Stichting Pensioenfonds Johnson & Johnson Nederland Postbus LM Tilburg pensioenfondsjnj@achmea.nl Telefoon: (013)

Transcriptie

1 Jaarrapport 2011

2 Postbus LM Tilburg Telefoon: (013) Internetsite:

3 INHOUDSOPGAVE Pagina A Voorwoord 4 B Kerncijfers 6 C Karakteristieken van het pensioenfonds 10 D Verslag van het verantwoordingsorgaan 17 E Verslag van de deelnemersraad 20 F Bestuursverslag 23 Hoofdlijnen 24 Pensioenparagraaf 28 Beleggingenparagraaf 29 Financiële paragraaf 31 Risicoparagraaf 34 Verwacht en gepland voor JAARREKENING G Balans per 31 december H Staat van baten en lasten over I Kasstroomoverzicht J Toelichting behorende bij de jaarrekening 41 K Toelichting op de balans per 31 december L Toelichting op de staat van baten en lasten over OVERIGE GEGEVENS 1 Belangrijke gebeurtenissen na balansdatum 68 2 Herstelplan 68 3 Resultaatverdeling 68 4 Actuariële verklaring 69 5 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 71 BIJLAGEN 1 Verloopstaat deelnemers 74 3

4 A VOORWOORD 4

5 VOORWOORD Wederom was het afgelopen jaar geen gemakkelijk jaar voor pensioenfondsen in Nederland. In de tweede helft van het jaar bleek dat de financiële crisis nog lang niet voorbij was. Onzekerheden op de financiële markten lieten de koersen verder dalen. De rente daalde tot een ongekend laag punt. Met name dat laatste leidde tot een flink lagere dekkingsgraad. Voor de deelnemers in het J&J pensioen fonds zijn de gevolgen in vergelijking tot veel andere fondsen beperkt. Van korting op uitkeringen en opgebouwde rechten is geen sprake. De werkgever stelt zich garant voor de uitbetaling van pensioenen en heeft met een extra bijdrage van 38,4 miljoen de financieringspositie versterkt. De uitwerking van het pensioenakkoord laat op zich wachten. Veel later dan verwacht kwamen de sociale partners tot een pensioenakkoord. Het werd daarmee echter nog steeds niet duidelijk wat de consequenties voor ons pensioen zullen zijn. Daarvoor dient het akkoord eerst uitgewerkt te worden in wetgeving. Naar het zich laat aanzien zal dit nog enige tijd vergen. Naast de macro economische omstandigheden speelde er voor het pensioenfonds een specifieke discussie met De Nederlandse Bank over het strategisch beleggingsbeleid. Deze discussie heeft er toe geleid dat het fonds de uitgangspunten van zijn beleggingsbeleid kritisch heeft heroverwogen en dat besloten is de strategische aandelen portefeuille terug te brengen van 70% naar 60% ten gunste van de obligatie portefeuille. Op 7 juni 2012 heeft het pensioenfonds een aanwijzing ontvangen van De Nederlandsche Bank om het strategisch beleggingsbeleid verder aan te passen. Het bestuur zal de aanwijzing bestuderen en op grond daarvan een besluit nemen. Het komend jaar zullen we uiteraard nauw de ontwikkelingen rond het pensioenakkoord blijven volgen en trachten in kaart te brengen wat de gevolgen zijn voor onze pensioenregeling. Wij zullen hierover intensief overleg voeren met de Deelnemersraad en de Ondernemingsraden. Via de Nieuwsbrief voor gepensioneerden, personeelspresentaties en persoonlijke brieven zullen wij de deelnemers op de hoogte houden van de ontwikkelingen. Door de financiële crisis lijkt de interesse voor pensioenen in ieder geval sterk toegenomen. Dat is dan weer een positief effect van de crisis. Leiden, 13 juni 2012 Wijnand de Valk Voorzitter 5

6 B KERNCIJFERS 6

7 KERNCIJFERS Deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Deelnemers (incl. AO-ers) , , , , ,2 Gewezen deelnemers , , , , ,4 Pensioengerechtigden 280 7, , , , , , , , , ,0 Per 1 januari 2010 is Mentor Medical Systems B.V., met in totaal 207 deelnemers, tot het fonds toegetreden. Premiebijdragen, saldo waardeoverdrachten, pensioenuitkeringen en pensioenuitvoerings- en administratiekosten (x 1.000) Premiebijdragen van werkgevers en werknemers Premiebijdragen risico deelnemers Saldo waardeoverdrachten risico pensioenfonds Saldo waardeoverdrachten risico deelnemers Pensioenuitkeringen Pensioenuitvoerings- en administratiekosten In de premiebijdragen 2011 is een bedrag opgenomen van aan bijstortingen door de werkgevers. 7

8 Technische voorzieningen, stichtingskapitaal en reserves, belegd vermogen (x 1.000) en dekkingsgraad (%) Technische voorzieningen - voor risico pensioenfonds voor risico deelnemers Stichtingskapitaal en reserves Beleggingen - voor risico pensioenfonds voor risico deelnemers Liquide middelen Herverzekeringsdeel technische voorzieningen Saldo overige activa en passiva Totaal belegd vermogen Aanwezige dekkingsgraad 92,5 96,1 93,5 68,4 138,1 Minimaal vereiste dekkingsgraad 104,3 104,3 104,5 104,5 105,1 Vereiste dekkingsgraad 136,1 144,9 144,1 141,3 145,2 Verdeling beleggingsportefeuille voor risico pensioenfonds (x 1.000) % % % % % Aandelen , , , , ,1 Vastrentende waarden , , , , ,6 Overige beleggingen 361 0, , , , , , , , , ,0 Beleggingsopbrengsten en kosten vermogensbeheer risico pensioenfonds (x 1.000) Directe opbrengsten Indirecte opbrengsten Kosten vermogensbeheer

9 Beleggingsopbrengsten en kosten vermogensbeheer risico deelnemers (x 1.000) Directe opbrengsten Indirecte opbrengsten Beleggingsrendement % % % % % Totaal rendement -3,4 20,3 27,5-31,8-2,6 Benchmark rendement -0,5 14,2 20,2-26,1-0,6 Pensioengegevens (x 1) Franchise Verleende toeslag boekjaar - actieve deelnemers n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. - inactieve deelnemers 0% 0% 0% 0% 2,75% 9

10 C KARAKTERISTIEKEN VAN HET PENSIOENFONDS 10

11 KARAKTERISTIEKEN VAN HET PENSIOENFONDS Profiel Juridische structuur en inschrijving (verder te noemen "het fonds") is het ondernemingspensioenfonds van Johnson & Johnson in Nederland. Het fonds is opgericht in 1998, statutair gevestigd in Amersfoort en houdt kantoor in Leiden op het adres: Einsteinweg 92, Postbus 251, 2300 AG Leiden (tel.: ). Het fonds staat ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer De statuten zijn laatstelijk gewijzigd op 18 januari Het fonds is een ondernemingspensioenfonds en is aangesloten bij de koepelorganisatie OPF (Pensioenfederatie). Statutaire doelstelling De stichting heeft ten doel rechten op pensioenen toe te kennen aan deelnemers, gewezen deelnemers en hun nagelaten betrekkingen en overige belanghebbenden, danwel werkzaamheden die daarmee verband houden. De stichting handelt daarbij met inachtneming van het bij of krachtens artikel 116 van de Pensioenwet (Verbod van nevenactiviteiten) bepaalde. Organisatie van het pensioenfonds Verdeling van taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden In het vervolg van dit hoofdstuk beschrijven wij de huidige organisatie van ons fonds aan de hand van het volgende schema. 11

12 Aangesloten ondernemingen Deelnemers Gepensioneerden (inclusief gewezen deelnemers) Intern toezicht / Visitatie Verantwoordingsorgaan Bestuur Accountant Adviserend actuaris Certificerend actuaris Deelnemersraad Audit- commissie Beleggings- commissie Communicatie- commissie Pensioen- commissie Manager Pensioenfonds / Compliance officer Herverzekeraar Externe administrateur Vermogensbeheerders Custodian Risico herverzekering Pensioenadministratie Financiële administratie Beleggingsadministratie Rendement, Risico en Compliance rapportage Aangesloten bedrijven De volgende Johnson & Johnson-bedrijven zijn bij het fonds aangesloten: Aangesloten bedrijven: Johnson & Johnson Medical B.V. Janssen-Cilag B.V. Ortho-Clinical Diagnostics N.V. (inclusief LifeScan) Johnson & Johnson Consumer B.V. Janssen Biologics B.V. (voorheen Centocor B.V.) Mentor Medical Systems B.V. Bestuur Afkorting: J&J J-C OCD JJC JBV Mentor Het bestuur is verantwoordelijk voor het beheer van het pensioenfonds en het uitvoeren van de door de werkgever toegezegde pensioenregeling, waaronder het doen van pensioenuitkeringen aan gepensioneerden en nabestaanden van (niet-actieve) deelnemers. Onderdeel van deze verantwoordelijkheid is het uitvoeren van interne controlemaatregelen gericht op de juiste en volledige registratie van de gegevens van het pensioenfonds. Het bestuur heeft bevoegdheden, krachtens de statuten en reglementen alsmede de hiermee verbonden uitvoeringsbesluiten en de uitvoeringsovereenkomst, tot het verrichten van betalingen en het aangaan van contractuele verplichtingen met derden. 12

13 Samenstelling van het bestuur Aan het eind van het verslagjaar was de samenstelling van het bestuur als volgt: Naam Functie Vertegenwoordiging Lid sinds Einde zittingsduur Wijnand de Valk voorzitter werkgevers Gerard Elsinghorst vice-voorzitter werknemers Sjaak Bloem secretaris werknemers Paul Korte vice-secretaris werkgevers Robert-Jan van Berckel bestuurslid werkgevers Kariem El Haddad bestuurslid werkgevers Ronald Rombouts bestuurslid werknemers Harry Wesselman bestuurslid werknemers Erwin Tuinier bestuurslid werkgevers Het bestuur van het fonds bestaat in 2011 uit negen leden plus één vacature. De werkgevers en de ondernemingsraden van de aangesloten bedrijven dragen ieder vijf leden voor. Het bestuur draagt zorg voor uitvoering van de statuten en het pensioenreglement. De leden van het bestuur ontvangen geen bezoldiging voor de uitoefening van hun functie. In 2011 hebben zich enkele bestuurswijzigingen voorgedaan. Per 01 januari 2011 heeft Herman Van Hoof het pensioenfonds verlaten. Wijnand de Valk is Herman van Hoof opgevolgd als voorzitter. Paul Korte is per 01 januari 2011 namens de werkgevers toegetreden tot het bestuur en benoemd als vicesecretaris. Behalve Tamar Achterberg (niet herkiesbaar) zijn de per 31 december 2010 aftredende bestuursleden herkozen en benoemd voor een volgende periode van 4 jaar. Katrien van Meenen is begin 2012 voorgedragen namens de werknemers ter vervanging van Tamar Achterberg en door het bestuur beoordeeld als een geschikte kandidaat passend in het opgestelde funktieprofiel voor de vacante positie van Tamar Achterberg. De aanmelding is ter toetsing naar de DNB gestuurd. Missie bestuur Het bestuur zal uitvoering geven aan de statuten en reglementen van de stichting. Het bestuur werkt met een lange termijn beleggingstrategie die rekening houdt met risico, verwachte opbrengsten en een realistische tijdshorizon. Het bestuur streeft ernaar de huidige en toekomstige kosten van de pensioenregeling beheersbaar te houden. Het bestuur streeft naar een flexibele pensioenregeling die optimaal aansluit bij de behoefte van de individuele deelnemers. Het bestuur zal hiertoe relevante ontwikkelingen in de markt en maatschappij nauwlettend volgen, deelnemers en uitkeringsgerechtigden regelmatig informeren en de deelnemersraad consulteren. Commissies binnen het bestuur Ter bevordering van een effectieve werkwijze zijn binnen het bestuur commissies gevormd die elk verantwoordelijk is voor specifieke aspecten van het pensioenfonds. Zij rapporteren hierover in de vergaderingen van het bestuur. 13

14 Aandachtsgebied: Beleggingen Communicatie Pensioen Audit Commissieleden: Ronald Rombouts (voorzitter), Kariem El Haddad, Gerard Elsinghorst, Erwin Tuinier Robert-Jan van Berckel (voorzitter), Sjaak Bloem, Erwin Gerlof (DNR), Martin Mulder (DNR) Juridische en reglementaire zaken: Paul Korte (voorzitter), Robert- Jan van Berckel, Gerard Elsinghorst, Harry Wesselman Harry Wesselman (voorzitter), Kariem El Haddad, Ronald Rombouts, Erwin Tuinier Beleggingscommissie De beleggingscommissie voert het overleg met de externe vermogensbeheerders en de custodian en adviseert het bestuur over te nemen besluiten met betrekking tot het vermogensbeheer. Communicatiecommissie De communicatiecommissie bestaat uit drie leden van het bestuur, aangevuld met twee vertegenwoordigers uit de deelnemersraad (1 positie is vacant). De commissie coördineert de communicatie naar alle deelnemers en adviseert het bestuur daarover. Pensioencommissie De pensioencommissie houdt zich bezig met ontwikkelingen op het gebied van wet- en regelgeving en adviseert het bestuur over te nemen besluiten met betrekking tot juridische en reglementaire zaken. Auditcommissie De auditcommissie ondersteunt het bestuur met het beoordelen van processen binnen het pensioenfonds en adviseert het bestuur daarover. Specifieke beoordelingsgebieden zijn interne- en externe verslaggeving, risico-analyse, invoeren wijzigingen (in overeenstemming met wet -en regelgeving) en het vaststellen of de eigen gedragscode wordt gevolgd. Deelnemersraad Naast het bestuur is er een deelnemersraad actief. De deelnemersraad adviseert het bestuur over aangelegenheden die het fonds betreffen, gevraagd of uit eigen beweging. De deelnemersraad bestaat uit minimaal zes en maximaal vijftien leden. Werknemers en gepensioneerden zijn naar evenredigheid van hun deelname in het pensioenfonds vertegenwoordigd in de deelnemersraad. De leden van de deelnemersraad ontvangen geen bezoldiging voor de uitoefening van hun functie. 14

15 Leden deelnemersraad: Functie: Namens: Wilko Jansen voorzitter J-C Erwin Gerlof vice-voorzitter JBV Paul Bergmans secretaris J-C Martin Mulder lid JBV Olivier Luth lid J&J Petra Holland lid Mentor Ruud van Loo lid (tot 1 oktober 2011) OCD Joop ter Laak lid JJC Bianca Beulink lid (vanaf 1 maart 2011) Mentor Leendert van t Hof lid (vanaf 19 april 2011 tot 1 juni 2011) JBV Marc Pouls lid (vanaf 1 november 2011) OCD Leon van Dam lid (tot 19 april 2011) gepensioneerden Anneke Middag lid gepensioneerden Lex van Ginkel lid gepensioneerden Verantwoordingsorgaan In december 2007 is het verantwoordingsorgaan geïnstalleerd. Het bestuur legt verantwoording af over o.a. vermogensbeheer, financiering, uitvoering en administratie en solvabiliteit. Het verantwoordingsorgaan is samengesteld uit deelnemers uit alle geledingen en vergadert minimaal een keer per jaar samen met het bestuur. Bij belangrijke wijzigingen, zoals omschreven in de ABTN en het reglement van het verantwoordingsorgaan, vraagt het bestuur advies aan dit orgaan. Leden verantwoordingsorgaan: Functie: Namens: Henno Meijerink lid werkgevers Lisette van Kraaij lid werknemers Anneke Middag lid gepensioneerden Intern Toezicht Het intern toezicht heeft betrekking op het kritisch bezien van het functioneren van (het bestuur van) het pensioenfonds door onafhankelijke deskundigen. Het intern toezicht rapporteert aan het bestuur en bespreekt de rapportage en de eventuele daarop voorgenomen bestuursbesluiten met het verantwoordingsorgaan. De bevindingen worden in het jaarverslag vermeld. Het bestuur heeft gekozen voor een visitatiecommissie als invulling voor het intern toezicht. De personele invulling van de visitatiecommissie heeft plaatsgevonden in maart Een eerste visitatie is in april 2010 uitgevoerd. Daarover is in juni 2010 gerapporteerd. Het bestuur onderschrijft de aanbevelingen van de visitatiecommisie en is direct gestart met de uitvoering van de benoemde aktiepunten. Uitvoeringsorganisatie Naast de bovenstaande interne organen kent het fonds ook meerdere uitvoeringsorganisaties. Het navolgende beschrijft de partijen die door het fonds worden ingeschakeld. Administrateur Administratie van de pensioenregeling is uitbesteed aan Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. te Tilburg. Per 1 januari 2010 is een eigen beheer contract afgesloten met Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. te Tilburg. Daarmee is het fonds economisch en juridisch eigenaar van de bezittingen. 15

16 Herverzekeraar De premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheids- en WIA Inkomensaanvulling Excedent risico's zijn herverzekerd bij Achmea Schadeverzekeringen N.V. (Interpolis) te Tilburg. Het overlijdensrisico is herverzekerd bij Achmea Pensioen- en Levensverzekeringen N.V. (Centraal Beheer Achmea) te Apeldoorn. Vermogensbeheerders Het vermogensbeheer is uitbesteed aan Capital International Ltd., Marathon NGF, Pacific Investment Management Company LLC (PIMCO) en Western Asset Management Company (Wamco). Op 16 december 2011 is besloten vanaf 2012 JPMorgan Asset Management, onderdeel van JPMorgan Chase & Co, toe te voegen als vermogensbeheerder. Het "Beschikbare premieregeling"-gedeelte (Defined Contribution=spaarkapitaal) is ondergebracht bij Robeco Pension Providers. Onafhankelijke accountant, actuaris en overige adviseurs Het pensioenfonds wordt bijgestaan door de volgende externe deskundigen: Onafhankelijke accountant De externe onafhankelijke accountant controleert de jaarrekening en de verslagstaten ten behoeve van De Nederlandsche Bank (DNB) en doet verslag van zijn werkzaamheden in de vorm van een controleverklaring en een verslag aan het bestuur, waarin opgenomen zijn opmerkingen en aanbevelingen omtrent de administratieve organisatie en interne controle van het fonds. Het pensioenfonds heeft PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. te Rotterdam voor deze dienst ingeschakeld. Certificerend actuaris De certificerend actuaris rapporteert jaarlijks over de financiële positie van het pensioenfonds en geeft een actuariële verklaring af. Aon Consulting Nederland CV te Eindhoven verricht deze werkzaamheden voor het pensioenfonds. Adviseurs Het pensioenfonds wordt bijgestaan door externe deskundigen van Aon Consulting Nederland CV te Rotterdam voor actuariaat en risicobeheersing op lange termijn. Ortec Finance B.V. te Rotterdam draagt zorg voor de uitvoering van de ALM-studie, de continuïteitsanalyse en de herstelplananalyse. De beleggingscommissie wordt geadviseerd door Kris Praet Cfa, als extern vermogensadviseur. 16

17 D VERSLAG VAN HET VERANTWOORDINGSORGAAN 17

18 VERANTWOORDINGSORGAAN Verslag van het verantwoordingsorgaan Het verantwoordingsorgaan Het verantwoordingsorgaan (VO) bestaat uit drie leden: een vertegenwoordiger uit de kring van deelnemers, een vertegenwoordiger uit de kring van pensioengerechtigden en een vertegenwoordiger van de werkgevers. Het VO is een direct voortvloeisel van de nieuwe pensioenwet die in 2007 van kracht is geworden met als doel goed pensioenfondsbestuur. Het VO is bevoegd jaarlijks een algemeen oordeel te geven over: a. Het handelen van het bestuur aan de hand van het jaarverslag, de jaarrekening en andere relevante informatie, waaronder de bevindingen van de visitatiecommissie. b. Het door het bestuur uitgevoerde beleid in het afgelopen kalenderjaar. c. Beleidskeuzes die op de toekomst betrekking hebben. Activiteiten en ervaringen in 2011 en verwachtingen voor de nabije toekomst In 2011 is er voortgeborduurd op het werk wat in 2010 is verricht (o.a. uitwerking van het reglement VO) en heeft het VO het veranderende pensioenlandschap en meer specifiek de discussies tussen het J&J pensioenfonds met De Nederlandsche Bank nauwlettend gevolgd. Het VO bestaat uit de volgende leden: Lisette van Kraay, vertegenwoordiger deelnemers Anneke Middag, vertegenwoordiger gepensioneerden Henno Meijerink, vertegenwoordiger werkgevers In 2012 is het VO eenmaal met een delegatie van het bestuur bijeengekomen (juni 2012). Aan het verzoek uit 2011 om notulen van bestuursvergaderingen, ALM- en ABTN-studies en het risico-analyse rapport te mogen ontvangen is naar tevredenheid opvolging gegeven. Wel verzoekt het VO het bestuur de bestuursvergaderingsnotulen blijvend toe te zenden en zou het VO graag een nadere toelichting op het Concept Crisisplan verkrijgen. Tevens is het VO op 7 juni door het pensioenfonds op de hoogte gebracht van het besluit van De Nederlandsche Bank om het pensioenfonds een aanwijzing te geven en verwacht op de hoogte gehouden te worden van verdere ontwikkelingen. Gezien de lopende discussies en de adequate informatieverstrekking en communicatie daar omtrent is het VO van oordeel dat het bestuur in 2011 de aan haar toebedeelde taken naar behoren heeft uitgevoerd en daarbij een evenwichtig beleid heeft gevoerd. Het VO is voorts van oordeel dat het bestuur de principes voor goed pensioenfondsbestuur correct naleeft. Leiden, 8 juni 2012 Het verantwoordingsorgaan Lisette van Kraay Anneke Middag Henno Meijerink 18

19 Reactie van het bestuur op het verslag van het verantwoordingsorgaan Het bestuur heeft kennis genomen van het verslag van het Verantwoordingsorgaan. Het bestuur heeft alle stukken, die het Verantwoordingsorgaan voor de uitoefening van zijn taken redelijkerwijs nodig heeft, ter beschikking gesteld. Leiden, 13 juni 2012 Het bestuur 19

20 E VERSLAG VAN DE DEELNEMERSRAAD 20

21 VERSLAG VAN DE DEELNEMERSRAAD De deelnemersraad De deelnemersraad (DNR) is een afvaardiging van zowel werknemers in actieve dienst als gepensioneerden in ons pensioenfonds. Onze rol is het behartigen van de belangen en invloed uitoefenen op de pensioenregeling van alle deelnemers. Dat zijn naast werknemers en pensioengerechtigden ook ex-werknemers (personen die ooit in dienst geweest zijn van een J&J-vestiging en waarvan de pensioenwaarde niet naar een ander pensioenfonds is overgedragen). De activiteiten en ervaringen in 2011 Het jaar 2011 stond in het teken van een volatiele financiële markt en het volgen van de overleggen die plaats hadden tussen bestuur en DNB. De ontwikkelingen op de financiële markt (aandelenkoers en rekenrente) voor ons fonds zijn dat het positieve rendement op de aandelen gelijk op gaat met de hogere kapitaaleis dat we in kas moeten hebben bij de huidige (lage) marktrente. Onze dekkingsgraad blijft derhalve onder de vereiste 104,3% en daarom heeft er geen indexatie in 2011 plaatsgevonden. Als DNR hebben we daarvoor begrip maar betreuren we dit besluit. Daarnaast heeft de DNR, naar aanleiding van aanbevelingen van de visitatie commissie pensioenfondsen BV, zich gefocust op verdere professionalisering van de DNR zelf. Dit omvat o.m. deskundigheidsbevordering DNR, update van het huishoudelijk-/verkiezingsreglement DNR en instellen van drie werkgroepen (naast de actieve deelname aan de communicatie commissie van het gehele pensioenfonds): Werkgroep Wet- en Regelgeving: Deze werkgroep heeft zich tot doel gesteld de wijzigingen in de nieuwe pensioenwet in de gaten te houden. Aangezien de regering hier nog steeds geen besluit in heeft genomen zijn daar weinig acties uitgekomen. Wel is gekeken naar de Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen en als dit doorgang krijgt, zoals het voorstel er ligt, krijgt de DNR meer bevoegdheden en rechten dan nu het geval is. Werkgroep Pensioenregelingen- en soorten Ter voorbereiding op mogelijke versoberingen in onze pensioenregeling hebben we de verschillen tussen een eind- en middelloonregeling op een rijtje gezet. Werkgroep Vermogensbeheer We hebben in november een meeting gehad met het pensioenbestuur. Initiatieven om ons verder te verdiepen hebben een nieuwe dimensie erbij gekregen door de mogelijke ontwikkelingen binnen de pensioenwereld met de komst van de Europese richtlijn om fondsen onder te brengen in een IORP. Gezien onze internationale structuur ook voor J&J een alternatief om serieus te overwegen. De DNR heeft daarnaast ook ondersteuning geleverd aan de door de pensioenfondsmanager gegeven roadshows. Deze waren informatief en begrijpelijk. Kortom wederom een groot succes. 21

22 De DNR heeft in 2011 de volgende adviesaanvragen behandeld: Actualisering Pensioenreglement, Flex-Factoren Reglement Verantwoordingsorgaan. Certificeringsrapport actuaris Concept accountantsverslag PF jaarverslag Beleggingsbeleid. Wijziging pensioenreglement. Wijziging statuten. Voorgenomen besluiten PF J&J d.d. 16 december Update huishoudelijk-/verkiezingreglement DNR. Organisatorische zaken De DNR heeft in 2011 drie vergaderingen belegd en een opfriscurus pensioenen gevolgd. Verder werd tweemaal vergaderd met het J&J-pensioenfondsbestuur. Naast deze standaard vergaderingen vindt er ook maandelijks een telefonisch overleg plaats tussen het dagelijks bestuur van de DNR en de pensioenfondsmanager. Samen met de bestuursleden werd een gezamenlijke workshop/training over risico management en pensioencontracten gevolgd. Er zijn ook in 2011 weer mutaties geweest in het aantal leden van de DNR. Marian Smit (J&J Medical), Ruud van Loo (OCD/Lifescan), Lisette van Kraaij en Leendert van 't Hof (Janssen Biologics) en Leon van Dam (Gepensioneerden) hebben de DNR verlaten. Bianca Beulink (Mentor) en Marc Pouls (OCD/Lifescan) zijn in 2011 toegetreden. Verwachtingen voor de nabije toekomst Het jaar 2012 zal in het teken staan van het onderzoeken qua voorwaarden voor en consequenties van een IORP, het overleg met DNB, continuering kenniswerkgroepen en het verder ontwikkelen van het deskundigheidsniveau van de DNR-leden op het gebied van algemene en specifieke deskundigheid. Aandachtspunt komend jaar blijft ook de algemene continuïteit van de DNR zelf, dit gezien de werkzaamheden en het benodigde kennisniveau. Graag roepen we iedere deelnemer op actief te overwegen zich in te zetten voor een goed pensioen en zich kandidaat te stellen voor een positie in de DNR. Leiden, 26 april 2012 Namens de deelnemersraad, Wilko Jansen (voorzitter) Erwin Gerlof (vice-voorzitter) Paul Bergmans (secretaris) 22

23 F BESTUURSVERSLAG 23

24 BESTUURSVERSLAG Algemeen Alle bedragen zijn vermeld in duizenden euro's, tenzij anders vermeld. Hoofdlijnen Het bestuur van het fonds heeft in 2011 vijf maal reglementair vergaderd. Er is twee maal een overlegvergadering met de deelnemersraad gehouden en éénmaal overlegd met het verantwoordingsorgaan. Het afgelopen jaar is veel aandacht besteed aan de uitkomsten van het beleggingsonderzoek en het risicoprofiel van het strategisch beleggingsbeleid waarover gedurende het jaar diverse malen met de De Nederlandsche Bank (DNB) van gedachten is gewisseld. Dit heeft er toe geleid dat het strategische beleggingsmix in 2011 is aangepast van 70% zakelijke waarden/30 vastrentende waarden naar 60% zakelijke waarden/40% vastrentende waarden. Naar de mening van DNB is dit ontoereikend en wordt de procedure in 2012 voortgezet. In 2011 is de bijstortingsverplichting aangepast in de uitvoeringsovereenkomst welke door alle werkgevers is ondertekend. Er is afgesproken dat: 1 Bij een strategisch beleggingsbeleid van 60% in zakelijke waarden en 40% in vastrentende waarden staat de vennootschap garant om, indien nodig, met extra bijstortingen uiterlijk 31 december 2012 de dekkingsgraad naar een niveau van 110% te brengen. 2 Indien de dekkingsgraad, vanaf 31 december 2012, gedurende twee aansluitende kwartaaleinden onder de 110% blijft, stort de vennootschap binnen een termijn van een half jaar tot een dekkingsgraad van 110% extra. In 2011 hebben de werkgevers bijgestort en begin 2012 nogmaals om de dekkingsgraad op het afgesproken niveau in het herstelplan te brengen. De eerste resultaten van het leesbaarheidsonderzoek met betrekking tot pensioenstukken hebben er toe geleid dat de startbrief en het pensioenreglement tekstueel zijn aangepast. Daarnaast is de website vernieuwd. Tijdens een training in juni 2011 is er aandacht besteed aan risicobeheer en is het risicomodel volgens FIRM geactualiseerd m.b.t. ingevoerde beheersmaatregelen en mogelijke additionele beheersmaatregelen. Vervolgacties zijn benoemd en voorzien van een opleveringsdatum. Goed pensioenfondsbestuur (Pension Fund Governance) Integere bedrijfsvoering Wettelijk is geregeld dat een pensioenfonds maatregelen dient te treffen die goed pensioenfondsbestuur waarborgen. Met de invoering van de Pensioenwet per 1 januari 2007 zijn de STAR principes voor pension fund governance (PFG) verankerd in het wettelijk kader. Deze 32 principes betreffen de onderdelen zorgvuldig bestuur; transparantie, openheid en communicatie; deskundigheid; verantwoording en intern toezicht. Het beleid van het fonds hieromtrent is omschreven in de beleidsnotitie Prudent Person en is ingericht op een integere bedrijfsvoering. Deze verantwoordelijkheid is vastgelegd in artikel 143 van de Pensioenwet. Dit houdt onder meer in: Adequate administratieve organisatie en interne controle (AO/IC) en risicobeheersing. Analyse en beheersing van integriteitsrisico's. Voorkomen van belangenverstrengeling. Duurzame beheersing van (financiële) risico's. Eenmaal per 3 jaar een continuïteitsanalyse. 24

25 Intern toezicht en verantwoordingsorgaan Het bestuur van het fonds besteedt conform de Pensioenwet en de daarin opgenomen eisen voor goed pensioenfondsbestuur veel aandacht aan de opzet en inrichting van de organisatie, inclusief de interne beheersing. Reglementair is bepaald hoe het bestuur omgaat met de rol als bestuur en invulling geeft aan begrippen als goed bestuur, verantwoording en intern toezicht. Verantwoordingsorgaan Vanaf december 2007 is het verantwoordingsorgaan (VO) actief. Het VO bestaat uit een vertegenwoordiger van de actieve deelnemers, een pensioengerechtigde en een werkgevers-vertegenwoordiger. De opbouw is zodanig dat zoveel mogelijk wordt samengewerkt met de deelnemersraad om overlapping te voorkomen. De verantwoording die het bestuur aflegt, is onderdeel van de jaarverslagcyclus en in dat kader wordt er ook formeel overleg gevoerd tussen bestuur en VO. De opzet en inhoud van het jaarverslag zijn meer toegesneden op de verantwoordingswijze. In dit jaarverslag wordt separaat verslag gedaan van de bevindingen van het VO ten aanzien van het gevoerde beleid. Intern toezicht Voor het Intern Toezicht is gekozen voor een visitatiecommissie, die eens in de drie jaar de beleids- en bestuursprocedures en -processen, de checks and balances, de wijze waarop de uitvoering van de regeling wordt bestuurd en aangestuurd en de wijze waarop wordt omgegaan met de risico's op de langere termijn voor (de dekkingsgraad van) het pensioenfonds, beoordeeld. In april 2010 is de eerste visitatie uitgevoerd. Daarover is in juni 2010 gerapporteerd over de periode over de periode 1 januari t/m 31 december De bevindingen en aanbevelingen zijn uitgebreid besproken. De implementatie van de maatregelen ter verbetering is in 2011 afgerond. Deskundigheidsbevordering Op 20 april 2010 is door het bestuur een nieuw deskundigheidsplan opgesteld en is een opleidingsplan gemaakt. Uitvoering van het opleidingsplan wordt maandelijks gecontroleerd d.m.v. de deskundigheidsmonitor. In het eerste kwartaal van 2012 heeft het gehele bestuur de deskundigheid getoetst met behulp van de kennisreflector. Het bestuur als geheel scoort 67%. Dit is 4% boven de SPO norm en 3% boven de benchmark (1800 pensioenbestuurders). Tevens worden de belangrijkste punten van bezochte congresssen gedeeld met het gehele bestuur. Tijdens een training in juni 2011 samen met de Deelnemersraad is verder in detail aandacht besteed aan risicobeheersing en aan de voortgang van de invoering van additionele beheersmaatregelen. Naleving wet- en regelgeving Overeenkomstig artikel 96 van de Pensioenwet wordt vermeld dat: - het pensioenfonds in het boekjaar 2011 geen dwangsommen en boetes zijn opgelegd; - het pensioenfonds in het boekjaar 2011 geen aanwijzing als bedoeld in artikel 171 van de Pensioenwet is gegeven; - in het boekjaar 2011 geen bewindvoerder als bedoeld in artikel 173 van de Pensioenwet is aangesteld; - een kortetermijn herstelplan van toepassing is; - een langetermijn herstelplan van toepassing is. Herstelplan Het korte termijn herstelplan ( ) geeft aan dat de dekkingsgraad aan het eind van een kwartaal niet lager mag zijn dan de dekkingsgraad die aan het begin van het jaar minimaal vereist is. Op 30 september 2011 was de dekkingsgraad lager dan de minimaal vereiste dekkingsgraad aan het begin van het jaar waarna de werkgevers binnen de daartoe gestelde termijn hebben bijgestort in het pensioenfonds. Per 31 december 2011 was de dekkingsgraad lager dan de minimaal vereiste dekkingsgraad. Dit heeft er toe geleid dat per 31 december 2011 een vordering op de werkgevers is opgenomen ter hoogte van Na verrekening met de voorlopige premieafrekening 2011 is het resterende bedrag in 2012 ontvangen. 25

26 Gedragscode Door nieuwe bestuursleden of bij herziening wordt de gedragscode getekend. In 2011 is de gedragscode niet aangepast en hebben alle bestuursleden nogmaals de gedragscode ondertekend. Toezichthouder Het fonds is in oktober 2009 en februari/maart 2010 onderdeel geweest van het DNB onderzoek naar beleggingsbeleid van pensioenfondsen. Daarover is gedurende het hele jaar 2011 verder overleg geweest met de DNB. Samengevat stelt DNB in de kern dat het huidige beleggingsbeleid (60% zakelijke waarden/40% vastrententende waarden) in strijd zou zijn met de prudent-person regel. Het bestuur is het daar niet mee eens gezien de kenmerken van het fonds, de aanwezige risicobeheersmaatregelen en het risicomanagement. De uitwisseling van de zienswijzen worden in 2012 verder vervolgd. Uitbesteding Het bestuur heeft diverse malen overleg gevoerd met de uitvoeringsorganisatie over de overeenkomst van pensioenbeheer en de service-level-agreement. Daarnaast heeft het bestuur op grond van haar analyse van de ISAE3402 type II-rapportage (voorheen SAS70 type II-rapportage) aanvullende vragen gesteld aan de uitvoeringsorganisatie over bepaalde aspecten van de kwaliteit van de beheersmaatregelen. Kosten van de pensioenregeling In april 2011 publiceerde de Autoriteit Financiële Markten (AFM) haar rapport "Kosten pensioenfondsen verdienen meer aandacht". Hierin worden de pensioenfondsen opgeroepen om het inzicht in de werkelijke kosten van hun pensioenregeling te vergroten en te publiceren. Voor het fonds is dit als volgt uitgewerkt: Kosten Administratiekosten Adviseurs- en controlekosten Bestuurskosten Overige kosten Totale uitvoeringskosten, excl. vermogensbeheerkosten Vermogensbeheerkosten Kosten afgezet tegen gemiddeld belegd vermogen Vermogensbeheerkosten in % gemiddeld belegd vermogen* 0,27% 0,83% Administratie-, adviseurs- en controle, bestuurs- en overige kosten in % gemiddeld belegd vermogen 0,33% 0,39% Kosten per deelnemer (x 1) Kosten per deelnemer, gewezen deelnemer en pensioengerechtigde** *De daling van de vermogensbeheerkosten van 0,83% in 2010 naar 0,27% in 2011 wordt met name veroorzaakt door de lagere performance fee in het verslagjaar **Dit is als volgt berekend: de totale uitvoeringskosten op jaarbasis (excl. vermogensbeheerkosten) gedeeld door het totaal aantal deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden ultimo jaar. 26

27 Communicatie In 2011 is veel aandacht besteed aan communicatie. Het communicatieplan is bijgewerkt. Er is onderzoek gedaan naar het bereik en de waardering van pensioeninformatie en naar de begrijpelijkheid van de pensioencommunicatie, de zgn. 'bijsluiter test'. De eerste resultaten van het leesbaarheidsonderzoek met betrekking tot pensioenstukken heeft er toe geleid dat de startbrief en het pensioenreglement tekstueel zijn aangepast. Daarnaast is de website vernieuwd. Naast de nieuwsbrief voor gepensioneerden is er via diverse kanalen kenbaar gemaakt, dat het J&J pensioenfonds niet bij de pensioenfondsen behoort, waar gekort moet worden. Ook zijn er bij elke vestiging plenaire bijeenkomsten met de manager van het pensioenfonds georganiseerd. De presentatie is via het J&J intranet beschikbaar gemaakt voor alle medewerkers. Daarnaast is het mogelijk een afspraak met de manager van het pensioenfonds te maken op tijdstippen dat hij de vestigingen bezoekt. Deze data worden ruim van te voren bekend gemaakt. Het fonds stelt voor de deelnemers een pensioenplanner ter beschikking, waarmee op basis van actuele gegevens verschillende pensioenscenario's kunnen worden doorgerekend. De aanlevering van pensioendata aan het pensioenregister is tijdig afgerond. Het bestuur vertrouwt erop hiermee wederom een belangrijke stap voorwaarts in de pensioencommunicatie te hebben gezet. Ontwikkelingen op pensioengebied in 2011 Het pensioenfonds heeft de laatste prognose van de overlevingskansen waaruit blijkt dat deelnemers gemiddeld ouder worden dan eerder verwacht in de berekening van de pensioenverplichtingen vanaf 31 december 2010 meegenomen. In juni 2010 is er een pensioenakkoord bereikt tussen sociale partners. De praktische invoering van de besluiten van dit akkoord laat nog steeds op zich wachten. Het bestuur heeft besloten het pensioenreglement op basis hiervan niet aan te passen tot er meer duidelijkheid is omtrent de gevolgen van de aanpassingen van de pensioenwet. De werkgevers hebben in 2011 een haalbaarheidsstudie laten uitvoeren met betrekking tot de mogelijke opzet van een pan-europees pensioenfonds. Het bestuur volgt nauwgezet de ontwikkelingen op dit gebied. 27

28 PENSIOENPARAGRAAF Kenmerken regeling In het boekjaar 2011 zijn, met uitzondering van de wettelijke aanpassingen, geen wijzigingen in de bestaande regeling aangebracht, behalve de verhoging van de franchise in de beschikbare premieregeling van naar (bedragen in 1). De kenmerken van de regeling zijn als volgt: Pensioensysteem Eindloonregeling Beschikbare premieregeling Pensioenleeftijd Pensioengevend salaris Vast jaarsalaris Vast jaarsalaris Franchise (x 1) Pensioengrondslag Jaarsalaris -/- franchise Jaarsalaris -/- franchise Vakantietoeslag Onderdeel van jaarsalaris Onderdeel van jaarsalaris Opbouw vast salaris 1,75% 0,25% (beoogd) Nabestaandenpensioen Opbouw, 70% van OP 70% OP bij aankoop pensioen Eigen bijdrage Toeslagbeleid 6% van de grondslag voor de totale regeling Voorwaardelijkheidsverklaring: Het bestuur besluit jaarlijks of een toeslag wordt verleend, rekening houdend met de financiële positie van het pensioenfonds. De hiervoor opgenomen voorwaardelijkheidsverklaring impliceert het volgende: a Er is geen doelgericht toeslagenbeleid. b Er is geen ambitie om jaarlijks toeslagen te geven op pensioenrechten (ingegane pensioenen ten behoeve van de pensioengerechtigden) en pensioenaanspraken (premievrije aanspraken ten behoeve van de gewezen deelnemers). c Er is geen maatstaf, omdat de eventuele toekenning van toeslagen berust op jaarlijkse beslissingen van het bestuur. d De gewezen deenemers en pensioengerechtigden moeten er vanuit gaan dat ze geen jaarlijkse toeslag zullen krijgen. e Omdat er geen doelgericht toeslagenbeleid is, hoeft er ook niets gefinancierd te worden. Over 2010 en 2011 heeft het bestuur geen toeslagen verleend. Premie De kostendekkende premie over 2011 bedraagt en de gedempte premie De gedempte premie is gebaseerd op een verwacht rendement van 4,0%. De feitelijke door het fonds ontvangen premie bedraagt Aangezien de over 2011 ontvangen feitelijke premie meer is dan de gedempte premie is er geen sprake van premiekorting. Verwachte wijzigingen in het komend jaar Er worden geen wijzigingen in de regeling verwacht, met uitzondering van wettelijke aanpassingen. 28

29 BELEGGINGENPARAGRAAF Gedurende het jaar heeft de beleggingscommissie zeven maal regulier vergaderd en is er 2 maal vergaderd met de vermogensbeheerders. Daarnaast zijn er diverse bijeenkomsten geweest met Kasbank voor verdere detaillering van de compliance monitoring tool. Beleggingsklimaat Wereldwijde economische ontwikkelingen zorgen voor onzekere tijden voor onder andere pensioenfondsen. In de loop van 2007 begon de kredietcrisis doordat het aantal huishoudens in de VS dat niet meer aan zijn hypotheekverplichtingen kon voldoen, snel toenam. In september 2008 verhevigde de onrust op de financiële markten. Vanaf het tweede kwartaal van 2009 begon het vertrouwen langzaam terug te keren met stijgende beurskoersen tot gevolg. Gedurende 2010 stegen de beurskoersen verder en zijn goede rendementen behaald. In economisch opzicht is 2011 een onstuimig jaar geweest, gekenmerkt door aanhoudende onzekerheid, volatiele markten en tegenvallende groei. De onrust is vooral terug te voeren op de Europese schuldencrisis. Daarbovenop stond een verdere verlaging van de rentetermijnstructuur van 3,45% eind 2010 tot 2,75% eind Hierbij dient opgemerkt te worden dat DNB per 31 december 2011 de rentetermijnstructuur heeft vastgesteld op basis van een driemaandsgemiddelde van alle handelsdagen in de periode 1 oktober tot en met 31 december 2011 als gevolg van bijzondere marktomstandigheden. Een dalende rente heeft een stijgend effect op de verplichtingen, wat resulteert in een dalende dekkingsgraad. Beleggingsbeleid Het strategisch beleggingsbeleid is in 2011 aangepast naar een verhouding van 60% in zakelijke waarden (aandelen) en 40% in vastrentende waarden (obligaties en spaarvormen). Hierbij geldt een marge van plus of min 10%. De strategische positionering van de beleggingsportefeuille over de verschillende vermogensbeheerders is als volgt: Zakelijke waarden (ZW): Vastrentende waarden (VR): Capital International Ltd. 30% PIMCO* 20% Marathon NGF 30% Wamco** 20% * Pacific Investment Management Company LLC ** Western Asset Management Company Voor de benchmark worden de volgende indices en gewichten gebruikt: Aandelen MSCI World (genoteerd in ) 70% Vastrentende waarden Citigroup Euro BIG (genoteerd in ) 30% Wanneer de overgang van 70/30 ZW/VR naar 60/40 ZW/VR volledig is afgerond zal de benchmark dienovereenkomstig worden aangepast. Binnen het aandelengedeelte is het fonds een verplichting aangegaan om maximaal USD 3,0 miljoen te beleggen in het Capital International Private Equity Fund V en VI. Dit is minder dan 1% van het totaal aan beleggingen per 31 december Het totaal aan beleggingen is in 2011 met gestegen, van naar Het fonds heeft over aan extra bijdrage in rekening gebracht bij en inmiddels ontvangen van de werkgevers. Het beleggingsrendement is negatief en bedraagt in (-3,4%). Dit is 2,9% slechter dan de benchmark. In 2010 bedroeg het beleggingsrendement positief (20,3%). Dat was 6,1% beter dan de benchmark. 29

30 Beleggingsrendement over meerdere jaren: St. Pf. J&J Nederland Benchmark 3 jaar 14,0% 11,0% 5 jaar -0,3% 0,1% 10 jaar 1,3% 1,5% Vooruitblik Na de krimp in 2011 herstelde de beurskoersen zich in het eerste kwartaal van De rentetermijnstructuur zakte echter nog verder. De ontwikkelingen in de eurozone, de arabische wereld en opkomende markten zullen nauwlettend moeten worden gevolgd. De beleggingscommissie zal zich verder richten op de inrichting van het vermogensbeheer. Rekening houdend met onder meer de samenstelling van de deelnemers in het fonds, met een duration van 25 en de hoge volatiliteit van de markten en de rentetermijnstructuur is er geen reden om af te wijken van het strategische beleggingsbeleid zoals deze sinds september 2011 wordt gehanteerd. 30

31 FINANCIËLE PARAGRAAF De ontwikkeling van de dekkingsgraad gedurende het verslagjaar is als volgt: Vermogen Technische voorziening Dekkingsgraad (%) Stand per 31 december ,1 Beleggingsresultaten ,8 Premiebijdragen ,3 Uitkeringen Overig ,1 Stand per 31 december ,5 Ultimo 2011 bedraagt de gemiddelde marktrente 2,75% (ultimo 2010: 3,45%). De dekkingsgraad ultimo jaar heeft zich de afgelopen jaren als volgt ontwikkeld: % % % % % Aanwezige dekkingsgraad 92,5 96,1 93,5 68,4 138,1 Minimaal vereiste dekkingsgraad 104,3 104,3 104,5 104,5 105,1 Vereiste dekkingsgraad 136,1 144,9 144,1 141,3 145,2 Het pensioenfonds heeft een onderdekking als de dekkingsgraad minder dan 104,3% is en een reservetekort als de dekkingsgraad lager dan 136,1% is. Beide geschetste situaties gelden ultimo Er is ultimo 2011 sprake van een reservetekort van 43,6 procentpunt en een dekkingstekort van 11,8 procentpunt. Herstelplan In 2008 is door de kredietcrisis en de dalende rente een dekkingstekort ontstaan. Het in 2009 ingediende herstelplan omvat een korte termijn herstelplan van 5 jaar en een lange termijn herstelplan van 13 jaar. Het korte termijn herstelplan is door DNB goedgekeurd op 22 september 2009 en het lange termijn herstelplan op 13 januari De belangrijkste maatregelen uit het herstelplan zijn: Verhoging van de premie door verlaging van de rentevoet, waarmee de premie wordt berekend, van 4,5% naar 4,0%. Toetsing van de feitelijke dekkingsgraad aan het eind van elk kwartaal. Indien de dekkingsgraad lager is dan de in het herstelplan veronderstelde dekkingsgraad aan het begin van het jaar, zal direct een extra premie in rekening worden gebracht bij de werkgevers. Zodra de minimaal vereiste reserve is bereikt (korte termijn herstelplan) zal de premie met een vaste toeslag van 3,2% van de loonsom worden verhoogd, totdat het vereist eigen vermogen is bereikt, uiterlijk ultimo In het herstelplan werd een dekkingsgraad ultimo 2011 verwacht van 92,5%. Door de extra storting van van de werkgevers is de werkelijke dekkingsgraad ultimo ,5%. Door het bestuur is de voorgeschreven jaarlijkse evaluatie van het herstelplan uitgevoerd. Bij deze evaluatie is uitgegaan van de oorspronkelijke uitgangspunten van het herstelplan, waaronder een beleggingsrendement van 6,6%. Op grond van de huidige situatie voorziet het herstelplan in herstel binnen de daarvoor geldende termijnen. 31

32 Actuariële analyse van het resultaat De samenstelling van het resultaat over 2011 en 2010 en de wijzigingen daarin blijken uit het volgende overzicht: Wijziging rentetermijnstructuur Resultaat op intrest/beleggingen Resultaat op premie Resultaat op kosten Resultaat op uitkeringen Resultaat op mutaties Resultaat op waardeoverdrachten Wijziging actuariële grondslagen Technisch resultaat Stand per 31 december De belangrijkste verklaringen voor het resultaat zijn: Wijziging rentetermijnstructuur In 2011 is de gemiddelde rente met 0,70 procentpunt gedaald (ultimo 2011: 2,75%, ultimo 2010: 3,45%). De technische voorzieningen zijn hierdoor toegenomen met Resultaat op intrest/beleggingen Het behaalde directe en indirecte beleggingsrendement in 2011 was lager dan de benodigde intrest voor de verplichtingen (gelijk aan de 1-jaars rente uit de rentetermijnstructuur per 31 december 2010: 1,296%). Daardoor ontstond een negatief resultaat op beleggingsopbrengsten van Resultaat op premie De ontvangen premie bestaat uit de bijdragen van werkgever en werknemers en eventueel derden (FVP). Als het eigen vermogen minder is dan het vereist eigen vermogen, dan is de feitelijke premie gelijk aan de kostendekkende premie. Bij de vaststelling van de kostendekkende premie wordt uitgegaan van een disconteringsvoet van 4,0%. De kostendekkende, gedempte en feitelijke premie volgens artikel 130 van de Pensioenwet zijn als volgt: Kostendekkende premie Gedempte premie Feitelijke premie

33 De samenstelling van de kostendekkende premie is als volgt: Actuarieel benodigde koopsom Opslag voor uitvoeringskosten Solvabiliteitsopslag (Vereist Eigen Vermogen) Resultaat op mutaties Hierbij kan men bijvoorbeeld denken aan flexibilisering bij pensioneren Technisch resultaat Het technisch resultaat bestaat onder andere uit het resultaat op sterfte en op arbeidsongeschiktheid. Het resultaat op sterfte is positief en bedraagt 115. Dit resultaat is te splitsen naar het resultaat op lang leven ad -36 (verzekerden worden ouder dan werd verondersteld op basis van de fondsgrondslagen) en het resultaat op kort leven ad 151 (verzekerden sterven eerder dan werd verondersteld op basis van de fondsgrondslagen). De beschikbare risicopremies voor arbeidsongeschiktheidspensioen en de premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid bedragen 461. In 2011 is de schade in verband met arbeidsongeschiktheid 71 en is 251 ontvangen in verband met arbeidsongeschiktheid. Per saldo een resultaat op arbeidsongeschiktheid van 641 positief. Oordeel van de externe actuaris op de financiële positie: De technische voorzieningen zijn, overeenkomstig de beschreven berekeningsregels en uitgangspunten, als geheel bezien, toereikend vastgesteld. Gemeten naar de wettelijke maatstaf is ten aanzien van de verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, sprake van een dekkingstekort. Met inachtneming van het voorafgaande heeft de certificerend actuaris zich ervan overtuigd dat is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet, met uitzondering van de artikelen 131 (minimaal vereist eigen vermogen), 132 (vereist eigen vermogen) en 133 (dekking door waarden). De Nederlandsche Bank heeft het Pensioenfonds op 6 juni 2012 een aanwijzing gegeven waarin zij bepaalt dat de overtreding van artikel 135 van de Pensioenwet wordt beëindigd. De vermogenspositie van is naar mening van de certificerend actuaris slecht, vanwege het dekkingstekort. Reactie van het bestuur op het oordeel van de externe actuaris: Met betrekking tot de artikelen 131, 132 en 133 (dekkings- en reservetekort) merkt het bestuur op dat de onderdekking gemeld is bij DNB en er goedgekeurde korte- en langetermijn herstelplannen in werking zijn getreden. Het bestuur zal de DNB-aanwijzing bestuderen en op grond daarvan een besluit nemen. 33