SIGA. signaleringslijst voor gedrag. Voorlopige handleiding. Ad Donkers Ad Vermulst
|
|
- Leen van Loon
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 SIGA signaleringslijst voor gedrag Voorlopige handleiding Ad Donkers Ad Vermulst Meetinstrument voor het signaleren van probleemgedrag bij leerlingen in het in het basis- en voortgezet onderwijs. Ontwikkeld in samenwerking met Fontys Opleidingscentrum voor Speciale Onderwijszorg te Tilburg. 1
2 Voorwoord. De SIGA is een meetinstrument om het gedrag van leerlingen in de klas in beeld te brengen. Het is een geautomatiseerde screeningslijst die uitgaat van waarneembaar gedrag waarmee het voor leraren mogelijk is om vrij snel en overzichtelijk aanwezige sociaal-emotionele problematiek van leerlingen te signaleren en in kaart te brengen. De behoefte van scholen om naast het in beeld brengen van het pedagogisch klimaat (SIGA) ook snel en met een beperkt aantal items een betrouwbare indruk te krijgen van het probleemgedrag in de klas is de aanleiding geweest voor de constructie van dit instrument. De ontwikkeling van de SIGA voor scholen startte in 2005 met een eerste experimentele versie binnen het opleidingstraject Master SEN van het Opleidingscentrum voor Speciale Onderwijszorg (Fontys OSO) te Tilburg. Er was een behoefte onder studenten om snel en betrouwbaar probleemgedrag op basis van waarneembaar gedrag in beeld te brengen. De vragenlijsten als de LICOR lijst en de BOLERO voldeden niet meer. Vervolgens hebben diverse studies plaatsgevonden rondom betrouwbaarheid en validiteit. Er zijn vijf gedragsaspecten ontwikkeld op basis waarvan elke leerling door de leraar beoordeeld kan worden: - Teruggetrokken gedrag (internaliserend), - Negatief zelfbeeld (internaliserend), - Faalangst in het omgaan met taken (internaliserend) - Impulsief gedrag (externaliserend) - Oppositioneel gedrag (externaliserend) De leraar geeft aan in welke mate hij bepaalde uitspraken van toepassing vindt op de betreffende leerling: - (bijna) nooit van toepassing (gedrag dat je zelden of nooit ziet), - soms van toepassing (gedrag dat je een tot enkele keren per maand ziet), - regelmatig (gedrag dat je wekelijks ziet), - vaak van toepassing (gedrag dat je enkel keren per week of dagelijks ziet). Begin 2009 is begonnen met de online versie van de SIGA op de site Inmiddels zijn er diverse onderzoeken uitgevoerd met de SIGA. Zo zijn er met hulp van Master SEN studenten bij het Fontys Opleidingscentrum voor Speciale Onderwijszorg verschillende onderzoeken gedaan om de psychometrische kwaliteiten van de SIGA te onderbouwen en de normgegevens vast te stellen. Een meetinstrument is altijd in ontwikkeling. De SIGA wordt tot nu toe ingevuld door de leerkracht. Wij willen gebruikers en onderzoekers dan ook vragen om ervaringen en onderzoeksgegevens met ons te delen, zodat wij in de toekomst dit instrument verder kunnen perfectioneren. Wij willen tot slot iedereen bedanken die zich de afgelopen jaren hebben ingezet bij de ontwikkeling en het testen van de SIGA. Dankzij deze hulp is het een instrument waar we trots op kunnen zijn. Wij hopen van harte dat toekomstige gebruikers ons enthousiasme zullen delen. 2
3 Van signaleringslijst naar de SIGA. Voor een leerkracht is het belangrijk om te weten hoe de leerlingen in de klas zich ontwikkelen en welk gedrag zij laten zien. Een goede observatie van gedrag is nodig om leerlingen in hun sociaal emotionele ontwikkeling te volgen. Gedrag is immers de wijze waarop de leerling laat zien hoe hij zich voelt. Waarneembaar gedrag is een uiting van motieven, drijfveren, zelfbeeld en normen (Lingsma, 2001). Naast het in beeld brengen van het gedrag is het nodig dat de leerkracht inzicht krijgt in de vraag of bepaald gedrag nu problematisch of zorgelijk kan worden genoemd. Van der Ploeg benoemt vier criteria die je kunt onderscheiden om probleemgedrag in beeld te brengen, namelijk de frequentie, de duur, de omvang en de gevolgen (Ploeg, 1997). In de theoretische verantwoording komen we hier nog op terug. Een belangrijke voorwaarde om je talenten en kwaliteiten optimaal tot ontwikkeling te laten komen is een gezonde sociaal emotionele ontwikkeling. Dit is geen stabiele factor en kan door bepaalde gebeurtenissen omslaan in angst en onzekerheid. Daarom is het belangrijk om regelmatig de sociaal emotionele ontwikkeling van leerlingen in beeld te brengen en plannen van aanpak uit te voeren om deze te verbeteren. Hiervoor hebben we een instrument ontwikkeld, namelijk de SIGA met de analyse en diagnose wijzers. De SIGA is een genormeerd instrument om op elk moment in het schooljaar het gedrag van een leerling en daarmee van een groep of klas in kaart te brengen. Daarnaast biedt de SIGA de gebruiker handvatten voor eventuele interventies (zie bijlage II: analyse en diagnosewijzers). De SIGA is geschikt voor alle groepen van het (speciaal) basisonderwijs, het speciaal onderwijs (cluster scholen) en het gehele V(MB)O. Samen met collega s van het Opleidingscentrum voor Speciale Onderwijszorg in Tilburg is in 2005 een eerste versie van een SIGA voor scholen ontwikkeld. De veelgebruikte LICOR lijst en de BOLERO waren weinig betrouwbaar en niet valide waardoor er de wens was om tot een goede signaleringslijst op basis van waarneembaar gedrag te komen. De vragenlijst van de eerste versie was gecentreerd rondom vijf begrippen: (1) teruggetrokken gedrag, (2) zelfbeeld van de leerling, (3) omgaan met taaksituaties, (4) impulsief gedrag en (5) agressief gedrag. Met deze eerste versie met 60 vragen hebben we een pilot voor afname uitgevoerd met studenten van de Master SEN op diverse scholen in Nederland. Op basis van feedback door de docenten is er vervolgens een verbeterde versie gemaakt waarin de verschillende opmerkingen en adviezen verwerkt zijn. Op basis van theoretisch onderzoek en statistische analyses zijn de begrippen verder aangepast en gewijzigd naar: (1) teruggetrokken gedrag, (2) negatief zelfbeeld van de leerling, (3) faalangst in het omgaan met taken, (4) impulsief gedrag en (5) oppositioneel gedrag. Na enkele jaren met een papieren versie gewerkt te hebben, is er sinds januari 2009 een online versie van de SIGA. Hierdoor is het invullen, scoren en interpreteren van de uitkomsten volledig gedigitaliseerd en derhalve zelfstandig door de school te gebruiken. Deze online versie te vinden op staat centraal in deze verantwoording. 3
4 Normgroepen In de vragenlijst worden 20 onderwijssoorten onderscheiden. In de volgende Tabel 1 staan de verschillende onderwijssoorten en de aantallen zoals die in de totale steekproef van N = 4230 leerlingen zijn aangetroffen. Tabel 1. Onderwijssoorten en aantallen in steekproef 3. Onderwijssoort N 1 Basisonderwijs Speciaal basisonderwijs Praktijkonderwijs Assistentenleerweg 0 5 VMBO basisberoepsgerichte leerweg 28 6 VMBO basisberoepsgerichte leerweg met LWOO 74 7 VMBO kaderberoepsgerichte leerweg VMBO kaderberoepsgerichte leerweg met LWOO 8 9 VMBO gemengde leerweg 5 10 VMBO gemengde leerweg met LWOO 0 11 VMBO theoretische leerweg VMBO theoretische leerweg met LWOO HVAO/VWO/Atheneum/Gymnasium REC scholen cluster MBO niveau 1 en MBO niveau 3 en 4 0 Totaal aantal 4230 Naast het basisonderwijs (1) is er speciaal basisonderwijs (2) voor kinderen die op het reguliere basisonderwijs niet meekunnen. Het betreft kinderen met een betrekkelijk laag intelligentieniveau die een leerachterstand hebben. Praktijkonderwijs is voortgezet onderwijs en bedoeld voor leerlingen die op het VMBO (al dan niet met leerweg ondersteunend onderwijs) niet meekunnen. De assistentenleerweg kan ondergebracht worden bij VMBO basisberoepsgerichte leerweg. Binnen de vier niveaus van het VMBO (basis, kader, gemengd en theoretisch) krijgen leerlingen die wel over voldoende capaciteiten bezitten maar extra hulp nodig hebben Leerweg Ondersteunend Onderwijs (LWOO) aangeboden. Regionale Expertise Centra (REC)-scholen zijn scholen die onderwijs verzorgen aan leerlingen met een lichamelijke en/of geestelijke beperking of ernstige gedragsproblemen en/of psychische stoornissen. Er zijn vier clusters, cluster 1 is bedoeld voor kinderen met visuele beperkingen, cluster 2 voor kinderen met gehoor-, taal en/of spraakproblemen, cluster 3 voor kinderen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking en langdurige ziekte en cluster 4 voor kinderen met ernstige gedragsproblemen en/of psychiatrische stoornissen. De kinderen op deze scholen volgen basisonderwijs, maar vaak ook voortgezet onderwijs. Op basis van deze 16 onderwijssoorten hebben we een zevental normgroepen onderscheiden. Het praktijkonderwijs en de assistentenleerweg zijn ondergebracht in normgroep 4 samen met het VMBO onderwijs met LWOO, het betreft immers leerlingen die extra zorg nodig hebben. Bij RECscholen is het lastig een onderscheid aan te brengen tussen leerlingen die tot het basisonderwijs 4
5 behoren en leerlingen die tot het voortgezet speciaal onderwijs behoren. Daarom hebben we dat onderscheid ook niet gemaakt. Leerlingen die behoren tot cluster 1 (visuele beperkingen) en cluster 2 (gehoor-, taal en/of spraakproblemen) zijn nog niet voorgekomen in onze steekproeven. MBO niveau 1 en 2 is met MBO niveau 3 en 4 samengevoegd tot één normgroep. De onderwijssoorten praktijkonderwijs, assistentenleerweg en de vier VMBO/LWOO onderwijssoorten zijn samengevoegd tot één normgroep 4, de vier reguliere VMBO onderwijssoorten in één normgroep 3 en de twee MBO-onderwijssoorten eveneens tot één normgroep 7. De normgroepen met hun aantallen staan in Tabel 2. Tabel 2. De normgroepen en de aantallen per normgroep. Normgroep N 1. Basisonderwijs Speciaal basisonderwijs VMBO VMBO/LWOO/PRO HAVO/VWO REC-scholen (cluster ) MBO 58 Totaal
6 PSYCHOMETRISCHE EIGENSCHAPPEN: betrouwbaarheid Voor het vaststellen van de betrouwbaarheid van de vier begrippen maken we gebruik van betrouwbaarheid op basis van inter-item relaties en structurele vergelijkingsmodellen. Betrouwbaarheid op basis van inter-item relaties en structurele vergelijkingsmodellen. De meest gangbare maat die gebruikt wordt voor het vaststellen van de betrouwbaarheid van schalen (begrippen, concepten) is de maat alpha van Cronbach. Het gebruik van alpha staat de laatste jaren onder kritiek omdat deze maat een onderschatting is van de werkelijke betrouwbaarheid (Sijtsma, 2009). Deze onderschatting wordt groter als de items een ordinaal karakter hebben en/of scheef zijn verdeeld (Muthén, 1984; Stone, Otten, Ringlever, Hiemstra, Engels, Vermulst, Janssens, 2013). Daarom wordt naast de rapportage van alpha's gebruik gemaakt van een alternatieve maat die is gebaseerd op structurele vergelijkingsmodellen. Bij dat laatste gaat het in feite om factoranalyses waarbij gebruik wordt gemaakt van Structural Equation Modeling (SEM). Bij SEM staat de analyse van latente variabelen centraal. Latente variabelen zijn variabelen die elk gemeten worden door een set van indicatoren (items) en zijn dus identiek met factoren. In zijn meest eenvoudige vorm is SEM gelijk aan factoranalyse. Hoe wij hiermee zijn omgegaan staat beschreven in sectie Op basis van de factorladingen wordt de betrouwbaarheid bepaald als de ratio van de verklaarde variantie (door een factor) gedeeld door de totale variantie. Deze maat staat bekend als Jöreskog rho (Jöreskog, 1971) en McDonald s omega ( h) (McDonald, 1978, 199) voor eendimensionale schalen, zie ook Revelle en Zinbarg (2009). We zullen de term omega gebruiken omdat deze naam het meest wordt gebruikt. De alpha's en omega's staan in Tabel 3 vermeld voor elk van de zeven normgroepen en zijn gebaseerd op de derde steekproef. Tabel 3. Betrouwbaarheden voor elk van de zeven normgroepen op basis van inter-item relaties (Cronbach's alpha) en op basis van structurele vergelijkingsmodellen (omega). Teruggetrokken gedrag Negatief zelfbeeld Faalangst met taken Impulsief gedrag Oppositioneel gedrag Normgroep h h h h h 1. Basisonderwijs Speciaal basisonderw VMBO VMBO/LWOO/PRO HAVO/VWO REC-scholen ( ) MBO Totaal Alpha en omega zijn beide onderschattingen van de werkelijke betrouwbaarheid, maar omega ligt altijd dichter bij de werkelijke betrouwbaarheid dan omega (Zinbarg, Revelle, Yovel en Li (2005). Dit is 6
7 duidelijk zichtbaar als we de alpha's met de omega's vergelijken, alpha's zijn in alle gevallen lager dan de omega's. De omega's en de alpha's (met uitzondering van de schaal teruggetrokken gedrag bij MBO) zijn alle hoger dan.80 en volgens de COTAN (Evers, Lucassen, Meijer & Sijtsma, 2010, p. 33) levert dat de kwalificatie goed op voor tests met minder belangrijke beslissingen op individueel niveau of tests voor onderzoek op groepsniveau. De aantallen voor de normgroepen 5 (HAVO/VWO) en 7 (MBO) zijn te laag om nu al van betrouwbare schalen te kunnen spreken, maar gezien de betrouwbaarheden van de overige normgroepen ligt het in de lijn van de verwachtingen dat deze twee normgroepen hier niet veel van zullen afwijken. PSYCHOMETRISCHE EIGENSCHAPPEN: validiteit. Voor de beoordeling van de validiteit sluiten we aan bij de klassieke driedeling van validiteit die ook door de COTAN (Evers et al., 2010, p. 38) wordt gehanteerd: inhoudsvaliditeit (6.1), begripsvaliditeit (6.2) en criteriumvaliditeit (6.3). Inhoudsvaliditeit Inhoudsvaliditeit heeft betrekking op (1) de uitgangspunten van de constructie van de SIGA (meetpretentie, doelgroepen, gebruiksdoel), op (2) herkomst en/of definitie van de te meten begrippen en (3) de relevantie van de testinhoud voor de te meten begrippen. Uitgangspunten. In het Voorwoord, 1.1 en Hoofdstuk 2 is aangegeven welke begrippen er gemeten worden om problematisch gedrag van kinderen in kaart te brengen, voor welke doelgroepen het meetinstrument bedoeld is en wat het doel is van de SIGA. Herkomst en/of definitie van de te meten begrippen. In Hoofdstuk 3 is het theoretisch kader aangegeven waarop de SIGA gebaseerd is, welke begrippen er gehanteerd worden en een omschrijving van de begrippen in termen van deelbegrippen en de items waarmee de begrippen gemeten worden. Relevantie testinhoud. De 24 items vormen een evenwichtige weergave van de vijf begrippen. Begripsvaliditeit Bij begripsvaliditeit gaat het erom te toetsen of de test inderdaad de eigenschap meet die wordt verondersteld (Evers et al., 2010, p. 38). Begripsvaliditeit wordt hier onderzocht met behulp van factoranalyse (6.2.1), correlaties tussen factoren (6.2.2) en item-restcorrelaties (6.2.3). 7
8 Factoranalyses Confirmatieve factoranalyses (CFA s) en eendimensionaliteit van de factoren Het vijffactorenmodel is getoetst met Confirmatieve Factor Analyse (CFA) op de totale dataset van N = 4230 leerlingen. De resultaten staan vermeld in Tabel 4. De ladingen staan in kolom 3. De fit voor dit vijffactorenmodel is χ 2 (242) = , p =.000, CFI =.970 en RMSEA =.068. De fit van een model is goed als CFI >.95 en RMDEA <.05 en is acceptabel als CFI >.90 en RMSEA <.08. Dit betekent dat de fit van het model goed is in termen van CFI en acceptabel in termen van RMSEA. De factorladingen variëren tussen.78 en.94, en op een na zijn ze allemaal >.80. De ladingen zijn dus substantieel. Het vijffactorenmodel blijkt uitstekend te worden ondersteund door de data. Tabel 4. Resultaten factoranalyses, factorladingen en item-rest correlaties Teruggetrokken gedrag irc 1 Laat contact maken van de ander uitgaan Valt niet op in de klas, is stil en teruggetrokken Laat over zich heen lopen Stelt zich afwachtend ten opzichte van anderen op Is bang om op te vallen Negatief zelfbeeld 2 Vind zichzelf nergens goed in Voelt zich nutteloos Praat negatief over eigen prestaties Voelt zich een mislukkeling Heeft weinig respect voor zichzelf Faalangst in het omgaan met taken 3 Is onzeker bij proefwerken en/of toetsen Maakt zich veel zorgen dat hij/zij een taak niet aan kan Wordt onzeker bij onverwachte overhoringen of proefwerken Is nerveus bij overhoringen of proefwerken Impulsief gedrag 4 Doet van alles, behalve zijn/haar werk Gaat chaotisch te werk Begint steeds aan iets anders Kan lang alleen werken Is snel afgeleid Oppositioneel gedrag 5 Is brutaal tegen volwassenen Wordt snel boos in contact met volwassenen Maakt ruzie met andere kinderen Probeert je te provoceren, je uit te dagen Is snel driftig = gestandaardiseerde factorlading, irc = item-restcorrelatie 8
9 Eendimensionaliteit van de factoren Om de eendimensionaliteit van de vijf factoren te onderzoeken is een exploratieve factoranalyse (EFA) met oblique rotatie uitgevoerd over de totale steekproef Het doel daarvan is te onderzoeken in welke mate er hoge crossladingen aanwezig zijn. Hoge crossladingen duiden op het ontbreken van eendimensionaliteit, items willen dan immers laden op factoren waarvoor ze niet bedoeld zijn. De resultaten van deze analyse staan in Tabel 5. Tabel 5. Resultaten van exploratieve factoranalyse met oblique rotatie en vijf factoren *) 1 Laat contact maken van de ander uitgaan Valt niet op in de klas, is stil en teruggetrokken Laat over zich heen lopen Stelt zich afwachtend ten opzichte van anderen op Is bang om op te vallen Vind zichzelf nergens goed in Voelt zich nutteloos Praat negatief over eigen prestaties Voelt zich een mislukkeling Heeft weinig respect voor zichzelf Is onzeker bij proefwerken en/of toetsen Maakt zich veel zorgen dat hij/zij een taak niet aan kan Wordt onzeker bij onverwachte overhoringen of proefwerken Is nerveus bij overhoringen of proefwerken Doet van alles, behalve zijn/haar werk Gaat chaotisch te werk Begint steeds aan iets anders Kan lang alleen werken Is snel afgeleid Is brutaal tegen volwassenen Wordt snel boos in contact met volwassenen Maakt ruzie met andere kinderen Probeert je te provoceren, je uit te dagen Is snel driftig, *) 1 = teruggetrokken gedrag, 2 = negatief zelfbeeld, 3 = faalangst, 4 = impulsief gedrag, 5 = oppositioneel gedrag De 24 hoofdladingen zijn dikgedrukt weergegeven. Uit dit beeld komt naar voren dat de items hoog laden op de factor waarvoor ze bedoeld zijn en laag tot niet op de factoren waarvoor ze niet bedoeld zijn: de 96 crossladingen hebben een gemiddelde van.02 met een SD van.09 en variëren tussen -.23 en.31. De hoge hoofdladingen in combinatie met de afwezigheid van hoge crossladingen ondersteunen de eendimensionale structuur van de vijf factoren. 9
10 Correlaties tussen factoren De correlaties tussen de vijf probleemgedragingen staan weergegeven in Tabel 6 en zijn gebaseerd op de totale steekproef van N = 4230 leerlingen. Tabel 6. Correlaties tussen de vijf schalen van de SIGA Teruggetrokken gedrag 2 Negatief zelfbeeld.33 3 Faalangst met taken Impulsief gedrag Oppositioneel gedrag In deze Tabel 6 zijn alle correlaties significant met p <.001. Van de drie internaliserende gedragingen (teruggetrokken gedrag, negatief zelfbeeld en faalangst) hangt negatief zelfbeeld vrij sterk samen met faalangst (r =.67): een hoog negatief zelfbeeld gaat samen met een hoge mate van faalangst in het omgaan met taken. De twee externaliserende gedragingen impulsief gedrag met oppositioneel gedrag hangen eveneens vrij sterk samen (r =.58): een hoge mate van impulsief gedrag gaat samen met een hoge mate van oppositioneel gedrag. Negatief zelfbeeld hangt vrij redelijk samen met oppositioneel gedrag (r =.48): hoge scores op negatief zelfbeeld gaat vaak samen met een hoge mate van oppositioneel gedrag. De overige correlaties zijn lager. Item-restcorrelaties Item-rest correlaties hebben betrekking op de interne consistentie van een schaal of factor. Elk item behoort een substantiële bijdrage te leveren aan die schaal. De hoogte van een factorlading van een item is reeds een indicatie hiervoor. Een factorlading heeft een directe relatie met de item-rest correlatie. Is de lading hoog, dan is de item-rest correlatie ook hoog. De item-rest correlaties worden berekend over de totale steekproef. De resultaten staan weergegeven in de laatste kolom van Tabel 4. Volgens de COTAN (Evers et al., 2010, p. 40) is een item-rest correlatie >.30 een indicatie dat de interne consistentie goed is. De item-rest correlaties variëren tussen.60 en.83 wat betekent dat de interne consistenties van elk van de vijf schalen als goed kunnen worden beoordeeld. 10
11 Samenhang van de begrippen van de klimaatschaal met de signaleringslijst voor gedragsproblemen (SIGA). De correlaties van de schalen van de klimaatschaal met die van de SIGA is gebaseerd op een steekproef van N = 103 leerlingen afkomstig van acht klassen praktijkonderwijs van een scholengemeenschap, zie Tabel 7. Tabel 7. Correlaties van de vijf SIGA-schalen met de schalen van de klimaatschaal. kwal sfeer orde interactie Teruggetrokken gedrag -.20 * Negatief zelfbeeld * -.21 * -.18 Faalangst met taken *.11 Impulsief gedrag ** Oppositioneel gedrag *** -.27 ** -.25 ** * p <.05 ** p <.01 *** p <.001 Substantiële correlaties zijn gevonden tussen oppositioneel gedrag van de leerling met sfeer, orde en interactie: naarmate de leerkracht meer oppositioneel gedrag bij de leerling waarneemt zal de leerling een slechtere sfeer in de klas rapporteren (r = -.33, p <.001), zal de leerkracht (volgens de leerling) minder orde kunnen houden (r = -.27, p <.01) en minder positief met de leerling om kunnen gaan (r = -.25, p <.01). Daarnaast hangt impulsief gedrag van de leerling samen met een slechtere sfeer in de klas (r = -.25, p <.01). Het zijn met name de externaliserende gedragingen van de leerling die een negatieve relatie hebben met sommige schalen van de klimaatschaal. Internaliserende gedragingen (teruggetrokken gedrag, faalangst en negatief zelfbeeld) vallen minder op in de klas en zullen daardoor niet of nauwelijks een relatie hebben met de schalen van de klimaatschaal. 11
12 Ontwikkelaars Drs. Ad A.M.J.M. Donkers (1951) heeft sinds 1 september 2012 een eigen Orthopraktijk. Daarvoor was hij hogeschooldocent aan de Fontys Opleidingscentrum voor Speciale Onderwijszorg te Tilburg waar hij als leerroutecoördinator jaren verantwoordelijk is geweest voor ontwikkeling van de master SEN VO opleiding. Hij studeerde af als orthopedagoog met specialisatie gezin en gedrag. Daarnaast is hij werkzaam als GZ-psycholoog bij de RVC-VO en de CVI voor cluster IV onderwijs. Zijn wetenschappelijk onderzoek en interesse ligt vooral op het gebied van gezinsonderzoek, gedragsproblemen en pedagogisch klimaat. Dr. Ad A. Vermulst (1948) was tot 1 januari 2013 senior wetenschappelijk onderzoeker aan de Radboud Universiteit van Nijmegen. Hij was als statisticus, methodoloog en sociaal wetenschappelijk onderzoeker werkzaam bij de afdeling ontwikkelingspsychopathologie van het Behavioural Science Institute (BSI) van deze universiteit. Zijn wetenschappelijke onderzoek en kennis ligt vooral op het gebied van persoonlijkheid en gedrag, gezins- en werkstress, opvoeding, riskante leefwijzen (rook- en drinkgedrag en gebruik van drugs) bij adolescenten en statistische methodologie zoals factoranalyse, structurele modellen met latente variabelen en groeimodellen. Daarnaast is hij werkzaam als ontwikkelaar van wetenschappelijke testen. Drs. John Jeninga (1953) studeerde af als orthopedagoog en is als hogeschooldocent verbonden aan het Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg van Fontys Hogescholen. Daarnaast is hij werkzaam bij het Ruud de Moor Centrum van de Open Universiteit. Na zijn opleiding voor leraar heeft hij in verschillende functies (leraar SO en VSO, intern begeleider, en adjunct directeur) lange tijd gewerkt op een school voor leerlingen met ernstige gedragsproblemen. Hij is auteur van diverse publicaties over gedragsproblemen. Verder liggen zijn interesses en werkzaamheden op het gebied van peer coaching en netwerkleren. Februari 2015 Ad Donkers en Ad Vermulst 12
De klimaatschaal & de SIGA...
De klimaatschaal & de SIGA... brengt het pedagogisch klimaat van uw klas en uw school in beeld en signaleert vroegtijdig leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte! De Klimaatschaal De Klimaatschaal
Nadere informatieHandleiding. Ad Donkers Ad Vermulst. Ontwikkeld in samenwerking met Fontys Opleidingscentrum voor Speciale Onderwijszorg Tilburg.
Handleiding Ad Donkers Ad Vermulst Ontwikkeld in samenwerking met Fontys Opleidingscentrum voor Speciale Onderwijszorg Tilburg. 1 2 Meetinstrument voor het vaststellen van het pedagogisch klimaat voor
Nadere informatieLeerlingbespreking m.b.v. de Klimaatschaal en de SIGA. Woensdag 11 december 2013. Ad Donkers en Danielle Langenhuijsen. Klimaatschaal SIGA.
Klimaatschaal SIGA Leerlingbespreking m.b.v. de Klimaatschaal en de SIGA door Ad Donkers en Danielle Langenhuijsen Woensdag 11 december 2013 Programma Inleidende video: Theoretische achtergronden van de
Nadere informatiePresentatie Klimaatschaal, SIGA en Sproetje
Presentatie Klimaatschaal, SIGA en Sproetje door Klimaatschaal, leerlingversie en leerkrachtversie SIGA Klimaatschaal ouderversie Ad Donkers 12 september 2017 Programma Welkom. Pedagogisch klimaat: Klimaatschaal
Nadere informatie3.1 Itemanalyse De resultaten worden eerst op itemniveau bekeken. De volgende drie aspecten dienen bekeken te worden:
Werkinstructie Psychometrische analyse Versie: 1.0 Datum: 01-04-2014 Code: WIS 04.02 Eigenaar: Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus 320 1110 AH Diemen www.zorginstituutnederland.nl T +31 (0)20 797 89 59 1
Nadere informatieEMPO voor Ouders en Jongeren versie 2.0
EMPO voor Ouders en Jongeren versie 2.0 2011 Praktikon BV Nijmegen: Harm Damen 1. Wat is de EMPO? De EMPO 2.0 is een lijst voor zelfevaluatie om de empowerment bij ouders (EMPO Ouders 2.0) en jongeren
Nadere informatieInhoud. Uitstroom naar het vo. Onderwijstypen vo Praktijkonderwijs Vmbo Havo en vwo Overig aanbod vo. bo sbo so. PrO vmbo havo vwo (lwoo)
Onderwijstypen vo 7 december 2016 Inhoud Praktijkonderwijs Vmbo Havo en vwo Overig aanbod vo 2 Uitstroom naar het vo PO bo sbo so VO PrO vmbo havo vwo (lwoo) Kopklas EOA VSO 3 1 Uitstroom naar het vo 6
Nadere informatieOnderwijstypen vo 7 december 2016
Onderwijstypen vo 7 december 2016 Inhoud Praktijkonderwijs Vmbo Havo en vwo Overig aanbod vo 2 Uitstroom naar het vo PO bo sbo so VO PrO vmbo havo vwo (lwoo) Kopklas EOA VSO 3 Uitstroom naar het vo 6 jaar
Nadere informatieInhoud VOORWOORD 11 INLEIDING 13 DEEL 1 HANDLEIDING 15 1 OPBOUW HANDLEIDING 17
5 Inhoud VOORWOORD 11 INLEIDING 13 DEEL 1 HANDLEIDING 15 1 OPBOUW HANDLEIDING 17 2 MEETPRETENTIE 18 2.1 Herkomst opvoedingsinzet 18 2.2 Herkomst opvoedingsbeleving 20 2.3 Herkomst attributies van opvoedingsmoeilijkheden
Nadere informatieVan Kinsbergen college
AANMELDING LWOO Van Kinsbergen college Van Kinsbergen college 3 VOORWOORD In de praktijk blijkt dat de aanmelding voor leerlingen met LWOO (leerweg ondersteunend onderwijs) een lastige materie is. Om de
Nadere informatieDe KLIMAATSCHAAL als reflectie op leraarsgedrag Het pedagogisch klimaat in de klas in beeld
De KLIMAATSCHAAL als reflectie op leraarsgedrag Het pedagogisch klimaat in de klas in beeld Ad Donkers Manchet De Klimaatschaal is een instrument om het pedagogisch klimaat in een klas in kaart te brengen.
Nadere informatie7-10-2013. Emotieherkenning bij CI kinderen en kinderen met ESM
7--3 Sociaal-emotioneel functioneren van kinderen met een auditieve/ communicatieve beperking Emotieherkenning bij kinderen en kinderen met Rosanne van der Zee Meinou de Vries Lizet Ketelaar Rosanne van
Nadere informatieSOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING
SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING We meten op onze school twee keer per jaar het sociaal-emotionele functioneren van onze leerlingen mee. Dat doen we met VISEON van Cito. Viseon staat voor Volg Instrument
Nadere informatieHandleiding Nederlandse Werkwaardentest
Handleiding Nederlandse Werkwaardentest Versie 1.0 (c), mei 2008 Dr Edwin van Thiel Nederlandse werkwaardentest De Nederlandse werkwaardentest is eind 2006 ontwikkeld door 123test via een uitgebreid online
Nadere informatieBasisschooladvies. Oki-doc. (Extra) ondersteuning. Basisschooladviezen in Amsterdam. Een dubbeladvies STAP 1
STAP 1 Basisschooladvies Je krijgt van de basisschool een advies over het soort onderwijs dat bij je past: dat noemen we het basisschooladvies. Sommige leerlingen hebben wat extra ondersteuning op school
Nadere informatieCollege Week 3 Kwaliteit meetinstrumenten; Inleiding SPSS
College Week 3 Kwaliteit meetinstrumenten; Inleiding SPSS Inleiding in de Methoden & Technieken 2013 2014 Hemmo Smit Overzicht van dit college Kwaliteit van een meetinstrument Inleiding SPSS Hiervoor lezen:
Nadere informatieRapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success
Rapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success Leercentrum Nijmegen Oberon, november 2012 1 Inleiding Playing for Success heeft, naast het verhogen van de taal- en rekenprestaties van de
Nadere informatieOperationaliseren van variabelen (abstracte begrippen)
Operationaliseren van variabelen (abstracte begrippen) Tabel 1, schematisch overzicht van abstracte begrippen, variabelen, dimensies, indicatoren en items. (Voorbeeld is ontleend aan de masterscriptie
Nadere informatieJaar 3: Deelrapportage 4. Werkbevlogenheid docenten Montaigne Lyceum, mei 2010
Programmalijn: Expeditie Durven, Delen, Doen: Onderwijs is populair, personeel is trots Jaar 3: Deelrapportage 4 Onderwijsontwikkeling Montaigne Lyceum Werkbevlogenheid docenten Montaigne Lyceum, mei 2010
Nadere informatie6 Psychische problemen
psychische problemen 6 Psychische problemen Gonneke Stevens In onderzoek naar de gezondheid en het welzijn van jongeren is het relevant aandacht te besteden aan psychische problematiek, waarbij vaak een
Nadere informatieBIJLAGE 8: QUALIDEM. Inleiding. Het instrument heeft een eerste toetsing bij 240 mensen met lichte tot zeer ernstige dementie ondergaan.
IJLGE 8: QULIDEM Inleiding et instrument heeft een eerste toetsing bij 4 mensen met lichte tot zeer ernstige dementie ondergaan. Daarmee is een eerste versie van een bruikbaar instrument ontwikkeld. et
Nadere informatieRapportage Normeringsonderzoek SCOL-VO
Rapportage Normeringsonderzoek SCOL-VO Datum CED-Groep, oktober 2007 Afdeling O&O Auteur David Verschoor Project SCOL-VO Normeringsonderzoek SCOL-VO, 2/19 Normeringsonderzoek SCOL-VO, 3/19 Inhoudsopgave
Nadere informatieProtocol Ontwikkelingsperspectief. 1. Inleiding. 2. Wet en regelgeving. 3. Huidig toezicht- en waarderingskader inspectie
Protocol Ontwikkelingsperspectief 1. Inleiding In het ontwikkelingsperspectief (OPP) beschrijft de school de doelen die een leerling kan halen. Het biedt handvatten waarmee de leraar het onderwijs kan
Nadere informatieTECHNISCHE HANDLEIDING BEROEPSKEUZETEST ELEMENTAIRE BEROEPEN SOCIALE WERKPLAATS / LBO
TECHNISCHE HANDLEIDING BEROEPSKEUZETEST ELEMENTAIRE BEROEPEN SOCIALE WERKPLAATS / LBO INHOUDSOPGAVE TESTOVERZICHT Meetpretentie Kenmerken Samenstelling Toepassingsgebied Prijs TESTKENMERKEN Vraag die voor
Nadere informatieObservatielijst peuters. Analyse doelen Jonge kind
Observatielijst peuters Analyse doelen Jonge kind Mei 2016 Verantwoording 2016 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Mits de bron wordt vermeld, is het toegestaan zonder voorafgaande
Nadere informatieTECHNISCHE HANDLEIDING BEROEPSKEUZETEST FUNDAMENTELE BEROEPEN VMBO / MBO-1 / MBO-2
TECHNISCHE HANDLEIDING BEROEPSKEUZETEST FUNDAMENTELE BEROEPEN VMBO / MBO-1 / MBO-2 INHOUDSOPGAVE TESTOVERZICHT Meetpretentie Kenmerken Samenstelling Toepassingsgebied Prijs TESTKENMERKEN Vraag die voor
Nadere informatieVWO (atheneum en gymnasium) HAVO Theoretische leerweg (MAVO) Basisberoepsgerichte leerweg
Datum: 1. Leerling gegevens NAW leerling Voornaam J M Tussenvoegsel + achternaam Postcode/Woonplaats Telefoonnummer thuis mobiel Woont bij beide ouders vader moeder anders nl.: Contactpersoon Geboortedatum
Nadere informatieOnderzoek van Onderwijs
Inleiding Aanleiding Het gaat tegenwoordig zo goed met De Nieuwste School (DNS) dat ze teveel aanmeldingen krijgt van nieuwe leerlingen. De school kan niet uitbreiden op locatie en wil dit liever ook niet
Nadere informatieSamenvatting, conclusies en discussie
Hoofdstuk 6 Samenvatting, conclusies en discussie Inleiding Het doel van het onderzoek is vast te stellen hoe de kinderen (10 14 jaar) met coeliakie functioneren in het dagelijks leven en wat hun kwaliteit
Nadere informatieANALYSE PATIËNTERVARINGEN ELZ HAAKSBERGEN
ANALYSE PATIËNTERVARINGEN ELZ HAAKSBERGEN Dr. C.P. van Linschoten Drs. P. Moorer Definitieve versie 27 oktober 2014 ARGO BV Inhoudsopgave 1. INLEIDING EN VRAAGSTELLING... 3 1.1 Inleiding... 3 1.2 Vraagstelling...
Nadere informatieOnderzoek Passend Onderwijs
Rapportage Onderzoek passend onderwijs In samenwerking met: Algemeen Dagblad Contactpersoon: Ellen van Gaalen Utrecht, augustus 2015 DUO Onderwijsonderzoek drs. Liesbeth van der Woud drs. Tanya Beliaeva
Nadere informatieInformatieavond Voortgezet onderwijs
Informatieavond Voortgezet onderwijs Welkom Hoe zit het voortgezet onderwijs in elkaar? De verschillende richtingen nader bekeken. Extra zorg binnen het VO (vmbo) Speciale brugklassen/leerwegen Hoe komt
Nadere informatieTECHNISCHE HANDLEIDING IQ TEST
TECHNISCHE HANDLEIDING IQ TEST 12 December 2011 INHOUDSOPGAVE TESTOVERZICHT Meetpretentie Theoretische achtergrond Kenmerken Samenstelling Toepassingsgebied Voorbeelditems TESTKENMERKEN Vraag die voor
Nadere informatieONDERSTEUNINGSPROFIEL CSG HET NOORDIK VESTIGING VROOMSHOOP
STAFBUREAU ONDERSTEUNINGSPROFIEL CSG HET NOORDIK VESTIGING VROOMSHOOP Kenmerk: SB/SGI/KCH/2018000449 Door het bestuur vastgesteld na een positief advies van de MR d.d. 2018-07-02 1. Inleiding In dit ondersteuningsprofiel
Nadere informatieUitwerking berekening prestatieanalyse (voortgezet) speciaal onderwijs 2017
Uitwerking berekening prestatieanalyse (voortgezet) speciaal onderwijs 2017 INHOUD 1. Inleiding... 1 2. Data... 1 3. Uitgangspunten bij de prestatieanalyse... 1 3.1 Bepaling van groepen binnen het so en
Nadere informatieHet meetinstrument heeft betrekking op de volgende categorieën Lichaamsregio Hoofd / hals Overige, ongespecificeerd
Uitgebreide toelichting van het meetinstrument ComVoor Voorlopers in communicatie 31 oktober 2011 Review M. Jungen Invoer: E. van Engelen 1 Algemene gegevens Het meetinstrument heeft betrekking op de volgende
Nadere informatieOnderwijskundig Rapport
2017-2018 Onderwijskundig Rapport Advies & Inlichtingenformulier voor het Voortgezet Onderwijs Naam Leerling: Woonplaats: 1 1. Leerling- en schoolgegevens Achternaam leerling Tussenvoegsel Roepnaam Geboortedatum
Nadere informatieVERSLAG RESULTATEN SCHALEN VRAGENLIJST LEERBIOGRAFIE JOHAN DE WITT COLLEGE
VERSLAG RESULTATEN SCHALEN VRAGENLIJST LEERBIOGRAFIE JOHAN DE WITT COLLEGE Meting juli 2010, schooljaar 2009-2010 CONCEPT Augustus 2010 Yolande Emmelot 1 INLEIDING 3 RESULTATEN UIT HET VRAGENLIJSTONDERZOEK
Nadere informatieOnderzoek Passend Onderwijs
Rapportage Onderzoek passend onderwijs Utrecht, juni 2016 DUO Onderwijsonderzoek drs. Vincent van Grinsven drs. Liesbeth van der Woud Postbus 681 3500 AR Utrecht telefoon: 0302631080 e-mail: info@duo-onderwijsonderzoek.nl
Nadere informatieRecht op geletterd(heid)!
Recht op geletterd(heid)! Basisvaardigheden Taal in het voortgezet onderwijs in Nederland Jan Rijkers voorzitter Centrale Directie Het Hooghuis scholengroep voortgezet onderwijs, Oss, NL CTO, Met recht
Nadere informatieSCOL Sociale Competentie Observatielijst. Analyse doelen Jonge kind
SCOL Sociale Competentie Observatielijst Analyse doelen Jonge kind Maart 2013 Verantwoording 2013 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Mits de bron wordt vermeld, is het toegestaan
Nadere informatieCultuursurvey. Betrouwbaarheidsonderzoek voor Stichting LeerKRACHT. Maaike Ketelaars Ton Klein
Cultuursurvey Betrouwbaarheidsonderzoek voor Stichting LeerKRACHT Maaike Ketelaars Ton Klein Inhoudsopgave 1 Inleiding... 5 2 Eerste voorstel voor de aanpassing van de vragenlijst... 7 2.1 Oorspronkelijke
Nadere informatieAlvast bedankt voor het invullen!
Deze vragenlijst gaat over jongeren die steun of hulp geven aan een familielid. Wij zijn erg benieuwd hoeveel jongeren er binnen onze school steun of hulp geven en hoe zij dit ervaren. De vragenlijst is
Nadere informatieCapellenborg. Aanmelding. leerling met een didactische achterstand. (voorheen LWOO)
Capellenborg Aanmelding leerling met een didactische achterstand (voorheen LWOO) 2016-2017 Inhoud Bladzijde Voorwoord 2 Inleiding Zorgarrangement De situatie op de Capellenborg De procedure van aanmelding
Nadere informatieDe Nederlandse doelgroep van mensen met een LVB 14-12-2011. Van Basisvragenlijst LVB naar LVB-screeningsinstrument (screener LVB)
Zwakzinnigheid (DSM-IV-TR) Code Omschrijving IQ-range Van Basisvragenlijst LVB naar LVB-screeningsinstrument (screener LVB) Xavier Moonen Orthopedagoog/GZ-Psycholoog Onderzoeker Universiteit van Amsterdam
Nadere informatieUITWERKING BEREKENING PRESTATIEANALYSE SECTOR SPECIAAL ONDERWIJS 2016
UITWERKING BEREKENING PRESTATIEANALYSE SECTOR SPECIAAL ONDERWIJS 2016 INHOUD 1 Inleiding 3 2 Data 4 3 Uitgangspunten bij de prestatieanalyse 5 3.1 Bepaling van groepen binnen het so en vso 5 3.2 Scores
Nadere informatieCOOL Speciaal Cohortonderzoek onderwijsloopbanen in speciaal (basis)onderwijs in 2010/11. Kohnstamm Instituut/ITS September 2012
COOL Speciaal Cohortonderzoek onderwijsloopbanen in speciaal (basis)onderwijs in 2010/11 Kohnstamm Instituut/ITS September 2012 Achtergrond Passend onderwijs: prestaties en loopbanen van zorgleerlingen,
Nadere informatiePlaatsingswijzer. Versie 2 051114 mjp 1
Plaatsingswijzer De plaatsingswijzer is een instrument dat een school voor voortgezet onderwijs in de regio hanteert om te komen tot een plaatsingsbesluit. Dit instrument wordt in 2015 voor het eerst experimenteel
Nadere informatieEEN NIEUW BEGIN OP EEN SPECIALE SCHOOL
speciaal onderwijs speciaal onderwijs EEN NIEUW BEGIN OP EEN SPECIALE SCHOOL Speciaal Onderwijs Entréa Een nieuw begin op een speciale school De meeste kinderen beginnen hun schoolcarrière op de basisschool.
Nadere informatie1. Gegeven zijn de itemsores van 8 personen op een test van 3 items
1. Gegeven zijn de itemsores van 8 personen op een test van 3 items item Persoon 1 2 3 1 1 0 0 2 1 1 0 3 1 0 0 4 0 1 1 5 1 0 1 6 1 1 1 7 0 0 0 8 1 1 0 Er geldt: (a) de p-waarden van item 1 en item 2 zijn
Nadere informatieUitwerking berekening Risicomodel sector SO 2014
Uitwerking berekening Risicomodel sector SO 2014 INHOUD 1. Inleiding... 1 2. Data... 1 3. Uitgangspunten bij het risicomodel... 1 3.1 Bepaling van groepen binnen het so en vso... 1 3.2 Scores op de indicatoren...
Nadere informatieOndersteuningsprofiel
Ondersteuningsprofiel 2016-2017 Algemeen Inleiding Onze school maakt deel uit van het samenwerkingsverband VO 20.02. Samen met alle scholen voor voortgezet (speciaal) onderwijs in de gemeenten zorgen we
Nadere informatieEmotieweb: van data naar praktijk
Emotieweb: van data naar praktijk Meinou de Vries Meinou de Vries Karin Wiefferink Marjolein Meester Rosanne van der Zee Sigrid Kok Carolien Rieffe Lizet Ketelaar Evelien Broekhof Paul Oosterveld Ivet
Nadere informatieEen onderzoek naar visuele en verbale denkvoorkeuren en vaardigheden bij leerlingen van groep 6 en 7
Beelddenken: Een onderzoek naar visuele en verbale denkvoorkeuren en vaardigheden bij leerlingen van groep 6 en 7 Een samenvatting van het wetenschappelijk onderzoek naar beelddenken Inhoudsopgave Inleiding
Nadere informatieNIO & 10 jaar aanvullend intelligentieonderzoek. Dr. H. van Dijk
NIO & 10 jaar aanvullend intelligentieonderzoek Dr. H. van Dijk Voorwoord Het verschijnen van de gehernormeerde NIO in 2018 is een goede gelegenheid om aanvullend onderzoek over de NIO dat in de laatste
Nadere informatieA c. Dutch Summary 257
Samenvatting 256 Samenvatting Dit proefschrift beschrijft de resultaten van twee longitudinale en een cross-sectioneel onderzoek. Het eerste longitudinale onderzoek betrof de ontwikkeling van probleemgedrag
Nadere informatieHANDREIKING EVIDENT EN KENNELIJK STABIELE KINDKEMERKEN Algemene uitgangspunten
HANDREIKING EVIDENT EN KENNELIJK STABIELE KINDKEMERKEN Algemene uitgangspunten Het vaststellen van een stoornis bii (her-)indicatie. De toegang tot het speciaal onderwijs of leerlinggebonden financiering
Nadere informatieONDERSTEUNINGSPROFIEL CSG HET NOORDIK VESTIGING VRIEZENVEEN
STAFBUREAU ONDERSTEUNINGSPROFIEL CSG HET NOORDIK VESTIGING VRIEZENVEEN Kenmerk: SB/SGI/KCH/2018000449 Door het bestuur vastgesteld na een positief advies van de MR d.d. 2018-07-02 1. Inleiding In dit ondersteuningsprofiel
Nadere informatieProcedure schooladvies
Procedure schooladvies Doel van de procedure: Leerkrachten, ouders en leerlingen hebben zorgvuldige en uitgebreide informatie over het traject dat gevolgd wordt op basisschool Ondersteboven om tot een
Nadere informatieOnderzoek naar het cluster 4 onderwijs: kinderen en hulpverlening. Drs. R. Stoutjesdijk & Prof. Dr. E.M. Scholte M.m.v. drs. H.
Onderzoek naar het cluster 4 onderwijs: kinderen en hulpverlening Drs. R. Stoutjesdijk & Prof. Dr. E.M. Scholte M.m.v. drs. H. Leloux-Opmeer Voorwoord Inhoudsopgave Een tijd geleden hebben Stichting Horizon
Nadere informatieVragen oefententamen Psychometrie
Vragen oefententamen Psychometrie 1. Hoe wordt betrouwbaarheid in de klassieke testtheorie gedefinieerd? a) De variantie van de error scores gedeeld door die van de geobserveerde scores. b) De variantie
Nadere informatieVerantwoording. ZIEN! als monitor voor sociale veiligheid op school. 6 juni 2017
Verantwoording ZIEN! als monitor voor sociale veiligheid op school 6 juni 2017 2 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Wet Veiligheid op school... 3 Toezicht inspectie op de zorgplicht... 3 Definities... 3 Betrouwbaarheid
Nadere informatieONDERSTEUNINGSPROFIEL MONTESSORI LYCEUM staat aangegeven:
ONDERSTEUNINGSPROFIEL MONTESSORI LYCEUM 2016-2017 INLEIDING Onze school maakt deel uit van het samenwerkingsverband VO 20.01. Samen met alle scholen voor voortgezet (speciaal) onderwijs in de gemeenten
Nadere informatieBEPERKING ONDERWIJSPARTICIPATIE
BEPERKING ONDERWIJSPARTICIPATIE GOOD PRACTICES De onderbouwing van de beperking van de onderwijsparticipatie blijkt uit het VO Aanmeldformulier Amsterdam 2009-2010, niet ouder dan een half jaar, plus diagnostische
Nadere informatieStarterscursus po. BOVO procedure deel 2 Start
Starterscursus po BOVO procedure deel 2 Start 14 oktober 2015 Inhoud BOVO tijdpad jan-jul Onderwijstypen vo Aanmeldprocedure vo Toelating vo In contact met het vo Tijdpad 2015-2016 Speciale doelgroepen
Nadere informatieAdviseer het Van Lodenstein College als ouders van harte achter de identiteit van deze school staan.
Advies voortgezet onderwijs Wegwijzer bij het opstellen van het advies van de groepsleerkracht bij de overgang van leerlingen van de basisschool naar voortgezet onderwijs Doel van de wegwijzer Ouders en
Nadere informatieSchool Ondersteunings Profiel
School Ondersteunings Profiel Pastoor Tijssenstraat 18A 5971VW Grubbenvorst Postbus 8516 5970 AA Grubbenvorst website email locatie Inleiding Vastgelegd is dat het School Ondersteuningsprofiel (verder
Nadere informatieSCHOOLFEEDBACKRAPPORT ONDERZOEK WELBEVINDEN Bevraging van de leerlingen van het lager onderwijs
SCHOOLFEEDBACKRAPPORT ONDERZOEK WELBEVINDEN Bevraging van de leerlingen van het lager onderwijs Aan de directeur, de leerkrachten en de leerlingen van het vierde, vijfde en zesde leerjaar van school 1
Nadere informatieToelating. tot het leerwegondersteunend- en praktijkonderwijs
Toelating tot het leerwegondersteunend- en praktijkonderwijs Waarom deze brochure? Het Samenwerkingsverband VO-VSO Nijmegen e.o. wil u door middel van deze brochure informatie geven over de toelating tot
Nadere informatieUitwerking berekening Risicomodel sector SO 2015
Uitwerking berekening Risicomodel sector SO 2015 INHOUD 1. Inleiding... 1 2. Data... 1 3. Uitgangspunten bij het risicomodel... 1 3.1 Bepaling van groepen binnen het so en vso... 1 3.2 Scores op de indicatoren...
Nadere informatieStappenplan schoolverlaters (welke kinderen komen in aanmerking voor de NIO?) afname laatste week september, eerste week oktober 2012
Stappenplan schoolverlaters (welke kinderen komen in aanmerking voor de NIO?) afname laatste week september, eerste week oktober 2012 Voor de leerkrachten van groep 7 en 8 moet duidelijk zijn aan welke
Nadere informatieCorrelatie = statistische samenhang Meest gebruikt = Spearman s rang correlatie Ordinaal geschaalde variabelen -1 <= r s <= +1 waarbij:
Correlatie analyse Correlatie = statistische samenhang Meest gebruikt = Spearman s rang correlatie Ordinaal geschaalde variabelen -1
Nadere informatieToelichting ouders Adviesbeleid VO groep 8
Toelichting ouders Adviesbeleid VO groep 8 2018-2019 In groep 8 zullen de leerlingen een advies ontvangen voor het voortgezet vervolgonderwijs. Het advies is gebaseerd op de leerprestaties, de aanleg,
Nadere informatieLeerwegondersteunend onderwijs (LWOO) Praktijkonderwijs (PrO) Wat zijn de criteria voor Praktijkonderwijs en Leerwegondersteunend onderwijs?
Procedures - Plaatsing LWOO en praktijkonderwijs Leerwegondersteunend onderwijs (LWOO) is bedoeld voor leerlingen die op zichzelf wel een diploma in een van de leerwegen van het VMBO kunnen halen, maar
Nadere informatieSchoolportret samenwerkingsverband Roermond. vo- docenten over Passend onderwijs (vmbo tot en met gymnasium)
Schoolportret samenwerkingsverband Roermond vo- docenten over Passend onderwijs (vmbo tot en met gymnasium) Schoolportret samenwerkingsverband Roermond vo- docenten over Passend onderwijs (vmbo tot en
Nadere informatieVastgesteld op [ ] Advies DR [ (1 e bespreking] Looptijd Schoolondersteuningsprofiel versie 1.2
Vastgesteld op [30-08-2016] Advies DR [15-12-2016 (1 e bespreking] Looptijd 2016-2020 Schoolondersteuningsprofiel versie 1.2 Schoolondersteuningsprofiel Wat is een schoolondersteuningsprofiel? Een school
Nadere informatieteam De gelukkige groep
pedagogisch klimaat... sociaal-emotionele ontwikkeling team Aandacht voor sociaal-emotioneel functioneren De gelukkige groep Op school en in uw groep speelt veel meer dan alleen het schoolse leren. Het
Nadere informatieOnderzoeksrapport. Hou vol! Geen alcohol. Een alcohol preventieprogramma gericht op basisschool leerlingen en hun moeders.
Onderzoeksrapport Hou vol! Geen alcohol Een alcohol preventieprogramma gericht op basisschool leerlingen en hun moeders. Suzanne Mares, MSc Dr. Anna Lichtwarck-Aschoff Prof. Dr. Rutger Engels Inleiding
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Het aantal eerste en tweede generatie immigranten in Nederland is hoger dan ooit tevoren. Momenteel wonen er 3,2 miljoen immigranten in Nederland, dat is 19.7% van de totale
Nadere informatieWijzigingen opbrengstbeoordeling in het primair onderwijs Februari 2011
Wijzigingen opbrengstbeoordeling in het primair onderwijs Februari 2011 De Inspectie van het Onderwijs voert vier wijzigingen door ten aanzien van de opbrengstbeoordeling in het primair onderwijs. De wijzigingen
Nadere informatieSchoolverlatersprocedure
Schoolverlatersprocedure 25 augustus 2015 Oecumenische speciale basisschool De Wissel Welke adviezen? Welke scholen? Toelating Toetsen Procedure Open dagen Aanmelding Hoe verder? Overzicht ADVIEZEN Praktijkonderwijs;
Nadere informatieWelke vragenlijst voor mijn onderzoek?
Welke vragenlijst voor mijn onderzoek? NHG wetenschapsdag 2010 Caroline Terwee Kenniscentrum Meetinstrumenten VUmc Afdeling Epidemiologie en Biostatistiek VU medisch centrum Inhoud 1. Presentatie 2. Kritisch
Nadere informatiehoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5
SAMENVATTING 117 Pas kortgeleden is aangetoond dat ADHD niet uitdooft, maar ook bij ouderen voorkomt en nadelige gevolgen kan hebben voor de patiënt en zijn omgeving. Er is echter weinig bekend over de
Nadere informatieSchoolverlaters traject
Schoolverlaters traject 2014-2015 Traject naar het Voortgezet Onderwijs Unit 6 September December 2014 - Kennismakingsavond - September t/m februari 2015; huisbezoeken - informatieavond Schoolverlaterstraject
Nadere informatieStarterscursus po. BOVO procedure deel 2 Op weg
Starterscursus po BOVO procedure deel 2 Op weg 14 oktober 2015 Inhoud BOVO tijdpad jan-jul Onderwijstypen vo Aanmeldprocedure vo Toelating vo Heroverweging n.a.v. eindtoets Tijdpad 2015-2016 Speciale doelgroepen
Nadere informatie3 Werkwijze Voordat een CQI meetinstrument mag worden ingezet voor reguliere metingen moet het meetinstrument in twee fases getest worden.
Procedure Psychometrische en discriminerend vermogen testfase Versie: 1.0 Datum: 01-04-2014 Code: PRO 04 Eigenaar: 1 Inleiding De richtlijnen en aanbevelingen voor de test naar de psychometrische en onderscheidende
Nadere informatieOverstap van basisonderwijs naar voortgezet onderwijs. Rotterdamse plaatsingswijzer Schooljaar 2014-2015
Overstap van basisonderwijs naar voortgezet onderwijs Rotterdamse plaatsingswijzer Schooljaar 2014-2015 Fokor Vereniging samenwerkende schoolbesturen voor primair en voorgezet onderwijs. (Gemeente Rotterdam)
Nadere informatieProjectplan overzicht (deel 1)
Projectplan overzicht (deel 1) Naam umc Projectleider + email Titel activiteit Programmathema Werkplaats Draagt bij aan de volgende deliverables -zie programma- Algemeen VUmc Koen Neijenhuijs; k.i.neijenhuijs@vu.nl
Nadere informatieGEEN LWOO MAAR PRO SHOW
GEEN LWOO MAAR PRO SHOW Wat is opting out? Agenda Wat betekent opting out voor leerlingen die vanaf schooljaar 2019-2020 starten in het voortgezet onderwijs? De gevolgen voor de testprocedure bij een vmbo-schooladvies
Nadere informatieVragenlijst voor Inventarisatie van Sociaal gedrag van Kinderen (VISK)
Instrument Vragenlijst voor Inventarisatie van Sociaal gedrag van Kinderen (VISK) De VISK is ontwikkeld om sociaal probleemgedrag van kinderen met (mildere) varianten van pervasieve ontwikkelingsstoornissen
Nadere informatieInformatie-avond vo. - Welkom
Informatie-avond vo - Welkom - Programma: Wat gaat er gebeuren? Als er gekozen is Wat doet het Spectrum? Wat doen de ouders? Wat doen de leerlingen? Structuur van het onderwijs VMBO HAVO en VWO Periodes
Nadere informatieFinQ Monitor van financieel bewustzijn en financiële vaardigheden van Nederlanders. Auteurs Jorn Lingsma Lisa Jager
FinQ 2018 Monitor van financieel bewustzijn en financiële vaardigheden van Nederlanders Auteurs Jorn Lingsma Lisa Jager 14-1-2019 Projectnummer B3433 Achtergrond van de FinQ monitor Nederlanders in staat
Nadere informatieProcedure schooladvies VO Basisschool St. Dionysius
Procedure schooladvies VO Basisschool St. Dionysius 2016-2017 Inhoudsopgave - Procedure schooladvies VO basisschool St. Dionysius 1. Doel van de procedure... 2 2. Hoe komt het schooladvies tot stand?...
Nadere informatieONDERSTEUNINGSPROFIEL MONTESSORI LYCEUM 2016-2017. www.passendonderwijsgroningen.nl staat aangegeven:
ONDERSTEUNINGSPROFIEL MONTESSORI LYCEUM 2016-2017 INLEIDING Onze school maakt deel uit van het samenwerkingsverband VO 20.01. Samen met alle scholen voor voortgezet (speciaal) onderwijs in de gemeenten
Nadere informatieEerste contactpersoon Dr. Jos van Loon Manager Arduin / onderzoeker en prof. aan de Vakgroep Orthopedagogiek Gent
Checklist Contactgegevens Onderstaand vult u de contactgegevens in van de eerste én tweede contactpersoon voor wanneer er vragen zijn over het instrument(en), de aangeleverde documentatie of anderszins.
Nadere informatieEen Positieve Klas resultaten Duhamel College Den Bosch
Een Positieve Klas resultaten Duhamel College Den Bosch Mentoren van Duhamel College Den Bosch (vmbo) hebben het programma Een Positieve Klas in het schooljaar 2011-2012 uitgevoerd met eerste en tweede
Nadere informatiePijn-Coping-Inventarisatielijst (PCI) Kraaimaat, Bakker & Evers (1997)
Pijn-Coping-Inventarisatielijst (PCI) Kraaimaat, Bakker & Evers (1997) Achtergrond In de literatuur over (chronische)pijn wordt veel aandacht besteed aan de invloed van pijncoping strategieën op pijn.
Nadere informatiePsychometrie Nederlandse persoonlijkheidstest
Psychometrie Nederlandse persoonlijkheidstest Versie 1.0 (c) Mei 2008, Dr Edwin van Thiel Copyright 123test alle rechten voorbehouden info@123test.nl 1 Over de Nederlandse persoonlijkheidstest Dit document
Nadere informatieOp weg naar het voortgezet onderwijs
Het Openbaar Onderwijs Lingewaal presenteert Op weg naar het voortgezet onderwijs In samenwerking met : Gymnasium Camphusianum, Merewade College, Wellant College & Heerenlanden College Opening PROGRAMMA
Nadere informatie