorkomen? Zo ja, in welke situaties en tot hoe ver gaat die verantwoordelijkheid? Wat zijn de middelen en methoden om duurzaam watergebruik in de bedrijfsvoering te implementeren? Dit hoofdstuk eindigt met het verslag van een onderzoek naar watergebruik en best practices van 20 Nederlandse multinationals. De vierde case study doet verslag van een onderzoek hoe institutionele beleggers (pensioenfondsen, banken en verzekeraars) omgaan met het thema biodiversiteit. Indien institutionele beleggers van rating agencies en andere adviseurs informatie kopen over individuele bedrijven, vragen zij dan ook naar de impact van die bedrijven op de natuur? En kopen ze informatie betreffende de afhankelijkheid van die individuele bedrijven van de natuur en ecosysteemdiensten? Dat soort informatie kan lange termijn beleggingsbeslissingen beïnvloeden. Immers, zoals de ijsfabrikant Haägendasz aangeeft: als de bijen uitsterven, kunnen wij geen vruchtenijs of notenijs meer maken; dat zal de winst drukken. Haägendasz publiceert op haar website dat zij wetenschappelijk onderzoek naar bijen steunt. De laatste case study en tevens laatste hoofdstuk gaat ook over biodiversiteit en ecosysteem diensten en de kapitaalmarkt. Het hoofdstuk biedt een overzicht van nieuwe investeringscategorieën voor investeerders: duurzame bosbouw, biodiversiteits credits, CO2 compensatie credits, waterkwaliteits- en kwantiteitszorg en ecotoerisme. Innovatieve bedrijven hebben investeringsfondsen opgericht waarmee institutionele en andere beleggers in natuurbehoud kunnen investeren teneinde de continuïteit van de beschikbaarheid van natuurproducten en ecosysteemdiensten zoals hout, water en het tegengaan van erosie te
5 bewaken. De nieuwe investeringscategorieën worden aan de hand van concrete voorbeelden besproken. Resumerend, dit boek geeft inzicht in de ontwikkelingen op het gebied van MVO in Nederland en voor zover relevant in de Europese Unie en in andere landen. In Deel I is de insteek om bestaande (semi)juridische kaders te analyseren en te beoordelen of zij MVO ondersteunen; of de regels recentelijk veranderd zijn zodat zij MVO kunnen ondersteunen; en of de regels nog verder zouden kunnen worden aangescherpt om MVO te bevorderen. Deel II laat zien hoe MVO in de praktijk werkt en niet werkt: welke lessen kunnen worden geleerd worden uit conflicten in het verleden? Welke innovatieve methoden worden ontwikkeld? En: welke knelpunten bestaan er in het huidige systeem die de voortgang van MVO belemmeren? Het gezichtspunt is nu eens vanuit het bedrijfsleven: hoe gaat het bedrijfsleven om met de nieuwe uitdagingen, wat zijn best practices en zijn bedrijven gebaat bij meer heldere kaders? Dan weer wordt vanuit de beleidsbepaler bekeken hoe bestaande kaders met kleine ingrepen kunnen worden verbeterd. Maar ook wordt vanuit het gezichtspunt van de belanghebbende gekeken: heeft de consument mogelijkheden om informatie te verkrijgen over de MVO-aspecten van producten? Of: op welke wijze kan een NGO een bedrijf assisteren bij het uitvoeren van een mensenrechtencheck bij een due diligence onderzoek? En: hoe kunnen NGOs en bedrijven en overheid hun krachten bundelen om die systeemveranderingen te introduceren die kunnen bijdragen aan een meer duurzame toekomst die ook voor de komende generaties nog de natuurlijke treasures biedt waar wij vandaag van kunnen genieten? Tineke Lambooy, Amsterdam, 1 september 2010
I. Inleiding.. II. Opbouw van dit beleidsstuk.. 1. Motieven MVO.
MVO Beleid Inhoudsopgave I. Inleiding.. II. Opbouw van dit beleidsstuk.. 1. Motieven MVO.. People.1. Goed werkgeverschap... Maatschappelijke betrokkenheid.... Eerlijk zakendoen.. Planet.1. Duurzame mobiliteit...
Nadere informatieinspireren en innoveren in MVO
inspireren en innoveren in MVO Inleiding Gert Van Eeckhout Beleidsondersteuner MVO - Departement WSE Wat is MVO? Waarom MVO? Beleidslijnen Vlaamse overheid MVO? een proces waarbij ondernemingen vrijwillig
Nadere informatieMVO-Control Panel. Instrumenten voor integraal MVO-management. Extern MVO-management. MVO-management, duurzaamheid en duurzame communicatie
MVO-Control Panel Instrumenten voor integraal MVO-management Extern MVO-management MVO-management, duurzaamheid en duurzame communicatie Inhoudsopgave Inleiding... 3 1 Duurzame ontwikkeling... 4 1.1 Duurzame
Nadere informatieIN ZES STAPPEN MVO IMPLEMENTEREN IN UW KWALITEITSSYSTEEM
IN ZES STAPPEN MVO IMPLEMENTEREN IN UW KWALITEITSSYSTEEM De tijd dat MVO was voorbehouden aan idealisten ligt achter ons. Inmiddels wordt erkend dat MVO geen hype is, maar van strategisch belang voor ieder
Nadere informatieStichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties. Beleid voor verantwoord beleggen
Stichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties Beleid voor verantwoord beleggen Inhoudsopgave 1. Doel van verantwoord beleggen... 3 2. De pijlers van het beleid voor verantwoord beleggen... 3 3. Integratie
Nadere informatieAdvies van de commissie Burgmans over maatschappelijk verantwoord ondernemen en corporate governance
Advies van de commissie Burgmans over maatschappelijk verantwoord ondernemen en corporate governance Advies De commissie vindt dat integratie van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) in de bedrijfsvoering
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Ondernemen
MVO prestatieladder Niveau 3 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Jaarverslag 2015 Tredin behaalde in januari 2014 Niveau 3 van de MVO Prestatieladder. In dit jaarverslag nemen we u mee in onze ervaringen
Nadere informatieVERKLARING OMTRENT MENSENRECHTENBELEID VAN UNILEVER
VERKLARING OMTRENT MENSENRECHTENBELEID VAN UNILEVER Wij zijn ervan overtuigd dat bedrijven alleen succesvol kunnen zijn in maatschappijen waarin mensenrechten beschermd en gerespecteerd worden. Wij erkennen
Nadere informatiePK Benelux BV. Plan van aanpak maatschappelijk verantwoord ondernemen
PK Benelux BV Plan van aanpak maatschappelijk verantwoord ondernemen INLEIDING Dit Plan van aanpak gaat over maatschappelijk verantwoord onderrnemen en Maatschappelijk verantwoord inkopen (ook wel duurzaam
Nadere informatiePartner van duurzaamheid Duurzaamheidsbeleid Lensing Food B.V. Ruud Harmsen
Partner van duurzaamheid Duurzaamheidsbeleid 2017-2018 Lensing Food B.V. Ruud Harmsen PROCEDUREHANDBOEK Bladzijde 1/7 Inhoud Over Lensing Food B.V. 2 People 3 Voedselveiligheid 3 Sociale betrokkenheid
Nadere informatieStrategie duurzaam inkopen
Strategie duurzaam inkopen Gemeente Franekeradeel, afdeling Bouwen en Milieu Minke Lotens - Eichhorn Augustus 2010 status: Definitief Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 Aanleiding 3 Kaders 3 Het begrip duurzaam
Nadere informatieRSM - General Counsel - mensenrechtenbeleid SURVEY
RSM - General Counsel - mensenrech Projects Contacts Library Help Survey Distributions Data & Analysis Reports RSM - General Counsel - mensenrechtenbeleid - 2017 SURVEY ENQÛETE - De rol van de GC in het
Nadere informatieBijlage C: Prioriteringsmatrix. In het kader van de zelfverklaring ISO Presentatie Techniek Holland B.V. 2017
In het kader van de zelfverklaring ISO 26000 Presentatie Techniek Holland B.V. 2017 Criteria Voor het bepalen van relevantie hebben we gekeken naar: De eigen activiteiten en besluiten Activiteiten en besluiten
Nadere informatieGemeenteraad. Motie. Datum : 30 juni : ChristenUnie, CDA, Gemeentebelangen. : Duurzaamheid in Hoogeveen
Gemeenteraad Motie Datum : 30 juni 2016 Fractie Onderwerp : ChristenUnie, CDA, Gemeentebelangen : Duurzaamheid in Hoogeveen De raad van de gemeente Hoogeveen in vergadering bijeen op 30 juni 2016, Constateert
Nadere informatieDe Relatie Tussen de OESO Richtlijnen voor Multinationale Bedrijven en de Sustainable Development Goals verwachting vs uitnodiging
De Relatie Tussen de OESO Richtlijnen voor Multinationale Bedrijven en de Sustainable Development Goals verwachting vs uitnodiging Alexandra van Selm, Programma-directeur internationaal MVO bij de SER
Nadere informatieRapportage. 25 September 2018
Rapportage 25 September 2018 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 1.1 Positionering advies 3 1.2 Algemeen 3 1.3 Leeswijzer 4 2. Nulsituatie en positiebepaling 4 2.1 Werkwijze 4 2.2 Nulsituatie 5 2.3 Ambitieniveau
Nadere informatieIORP II-proof vanuit een ESG perspectief 2 7 S E P T E M B E R
IORP II-proof vanuit een ESG perspectief 2 7 S E P T E M B E R 2 0 1 8 Introductie Werkzaam bij Kempen, onderdeel van Van Lanschot Kempen Fiduciair manager van NL pensioenfondsen Lid ESG council Kempen
Nadere informatieJaarverslag verantwoord beleggen 2015
Jaarverslag verantwoord beleggen 2015 Ook in 2015 heeft Pensioenfonds Vervoer in het beleggingsbeleid en de uitvoering ervan weer een impuls kunnen geven aan maatschappelijke verantwoord beleggen. Nadat
Nadere informatiePEOPLE STAKEHOLDER(S) PEOPLE STAKEHOLDER(S)
Nr. ISO 26000 Indicator MVO Kernthema II: Arbeidsomstandigheden en volwaardig werk Stakeholder(s) Meten Uitvoering Voldoet Ja/Nee Doelstelling 2018 Paragraaf (Paragraaf 6.4) 1 6.4.1 Werkgelegenheid Safety
Nadere informatieTruStone Stakeholders werken samen aan een verantwoorde natuursteensector
TruStone Stakeholders werken samen aan een verantwoorde natuursteensector Introductie Internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO), dat wil zeggen ondernemen met oog voor mens, dier en
Nadere informatieAb Arbo-advisering i en duurzaamheid + MVO
Ab Arbo-advisering i en duurzaamheid + MVO Esther Loozen Atze Boerstra (Stanley Kurvers) NvvA Symposium 2010 1 Programma Introductie door Esther Loozen Korte inleiding over duurzaamheid+ MVO door Atze
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333
Nadere informatieAchtergrondinformatie rondetafelgesprek IMVO-convenanten 13 februari
9 februari 2017 Achtergrondinformatie rondetafelgesprek IMVO-convenanten 13 februari 1. Inleiding De globalisering heeft het mogelijk gemaakt dat de productie van onze spijkerbroeken en smartphones niet
Nadere informatieISO 26000, wereldwijde MVO richtlijn
ISO 26000, wereldwijde MVO richtlijn Zet goede bedoelingen om in goede acties Ingeborg Boon NEN met dank aan Hans Kröder 1 Europees: 30 leden Wereldwijd: 159 leden ruim 60 jaar 18.000 publicaties Missie:
Nadere informatieWat is maatschappelijk verantwoord ondernemen?
Wat is maatschappelijk verantwoord ondernemen? Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) wordt ook wel maatschappelijk ondernemen, maatschappelijk betrokken ondernemen, duurzaam ondernemen of ethisch
Nadere informatieStichting bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandelindustrie september 2015
Maatschappelijk verantwoord beleggen Stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandelindustrie september 2015 Beleid ten aanzien van Maatschappelijk verantwoord beleggen Inleiding BPF Houthandel draagt
Nadere informatieConvenant Duurzaam Bosbeheer
Convenant Duurzaam Bosbeheer Rene Boot VTB Utrecht 16 Mei 2017 Convenant Duurzaam Bosbeheer In afgelopen 25 jaar veel aandacht voor duurzaam bosbeheer in de tropen ( daar ) maar minder voor het stimuleren
Nadere informatieStichting Spoorwegpensioenfonds. Beleid voor betrokken aandeelhouderschap
Stichting Spoorwegpensioenfonds Beleid voor betrokken aandeelhouderschap Algemeen Het Spoorwegpensioenfonds (SPF) belegt het pensioenvermogen van haar deelnemers. Een belangrijk onderdeel van deze beleggingen
Nadere informatieAfspraken over de rol van de OR bij (I)MVO
Bijlage C Afspraken over de rol van de OR bij (I)MVO 1. MVO als basiskenmerk van hedendaags ondernemen Wat is (I)MVO? Het thema van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) staat steeds dui-delijker
Nadere informatieBijlage 1 - Medezeggenschap MVO Modelcode
Bijlage 1 - Medezeggenschap MVO Modelcode MEDEZEGGENSCHAP MVO MODELCODE 2 Februari 2011 Inleiding - Deze modelcode ( MVO Modelcode ) kan als richtlijn worden gebruikt door medezeggenschapsorganen in het
Nadere informatieHet maken van een duurzaamheidsbeleid
Het maken van een duurzaamheidsbeleid Workshop Lekker Betrokken! Phyllis den Brok Projectleider Lekker Betrokken! phyllis@phliss.nl 06-22956623 hhp://www.phliss.nl/lb.html Duurzaamheid Definitie duurzaamheid:
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Ondernemen
MVO prestatieladder Niveau 3 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Jaarverslag over 2018 BlijWerkt gaat, na het behalen van het MVO certificaat in 2018, in 2019 haar MVO beleid steviger verankeren in
Nadere informatieVerklaring inzake Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
Verklaring inzake Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen SER-Verklaring Achtergronden en overwegingen Sinds het SER-advies De winst van waarden uit 2000 hebben zich op het terrein van Maatschappelijk
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Ondernemen
MVO prestatieladder Niveau 3 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Jaarverslag 2018 BlijWerkt gaat in 2018 voor het certificeren van Niveau 3 van de MVO Prestatieladder. In dit jaarverslag vertellen we
Nadere informatieMVO Prestatieladder en Duurzame IT
MVO Prestatieladder en Duurzame IT Fred Plooijer, 24 mei 2019 Faculteit Management, Science & Technology Business Process Management and IT Historie Club van Rome Grenzen aan de Groei (1972) Freer Spreckley
Nadere informatie4 Internationaal mvo en ketenbeheer: een korte stand van zaken
4 Internationaal mvo en ketenbeheer: een korte stand van zaken 4.1 Inleiding Waar staat het bedrijfsleven momenteel als het gaat om rapportage over internationaal mvo en ketenbeheer in het bijzonder? Dit
Nadere informatieDE BLAAY-VAN DEN BOGAARD RAADGEVENDE INGENIEURS B.V.
DE BLAAY-VAN DEN BOGAARD RAADGEVENDE INGENIEURS B.V. Westblaak 35 ROTTERDAM MVO? Doen wij zo! Datum: 27-01-2015 Inleiding MVO? Natuurlijk! Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO); werken aan economische
Nadere informatieNormalisatie: de wereld op één lijn. ISO 26000. Maatschappelijke Verantwoordelijkheid van Organisaties (MVO) Zet goede bedoelingen om in goede acties
Normalisatie: de wereld op één lijn. ISO 26000 Maatschappelijke Verantwoordelijkheid van Organisaties (MVO) Zet goede bedoelingen om in goede acties 2 Inhoudsopgave ISO 26000: een richtlijn voor iedereen
Nadere informatieZo gaan we om met de maatschappij. Deelcode 4
Zo gaan we om met de maatschappij Deelcode 4 x Zo gaan we om met de maatschappij We helpen de maatschappij door mensen te verbinden We gaan verantwoord om met mensen, middelen en milieu Inhoud: 1. Algemeen
Nadere informatieDe leden van de beleggingscommissie. 10 januari 2011 Beleid Maatschappelijk Verantwoord Beleggen
NOTITIE Van Aan CC Datum Betreft Sjoerd Hoogterp De leden van de beleggingscommissie 10 januari 2011 Beleid Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Inleiding Het pensioenfonds Werk en (re)integratie (PWRI)
Nadere informatieDe benchmark geanalyseerd
Datum 21-05-2015 1 De benchmark geanalyseerd Master studies naar de uitkomsten van de Transparantie Benchmark Allard Hibma MSc Prof. dr. Dick de Waard Datum 21-05-2015 2 Agenda Introductie Toelichting
Nadere informatieBijlage 7. Conversie juni 2010 naar 2013 (info)
Bijlage 7. Conversie juni 2010 naar 2013 (info) was wordt onderwerp tekstbron Versie juni Opmerking: Standaardteksten en Versie 2013 2010 hoofdstukindeling vertaald uit Guide 83 H 1 tm 4 Deel A Eisen Managementsysteem
Nadere informatieMVO en MBO in Haarlem
MVO en MBO in Haarlem Wendy Stubbe 3 november 2010 Today s to do list Over CSR Academy Wat is Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen? Verantwoord en Betrokken Ondernemen? MVO & MBO in Haarlem MVO BlikOpener
Nadere informatieVerantwoord beleggen beleid
Verantwoord beleggen beleid Samenvatting Waarom verantwoord beleggen? PMT heeft als missie het zorgen voor een betaalbaar, duurzaam en waardevast pensioen voor alle deelnemers in de sector Metaal en Techniek.
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Ondernemen
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen 2014 Van verbruik naar gebruik Pagina 1 van 6 Inleiding: Voor u ligt het MVO beleid van Hef & Hijs Nederland. Maatschappelijk Verantwoord en Duurzaam Ondernemen is
Nadere informatieInternationaal ondernemen: maatschappelijk verantwoord met de OESO-richtlijnen
Nationaal Contactpunt OESO-richtlijnen voor Multinationale Ondernemingen Internationaal ondernemen: maatschappelijk verantwoord met de OESO-richtlijnen omesantodomingowashingtonaddisababacaracasdaressalaamlimamanilariyadhsaopaulowarsawalgierscapetowndhakakuwaitmaputoriodejaneirosarajevovilniusammancanberra
Nadere informatieMinisterie van Veiligheid en Justitie T.a.v. de minister van Veiligheid en Justitie Mr. I.W. Opstelten Postbus 20301 2500 EH Den Haag
Ministerie van Veiligheid en Justitie T.a.v. de minister van Veiligheid en Justitie Mr. I.W. Opstelten Postbus 20301 2500 EH Den Haag Den Haag/Amsterdam, 23 mei 2013 Referentie: B13.23 Betreft: Richtlijnvoorstel
Nadere informatieDuurzame obligatie bindt meer beleggers aan de corporatiesector
Duurzame obligatie bindt meer beleggers aan de corporatiesector Prof. dr. ir. Bastiaan Zoeteman en ir. René Goorden 1 Op 6 juli 2016 heeft BNG Bank haar eerste duurzame Social Bond ten behoeve van de financiering
Nadere informatieDoubleDividend Management B.V. Onze visie op het uitsluiten van ondernemingen vanwege betrokkenheid bij controversiële activiteiten
DoubleDividend Management B.V. Onze visie op het uitsluiten van ondernemingen vanwege betrokkenheid bij controversiële activiteiten Amsterdam, september 2017 DoubleDividend Management B.V. Herengracht
Nadere informatieHoe met MVO te beginnen
Hoe met MVO te beginnen Stappenplan MVO; hoe krijg ik mijn bedrijf op niveau 1? In welk jaar is de MVO Prestatieladder gelanceerd? In het jaar 2009 In het jaar 2010 2 MVO Certificaten/verklaringen 3 In
Nadere informatieWijzer worden van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
De Meeuw Nederland Industrieweg 8 Postbus 18 5688 ZG Oirschot T +31 (0)499 57 20 24 F +31 (0)499 57 46 05 info@demeeuw.com www.demeeuw.com De Meeuw en MVO Wijzer worden van Maatschappelijk Verantwoord
Nadere informatieMaatschappelijk Jaarverslag 2012
Maatschappelijk Jaarverslag 2012 Inhoudsopgave Blad Voorwoord 2 1. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) 3 2. MVO en Prins Bouw 3 3. Beleid 4 4. Speerpunten 5 5. Duurzaam bouwen 9 6. Toekomst 10
Nadere informatieRichtlijnen voor het werken in een multiculturele setting
Richtlijnen voor het werken in een multiculturele setting Quality needs diversity 1. Inleiding Deze richtlijnen zijn een uitwerking van de kernwaarde Ruimte voor talent en groei voor iedereen, onderdeel
Nadere informatieDoubleDividend Management B.V.
DoubleDividend Management B.V. Onze visie op het uitsluiten van ondernemingen vanwege betrokkenheid bij controversiële activiteiten Amsterdam, oktober 2016 DoubleDividend Management B.V. Herengracht 320
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Ondernemen: Corporate Social Responsibility in a Transnational Perspective
Editors: J.J.A. Hamers CA. Schwarz B.T.M. Steins Bisschop Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen: Corporate Social Responsibility in a Transnational Perspective INTERSENTIA METRO TABLE OF CONTENTS Woord
Nadere informatieInspreken Raadsplein
Inspreken Raadsplein Onderwerp : Beleidsnota inkoop en aanbesteding (GM2007.1103 ) Plaats : raadsronde 7, vergaderruimte 2.27 20.30-21.25 Datum : 29 oktober 2007 Geachte raadsleden, U zult het ongetwijfeld
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2009 2010 26 485 Maatschappelijk verantwoord ondernemen Nr. 89 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieMVO en OR. Welke rol voor de OR? Maatschappelijk verantwoord ondernemen met de OESO-richtlijnen. Catelene Passchier, Lid NCP Nederland
MVO en OR Maatschappelijk verantwoord ondernemen met de OESO-richtlijnen. Welke rol voor de OR? Catelene Passchier, Lid NCP Nederland Rana Plaza 2013 5 jaar later?? MVO dilemma s zijn overal: 3 Deze presentatie:
Nadere informatieSeminar 'Aandeelhouderschap op de schop'
Seminar 'Aandeelhouderschap op de schop' Case study collectief engagement 11 februari 2013 Ger Fehrenbach Senior Advisor Responsible Investment Stelling Institutionele beleggers dragen een grotere verantwoordelijkheid
Nadere informatiein de jaarverslaggeving
Maatschappelijk verantwoord ondernemen in de jaarverslaggeving Inleiding Een duidelijk verband tussen vennootschap en onderneming komt naar voren in de jaarrekening en het jaarverslag. De jaarrekening
Nadere informatieREGLEMENT RISK- EN AUDITCOMMISSIE N.V. NEDERLANDSE SPOORWEGEN
REGLEMENT RISK- EN AUDITCOMMISSIE N.V. NEDERLANDSE SPOORWEGEN 24 november 2017 INHOUD HOOFDSTUK 1: Rol en status van het Reglement 1 HOOFDSTUK 2: Samenstelling RAC 1 HOOFDSTUK 3: Taken RAC 2 HOOFDSTUK
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2014
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2014 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2014 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieJURYRAPPORT NVP ESG AWARD 2017
JURYRAPPORT NVP ESG AWARD 2017 JURYRAPPORT Het is met veel genoegen dat de jury van de ESG Award van de Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen (NVP) een weloverwogen keuze heeft kunnen maken
Nadere informatieMVO actieplan HKV 2015-2016
MVO actieplan HKV 2015-2016 November 2015 November 2015 MVO actieplan HKV Inhoud 1 Inleiding... 3 2 Onze MVO doelen en actiepunten... 5 3 Implementatie, review en communicatie... 8 4 Verantwoording...
Nadere informatieDe Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen: Een globale visie voor lokaal beleid en actie
De Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen: Een globale visie voor lokaal beleid en actie Jan Beyne Programme Manager CIFAL Flanders Bovenlokaal Bibliotheekbeleid Brussel, 17 0 2018 1. CIFAL FLANDERS UNITAR
Nadere informatieDuurzaam ondernemen Musea
Duurzaam ondernemen Musea Kunst voor bedrijfsvoering Rob van Tilburg Mei 2012 DHV 2012 All rights reserved Alleen voor intern gebruik Welkom en agenda Definitie en duiding duurzaam ondernemen Omgang bedrijven
Nadere informatieEthische Code van Compass Group
van Compass Group Versie 1.2 Compass Group & UN Global Compact Als wereldleider in onze branche moeten we de allerhoogste eisen stellen aan de kwaliteit van de diensten die we leveren en aan de professionele
Nadere informatieVERPAKKINGEN, DE LINK TUSSEN BOS EN CONSUMENT. Hét keurmerk voor duurzaam bosbeheer
VERPAKKINGEN, DE LINK TUSSEN BOS EN CONSUMENT Hét keurmerk voor duurzaam bosbeheer Natuurlijk en duurzaam verpakken Consumenten vinden dat bedrijven een belangrijke rol spelen als het gaat om maatschappelijke
Nadere informatieDieter Vander Beke. Maatschappelijk Verantwoorde Overheid ISO 26000 & GRI Provinciale milieudag provincie Antwerpen 24 juni 2014
Dieter Vander Beke Maatschappelijk Verantwoorde Overheid ISO 26000 & GRI Provinciale milieudag provincie Antwerpen 24 juni 2014 Overzicht van de presentatie 1. Vertrouwen in de overheid? 2. Maatschappelijke
Nadere informatieDuurzame ontwikkeling
Duurzame ontwikkeling in het laboratoriumonderwijs Karin Brouwer Coördinator duurzame ontwikkeling Life Sciences en Technology 23-3-2017 1 Thema workshop In deze sessie onderzoeken we met elkaar wat het
Nadere informatie2012 MVO Jaarverslag
2012 MVO Jaarverslag MVO-beleid Tomingroep Als mensontwikkelbedrijf werkt Tomingroep aan duurzaamheid in de volle breedte. Wij willen op een maatschappelijk verantwoorde wijze zaken doen in samenwerking
Nadere informatieALTERNATIEVE FINANCIERINGSMODELLEN
ALTERNATIEVE FINANCIERINGSMODELLEN Lectoraat Sustainable Finance and Accounting (SFA), presentative Kick-off ESB 30 September 2015 SFA DEFINITIE VAN DUURZAAMHEID Duurzaamheid is het vergroten van de weerbaarheid
Nadere informatieSamenvatting stembeleid MN
Samenvatting stembeleid MN MN is van mening is dat actief aandeelhouderschap van groot belang is voor een verantwoorde bedrijfsvoering door de bedrijven waar zij in belegt. Daarom voert MN wereldwijd een
Nadere informatieONZE VERANTWOORDELIJKHEID
ONZE VERANTWOORDELIJKHEID CORPORATE RESPONSIBILITY POLICY I Inhoud Voorwoord 1 Waardering medewerkers 2 Ketenverantwoordelijkheid 3 Behoud van natuurlijke hulpbronnen 4 Maatschappelijke betrokkenheid
Nadere informatieMVO principes Enexis. Onze kijk op Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
MVO principes Enexis Onze kijk op Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Een betrouwbare, veilige energievoorziening is een van de hoekstenen van een moderne samenleving en vertegenwoordigt dan ook een
Nadere informatieWat kunt u doen aan risico s die spelen in uw toeleveringsketen?
Wat kunt u doen aan risico s die spelen in uw toeleveringsketen? Welke invloed heeft u op uw toeleveringsketen? En hoe kunt u invloed uitoefenen om uw (in)directe toeleveranciers maatschappelijk verantwoord
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2015
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2015 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2015 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatiee) Nr. impact assessment Commissie en Opinie Impact-assessment Board n.v.t.
Fiche 6: Mededeling Nieuwe EU Consensus on Development 1. Algemene gegevens a) Titel voorstel Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social
Nadere informatieCODE SOCIALE ONDERNEMINGEN TOELICHTING
CODE SOCIALE ONDERNEMINGEN TOELICHTING Commissie Code Sociale Ondernemingen 3 maart 2017 0 Inhoudsopgave 1. Waarom een Code?... 2 2. Samenstelling van de commissie... 2 3. Uitgangspunten van de commissie...
Nadere informatieDuurzaamheid en Responsible Care
Duurzaamheid en Responsible Care Verbond van Handelaren in Chemische producten Maart 2017 Samenvatting ESG Om te komen tot een meer duurzame wereld, vraagt het VHCP aandacht voor ESGfactoren Hoofdthema
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA Den Haag
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Contactpersoon T 070-3484847 desiree.hagenaars@minbuza.nl
Nadere informatieProject: Duurzaamheid
: Project Wat is duurzaamheid? Vanuit dit project gaan we kijken naar wat duurzaamheid is. Het klinkt eigenlijk best wel sjiek! Het klinkt als iets dat heel lang mee gaat. Maar wat is duurzaamheid nu eigenlijk?
Nadere informatieDe Drievoudige Bottom Line, een noodzakelijke economische innovatie
De Drievoudige Bottom Line, een noodzakelijke economische innovatie Feike Sijbesma, CEO Royal DSM In de loop der tijd is het effect van bedrijven op de maatschappij enorm veranderd. Vijftig tot honderd
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Ondernemen Duurzaam ondernemen
Duurzaam ondernemen Duurzaam ondernemen is voor GHEYS het nastreven van zowel een gezond bedrijfsrendement, als het benutten van kansen bij alle bedrijfsbeslissingen om een positieve bijdrage te leveren
Nadere informatieManagement van retour-logistieke ketens
Management van retour-logistieke ketens Erwin van der Laan RSM Erasmus Universiteit EVO dag 30 mei 2006 Duurzame Supply Chains Meet the needs of the present without compromising the ability of future generations
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord beleggen Beleid
Maatschappelijk Verantwoord beleggen Beleid 8 januari 205 Inleiding In de Investment Policy Statement heeft SPT de volgende beleggingsovertuiging geformuleerd: Een pensioenfonds is een institutionele,
Nadere informatieDoubleDividend Management B.V.
Management B.V. Best practices voor betrokken aandeelhouderschap Amsterdam, januari 2015 Management B.V. Herengracht 252 1016 BV Amsterdam Tel: +31 20 520 7660 contact@doubledividend.nl KVK nr. 30199843
Nadere informatieDuurzaamheidsverklaring
DUURZAAMHEIDSVERKLARING Ondergetekende: [Naam Leverancier en rechtsvorm [ ], statutair gevestigd te [plaats], aan de [straat, nummer en postcode] (KvK ), hierna te noemen Leverancier, hierbij rechtsgeldig
Nadere informatieMVO Kwartaalbericht Juli 2017
MVO Kwartaalbericht Juli 2017 1 Iedereen levert een bijdrage pagina 4 Samen werken aan een betere toekomst pagina 6 Ik zie bij BRAND al vele mooie initiatieven ontstaan pagina 8 MVO helpt mij om normen
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Ondernemen
MVO prestatieladder Niveau 3 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Jaarverslag 2016 Tredin behaalde in januari 2014 Niveau 3 van de MVO Prestatieladder. In dit jaarverslag nemen we u mee in onze ervaringen
Nadere informatieHet leveren van duurzaam geproduceerd hout
Het leveren van duurzaam geproduceerd hout Inhoudsopgave Reef Hout Groep Producten Duurzaam bosbeheer: FSC FSC in de praktijk Vragen Reef Hout Groep Reef Hout Groep Missie: Een bedrijf dat handelt in hout-
Nadere informatie"De financiële sector is het probleem,
1 van 5 22-2-2019 07:44 sg.uu.nl "De financiële sector is het probleem, niet de oplossing" 6-8 minuten Investeren in een duurzamere wereld? Als het aan de aandeelhouders ligt, liever niet. Onderzoeker
Nadere informatieMVO volgens : een ISO26000 zelfverklaring
MVO volgens : een ISO26000 zelfverklaring 1 Waarom MVO? Moeten: Horen: Lonen: gedrag af MVO handelen wordt afgedwongen MVO handelen o.b.v. vrijwilligheid (morele motivatie) De markt beloont MVO en straft
Nadere informatieDAKACCENT MVO 2017 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
DAKACCENT MVO 2017 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Duurzaam vooruit Dakaccent wil op een maatschappelijk verantwoorde manier werken, in samenwerking met medewerkers, klanten, leveranciers en overige
Nadere informatieInhoud. Terberg Leasing Maatschappelijk Jaarverslag
Inhoud Voorwoord... 2 Highlights: in 2016...... 3 1 \ Profiel... 4 1.1. De organisatie Terberg Leasing... 4 1.2. Visie van Terberg Leasing... 5 1.3. Keten van Terberg Leasing... 5 Overzicht van de keten...
Nadere informatieALGEMEEN. Vestiging (plaats) Naam/namen geïnterviewde personen. Naam student(en)
ALGEMEEN Naam bedrijf/organisatie: Vestiging (plaats) Naam/namen geïnterviewde personen Naam student(en) 1 In wat voor sector is het bedrijf waar je stage loopt werkzaam? 2 Wat is het karakter van de hoofdactiviteit
Nadere informatieConvenant: stand van zaken Convenant in vogelvlucht Stap voor stap vooruit
Convenant: stand van zaken Doordat de beschikbare informatie en de ervaring toenemen, kunnen de doelen steeds worden aangescherpt. Het proces van due diligence wordt dus continu doorlopen en verbeterd.
Nadere informatieActiepunten 2016 van de overheid m.b.t. de uitvoering van het Convenant ten aanzien van de verbeteringen in de steenkoolketen
Actiepunten 2016 van de overheid m.b.t. de uitvoering van het Convenant ten aanzien van de verbeteringen in de steenkoolketen 1.Inleiding In het Steenkoolconvenant, dat in 2014 is gesloten, zijn het Ministerie
Nadere informatieAanvulling op Stakeholdersanalyse Duurzaam inkopen Standpunten van politieke partijen over duurzaam inkopen. Januari 2010
Aanvulling op Stakeholdersanalyse Duurzaam inkopen Standpunten van politieke partijen over duurzaam inkopen Januari 2010 Ten behoeve van: Directie Communicatie, Prioteam Markten voor Duurzame Producten
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggen en Corporate Governance
Maatschappelijk Verantwoord Beleggen en Corporate Governance Uitgave mei 2015 Disclaimer De in deze brochure verstrekte informatie van Stichting Pensioenfonds SABIC, gevestigd te Sittard (het pensioenfonds
Nadere informatie