Guidance DNB voor willen liquideren

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Guidance DNB voor willen liquideren"

Transcriptie

1 Guidance DNB voor willen liquideren Op 3 oktober 2012 heeft DNB een tweetal informatiebijeenkomsten gehouden waarin de liquidatie van een pensioenfonds en de eisen die DNB aan een dergelijk liquidatietraject stelt, centraal stonden. In dit artikel ga ik kort in op de kernrisico s die DNB onderscheidt bij liquidaties en behandel ik vervolgens per risico een aantal door de toezichthouder genoemde aandachtspunten en hoe liquiderende pensioenfondsen daarmee in de praktijk omgaan, c.q. kunnen omgaan. DNB hield op 3 oktober vorig jaar een tweetal informatiesessies omtrent liquidaties van pensioenfondsen; de eerste voor pensioenjuristen, de tweede voor bestuurders van pensioenfondsen die een fusie met een andere pensioenuitvoerder of liquidatie van het fonds overwegen. Achterliggend doel was om visies en ervaringen met elkaar te delen. Jean-Louis d Hooghe Ir. J.L.A.M. d Hooghe is pensioenconsultant bij Pensions@Work te Den Haag Het aantal pensioenfondsen in Nederland neemt in snel tempo af. Waren er ultimo 2007 nog 700, per eind augustus 2012 was dat aantal gereduceerd tot 440 en waren er bovendien nog 50 liquidatietrajecten onderhanden. 1 DNB concludeert verder dat de omvang van de daarmee samenhangende overdrachten van pensioenen toeneemt; van 40 miljoen over de periode tot 100 miljoen in De complexiteit rond pensioenen neemt steeds verder toe. Toenemende regelgeving stelt alsmaar hogere eisen aan bestuurders. Kleine en middelgrote pensioenfondsen ondervinden meer en meer moeite om nieuwe bestuurders te vinden die aan de toenemende (deskundigheids)eisen kunnen voldoen en ook nog de aansprakelijkheid als bestuurder van een pensioenfonds willen combineren met hun dagelijkse functie in de onderneming. Maar ook bij grote pensioenfondsen lijkt deskundigheid een issue te worden, getuige het verzoek van DNB om een aantal zittende bestuurders van grote fondsen te vervangen door specialisten op het gebied van vermogensbeheer en risicomanagement. 2 Steeds meer fondsen kijken dan ook, behalve naar de inzet van professionele bestuurders, naar de optie van liquidatie en overdracht naar een andere pensioenuitvoerder of fusie met een ander pensioenfonds. Opvallend is overigens dat het aantal bedrijfstak- en beroepspensioenfondsen over de afgelopen 15 jaar ongeveer gelijk is gebleven. De daling is volledig terug te voeren op de ondernemingen. Zij kozen er massaal voor het eigen pensioenfonds niet meer voort te zetten. De kleinere omvang van ondernemingspensioenfondsen, in combinatie met de effecten van de opeenvolgende crises, lijken daarbij de belangrijkste oorzaak. Handhaven van het pensioenfonds is vaak niet langer efficiënt; het relatieve kostenniveau is in veel gevallen te hoog. Zie verder figuur 1. Dedicated team In het licht van deze ontwikkeling heeft DNB een dedicated team samengesteld dat toezicht houdt op liquidatietrajecten bij pensioenfondsen. Dit past in de nieuwe toezichtaanpak FOCUS! die DNB begin februari 2013

2 pensioenfondsen die heeft gepresenteerd. 3 In deze nieuwe aanpak wordt de intensiteit van het toezicht in hoofdzaak bepaald door de impact die ernstige problemen of deconfiture bij een financiële instelling kunnen hebben op de toezichtdoelstellingen van DNB (die impact is hoog bij bijvoorbeeld systeembanken). Alle onder toezicht staande financiële instellingen, dus ook pensioenfondsen, worden vanaf dit jaar in een vijftal toezichtklassen ingedeeld. Bij toezichtklasse T1 worden fondsen slechts op basis van (geautomatiseerde) analyse van wettelijke financiële normen gemonitord; bij toezichtklasse T5 gaat het om individuele monitoring van prudentiële en integriteitsrisico s van systeemrelevante, complexe financiële instellingen, uitmondend in een individueel toezichtplan. Voor het toezicht worden daarnaast groepen van instellingen met gelijksoortige kenmerken samengevoegd. Bepaalde thema s, zoals fusie of liquidatie van een pensioenfonds, monden uit in een specifieke benadering. Het liquidatieproces en de begeleiding daarvan door DNB is inmiddels vergaand gestructureerd Met de indeling in toezichtklassen en de groepsgewijze aanpak kan de beperkte capaciteit van de toezichthouder effectiever worden aangewend, zo is het idee. Het liquidatieproces en de begeleiding daarvan door DNB is inmiddels vergaand gestructureerd. De toezichthouder tracht zo beter duidelijk te maken wat er van de instellingen wordt verwacht, waardoor minder toezicht nodig is, c.q. de risico s zich niet manifesteren. KERNRISICO S VOLGENS DNB Doel van het pensioentoezicht door DNB is het waarborgen van de aanspraken van deelnemers, gewezen Aantal pensioenfondsen in Nederland Overige Beroepspensioenfondsen Ondernemingspensioenfondsen Bedrijfstakpensioenfondsen Figuur 1: Sterk afnemend aantal pensioenfondsen in Nederland (Bron: Register DNB) deelnemers en pensioengerechtigden. Focus in dat kader ligt voor de toezichthouder op de kernrisico s bij overdracht en liquidatie: overdracht van de balans, ofwel de collectieve waardeoverdracht zelf; afwikkeling van de financiële verplichtingen; in- en externe verantwoording door het bestuur. Hierna ga ik per kernrisico in op een aantal aandachtspunten dat DNB naar voren bracht en hoe daar in de praktijk mee wordt, of kan worden omgegaan. Ik neem voor het vervolg van dit artikel als uitgangspunt dat overdracht plaatsvindt naar een verzekeraar via een buy-out van de pensioenverplichtingen, omdat dit in de praktijk veel voorkomt. Met een buy-out wordt bedoeld dat de verzekeraar de pensioenver- 1 Register Onder toezicht staande pensioenfondsen, De Nederlandsche Bank, update 9 oktober Zoals valt op te maken uit de brief van Abvakabo FNV aan informateurs Bos en Kamp inzake deskundigheid pensioenfondsbesturen, 2 oktober FOCUS! De vernieuwde toezichtaanpak van DNB, De Nederlandsche Bank, april februari

3 liquidatie plichtingen van het fonds overneemt tegen betaling van een koopsom. COLLECTIEVE WAARDEOVERDRACHT De toezichthouder wenst een compleet, concreet en haalbaar plan voor de collectieve waardeoverdracht van het pensioenfondsbestuur te ontvangen. Zodra een fonds het (principe)besluit heeft genomen om te gaan liquideren en het voornemen tot waardeoverdracht meldt aan DNB, ontvangt het fonds een liquidatie startbrief. Daarin geeft DNB aan wat het verwacht van het fondsbestuur en welke informatie moet worden aangeleverd. DNB verwacht bijvoorbeeld een plan van aanpak inclusief een risicoparagraaf en een tijdlijn. In de brief geeft DNB aan dat in ieder geval aandacht moet worden besteed aan het beleggingsbeleid; de beleggingshorizon neemt door liquidatie immers sterk af. De toezichthouder wenst een compleet, concreet en haalbaar plan voor de collectieve waardeoverdracht van het pensioenfondsbestuur te ontvangen In de praktijk wordt hier door fondsen invulling aan gegeven door hun beleggingsrisico s af te bouwen. De beleggingsmix wordt aangepast en er wordt een transitieplan opgesteld voor het vermogensbeheer. De meest risicovolle beleggingen worden als eerste verkocht. De kosten van een buy-out hangen in hoofdzaak af van de rentestand en de inflatieverwachtingen. Het is daarom zinvol de beleggingen zo veel mogelijk daarmee in lijn te brengen. Dat wil zeggen, beleggingen aan te kopen die ofwel (omgekeerd) meebewegen met de rentestand en/of met de inflatie. Van de opbrengst worden dan ook vaak (solide) staatsobligaties bijvoorbeeld Nederlandse en/of Duitse met een (zeer) lange looptijd aangekocht. Bovendien zijn deze beleggingen zeer liquide, ze kunnen snel worden doorverkocht. De meeste verzekeraars zijn bereid deze beleggingen over te nemen, zodat er geen aan- en verkoopkosten hoeven te worden gemaakt en de transitiekosten binnen de perken kunnen blijven. Naast de aankoop van langlopende obligaties worden onroerendgoedbeleggingen aangehouden of, wanneer ze nog niet in de beleggingsportefeuille zijn opgenomen, aangekocht. Deze beleggingscategorie wordt namelijk verondersteld een adequate bescherming te bieden tegen het inflatierisico, omdat in ieder geval de huurinkomsten meebewegen met de inflatie. Art. 83 of art. 84 PW Voor de waardeoverdracht is er de keuze tussen waardeoverdracht op grond van art. 84 of art. 83 PW. Art. 84 PW regelt de verplichting tot waardeoverdracht bij liquidatie van de pensioenuitvoerder, terwijl art. 83 PW de bevoegdheid tot waardeoverdracht op verzoek van de werkgever regelt. 4 DNB is van mening is dat bij liquidatie altijd art. 84 moet worden toegepast. Uit zorgvuldigheids- of andere overwegingen mag niet voor art. 83 worden gekozen. Kiest een fonds daar toch voor en uiten een of meer betrokkenen bezwaren, dan moet het fonds als het wil liquideren vervolgens op grond van art. 84 alsnog waardeoverdracht doen, maar dan zonder toestemming. Het is dan lastig uit te leggen waarom het fonds eerst in het kader van art. 83 wel om instemming vroeg. Volgens DNB worden de meeste overdrachten in het kader van liquidaties inderdaad doorgevoerd op basis van art. 84. Dat is ook logisch; art. 83 eist dat geen van de deelnemers, gewezen deelnemers, gewezen partners of de pensioengerechtigden bezwaar maken tegen de overdracht. Voor art. 84 is uitsluitend een besluit nodig van het volgens de statuten hiertoe bevoegde orgaan meestal het pensioenfondsbestuur zelf en een (bij voorkeur positief) advies van de deelnemersraad of ander orgaan dat op grond van de statuten adviesof goedkeuringsrecht heeft. Het is dus naar mijn idee en ook volgens DNB logischer en efficiënter om direct gebruik te maken van de wettelijke mogelijkheid van verplichte overdracht bij liquidatie. DNB is van mening is dat bij liquidatie altijd art. 84 moet worden toegepast Ten aanzien van de uitvoeringsovereenkomst, een van de mogelijkheden van art. 83, geldt overigens dat in de meeste liquidatietrajecten de uitvoeringsovereenkomst niet wordt opgezegd. Slechts een beperkt aantal voorwaarden in die overeenkomst wordt buiten werking gesteld of juist eraan toegevoegd. Nog beter is het om een beëindigingsovereenkomst te maken, met daarin de zaken die in het kader van de liquidatie in de verhouding tussen werkgever en pensioenfonds moeten worden geregeld. Geen appels met peren vergelijken Aandacht vroeg de toezichthouder ook voor een consistente vergelijking, om ervoor te zorgen dat de communicatie met belanghebbenden de effecten van de overgang naar een nieuwe uitvoerder juist weergeeft: geen appels met peren vergelijken, maar appels met appels. 12 februari 2013

4 Bij waardeoverdracht kan de toezegging, door de overgang van een fonds naar een verzekeraar, op verschillende belangrijke punten veranderen Bij waardeoverdracht kan de toezegging, door de overgang van een fonds naar een verzekeraar, op verschillende belangrijke punten veranderen. Die verschillen zijn niet alleen een belangrijk aandachtspunt in het selectietraject, maar ook in de communicatie over de impact van de buy-out/liquidatie met alle belanghebbenden, zo stelt DNB. Neem de toeslagverlening: bij een verzekeraar is die van een ander karakter dan bij een pensioenfonds. Niet alleen verdwijnt de voorwaardelijkheid van de indexatie door een buyout de indexatie wordt onvoorwaardelijk en kan daarmee de toezegging verbeteren, hoewel hier heel verschillend over wordt gedacht maar ook het karakter van de toezegging: de indexatiemaatstaf wijzigt van Nederlands naar Europees. Verzekeraars kunnen namelijk uitsluitend inflatie afdekken op basis van een Europese inflatiemaatstaf. 5 Als pensioenen ook na de buy-out jaarlijks dienen te worden geïndexeerd met de inflatie, kan dat alleen de Europese zijn. Alternatief is nog de keuze voor een vaste indexatie van bijvoorbeeld 1,5% per jaar, maar ook dan wijzigt de toezegging inzake toeslagverlening. Verder treden ook verschillen op in flexibiliseringsfactoren. De factoren van het pensioenfonds zijn meestal afgestemd op de eigen deelnemerspopulatie, die van de verzekeraar op de eigen verzekerdenportefeuille. Het uitstellen bijvoorbeeld van pensioen van 65 naar 67 jaar kan na een buy-out dus ineens veel ongunstiger uitpakken. Consistentie is naar mijn mening echter ook met name van belang bij de selectie van een pensioenuitvoerder voor de buy-out. De offerteaanvraag dient consistent en volledig te zijn. In de praktijk zie ik nogal eens dat onvergelijkbare offertes omdat ze niet van dezelfde aannames en basisdata uitgaan toch met elkaar worden vergeleken. Om alle aanbieders op de juiste waarde te schatten en vergelijkbare offertes te krijgen, moeten alle parameters uniform zijn. De meest triviale is natuurlijk de rekendatum de datum waarop de uitvoerders hun berekening baseren maar dat is slechts een van de parameters. Verder is borging van de offertesystematiek van de aanbieder aan te bevelen. Zo kunnen alleen nog verschillen optreden in de definitieve kosten van de buy-out door een gewijzigde rentetermijnstructuur, gewijzigde inflatieverwachtingen of een gewijzigde populatie (inof uitdiensttreders, salaris, etc.). Overigens kan een gedaalde rente ook in die situatie nog steeds een belemmering zijn om de liquidatie door te voeren, omdat de buy-out te kostbaar is geworden. Timing van de buy-out Een belangrijk issue dat ontstaat in geval van een buyout, is de timing: DNB heeft (maximaal) drie maanden nodig vanaf het besluit tot liquidatie om zich een mening te vormen over de collectieve waardeoverdracht. De geldigheid van een offerte voor een buyout is veelal slechts 24 uur! Maar ook de deelnemersraad en soms ook de vergadering van deelnemers en pensioengerechtigden dienen hun goedkeuring te verlenen aan de liquidatie. Ook zij hebben daarvoor tijd nodig. Meestal moet de uitnodiging voor de besluitvormende vergadering op basis van de statuten meerdere weken van tevoren worden verstuurd om iedereen in de gelegenheid te stellen zich een mening te vormen en uiteindelijk een stem uit te brengen. Het bestuur zal echter op het juiste moment willen besluiten over te gaan tot een buy-out zeker als de parameters rente en/of inflatie zich in de gewenste richting bewegen en de buy-out met de aanwezige middelen mogelijk is. Een oplossing voor het timing issue die ik in de praktijk zie, is dat het bestuur zelf een inschatting maakt van de aantrekkelijkheid van de aanbieding die het op dat moment aan zijn actieven en inactieven doet. En van de kans dat deze groepen daarmee akkoord zullen gaan. In de overeenkomst met de verzekeraar worden de interne en externe goedkeuring dan wel als ontbindende voorwaarden opgenomen. Niet altijd is overigens een verzekeraar bereid de interne goedkeuring als ontbindende voorwaarde op te nemen. De ontbindende voorwaarden zouden er in ieder geval voor moeten zorgen dat, wanneer DNB een verbod oplegt op de collectieve waardeoverdracht of het adviserende of goedkeurende orgaan niet akkoord gaat met het voorstel, de buy-outtransactie ongedaan kan worden gemaakt. In de praktijk wordt nog wel eens vergeten om over het ongedaan maken van de buy-out afspraken te maken met de verzekeraar. Bijvoorbeeld over wat er dan gebeurt: blijft de herverzekering van het fonds in stand zonder dat het fonds wordt geliquideerd, of juist niet, welke kosten worden in rekening gebracht, op welke wijze wordt het overgedragen vermogen teruggegeven, wat gebeurt er dan met koersverschillen op obligaties, etc. Een andere oplossing van het timing issue kan zijn dat vooraf mandaat wordt gevraagd voor een bepaal- 4 Zie hierover ook mr. P.M. Siegman, Liquidatie pensioenfonds sneller en eenvoudiger via art. 84 PW, Pensioen Magazine nr. 12, Meestal HICPxT: Harmonised Index of Consumer Prices ex Tobacco. februari

5 liquidatie de pensioenuitkomst: de overdracht van nominale rechten en aanspraken plus bijvoorbeeld 70% van de Europese inflatie of 1,5% vaste indexatie. Aan de verzekeraar kan dan de opdracht worden gegeven om tot een buy-out over te gaan zodra de marktsituatie zodanig is dat deze afspraak met de beschikbare middelen kan worden ingekocht. Hoewel DNB wettelijk drie maanden de tijd heeft om een eventueel verbod op waardeoverdracht op te leggen, oordeelt ze in de praktijk vaak sneller. Zeker wanneer het fonds DNB voortdurend op de hoogte heeft gehouden van de vorderingen in het liquidatieproces. Volledige vrijwaring Een ander issue dat DNB aankaartte, was hoe om te gaan met onbekende pensioenaanspraken en -rechten bij een collectieve waardeoverdracht. DNB eist volledige vrijwaring van de overdragende partij door de ontvangende partij. Ook aanspraken die feitelijk bestaan, maar bij het pensioenfonds onbekend zijn omdat ze niet of onjuist zijn doorgegeven door de werkgever of om andere redenen niet correct zijn geadministreerd, moeten worden overgedragen. In de praktijk wordt nog wel eens vergeten om over het ongedaan maken van de buy-out afspraken te maken met de verzekeraar Het is dus eerst en vooral zaak om met grote mate van zekerheid vast te stellen dat de administratie correct is. Als mogelijkheid zie ik hiertoe als eerste begin certificering van de administratie volgens ISAE-3402 type 2 (voorheen SAS 70 type 2). Een extra (steekproefsgewijze) controle van de basisgegevens van de buy-out door de accountant, met een rapportage van bevindingen, geeft al meer zekerheid en is bij de meeste fondsen ook onderdeel van het liquidatietraject. Verder is het natuurlijk een absolute hygiënefactor dat deelnemers zowel een overzicht van over te dragen aanspraken en rechten krijgen van het liquiderende pensioenfonds als eenzelfde overzicht van de overgedragen aanspraken en rechten van de nieuwe verzekeraar. DNB eist zelfs het is een van de elementen uit de liquidatie startbrief een overzicht van de door de overnemende partij aan belanghebbenden te verstrekken informatie. Bovenstaande voorzorgsmaatregelen certificering, extra controle door de accountant en controle door de belanghebbenden zelf neemt allemaal niet weg dat verzekeraars veelal eisen dat de werkgever zal meetekenen op de akte van collectieve waardeoverdracht. Het pensioenfonds houdt immers op te be- staan en de verzekeraar wil niet aansprakelijk worden gesteld voor een groep medewerkers die eigenlijk pensioen had moeten opbouwen, maar abusievelijk niet in de administratie is opgenomen. Sommige verzekeraars bieden overigens de mogelijkheid om dit risico af te kopen. Uiteraard nadat de nodige waarborgen zijn gesteld dat de kwaliteit van de administratie in orde is. Als niet zeker is gesteld dat in de overdracht alle pensioenaanspraken en -rechten zijn betrokken, legt DNB een verbod tot waardeoverdracht op Als niet zeker is gesteld dat in de overdracht alle pensioenaanspraken en -rechten, dus ook de onbekende, zijn betrokken, legt DNB een verbod tot waardeoverdracht op. Een essentieel aandachtspunt dus in het liquidatieproces. AFWIKKELING FINANCIËLE VERPLICHTINGEN De verdeling van het liquidatiesaldo is een van de laatste stappen in de afwikkeling van de financiële verplichtingen. DNB ziet erop toe dat het saldo wordt besteed in overeenstemming met de statuten van het pensioenfonds. Ze zal ook toetsen of er een evenwichtige afweging heeft plaatsgevonden van de belangen van alle belanghebbenden. De toezichthouder wees in dat kader nog eens op art. 129 PW, dat regelt dat gelden niet zomaar kunnen worden teruggestort naar de werkgever. Terugstorting is pas aan de orde als alle voorwaardelijke toeslagen over de voorgaande 10 jaar zijn verleend en eventuele doorgevoerde kortingen in die periode zijn gecompenseerd. Dit is zeker een punt van aandacht, gezien het feit dat bij veel fondsen aanvullende financiering door de werkgever noodzakelijk is. Die financiering wordt vaak bepaald op basis van een globale schatting van de buyoutkoopsom. Als de buy-out door bijvoorbeeld een hogere rentestand uiteindelijk minder blijkt te kosten, is er opeens een liquidatieoverschot. Dat overschot is eigenlijk ontstaan door te hoge aanvullende financiering, maar dat geld kan dus niet zomaar worden teruggestort. Een overschot dient dan te worden aangewend voor verbetering van de pensioenen en aanspraken. Overigens lijkt een eenmalige, procentuele toeslag op alle pensioenen van actieve en inactieve deelnemers per datum van overdracht een eenvoudige en rechtvaardige oplossing om zo n resterend liquidatiesaldo aan te wenden. Dat is door verzekeraars meestal ook eenvoudig te administreren. 14 februari 2013

6 IN- EN EXTERNE VERANTWOORDING Niet verrassend is de boodschap van DNB aan het bestuur om de regie te nemen in het liquidatieproces. De liquidatie van een pensioenfonds is een complex proces. Planning van de vele deelprocessen selectie van een nieuwe pensioenuitvoerder, feitelijke overdracht van beleggingen en risico s, transitie van diverse administraties en diensten, juridische vastlegging, communicatie, implementatie, etc. is in mijn visie inderdaad cruciaal, evenals de monitoring dat de mijlpalen tijdig worden bereikt. Het bestuur moet immers te allen tijde in control zijn. Alle interne en externe stakeholders moeten tijdig worden betrokken en geïnformeerd. Dat geldt zeker voor de governance-organen verantwoordingsorgaan, deelnemersraad, vergadering van deelnemers en pensioengerechtigden met elk hun specifieke bevoegdheden. Aan pension fund governance regels moet immers steeds worden voldaan. De deelnemersraad heeft adviesrecht vooraf en recht op beroep bij de Ondernemingskamer als het bestuur haar advies niet opvolgt. Het verantwoordingsorgaan dient vooraf zijn oordeel te geven over de voorgenomen liquidatie en heeft daartoe recht op overleg met bestuur, externe accountant en externe actuaris, en recht op informatie. Wie uiteindelijk besluit over de liquidatie van het fonds, kan per fonds verschillen. Volgens de statuten kunnen nog wel eens anderen dan alleen de deelnemersraad worden betrokken in de oordeelsvorming en de definitieve goedkeuring van de liquidatie. Zelfs kan het voorkomen dat alle actieve en inactieve deelnemers gezamenlijk hun goedkeuring moeten geven. De praktijk wijst uit dat het tijdig betrekken van alle stakeholders erg effectief is en ervoor zorgt dat het liquidatiebesluit breder gedragen wordt De praktijk wijst uit dat het tijdig betrekken van alle stakeholders erg effectief is en ervoor zorgt dat het liquidatiebesluit breder gedragen wordt. Een positief oordeel van het verantwoordingsorgaan dat in lijn ligt met de visie van het bestuur is immers een extra onderstreping voor alle belanghebbenden dat het bestuur de juiste keuzes maakt. Gezamenlijke besluitvorming DNB dringt er bij liquidaties op aan dat het voltallige bestuur als vereffenaars bij het liquidatieproces betrokken blijft, totdat het toezicht door DNB wordt beëindigd en het fonds kan worden uitgeschreven bij DNB. Dit om de bestuurscontinuïteit te waarborgen. Dat blijkt in de dagelijkse adviespraktijk zeker aan te raden. In het geval van bijvoorbeeld een werkgever die zijn werkzaamheden in Nederland staakte en waarbij de ondernemingsraad de werknemersleden van het bestuur benoemde, vereiste die continuïteit vooruitdenken. Na terugtrekking van de onderneming voordat het pensioenfonds is geliquideerd bestaat de ondernemingsraad immers niet meer en kan deze, wanneer er vacatures ontstaan, geen kandidaat-bestuursleden meer voordragen. En evenmin zijn er nog werknemers. Het fonds in kwestie voorzag in een lijst met reservekandidaten die vooraf namens de OR waren geselecteerd en waaruit in noodsituaties kon worden geput. Sowieso is het aan te bevelen om zo veel mogelijk historische kennis vast te houden, dus het bestuur bij elkaar te houden tijdens het vereffeningsproces Sowieso is het aan te bevelen om zo veel mogelijk historische kennis vast te houden, dus het bestuur bij elkaar te houden tijdens het vereffeningsproces. Het liquidatieproces is een zeer intensief traject, waarbij het in de praktijk duidelijk helpt om een dedicated projectmanager te benoemen binnen of buiten het bestuur om de liquidatie goed te begeleiden. Bestuursleden kunnen dan deelnemen in werkgroepen die elk een deel(proces) van de liquidatie voor hun rekening nemen. TEN SLOTTE Zeker nu veel fondsen liquideren of overwegen dat te doen, is het goed om ervaringen van liquiderende pensioenfondsen en de knelpunten die ze tegenkomen uit te wisselen. Het liquidatietraject is een complex traject met veel verschillende interne en externe belanghebbenden en substantiële risico s. De informatiebijeenkomsten van DNB met pensioenjuristen en bestuurders zijn dan ook een goede eerste stap. Veel vragen zijn echter nog onbeantwoord gebleven. En er staan nog veel fondsen op het punt om te gaan liquideren. Een vervolg hierop is dan ook absoluut zinvol. De focus en de verwachtingen van de toezichthouder zijn duidelijk gemaakt en een aantal van de risico s benoemd. februari

Samengaan van pensioenfondsen Themabijeenkomst Platform Deelnemersraden 30 maart 2012

Samengaan van pensioenfondsen Themabijeenkomst Platform Deelnemersraden 30 maart 2012 Samengaan van pensioenfondsen Themabijeenkomst Platform Deelnemersraden 30 maart 2012 Jan-Jaap Dahmeijer, Toezichthouder pensioenfondsen, afdeling Thematisch toezicht pensioenfondsen 1 Inhoud Introductie

Nadere informatie

Toezicht op pensioenfondsen in een

Toezicht op pensioenfondsen in een Toezicht op pensioenfondsen in een liquidatietraject een uitnodiging om mee te kijken door de bril van DNB Presentatie op de bijeenkomst van de VvPj op 6 maart 2012 door Jan-Jaap Dahmeijer 1 Inhoud Introductie

Nadere informatie

Toelichting op de voorgenomen besluiten liquidatie en collectieve waardeoverdrachten PMA

Toelichting op de voorgenomen besluiten liquidatie en collectieve waardeoverdrachten PMA Toelichting op de voorgenomen besluiten liquidatie en collectieve waardeoverdrachten PMA Woord vooraf De afgelopen jaren zijn de deelnemers meer en meer geconfronteerd met de turbulentie rondom pensioenen

Nadere informatie

UPDATE LIQUIDATIE PENSIOENFONDS

UPDATE LIQUIDATIE PENSIOENFONDS UPDATE LIQUIDATIE PENSIOENFONDS Deelnemersvergadering 29 november 2016 Update liquidatie pensioenfonds 29 november 2016 Pagina 1 AGENDA Achtergrond Update liquidatieproces Vervolgstappen Update liquidatie

Nadere informatie

Verslag bijeenkomst SVG 9 maart 2016

Verslag bijeenkomst SVG 9 maart 2016 Verslag bijeenkomst SVG 9 maart 2016 Op woensdagmiddag 9 maart, aansluitend aan de jaarbijeenkomst van de Vereniging Gepensioneerden Getronics (VGG), organiseerde Stichting Voorzieningsfonds Getronics

Nadere informatie

VOORGENOMEN LIQUIDATIE PENSIOENFONDS

VOORGENOMEN LIQUIDATIE PENSIOENFONDS VOORGENOMEN LIQUIDATIE PENSIOENFONDS Deelnemersvergadering 14 september 2015 Voorgenomen liquidatie pensioenfonds 14 september 2015 Pagina 1 AGENDA Regelingen pensioenfonds Achtergrond Voorgenomen besluit

Nadere informatie

Bijzondere deelnemersvergadering 29 januari 2015

Bijzondere deelnemersvergadering 29 januari 2015 Bijzondere deelnemersvergadering 29 januari 2015 Agenda 1. Opening 2. Statutenwijziging 3. Sluiting 2 3 1. Opening 4 2. Statutenwijziging Ter stemming bijzondere deelnemersvergadering Statutenwijziging:

Nadere informatie

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4

Nadere informatie

V & A s n.a.v. Wet versterking bestuur pensioenfondsen d.d. 24 januari 2014

V & A s n.a.v. Wet versterking bestuur pensioenfondsen d.d. 24 januari 2014 V & A s n.a.v. Wet versterking bestuur pensioenfondsen d.d. 24 januari 2014 Inleiding Zoals bekend treedt de Wet versterking bestuur pensioenfonds op 1 juli 2014 in werking. Deze wet leidt tot aanpassing

Nadere informatie

COLLECTIEVE WAARDE OVERDRACHT. November 2014

COLLECTIEVE WAARDE OVERDRACHT. November 2014 COLLECTIEVE WAARDE OVERDRACHT November 2014 PROGRAMMA VANDAAG Inleiding SABIC Presentatie Collectieve Waarde Overdracht PF SIP Samenvatting en afronding SABIC No. 1 INLEIDING SABIC WELKOM De bedoeling

Nadere informatie

Deelnemersvergadering. Stichting Pensioenfonds Mercurius Amsterdam. Amsterdam, 12 december 2013

Deelnemersvergadering. Stichting Pensioenfonds Mercurius Amsterdam. Amsterdam, 12 december 2013 Deelnemersvergadering Stichting Pensioenfonds Mercurius Amsterdam Amsterdam, 12 december 2013 Agenda deelnemersvergadering Bestuur PMA Aanleiding; Besluiten; Adviezen; Vervolgtraject. Deelnemersraad Achtergrond

Nadere informatie

Wat is nu precies de rol van de werkgever, de vakbonden en het bestuur van het pensioenfonds?

Wat is nu precies de rol van de werkgever, de vakbonden en het bestuur van het pensioenfonds? Veelgestelde vragen en antwoorden Ontbinding Stichting Pensioenfonds Bavaria (in liquidatie) Wat gaat er op 1 april 2017 gebeuren? Dan gaan de opgebouwde pensioenaanspraken van de actieve en gewezen deelnemers

Nadere informatie

Wet versterking bestuur pensioenfondsen

Wet versterking bestuur pensioenfondsen Wet versterking bestuur pensioenfondsen Presentatie voor het Platform Deelnemersraden Drs. Harrie J.P. Penders 12 april 2013 Leerdoelen inzicht bieden in het wetsvoorstel (sheet 3 24) inzicht bieden in

Nadere informatie

Het toezicht van DNB op de liquidatie van uw. Liquidatie. Pensioenfonds. Pensioenfonds

Het toezicht van DNB op de liquidatie van uw. Liquidatie. Pensioenfonds. Pensioenfonds Liquidatie Pensioenfonds Het toezicht van DNB op de liquidatie van uw Pensioenfonds November 2014 Liquidatie Pensioenfonds Inhoudsopgave Het toezicht van DNB op de liquidatie van uw Pensioenfonds 2 Stap

Nadere informatie

onderwerp Aanvullende vragen en antwoorden n.a.v. informatiebrief september 2016

onderwerp Aanvullende vragen en antwoorden n.a.v. informatiebrief september 2016 onderwerp Aanvullende vragen en antwoorden n.a.v. informatiebrief september 2016 Geachte heer / mevrouw, Naar aanleiding van de in september 2016 verzonden nieuwsbrief zijn er een aantal vragen binnengekomen.

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds ECI

Stichting Pensioenfonds ECI Stichting Pensioenfonds ECI Verslag betreft Algemene deelnemersvergadering van 22 september 2012 aanwezig Het bestuur De heren H. Hylkema (voorzitter), W. van der Kooy, M. Muller, T. Cieraad en mevrouw

Nadere informatie

Wijziging uitvoerder & pensioenregeling 2015 25 november 2014

Wijziging uitvoerder & pensioenregeling 2015 25 november 2014 Wijziging uitvoerder & pensioenregeling 2015 25 november 2014 1 Doel van deze bijeenkomst Toelichting waarom overstap naar nieuwe pensioenuitvoerder Toelichting waarom nieuwe pensioenregeling per 1-1-2015

Nadere informatie

Vragen en Antwoorden met betrekking tot de overgang naar één pensioenregeling voor SABIC in Nederland

Vragen en Antwoorden met betrekking tot de overgang naar één pensioenregeling voor SABIC in Nederland Vragen en Antwoorden met betrekking tot de overgang naar één pensioenregeling voor SABIC in Nederland In 2013 heeft de onderneming SABIC een traject ingezet om de pensioenregelingen binnen de SABICondernemingen

Nadere informatie

Liquidatie Pensioenfonds. Het toezicht van DNB op de liquidatie van uw Pensioenfonds

Liquidatie Pensioenfonds. Het toezicht van DNB op de liquidatie van uw Pensioenfonds Liquidatie Pensioenfonds Het toezicht van DNB op de liquidatie van uw Pensioenfonds Mei 2014 Inhoudsopgave pagina - Het toezicht van DNB op de liquidatie van uw pensioenfonds 3 - Stap 1 : Opstellen plan

Nadere informatie

VERANTWOORDINGORGAAN

VERANTWOORDINGORGAAN VERANTWOORDINGORGAAN INHOUD Het verantwoordingsorgaan Governance Hoe past het verantwoordingsorgaan daarin? Besturen van pensioenfondsen en FNV Hoe past een verantwoordingsorgaan daarin? Relatie FNV en

Nadere informatie

Bijzondere Deelnemersvergadering 24 april 2014

Bijzondere Deelnemersvergadering 24 april 2014 Bijzondere Deelnemersvergadering 24 april 2014 2 1. Opening, mededelingen en ingekomen stukken 2. Achtergrond Wet versterking bestuur pensioenfondsen 3. Wet versterking bestuur pensioenfondsen 4. Wijzigingen

Nadere informatie

Deelnemersvergadering mogelijkheden PMA. Amsterdam, 26 augustus 2013

Deelnemersvergadering mogelijkheden PMA. Amsterdam, 26 augustus 2013 Deelnemersvergadering mogelijkheden PMA Amsterdam, 26 augustus 2013 Agenda Bestuur De stand van zaken; Vervolgtraject; Onderzochte mogelijkheden; Toelichting op drie mogelijkheden; Vragen. Deelnemersraad

Nadere informatie

Toekomst Stichting Pensioenfonds SMIT

Toekomst Stichting Pensioenfonds SMIT Toekomst Stichting Pensioenfonds SMIT informatiebijeenkomst 7 maart 2013 1 Agenda Toelichting verlaging pensioen per 1 april 2013 Toekomst pensioenfonds SMIT 2 1 Herstelbeleid 2009 Behoudend beleggingsbeleid

Nadere informatie

Voorbereiding transitie pensioencontract

Voorbereiding transitie pensioencontract Voorbereiding transitie pensioencontract IIR Seminar Nieuw pensioencontract 18 september 2013 Annelies Verhoeven (AFM) Peter Hoopman () Agenda Introductie kernproblematiek Keuzes en misvattingen Transitieproces

Nadere informatie

Reglement Verantwoordingsorgaan Stichting Pensioenfonds Equens

Reglement Verantwoordingsorgaan Stichting Pensioenfonds Equens Reglement Verantwoordingsorgaan Stichting Pensioenfonds Equens 1 Artikel 1. Definities Fonds Stichting Pensioenfonds Equens Werkgever Equens SE Bestuur Het bestuur van het Fonds Verantwoordingsorgaan Het

Nadere informatie

Stichting Voorzieningsfonds Getronics 9 maart Stand van zaken SVG. 1 van 21

Stichting Voorzieningsfonds Getronics 9 maart Stand van zaken SVG. 1 van 21 Stichting Voorzieningsfonds Getronics 9 maart 2016 Stand van zaken SVG 1 van 21 Programma Pensioenfonds SVG Financiële positie SVG Terugblik 2015 Vooruitblik 2016 Derivaten Vragen 2 van 21 Pensioenfonds

Nadere informatie

WELKOM. Algemene Vergadering voor Deelnemers en Gepensioneerden 14 september 2016

WELKOM. Algemene Vergadering voor Deelnemers en Gepensioneerden 14 september 2016 WELKOM Algemene Vergadering voor Deelnemers en Gepensioneerden 14 september 2016 Agenda Opening Nieuws vanuit het bestuur Hoe staat het fonds ervoor? Pensioen: wat is er gewijzigd en wat betekent dat?

Nadere informatie

27 september Deelnemersvergadering

27 september Deelnemersvergadering 27 september 2007 Deelnemersvergadering Kernpunten 2006 Goed jaar, dekkingsgraad van 117,1% naar 122,7% Geen herstelplan meer nodig in 2007 Indexatie in 2006 verleend over 2005 van: - 0,63% voor de actieve

Nadere informatie

Voorwaardelijke indexatie sneuvelt bij liquidatie pensioenfonds

Voorwaardelijke indexatie sneuvelt bij liquidatie pensioenfonds Voorwaardelijke indexatie sneuvelt bij liquidatie pensioenfonds 1 Midden 2004 is de productie van een bedrijf in Nederland beëindigd en verplaatst naar fabrieken in België. Daarbij werden circa 140 mensen

Nadere informatie

REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT. [Versie 1 januari 2019]

REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT. [Versie 1 januari 2019] REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT [Versie 1 januari 2019] ARTIKEL 1 BEGRIPSOMSCHRIJVINGEN Voor dit reglement zijn de begripsomschrijvingen zoals opgenomen in de statuten van Stichting Pensioenfonds Achmea van

Nadere informatie

Kwartaalbericht. 4e kwartaal 2014 Den Haag, 30 januari 2015. Samenvatting cijfers per 31 december 2014

Kwartaalbericht. 4e kwartaal 2014 Den Haag, 30 januari 2015. Samenvatting cijfers per 31 december 2014 Kwartaalbericht 4e kwartaal 2014 Den Haag, 30 januari 2015 Samenvatting cijfers per 31 december 2014 Dekkingsgraad: 111,5% Beleidsdekkingsgraad: 112,6% Belegd vermogen: 19,6 miljard Rendement 2014: 27,6%

Nadere informatie

Leden Verantwoordingsorgaan: Ron Versendaal (per 28 januari 2019 benoemd) Wim Zwetsloot Gepensioneerden Lejo van Marrewijk (namens gepensioneerden

Leden Verantwoordingsorgaan: Ron Versendaal (per 28 januari 2019 benoemd) Wim Zwetsloot Gepensioneerden Lejo van Marrewijk (namens gepensioneerden Leden Verantwoordingsorgaan: Actieven Ron Versendaal (per 28 januari 2019 benoemd) Wim Zwetsloot Gepensioneerden Lejo van Marrewijk (namens gepensioneerden Genencor) Huib van der Plaat Hans van den Reydt

Nadere informatie

Stichting Norit Pensioenfonds

Stichting Norit Pensioenfonds Stichting Norit Pensioenfonds Communicatieplan 2017-2019 Dit communicatieplan is voorbereid door de werkgroep communicatie van Stichting Norit Pensioenfonds en vastgesteld door het bestuur. Amersfoort,

Nadere informatie

Waar kapitaal en arbeid samenwerken, komt wat goeds tot stand

Waar kapitaal en arbeid samenwerken, komt wat goeds tot stand Waar kapitaal en arbeid samenwerken, komt wat goeds tot stand Presentatie Kring de Wit 15 november 2011 Eric Uijen 1 Pensioenfonds Stork i.l. (SPS) 130-jarige historie 2,9 miljard verplichtingen, 8.500

Nadere informatie

BROODJE PENSIOENINFO. 13 maart 2018

BROODJE PENSIOENINFO. 13 maart 2018 BROODJE PENSIOENINFO 13 maart 2018 Disclaimer In deze presentatie op de openbare website van SPUN zijn bepaalde gegevens die specifiek bestemd waren voor werknemers van URENCO en ETC Nederland, weggelaten.

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Allianz Nederland. Waardeoverdracht uit dienst

Stichting Pensioenfonds Allianz Nederland. Waardeoverdracht uit dienst Stichting Pensioenfonds Allianz Nederland Waardeoverdracht uit dienst Inleiding... 3 1. Veranderen van baan en uw pensioen... 4 1.1. U treedt uit dienst... 4 1.2. Recht op waardeoverdracht... 4 1.3. Redenen

Nadere informatie

Via deze brief krijgt u verdere (achtergrond)informatie over de huidige situatie en wat dit voor uw pensioen betekent.

Via deze brief krijgt u verdere (achtergrond)informatie over de huidige situatie en wat dit voor uw pensioen betekent. Naam Adres Postcode + woonplaats Land ONDERWERP: SITUATIE PENSIOENFONDS ROCKWOOL EN MOGELIJKE VERLAGING VAN UW PENSIOEN BIJLAGEN: EVALUATIEMOMENTEN IN HERSTELPLAN, ONTWIKKELING DEKKINGSGRAAD, DEKKINGSGRAAD

Nadere informatie

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333

Nadere informatie

Pensioenfonds Deloitte.

Pensioenfonds Deloitte. Pensioenfonds Deloitte. In de afgelopen weken heeft het bestuur van het pensioenfonds van meerdere (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden vragen ontvangen over de toekomst van pensioenfonds Deloitte.

Nadere informatie

W erkboek PREVIEW. Op weg naar een. nieuw bestuursmodel. P e r s o o n l i j k. en interactief

W erkboek PREVIEW. Op weg naar een. nieuw bestuursmodel. P e r s o o n l i j k. en interactief Op weg naar een nieuw bestuursmodel W erkboek Zorgvuldige afweging en transparante besluitvorming middels reflecties, vragen en afwegingen Governance werkboek P e r s o o n l i j k en interactief Op weg

Nadere informatie

Stichting Voorzieningsfonds Getronics 5 februari 2014. Stand van zaken SVG. 1 van 20

Stichting Voorzieningsfonds Getronics 5 februari 2014. Stand van zaken SVG. 1 van 20 Stichting Voorzieningsfonds Getronics 5 februari 2014 Stand van zaken SVG 1 van 20 Programma Pensioenfonds SVG Wat speelt er rond de pensioenen? Financiële positie SVG Kortingsmaatregel Vooruitblik 2014-2015

Nadere informatie

Pensioen Prioriteiten

Pensioen Prioriteiten Pensioen Prioriteiten Onder redactie van mr. Flip Klopper, mr. Leon Mooijman en dr. Carel Petersen PBM Dossierreeks nr. 8 14 Liquidatie van een pensioenfonds Het proces van liquidatie nader beschouwd Liquidatie

Nadere informatie

Beleidsregel financieel crisisplan pensioenfondsen

Beleidsregel financieel crisisplan pensioenfondsen CONSULTATIEVERSIE Beleidsregel financieel crisisplan pensioenfondsen Beleidsregel van De Nederlandsche Bank van. 2011, nr. Tb/2011/.., inzake het opstellen van een financieel crisisplan in het kader van

Nadere informatie

Verslag deelnemersvergadering 2013, gehouden op dinsdag 10 december 2013 om uur in het Golden Tulip Alkmaar, Arcadialaan 6 te Alkmaar.

Verslag deelnemersvergadering 2013, gehouden op dinsdag 10 december 2013 om uur in het Golden Tulip Alkmaar, Arcadialaan 6 te Alkmaar. STICHTING PENSIOENFONDS GROOTHANDEL VEGRO Verslag deelnemersvergadering 2013, gehouden op dinsdag 10 december 2013 om 19.00 uur in het Golden Tulip Alkmaar, Arcadialaan 6 te Alkmaar. 1. Opening en mededelingen

Nadere informatie

Volgens de beleidsregel van De Nederlandsche Bank (DNB) is een financieel crisisplan als volgt te definiëren:

Volgens de beleidsregel van De Nederlandsche Bank (DNB) is een financieel crisisplan als volgt te definiëren: Vastgesteld door het bestuur op 16 mei 2012 1 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Beschrijving crisissituatie... 3 3. Dekkingsgraad waarbij het fonds er zonder korten niet meer uit kan komen... 4 4. Maatregelen

Nadere informatie

PROFIELSCHETS. Philips Pensioenfonds NIET UITVOEREND BESTUURDER 1/5. Stichting Philips Pensioenfonds

PROFIELSCHETS. Philips Pensioenfonds NIET UITVOEREND BESTUURDER 1/5. Stichting Philips Pensioenfonds PROFIELSCHETS NIET UITVOEREND BESTUURDER Stichting Stichting behoort tot de grootste ondernemingspensioenfondsen van Nederland met een belegd vermogen van bijna 18 miljard euro. Het pensioenfonds voert

Nadere informatie

Overdracht van opgebouwde pensioenen

Overdracht van opgebouwde pensioenen Overdracht van opgebouwde pensioenen een gegarandeerde pensioenuitkering voor uw deelnemers Overdracht van opgebouwde pensioenen Pag. 3/8 Overdracht van opgebouwde pensioenen Wilt u meer zekerheid voor

Nadere informatie

Nieuwsbrief juni 2018

Nieuwsbrief juni 2018 Nieuwsbrief juni 2018 Inleiding Pensioenfonds Cindu heeft een intensief traject doorlopen om te komen tot een oplossing voor de toekomst van de uitvoering van uw pensioen. Alle stakeholders zijn vertegenwoordigd

Nadere informatie

Toelichting Inkopen van Netto pensioenaanspraken

Toelichting Inkopen van Netto pensioenaanspraken Toelichting Inkopen van Netto pensioenaanspraken Voor wie? Deze toelichting is van belang voor medewerkers die deelnemen aan de nettopensioenregeling. Doel toelichting Het pensioenfonds communiceert in

Nadere informatie

Pensioenfonds Robeco. Populair Jaarverslag 2014

Pensioenfonds Robeco. Populair Jaarverslag 2014 Pensioenfonds Robeco Populair Jaarverslag 2014 2014 was een bewogen jaar voor Pensioenfonds Robeco door de sterk dalende rente en de veranderende wet- en regelgeving. In het jaarverslag blikken wij als

Nadere informatie

Overgang naar Bpf Detailhandel 27 September 2017

Overgang naar Bpf Detailhandel 27 September 2017 Overgang naar Bpf Detailhandel 27 September 2017 Agenda Overgang naar Pensioenfonds Detailhandel Aanleiding Uitgangspunten voor samenwerking Conclusies Besluit Sociale Partners In het kort: Pensioenfondsen

Nadere informatie

Pensioenregeling Stichting pensioenfonds Groothandel Vegro

Pensioenregeling Stichting pensioenfonds Groothandel Vegro Pensioenregeling Stichting pensioenfonds Groothandel Vegro december 2006 Paulien Siegman Redenen voor een nieuwe Pensioenwet Reden wijziging: veroudering en onoverzichtelijkheid PSW Nieuwe Pensioenwet

Nadere informatie

APF toekomstbestendige oplossing voor pensioenfondsen 13:30 14:45

APF toekomstbestendige oplossing voor pensioenfondsen 13:30 14:45 APF toekomstbestendige oplossing voor pensioenfondsen 13:30 14:45 1 Agenda Introductie APF Wat is een Algemeen Pensioenfonds? Het nut van een APF Wat zijn de belangrijkste bouwstenen van De Nationale APF?

Nadere informatie

Competentievisie verantwoordingsorgaan. Juli 2014

Competentievisie verantwoordingsorgaan. Juli 2014 Competentievisie verantwoordingsorgaan Juli 2014 Versie 1.0 1 juli 2014 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Competentievisie...3 Hoofdstuk 2 Profiel van het fonds...3 Hoofdstuk 3 Profiel verantwoordingsorgaan...3

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst Pensioenfonds KPN Pensioengerechtigden. Oktober 2013

Informatiebijeenkomst Pensioenfonds KPN Pensioengerechtigden. Oktober 2013 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds KPN Pensioengerechtigden Oktober 2013 1 Pensioenstelsel Individueel Pensioen fonds Overheid Lijfrente Pensioen AOW B E L A S T I N G 2 Programma bestuur en taken bestuur

Nadere informatie

VEP Workshop Pensioenen 10 november 2015. Wie, wat en hoe en waar gaan we dan naartoe

VEP Workshop Pensioenen 10 november 2015. Wie, wat en hoe en waar gaan we dan naartoe VEP Workshop Pensioenen 10 november 2015 Wie, wat en hoe en waar gaan we dan naartoe Piet Hein Oyens Diverse management functies bij O&vE, Van Lanschot, EuroCard/MasterCard, Interpay en Equens (1-1- 1990

Nadere informatie

In de Pensioenwet is vastgelegd dat wanneer een pensioenfonds niet langer voldoet aan de gestelde eisen ten aanzien van:

In de Pensioenwet is vastgelegd dat wanneer een pensioenfonds niet langer voldoet aan de gestelde eisen ten aanzien van: Financieel Crisisplan 1. Elementen crisisplan In de Pensioenwet is vastgelegd dat wanneer een pensioenfonds niet langer voldoet aan de gestelde eisen ten aanzien van: vereist eigen vermogen (ultimo 2011

Nadere informatie

Pensioennieuws is een uitgave van het Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie en het Vroegpensioenfonds voor de Baksteenindustrie

Pensioennieuws is een uitgave van het Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie en het Vroegpensioenfonds voor de Baksteenindustrie Pensioennieuws December 2014 Nummer 17 Pensioennieuws is een uitgave van het Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie en het Vroegpensioenfonds voor de Baksteenindustrie Het Baksteenpensioenfonds

Nadere informatie

Meepraten over pensioen

Meepraten over pensioen Meepraten over pensioen Meepraten? Meepraten over pensioen? Waarom niet? Pensioen is belangrijk genoeg. Alle reden dus om te kijken op welke manier je invloed kunt uitoefenen op de pensioenregeling. Ben

Nadere informatie

Bijlage 3 Het Financieel Crisisplan

Bijlage 3 Het Financieel Crisisplan Bijlage 3 Het Financieel Crisisplan Dit financieel crisisplan is geschreven in het kader van artikel 145 van de Pensioenwet. Het crisisplan maakt deel uit van de beschrijving van de beheerste en integere

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 34 934 Wijziging van de Pensioenwet, de Wet verplichte beroepspensioenregeling en de Wet op het financieel toezicht in verband met de implementatie

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds GE Artesia Bank

Stichting Pensioenfonds GE Artesia Bank Stichting Pensioenfonds GE Artesia Bank Administrateur: Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. Postbus 90170 5000 LM Tilburg datum 14 september 2016 onderwerp Voorgenomen besluit over toekomst pensioenfonds

Nadere informatie

Deelnemersbijeenkomst

Deelnemersbijeenkomst Deelnemersbijeenkomst Stichting Pensioenfonds Capgemini Nederland 18 november 2014 13 oktober 2010 Deelnemersbijeenkomst Agenda Opening 2013 Financiën: Dekkingsgraad en financiële situatie Henk Beleggingsbeleid

Nadere informatie

REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT STICHTING PENSIOENFONDS ACHMEA

REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT STICHTING PENSIOENFONDS ACHMEA REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT STICHTING PENSIOENFONDS ACHMEA Reglement Raad van Toezicht SPA Versie 1 juli 2016 ARTIKEL 1 BEGRIPSOMSCHRIJVINGEN Voor dit reglement zijn de begripsomschrijvingen zoals opgenomen

Nadere informatie

Bijlage 3 Het Financieel Crisisplan

Bijlage 3 Het Financieel Crisisplan Bijlage 3 Het Financieel Crisisplan Dit financieel crisisplan is geschreven in het kader van artikel 145 van de Pensioenwet. Het crisisplan maakt deel uit van de beschrijving van de beheerste en integere

Nadere informatie

Uitgelicht: consolidatie in pensioenland

Uitgelicht: consolidatie in pensioenland Uitgelicht: consolidatie in pensioenland Edward Snieder 21 november 2017 Copyright 2011 Sprenkels & Verschuren. Geen enkele reproductie van het document of een deel van het document mag worden gekopieerd,

Nadere informatie

In september 2016 werd het contract met Syntrus Achmea Pensioenbeheer opgezegd. In 2017 werd een nieuwe pensioenuitvoeringsorganisatie

In september 2016 werd het contract met Syntrus Achmea Pensioenbeheer opgezegd. In 2017 werd een nieuwe pensioenuitvoeringsorganisatie 2017in vogelvlucht Deelnemers Financieel Beleggingen Kosten Communicatie In juni 2018 hebben we ons jaarverslag 2017 uitgebracht. We hebben de belangrijkste ontwikkelingen van 2017 voor u samengevat. Het

Nadere informatie

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333

Nadere informatie

Kamervragen van de leden Omtzigt en Van Hijum (beiden CDA)

Kamervragen van de leden Omtzigt en Van Hijum (beiden CDA) De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 Telefoon (070) 333 44 44 Fax (070) 333 40 33

Nadere informatie

Najaarsbijeenkomst Vereniging Senioren ING Regio Rotterdam/Zeeland

Najaarsbijeenkomst Vereniging Senioren ING Regio Rotterdam/Zeeland Najaarsbijeenkomst Vereniging Senioren ING Regio Rotterdam/Zeeland Peter de Bruijne Voorzitter Bestuur Pensioenfonds ING 31 oktober 2013 QR code website Pensioenfonds ING Agenda Financiële situatie Klanttevredenheid

Nadere informatie

7. Bouw ik nu meer/minder op? Bij Coop Pensioenfonds bouwt u 1,64% op (2016). Bij BPFL gaat u 1,875% opbouwen (2016).*

7. Bouw ik nu meer/minder op? Bij Coop Pensioenfonds bouwt u 1,64% op (2016). Bij BPFL gaat u 1,875% opbouwen (2016).* Beste lezer, Dit overzicht met veelgestelde vragen hebben wij opgesteld naar aanleiding van de brief d.d. 10 november 2016 over de liquidatie van Coop Pensioenfonds. Heeft u een vraag die hier niet tussenstaat

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Allianz Nederland. Waardeoverdracht in dienst

Stichting Pensioenfonds Allianz Nederland. Waardeoverdracht in dienst Stichting Pensioenfonds Allianz Nederland Waardeoverdracht in dienst Inleiding... 3 1. Wat is waardeoverdracht?... 4 1.1. Recht op waardeoverdracht... 4 1.2. Snelheid is geboden... 4 1.3. Redenen van een

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Cindu International in liquidatie. Informatiebijeenkomst

Stichting Pensioenfonds Cindu International in liquidatie. Informatiebijeenkomst Stichting Pensioenfonds Cindu International in liquidatie Informatiebijeenkomst (Maassluis) en 1 februari 2019 (Mijdrecht) Rita van Ewijk Anton Hoorman Pieter Heesterbeek Dirk Jagers (voorzitter) (secretaris)

Nadere informatie

Aangenomen en overgenomen amendementen

Aangenomen en overgenomen amendementen Overzicht van stemmingen in de Tweede Kamer afdeling Inhoudelijke Ondersteuning aan De leden van de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid datum 19 juni 2015 Betreffende wetsvoorstel: 34117

Nadere informatie

1. Waarom heeft SPUN in 2015 een werkgroep toekomstverkenning ingesteld?

1. Waarom heeft SPUN in 2015 een werkgroep toekomstverkenning ingesteld? Veel gestelde vragen en antwoorden over de toekomst van SPUN 1. Waarom heeft SPUN in 2015 een werkgroep toekomstverkenning ingesteld? In de afgelopen 10 jaar is het aantal pensioenfondsen in Nederland

Nadere informatie

Asset & Liability Management

Asset & Liability Management Asset & Liability Management Verder gaan is de juiste balans vinden. ALM: inzicht in risico s Zorgen voor balans tussen pensioenverplichtingen en de opbouw van het pensioenvermogen. Het is een kerntaak

Nadere informatie

Wet versterking bestuur pensioenfondsen

Wet versterking bestuur pensioenfondsen Wet versterking bestuur pensioenfondsen Op 9 juli 2013 nam de Eerste Kamer de Wet versterking bestuur pensioenfondsen (de Wet ) aan. Door de Wet is de bestuursstructuur van pensioenfondsen op de schop

Nadere informatie

Buitengewone vergadering van deelnemers 22 november 2010

Buitengewone vergadering van deelnemers 22 november 2010 Buitengewone vergadering van deelnemers 22 november 2010 Agenda 1. Opening, mededelingen en ingekomen stukken 2. Pensioenregeling uitgevoerd door BNPF 3. Vergelijking andere pensioenfondsen 4. Herstelplan

Nadere informatie

onderwerp Veelgestelde vragen en antwoorden bij informatiebrief april 2017

onderwerp Veelgestelde vragen en antwoorden bij informatiebrief april 2017 onderwerp Veelgestelde vragen en antwoorden bij informatiebrief april 2017 Geachte heer / mevrouw, In de nieuwsbrief die u begin april 2017 van ons hebt ontvangen wordt verwezen naar een document met meer

Nadere informatie

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333

Nadere informatie

Het bestuur zal het crisisplan jaarlijks evalueren en zo nodig aanpassen.

Het bestuur zal het crisisplan jaarlijks evalueren en zo nodig aanpassen. Financieel crisisplan (per 1-7-2016) Inleiding Onderstaand is het financieel crisisplan van het SPF weergegeven. Het financieel crisisplan is gebaseerd op artikel 29b van het besluit FTK en wordt toegevoegd

Nadere informatie

De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid,

De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Regeling van de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid van, tot wijziging van de Regeling Pensioenwet en Wet verplichte beroepspensioenregeling in verband met de invulling van het begrip consistentie

Nadere informatie

Profielschets voor lid verantwoordingsorgaan Stichting Pensioenfonds Chemours Nederland

Profielschets voor lid verantwoordingsorgaan Stichting Pensioenfonds Chemours Nederland 1 Profielschets voor lid verantwoordingsorgaan Stichting Pensioenfonds Chemours Nederland Versie 1 juli 2017 Inhoudsopgave 1. Profielschets lid verantwoordingsorgaan Stichting Pensioenfonds Chemours Nederland

Nadere informatie

Competentievisie. lid verantwoordingsorgaan

Competentievisie. lid verantwoordingsorgaan Competentievisie lid verantwoordingsorgaan In dit document worden de vereiste kennis, ervaring en competenties voor de leden van het verantwoordingsorgaan omschreven. De vereiste competenties hebben betrekking

Nadere informatie

1. Inleiding door Dick Vis, voorzitter PMA. De voorzitter heet iedereen welkom en presenteert de agenda voor deze vergadering.

1. Inleiding door Dick Vis, voorzitter PMA. De voorzitter heet iedereen welkom en presenteert de agenda voor deze vergadering. Samenvattend verslag van de deelnemersvergadering van Stichting Pensioenfonds Mercurius Amsterdam (PMA) d.d. 12 december 2013 (Koopmansbeurs Amsterdam) Let op: Dit verslag pretendeert niet een volledige

Nadere informatie

1. Waarom moet het pensioenfonds ANWB extra maatregelen nemen?

1. Waarom moet het pensioenfonds ANWB extra maatregelen nemen? 1. Waarom moet het pensioenfonds ANWB extra maatregelen nemen? Het pensioenfonds staat er financieel niet goed voor. De twee belangrijkste oorzaken: 1. Nederlanders worden steeds ouder. Met name de laatste

Nadere informatie

Stichting IKEA Pensioenfonds. Reglement Verantwoordingsorgaan

Stichting IKEA Pensioenfonds. Reglement Verantwoordingsorgaan Stichting IKEA Pensioenfonds Reglement Verantwoordingsorgaan Artikel 1. Definities In dit reglement wordt verstaan onder: a) Bestuur: het bestuur van het fonds. b) Code Pensioenfondsen: de Code opgesteld

Nadere informatie

Terugblik 2011 in cijfers

Terugblik 2011 in cijfers Terugblik 2011 in cijfers U vindt hier een samenvatting van het jaarverslag 2011. Het volledige jaarverslag kunt u downloaden via www.pensioenfondsricohnederland.nl. Financiële situatie Door de kredietcrisis

Nadere informatie

Toelichting bij brief aan Stas Klijnsma dd. 14 maart 2014, P.C./MVE/ Mag een pensioenfonds gewogen stemverhoudingen hanteren in het bestuur?

Toelichting bij brief aan Stas Klijnsma dd. 14 maart 2014, P.C./MVE/ Mag een pensioenfonds gewogen stemverhoudingen hanteren in het bestuur? Toelichting bij brief aan Stas Klijnsma dd. 14 maart 2014, P.C./MVE/2014.160 Mag een pensioenfonds gewogen stemverhoudingen hanteren in het bestuur? Pensioenfondsbesturen bereiden zich voor op hun nieuwe

Nadere informatie

2) Waarom heeft SNP i.l. gekozen voor aansluiting bij het Bedrijfstakpensioenfonds voor de landbouw (hierna: BPL Pensioen) gekozen?

2) Waarom heeft SNP i.l. gekozen voor aansluiting bij het Bedrijfstakpensioenfonds voor de landbouw (hierna: BPL Pensioen) gekozen? Vragen en antwoorden naar aanleiding van de gestelde vragen tijdens de Informatiebijeenkomsten van Stichting Norit Pensioenfonds in liquidatie d.d. 26 en 27 september 2018 Algemeen 1) Wat is de overweging

Nadere informatie

Artikel 1 - Definities

Artikel 1 - Definities Reglement Verantwoordingsorgaan Versie BV 21 december 2016 Artikel 1 - Definities In dit reglement wordt verstaan onder: Pensioenfonds: Bestuur: het bestuur van het Pensioenfonds Verantwoordingsorgaan:

Nadere informatie

DNB en AFM zijn op grond van de Europese pensioenrichtlijn (2003/31/EG) verplicht om te dit overzicht te publiceren.

DNB en AFM zijn op grond van de Europese pensioenrichtlijn (2003/31/EG) verplicht om te dit overzicht te publiceren. Overzicht van het toepasselijke sociaal en arbeidsrecht, de informatievoorschriften en beleggingsrestricties die van toepassing zijn op Nederlandse pensioenregelingen die worden uitgevoerd door een pensioeninstelling

Nadere informatie

Belanghebbendenbijeenkomst 11 oktober 2017

Belanghebbendenbijeenkomst 11 oktober 2017 Belanghebbendenbijeenkomst 11 oktober 2017 NBC congrescentrum Nieuwegein Agenda 2 1. Opening, mededelingen en ingekomen stukken 2. Jaarverslag 2016 3. Nieuwe pensioenregelgeving, herstelplan, actuele ontwikkelingen

Nadere informatie

Brochure. Pensioenfonds DSM Nederland

Brochure. Pensioenfonds DSM Nederland Brochure Pensioenfonds DSM Nederland Pensioenfonds DSM Nederland (PDN) Het bestuur van PDN Het bestuur van PDN bestaat uit maximaal acht leden. Van deze acht leden zijn: vier leden (inclusief voorzitter)

Nadere informatie

Algemene Vergadering 30 mei Stichting Pensioenfonds Protector

Algemene Vergadering 30 mei Stichting Pensioenfonds Protector Algemene Vergadering 30 mei 2017 Stichting Pensioenfonds Protector Agenda Opening Ton van der Linden Notulencommissie instellen Gerda Shultz Jaarverslag Protector Gerda Shultz Communicatie Joost Muffels

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Sligro Food Group. Reglement Verantwoordingsorgaan

Stichting Pensioenfonds Sligro Food Group. Reglement Verantwoordingsorgaan Stichting Pensioenfonds Sligro Food Group Reglement Verantwoordingsorgaan Artikel 1 Begripsomschrijvingen Voor dit reglement zijn de begripsomschrijvingen van de statuten van de Stichting Pensioenfonds

Nadere informatie

DNB-intern. 27 januari Gedeeltelijk herverzekerde fondsen 2011/ Vinken, W.C.M. Geacht bestuur,

DNB-intern. 27 januari Gedeeltelijk herverzekerde fondsen 2011/ Vinken, W.C.M. Geacht bestuur, Toezicht Pensioenfondsen en beleggingsondernemningen Postbus 98 1000 AB Amsterdam DNB-intern Gedeeltelijk herverzekerde fondsen 27 januari 2011 Uw kenmerk Behandeld door Vinken, W.C.M. Doorkiesnummer Bijlage(n)

Nadere informatie

Profielschets voor lid verantwoordingsorgaan Stichting Pensioenfonds DuPont Nederland

Profielschets voor lid verantwoordingsorgaan Stichting Pensioenfonds DuPont Nederland 1 Profielschets voor lid verantwoordingsorgaan Stichting Pensioenfonds DuPont Nederland Inhoudsopgave 1. Profielschets lid verantwoordingsorgaan Stichting Pensioenfonds DuPont Nederland 2 1.1. Het pensioenfonds...

Nadere informatie

Toekomst Pensioenfonds AZL & De Nationale APF. Elke Op het Veld Judith Kochen Jos Gubbels

Toekomst Pensioenfonds AZL & De Nationale APF. Elke Op het Veld Judith Kochen Jos Gubbels Toekomst Pensioenfonds AZL & De Nationale APF Elke Op het Veld Judith Kochen Jos Gubbels De toekomst van Pensioenfonds AZL Zeggenschap in bestuur Indexatiepotentieel Kans op pensioenkorting Eigen identiteit

Nadere informatie

Op de voordracht van de Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid van [[Datum openlaten]], nr. [[nr invullen]];

Op de voordracht van de Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid van [[Datum openlaten]], nr. [[nr invullen]]; Ontwerpbesluit van tot wijziging van het Besluit uitvoering Pensioenwet en Wet verplichte beroepspensioenregeling en het Handelsregisterbesluit 2008 in verband met de Wet versterking bestuur pensioenfondsen

Nadere informatie