In deze Nieuwsbrief aandacht voor de komende activiteiten van TOPOS, te weten:

Transcriptie

1 TOPOS-NIEUWSBRIEF Maastricht, maart Beste allemaal, In deze Nieuwsbrief aandacht voor de komende activiteiten van TOPOS, te weten: TOPOS lezing en discussie over HOE WORDT INDUSTRIEEL ERFGOED WEER BRUIKBAAR GEMAAKT? Belangstelling voor Cursus Stadsanalyse in de Euregio? TOPOS Jaarprogramma 2014 TOPOS-LEZING MAANDAGAVOND 10 MAART 2014 Maandagavond 10 maart lezing over Hoe wordt industrieel erfgoed weer bruikbaar gemaakt? 1

2 Tijd: Locatie: uur Maastricht, Jan van Eyck Academie Toelichting op het thema De historisch gevormde steden zijn het resultaat van een proces waarin het stedelijk weefsel en de gebouwen continu aangepast en veranderd worden aan nieuwe wensen en behoeften. Bij nadere analyse van de historische stad blijkt dat er maar een zeer beperkt deel van de gebouwde omgeving onaangepast blijft. Aanvankelijk richtte de monumentenzorg zich op conservering van gebouwen. De laatste tijd wordt steeds meer nadruk gelegd op het geven van een nieuw leven aan monumenten. Het toverwoord bij uitstek is tegenwoordig herbestemming. Dat roept nieuwe vragen op, zeker wanneer het gaat om het industrieel erfgoed. De laatste jaren is er, ook in Maastricht, steeds meer oog voor industrieel erfgoed, vooral het erfgoed uit de modernistische periode. Deze gebouwen zijn vaak erg functioneel en specifiek voor één gebruik ontworpen. Dit maakt het niet zo gemakkelijk een nieuwe functie te vinden voor deze gebouwen. In Maastricht zijn enkele specimen van dit industrieel erfgoed object van herontwerp en herbestemming. Maar hoe gaan ontwerpers en initiatiefnemers met de complexiteit van bijvoorbeeld het Eiffelgebouw en de Timmerfabriek om? Gerenommeerde sprekers en betrokkenen zullen hun licht op deze gebouwen laten schijnen. Opzet van de avond uur Welkomstwoord door de voorzitter van TOPOS uur Toelichting op het thema door Bas van der Pol, voorzitter Programmaraad TOPOS uur Inleiding door Prof. Dr. Ir. Paul Meurs, TU Delft uur Pauze uur Inleiding door JHK en ir. Cor Bouwstra over Lumière en de Timmerfabriek uur Inleiding door Ir. Job Roos, TU Delft over het Eiffelgebouw uur Discussie met sprekers en zaal door Nico Nelissen uur Slotwoord Onze sprekers Prof. Dr. Ir. Paul Meurs Paul Meurs (1963) is architect en partner van SteenhuisMeurs BV in Schiedam. In het bureau werken architectuurhistorici en architecten nauw samen. Het werk richt zich op onderzoek en advies voor stedenbouwkundige en architectonische transformaties. Centraal staat de plaats van het verleden in het stedelijke landschap van de toekomst. 2

3 Paul Meurs is supervisor van de verdubbeling Oosterpark in Amsterdam, Tuinstadwijk en de Oude Kooi in Leiden, binnenstad Huissen en lid van het supervisieteam voor Strijp R in Eindhoven. In 2000 promoveerde hij bij Auke van der Woud aan de Vrije Universiteit in Amsterdam op 'De moderne historische stad', een onderzoek naar de transformaties van Nederlandse binnensteden in de periode Sinds 2006 is Paul Meurs deeltijd hoogleraar bij de afdeling RMIT van de faculteit Bouwkunde van de TU Delft. Ir Chris de Jonge, architect - directeur bna JHK Personalia Naam Voornamen Geboortedatum Geboorteplaats Opleiding 1987 Loopbaan heden de Jonge Christiaan 28 november 1960 Groningen Afgestudeerd Technische Universiteit Delft, Faculteit der Bouwkunde, afstudeerrichting Architectuur Directeur en architect JHK Architecten Adjunct directeur en architect JHK Architecten Ontwerper JHK Architecten (voorheen Spruit de Jong Heringa / dejong Hoogveld dekat) Ontwerper NACO Nevenactiviteiten & functies heden College van toezicht BNA Bestuurslid BNA Kring Centrum Bestuurslid Stichting Dag van de Architectuur Utrecht Lidmaatschappen heden Architectenregister nr Commissie Bedrijfsleden NAI Bond van Nederlandse Architecten The Lighthouse Club Kring Roosenburg 3

4 Selectie projecten heden Hogeschool Utrecht, herhuisvesting Uithof 2013 heden Hogeschool Utrecht, structuurontwerp huisvesting speerpunt Zorg en Technologie, renovatie bestaand gebouw op Utrecht Science Park, ca m 2 (Onderwijs- en onderzoeksruimten/laboratoria, entree, restaurant, identiteit) heden Schiphol Smartgate, scanfaciliteit, iov Movares voor de Rijksgebouwendienst, gebruiker belastingdienst douane, ca m heden ERIBA R.U.G., inrichting laboratria, i.o.v. WHR gebruiker Rijks Universiteit Groningen, ca. 2500m heden Filmhuis Lumière, i.o.v. Gemeente Maastricht, ca m Interieur Dura Vermeer Rotterdam The Hague Airport, interieur i.o.v. Dura Vermeer Vastgoed ca m heden Projectinnovatie Twin Data Centers Apeldoorn, ca m De Stadstuinen Utrecht, kantoren, i.o.v. Triodos, ca m heden Dura Vermeer Rotterdam Airport, kantoren, i.o.v. Dura Vermeer Vastgoed, ca m² Belastingdienst Prinsenhof Den Haag, herinrichting met Het Nieuwe Werken, i.o.v. RGD, ca m Cofely GTI Suez Rotterdam, kantoren met magazijn, i.o.v. OVG Projectontwikkeling, ca m Europese Design & Build selectie EPO, kantoorgebouw, i.o.v. Besix en Dura Vermeer, ca m MFA de Mortel, Multifunctionele Accommodatie t.b.v. Europese aanbesteding i.o.v. Strukton Bouw ca m Huisvesting Nationaal Lucht- & Ruimtevaartlaboratorium (NLR) Amsterdam en Marknesse masterplan herbestemming en nieuwbouw huisvesting kantoren en laboratorium t.b.v. Europese aanbesteding i.o.v. NLR locatie Amsterdam: ca m 2 nieuwbouw ca m 2 renovatie locatie Marknesse: ca m 2 nieuwbouw 2010 Brandweerkazerne en gemeentewerkplaats Hulst, schetsontwerp i.o.v. Jan Snel bv, ca m2 gebouw ca terreininrichting 2010 SVB, visieontwerp interieur kantoren SVB t.b.v. Europese aanbesteding, i.o.v. SVB, interieur ca m2 herinrichting ca m Koning Willem I College s-hertogenbosch, studie onderwijsgebouw, i.o.v. Jan Snel, ca m Dutch HealthTec Academy (DHTA) Utrecht, herontwikkeling bedrijfsgebouw tot onderwijsgebouw, i.o.v. Kroon Group, ca m Meld- en Coördinatiecentrum Maastricht (MCC), incl. interieur, i.o.v.: Veiligheidsregio Limburg Zuid, ca m² 2009 Ondernemershuis Roermond i.s.m. Heine van de Rijt Architecten, visieontwerp nieuwbouw en renovatie kantoren t.b.v. Europese aanbesteding, i.o.v. LLTB Ontwikkeling. ca m Geo Universiteit Utrecht, visieontwerp onderzoeksgebouw met kantoren, laboratoria en onderwijs t.b.v. Europese aanbesteding, i.o.v. Universiteit Utrecht, ca m Appartementen Driebergen, i.o.v. Triodos Real Estate Development, ca. 20 appartementen en parkeerkelder 32 pp 2009 Brandweerkazerne Zeist, visieontwerp Design & Build t.b.v. Europese aanbesteding, i.o.v de heer Dijkstra/gemeente Zeist, ca m d Oranjeboom Rotterdam, i.o.v. De Wilgen Vastgoed, blok A2 32 appartementen 2008 Kralingse Zoom Rotterdam, visieontwerp Design & Build P+R en doelgroepenstrook, i.o.v. MNO Vervat-Beton, ca. 800 pp 2008 TNO Cromstrijen i.s.m. CUH2A, West 8 & Arup, visieontwerp kantoren en laboratoria t.b.v. Europese aanbesteding, i.o.v. TNO Defensie en veiligheid, ca m Allen & Overy Amsterdam, visieontwerp interieur advocatenkantoor t.b.v. architectenselectie, i.o.v. Allen & Overy, ca m Gebouw AOES Spacebusinesspark Noordwijk, kantoren, i.o.v. BAM Utiliteitsbouw, ca m² De Cope Papendorp Utrecht, parkeergarage en kantoren, i.o.v. Kroon Group, 500 pp en ca m 2 kantoren 2007 Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn Den Haag, visieontwerp interieur advocatenkantoor t.b.v. architectenselectie, i.o.v. Rietmeijer Huisvestingsadviseurs 2007 Science park Amsterdam, studie kantoren, i.o.v. BAM Utiliteitsbouw, ca m Honda De Bois Utrecht, showroom en bedrijfsruimte, i.o.v. Kroon Group, ca m debrug/dekade Unilever Rotterdam, kantoren, entreegebouw en parkeergarage, i.o.v. Dura Vermeer Vastgoed, resp. ca m² en m² 2006 Business Campus A12-A30 Ede, ontwikkelingstudie visie/masterplan, kantoor/bedrijfsruimte, i.o.v. R.I. de vries & Partners, ca m Drukkerij Liberic Tsjechië, studie bedrijfsruimte, i.o.v. Kroon Vastgoed, ca m 2 4

5 Eu-regionaal Veiligheidscentrum (EVC) Limburg-Zuid, haalbaarheidsonderzoek, i.o.v. Regiopolitie Limburg-Zuid, ca m Urban Trends Utrecht, kantoren en bedrijfsruimte, i.o.v. Kroon Vastgoed, ca m VVAA Papendorp Utrecht, kantoren, i.o.v. OVG Projectontwikkeling, ca m Ministerie van Financiën Den Haag i.s.m. Archivolt Architecten, PPS renovatie en nieuwbouw kantoren, i.o.v. Florijn, ca m Quintax Noord, Oost en Plintgebouw Belastingdienst Apeldoorn, kantoren en centrale voorzieningen inclusief interieur, i.o.v. RGD, ca m² 2004 Hema-warenhuis Zwolle, herontwikkeling winkels en woningen, i.o.v. Vendex KBB Gebouw Syncera aan de Rijn, kantoren, i.o.v. Celestian, ca m Winkelcentrum Zuidplein Rotterdam, renovatie interieur, i.o.v. ING Vastgoedontwikkeling, ca m² Belastingdienst Apeldoorn, herbestemming tot automatiseringscentrum, i.o.v. RGD, ca m² Container X-ray Scan Rotterdam, i.o.v. Siemens Nederland, ca m² 1997 Philips Amsterdam, ontwerpstudie hoofdkantoor, i.o.v. Philips SVM Bilthoven, kantoren en laboratoria, i.o.v. SVM, ca m² Theaterzaal en Cultureel Centrum Vrije Universiteit Amsterdam, i.o.v. Intermezzo, ca m² Villapark Almere, woningen, i.o.v. Volker Stevin Ontwikkelingsmaatschappij Centraal dierenlaboratorium 1I RIVM Bilthoven, i.o.v. RGD, ca m² Villapark Galamadammen Koudum, 32 vakantiewoningen, eervolle vermelding, i.o.v. Tinga Planontwikkeling Apple Computer European Operations Center Apeldoorn, distributiecentrum en kantoren, i.o.v. Apple Computer BV, ca m² Sportaccommodatie en welzijnscentrum Ede, i.o.v. Gemeentelijke Bestuur Ede, ca m Winkelcentrum Schalkwijk Haarlem, renovatie, uitbreiding en parkeren, i.o.v. Coöperatieve Vereniging van Eigenaren C.V., ca, m 2 Prijzen, nominaties, publicaties, tentoonstellingen 2011 VGME award voor het beste revitalisatieproject van het afgelopen decennium (DHTA Utrecht) 2011 Regionominatie (centrum) BNA Gebouw van het Jaar 2011 (DHTA Utrecht) 2010 Publicatie: Collection: Offices, Verlaghaus Braun (debrug/dekade Rotterdam) 2009 Tentoonstelling: Lucky Dutch Architects - Rusland (debrug/dekade Rotterdam) 2009 Nominatie: Rietveldprijs 2009 (Parkeergarage en kantoor De Cope Papendorp Utrecht) 2009 Nominatie: Vexpan Parkeergarage Award 2009 (Parkeergarage en kantoor De Cope Papendorp Utrecht) 2008 Nominatie: Gouden Piramide 2008 (debrug/dekade Rotterdam) 2008 Publicatie: Magic Metal, Verlaghaus Braun (debrug/dekade Rotterdam) 2007 Selected work: Mies van der Rohe Award 2007 (debrug Rotterdam) 2007 Tentoonstelling: Architectuurtriënnale van Lissabon 2007 (debrug/dekade Rotterdam) 2007 Publicatie: Rotterdam herzien - dertig jaar architectuur, 010 Publishers (debrug/dekade Rotterdam) 2006 Regiowinnaar (delta) BNA Gebouw van het Jaar 2006 (debrug Rotterdam) 2006 Nominatie: FGH Vastgoedprijs (debrug Rotterdam) 2005 Publicatie: Luchtgebonden gebouwen, NAi Uitgevers (debrug Rotterdam) 2005 Publicatie: Jaarboek NAi Uitgevers 2004>05 Architectuur in Nederland (debrug Rotterdam) 2004 Nominatie: Nationale Staalprijs 2004 (debrug Rotterdam) 2002 Demonstratieproject: IFD-bouwen 2002 (debrug Rotterdam) 2000 Tentoonstelling: Jonge Nederlandse Architecten - Jakarta Indonesië 1988 Eervolle vermelding Afstudeerprijs Staal Ir. Cor Bouwstra, restauratie architect Personalia Naam Bouwstra Voornamen Cor Geboortedatum 16 augustus 1952 Geboorteplaats Wognum Opleidingen Bouwkunde, afstudeerrichting Architectuur en Restauratie (Technische Universiteit Delft) Bouwkunde 5

6 (Hogere Technische School, Zwolle) Werkervaring Heden Functie: Bedrijf: Projecten: directeur / restauratiearchitect, Verlaan en Bouwstra architecten, Vianen UT Werkzaam als restauratie architect bij o.a. de volgende projecten: Burgerweeshuis, Naarden Weeshuiskazerne, Naarden Waalse kerk, Amsterdam Hoofdwacht, Maastricht Rijksarchief, Middelburg Nationaal Museum voor Gedistilleerd, Schiedam Anne Frankhuis, Amsterdam Commandementsgebouw, Den Helder Koninklijk Instituut voor de Marine, Den Helder Oude stadhuis, Schiedam Kasteel Zwijnsbergen, Helvoirt Paviljoen Welgelegen, Haarlem (provinciehuis) Villa Aardenburg, Doorn Herbestemming NCRV Studio Schuttersweg Hilversum Casco en interieur kasteel de Haar, Haarzuilens Barbarakerk, Vreeswijk Moerputtenbrug en Venkantbrug, s-hertogenbosch Fort aan de nieuwe Steeg in Herwijnen Restauratie Châteletgebouw en interieur kasteel de Haar, Haarzuilens Armando Museum (Elleboogkerk), Amersfoort Sportfondsenbad Rotterdam Noord (van Maanenbad), Rotterdam Fort aan de nieuwe Steeg in Herwijnen Kasteel Heeze te Heeze Kasteel Geldrop te Geldrop Kasteel Ter Horst,te Loenen (gld.) Huis ter Vliet te Lopikerkapel Academie beeldende vorming Amsterdam Lumière, filmhuis in Maastricht Commissies / docentschap 2012-Heden Functie Lid Plan Advies Raad Deventer 2011-Heden Functie Heden Functie Heden Functie: Functie : Functie: Functie: Functie: Lid Monumentenkamer Hilversum Lid welstand en monumenten commissie Leiden (DSL) Lid commissie ruimtelijke kwaliteit Midden Nederland (zuidwest Utrecht) Stafdocent HBO+ bouwhistorie en restauratie Lid welstand / monumentencommissie s-hertogenbosch Lid welstand / monumentencommissie gemeente Oosterhout Lid welstand / monumentencommissie gemeente Maastricht 6

7 Functie: Lid commissie cultuurhistorie Gouda vanaf 2003 voorzitter (en ARK vanaf 2002) Heden Functie: Docent N.R.C. (Nationaal Restauratie Centrum) Ir. Joost Wetzel, meewerkend architect JHK Personalia Naam Wetzel Voornamen Joost Valentijn Geboortedatum 8 september 1982 Geboorteplaats Utrecht Opleiding 2008 Afgestudeerd Technische Universiteit Delft, Faculteit Bouwkunde, afstudeerrichting Architectuur (RMIT), MSc (Cum Laude) 2003 Afgerond Bacheloropleiding Architectuur, Technische Universiteit Delft Faculteit Bouwkunde Loopbaan heden Meewerkend architect, JHK Architecten 2005 Stagiair Wessel de Jonge Architecten 2003 Stagiair Feekes & Colijn Architecten Cursussen & trainingen 2010 Cursus Revit Architecture Essentials & Modeling Lidmaatschappen heden Architectenregister nummer Selectie projecten heden CMI Enschede, transformatie voormalig Labgebouw TU Twente tot multi-tenant kantoor i.o.v. CMI-nen, ca m heden De Bleek Woerden, transformatie voormalig hoofdkantoor Campina tot stadhuis Woerden, studie i.o.v. de Waal beheer O.G., ca m AT&T, herinrichting kantoor interieur i.o.v. AT&T Nederland, ca m Fietsbrug en basisschool OBS Oog in Al Utrecht. Europese aanbesteding in opdracht van de gemeente Utrecht voor het ontwerp van een fietsbrug over het Amsterdam-Rijnkanaal en een basisschool t.p.v. de aanlanding, ca m 2, (alleen tenderfase) Woonhuis Driebergen, vrijstaande energieneutrale villa, ca. 250 m Interieur Dura Vermeer Rotterdam The Hague Airport, interieur i.o.v. Dura Vermeer Vastgoed ca m heden Filmhuis Lumière, transformatie van de Rijksmonumentale elektriciteitscentrale van de Sphinx fabriek Maastricht tot filmhuis met horecagelegenheid, i.o.v. Gemeente Maastricht, ca m Imtech Rotterdam, kantoor met bedrijfshal, ca m Cofely Rotterdam, kantoor aan de Maas i.o.v. OVG re/developers, kantoor ca m 2 en terrein ca m Kantoor Landgoed Den Burgh, studie i.o.v. Sens Real Estate, ca m J.W. Van de Meeneschool Utrecht, basisschool i.o.v. Jan Snel bv. ca m Dunea Zoetermeer, herinrichting bestaand kantoor met Het Nieuwe Werken t.b.v. architectenselectie i.o.v. Dunea, ca m 2, (alleen tenderfase) Veiligheidssite Maasmechelen, architectenselectie met multidisciplinair team i.o.v. Autonoom Gemeentebedrijf Maasmechelen. Ca m 2 gebouw en m 2 terrein (alleen tenderfase) 2010 HNW Siemens Hengelo, kantoor interieur met Het Nieuwe Werken i.o.v. Siemens Hengelo ca m Huisvesting Nationaal Lucht- & Ruimtevaartlaboratorium (NLR) Amsterdam en Marknesse masterplan herbestemming en nieuwbouw kantoren en laboratorium i.o.v. NLR. Ca m 2 nieuwbouw en ca m 2 renovatie (alleen tenderfase) 2010 ABT Interieur, Velp masterplan interieur ontwerp balie en entree i.o.v. ABT 2010 Het Kompas Montfoort, studie basisschool en woningen i.o.v. Jan Snel, ca m 2 7

8 Koning Willem I College s-hertogenbosch, studie onderwijsgebouw, i.o.v. Jan Snel, m 2 Projecten zelfstandig Interieurontwerp en uitvoeringsbegeleiding I-TU frontoffice: infobalie, shop, exporuimte en congresbalie in de hal van het aula congrescentrum, i.o.v. TU Delft Vastgoed Technische Universiteit Delft Prijzen, nominaties, publicaties, tentoonstellingen 2008 Genomineerd afstudeerproject t.b.v. voorselectie Archiprix 2008 Technische Universiteit Delft Ir. Job Roos Associate Professor R-MIT, Faculteit Bouwkunde TU Delft en Architect/partner bij Braaksma & Roos Architecten te Den-Haag. De expertise van Job Roos is opgebouwd in een ruim 30 jaar lange ervaring in zowel de architectuur als in de wetenschap. Vanuit onderstaande visie heeft het bureau in de loop der jaren een onderscheidende positie opgebouwd in transformatie. Bouwopgaven voor de komende decennia ontwikkelen zich steeds meer binnen de bestaande omgeving. Architectuur gaat steeds vaker over repareren, verbeteren, veranderen en vernieuwen. In vaktermen: restauratie, interventie, herbestemming en nieuwbouw, vaak in een stevige mix onder de noemer transformatie waarbinnen het accent per opgave verschilt. Braaksma & Roos Architecten onderscheidt zich door ontwerpen op basis van het mappen van de context via een diepgaande, vaak onorthodoxe en inspirerende analyse. De analyse en het ontwerp is gebaseerd op de vaak complexe samenhang in de driehoek ontwerp, geschiedenis en technologie. Een onbevangen houding, sensibiliteit en contextuele intelligentie zijn daarbij essentieel om alle zichtbare en onzichtbare aspecten van het bestaande te kunnen begrijpen. Historische bronnen vormen belangrijke uitgangspunten voor geheel eigen, duurzame en maakbare ontwerpen gericht op de toekomst. Het resultaat is afhankelijk van de opdracht en de context waarbinnen deze wordt gesteld: soms gedurfd, soms ingetogen, altijd vanzelfsprekend en verrassend. Het faciliteren van duurzaam gebruik vanuit het besef van het willen ontdekken van kansen, en het vitaliseren of tot leven brengen door middel van nieuw gebruik. Het ontwerp staat ten dienste van een continue vitaliteit en veranderbaarheid van het gebouwde. Duurzaam beheer gaat voor het ontwerp uit of vormt op z n minst daarvoor een belangrijke prikkel. Selectie Projecten Westergasfabriek 8

9 BK-City Diverse kazernes - Snijderskazerne Nijmegen - Saxen Weimar Kazerne Arnhem Sphinx-fabrieken Maastricht. KNSF=terrein Ouderkerk aan de Amstel Den-Haag uitgelicht: Willem Wisenplein Den-Haag DBFMO Bezuidenhoutseweg 30 Van Stolkweg, herbestemming gebouw planbureau s tot woningen Rode Dorp Den-Haag Diverse cultuurgebouwen: - Gemeentemuseum - World Forum Studie naar herbestemming Amerikaans Ambassade Diverse schoolgebouwen. R-MIT gerelateerd Week van het Lege gebouw 2013/2014 Afstudeeratelier Leegkomend vastgoed Den-Haag. Mapping the Binckhorst Symposium Wiens Bezit januari Symposium Culturele Draagkracht. December 2013 Diverse wetenschappelijke publicaties, ondermeer: - De ontdekking van de Opgave - Looking for balance (TPG-gebouw Den-Haag) Emergency driven Re-use BK-City, Looking for Challenge (Genadendal Zuid Afrika) WIE HEEFT ER BELANGSTELLING VOOR DE CURSUS STADSANALYSE IN DE EUREGIO? Bij voldoende belangstelling (minstens 10 deelnemers) wil TOPOS in het najaar van 2014 een 9

10 cursus organiseren over STADSANALYSE IN DE EUREGIO Het gaat om 4 bijeenkomsten, verspreid over 4 steden in de Euregio. Er zijn nog enkele plaatsen beschikbaar!!!! Toelichting op de cursus Maastricht kent een lange traditie op het gebied van zorgvuldige stadsanalyse als kader voor nieuwe stadsontwikkeling. Op basis van wetenschappelijke methoden van stadsanalyse zijn elementen van de morfologische genese van de stad blootgelegd en hebben als inspiratiebron gefungeerd voor eigentijdse invullingen in de Maastrichtse ruimte. Onze stad is niet de enige die op dit gebied actief is: ook andere steden in de Euregio hebben op dit gebied hun eigen methoden en tradities ontwikkeld. Maar wat weten we daarvan en hoe zouden we onze kennis op dit gebied kunnen verdiepen? Het is tegen deze achtergrond dat TOPOS in 2014 een cursus wil organiseren; een cursus die tot doel heeft de ruimtelijke biografie van een aantal steden in de Euregio uit te diepen. De cursus is bedoeld voor iedereen die geïnteresseerd is in de genese van steden, in het bijzonder de levensgeschiedenis van de steden in de Euregio. Dat zijn behalve architecten, stedenbouwers, landschapsarchitecten, planologen en sociaalgeografen, ook andere disciplines zoals sociologen, historici, kunsthistorici, cultuurwetenschappers, ontwerpers enzovoort. Ook voor de geïnteresseerde leek is de cursus toegankelijk. Bijzondere aandacht zal er zijn voor de methoden die worden gehanteerd bij de stadsanalyse en de ervaringen die daarmee zijn opgedaan. De opzet van de cursus is als volgt: Op een viertal locaties in de Euregio wordt een bijeenkomst georganiseerd. De bijeenkomst ziet er in grote lijnen als volgt uit. Door iemand die de stedenbouwkundige en bouwkundige structuur van de stad tot in detail kent, wordt een informatieve lezing gegeven over de genese van de betreffende stad. Daarbij wordt bijzondere aandacht besteed aan de methoden die bij de stadsanalyse zijn en worden gebruikt. Aansluitend vindt een wandeling in de betreffende stad plaats waar een en ander concreet wordt geïllustreerd. Tijdens de wandeling is er veel gelegenheid tot gedachtewisseling en commentaar. De volgende vier Euregionale steden zullen worden bezocht en behandeld: Maastricht (NL) door Rein Geurtsen (of Peter de Ronde, c.q. Carlos Apers) Aachen (D) door Jürgen von Brandt (of Prof. Curdes WRTH) Heerlen (NL) door Ton van Mastrigt (voormalig stadsarchitect Gemeente Heerlen) Luik (B) door Pierre Frankignoul (UdL) De eerste bijeenkomst in Maastricht beslaat een hele dag, omdat dan ook een overzicht wordt gegeven van methoden en technieken van stadsanalyse. Voor deze serie wordt een beroep gedaan op experts uit de Euregio, die bereid zijn om hun bijdrage aan TOPOS te leveren. Zij zorgen ook voor de locatie ter plekke voor de bijeenkomst en voor de begeleiding tijdens de wandeling. De coördinatie is in handen van Nico Nelissen en Bas van der Pol. De kosten van deelname aan de cursus bedragen 250,= Belangstellenden dienen zich per omgaande te melden: n.nelissen@xs4all.nl 10

11 TOPOS Jaarprogramma 2014 Er kunnen nog veranderingen in de namen optreden. A LEZINGENREEKS Maandagavonden, 20uur, Van Eyck Academie 13 januari 2014 DE ADAPTIEVE STAD: MAAKBAARHEID VAN SPONTANE ONTWIKKELING 10 februari 2014 VERANDERDE ROL VAN PROVINCIE: EEN NIEUW INSTRUMENTARIUM VOOR RUIMTELIJKE INRICHTING IN DE MAAK 10 maart 2014 HOE WORDT INDUSTRIEEL ERFGOED WEER BRUIKBAAR GEMAAKT? 07 april 2014 INTERACTIEMILIEU S IN DE MAAK: DRIE EUREGIONALE VOORBEELDEN 12 mei 2014 PROJECTEN IN REVISIE: HET NIEUWE INSTRUMENTARIUM IN DE STEDELIJKE PRAKTIJK 16 juni 2014 PAUZEPLEKKEN: LANGZAAM DE STAD [HER]MAKEN 08 september 2014 RUIMTE MAKEN VOOR ONTWERPEN 13 oktober 2014 MAKEN GOEDE WOONMILIEUS DE STAD? 10 november 2014 ZELF ENERGIE MAKEN: HOE REALISTISCH IS REGIONALE ENERGIEOPWEKKING? 08 december 2014 DE DIGITALE STAD: DE MAAKBAARHEID OVERBODIG? B LEZINGENREEKS RAAKVLAKKEN In samenwerking met Studium Generale en Bureau Europa Locatie en tijdstip nader te bepalen. Inhoud volgt. C CURSUS STADSANALYSE IN DE EUREGIO 4 bijeenkomsten, in najaar 2014 Locatie: n.t.b. Aansturing/Uitvoering: Nico Nelissen N.B. Belangstellenden kunnen zich nu al aanmelden bij n.nelissen@xs4all.nl Maastricht kent een lange traditie op het gebied van zorgvuldige stadsanalyse als kader voor nieuwe stadsontwikkeling. Op basis van wetenschappelijke methoden van stadsanalyse zijn elementen van de morfologische genese van de stad blootgelegd en hebben als inspiratiebron gefungeerd voor eigentijdse invullingen in de Maastrichtse ruimte. Onze stad is niet de enige die op dit gebied actief is: ook andere steden in de Euregio hebben op dit gebied hun eigen methoden en tradities ontwikkeld. Maar wat weten we daarvan en hoe zouden we onze kennis 11

12 op dit gebied kunnen verdiepen? Het is tegen deze achtergrond dat TOPOS in 2014 een cursus wil organiseren; een cursus die tot doel heeft de ruimtelijke biografie van een aantal steden in de Euregio uit te diepen. De cursus is bedoeld voor iedereen die geïnteresseerd is in de genese van steden, in het bijzonder de levensgeschiedenis van de steden in de Euregio. Dat zijn behalve architecten, stedenbouwers, landschapsarchitecten, planologen en sociaalgeografen, ook andere disciplines zoals sociologen, historici, kunsthistorici, cultuurwetenschappers, ontwerpers enzovoort. Ook voor de geïnteresseerde leek is de cursus toegankelijk. Bijzondere aandacht zal er zijn voor de methoden die worden gehanteerd bij de stadsanalyse en de ervaringen die daarmee zijn opgedaan. De opzet van de cursus is als volgt: Op een vijftal locaties in de Euregio wordt een bijeenkomst georganiseerd. De bijeenkomst ziet er in grote lijnen als volgt uit. Door iemand die de stedenbouwkundige en bouwkundige structuur van de stad tot in detail kent, wordt een informatieve lezing gegeven over de genese van de betreffende stad. Daarbij wordt bijzondere aandacht besteed aan de methoden die bij de stadsanalyse zijn en worden gebruikt. Aansluitend vindt een wandeling in de betreffende stad plaats waar een en ander concreet wordt geïllustreerd. Tijdens de wandeling is er veel gelegenheid tot gedachtewisseling en commentaar. De volgende vier Euregionale steden zullen worden bezocht en behandeld: Maastricht (NL) door Rein Geurtsen (of Peter de Ronde, c.q. Carlos Apers) Aachen (D) door Jürgen von Brandt (of Prof. Curdes WRTH) Heerlen (NL) door Ton van Mastrigt (voormalig stadsarchitect Gemeente Heerlen) Luik (B) door Pierre Frankignoul (UdL) De eerste bijeenkomst in Maastricht beslaat een hele dag, omdat dan ook een overzicht wordt gegeven van methoden en technieken van stadsanalyse. Voor deze serie wordt een beroep gedaan op experts uit de Euregio, die bereid zijn om hun bijdrage aan TOPOS te leveren. Zij zorgen ook voor de locatie ter plekke voor de bijeenkomst en voor de begeleiding tijdens de wandeling. De coördinatie is in handen van Nico Nelissen en Bas van der Pol. De kosten bedragen Euro 250,=. D CURSUS STAD EN LITERATUUR Voorjaar Locatie: Centre Ceramique Samenwerking: Centre Ceramique. Aansturing/Uitvoering: Nico Nelissen Kosten Euro 50,= Veel boeken spelen zich af in steden. Soms worden die steden terzijde genoemd, maar andere keren vormt een bepaalde stad een specifieke inspiratiebron voor de auteur. Hij of zij is er opgegroeid, heeft er bijzondere ervaringen opgedaan of heeft er bijvoorbeeld talrijke herinneringen aan. De gebouwde omgeving, of die nu mooi of lelijk is, vormt het decor voor een verhaal dat boeit vanwege de wijze waarop de auteur de urbane context als leidraad of motief in zijn of haar narratief gebruikt. Als lezer worden we meegenomen in de beschrijvende, analyserende en becommentariërende wereld van de schrijver. Hij stimuleert ons tot denken over de stad, tot het begrijpen van het stedelijk leven en tot een singuliere kijk op de woon- en leefomgeving van de stedeling of de bezoeker. Het doel van de cursus is om aandacht te besteden aan de verscheidenheid die er in de literaire wereld is inzake het omgaan met de stad. Gedurende de cursus zullen we onze eigen beelden, herinneringen en interpretaties van de stad relateren aan die van de auteur van het boek dat wij behandelen. De cursus wordt verzorgd in de maanden januari t/m april De cursus wordt verzorgd door Nico Nelissen. De vier boeken die aan de orde komen zijn: 12

13 Adriaan van Dis, Stadsliefde; scènes in Parijs. Robert Hughes, Barcelona; de grote verleidster. Orhan Pamuk, Istanbul; herinneringen en de stad. Arnout Weeda, Het mysterie van Wenen; de creatieve zelfvernietiging van een vermolmd keizerrijk. N.B. Deze cursus is volgeboekt!!! E KUNSTTOUR Mei Locatie: n.t.b. Samenwerking: Stichting Kunsttour Aansturing/Uitvoering: Will Köhlen NU NOW JETZT MAINTENANT 15 jaar KunstTour donderdag 22 en vrijdag 23 met resp. De Avond van het NU en de KT Nacht NU zaterdag 24 en zondag 25 mei de KunstTourdagen NU. Inleiding: Terug in het NU In zijn manifestnuuit 1959 pleit Willem Sandberg, voormalig directeur van het SM Stedelijk Museum van Amsterdam, voor een omgeving waar de voorhoede zich thuis kan voelen, voor een brandpunt van het leven van nu. Al, wat bijdraagt tot de vorm van nu, is daar op zijn plaats, [...] alles van nu waarmee de toekomst gebouwd wordt. Vooral NU de jury een NO, NEIN, NON, NEE tegen de kandidatuur Maastricht Culturele Hoofdstad van Europa 2018 heeft uitgesproken, is het tijd om nuchter de balans op te maken. NU iedereen in het culturele veld de handen in elkaar wil blijven slaan en de gemeenschappelijke flow wilt aanhouden: Terug in het NU. NU, 55-jaar na de uitgave van het Manifest NU, zijn de opvattingen van Sandberg over hedendaagse kunst, de kunstenaar, de experimenten, innovatieve gedachten en de wijze van presentatie aan de massa nog steeds actueel. "Geef heldere routes aan, open het depot voor het publiek en dring geen oordeel op aan de toeschouwer!" Het zijn uitgangspunten die ART2Connect hoog in het vaandel heeft en tijdens de jaarlijkse KunstTour uitdraagt en waar maakt. Sandberg blijft actueel vanwege het pleidooi dat hij toen al hield voor de onafhankelijke, vrije kunstenaar en een dienstbare politiek en overheid. Een pleidooi dat met de woorden van theatermaker Johan Simons tijdens Zomergasten nog eens bondig werd samengevat: Kunst is een spiegel van de cultuur. (...) De kunst moet gesubsidieerd worden om objectief te kunnen blijven. NU is het fijnmazige subsidiestelsel de nek omgedraaid. NU, voor de 15e keer, wilt Art2connect met de Kunsttour het artistieke veld, de kunstenaars en het breed publiek ( de massa ) blijven verbinden. Met het doel een kritisch, betekenisvol, laagdrempelig en toegankelijk podium voor beeldende kunst, architectuur, klankkunst en design in de Euregio te bieden. De KunstTour (KT) is al lang een podium voor artistieke vrijheid, uitdaging en experiment. Drie dagen dolen door de stad: langs 50 locaties en ruim 200 euregionale professionele kunstenaars. De KunstTour heeft zicht ontpopt tot een oord waar men durft te praten, te zoenen, hardop te lachen, zichzelf te zijn. Wat betekent het om NU kunstenaar te zijn? NU het fijnmazige subsidiestelsel van de kunst is verdwenen? Subsidie zou de onafhankelijkheid van de kunstenaar moeten stimuleren. Kritisch of affirmatief; het zou er voor de subsidiegever c.q. dienstbare overheid niet toe moeten doen. Als kunst alleen luistert naar de wetten van vraag en aanbod, dan wordt kunst entertainment. Gebonden aan de waan van de dag. Als kunst daarentegen alleen vanuit gesloten bastions werkt en niet luistert naar 'de gewone man op straat', wordt kunst onbegrijpelijk en elitair. Het is zoeken naar de balans tussen autonomie en verbinding met de wereld. 13

14 De ware kunstenaar voelt aan welke kant de maatschappij opgaat en beeldt dat uit. Dat zei Sandberg al in 1959 in zijn manifest NU. Hij brak de lans voor een onafhankelijke kunstenaar: Hij of zij moet vrij zijn om experimenten te verrichten en werk tentoon te stellen, aldus in zijn manifest. En Sandberg pleitte voor 'leven in het NU' en de rol van kunst daarin: kunst trekt mensen op radicale wijze uit de jacht van alledag. Rake kunst doet een appèl op onze 'innerlijke tijd', om tijdsfilosoof Joke Hermsen aan te halen. Is dat de reden dat gehaaste managers graag het mes allereerst in de kunst zien snijden? Kunst als onbegrijpelijk universum waar andere wetten gelden dan arbeidsproductiviteit en winstgroei? Misschien is de evenwichtskunstenaar, hoog in de trapeze voor een breed publiek, wel het beste beeld voor de kunstenaar van NU. Helaas zonder dat fijnmazige sociale, economische en culturele vangnet. Wees publiekslieveling én dissident, entrepreneur en vrijdenker, netwerker en einzelgänger. Maar doe vooral je eigen ding. Wees onafhankelijk. De KunstTour blijft de kunstenaar, instituut en bezoeker daarin uitdagen. KunstTour 15 heeft als thema ' NU NOW JETZT MAINTENANT '. Want in het heden daagt de kunst. Welke onderwerpen worden samen met TOPOS uitgevoerd: Zaterdag Ontbijt, Lezing, Debat architectuur & kunst met als thema NU NOW JETZT MAINTENANT Expositie van werk van studenten architectuuropleidingen in de MOSA fabriek aan de Meerssenerweg ism met architectuur opleidingsinstituten - internationaal KIDS en BOUWEN/ARCHITECTUUR (een ludieke nader te bepalen vorm) F DAG VAN DE ARCHITECTUUR + OPEN PODIUM 21 juni 2014 Samenwerking: BNA en Gemeente Maastricht. Aansturing/Uitvoering: Jos Kramer. De Dag van de Architectuur 2014 vindt in Maastricht plaats op zaterdag 21 juni Het landelijke thema van de Dag van de Architectuur in 2014 is Mensen maken de stad! Iedereen kan met eigen initiatieven de stad verbeteren. Bewoners en gebruikers zitten steeds vaker zelf aan de knoppen van de gebouwde omgeving: de stad van de toekomst is niet van steen. Architectuur geeft vorm aan deze ontwikkeling. Ontvangst met een aangeklede kop koffie in een ruime gelegenheid die aansluit op het uitgewerkte thema. Opening bijeenkomst Dag van De Architectuur (Voorzitter Topos Nico Nelissen) Lezingen en activiteiten binnen het centrale thema. Afsluitende publieke discussie bij een drankje en een hapje in bovenstaande locatie. Einde Neem een kijkje op bijzondere locaties, interessante gebouwen of spraakmakende projecten die anders niet of moeilijk toegankelijk zijn. Ervaar en beleef de rijkdom van de architectuur tijdens de lezingen en rondleidingen door betrokken project-architecten. Dit stadsevenement is er voor iedereen die geïnteresseerd is in architectuur. Bekijk tegen die tijd deze website voor meer informatie op de websites van TOPOS Maastricht en landelijke de BNA! De Dag van de Architectuur wordt van TOPOS-zijde georganiseerd in samenwerking met de lokale afdeling van de BNA en de Gemeente Maastricht. Het initiatief en coördinatie wordt uitgevoerd door TOPOS bestuurslid Jos Kramer. Er worden zo n 150 deelnemers verwacht. Tijdens de Dag van der Architectuur organiseert TOPOS een Open podium. Burgers en vakmensen zullen uitgenodigd worden om zich in een prijsvraagformule uit te spreken over een actueel ruimtelijk thema in de stad. De bedoeling is alle inzendingen van deze prijsvraag een actieve rol te laten spelen in het debat. De inzendingen zullen door een vakjury (lokale vakmensen en beleidsmakers) beloond worden met een prijs die hen in staat stelt het idee m.b.v. een (jonge) architect verder uit te werken. In het oordeel van de vakjury zal ook de mening van het publiek worden meegewogen. 14

15 G ARCHITECTUUREXCURSIE DE MAAS VAN DE TOEKOMST: LATEN NATUUR EN RIVIER ZICH VEILIG MAKEN? Najaar 2014 Locatie: De Maaswerken, van het Grensmaas-project en de Sluis van Ternaaien tot de nieuwe waterzuivering bij Oupeye en Trilogieport Liège Aansturing/Uitvoering: Bas van der Pol + Will Köhlen + Nico Nelissen De rivier de Maas heeft voor de gehele Provincie Limburg, en voor Maastricht misschien nog wel in het bijzonder, altijd een zeer belangrijke betekenis gehad. In de lange geschiedenis van landschap, bevolking en de rivier zijn er periodes geweest waarin de mens geprobeerd heeft zijn invloed op het stromen van de Maas uit te oefenen; vanuit het oogpunt van de veiligheid, bevaarbaarheid of economisch gewin. Zelden waren deze ingrepen gelijktijdig met het zelfde doel. Na de reeks overstromingen in het midden van de jaren 90 (1993 en 1995) is duidelijk geworden dat we door het veranderende klimaat een nieuw plan nodig was om de veiligheid van de rivier te verbeteren. In het toen ontwikkelde het Grensmaasproject is een manier gevonden om aspecten van veiligheid en economie met elkaar te verbinden en tegelijkertijd de natuurwaardes van de rivier te verbeteren. Momenteel bevind dit project zich in een vergevorderd stadium van uitvoering. Het nieuwe bewustzijn rondom het belang van de rivier heeft op diverse plekken binnen de regio geleid tot nieuwe projecten. Enkele jaren geleden is Wallonië door Europa verplicht om de grote stedelijke centra (Luik, Charleroi, Mons) op zeer korte termijn van grootschalige waterzuiveringsinstallaties te voorzien. Deze waren tot voor kort niet aanwezig wat betekende dat het merendeel van het afvalwater in Wallonië ongezuiverd in het oppervlaktewater (en dus uiteindelijk De Maas) werd geloosd. Wallonië implementeert nu een programma van 2 miljard euro om grootschalige waterzuivering te verzorgen. Onderdeel daarvan zijn drie gigantische waterzuiveringsinstallaties nabij de grote stedelijke centra Luik, Charleroi en Mons. Onlangs is een gigantische nieuwe waterzuiveringsinstallatie bij Oupeye (tussen Luik en Maastricht) in gebruik genomen. Deze is op verantwoorde manier in het landschap geïntegreerd en er is hoog ingezet op architectonische kwaliteit. Deze installatie zuivert nu het rioolwater van de stedelijke regio Luik (10 gemeenten, waterequivalent van huishoudens). Sinds het gereedkomen, is de waterkwaliteit in de grensmaas (ten noorden van Maastricht) meetbaar verbeterd. Dit effect zal alleen maar versterkt worden als ook de twee andere installaties gereedkomen in de nabije toekomst. Natuurorganisaties kijken halsreikend uit naar de veranderingen in flora en fauna in het benedenstrooms gebied van de Maas. Tenslotte wordt bij Ternaaien, waar de Maas de Belgisch-Nederlandse grens overgaat, momenteel de grootste binnenvaartsluis van Europa gebouwd. Deze moet de bereikbaarheid van de binnenhaven van Luik verbeteren. Deze haven wordt op korte termijn ook uitgebreid met de nieuwe Trilogieport die de sterke positie van de Luikse binnenhaven (3e van Europa) moet versterken. Met dit project hangt ook de verbreding met het Albert Kanaal tussen Antwerpen en Luik samen. Hiervoor heeft de beroemde architect en ingenieur Laurent Ney een serie bruggen ontworpen waarvan één van de eerste (tussen Maastricht en Riemst) nog niet lang geleden is opgeleverd. Middels een busexcursie worden de deelnemers meegenomen langs deze projecten. Op verschillende plekken zullen betrokken specialisten tekst en uitleg geven. H OPEN MONUMENTENDAG OP REIS NAAR THE SECRET CITY 13 en 14 september 2014 Locatie: divers Aansturing/Uitvoering: Bas van der Pol De Open Monumentendag staat in 2014 in het teken van het thema Op reis. Daarbij wordt 15

16 vaak in eerste instantie gedacht aan verre landen en exotische oorden, maar wie zijn ogen goed de kost geeft, weet dat er in de eigen stad heel, heel veel te zien is. TOPOS wil tijdens het weekend aandacht besteden aan minder bekende plekken in Maastricht, aan knappe staaltjes van architectuur en aan fascinerende culturele relicten die een beetje verborgen liggen. TOPOS wil Maastricht als secret city laten ontdekken door middel van begeleide excursies naar het onzichtbare Maastricht. Daarbij wil TOPOS bovendien proberen om geluids- en lichtkunst te integreren in de routes die worden uitgezet. Hiermee kunnen de reizen ook op zintuigelijke wijze een nieuwe ervaring opwekken. In dit verband wordt gepoogd om samen te werken met Nightscape Productions en Intro / In Situ. I CURSUS ARCHITECTUUR EN FILM In samenwerking met Filmhuis Lumière en Bureau Europa. Locatie en tijdstip nader te bepalen. Inhoud volgt. N.B. Belangstellenden kunnen zich melden bij n.nelissen@xs4all.nl TOPOS-lezingen erkend als bij- en nascholing voor architecten, stedenbouwkundigen, tuin- en landschapsarchitecten en interieurarchitecten Door SBA (Stichting Bureau Architectenregister) zijn onze TOPOS-lezingen erkend als passende bij- en nascholing voor architecten, stedenbouwers, landschapsarchitecten en interieurarchitecten. Iedere lezing telt voor 2 uren; dus als u alle lezingen volgt, voldoet u aan de kwantitatieve en kwalitatieve eisen gesteld aan de bij- en nascholing. U moet zelf registreren welke lezingen u bijwoont en verder moet u vanaf 1 januari 2011 verplicht uw opdrachtgevers informeren over wat u aan bij- en nascholing hebt gedaan. Een reden te meer om naar de TOPOS-lezingen te komen! Sponsor of vriend van TOPOS? Wilt u sponsor worden van TOPOS, vraag dan naar de voorwaarden bij n.nelissen@xs4all.nl. Wij zorgen voor gerichte publiciteit onder een voor u uiterst relevante doelgroep! Vanaf nu worden in onze Nieuwsbrieven ook de namen vermeld van de Vrienden van TOPOS (zie onderaan de Nieuwsbrief). Bent u nog geen vriend van TOPOS, maak dan Euro 25,= over op van Stichting TOPOS o.v.v. Vriend TOPOS is vooral voor u bedoeld! Goed nieuws voor (potentiële) TOPOS sponsoren. Let op: TOPOS heeft de ANBIstatus!!! De Belastingdienst heeft TOPOS per 01 januari 2013 aangemerkt als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). Dit betekent dat het bedrag dat u sponsort aan TOPOS fiscaal aftrekbaar is (zelfs voor een hoger dan het gesponsorde bedrag). Uw belastingadviseur weet hier het fijne van! Voor nieuwe sponsoren een reden te meer om zich bij TOPOS als sponsor aan te melden. Neem contact op met n.nelissen@xs4all.nl TOPOS website Voor alle informatie over TOPOS (Agenda, Jaarprogramma 2014, Jaarverslag 2013, Sponsoren, Vrienden en allerlei andere wetenswaardigheden) zie: Meld u aan voor de Nieuwsbrief bij: n.nelissen@xs4all.nl. 16

17 Sponsoren De activiteiten van TOPOS worden mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van: Hoofdsponsoren Stimuleringsfonds voor de Creatieve Industrie Gemeente Maastricht Intram BV, Kerkrade Mosa Architecten aan de Maas Maastricht Rotterdam Sponsoren SATIJNplus Architecten Born Architectenbureau Jo van de Staay Maastricht 17

18 inex Architecten Maastricht Frencken Scholl Architecten Maastricht N Architecten humblé/martens, architectuur en stedelijk ontwerp Continu, Detachering en Werving & Selectie BAM Schakel & Schrale - vestiging Roermond 18

19 Camille Oostwegel ChâteauHotels & -Restaurants Bouwfonds Ontwikkeling Limburg 3W New Development element a Huiswerk Architecten Meier + Moor 19

20 Van Neerbos, bouwmaterialen groep, p/a Fregatweg NZ Maastricht Bremen Bouwadviseurs Bouwbedrijf Lemmens Maastricht / Valkenburg AMA GROUP ASSOCIATED ARCHITECTS BV Website TOPOS Opnze website kunt u alle informatie vinden over bestuur en organisatie van TOPOS, over de activiteiten: lezingen, raakvlakken, excursies en bijzondere bijeenkomsten. Neem eens een kijkje op onze website en laat u verrassen door de veelheid en gevarieerdheid van onze activiteiten! Berichten voor de Nieuwsbrief Berichten voor de Nieuwsbrief toesturen aan n.nelissen@xs4all.nl Maastricht, januari De voorzitter van het Bestuur, Prof. dr. Nico Nelissen De voorzitter van de Programmaraad, Ir. ing. Bas van der Pol 20