Naar een betrouwbare en

Transcriptie

1 Naar een betrouwbare en voorspelbare bereikbaarheid Wat betekent de Nota Mobiliteit voor u? abcdefgh

2 Anders omgaan met mobiliteit Het motto van de nieuwe Nota Mobiliteit is: sneller, schoner en veiliger van deur tot deur. In 2020 arriveert 95% van de reizigers op de verwachte tijd op de plaats van bestemming en staan we 40% minder in de file dan in U weet dan waar u aan toe bent als u met de auto of het openbaar vervoer reist. Sneller betekent niet dat uw leefomgeving daaronder moet lijden. Integendeel, de luchtverontreiniging wordt flink teruggedrongen. De uitstoot van fijn stof en stikstof (NOx) daalt met ongeveer 40% en u heeft minder last van lawaai. En sneller gaat ook goed samen met minder verkeersslachtoffers. Nederland is al een van de meest verkeersveilige landen ter wereld, maar het kan en moet nog veel veiliger worden. In 2020 ligt het aantal verkeersdoden nog eens 300 lager dan in het topjaar Toen vielen er 881 slachtoffers, in 2020 mogen dat er maximaal 580 zijn. Want elke verkeersdode is en blijft er één te veel. Heel lang was de strekking van het overheidsbeleid: mobiliteit is een probleem. Als u de deur uit moet, neem dan de fiets, bus of trein. Daarna kwam de fase waarin mobiliteit mocht. Het huidige kabinet gaat uit van het standpunt dat mobiliteit moet. Mobiliteit zowel van personen als van goederen is een absolute voorwaarde om de samenleving en de economie te laten draaien. De vraag is nu hoe diezelfde overheid de groeiende reizigersstromen en goederenstromen zo goed mogelijk kan organiseren. Lag die verantwoordelijkheid van oudsher vooral bij het rijk, nu nemen de verschillende overheden een deel van het beleid en de uitvoering daarvan voor hun rekening. Het rijk houdt zich bezig met mobiliteitsvraagstukken op landelijk niveau, de provincies en de gemeenten op regionaal of lokaal niveau. Bedrijven worden nauw betrokken bij de beslissingen die gevolgen hebben voor hun bedrijfsvoering. En wat verwacht de overheid dan van u, als automobilist of OV-reiziger? Het antwoord is: dat u bewust kiest. De overheid zorgt er voor dat u zo soepel mogelijk van A naar B kunt reizen. Wij bieden u een aantal alternatieven, u maakt daaruit de keuze die het beste aansluit bij uw wensen. Sneller, schoner en veiliger van deur tot deur: de ambities die uit deze Nota Mobiliteit spreken zijn groot. Om deze ambities werkelijkheid te laten worden, zijn ingrijpende innovaties nodig. Vernieuwingen zoals ooit ZOAB, waarvan de toepassing in de wegenbouw een geweldige sprong voorwaarts was. In de toekomst zien we bijvoorbeeld zero emission cars, auto s die volkomen schoon zijn. Kortom, innovatie is hét middel om Nederland op termijn bereikbaar, veilig en leefbaar te houden. Naar een betrouwbare en voorspelbare bereikbaarheid

3 De Nota Mobiliteit is het nationale verkeers- en vervoersplan dat doelen en kaders voor het verkeers- en vervoersbeleid voor de middellange termijn (tot 2010) en lange termijn (tot 2020) beschrijft. De nota heeft een geldigheidsduur van vijftien jaar. Alle overheden het rijk, provincies, gemeenten en waterschappen ontwikkelen in gezamenlijk overleg de koers van het verkeers- en vervoersbeleid. De Nota Mobiliteit bevat maatregelen voor een sterke economie, een veilige samenleving, een goed leefmilieu en een aantrekkelijk Nederland. Leeswijzer Om u behulpzaam te zijn, is de informatie in deze brochure uitgesplitst naar verschillende manieren van vervoer: auto, openbaar vervoer en fiets. Daarnaast bevat deze brochure achtergrondinformatie over de vier beleidsuitgangspunten voor het ontwikkelen van maatregelen voor een goede bereikbaarheid, een sterke economie, meer veiligheid en een schoon milieu. Overigens gaat de Nota Mobiliteit ook in op goederenvervoer. Deze brochure besteedt daar slechts beperkt aandacht aan. 3

4 U bent automobilist Haalt u die afspraak van 9 uur wel? Op maandag staat u een kwartier in de file, de volgende dag ineens een uur. U weet niet hoe laat u op uw werk bent en dat veroorzaakt de nodige stress. Nog vroeger vertrekken lijkt de enige oplossing. Maar hoe laat is nog eerder? En kom ik dan niet juist veel te vroeg aan? Als u exact wist hoe laat u aan zou komen dan maakt een beetje file niet meer zoveel uit. Dat is precies het punt waar de overheid de komende jaren aan gaat werken. Wij gaan het verkeer zo regelen dat u weet hoe laat u van huis moet gaan om op tijd aan te komen. Ook komen er meer Park&Rideplaatsen, zodat u gemakkelijker een deel van de reis per openbaar vervoer kunt maken. Wegwerken onderhoudsachterstand Achterstallig onderhoud kan veel files en onveilige situaties veroorzaken. In het verleden is er te weinig budget gereserveerd voor het onderhoud van de wegen. De achterstand van jaren moet nu ingelopen worden om te voorkomen dat de files alleen maar langer worden en er meer ongelukken gebeuren. Tot 2008 krijgt daarom dertienhonderd kilometer rijksweg een nieuwe laag asfalt. Bij nieuwe wegenprojecten wordt in de toekomst automatisch een onderhoudsbudget gereserveerd. Zo wordt de kwaliteit van het wegennet tijdig en structureel op peil gehouden. Daarbij stemmen de wegbeheerders de planning van het onderhoud beter op elkaar af om de hinder voor de weggebruiker zoveel mogelijk te beperken. Wegen aanleggen en uitbreiden Behalve aan het wegwerken van achterstallig onderhoud, zal er flink gebouwd en verbreed worden, met name op de belangrijkste knelpunten. De prioriteit ligt dus bij de hoofdverbindingsassen, omdat die de grote woon- en werkgebieden met elkaar en met de economische centra in het buitenland verbinden. Daarmee zijn ze extra belangrijk voor de economische bereikbaarheid van Nederland. 4 Naar een betrouwbare en voorspelbare bereikbaarheid

5 5

6 Aanpak fileknelpunten MIT en ZSM-programma s Geleiden van verkeersstromen Als automobilist of vrachtwagenchauffeur wilt u weten hoe lang u onderweg bent. De zorg dat u tijdig op uw plaats van bestemming komt, is een zaak van het rijk, de provincies en de gemeenten. Die moeten er voor zorgen dat het wegennet als één samenhangend geheel functioneert. Bij wegwerkzaamheden wordt u tijdig op de hoogte gebracht. De eerste ervaringen die overheid en bedrijfsleven met een dergelijke werkwijze rondom de opknapbeurt aan de A10- West in Amsterdam hebben opgedaan, waren zeer succesvol. Kilometerslange files werden voorkomen doordat weggebruikers gebruik konden maken van alternatieve routes, thuis werkten, of kozen voor openbaar vervoer. Daarnaast is het belangrijk dat de binnensteden bereikbaar blijven en bevoorraad kunnen worden. Daar wordt het geld verdiend en zijn de problemen het grootst. Ook hier zullen gemeenten en bedrijven om tafel gaan zitten om tot de beste oplossing voor alle partijen te komen. Legenda Hoofdwegen MIT Categorie 0 MIT Categorie I Spoedwet ZSM I enda ZSM II Hoofdwegen MIT Categorie 0 MIT Categorie I Spoedwet ZSM I ZSM II Naar een betrouwbare en voorspelbare bereikbaarheid MIT categorie 0 staat voor projecten, waarvoor een uitvoeringsbesluit is genomen (financiering is rond). MIT categorie 1 voor projecten met zicht op financiële middelen, waarvan de start is voorzien in de periode tot en met Bij Spoedwetprojecten ZSM I gaat het om spitsstroken, plusstroken en bufferstroken. ZSM II is een vervolg op ZSM I en daarbij gaat het ook om het vergroten van capaciteit van knooppunten en aansluitingen.

7 Betalen voor weggebruik Mobiliteit is essentieel voor de groei van onze economie. Tegelijkertijd wordt deze groei belemmerd door alsmaar groeiende files. De verwachting is dat het wegverkeer tot 2020 ten opzichte van 2000 met ruim 40% zal groeien. Het wegennet kan die extra drukte niet aan, zelfs niet met alle onderhouds- en bouwplannen die op de rol staan. Zonder de nodige maatregelen neemt de onvoorspelbaarheid van uw reistijd toe. Invoering van een systeem van beprijzen is onvermijdelijk om de toenemende verstopping van het wegennet het hoofd te kunnen bieden. Binnenkort wordt een aantal file-hotspots versneld aangepakt. Dat kan omdat u meebetaalt aan deze versnelling. Het geïnde geld gaat niet naar de schatkist, maar komt direct ten goede aan het opheffen van het knelpunt. Eerst komt de verbetering, daarna gaat u betalen. Dus u betaalt pas als u door kunt rijden. U betaalt deze versnellingsprijs tijdelijk: als het project betaald is, stopt de versnellingsprijs. De versnellingsprijs is de opstap naar de landelijke kilometerprijs. Het is eerlijker dat een weggebruiker betaalt voor het gebruik van een weg in plaats van voor het bezit van een auto. Afhankelijk van het aantal gereden kilometers, de tijd, de plaats en het soort auto betaalt u meer of minder. De motorrijtuigenbelasting verdwijnt en de belasting op de aanschaf van een auto wordt lager. Het totale bedrag dat de automobilisten samen opbrengen, verandert niet. Maar een vertegenwoordiger die dieselt in de spits op de ringweg Amsterdam betaalt straks meer dan iemand die in Groningen buiten de spits met een schone auto naar zijn werk gaat. Op dit moment zijn de kosten voor de invoering en inning van een Middelburg kilometerprijs echter nog veel te hoog. Met name de techniek is nog erg duur. We zetten alles op alles om deze kosten zo snel mogelijk terug te brengen naar een aanvaardbaar niveau. De verwachting is dat dit nog een aantal jaren zal duren. Brugge Knelpunten in 2020 Den Haag Den Helder Alkmaar Haarlem Leiden Antwerpen Utrecht Rotterdam Dordrecht Breda Harlingen Lelystad Amsterdam Almere Amersfoort Den Bosch Tilburg Eindhoven Leeuwarden Zwolle Apeldoorn Arnhem Nijmegen Assen Emden Groningen Emmen Rheine Hengelo Enschede Dortmund Duisburg Düsseldorf Gent Brussel Maastricht Luik Aken Keulen Zonder Nota Mobiliteit nemen de knelpunten in 2020 flink toe. Met de maatregelen uit de Nota Mobiliteit worden deze knelpunten op de wegen opgelost. Legenda knelpunt opgelost knelpunt geen knelpunt

8 U bent OV-reiziger Als u gebruik maakt van het openbaar vervoer, wilt u graag dat bus, tram, metro en trein goed op elkaar aansluiten. Het is vervelend als een bus niet even wacht op een verlate trein. Dat gaat veranderen. Daarbij komt dat het verkeer rond en in de steden nog steeds toeneemt. Iedereen moet kunnen deelnemen aan het maatschappelijk verkeer en openbaar vervoer is dan vaak het aangewezen vervoermiddel, zeker in drukke stedelijke gebieden. De overheid zorgt voor betrouwbaar, veilig en comfortabel openbaar vervoer van deur tot deur in het hele land. 8 Naar een betrouwbare en voorspelbare bereikbaarheid

9 Een beter OV Voor de bereikbaarheid van kantoren, industrieterreinen en voorzieningen als ziekenhuizen of het gemeentehuis, is openbaar vervoer nu en in de toekomst voor veel mensen het aangewezen vervoermiddel. Zowel in de stad als op het platteland. Centraal staat dat u een betrouwbare reistijd wordt geboden van A naar B, ongeacht het aantal overstappunten en ongeacht wie daarvoor verantwoordelijk is. Openbaar vervoer in landelijke gebieden en op stille tijden in stedelijke gebieden is beter te organiseren door maatwerk te leveren zoals de belbus of de regiotaxi. Gebruik van de trein Soepel overstappen Als u gebruik maakt van verschillende vervoersvormen, moet u simpel en snel kunnen overstappen. Om de overstap zo goed mogelijk te organiseren, stemmen de verschillende aanbieders van openbaar vervoer hun dienstregelingen op elkaar af en worden contacten tussen bestuurders van voertuigen mogelijk. Als een trein vertraagd is, wacht de streekbus, zodat u alsnog mee kunt. De dienstregeling van het spoor dient als vertrekpunt voor aansluitend regionaal vervoer. Op veel plaatsen gebeurt dit al, maar we gaan het verder verbeteren. Betrouwbare treinreis Dagelijks maken een miljoen reizigers gebruik van de trein en naar verwachting gaat het aantal reizigerskilometers tot 2020 nog flink groeien, zeker in de spits in de Randstad. Voor de korte termijn trekt de regering veel geld uit om achterstallig onderhoud aan het spoor in te lopen. De inschatting is dat negen van de tien treinen in 2010 op tijd zal rijden. Na 2012 zal de overheid nog meer geld reserveren voor onderhoud en vervangingen om het groeiende aantal reizigers op een veilige en adequate manier te kunnen vervoeren. De drukste spoorlijnen krijgen prioriteit, omdat die ook van belang zijn voor de planning van woningbouw en bedrijventerreinen. Invoering van de OV-chipkaart De OV-chipkaart is een nieuwe, gemakkelijke manier van betalen. Met één kaart krijgt u straks toegang tot het hele openbaar vervoer: trein, bus, tram en metro. De kaart bevat een chip met een saldo in euro s en kan op alle vervoersmiddelen gebruikt worden. U hoeft niet meer na te denken over zones: de OV-chipkaart rekent automatisch het juiste bedrag af en u betaalt niet meer per zone maar voor de werkelijke reisafstand. Dat is natuurlijk wel zo eerlijk. Aantal treinreizigers per gemiddelde werkdag in 2002 (2 richtingen samen). Aandeel openbaar vervoer G4 Stedelijk Platteland Gebruik van het openbaar vervoer in vergelijking met auto en fiets in de 4 grote steden, stedelijk gebied en platteland. 9

10 U bent fietser De fiets is op afstanden tot vijf kilometer het meest gebruikte vervoermiddel. De overheid stimuleert door het netwerk van fietsroutes te verbeteren en in stand te houden. Veel Nederlanders gebruiken de fiets om naar stations en haltes te komen. Om fietsendiefstal op die plekken tegen te gaan, zal het aantal goede, al dan niet bewaakte fietsenstallingen op die plekken de komende jaren flink groeien. Ook op deze manier wil de overheid het gebruik van de fiets stimuleren. Fietsendieven geen kans Fietsendiefstal is voor veel mensen de reden de fiets thuis te laten. Dat is begrijpelijk, want het stelen van fietsen is een van de meest voorkomende vormen van criminaliteit. Sinds 2000 zijn er daarom op meer dan tweehonderd stations fietsenstallingen omgebouwd. Via het programma Ruimte voor de Fiets beschikken veel stations in Nederland straks over een nieuwe fietsenstalling. Daarnaast worden de openingstijden van bewaakte en beveiligde fietsenstallingen bij treinstations verruimd, zodat ze aansluiten op het vertrek van de eerste trein en de aankomst van de laatste trein. Om fietsendiefstal verder tegen te gaan, stimuleert de overheid de ontwikkeling van merktekens, zodat fietsen makkelijk op te sporen zijn. Verder wordt er een landelijk register voor gestolen fietsen opgezet, te raadplegen via internet. Fijn op de fiets Ruim 30% van alle treinreizigers gaat op de eigen fiets naar het station. Reizigers kunnen ook gebruik maken van de OV-fiets, die inmiddels op tachtig stations gehuurd kan worden. Afgezien van het woon-werkverkeer, is fietsen ook een populaire vrijetijdsbesteding. De overheid promoot recreatief fietsen door financieel bij te dragen aan het onderhoud van het landelijk fiets- en wandelroutenetwerk. 10 Naar een betrouwbare en voorspelbare bereikbaarheid

11 11

12 Het leidende principe: snel van deur tot deur Het doel van de Nota Mobiliteit is dat 95% van de reizigers in 2020 op tijd op de plaats van bestemming aankomt. Toch neemt het wegverkeer de komende jaren enorm toe: tot 2020 met ruim 40%. Voor het personenvervoer per spoor is de groeiverwachting gemiddeld zo n 20%, met een uitschieter naar boven in de spits in de Randstad. Zonder de maatregelen uit de Nota Mobiliteit slibt het wegennet verder dicht, treden er vertragingen op en weten automobilisten, goederenvervoerders en ov-reizigers niet waar ze aan toe zijn. De overheid heeft het streven de betrouwbaarheid van de reistijd te vergroten en de reisduur van deur tot deur te verminderen. Files zullen blijven bestaan, maar zware knelpunten zullen worden aangepakt zodat er minder en kortere files overblijven. Op hoofdwegen is op afstanden tot 50 kilometer de reistijd straks maximaal 10 minuten langer of korter dan verwacht. Dus als een automobilist 10 minuten eerder van huis gaat, kan hij ervan uit gaan dat hij in 95% van de gevallen zeker op tijd aankomt. Voor het openbaar vervoer geldt dat er een betere samenwerking en afstemming komt tussen de verschillende partijen en de verschillende vormen van openbaar vervoer. Dienstregelingen worden op elkaar afgestemd zodat de reistijd afneemt. De meest gebruikte manier om naar station of halte te komen, is de fiets. Veilige fietsenstallingen en een goed routenet maken van deur tot deur mogelijk. Ook komen er meer Park&Ride-plekken. Reistijd Amsterdam-Amersfoort 12 Naar een betrouwbare en voorspelbare bereikbaarheid

13 De economie krijgt voorrang De overheid wil de groei van mobiliteit geen beperkingen opleggen en de bereikbaarheid verbeteren. Met name het goederenvervoer is van grote betekenis voor de nationale economie en groeit aanzienlijk, vooral op de weg. De betrouwbaarheid van het verkeerssysteem wordt steeds belangrijker voor de economie. Het is aan de markt om logistieke processen beter in te richten, maar het rijk zal het verbeteren van de efficiëntie in de logistiek stimuleren. Door de belading te verbeteren en niet met producten heen en weer te slepen, worden bijvoorbeeld onnodige stromen vrachtvervoer ingeperkt. Ontwikkeling goederenvervoer op Nederlands grondgebied (in miljard tonkilometers) EC Een groot deel van de personen- en goederenstromen doen ons land aan via Schiphol en Rotterdam. Schiphol en de haven van Rotterdam nemen binnen Europa belangrijke posities in en staan garant voor werkgelegenheid en een grote bijdrage aan het bruto nationaal product. Schiphol moet zich tot 2030 op de huidige locatie kunnen ontwikkelen, zolang de luchthaven binnen de wettelijke normen blijft voor hoeveelheid geluid, veiligheidsrisico en uitstoot. Om de positie van de haven van Rotterdam veilig te stellen, investeert de overheid in goede bereikbaarheid via de zee en via de infrastructuur over land (Betuweroute) EC weg spoor binnenvaart pijpleiding De Nota Mobiliteit hanteert als referentie voor de ontwikkeling het European Co-ordination scenario voor economische groei. 13

14 Mobiliteit met behoud van een gezond en prettig leefmilieu Het streven is de economie te laten groeien en verkeer en vervoer de ruimte geven. Tegelijkertijd wil de overheid een gezond leefklimaat creëren voor alle Nederlanders. Voor alle duidelijkheid: het verkeer is schoner dan ooit. In 1990 stootten autorijders gezamenlijk vijftien keer meer schadelijke stoffen uit dan nu. Een enorme vermindering, maar de ambitie is om nog minder uitstoot te krijgen. De afname gaat niet snel genoeg en het is nog maar de vraag of Nederland per 2010 aan de Europese luchtkwaliteitseisen kan voldoen. Om klimaatverandering en luchtverontreiniging terug te dringen worden de technische eisen aan voertuigen en brandstoffen aangescherpt. Dat kan bijvoorbeeld door voertuigen te laten rijden op schonere brandstof, door schone en zuinige auto s te ontwikkelen, roetfilters voor nieuwe voertuigen verplicht te stellen of de automatische snelheidsaanpassing in bestelauto s te bevorderen. Maximaal effect van betere doorstroming op uitstoot emissies Op knelpunten waar luchtverontreiniging een hardnekkig probleem is, wordt snelheidsbeperking overwogen. Een maximumsnelheid van 80 kilometer per uur geldt inmiddels bijvoorbeeld al op de A10 West tussen Nieuwe Meer en de Coentunnel (Amsterdam) en de A20 tussen de knooppunten Kleinpolderplein en Terbregseplein (Rotterdam). Daar waar rijks- en spoorwegen te veel geluidsoverlast veroorzaken, pakt de overheid voertuigen, wegdek of rails aan. Vanaf 2006 wordt op het hoofdwegennet stil asfalt aangelegd, zoals dubbellaags ZOAB, om het geluid van het wegverkeer te verminderen. Het gaat dan vooral om wegen langs woongebieden. Verder is er veel winst te boeken met stille banden en motoren voor vrachtauto s en nieuwe remsystemen voor treinen. Bron: NMP-analyse op basis van TNO-studie Emissies en files uit Naar een betrouwbare en voorspelbare bereikbaarheid

15 Verkeer is veilig Nederland behoort tot de wereldtop van meest verkeersveiligse landen. Maar elk verkeersslachtoffer is er één te veel. Daarom krijgt de verkeersveiligheid alle aandacht en is het streven om het aantal slachtoffers verder terug te dringen, terwijl de mobiliteit fors groeit. De overheid geeft al veel aandacht aan verkeersveiligheid in de vorm van campagnes rond alcohol ( de Bob rijdt ), het verplicht dragen van autogordels, het handhaven van maximumsnelheden en het tegengaan van agressie in het verkeer. Tot 2010 zullen extra maatregelen de veiligheid vergroten. Verkeerseducatie, de invoering van het bromfietsrijbewijs, de aanpak van drugs in het verkeer, en de extra aandacht voor kwetsbare verkeersdeelnemers dragen hieraan bij. Na 2010 ligt de grote winst vooral in nieuwe, veilige voertuigtechnologie waardoor bijvoorbeeld automatisch afstandhouden vergemakkelijkt wordt. Voorkomen van ongevallen én beperken van de gevolgen van ongelukken: dat kan met de ontwikkeling van veiligheidssystemen en het gebruiken van beveiligingsmiddelen (gordels voor- en achterin, kinderzitje). Al deze maatregelen hebben tot doel om het aantal verkeerslachtoffers verder terug te dringen: van 881 doden in 2004 naar maximaal 580 in Op alle fronten krijgt de veiligheid van verkeersdeelnemers meer aandacht. Ontwikkeling aantal verkeersdoden Er heeft zich sinds begin jaren zeventig een sterke daling voorgedaan in het aantal verkeersdoden. Ondanks het feit dat er wel eens een trein ontspoort, staat de veiligheid op het spoor op een hoog niveau. Het aantal slachtoffers is al jarenlang stabiel terwijl het aantal reizigerskilometers fors is toegenomen. Maar goed beheer en onderhoud zijn wel essentieel om de veiligheid te waarborgen. Daar gaat dus veel aandacht naar uit. Ook in de lucht gaat veiligheid voor alles: ten eerste omdat een vliegtuigongeluk meestal veel slachtoffers eist, ten tweede omdat een incident het vertrouwen in de luchtvaart kan ondermijnen met alle (economische) gevolgen van dien. De overheid streeft daarom permanent naar verbetering van de luchtvaartveiligheid. Het vliegverkeer moet aan strenge veiligheidsnormen voldoen. 15

16 De overheid werkt er hard aan om Nederland bereikbaar en mobiel te houden. In deze brochure vindt u daar beknopte informatie over, vooral toegespitst op het personenvervoer. Wilt u nog meer weten over specifieke onderwerpen die in de Nota Mobiliteit behandeld worden? Ga dan naar Daar kunt u de hele Nota Mobiliteit als pdf-bestand downloaden. Deze brochure bevat een korte publiekssamenvatting van de Nota Mobiliteit. Aan de tekst van deze brochure kunnen geen rechten worden ontleend. De informatie in deze brochure is afkomstig uit de SDU-versie van de Nota Mobiliteit (kamerstukken , nr. 13). Ministerie van Verkeer en Waterstaat, april Naar een betrouwbare en voorspelbare bereikbaarheid