Reïrradiatie met hyperthermie bij patiënten met een recidiefmammacarcinoom
|
|
- Guus Smets
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 12 Perez CA, Pajak T, Emami B, Hornback NB, Tupchong L, Rubin P. Randomized phase III study comparing irradiation and hyperthermia with irradiation alone in superficial measurable tumors. Final report by the Radiation Therapy Oncology Group. Am J Clin Oncol 1991;14: Zee J van der, Holt B van der, Rietveld PJM, Hell PA, Wijnmaalen AJ, Putten WLJ van, et al. Reirradiation combined with hyperthermia in recurrent breast cancer results in worthwile local palliation. Br J Cancer [ter perse]. 14 Valdagni R, Amichetti M, Pani G. Radical radiation alone versus radical radiation plus microwave hyperthermia for N3 (TNM-UICC) neck nodes: a prospective randomized clinical trial. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1988;15: Valdagni R, Amichetti M. Report of long-term follow-up in a randomized trial comparing radiation therapy and radiation therapy plus hyperthermia to metastatic lymph nodes in stage IV head and neck patients. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1994;28: Overgaard J, González González D, Hulshof MCCM, Arcangeli G, Dahl O, Mella O, et al. Randomised trial of hyperthermia as adjuvant to radiotherapy for recurrent or metastatic malignant melanoma. European Society for Hyperthermic Oncology. Lancet 1995;345: Vernon CC, Hand JW, Field SB, Mackin D, Whaley JB, Zee J van der, et al. Radiotherapy with or without hyperthermia in the treatment of superficial localized breast cancer: results from five randomized controlled trials. International Collaborative Hyperthermia Group. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1996;35: Zee J van der, González González D, Rhoon GC van, Dijk JDP van, Putten WLJ van, Hart AAM, et al. Results of additional hyperthermia in inoperable pelvic tumours. In: Franconi C, Arcangeli G, Cavaliere R, editors. Hyperthermic oncology Rome: Tor Vergata Post Graduate School of Medical Physics, 1996: Sneed PK, Stauffer PR, Diederich CJ, McDermott MW, Lamborn KR, Weaver KA, et al. Survival benefit of hyperthermia in a prospective randomised trial of brachytherapy boost + hyperthermia for glioblastoma multiforme [abstract]. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1996;36: Mededeling Ziekenfondsraad. Ned Tijdschr Geneeskd 1995;139: Zee J van der, González González D, Rhoon GC van, Dijk JDP van, Putten WLJ van, Hart AAM, et al. Hyperthermie standaardbehandeling bij het cervixcarcinoom. Nederlands Tijdschrift voor Obstetrie en Gynaecologie 1997B;110: Aanvaard op 9 december 1997 Capita selecta Reïrradiatie met hyperthermie bij patiënten met een recidiefmammacarcinoom j.van der zee, g.c.van rhoon, a.j.wijnmaalen, p.c.m.koper en w.l.j.van putten Een progressief locoregionaal recidief van een mammacarcinoom kan ernstig lijden veroorzaken, zonder op korte termijn levensbedreigend te zijn. Symptomen als ulceratie, bloeding en pijn worden gezien bij 62% van de patiënten verwezen voor radiotherapie. 1 De overleving van patiënten met een recidiefmammacarcinoom blijkt onafhankelijk van lokale behandeling; bij het merendeel van de patiënten wordt na een mediane follow-uptijd van 12 tot 30 maanden metastasering op afstand vastgesteld. Desalniettemin overleeft 21-50% van de patiënten 5 jaar of langer nadat bij hen een lokaal recidief is vastgesteld. 2-6 Lokale behandeling is daarom bij een aantal patiënten geïndiceerd als palliatieve maatregel. Wanneer chirurgie niet mogelijk is, komt radiotherapie in aanmerking. Wanneer het recidief ontstaat in vroeger bestraald gebied, zijn de mogelijkheden van opnieuw radiotherapeutisch ingrijpen echter beperkt. Van reïrradiatie alleen wordt een beperkt effect verwacht om twee redenen: de dosis die nog gegeven kan worden in verband met de tolerantie van de normale weefsels is te beperkt; binnen eerder bestraald gebied is meer hypoxie aanwezig, wat cellen radioresistent maakt. 9 In de Daniel den Hoed Kliniek worden sinds 1979 dergelijke patiënten daarom behandeld met een Academisch Ziekenhuis Rotterdam-Daniel den Hoed Kliniek, Groene Hilledijk 301, 3075 EA Rotterdam. Afd. Radiotherapie, sectie Hyperthermie: mw.dr.j.van der Zee, arts; dr.g.c.van Rhoon, fysicus. Afd. Radiotherapie: A.J.Wijnmaalen en P.C.M.Koper, radiotherapeuten. Afd. Statistiek: drs.w.l.j.van Putten, statisticus. Correspondentieadres: mw.dr.j.van der Zee. Zie ook de artikelen op bl. 76 en 85. samenvatting In de Daniel den Hoed Kliniek in Rotterdam worden patiënten met een recidief van mammacarcinoom in eerder bestraald gebied behandeld met hyperthermie als aanvulling op reïrradiatie. Bij deze behandeling zijn van belang: de keuze van een effectief en draaglijk reïrradiatieschema en de bevinding dat hyperthermie aan het totale weefselvolume met risico op een tumorrecidief dient te worden gegeven; de kennis met betrekking tot welk tumorvolume met de beschikbare hyperthermietechnieken effectief behandeld kan worden en het vaststellen van de waarde van aanvullende hyperthermiebehandeling in gerandomiseerd onderzoek. Met het bestralingsschema van 8 4 Gy en de momenteel beschikbare hyperthermieapparatuur komt bij 76% van de patiënten de lokale tumorziekte onder controle voor de duur van mediaan 32 maanden. De kans op lokale controle blijkt afhankelijk van de tumorafmetingen. De behandeling wordt goed getolereerd en gaat gepaard met acceptabele toxiciteit. Bij patiënten met een recidiefmammacarcinoom in eerder bestraald gebied is de combinatiebehandeling van reïrradiatie met hyperthermie zeer effectief, weinig belastend en weinig toxisch. combinatie van reïrradiatie en hyperthermie. Binnen Nederland wordt deze combinatiebehandeling eveneens toegepast in het Academisch Medisch Centrum te Amsterdam en het Dr. Bernard Verbeeten Instituut in Tilburg. 80 Ned Tijdschr Geneeskd januari;143(2)
2 geschiedenis Bij patiënten met een recidief van mammacarcinoom in vroeger bestraald gebied wordt hyperthermiebehandeling gegeven als aanvulling op de nog mogelijke radiotherapie met beperkte dosis. Aanvankelijk was niet bekend welke reïrradiatiedosis getolereerd zou worden. Men begon met zeer lage doseringen en variabele fractioneringsschema s. Van hyperthermie was bekend dat bij toediening vaker dan twee keer per week de behandeling minder effectief kan worden doordat het tumorweefsel thermotolerantie ontwikkelt. 10 Om elke fractie radiotherapie door hyperthermie te versterken, werd al vrij snel gekozen voor een schema waarbij ook de radiotherapie twee keer per week wordt gegeven met een fractiegrootte van 4 Gy. Met dit schema is de wekelijkse dosis in biologisch opzicht ongeveer equivalent aan de standaardfractionering van 5 maal per week 2 Gy. 11 Voor de toepassing van hyperthermie is de technische ontwikkeling van belang. In 1979 bestond geen commercieel verkrijgbare apparatuur. Binnen de Daniel den Hoed Kliniek werd de klinische toepassing begonnen met de apparatuur die voor fysiotherapie beschikbaar was. Op basis van de ervaringen hiermee werden betere applicatoren ontwikkeld. Sinds 1986 wordt voor oppervlakkige hyperthermie gebruikgemaakt van een 433- MHz-systeem met multipele applicatoren en generatoren, waarbij de temperatuur van de huid gecontroleerd wordt door een geperfundeerde bolus, een plastic zak waarin water met een instelbare temperatuur circuleert (figuur 1). Hiermee is verwarming van een lichaamsoppervlak van maximaal 500 cm 2 tot een diepte van ongeveer 4 cm goed gereguleerd mogelijk. 12 Vóór 1986 werd vooral 2450 MHz gebruikt, waarvan de penetratiediepte beperkt is tot ongeveer 2 cm. De huidtemperaturen werden bij het 2450-MHz-systeem gecontroleerd door lucht onder de applicatoren te laten stromen. eerste ervaringen met de combinatiebehandeling In 1988 werden de eerste resultaten van de gecombineerde behandeling bij 97 patiënten met een recidief van mammacarcinoom in eerder bestraald gebied gepubliceerd. 13 De bevindingen waren: een zinvolle palliatie wordt verkregen als de behandeling resulteert in een complete respons (CR; het volledig verdwijnen van de tumor, tenminste tweemaal geobserveerd met een tijdsinterval van 4 weken); de kans op CR neemt toe met hogere radiotherapiedoses; de kans op CR neemt af bij toename van de tumorafmetingen; de toxiciteit van de behandeling is acceptabel, ook bij het schema van 8 4 Gy in 4 weken. betere resultaten met het standaardschema dankzij verbetering van techniek Bij een recentere analyse van de resultaten met het 8 4- Gy-reïrradiatieschema in combinatie met hyperthermie werd een hoger percentage CR gevonden dan in de analyse van De totale groep van 134 patiënten voor figuur 1. Oppervlakkige hyperthermiebehandeling van een patiënte met borstkanker door middel van een 433-MHz-systeem met multipele applicatoren en generatoren. Bij deze patiënte werden eerst thermometrieprobes subcutaan en op de huid geplaatst. Op de huid ligt een gaascompres, waarop de geperfundeerde waterbolus komt te liggen (de bolus is een plastic zak waarin water met een instelbare temperatuur circuleert). De microgolfapplicatoren worden bovenop de waterbolus geplaatst. wie dit standaardschema was gepland, werd geëvalueerd met als doel prognostische factoren te identificeren. Onder hen waren 119 patiënten met een inoperabel recidief en 15 met een microscopisch irradicaal geëxcideerd recidief. Van 38% van de patiënten was bekend dat er metastasen op afstand waren en 70% van de patiënten was eerder behandeld met chemotherapie en (of) hormonale therapie. Bij 80% van de patiënten werd bestraald met elektronen (7-13 MeV), bij de overigen met fotonen (4-6 MV) of een combinatie van beide. De energie werd gekozen op basis van de dikte (in de stralenrichting) van het te bestralen volume, zodanig dat het gehele doelvolume tenminste 90% van de voorgeschreven dosis ontving. Er werden marges gekozen van tenminste 2 cm rondom het (oorspronkelijke) tumorvolume. De mediane overleving van de totale patiëntengroep bedroeg 21 maanden. 14 Bij 84/119 (71%) patiënten met een macroscopische tumor werd een CR vastgesteld. De 15 patiënten die behandeld werden voor een microscopische tumorrest na resectie werden met de 84 patiënten bij wie een CR bereikt werd, betrokken in de analyse naar de duur waarin de ziekte lokaal onder controle bleef. De actuarieel berekende mediane duur van lokale controle, gecorrigeerd voor overlijden tijdens de periode van lokale controle, was 32 maanden. Bij 36 patiënten ontstond een nieuw recidief binnen het gecombineerd behandelde gebied na mediaan 11 maanden (uitersten: 2 maanden-5 jaar). Van de patiënten overleden 36 na mediaan 15 maanden (de meesten hadden tumorprogressie elders in het lichaam) zonder opnieuw een recidief in het gecombineerd behandelde gebied; 27 patiënten waren in leven met lokale controle na een follow-upperiode van mediaan 31 maanden (5-76). Ned Tijdschr Geneeskd januari;143(2) 81
3 De kans dat de ziekte lokaal onder controle blijft, blijkt ook in deze evaluatie sterk afhankelijk van de tumordiameter ( 3 cm versus > 3 cm). 14 Daarnaast werd vastgesteld dat de voor hyperthermie toegepaste techniek van belang was voor zowel de bereikte lokale controle als de toxiciteit van de behandeling (tabel en figuur 2). Voor beide technieken was het verschil in de kans op CR bij kleine en die bij grotere tumoren significant (p = 0,017 voor de 433-MHz- en p = 0,003 voor de 2450-MHztechniek). Het verschil in kans op CR tussen de twee technieken was significant voor de grotere tumoren (p = 0,024). Voor geen van de andere onderzochte variabelen in voorgeschiedenis, patiënt- of tumorkarakteristieken kon een relatie met het behandelingsresultaat vastgesteld worden. belang van behandeling van het gehele weefselvolume at risk voor recidief In eerste instantie werd hyperthermie alleen gericht op de macroscopische tumor. Dit beleid werd veranderd in 1987, nadat bij enkele patiënten een hernieuwd recidief ontstaan was binnen het reïrradiatieveld, maar buiten het met hyperthermie behandelde gebied. 15 Sindsdien worden bij de hyperthermiebehandeling de applicatoren zo gekozen dat het reïrradiatieveld ruim bedekt wordt. Van de 15 patiënten met een microscopisch niet-radicaal gereseceerde tumor die met 8 4-Gy-radiotherapie plus hyperthermie behandeld werden, werd bij 3 hyperthermie opgewekt met de 2450-MHz-techniek. Bij alle 3 patiënten ontstond een hernieuwd recidief, na maanden. Bij de 12 patiënten die met de 433-MHz-techniek behandeld werden, ontstond slechts bij 2 een recidief; 3 patiënten overleden terwijl de tumorziekte lokaal onder controle was na 4-16 maanden en 7 patiënten waren mediaan 42 maanden (uitersten: 16-70) na behandeling nog in leven bij lokale tumorcontrole. Effecten van behandeling met reïrradiatie plus hyperthermie bij patiënten met een recidiefmammacarcinoom in eerder bestraald gebied, uitgesplitst naar techniek waarmee de hyperthermie wordt opgewekt (weergegeven zijn percentages) resultaat techniek 433 MHz 2450 MHz* (n = 107) (n = 27) complete respons maximale tumordiameter 3 cm maximale tumordiameter > 3 cm lokale controle brandwonden geen of 1e graads e graads e graads 7 11 subcutaan 3 0 erytheem geen/mild matig/ernstig epidermolyse 12 7 *De 2450-MHz-techniek werd vóór 1986 toegepast. Afwezigheid van macroscopische tumor. Afwezigheid van macroscopische en microscopische tumorziekte. lokaal ziektevrij (in %) a lokaal ziektevrij (in %) b maanden mm > 30 mm 433 MHz 2450 MHz maanden figuur 2. Effect van behandeling met reïrradiatie plus hyperthermie bij 134 patiënten met een recidiefmammacarcinoom in eerder bestraald gebied, uitgedrukt als percentage patiënten bij wie de ziekte lokaal onder controle bleef: (a) vergelijking van patiënten naar de diameter van het recidief bij het begin van de behandeling (0-30 mm versus > 30 mm); (b) vergelijking van de 433-MHz-techniek met de techniek die vóór 1986 werd toegepast (2450 MHz) waarvan de penetratiediepte beperkter was. Deze bevindingen suggereren dat het reïrradiatieschema van 8 4 Gy zonder, of met inadequate, hyperthermiebehandeling onvoldoende is om microscopische ziekte te elimineren. Voor een hoge kans op lokale controle worden overigens voor de electieve situatie al hogere doses aanbevolen: ongeveer 50 Gy in fracties van 2 Gy. 1 8 resultaten van gerandomiseerd onderzoek Het gunstige effect van aanvullende hyperthermie is inmiddels bevestigd in gerandomiseerd onderzoek. In 1981 startte de Noord-Amerikaanse Radiation Therapy Oncology Group het eerste gerandomiseerde onderzoek naar hyperthermie als ondersteuning van irradiatie met 8 4 Gy, onder anderen bij patiënten met een recidiefmammacarcinoom. Hierbij werden 915-MHz-technieken toegepast. De resultaten stelden teleur: er werd geen verschil gezien in de kans op CR tussen beide onderzoeksarmen bij analyse van de totale groep in het 82 Ned Tijdschr Geneeskd januari;143(2)
4 onderzoek opgenomen patiënten. 16 Bij analyse van de subgroep patiënten met een recidiefmammacarcinoom bleek de kans op CR voor tumoren met een diameter > 3 cm niet beïnvloed te zijn door de aanvullende hyperthermiebehandeling. Bij tumoren < 3 cm bleek de kans op CR na gecombineerde behandeling (62%) wél hoger dan na radiotherapie alleen (40%). De verklaring voor deze resultaten is dat met de in de onderzoeksperiode beschikbare apparatuur geen adequate hyperthermiedosis in grotere tumoren toegediend kon worden. 17 In de periode werd in Europees verband het effect van toevoeging van hyperthermie aan reïrradiatie met 8 4 Gy onderzocht bij in totaal 56 patiënten met borstkanker. In dit onderzoek werd bij de meeste patiënten een 433-MHz-techniek gebruikt. De kans op een CR was na radiotherapie alleen 38% en na gecombineerde behandeling 78%. Dit verschil was significant en bleek duurzaam. 18 andere mogelijkheden voor behandeling van een recidiefmammacarcinoom in eerder bestraald gebied De ervaring is dat systemische behandeling van een recidief in eerder bestraald gebied vaak niet leidt tot CR. De oorzaak hiervoor is waarschijnlijk dat de eerdere radiotherapie tot een slechtere doorbloeding heeft geleid, hetgeen verhindert dat de geneesmiddelen de tumorcel bereiken. 9 Bij de indicatie voor een lokale behandeling zijn er enkele andere mogelijkheden. Voor een aantal patiënten is chirurgische behandeling door middel van een thoraxwandresectie mogelijk. Faneyte et al. rapporteren vanuit het Antoni van Leeuwenhoek Huis over de resultaten bij 44 vrouwen die in een periode van 16 jaar met thoraxwandresectie behandeld zijn. 19 Een relatieve contra-indicatie voor deze ingreep is het bestaan van een multifocaal recidief. Als de resectie radicaal uitgevoerd kan worden, is de kans dat de tumorziekte lokaal onder controle komt groot: bij slechts 6 van de 30 met curatieve intentie behandelde patiënten trad een lokaal recidief op. De mogelijkheden om fotodynamische therapie toe te passen, zijn beperkt door de penetratiediepte van het licht dat wordt gebruikt om de sensitizer te activeren. In een fase-i-onderzoek bij 20 behandelde patiënten met een geschatte tumoruitbreiding in de diepte van maximaal 1 cm was de kans op CR 20% en deze respons duurde mediaan 7 maanden. 20 Als lokale behandeling wordt ook wel een oplossing van miltefosine toegepast bij recidief van mammacarcinoom. Het effect hiervan lijkt beperkt: bij 16 met miltefosine behandelde vrouwen was de kans op partiële respons 44%; er werd geen CR gezien. 21 De duur van de partiële respons was 8 maanden bij een behandelingsduur van 9 maanden. nieuwe ontwikkelingen De laatste jaren zijn de 433-MHz-applicatoren door middel van diverse technische aanpassingen verbeterd. Modelberekeningen en fantoomonderzoek hebben laten zien dat hiermee de effectieve veldgrootte (de afmetingen van het gebied waarbinnen op een diepte van 1 cm tenminste 50% van de maximale energie toegediend wordt) toeneemt van 32 naar 91% van het oppervlak van de stralingsopening. 12 Op dit moment is nog niet duidelijk of hiermee ook de klinische resultaten verder zullen verbeteren. beschouwing en conclusies Het ontstaan van een lokaal recidief van een mammacarcinoom leidt tot een belangrijke vermindering van de kwaliteit van leven. Behalve de lichamelijke klachten die zich kunnen voordoen, betekent het zien van een (progressief groeiende) tumor aan het oppervlak van het lichaam een aanzienlijke psychische belasting. Onderzoek heeft aangetoond dat de kwaliteit van leven gunstig beïnvloed wordt door het bereiken van lokale controle van de tumorziekte. 22 Aangezien deze patiënten een levensverwachting van maanden tot jaren kunnen hebben, is een effectieve behandeling van een dergelijk recidiefmammacarcinoom een welkome aanvulling op het therapeutisch arsenaal. De resultaten die wij momenteel met de combinatie van reïrradiatie en hyperthermie bereiken, laten zien dat deze behandeling effectief is. Bij 76% van alle patiënten bij wie de behandeling ingesteld werd, werd lokale controle bereikt voor een mediane duur van 32 maanden. Van de 134 behandelde patiënten waren 63 patiënten tot hun overlijden (na mediaan 15 maanden; de doodsoorzaak was meestal gegeneraliseerde tumorziekte) of tot het laatste contact (na mediaan 31 maanden) lokaal vrij van tumorziekte. In ons onderzoek bleek de kans op lokale controle ook sterk afhankelijk te zijn van de hyperthermietechniek. 14 Voor kleinere tumoren is de kans op CR ongeveer 90%. Voor de grotere tumoren stijgt het CR-percentage van 31 bij 2450 MHz naar 65 bij 433 MHz. Bij vergelijkbare patiëntengroepen werd met hetzelfde schema van reïrradiatie, maar zonder hyperthermie, bij tot 38% van de patiënten een CR bereikt. De behandeling geeft in het algemeen geen ernstige bijwerkingen. Ook de voor thermometrie geplaatste katheters leiden bij de meeste patiënten niet tot klachten. 23 De aan radiotherapie toe te schrijven toxiciteit is beperkt en acceptabel, en lijkt niet beïnvloed te worden door de toevoeging van hyperthermie. In de gerandomiseerde onderzoeken was geen toename van radiatietoxiciteit aantoonbaar. Het hoge percentage brandwonden is verklaarbaar door de voorgeschiedenis van deze patiënten: als gevolg van een na voorafgaande chirurgie gestoorde sensibiliteit kunnen zij namelijk vaak niet aangeven dat de temperatuur binnen het behandelde gebied te hoog is; wanneer op een dergelijke locatie geen thermometer geplaatst is, heeft de behandelaar dus geen controle over de bereikte temperatuur. Een gevolg van deze gestoorde sensibiliteit is echter dat een ontstane brandwond geen pijnklachten geeft. Bij 3 patiënten leidde een brandwond tot ulceratie. Met de combinatie van reïrradiatie (met 8 4 Gy in 4 weken) en hyperthermie wordt een zinvolle en langdurige lokale palliatie bereikt bij het merendeel van pa- Ned Tijdschr Geneeskd januari;143(2) 83
5 tiënten met een recidiefmammacarcinoom in eerder bestraald gebied. De behandeling wordt in het algemeen goed verdragen en de bijwerkingen zijn acceptabel. Binnen een aantal Nederlandse centra wordt de combinatiebehandeling nu standaard toegepast bij patiënten met een inoperabel recidief of microscopisch irradicaal gereseceerd recidief bij wie onvoldoende effect van systemische behandeling op de lokale tumorgroei gezien wordt of bij wie systemische behandeling niet geïndiceerd geacht wordt omdat er geen (symptomatische) ziekte elders is. De toepassing van aanvullende hyperthermie is vooralsnog beperkt tot tumoren die niet dieper dan 4 cm vanaf het lichaamsoppervlak gelegen zijn. Bij patiënten in een slechte algemene conditie en (of) met een levensverwachting van minder dan 4 maanden of met een meer dan 4 cm diep gelegen tumor, is reïrradiatie zonder hyperthermie mogelijk een zinvolle optie. De beschreven resultaten werden mede bereikt door de kundigheid en de patiëntvriendelijke medewerking van mw.m.p. Broekmeyer-Reurink en mw.e.verloop-van t Hof, hyperthermielaboranten, en van J.Stakenborg, fysisch assistent. In dit onderzoek participeerden radiotherapeuten vanuit de Daniel den Hoed Kliniek, het Zeeuws Radiotherapeutisch Instituut te Vlissingen, het Westeinde Ziekenhuis in Den Haag, het Academisch Ziekenhuis Leiden en het Medisch Spectrum Twente te Enschede. Het klinisch onderzoek werd financieel ondersteund door de Nederlandse Kankerbestrijding/het Koningin Wilhelmina Fonds (projectnummers EUR 77-4, RRTI 83-4 en DDHK ), de Maurits en Anna de Kock Stichting, de Nijbakker Morra Stichting, de Willem H.Kröger Stichting, de Stichting Bevordering Volkskracht en de Stichting Promesa. abstract Reirradiation with hyperthermia in patients with recurrence of breast cancer In the Daniel den Hoed Cancer Centre in Rotterdam, the Netherlands, patients with recurrent breast cancer within a previously irradiated area, are treated by application of hyperthermia in addition to reirradiation. In this development, the following issues are important: (a) the choice of an effective and tolerable reirradiation schedule; (b) the establishment of the limitations of the hyperthermia techniques available; (c) the finding that additional hyperthermia has to be applied to the total tissue volume at risk for tumour recurrence; (d) the assessment of the value of additional hyperthermia by a randomised study. With the reirradiation schedule of 8 4 Gy and the hyperthermia application technique at present available, local control is achieved in 76% of the patients for a median duration of 32 months. The probability of local control is related to tumour size. The treatment is tolerated well, with acceptable toxicity. In patients with recurrent breast cancer in a previously irradiated area, combined reirradiation and hyperthermia is very effective, well tolerated and little toxic. literatuur 1 Bedwinek JM, Fineberg B, Lee J, Ocwieza M. Analysis of failures following local treatment of isolated local-regional recurrence of breast cancer. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1981;7: Aberizk WJ, Silver B, Henderson IC, Cady B, Harris JR. The use of radiotherapy for treatment of isolated locoregional recurrence of breast carcinoma after mastectomy. Cancer 1986;58: Bedwinek JM, Lee J, Fineberg B, Ocwieza M. Prognostic indicators in patients with isolated local-regional recurrence of breast cancer. Cancer 1981;47: Halverson KJ, Perez CA, Kuske RR, Garcia DM, Simpson JR, Fineberg B. Survival following locoregional recurrence of breast cancer: univariate and multivariate analysis. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1992;23: Schwaibold F, Fowble BL, Solin LJ, Schultz DJ, Goodman RL. The results of radiation therapy for isolated local regional recurrence after mastectomy. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1991;21: Stadler B, Kogelnik HD. Local control and outcome of patients irradiated for isolated chest wall recurrences of breast cancer. Radiother Oncol 1987;8: Halverson KJ, Perez CA, Kuske RR, Garcia DM, Simpson JR, Fineberg B. Isolated local-regional recurrence of breast cancer following mastectomy: radiotherapeutic management. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1990;19: Withers HR, Peters LJ, Taylor JMG. Dose-response relationship for radiation therapy of subclinical disease. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1995;31: Okunieff P, Urano M, Kallinowski F, Vaupel P, Neuringer LJ. Tumors growing in irradiated tissue: oxygenation, metabolic state, and ph. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1991;21: Nielsen OS, Overgaard J. Importance of preheating temperature and time for the induction of thermotolerance in a solid tumour in vivo. Br J Cancer 1982;46: Fowler JF. Review: total doses in fractionated radiotherapy implications of new radiobiological data. Int J Radiat Biol Relat Stud Phys Chem Med 1984;46: Rhoon GC van, Rietveld PJM, Zee J van der. A 433 MHz Lucite cone waveguide applicator for superficial hyperthermia. Int J Hyperthermia 1998;14: Zee J van der, Treurniet-Donker AD, The SK, Helle PA, Seldenrath JJ, Meerwaldt JH, et al. Low dose reirradiation in combination with hyperthermia: a palliative treatment for patients with breast cancer recurring in previously irradiated areas. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1988;15: Zee J van der, Holt B van der, Rietveld PJM, Helle PA, Wijnmaalen AJ, Putten WLJ van, et al. Reirradiation combined with hyperthermia in recurrent breast cancer results in a worthwhile local palliation. Br J Cancer [ter perse]. 15 Zee J van der, Rhoon GC van, Koper PCM, Berg AP van den. Clinical application and specific requirements of local hyperthermia for chest wall recurrences. Strahlenther Onkol 1992;168: Perez CA, Gillespie B, Pajak T, Hornback NB, Emami B, Rubin P. Quality assurance problems in clinical hyperthermia and their impact on therapeutic outcome: a report by the Radiation Therapy Oncology Group. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1989;16: Perez CA, Pajak T, Emami B, Hornback NB, Tupchong L, Rubin P. Randomized phase III study comparing irradiation and hyperthermia with irradiation alone in superficial measurable tumors. Final report by the Radiation Therapy Oncology Group. Am J Clin Oncol 1991;14: Vernon CC, Hand JW, Field SB, Machin D, Whaley JB, Zee J van der, et al. Radiotherapy with or without hyperthermia in the treatment of superficial localized breast cancer: results from five randomized controlled trials. International Collaborative Hyperthermia Group. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1996;35: Faneyte IF, Rutgers EJTh, Zoetmulder FAN. Chest wall resection in the treatment of locally recurrent breast carcinoma: indications and outcome for 44 patients. Cancer 1997;80: Sperduto PW, DeLaney TF, Thomas G, Smith P, Dachowski LJ, Russo A, et al. Photodynamic therapy for chest wall recurrence in breast cancer. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1991;21: Clive S, Leonard RC. Miltefosine in recurrent cutaneous breast cancer [letter]. Lancet 1997;349: Liu FF, Bezjak A, Levin W, Cooper B, Pintilie M, Sherar MD. Assessment of palliation in women with recurrent breast cancer [letter]. Int J Hyperthermia 1996;12: Zee J van der, Rhoon GC van, Broekmeijer-Reurink MP, Reinhold HS. The use of implanted closed-tip catheters for the introduction of thermometry probes during local hyperthermia treatment series. Int J Hyperthermia 1987;3: Aanvaard op 11 juni Ned Tijdschr Geneeskd januari;143(2)
Hyperthermie in combinatie met radiotherapie
Capita selecta Hyperthermie in combinatie met radiotherapie j.van der zee, g.c.van rhoon, j.haveman en d.gonzález gonzález Vanaf 1975 is het onderzoek naar zowel biologische, fysische als klinische aspecten
Nadere informatieOverbehandeling in radiotherapie. Prof. Dr. Caroline Weltens
Overbehandeling in radiotherapie Prof. Dr. Caroline Weltens 29-09-2018 veilig de lokale therapie verminderen zonder de uitkomst te compromiteren Juiste balans tussen benefit en neveneffecten Bij combinatie
Nadere informatieOligometastatischeziekte bij het mammacarcinoom. M. van der Sangen, radiotherapeut
Oligometastatischeziekte bij het mammacarcinoom M. van der Sangen, radiotherapeut Borstkanker in perspectief Borstkanker in Nederland Nieuwe borstkankers per jaar: 15.000 Metastasen bij diagnose: 750 (5%)
Nadere informatieCHAPTER XII. Nederlandse Samenvatting
CHAPTER XII Nederlandse Samenvatting Dit proefschrift behelst een aantal klinische en translationele studies met betrekking tot de behandeling van het primair operabel mammacarcinoom. Zowel aspecten van
Nadere informatieMeer sparend bestraling van de axilla? Less is more (than enough) Nicola Russell
Meer sparend bestraling van de axilla? Less is more (than enough) Nicola Russell Techniek tot nu toe Conventionele simulatie Virtuele simulatie Techniek voor okselbestraling Klier levels I III Plexus brachialis
Nadere informatieMarlies Peters. Workshop Vermoeidheid
Marlies Peters Workshop Vermoeidheid De ene vermoeidheid is de andere niet Deze vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning De vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren
Nadere informatieRadiotherapie bij het gemetastaseerd niercelcarcinoom. Dr Nathalie Meireson Universitaire Radiotherapie Antwerpen 28/02/2013
Radiotherapie bij het gemetastaseerd niercelcarcinoom Dr Nathalie Meireson Universitaire Radiotherapie Antwerpen 28/02/2013 inleiding casus heden toekomst radiotherapie en new drugs Inleiding Wat doet
Nadere informatieHyperthermie en radiotherapie: een krachtige combinatie
Hyperthermie wordt als versterkende behandeling gecombineerd met radiotherapie en chemotherapie. Deze toegevoegde waarde is bewezen voor een aantal tumorindicaties. Voor de verschillende tumorlocaties
Nadere informatieLandelijk Contactdag 2017
Landelijk Contactdag 2017 Radiotherapie voor Blaaskanker Bradley Pieters Academisch Medisch Centrum/ Universiteit van Amsterdam 2 Typen Blaaskanker Niet-spierinvasief Spierinvasief Behandelingen Verwijderen
Nadere informatieOLIJFdag 3 oktober 2015
OLIJFdag 3 oktober 2015 Nieuwe behandelingen bij eierstokkanker Els Witteveen Internist-oncoloog Huidige en nieuwe inzichten Intraperitoneale toediening Toevoeging van bevacizumab Dose dense toediening
Nadere informatieGynaecologisch-oncologische Studies. Gynaecongres 11 november Focus Radiotherapie. R.A. Nout Radiotherapeut-Oncoloog Namens LPRGT
Gynaecologisch-oncologische Studies Gynaecongres 11 november 2010 Focus Radiotherapie R.A. Nout Radiotherapeut-Oncoloog Namens LPRGT Overzicht: Focus Radiotherapie Cervix Lopend EORTC Embrace Nieuw Outback
Nadere informatieMinder chirurgie na neo adjuvante chemotherapie?
Minder chirurgie na neo adjuvante chemotherapie? Frederieke van Duijnhoven, chirurg-oncoloog Marie-Jeanne Vrancken Peeters, principal investigator MICRA studie 1 GEEN DISCLOSURES 2 NEOADJUVANTE SYSTEMISCHE
Nadere informatievoor hersenmetastasen. Optimale kwaliteit. Hersenmetastasen behandeling. Definitie. Stereotactische radiotherapie
Disclosure belangen spreker Stereotactische radiotherapie voor hersenmetastasen (potentiële) belangenverstrengeling Geen Optimale kwaliteit Health care quality = Hersenmetastasen behandeling Getting the
Nadere informatieOK#dagen,#Eindhoven,# 14#oktober#2015#
OK#dagen,#Eindhoven,# 14#oktober#2015# Hyperthermie ter versterking van Radiotherapie and chemotherapie, huidige toepassingen en nieuwe ontwikkelingen" G.C. van Rhoon On behalf of the department of Radiation
Nadere informatieMaligne melanoma Belang van sentinelklierbiopsie
Maligne melanoma Belang van sentinelklierbiopsie Annemie Rutten Medische Oncologie AZ St. Augustinus Maligne melanoma 10% van alle huidkankers, maar meest agressieve. Incidentie van maligne melanoma neemt
Nadere informatieCover Page. Author: Wiltink, Lisette Title: Long-term effects and quality of life after treatment for rectal cancer Issue Date:
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/46445 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Wiltink, Lisette Title: Long-term effects and quality of life after treatment for
Nadere informatieStaat de radiotherapie indicatie ook vast na een complete respons op NAC?
Staat de radiotherapie indicatie ook vast na een complete respons op NAC? Nina Bijker, radiotherapeut AMC BBB symposium 7 september 2017 No conflict of interest Focus op postmastectomie radiotherapie (PMRT)
Nadere informatieChemoradiatie bij het spierinvasief blaascarcinoom
Chemoradiatie bij het spierinvasief blaascarcinoom Richard P. Meijer, Uroloog DUOS 4-12-2015 Disclosure belangen (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met
Nadere informatieBestraling met protonen
Bestraling met protonen Een nieuwe ontwikkeling in de radiotherapie Stijn Krol, radiotherapeut-oncoloog Afdeling Radiotherapie LUMC/HollandPTC S.KROL@HOLLANDPTC.NL 2 Insert > Header & footer 15-okt-17
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Dikkedarmkanker is een groot gezondheidsprobleem in Nederland. Het is de derde meest voorkomende vorm van kanker bij mannen en de tweede meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. In 2008
Nadere informatiePancreascarcinoom en kansen voor de toekomst
18 mei 2006 Jaarbeurs Utrecht Pancreascarcinoom en kansen voor de toekomst Jan Ouwerkerk Research Coördinator Oncologie Leids Universitair Medisch Centrum Pancreas Carcinoom Incidencie: 33.730 nieuwe patiënten
Nadere informatiePrognostische factoren in patiënten met 1-3 positieve okselklieren; MammaPrint en Adjuvant! online
Prognostische factoren in patiënten met 1-3 positieve okselklieren; MammaPrint en Adjuvant! online 3 de Mammacongres Harderwijk Stella Mook Radiotherapeut i.o. Prognostische waarde LN status LN status
Nadere informatieSamenvatting 129. Samenvatting
Samenvatting 128 Samenvatting 129 Samenvatting Het mammacarcinoom is de meest voorkomende maligniteit bij vrouwen, met wereldwijd een jaarlijkse incidentie van 1,67 miljoen. De prognose van patiënten met
Nadere informatieHerbestraling gecombineerd met hyperthermie als behandeling voor radiatiegeassocieerde sarcomen
Overzichtsartikelen 1 Herbestraling gecombineerd met hyperthermie als behandeling voor radiatiegeassocieerde sarcomen Reirradiation and hyperthermia for radiation-associated sarcoma M.A.A. de Jong, S.B.
Nadere informatieOncologische zorg bij ouderen
Oncologische zorg bij ouderen Balanceren tussen over- en onderbehandeling Johanneke Portielje, HagaZiekenhuis Kring ouderenzorg AMC & partners 12 juni 2013 mamma carcinoom
Nadere informatieRadiotherapie bij prostaatkanker: een stralende toekomst. Karin Haustermans
Radiotherapie bij prostaatkanker: een stralende toekomst Karin Haustermans Radiotherapie Maakt gebruik van ioniserende straling om kankercellen te doden Ongeveer de helft van alle kankerpatiënten krijgt
Nadere informatieMultimodality treatment bij het oesofagus- en maagcarcinoom
Multimodality treatment bij het oesofagus- en maagcarcinoom Disclosures Ik heb geen belangenverstrengeling in relatie tot deze presentatie Multimodality treatment bij het oesofagus- en maagcarcinoom Bij
Nadere informatieRadiotherapie bij het pancreascarcinoom. Hanne Heerkens, AIOS radiotherapie 25 maart 2019
Radiotherapie bij het pancreascarcinoom Hanne Heerkens, AIOS radiotherapie 25 maart 2019 Pancreascarcinoom en radiotherapie Operabel Locally advanced Medisch inoperabel Gemetastaseerd Pancreascarcinoom
Nadere informatieNABON Breast Cancer Audit (NBCA)
NABON Breast Cancer Audit (NBCA) Beschrijving Dit overzicht toont de kwaliteitsindicatoren welke per 1 april 2014 ontsloten zullen worden in het kader van het getrapte transparantiemodel van DICA. De ontsluiting
Nadere informatieOligometastasen: Echt of wishfull thinking? Dirk De Ruysscher, MD, PhD Radiation Oncologist University Hospitals Leuven/ KU Leuven Leuven, Belgium
Oligometastasen: Echt of wishfull thinking? Dirk De Ruysscher, MD, PhD Radiation Oncologist University Hospitals Leuven/ KU Leuven Leuven, Belgium Casus 65-jaar oude blanke vrouw 20 pak jaren Gestopt met
Nadere informatieaz groeninge scoort zeer goed op de borstkankerindicatoren uit VIP²
az groeninge scoort zeer goed op de borstkankerindicatoren uit VIP² We zijn als ziekenhuis trots op onze goede resultaten, maar we hebben ook aandacht voor enkele punten waar we minder dan gemiddeld lijken
Nadere informatieStage. Clin staging. Treatment. Prognosis. Diagnosis. Evaluation. Early Node. Tumour. Loc advanced Metastasis. Advanced. Surgery
Clin staging Stage Tumour Early Node Loc advanced Metastasis Advanced Treatment Surgery Diagnosis Evaluation pulmonary Chemotherapy Radiotherapy Combinations Prognosis cardiac general Univ Hospital Leuven
Nadere informatieKIEZEN VOOR MEER OF MINDER STRALING BIJ DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER
KIEZEN VOOR MEER OF MINDER STRALING BIJ DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER Informatie voor patiënten die betrokken willen worden bij de keuze tussen twee behandelplannen Afweging Bij het bestralen moet
Nadere informatie(Very) High-risk prostaatcarcinoom: belang van multimodale behandeling?
Sint-Joris-Winge 14 september 2016 (Very) High-risk prostaatcarcinoom: belang van multimodale behandeling? dr. Lodewijk Van Wynsberge Definitie D Amico: indeling PCA volgens risico op metastasering en
Nadere informatieBehandeling op maat. Mammacarcinoom en targeted therapy 4 e mammacongres Harderwijk. Carolien P. Schröder, MD, PhD Internist oncoloog UMCG
Behandeling op maat Carolien P. Schröder, MD, PhD Internist oncoloog UMCG Mammacarcinoom en targeted therapy 4 e mammacongres Harderwijk C.P. Schröder internist oncoloog Mammacarcinoom en targeted therapy
Nadere informatieWel of Niet starten?
Chemotherapie in de palliatieve setting van het pancreascarcinoom Wel of Niet starten? Dick Richel AMC / MST 3 e Verpleegkundig Congres 10 januari 2014 Pancreascarcinoom feiten Incidentie in Nederland
Nadere informatiePien de Haas en John de Klerk nucleair geneeskundigen Meander Medisch Centrum Amersfoort. 2e Mammacongres 28 januari 2011 Harderwijk
Pien de Haas en John de Klerk nucleair geneeskundigen Meander Medisch Centrum Amersfoort 2e Mammacongres 28 januari 2011 Harderwijk Siemens Biograph true point PET/CT 40 slice Sinds 21 januari 2011 Sinds
Nadere informatieSignificante Fase III Studies in de Oncologie Wat betekent dit voor de practicus?
Significante Fase III Studies in de Oncologie Wat betekent dit voor de practicus? Dr. L. Dirix Medische Oncologie Behandeling van vaste tumoren Adjuverende therapie Uitgezaaide ziekte Gerandomizeerd onderzoek
Nadere informatieImage-guided stereotactic radiotherapy for early stage lung cancer: techniques and clinical outcomes. Samenvatting
169 Image-guided stereotactic radiotherapy for early stage lung cancer: techniques and clinical outcomes Samenvatting Radiotherapie speelt een belangrijke rol in de curatieve behandeling van patiënten
Nadere informatieEchogeleide chirurgie voor mammacarcinoom
Echogeleide chirurgie voor mammacarcinoom Een prospectief gerandomiseerd onderzoek N.M.A. Krekel M.H. Haloua M.P. van den Tol S. Meijer Chirurgische oncologie VU Universitair Medisch Centrum Incidentie
Nadere informatieChemotherapie en stolling
Chemotherapie en stolling Therapie, preventie en risicofactoren Karen Geboes UZ Gent 4 december 2015 Avastin en longembolen: hoe behandelen en Avastin al dan niet verder? Chemotherapie en stolling: Therapie,
Nadere informatieFactsheet NABON Breast Cancer Audit (NBCA)
Factsheet NABON Breast Cancer Audit () [1.0.; 15-09-] Registratie gestart: 2011 Als algemene voorwaarde voor het meenemen van een patiënt in de berekening van de kwaliteitsindicatoren is gesteld dat ten
Nadere informatieNadia Haj Mohammad Internist-oncoloog The Netherlands
Maagcarcinoom Nadia Haj Mohammad Internist-oncoloog The Netherlands Inhoud Therapie Systemisch Gericht op klachten Nieuwe ontwikkelingen/toekomst Epidemiologie Verschil Europa en Noord-Amerika vs Azië,
Nadere informatieProtonen Radiotherapie Een innovatie binnen handbereik
Protonen Radiotherapie Een innovatie binnen handbereik Symposium ter gelegenheid van de opening van het UMC Groningen Cancer Center Hans Langendijk Afdeling Radiotherapie UMCG Groningen Inleiding INLEIDING
Nadere informatieFactsheet Indicatoren NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2018
Factsheet en NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2018 NBCA 2018.2 Registratie gestart: 2009 Datum Versie Mutatie Eigenaar 01-07-2016 2017.1 Aanpassingen conform indicatorendagen juli DICA 2016. Verwijderen
Nadere informatieProfylactische chirurgie bij erfelijke borstkanker. I. Nevelsteen
Profylactische chirurgie bij erfelijke borstkanker I. Nevelsteen Erfelijke belasting 1. Incidentie wereldwijd - België Beleid 2. Borstcentra in België UZ Leuven High risk screening 3. Risico - Analyse
Nadere informatieCROSSFIRE-studie (Alvleesklierkanker) / alvleesklierkanker
CROSSFIRE-studie (Alvleesklierkanker) / alvleesklierkanker Experimenteel onderzoek naar een nieuwe behandeling voor patiënten met alvleesklierkanker waarbij de tumor vanwege de ligging niet door middel
Nadere informatieDe patholoog en de marges
De patholoog en de marges Guiding the surgeon s hand Jelle Wesseling, patholoog j.wesseling@nki.nl Rode draad Kennis Kunde Correlatie Communicatie De hamvragen Wat zijn de risico s op terugkerende of
Nadere informatievan vaginale brachytherapie bij endometriumcarcinoom
4 De PORTEC-4-studie: fase IIIonderzoek naar de rol en dosis van vaginale brachytherapie bij endometriumcarcinoom The PORTEC-4 trial: phase III randomised trial investigating the role and dose of vaginal
Nadere informatieBloedafname CAIRO5. Coördinerend Radiologen: Dr. K. van Lienden, Dr. M Engelbrecht, afdeling Radiologie, AMC Amsterdam
Bloedafname CAIRO5 Een gerandomiseerde fase 3 studie naar behandelingsstrategieën voor patiënten met dikke darmkanker met metastasen in alleen de lever, welke (nog) niet in aanmerking komen voor chirurgische
Nadere informatieILC > 3 cm: neoadjuvante chemotherapie heeft geen nut! Sabine C. Linn, MD PhD Divisies Medische Oncologie en Moleculaire Biologie
ILC > 3 cm: neoadjuvante chemotherapie heeft geen nut! Sabine C. Linn, MD PhD Divisies Medische Oncologie en Moleculaire Biologie Heeft neoadjuvant chemotherapie nut bij ILC > 3 cm? Ja Nee Weet niet/geen
Nadere informatieFactsheet Indicatoren NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2017
Factsheet en NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2017 Registratie gestart: 2009 Datum Versie Mutatie Eigenaar 23-10-2017 2017.1 Vrijwillig/ verplicht toegevoegd DICA 27-11-2017 2017.2 Schrappen van indicatoren
Nadere informatieUvA-DARE (Digital Academic Repository) Tissue microarray in prognostic studies on vulva cancer Fons, G. Link to publication
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Tissue microarray in prognostic studies on vulva cancer Fons, G. Link to publication Citation for published version (APA): Fons, G. (2009). Tissue microarray in prognostic
Nadere informatieFactsheet Indicatoren NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2016
Factsheet en NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2016 Registratie gestart: 2009 Inclusie en exclusie criteria Inclusie Primaire mammacarcinomen waarbij de volgende tumorsoorten geïncludeerd worden: Alle tumorstadia,
Nadere informatieLangetermijnprognose van een lokaal recidiverend mammacarcinoom na mammasparende therapie*
masparende behandelingen groeit eveneens het aantal vrouwen dat wordt geconfronteerd met een lokaal recidief. Onderzoeken naar de prognose van vrouwen met een lokaal recidief na mammasparende therapie
Nadere informatieDe indicatoren omtrent borstkanker, die in kader van het VIP²-project worden opgevolgd zijn :
Indicatoren VIP²-project Oncologie In België is, net als in Europa, borstkanker de meest voorkomende oorzaak van overlijden door kanker bij vrouwen (20,6 % van alle overlijdens ingevolge kanker). In 2009
Nadere informatieAandeel van patiënten met invasieve borstkanker waarbij een ER, PR en/of HER2 statusbepaling werd uitgevoerd vóór enige systemische behandeling
Status bepaling: 99,4% Aandeel van patiënten met invasieve borstkanker waarbij een ER, PR en/of HER2 statusbepaling werd uitgevoerd vóór enige systemische behandeling Vóór het starten van de behandeling
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/28692 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Slingerland, Marije Title: Exploring novel formulations and new classes of anticancer
Nadere informatie2.3 Ouderen. [IKNL/Richtlijn Gliomen 2014 - conceptversie 30 september 2014] Pag. 91
4429 4430 4431 4432 4433 4434 4435 4436 4437 4438 4439 4440 4441 4442 4443 4444 4445 4446 4447 4448 4449 4450 4451 4452 4453 4454 4455 4456 4457 4458 4459 4460 4461 4462 4463 4464 4465 4466 4467 4468 4469
Nadere informatieOntwikkelingen bij de chirurgie van het slokdarm- en maagcarcinoom
Ontwikkelingen bij de chirurgie van het slokdarm- en maagcarcinoom Mark I. van Berge Henegouwen Chirurg, slokdarm en maagchirurgie Amsterdam UMC, locatie AMC GIOCA GE oncologisch congres, AMC 18 jan 2019
Nadere informatieSamenvatting. vatting
Samenvatting vatting Dit proefschrift gaat over de toepassing van ATP infusen in de palliatieve thuiszorg. De palliatieve fase begint op het moment dat genezing van kanker niet of niet langer mogelijk
Nadere informatieAdjuvant!! Online ~ Wanneer helpt het en wanneer niet?
Adjuvant!! Online ~ Wanneer helpt het en wanneer niet? Stella Mook NKI symposium Amsterdam, Oktober 2009 www.adjuvantonline.com Informatie Input Natural Mortality Tx benefit Breast Cancer Mortality Huidige
Nadere informatieLymfeknoop dissectie in borstcarcinoom, diagnostiek of therapie? Wim Demey, medische oncologie, Borstkliniek voorkempen
Lymfeknoop dissectie in borstcarcinoom, diagnostiek of therapie? Wim Demey, medische oncologie, Borstkliniek voorkempen 85% via de axilla Mammaria interna alleen aantasting is zeldzaam
Nadere informatieLeven met kanker Nieuwste ontwikkelingen in de behandeling bij longkanker. Judith Herder 2017
Leven met kanker Nieuwste ontwikkelingen in de behandeling bij longkanker Judith Herder 2017 Deze presentatie Enkele feiten over kanker Wat is longkanker nou eigenlijk? Behandeling bij uitgezaaid longkanker
Nadere informatieONTWIKKELINGEN IN NEOADJUVANTE CHEMORADIOTHERAPIE OESOPHAGUSCARCINOOM. 5D s, 8 februari 2018 Francine Voncken
ONTWIKKELINGEN IN NEOADJUVANTE CHEMORADIOTHERAPIE OESOPHAGUSCARCINOOM 5D s, 8 februari 2018 Francine Voncken GEEN DISCLOSURES NEOADJUVANT CHEMORADIOTHERAPIE OESOPHAGUS [TEKST] [tekst] 5y OS 33% vs 47%
Nadere informatieKWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER ( )
KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER (2007-2008) Algemene informatie In dit rapport vindt U de resultaten van de kwaliteitsindicatoren voor borstkankertumoren van AZNikolaas. Hierbij
Nadere informatieRol van de RT bij behandeling van botmeta s. 1- Literatuur 2- Effectiviteit Klinisch Radiologisch 3- Radiotherapeutische technieken
Rol van de Radiotherapie bij behandeling van botmeta s Johan Menten, MD PhD Radiotherapie-Oncologie Palliatieve Zorg Coördinator UZLeuven Klinisch Radiologisch Remineralization and pain relief in bone
Nadere informatieRadiotherapie van levermetastasen: exotische therapie of oprukkende mogelijkheid? 69 ste Geneeskundige Dagen van Antwerpen Dr Reinhilde Weytjens
Radiotherapie van levermetastasen: exotische therapie of oprukkende mogelijkheid? 69 ste Geneeskundige Dagen van Antwerpen Dr Reinhilde Weytjens Radiotherapie van levermetastasen: Klassieke RT: 2 Gy, 30-35
Nadere informatieWaarom was het onderzoek nodig?
Een onderzoek met afatinib vergeleken met methotrexaat bij patiënten met hoofd-halskanker die is teruggekeerd of is uitgezaaid Dit is een samenvatting van een klinisch onderzoek bij patiënten met hoofd-halskanker.
Nadere informatieStereotactische radiotherapie voor stadium I niet-kleincellig longcarcinoom: Uitkomsten op patiënten- en populatieniveau.
Stereotactic Radiation Therapy for Stage I Non-Small Cell Lung Cancer Nederlandse titel Stereotactische radiotherapie voor stadium I niet-kleincellig longcarcinoom: Uitkomsten op patiënten- en populatieniveau.
Nadere informatieOntwikkelingen en behandelmogelijkheden bij de patiënt met oesofagus- of maagcarcinoom. 17-9-2015 dr. Marije Slingerland, internist-oncoloog
Ontwikkelingen en behandelmogelijkheden bij de patiënt met oesofagus- of maagcarcinoom 17-9-2015 dr. Marije Slingerland, internist-oncoloog Doelgerichte therapie bij het lokaal gevorderd en gemetastaseerd
Nadere informatieMogelijkheden van resectie na chemotherapie bij het pancreascarcinoom. Prof. dr. Marc Besselink Afdeling Chirurgie, AMC Amsterdam
Mogelijkheden van resectie na chemotherapie bij het pancreascarcinoom Prof. dr. Marc Besselink Afdeling Chirurgie, AMC Amsterdam Amsterdam, 19 Januari 2018 Pancreascarcinoom Slechte prognose (5 jaars-overleving,
Nadere informatieBeleid levermetastasen Colorectaal Carcinoom EMBRAZE REGIO
Beleid levermetastasen Colorectaal Carcinoom EMBRAZE REGIO Opgesteld en Beoordeeld: EMBRAZE, NTG colorectaal carcinoom Datum vaststelling: 12 april 2017 Datum laatste wijziging: 12 april 2017 Categorieën
Nadere informatieWanneer geen chemo? Sabine Linn Internist-oncoloog NKI-AVL
Wanneer geen chemo? Sabine Linn Internist-oncoloog NKI-AVL Wanneer geen chemo? Als de patiënt al genezen is na locoregionale behandeling Prognostische factoren Als er geen extra overlevingswinst optreedt
Nadere informatieFactsheet Indicatoren NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2018
Factsheet en NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2018 NBCA 2018.3 Registratie gestart: 2009 Datum Versie Mutatie Eigenaar 01-07-2016 2017.1 Aanpassingen conform indicatorendagen juli DICA 2016. Verwijderen
Nadere informatieBloedafname CAIRO5. Coördinerend Radiologen: Dr. K. van Lienden, Dr. M Engelbrecht, afdeling Radiologie, AMC Amsterdam
Bloedafname CAIRO5 Een gerandomiseerde fase 3 studie naar behandelingsstrategieën voor patiënten met dikke darmkanker met metastasen in alleen de lever, welke (nog) niet in aanmerking komen voor chirurgische
Nadere informatieDe radiotherapeut en de marges. L.J. Boersma, radiotherapeut-oncoloog MUMC+, MAASTRO clinic Maastricht
De radiotherapeut en de marges L.J. Boersma, radiotherapeut-oncoloog MUMC+, MAASTRO clinic Maastricht Inhoud Borstsparende behandeling bij invasief carcinoom: Chirurgische marges: Wanneer re-excisie en
Nadere informatieMelanoom Niet één diagnose, niet één standaardbehandeling
Melanoom Niet één diagnose, niet één standaardbehandeling Wolter J. Mooi VU medisch centrum Amsterdam Melanoomclassificatie Superficieel spreidend melanoom Nodulair melanoom Acrolentigineus melanoom Lentigo
Nadere informatieImpact of age, tumor characteristics, an d treatmen t on local con trol an d disease outcome in early stage breast can cer.
06 Prfschrft JvdH Binnenwerk 23-04-2006 16:06 Pagina 1 Impact of age, tumor characteristics, an d treatmen t on local con trol an d disease outcome in early stage breast can cer. A n EO RT C tran slation
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/24307 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Broek, Colette van den Title: Optimisation of colorectal cancer treatment Issue
Nadere informatieIndividualized treatment in Breast Cancer op het scherpst van de snede
19 mei 2009 Jaarbeurs Utrecht Individualized treatment in Breast Cancer op het scherpst van de snede Hella Bosch Verpleegkundig specialist oncologie Máxima medisch centrum Eindhoven Opening ONS: Lezing
Nadere informatie10 e NKI AvL Mammasymposium
10 e NKI AvL Mammasymposium Een decennium lokalisatie van het niet palpabele mammacarcinoom M.T.F.D. Vrancken Peeters, Chirurg Netherlands Cancer Institute Antoni van Leeuwenhoek Hospital Amsterdam, The
Nadere informatiePalliatieve radiotherapie bij het ovariumcarcinoom
6 Palliatieve radiotherapie bij het ovariumcarcinoom Palliative radiotherapy in ovarian cancer drs. J. Rozenberg¹, dr. F. Jeurissen², prof. dr. H. Struikmans³ en dr. T. Stam³ Samenvatting Doel en achtergrond:
Nadere informatieNABON Breast Cancer Audit. Pathologie
NABON Breast Cancer Audit Pathologie Dr. P.J. Westenend, patholoog, pathologisch laboratorium Dordrecht Drs. A.C.M. van Bommel, arts-onderzoeker, DICA DICA Congres 25 juni 2013 Pathologie Volledige verslaglegging
Nadere informatieVlaams Indicatorenproject VIP²: Kwaliteitsindicatoren Borstkanker
Vlaams Indicatorenproject VIP²: Kwaliteitsindicatoren Borstkanker INDICATOR B1 Proportie van patiënten gediagnosticeerd met invasieve borstkanker bij wie een systeembehandeling voorafgegaan werd door ER/PR-
Nadere informatieKWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER (2007-2008)
KWALITEITSINDICATOREN VOOR ONCOLOGIE: INVASIEVE BORSTKANKER (2007-2008) Algemene informatie In dit rapport vindt U de resultaten van de kwaliteitsindicatoren voor borstkankertumoren van AZNikolaas. Hierbij
Nadere informatieFactsheet Indicatoren Longcarcinoom (DLSA-DLRA) 2016
Factsheet en Longcarcinoom (DLSA-DLRA) 2016 Inclusie en exclusie criteria DLSA Inclusie Alle chirurgische thoracale (thoraxwand, pleurale, long en mediastinale) ingrepen, in te delen in: Resecties bij
Nadere informatieStereotactische radiochirurgie bij hersenmetastasen in het ARTI De resultaten met betrekking tot de overleving en de mate van lokale controle
Stereotactische radiochirurgie bij hersenmetastasen in het ARTI De resultaten met betrekking tot de overleving en de mate van lokale controle Nurer Gergin Radiotherapeutisch Laborant, UMC Utrecht Cancer
Nadere informatieDarmcarcinoom. visie van de radiotherapeut. Dr Sarah Roels
Darmcarcinoom visie van de radiotherapeut Dr Sarah Roels Overzicht Inleiding Radiotherapie bij rectumcarcinoom rectaal carcinoom bestralingstechniek effect op tumor neveneffecten Radiotherapie bij darmcarcinoom
Nadere informatieOncologische behandeling en fertiliteit. Vivianne Tjan-Heijnen Symposium AYA zorg & (in)fertiliteit Nascholing Maastricht UMC+ 29 november 2018
Oncologische behandeling en fertiliteit Vivianne Tjan-Heijnen Symposium AYA zorg & (in)fertiliteit Nascholing Maastricht UMC+ 29 november 2018 Disclosures Potentiële belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatie(Neo)adjuvante chemotherapie bij het rectumcarcinoom. Prof.dr. Kees Punt afd. Medische Oncologie AMC Amsterdam
(Neo)adjuvante chemotherapie bij het rectumcarcinoom Prof.dr. Kees Punt afd. Medische Oncologie AMC Amsterdam Adjuvante chemotherapie bij rectumcarcinoom in Nederland Geloof Gewoonte Evidence-based medicine
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING In dit proefschrift is de voorspellende waarde van magnetic resonance imaging (MRI)-parameters voor het optreden van een lokaal recidief larynxcarcinoom
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/36461 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Wiggenraad, Ruud Title: Stereotactic radiotherapy of intracranial tumors : optimizing
Nadere informatie( O )varia. Gabe Sonke post-asco 2015
( O )varia Gabe Sonke post-asco 2015 Disclosure Onderzoeksgeld AstraZeneca, Novartis, Roche Nieuws op ASCO PARP remming (McNeish #5508) Wee1 remming (Leijen #2507, Oza #5506) Bevacizumab endometrium (Lorusso
Nadere informatieTRIPLE NEGATIEF BORSTKANKER. Nieuwe ontwikkelingen en onderzoek. Rianne Oosterkamp, internist-oncoloog Medisch Centrum Haaglanden
TRIPLE NEGATIEF BORSTKANKER Nieuwe ontwikkelingen en onderzoek Rianne Oosterkamp, internist-oncoloog Medisch Centrum Haaglanden Triple negatief borstkanker TNBC Geen ER Geen PR Geen HER2 (Nog) geen target
Nadere informatieHypofractionering bij primair operabel mammacarcinoom
7 Hypofractionering bij primair operabel mammacarcinoom Hypofractionated radiotherapy in early breast cancer A.H. Westenberg, M.J.C. van der Sangen, N. Bijker, M.C. Stenfert Kroese, F.A. Stewart, C.C.
Nadere informatieAdjuvante systeemtherapie Patiënte: DM type 2
Take home messages Een 59 jarige vrouw met mammacarcinoom en diabetes. An Reyners Internist-oncoloog UMCG Kankerbehandeling: houd rekening met bijwerkingen op korte en langere termijn Stem af wie waarvoor
Nadere informatie