s a r a lee n e d e r l a n d

Transcriptie

1 stichting p e n s i o e n f o n d s s a r a lee n e d e r l a n d 2010 Jaarverslag 1

2 Inhoudsopgave Personalia (stand per 31 december 2010) 3 Vijfjarig overzicht kerncijfers (bedragen in miljoen) 6 Bestuursverslag 7 1 Doelstelling en beleid 8 2 Bestuur en verantwoordingsorgaan 9 3 Organisatie, verantwoording, toezicht en uitvoering 10 4 Pensioenregelingen 13 5 Externe ontwikkelingen en nieuwe wetgeving 15 6 Pension Fund Governance en medezeggenschap 19 7 Risicomanagement 22 8 Premiebeleid 28 9 Toeslagbeleid Vermogensbeheer en beleggingsresultaat Financiële positie, toereikendheidstoets en herstelplan Communicatie Toekomstige ontwikkelingen en voornemens van het bestuur 47 JAARVERSLAG 2010 Bijlage 1. Samenvatting pensioenregelingen Jaarrekening Balans per 31 december 2010 (na bestemming van het saldo van baten en lasten) Staat van baten en lasten over Kasstroomoverzicht Toelichting behorende bij de jaarrekening Algemeen Bepalingen wet- en regelgeving Waarderings- en berekeningsgrondslagen Toelichting op de balans per 31 december Risicobeheer en derivaten Niet in de balans opgenomen verplichtingen Toelichting op de staat van baten en lasten over Verbonden partijen 103 Overige gegevens Uitvoeringsovereenkomst Gebeurtenissen na balansdatum Samenvatting verslag van de compliance officer Actuariële verklaring Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Verklaring Verantwoordingsorgaan Overzicht gebruikte afkortingen en begrippen 118 2

3 Personalia (stand per 31 december 2010) BESTUUR Het bestuur bestaat uit acht leden. De statuten bepalen dat hiervan vier benoemd zijn door de onderneming, twee benoemd zijn door de Centrale Ondernemingsraad (COR) en twee gekozen zijn door de gepensioneerden. De zittingstermijn bedraagt vier jaar. Het volgende overzicht laat de bestuurssamenstelling per 31 december 2010 zien, waarbij het jaar waarin de zittingstermijn eindigt tussen haakjes wordt vermeld. Bestuurleden, benoemd door de onderneming De heer drs. L. Burgers (2013) De heer ir. E.R. de Groot (2014) Mevrouw drs. C.T.M. van Mierlo, voorzitter bestuur (2011) De heer G. Veltman, plaatsvervangend voorzitter bestuur (2012) Bestuursleden, benoemd door de Centrale Ondernemingsraad (COR) De heer R. Burema, secretaris bestuur (2013) De heer drs. A. Verkruyssen RC, plaatsvervangend secretaris bestuur (2011) Bestuursleden, gekozen door de gepensioneerden De heer M. Hildebrand RA (2012) De heer mr. A. Six (2014) DAGELIJKS BESTUUR EN COMMISSIES Naast het bestuur is een dagelijks bestuur (DB) en drie commissies ingesteld. De leden van de commissies bestaan uit zowel bestuursleden als externe leden. In sommige gevallen is een vaste adviseur aangesteld. De samenstelling van deze vier gremia is per 31 december 2010 als volgt: Dagelijks bestuur De heer R. Burema De heer drs. L. Burgers Mevrouw drs. C.T.M. van Mierlo (voorzitter) Beleggingscommissie De heer drs. L. Burgers (voorzitter) De heer M. Hildebrand RA De heer drs. L.G. van den Hoek Actuaris AG Adviseurs De heer drs. M. Iglesias del Sol CFA, Towers Watson De heer E. Koopmans, Sara Lee Corporation STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND Commissie Communicatie De heer R. Burema (voorzitter) De heer A. van Dijk, Sara Lee Corporate and Public Relations De heer drs. L.G. van den Hoek Actuaris AG Mevrouw A. Nijland, Sara Lee Human Resources De heer B.C. van der Kwast 3

4 Commissie Pension Fund Governance De heer ir. E.R. de Groot (voorzitter) De heer drs. L.G. van den Hoek Actuaris AG De heer K. Hulzebos, Sara Lee Finance and Accounting De heer mr. A. Six (vanaf oktober 2010) Adviseur De heer mr. drs. A.H. Havelaar, Sara Lee Juridische Zaken VERANTWOORDINGSORGAAN Ultimo boekjaar bestaat het verantwoordingsorgaan uit de volgende zes personen: JAARVERSLAG 2010 Vertegenwoordigers van de onderneming (KDE) De heer P.W.J. Huiskens (2011), Sara Lee Human Resources De heer H.J.W. van Wageningen (2013), Sara Lee HR Operations & Facility Management Vertegenwoordigers van de deelnemers (COR) De heer F.U. de Boer (2013) De heer C. de Mol, voorzitter (2011) Vertegenwoordigers van de pensioengerechtigden (VGDE) De heer H.D.C. de Heus (2011) De heer C. Schipper (2013) COMPLIANCE OFFICER De heer K. Hulzebos, Sara Lee Finance and Accounting BESTUURSBUREAU De heer drs. L.G. van den Hoek Actuaris AG, directeur De heer mr. drs. E.S. de Vries RC, senior medewerker bestuursbureau (ad interim) De heer B.C. van der Kwast, medewerker bestuursbureau (vanaf 15 november) Mevrouw S. Soesbergen, secretaresse (parttime) ADMINISTRATEURS TKP Pensioen BV (vanaf 1 januari 2009) ABN AMRO Pension Services (beleggingsarrangement BPR) ADVIES EN CERTIFICERING Adviserend actuaris: de heer B. den Hartog Actuaris AG, werkzaam bij Towers Watson Certificerend actuaris: de heer ir. drs. G. Veluwenkamp Actuaris AG, werkzaam bij Towers Watson Certificerend accountant: de heer drs. H.C. van der Rijst RA, werkzaam bij PWC Accountants N.V. INTERN TOEZICHT - VISITATIECOMMISSIE De visitatiecommissie bestaat uit drie visitatoren van het onafhankelijke samenwerkingsverband VisitatieOpMaat: De heer D. Wenting AAG RBA De heer H.J. Strang RA De heer drs. J. Groenewoud 4

5 EXTERNE VERMOGENSBEHEERDERS Aberdeen International Fund Managers Limited BlackRock Advisors (UK) Limited Goldman Sachs Asset Management International Unlimited Kempen Capital Management N.V. Legal & General Assurance (Pensions Management) Limited SNS Asset Management N.V. (aanvang contract in juli 2010) Northern Trust Global Investments Limited CUSTODIAN The Northern Trust Company HERVERZEKERAAR Algemene Levensherverzekeringmaatschappij N.V. STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND 5

6 Vijfjarig overzicht kerncijfers (bedragen in miljoen) Aantallen Per einde verslagjaar Actieven, exclusief aspirant deelnemers *) Premievrije deelnemers Pensioengerechtigd Totaal Staat van Baten en Lasten over verslagjaar Exclusief BPR Totale premiebijdrage deelnemers, werkgevers e.a Ontvangen premie regulier Indexatie volgend kalenderjaar Herstelactie exit-wao - - (3) Extra storting onderneming JAARVERSLAG 2010 Pensioenuitkeringen Toeslagen actieven - Per 1 januari verslagjaar 1,00% 3,50% 3,00% 1,00% 1,25% - Per 1 januari 2011: C&T 1,10% H&BC 1,65% Toeslagen inactieven - Per 1 januari verslagjaar 0,40% Nihil 1,48% 1,25% 1,45% - Per 1 januari 2011 Nihil Balans per einde verslagjaar Exclusief BPR Beleggingen en overige assets Waarde beleggingen Rendement 9,3% 15,3% -12,5% -3,3% 6,5% Verplichtingen op marktwaarde Voorziening pensioenverplichtingen Reserves Duration van de verplichtingen 13,7 12,8 13,3 Percentage afdekking renterisico 53% 51% nvt nvt nvt Dekkingsgraad nominaal 107% 109% 95% 130% 130% Dekkingsgraad reëel 73% 73% nvt nvt nvt *) Postactieve vroegpensioeners (geboren voor 1950) zijn al pensioengerechtigd, maar bouwen nog ouderdomspensioen op. Vanaf 2009 worden zij alleen bij gepensioneerden meegeteld. Tot en met 2008 werden zij tevens bij de actieven geteld. De voormalige medewerkers die zijn meegegaan met onlangs verkochte bedrijfsonderdelen of in een Outplacement-traject zijn ondergebracht en voor wie tijdelijke voortzetting van pensioenopbouw is afgesproken, zijn in het jaar 2010 opgenomen onder de actieve deelnemers. 6

7 BESTUURSVERSLAG Hierbij bieden wij ingevolge artikel 15 van de statuten, welke voor het laatst zijn gewijzigd op 11 mei 2010, ons jaarverslag aan over de gang van zaken bij Stichting Pensioenfonds Sara Lee Nederland (PSLN) over het per 31 december 2010 geëindigde boekjaar. Dit is het vijfde jaarverslag van de stichting na de fusie tussen de drie pensioenfondsen (basisfonds Douwe Egberts, excedentfonds Douwe Egberts en Household & Bodycare) op 1 januari De eerste voorganger van de stichting werd op 31 december 1949 opgericht, zodat de stichting inmiddels een historie van 61 jaar heeft. De uitgangspunten van het Financieel Toetsingskader (FTK) en de verslaggevingsrichtlijnen in het bijzonder Richtlijn 610 voor de jaarverslaggeving van pensioenfondsen - zijn leidend voor dit verslag en de jaarrekening. Daarnaast wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met relevant geachte onderwerpen en met de richtlijnen voor transparantie. Van de in het jaarverslag gebruikte afkortingen en begrippen is in hoofdstuk 21 een overzicht met de betekenissen hiervan terug te vinden. Naast dit jaarverslag is een verkort publicitair jaarverslag opgesteld. Dit verkorte jaarverslag wordt aan de actieve deelnemers en pensioengerechtigden toegezonden en op verzoek aan overige belangstellenden verstrekt. Het volledige jaarverslag is op de website raadpleegbaar. STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND 7

8 HOOFDSTUK 1 Doelstelling en beleid De stichting heeft ten doel het doen van pensioenuitkeringen overeenkomstig de pensioenreglementen en het beheren en doen beheren van de middelen van de stichting. Het beleid van het bestuur is beschreven in de actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN) door het bestuur vastgesteld op 8 december Uitgangspunt van het beleid is dat alle belangen op evenwichtige wijze worden afgewogen, de financiële positie van het pensioenfonds zoveel mogelijk wordt beschermd en consistentie bestaat tussen gewekte verwachtingen, de financiële opzet en de communicatie daarover. JAARVERSLAG

9 2 bestuur en verantwoordingsorgaan Bij Personalia zijn de namen van de bestuursleden en leden van het verantwoordingsorgaan per einde van het verslagjaar vermeld, inclusief de einddatum van de zittingstermijnen. In het verslagjaar is vermelding van de volgende bijzonderheden relevant. Bestuur In juni 2010 eindigde de zittingstermijn van de heer H. Kramer (namens pensioengerechtigden). Het betreffende bestuurslid heeft kenbaar gemaakt zich niet verkiesbaar te stellen voor een nieuwe zittingstermijn, maar op verzoek van het bestuur wel bereid te zijn het einde van de lopende termijn enkele maanden uit te stellen tot 1 oktober Vanaf 2010 wordt bij vervulling van vacatures in het bestuur gewerkt met een functie en competentieprofiel. Bij de vervulling van vacatures van bestuursleden door pensioengerechtigden, is een aangepaste procedure van toepassing waarbij de VGDE een kandidaat voordraagt (zie ook hoofdstuk 6). Door de VGDE is de heer A. Six volgens de hiervoor opgenomen procedure - voorgedragen als nieuw bestuurslid namens de pensioengerechtigden. Aangezien de heer Six per 1 oktober 2010 pensioengerechtigd is, is de aanvangsdatum van de zittingstermijn op verzoek van de VGDE opgeschoven van juni 2010 naar oktober De einddatum van de zittingstermijn is gehandhaafd op juni Er zijn geen andere kandidaten door pensioengerechtigden voorgedragen. De heer Six is per 1 oktober 2010 toegetreden tot het bestuur. Verantwoordingsorgaan In het jaar 2010 hebben zich geen wijzigingen voorgedaan in de samenstelling van het verantwoordingsorgaan. Voor het verantwoordingsorgaan kunnen aspirant-leden worden aangewezen. Doel hiervan is dat bij vervanging van een vertrekkend lid er direct nieuwe leden met kennis van zaken beschikbaar zijn. STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND 9

10 3 Organisatie, verantwoording, toezicht en uitvoering Dit hoofdstuk belicht de organisatie van en rond het pensioenfonds. De volgende onderwerpen worden belicht: wijze van aansturing en uitvoering; verantwoording; toezicht; uitvoerders en adviseurs; verslaglegging; administratieve uitvoering van de pensioenregeling; monitoring uitvoeringskosten en kosten vermogensbeheer. Wijze van aansturing en uitvoering De wijze van aansturing en uitvoering van het pensioenfonds is samengevat in het volgende overzicht: Bestuur JAARVERSLAG 2010 Dagelijks Bestuur Commissie PFG Bestuurs bureau Beleggings commissie Commissie Communicatie Pensioen - uitvoering en verslaglegging Uitvoering BPR regeling Beleggings administratie en performance rapportage Uitvoering vermogens beheer Ten aanzien van verantwoordelijkheden en taakverdeling binnen (dagelijks) bestuur, commissies en bestuursbureau zijn afspraken gemaakt. 10

11 Verantwoording Het afleggen van verantwoording en het bereiken van transparantie over het beleid is een wettelijke taak van het bestuur. Het pensioenfonds voert structureel activiteiten uit ten aanzien van het afleggen van verantwoording aan de belanghebbenden. Een centrale rol hierbij is weggelegd voor het verantwoordingsorgaan (zie ook Personalia). Hierbij is sprake van een vertegenwoordiging van alle relevante belanghebbenden: de onderneming, de deelnemers en de pensioengerechtigden. Het VO is bevoegd om jaarlijks een algemeen oordeel te geven over het handelen van het bestuur van PSLN, het door het bestuur uitgevoerde beleid in het afgelopen kalenderjaar en de beleidskeuzes die op de toekomst betrekking hebben. Het VO heeft dus geen formele auditfunctie en draagt ook geen aansprakelijkheidsrisico ten aanzien van PSLN. Ook vormt het VO geen oordeel over de inhoud van de pensioenregelingen van Koninklijke Douwe Egberts / Sara Lee, aangezien deze in het arbeidsvoorwaardenoverleg tot stand komen. Het verantwoordingsorgaan beoordeelt of bestuursbesluiten gebaseerd zijn op een evenwichtige belangenbehartiging. Daarnaast geeft ze haar oordeel over het communicatieplan en enkele zaken in de governance structuur, zoals de inrichting van het intern toezicht en (eventuele) kostenvergoedingsregelingen. Het verantwoordingsorgaan geeft sinds 2007 een verklaring af in het jaarverslag. Ook in dit jaarverslag is een verklaring van het verantwoordingsorgaan opgenomen (zie hoofdstuk 20). Het pensioenfonds legt ook voor het brede publiek verantwoording af in het jaarverslag, nieuwsbrieven en presentaties. Om deze verantwoording meer toegankelijk te maken voor al onze deelnemers, is tevens een beknopte (populaire) versie van het jaarverslag gemaakt. Deze wordt breed verspreid onder de belanghebbenden en in juli 2011 naar het huisadres van alle actieve deelnemers en pensioengerechtigden verzonden. Hierbij is meer aandacht voor begrijpelijkheid en beknoptheid. Toezicht Op elk pensioenfonds in Nederland is extern toezicht door de toezichthouders De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM) van toepassing. Er is in het verslagjaar op meerdere momenten contact en correspondentie geweest met de toezichthouders. Er zijn geen aanwijzingen, sancties of andere maatregelen aan PSLN kenbaar gemaakt. Uiteraard moeten de accountant en waarmerkend actuaris jaarlijks de verslaggeving en de interne beheersing van het pensioenfonds beoordelen. Daarnaast is er bij PSLN een visitatiecommissie ingesteld: VisitatieOpMaat (VOM), welke bestaat uit drie onafhankelijke deskundigen. Deze deskundigen focussen bij de visitatie vooral op de organisatie, gehanteerde procedures om tot besluiten te komen en het risicomanagement in brede zin. VOM heeft in het voorgaande verslagjaar een volledige visitatie uitgevoerd. De invulling van het risicomanagement wordt mede gebaseerd op de aanbevelingen uit het opgestelde visitatierapport. In 2012 zal opnieuw een (deel) visitatie plaatsvinden. STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND Uitvoerders en adviseurs De diverse uitvoerders waarmee PSLN contracten heeft afgesloten, zijn vermeld onder de Personalia: De pensioenuitvoerder: TKP te Groningen; De administrateur van het beleggingsdeel van de BPR: ABN AMRO Pension Services te Amsterdam; De custodian die de beleggingen administreert en alle noodzakelijke acties hierop uitvoert, en daarnaast namens het pensioenfonds activiteiten uitvoert op het gebied van securities lending en afdekking van valuta risico s en tot slot tevens performance-rapportages levert: Northern Trust Company te London; Een zevental vermogensbeheerders, aan wie een specifiek mandaat is verstrekt om een deel van het vermogen binnen gegeven richtlijnen te beleggen: zie bij Personalia en het hoofdstuk Vermogensbeheer. 11

12 Tot slot schakelt het pensioenfonds waar nodig externe specialisten als adviseur in. De vaste adviseurs zijn ook bij de Personalia vermeld. Verslaglegging De vervaardiging van het jaarverslag 2010, de kwartaalstaten (K) en jaarstaten (J) voor DNB is uitbesteed aan TKP. De accountant en waarmerkend actuaris van PSLN zijn ongewijzigd ten opzichte van boekjaar Het bestuur zal zich periodiek overtuigen van de deskundigheid en onafhankelijkheid van de certificeerders en indien nodig maatregelen nemen. Administratieve uitvoering van de pensioenregeling De administratie van de pensioenen (middelloonregeling) vindt plaats door TKP. Per kwartaal rapporteert TKP over de administratieve performance. Tot het jaar 2010 werden de processen van TKP getoetst aan SAS70 procedures. Vanaf het verslagjaar 2010 vindt deze toetsing plaats op basis van een nieuwe kwaliteitsstandaard ISAE In hoofdstuk 7 Risicomanagement wordt uitgebreid ingegaan op deze nieuwe standaard. JAARVERSLAG 2010 Monitoring uitvoeringskosten en kosten vermogensbeheer Het bestuur werkt met een begroting voor de uitvoeringskosten, exclusief de kosten voor het vermogensbeheer. De uitvoeringskosten werden in 2010 begroot op 1,5 miljoen en zijn in werkelijkheid uitgekomen op 1,6 miljoen. De overschrijding heeft voornamelijk betrekking op de externe advies- en controlekosten (inclusief kosten DNB), die hoger uitvielen dan begroot. Door het bestuur is aan DNB verzocht om in de toekomst eerder zicht op de kosten te krijgen, zodat hiermee ook rekening gehouden kan worden in de begroting. Voor 2011 worden de uitvoeringskosten begroot op ongeveer 1,7 miljoen. Vanaf 2010 worden ook de kosten voor het vermogensbeheer begroot en wordt de ontwikkeling van beide kostencategorieën op kwartaalbasis gemonitord. Voor 2010 werden de kosten voor het vermogensbeheer (inclusief dienstverlening rond custody en performancemeting) begroot op ongeveer 2,7 miljoen, ofwel 0,22% van het belegde vermogen. De daadwerkelijke kosten voor het vermogensbeheer bedroegen 2,2 miljoen. Performance fees worden niet begroot omdat er dan ook sprake is van outperformance. In 2010 is er aan Aberdeen een performance fee betaald van 0,9 miljoen. De totale vermogensbeheerkosten kwamen hierdoor uit op ongeveer 3,1 miljoen, ofwel 0,25% van het belegde vermogen. 12

13 4 Pensioenregelingen De pensioenregelingen zijn inhoudelijk voor het laatst per 1 januari 2006 aangepast en vastgelegd in reglementen. Per 1 januari 2008 zijn de pensioenregelingen aangepast aan de nieuw in werking getreden Pensioenwet en is rekening gehouden met enkele technische opmerkingen die de belastingdienst eind 2007 heeft gemaakt bij de 2006-reglementen. Als gevolg van wet- en regelgeving zijn per 1 januari 2010 enkele wijzigingen in de reglementen doorgevoerd, die hieronder kort worden beschreven. De 2010-reglementen zijn door het bestuur vastgesteld en voor 2010 zijn de parameters opnieuw vastgesteld en gepubliceerd. Schematisch overzicht van de pensioenregelingen in plus Reglement BPR t/m 1949 boven Reglement B t/m 1949 Reglement A t/m Opbouw 4,71% - Opbouw 1,75% - Geen franchise - Franchise Vroegpensioen van 62 tot 65 jaar Ouderdomspensioen vanaf plus Vanaf 2006 is geen opbouw van vroegpensioen meer toegestaan voor geboortejaren boven Reglement BPR vanaf 1950 van 1950 en hoger. Per zijn reeds Reglement A vanaf 1950 opgebouwde rechten voor de geboortejaren 1950 tot en met 1960 premievrij ge- - Opbouw 2,25% - Franchise maakt. Ouderdomspensioen vanaf 65 De regelingen worden in bijlage 1 beknopt omschreven. In de middelloonreglementen zijn per 1 januari 2010 de volgende teksten aangepast: Aan de bestaande teksten ten aanzien van de mogelijkheid tot korting op de pensioenrechten is toegevoegd dat een korting in het kader van een korte termijn herstelplan dient plaats te vinden en bovendien de effectuering van een besluit tot korting op z n vroegst 1 maand nadat hierover is gecommuniceerd kan plaatsvinden. Na afstemming met de AFM zijn de reglementaire teksten ten aanzien van de voorwaardelijkheidsverklaring op enkele onderdelen meer in lijn gebracht met de wettelijke teksten. STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND In de beschikbare premie reglementen (BPR) zijn per 1 januari 2010 enkele teksten met betrekking tot de methodiek van aanwending van het pensioenkapitaal aangepast: Ten behoeve van een zorgvuldig offertetraject is een vast verkoopmoment van het saldo vastgelegd: 2 maanden voor het moment van aanwending wordt het saldo verkocht en het offertetraject gestart; Bij aanwending binnen het pensioenfonds geldt maandelijkse - in plaats van jaarlijkse vaststelling van het tarief voor de aanwendingsfactor; De aanwending van het beschikbare kapitaal voor de inkoop van pensioen vindt als standaard plaats bij 13

14 een pensioenverzekeraar in plaats van bij het pensioenfonds. Als uitzondering hierop geldt dat deelnemers die op 31 december 2009 reeds deelnamen aan de BPR de keuzemogelijkheid houden om met het beschikbare kapitaal pensioen in te kopen bij PSLN. Deelnemers die op of na 1 januari 2010 aan BPR zijn gaan deelnemen hebben deze keuzemogelijkheid niet. In het kader van de zorgplicht wordt er voor de beschikbare premieregeling een basisstandaard gehanteerd, waarbij het beleggingssaldo vanaf acht jaar voor de beoogde pensioendatum in vier stappen geleidelijk wordt ingebracht in het Long Bond Fund. Hierdoor wordt het beleggings- en renterisico fasegewijs afgebouwd en is het beleggingsrisico vanaf twee jaar vóór de beoogde pensioendatum vrijwel afgebouwd. In juni 2010 is een zorgplichtactie uitgevoerd. Bij deze actie is tevens een mailing verstuurd aan de deelnemers die gebruik maken van standaardbeleggingsmogelijkheid. In deze mailing wordt vermeld dat (een deel van) de fondswaarde uit het Life Cycle Fund geleidelijk volgens een switchschema wordt overgeheveld naar het Long Bond Fund. JAARVERSLAG 2010 Ook in het verslagjaar 2010 hadden BPR-deelnemers de mogelijkheid om op de pensioendatum een pensioenknip toe te passen waarbij een deel van het opgebouwde kapitaal wordt aangewend voor de inkoop van pensioen. Met het resterende kapitaal wordt ten laatste na 5 jaar pensioen ingekocht. PSLN biedt deze knip mogelijkheid zolang dit wettelijk is toegestaan. ABN AMRO Pension Services is een specialistische afdeling van ABN AMRO Nederland. Omdat in beleggingsfondsen wordt deelgenomen via Stichting ABN AMRO Beleggingsrekeningen heeft dit tot gevolg dat de inleg van de deelnemers is ondergebracht in een aparte entiteit, die juridisch gescheiden is van de bank en alleen een bewaar- en administratiefunctie mag hebben. De naamgeving van de voormalige ABN AMRO beleggingsfondsen in de keuzelijst van de BPR-regeling is eerst gewijzigd naar Fortis en inmiddels zijn de meeste fondsen onder de paraplu van BNP Paribas gekomen. Een complete lijst, inclusief ISIN-code en Total Expense Ratio, is begin 2010 op de website van het pensioenfonds geplaatst en wordt periodiek geactualiseerd. De overeenkomst met ABN AMRO is aangegaan voor onbepaalde tijd en kent een opzegtermijn van 3 maanden. 14

15 5 Externe ontwikkelingen en nieuwe wetgeving Diverse ontwikkelingen op het gebied van pensioen in het verslagjaar vormden de aanleiding voor nieuwe (voorstellen van) wetgeving. Het gaat hierbij onder meer om wetgeving ten aanzien van de AOW, de uitvoeringsmogelijkheden en Pension Fund Governance, maar ook de brede discussie rondom de houdbaarheid ten aanzien van de pensioentoezegging als arbeidsvoorwaarde. Daarnaast worden er in 2011 wijzigingen in de pensioenwetgeving en het Financieel Toetsingskader verwacht, naar aanleiding van het op 4 juni 2010 gesloten Pensioenakkoord. Het aftreden van het kabinet Balkenende en het aantreden van het kabinet Rutte heeft echter tot vertraging geleid waardoor de voortgang van een aantal onderwerpen onzeker is. Deze ontwikkelingen zullen naar verwachting tot verdere aanpassing van pensioenregelingen gaan leiden. De inhoud van de pensioenafspraken (de pensioenovereenkomst ) is een zaak van de sociale partners. Het bestuur neemt hierbij derhalve niet het initiatief. Het bestuur zal wel met inachtneming van haar wettelijke taken en verantwoordelijkheden er op aandringen dat voorgenomen wijzigingen zo spoedig mogelijk bij het pensioenfonds worden gemeld en tevens toetsen of de voornemens uitvoerbaar zijn en voldoen aan de wettelijke bepalingen. In hoofdstuk 13 worden onder andere de voornemens van het bestuur ten aanzien van deze onderwerpen toegelicht. In dit hoofdstuk worden onderwerpen beschreven, die een directe impact op PSLN (kunnen) hebben: 1. Herstel van de financiële markten en langer leven: de gevolgen voor de dekkingsgraden en financiële positie. Na herstel van de dekkingsgraden van pensioenfondsen in 2009 en de eerste maanden van 2010 stond het jaar 2010 opnieuw in het teken van een daling van de dekkingsgraden. Vooral vlak na de zomerperiode werden veel pensioenfondsen door een dalende rente en aanvullende reserveringen voor het langer leven geconfronteerd met een dekkingstekort. Sommige fondsen waren hierdoor opnieuw genoodzaakt om aanvullende maatregelen in het korte termijn herstelplan te treffen (PSLN heeft de termijn van 3 naar 5 jaar verlengd) en/of procedures van waardeoverdrachten opnieuw op te schorten (PSLN: maanden september tot en met november). Door een stijgende rente en behaalde beleggingsrendementen in het laatste kwartaal was een groot deel van de fondsen eind 2010 uit de gevarenzone (PSLN: dekkingsgraad ultimo 2010: 107%; uit dekkingstekort, maar nog wel reservetekort). Slechts enkele fondsen moesten overgaan op (de aankondiging van) een maatregel tot het korten van pensioenen. Op dit moment mag een groter deel van de pensioenfondsen weer meewerken aan waardeoverdrachten. Het ziet er naar uit dat de in de loop van 2010 ingezette stijging van de rente zich enigszins zal voortzetten. De renteontwikkeling blijft nog steeds onzeker. STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND 2. Wijzigingen in wet- en regelgeving a. Pensioenakkoord Op 4 juni 2010 hebben de sociale partners in de Stichting van de Arbeid (STAR) een akkoord gesloten over de AOW en de aanvullende pensioenen. In het akkoord zijn de twee problemen geschetst waar het Nederlandse pensioenstelsel mee te maken heeft, te weten: de stijgende levensverwachting en de onvoldoende schokbestendigheid van het huidige stelsel. Om deze problemen op te kunnen lossen, is in het Pensioenakkoord een aantal aanpassingen voorgesteld. Het voorstel is om de aanpassingen van de AOW in de eerste pijler en de arbeidspensioenen in de tweede pijler beter op elkaar af te stemmen door in beide pijlers rekening te houden met de stijgende levensverwachting. De AOW moet tevens een robuuster fundament van het totale stelsel worden. Uit het pensioenakkoord kan worden afgeleid dat de risico s steeds meer bij de (gewezen) deelnemers komen te liggen. Het 15

16 kabinet zal in overleg met de sociale partners nagaan welke aanpassingen in de pensioenwetgeving en in het Financieel Toetsingskader (zie hierna) nodig zijn om invulling te kunnen geven aan het Pensioenakkoord. Het is uiteindelijk aan de sociale partners om te bepalen hoe daarmee wordt omgegaan. Wat de concrete gevolgen zijn van het pensioenakkoord voor de pensioenfondsen is op dit moment niet te zeggen. b. Verhoging AOW-leeftijd Het vorige kabinet heeft in 2009 een wetsvoorstel ingediend om de AOW-leeftijd in twee stappen te verhogen: in 2020 naar 66 jaar en in 2025 naar 67 jaar. Voor degenen die geboren zijn vóór 1 januari 1955 blijft de AOW-gerechtigde leeftijd 65 jaar. De verhoging van de AOW-leeftijd zal grote gevolgen hebben voor de aanvullende pensioenregelingen, mede door het voorstel om aanvullende pensioenregelingen aan te laten sluiten bij de nieuwe AOW-leeftijd. Het is nog niet duidelijk hoe het huidige kabinet precies met dit wetsvoorstel om zal gaan, maar dat de AOWleeftijd verhoogd zal worden, lijkt wel waarschijnlijk. JAARVERSLAG 2010 c. Uitstel AOW-uitkering Tevens is een wetsvoorstel bij de Tweede Kamer ingediend waarin de mogelijkheid is opgenomen om de ingangsdatum van de AOW-uitkering na het bereiken van de 65-jarige leeftijd geheel of gedeeltelijk vrijwillig uit te stellen. Een latere ingangsdatum leidt tot een actuariële verhoging van het AOW-pensioen over de resterende uitkeringsperiode. De keuze om het AOW-pensioen uit te stellen moet vóór het bereiken van de 65-jarige leeftijd worden gemaakt en is eenmalig. De behandeling is onder het vorige kabinet stopgezet, maar zal naar verwachting door het huidige kabinet verder worden behandeld. d. FVP-bijdrageregeling De middelen van Stichting Financiering Voortzetting Pensioenverzekering (FVP) worden sinds 1989 gebruikt om de pensioenvoorziening voor werkloze werknemers vanaf veertig jaar tijdelijk voort te zetten. Het bestuur van de Stichting FVP heeft in 2009 besloten de FVP-bijdrageregeling definitief te beëindigen op 1 januari Dit betekent dat alleen werknemers van 40 jaar en ouder die vóór 1 januari 2011 WW-gerechtigd worden, onder voorwaarden nog aanspraak op een FVP-bijdrage kunnen maken. De beslissing van het FVP-bestuur is gebaseerd op de meest recente ramingen van de toekomstige vermogensontwikkeling van Stichting FVP. Deze ramingen laten zien dat de geraamde vermogensontwikkeling onvoldoende ruimte laat om de FVP-regeling te verlengen. 3. Toezicht a. Aanpassing Financieel Toetsingskader (FTK) In het verslagjaar is het door de Pensioenwet geïntroduceerde FTK geëvalueerd. In de evaluatie worden vier knelpunten binnen het FTK benoemd: het spanningsveld tussen reële ambitie (met als doel het indexeren van pensioenen op zowel korte als lange termijn) en nominale zekerheid (hoge mate van zekerheid dat de opgebouwde pensioenrech ten niet worden aangetast); het evenwicht tussen rendement en risico; de wijze waarop met volatiliteit en marktwaardering wordt omgegaan; de toereikendheid van de buffers. 16

17 Het kabinet benadrukt dat naast de mogelijke wijzigingen naar aanleiding van de FTK-evaluatie, ook de aanbevelingen van de Commissie Frijns (19 januari 2010) en Goudswaard (27 januari 2010) - die grotendeels hun neerslag hebben gevonden in het Pensioenakkoord - tot nadere aanpassing van het FTK zullen leiden. Naar verwachting zal de aanpassing van het FTK in 2011 zijn beslag krijgen. b. Beleidsregel Deskundigheid DNB en AFM DNB en AFM hebben in september 2010 een consultatieversie van de vernieuwde beleidsregel Deskundigheid gepubliceerd. In de nieuwe beleidsregel worden de deskundigheidseisen verder aangescherpt. De vereiste deskundigheid moet blijken uit opleiding, werkervaring en competenties. DNB blijft de toetsende instantie. De nieuwe beleidsregel Deskundigheid is op 1 januari 2011 in werking getreden en geldt voor nieuwe (kandidaat)bestuursleden. De beleidsregel leidt tot aanpassing van de deskundigheidsplannen van pensioenfondsen. c. Pension Fund Governance Op 27 september 2010 is door het kabinet een voorontwerp Governance pensioenfondsen aan de Eerste Kamer gezonden. Doelstelling van het voorontwerp is de bevordering van deskundigheid binnen besturen, het tegengaan van overlap van de verschillende organen binnen pensioenfondsen en het verbeteren van medezeggenschap van pensioengerechtigden. In het voorontwerp worden drie bestuursmodellen geïntroduceerd: het paritaire model; een bestuur met (externe) deskundigen; een combinatie hiervan. Naast de uitwerking van het paritaire model, worden de contouren van de twee andere modellen geschetst. Deze drie modellen moeten nog nader worden uitgewerkt en in één wetsvoorstel worden opgenomen. De planning is dat wetsvoorstel vóór de zomer van 2011 worden ingediend bij de Tweede Kamer. 4. Communicatie STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND Pensioenregister In het verslagjaar zijn verdere stappen gezet voor de ontwikkeling van het Pensioenregister ( Met ingang van 1 januari 2011 is het Pensioenregister operationeel. Daardoor kunnen (gewezen) deelnemers via het internet op een toegankelijke manier een overzicht krijgen van zowel de te verwachten AOW-uitkering als het aanvullend pensioen. Het Pensioenregister geeft daarbij inzicht in de opgebouwde en te bereiken rechten van zowel ouderdomspensioen als partnerpensioen van de huidige en eerdere werkgevers. 5. Nieuwe pensioenfondsorganisaties Op 1 januari 2011 zijn door nieuwe wetgeving 2 nieuwe vormen van pensioenorganisaties mogelijk geworden en wordt gewerkt aan wetgeving voor een derde vorm. a. Multi-OPF De wet Wijzigingen van de Pensioenwet in verband met het uitbreiden van de werkingssfeer voor ondernemingspensioenfondsen maakt het mogelijk dat verschillende ondernemingspensioenfondsen kunnen 17

18 samengaan, waardoor één ondernemingspensioenfonds (een Multi-opf) voor meerdere ondernemingen financieel gescheiden pensioenregelingen kan uitvoeren. In geval van het samengaan van meerdere pensioenfondsen binnen één onderneming, bestaat ook de mogelijkheid om gescheiden vermogens aan te houden. b. Premiepensioeninstelling (PPI) De Wet introductie premiepensioeninstellingen maakt het mogelijk dat nieuwe pensioenuitvoerders pensioenregelingen mogen uitvoeren, maar daarbij geen risico s mag verzekeren (zoals langleven, overlijden en arbeidsongeschiktheid), en geen garanties over het rendement (de grondslag voor de uitkeringen) mag geven. Dat maakt de PPI met name geschikt voor de uitvoering van DC-regelingen, waarbij de premiebijdrage vaststaat, maar de hoogte van het uiteindelijke pensioen niet. Omdat er geen risico s mogen worden gelopen, zal de PPI op de uitkeringsdatum het opgebouwde kapitaal aan een verzekeraar of aan een pensioenfonds (als de deelnemer daar al pensioen heeft opgebouwd) moeten overdragen, zodat de verzekeraar of het pensioenfonds de uitkeringsfase kan verzorgen. JAARVERSLAG 2010 c. API Er wordt op dit moment nog gewerkt aan Wetgeving voor invoering van de Algemene Pensioeninstelling (API). Voor de invoering van de derde fase van de API is sprake van een nauwe samenhang met de regels voor goed pensioenfondsbestuur en de toepassing van het financieel toetsingskader. In de eerste helft van het jaar 2011 zal de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de Tweede Kamer informeren over de stand van zaken rondom de API. 6. Kwaliteitsstandaard Overgang SAS 70 naar ISAE 3402 (type II) In september 2009 heeft de International Auditing and Assurance Standards Board (IAASB) een nieuwe standaard goedgekeurd voor rapportage over interne beheersing van uitbestede activiteiten en certificering door externe accountants. Deze nieuwe standaard International Standard on Assurance Engagements 3402 (ISAE 3402) zal per 15 juni 2011 de standaard zijn voor rapportage over interne beheersing van uitbestede activiteiten. De SAS 70 standaard zal hiermee verdwijnen. ISAE 3402 bevat geen fundamentele wijzigingen, maar wel een aantal aandachtspunten: het rapport moet gebaseerd zijn op een risicoanalyse; het begrip materialiteit wordt geïntroduceerd voor afweging van de bevindingen; ISAE 3402 vereist een verklaring van het management (TKP voegde deze verklaring in het jaar 2010 al vrijwillig toe aan het SAS 70-rapport). 18

19 6 Pension Fund Governance en medezeggenschap Pension Fund Governance (PFG) is een verzamelbegrip voor alles wat met een goed functionerend pensioenfonds te maken heeft. De kernthema s van PFG zijn: zorgvuldig bestuur, goed functioneren van individuele bestuursleden en het bestuur als geheel, adequaat intern toezicht, open en transparante wijze van verantwoording, bevordering deskundigheid en integriteit. In het kader van deskundigheidsbevordering binnen het bestuur en verantwoordingsorgaan wordt jaarlijks een workshop gewijd aan Pension Fund Governance. De Commissie PFG bereidt deze workshop voor in nauwe samenwerking met het bestuursbureau. De activiteiten ten aanzien van de diverse PFG-dossiers per ultimo 2010 wordt hieronder beschreven. a. Zorgvuldig bestuur PSLN geeft invulling aan zorgvuldig bestuur door bij alle beleidsbeslissingen het principe van evenwichtige belangenafweging voorop te stellen. Bij zowel beleidsbeslissingen als fondsdocumenten wordt rekening gehouden met adviezen van deskundigen en indien noodzakelijk vindt een juridische en fiscale toetsing plaats. Ter ondersteuning van het bestuur stelt het bestuursbureau voor het bestuur een integrale kwartaalrapportage op, de zogenoemde Cockpitrapportage. Deze Cockpit biedt het bestuur op kwartaalbasis alle relevante informatie over de actuele situatie van het fonds, de monitoring van de risico s en uitvoering door de externe partijen. De rapportage wordt in de bestuursvergadering toegelicht en besproken. In één overzicht worden onder andere de nominale en reële dekkingsgraad, afdekking van het renterisico, de baten en lasten, het beleggingsrendement en het balansmanagement getoond. Ook het verloop ten opzichte van het herstelplan en een evaluatie van de oorzaken van afwijkingen is in de Cockpit opgenomen. Als bijlage bij de Cockpit zijn de SLA-rapportage van TKP (kwaliteit van dienstverlening door TKP), Executive performance report van Northern Trust (inzicht in beleggingsresultaten) en de FTK-rapportage aan DNB toegevoegd. De Cockpitrapportage wordt door het bestuur als doelmatig ervaren voor de totale monitoring. Aan de monitoring van de beleggingen is in 2010 opnieuw zeer veel aandacht besteed. Verborgen risico s zijn door de kredietcrisis duidelijker geworden en de beschikbaarheid van detailinformatie is hierdoor aanzienlijk toegenomen. Bij tactische beslissingen is steeds zorg gedragen voor een gelijkblijvend risicoprofiel op totaalniveau. Daarnaast is in kleine stappen geleidelijk bewogen richting de onderkant van de afgesproken strategische bandbreedte voor de zakelijke waarden. STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND In het verslagjaar 2010 heeft geen visitatie plaatsgevonden. Het rapport van de uitgevoerde visitatie in 2009 biedt het bestuur nog voldoende handvaten om de zorgvuldigheid van het bestuur verder te vergroten. Bovendien gaf het rapport geen aanleiding tot ingrijpende maatregelen. Ten aanzien van actuariële werkzaamheden bestaat er een scheiding tussen de adviseur van het pensioenfonds en de waarmerkend actuaris. b. Functioneren van bestuursleden en bestuur als geheel Een workshop op 8 september 2010 en de opleidingsdag van 17 november 2010 stonden in het teken van Pension Fund Governance. Er is aandacht besteed aan de verdere professionalisering van PSLN en externe ontwikkelingen. Er is gesproken over het deskundigheidsplan en er heeft een eerste verkenning plaatsgevonden over mogelijke bestuursmodellen en verdere professionalisering van het bestuur. De rapporten van 19

20 de commissie Goudswaard en Frijns zijn besproken en de mogelijke gevolgen hiervan voor PSLN. Verder is er aandacht besteed aan het risicomanagement van PSLN. Tijdens deze bijeenkomsten vastgestelde actiepunten zullen in 2011 door de PFG-commissie worden uitgewerkt. Voor wat betreft de participatie tijdens bestuursvergaderingen kan worden geconstateerd dat ieder bestuurslid zich voldoende voorbereidt op de vergaderingen en de te nemen besluiten. Door ieder bestuurslid wordt actief aan de discussie deelgenomen. In de besluitvorming door het bestuur staat voor de individuele leden voorop om tot evenwichtige besluitvorming te komen in het belang van een gezond pensioenfonds op korte en vooral ook langere termijn, boven het behartigen van de belangen van de doelgroep waaruit zij voortkomen. Tevens wordt door alle bestuursleden prioriteit gegeven aan het bijwonen van de bestuursvergaderingen: bij de vergaderingen in 2010 waren doorgaans alle bestuursleden aanwezig. Bij uitzondering was één bestuurslid niet aanwezig, waarbij gebruik gemaakt werd van een machtiging. Meerdere bestuursleden namen deel aan externe bijeenkomsten en commissie-activiteiten, waardoor discussies zich verdiepen en besluiten goed en breed worden voorbereid. Vanaf 2010 wordt voor nieuwe kandidaat-bestuursleden gebruik gemaakt van een algemeen functie- en competentieprofiel. Deze wordt nog verder aangescherpt. Ook zal in 2011 door de commissie PFG nader bekeken worden in hoeverre een systeem van individuele functioneringsgesprekken nuttig of wenselijk is. JAARVERSLAG 2010 c. Intern toezicht Het bestuur ziet intern toezicht door onafhankelijke deskundigen als een gelegenheid om de interne bestuursprocessen, besluitvormingsprocedures en de maatregelen ter beheersing van de risico s verder te verbeteren. Het bestuur heeft in 2007 besloten om intern toezicht bij PSLN in te vullen door de benoeming van een visitatiecommissie. Er zijn drie visitatoren van VisitatieOpMaat aangesteld (zie Personalia). In het jaar 2010 heeft er geen visitatie plaatsgevonden. Naar verwachting zal er in 2012 opnieuw een (deel) visitatie plaatsvinden. d. Verantwoording Het bestuur legt verantwoording af aan de belanghebbenden middels het jaarverslag. Ook tussentijds worden regelmatig bestuursbesluiten aan de belanghebbenden gecommuniceerd en verantwoord, vooral door hier aandacht aan te geven in de Nieuwsbrief Pensioen, welke in 2010 drie keer is verschenen en aan alle actieve deelnemers en gepensioneerden is verzonden. Het bestuur heeft tevens twee gezamenlijke besprekingen per jaar met het verantwoordingsorgaan, om eventuele vragen of opmerkingen door te nemen. Het verantwoordingsorgaan krijgt regelmatig relevante documenten toegezonden. e. Deskundigheid PSLN heeft in 2008 een update van het deskundigheidsplan gemaakt. Hierbij is onder andere gebruik gemaakt van het Plan van Aanpak Deskundigheidsbevordering van de pensioenkoepels. Bij vervanging van bestuursleden wordt zoveel mogelijk aangestuurd op adequate aanvulling op de deskundigheidsmatrix. Ter bevordering van kennis is er in 2010 een zestal interne workshops gehouden (waarvan twee ook voor het verantwoordingsorgaan) en is in november een opleidingsdag georganiseerd. Tot slot is ongeveer tien maal via digitale kennisuitwisseling en via Opf Visie (een periodieke uitgave van de Stichting voor Ondernemingspensioenfondsen) diverse belangrijke ontwikkelingen en landelijke rapporten onder de aandacht van de bestuursleden gebracht. Het bestuur streeft naar een evenwichtige verdeling van de deskundigheidsgebieden over de bestuursle- 20

21 den. Naast het dagelijks bestuur zijn daarom drie commissies ingesteld, waar bestuursleden zitting in hebben (zie hoofdstuk 2). f. Integriteitsbeleid De commissie PFG heeft in samenwerking met het Nederlands Compliance Instituut een eerste aanzet voor het integriteitsbeleid gemaakt, dat in 2011 ter goedkeuring aan het bestuur zal worden aangeboden en vervolgens via de PSLN website gepubliceerd zal worden. Doelstelling van dit integriteitsbeleid is te stimuleren dat aan PSLN verbonden personen op alle niveaus handelen in overeenstemming met maatschappelijk geaccepteerde waarden en normen in het algemeen, en de specifieke waarden en normen die gelden voor PSLN in het bijzonder. Het gaat daarbij om de volgende vier gebieden: persoonlijke integriteit van bestuurders en andere verbonden personen; organisatorische integriteit (interne procedures en maatregelen op het gebied van administratieve organisatie en interne controle ter bestrijding van onoorbaar gedrag); relationele integriteit (marktgedrag van het pensioenfonds in haar relatie tot derden alsmede het gedrag van derden dat PSLN kan aantasten); integriteit met betrekking tot marktgedrag (het voorkomen van koersmanipulatie c.q. koersstabilisatie rond emissies, het bijsturen van koersen teneinde andere gerelateerde transacties te beïnvloeden). Naar aanleiding van het integriteitsbeleid zal de PFG commissie in 2011 voor PSLN een Compliance Programma opstellen. Het doel hiervan is om op structurele wijze te monitoren dat PSLN zich aan de uitgangspunten van het integriteitsbeleid houdt. Voor personen die in en rond PSLN een functie vervullen is een gedragscode van toepassing. Daarbij wordt onderscheid gemaakt naar de inhoud en zwaarte van de rol en functie van de betreffende persoon (verbonden personen, betrokkenen en insiders). De gedragscode wordt bij aanvang van de functie voor akkoord ondertekend en jaarlijks wordt tijdens de vergadering waarin het jaarverslag wordt behandeld een verklaring van naleving ondertekend. De inhoud van deze gedragscode wordt op korte termijn opnieuw getoetst. De compliance officer is door het bestuur aangesteld en is daarmee het aanspreekpunt voor de interpretatie en uitvoering van de gedragscode. De compliance officer meldt zijn bevindingen aan het bestuur na de completering van het dossier met ondertekende verklaringen van naleving. Een samenvatting van het rapport van de compliance officer is opgenomen in hoofdstuk 17. STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND g. Medezeggenschap pensioengerechtigden Vanaf 2008 worden twee zetels in het bestuur van PSLN ingevuld door de vertegenwoordigers van de pensioengerechtigden. In overleg met de VGDE is naar mogelijkheden gezocht om de benoemingsprocedure van de gepensioneerdenzetels te vereenvoudigen. Gezien de grote vertegenwoordiging van gepensioneerden in de VGDE, heeft deze vereniging vanaf 2010 een bijzondere positie bij de invulling van deze bestuurszetels. De VGDE doet een voordracht, rekening houdend met het functie- en competentieprofiel. Het pensioenfonds zorgt voor verspreiding van de relevante informatie over de betreffende kandidaat. Andere voordrachten door pensioengerechtigden zijn onder voorwaarden mogelijk. Mocht dit het geval zijn, dan zal het bestuur verkiezingen organiseren. 21

22 7 Risicomanagement De inbedding van integraal risicomanagement in de organisatie van het pensioenfonds is een groeiproces, dat in het verslagjaar een duidelijke impuls heeft gekregen. De laatste jaren hebben de financiële en operationele risico s al veel aandacht gekregen; zie hiervoor ook de jaarverslagen van 2007 tot en met De visitatiecommissie heeft begin 2010 aan het pensioenfonds in haar rapport aanbevelingen gedaan en heeft een uitgebreide risicomatrix opgesteld. Inbedding van risicomanagement in de organisatie zal de komende jaren veel aandacht krijgen. Het gaat daarbij om zowel harde risico s (bijvoorbeeld financiële of operationele risico s) als zachte risico s, zoals fraude of reputatierisico s. Tijdens de visitatie zijn alle risicogebieden integraal in een risicomatrix in kaart gebracht. De risicocategorieën zijn onderverdeeld naar soort. Per soort zijn steeds de beheersingsdoelstelling, het beleid (met vindplaats), de procedure, de monitoring en tot slot aanbevelingen in kaart gebracht. Het bestuur is verantwoordelijk voor de inrichting en goede werking van het interne risicobeheersings- en controlesysteem ten behoeve van alle risico s waaraan het pensioenfonds zich ziet blootgesteld. Integraal risicomanagement is nog niet volledig geïmplementeerd bij het pensioenfonds. De volgende onderdelen zijn al wel (nader) vormgegeven (in 2010 of eerder) en bovendien is een aantal belangrijke stappen gezet om te komen tot integraal risicomanagement: JAARVERSLAG 2010 De financiële risico s worden maandelijks gemonitord door de beleggingscommissie. Het bestuur volgt de financiële risico s per kwartaal aan de hand van ontvangen rapportages van de vermogensbeheerders en de beleggingscommissie. Vanaf het eerste kwartaal is er een cockpitrapportage opgesteld waarin over een aantal risico s (zoals renterisico) wordt gerapporteerd. Maar ook het verloop van de dekkingsgraad, evaluatie herstelplan, reële dekkingsgraad en voorziening pensioenverplichtingen zijn opgenomen. Deze cockpitrapportage wordt elk kwartaal door het bestuursbureau aan het bestuur opgeleverd. Het beleid is dat het pensioenfonds het renterisico gedeeltelijk afdekt. Het fonds heeft een matchingportefeuille die als doel heeft om de waardeontwikkeling van de verplichtingen voor 75% af te dekken. Hoe dit precies vormgegeven wordt, staat omschreven in het beleggingsplan. De beleggingscommissie monitort het renterisico periodiek. Zij ontvangt maandrapportages van de vermogensbeheerder en kwartaalrapportages van Northern Trust en Towers Watson ten behoeve van de monitoring. Er wordt per kwartaal separaat gerapporteerd over het renterisico. Het valutabeleid is erop gericht om alle exposure naar vreemde valuta s af te dekken voor zover dit op redelijk efficiënte wijze te implementeren is. Het afdekken van het valutarisico gebeurt door valutatermijntransacties. Het pensioenfonds staat actief beheer van vreemde valuta exposure toe binnen een bepaalde bandbreedte. In het beleggingsplan staat het valutarisico afdekkingsbeleid nader beschreven. De beleggingscommissie heeft de taak het valutarisico te monitoren. Met betrekking tot het inflatierisico is nog geen beleid vastgesteld. In hoofdstuk 9 is een omschrijving van het toeslagbeleid gegeven. Voor actieve deelnemers geldt onvoorwaardelijke indexatie en is onderdeel van pensioentoezegging conform variant F2 uit de Beleidsregels toeslagenmatrix. Hiervoor wordt premie betaald door de werkgever. Voor inactieve deelnemers geldt voorwaardelijke indexatie. Het bestuur is verantwoordelijk voor het monitoren van het inflatierisico. 22

23 Het beleid op het gebied van marktrisico is vastgelegd in de beleggingsrichtlijnen en is vastgesteld op basis van een ALM-studie. In de beleggingsrichtlijnen is vastgelegd door welke partij en op welke wijze (spreiding en soorten beleggingen) het vermogen belegd dient te worden. De beleggingsrichtlijnen worden vastgesteld onder verantwoordelijkheid van het bestuur en bevatten alle limieten waarbinnen een vermogensbeheerder vervolgens naar eigen inzicht mag beleggen. De implementatie wordt gedaan door middel van beleggingsfondsen. Monitoring van het marktrisico geschiedt met behulp van maandrapportages van de vermogensbeheerder en kwartaalrapportages van Northern Trust. Op deze wijze wordt de werkelijke portefeuilleverdeling vergeleken met de richtlijnen. De beleggingscommissie bespreekt maandelijks de beleggingsresultaten. Het kredietrisico wordt in kaart gebracht door middel van beleggingsrapportages. In het beleggingsplan staat beschreven wat de minimale rating van een tegenpartij moet zijn en hoeveel er belegd mag worden in emerging markets debt en corporate high yield obligaties. De monitoring van het beleid vindt plaats op basis van de maandrapportages die ontvangen worden van de vermogensbeheerders en de kwartaalrapportages van Northern Trust. Voor het overlijdensrisico heeft het pensioenfonds een herverzekeringsovereenkomst met de Algemene Levensherverzekering Maatschappij N.V. gesloten. De herverzekering bestaat uit een integrale stoplossdekking en een proportionele herverzekeringsovereenkomst. Het langlevenrisico wordt door het fonds in eigen beheer gehouden. De grondslagen waarop de technische voorzieningen gebaseerd worden, staan vermeld in Uitwerking actuariële grondslagen. Ter zake van het arbeidsongeschiktheidsrisico wordt sinds ultimo 2007 een schadereserve voor exit- WAO-ers gevormd in eigen beheer; ontwikkeling van deze reserve als gevolg van mutaties in het bestand worden afgerekend met de onderneming. De deelnemers-, uitkeringen- en financiële administratie worden uitgevoerd door TKP Pensioen. Met TKP is een uitbestedingsovereenkomst afgesloten. De administratie van de beleggingen voor rekening en risico van deelnemers uit hoofde van de beschikbare premie regeling wordt uitgevoerd door ABN AMRO Pension Services Nederland. Zowel met TKP als met ABN AMRO is een SLA afgesloten. Het pensioenfonds ontvangt elk kwartaal SLA rapportages. TKP rapporteert als eerste pensioenuitvoerder van Nederland over haar bedrijfsvoering aan klanten op basis van de nieuwe standaard ISAE 3402 type II over het jaar 2010 (in plaats van SAS70). Het rapport geeft een gedetailleerd inzicht in de wijze waarop de organisatie de kwaliteit van de dienstverlening waarborgt. Het bevat een managementverklaring en een oordeel van een externe accountant en is gebaseerd op een uitgebreide risicoanalyse van uit het perspectief van de klant. Naast de risicoanalyse moet het ISAE-rapport een managementverklaring bevatten. Hierin bevestigt de directie dat het beschreven beheersingsraamwerk voldoende is om de geïdentificeerde risico s te beheersen. Daarnaast bevestigt de directie dat de beschreven maatregelen gedurende de afgelopen periode voldoende effectief zijn geweest. De externe accountant PwC heeft in 2010 controlewerkzaamheden bij TKP uitgevoerd. Op basis van de resultaten van het onderzoek, aangevuld met de resultaten van de risicoanalyse en de onderbouwing van de managementverklaring, heeft de accountant een Assurance rapport afgegeven bij het ISAE 3402 type II-rapport voor TKP. STICHTING PENSIOENFONDS SARA LEE NEDERLAND 23