GESCHIEDENIS VAN DE PSYCHOLOGIE

Transcriptie

1 GESCHIEDENIS VAN DE PSYCHOLOGIE Academiejaar Prof. Dr. F. GEERARDYN Juno KOEKELKOREN

2 Juno%KOEKELKOREN% Voorwoord Deze syllabus werd samengesteld op basis van de hoorcolleges met betrekking tot het opleidingsonderdeel Geschiedenis van de Psychologie binnen de eerste bachelor Psychologie,aangebodendoorprofessordoctorF.GEERARDYNaandeUniversiteitGent. AanvullendbijdezehoorcollegeswerdergebruikgemaaktvanHistory%of%Psychology,%Third edition(pearson),welkeeveneenssamengesteldwerddoordeheergeerardyn.elkeandere aangereikte documentatie is duidelijk vermeld en indien mogelijk toegevoegd aan deze syllabus. In de kantlijn kunnen steeds verwijzingen naar aanvullende informatie of importante verschijningen worden teruggevonden evenals de antwoorden op inzichtsvragen met betrekkingtotdeleerstof. Tevens is deze syllabus voorzien van de beantwoorden van de vragen in verband met de literatuur Freuds% Psychologie% van% het% Oordeel% F. GEERARDYN (Idesça). Deze antwoorden werdenvoorziendoormedestudenteshaunivanherck. Dit document dient beschouwd te worden als een studiemap, aangelegd voor persoonlijk gebruik,eventueelterondersteuningvanmedestudenten. 1BAPSYCH Geschiedenis%v/d%Psychologie%2013=2014 2

3 Juno%KOEKELKOREN% Inhoudsopgave0 COLLEGES' College1 College2 College3 College4 College5 College6 College7 College8 College9 College10 College11 MEN'HAVE'MATTERED' BIJLAGEN' GazeandResponsibility p.5 p.7 p.13 p.18 p.26 p.34 p.41 p.48 p.53 p.66 p.70 p.72 p.81 VanRailwaySpinetotPTSD p.87 ConditionedEmoyionalReactions p.103 LittleAlbert:ANeurologicllyImpairedChild p.112 CASUS'' p.145 1BAPSYCH Geschiedenis%v/d%Psychologie%2013=2014 3

4 Juno%KOEKELKOREN% COLLEGES 1BAPSYCH Geschiedenis%v/d%Psychologie%2013=2014 4

5 Juno%KOEKELKOREN% COLLEGE THOMAS0SZASZ0 VerenigdeStaten,2 de helft20 ste eeuw Antiaautoritair Antiapsychiatrie: Objectieve,mentalestoornissenbestaanniet. - Reactieopreductieaantal abnormale,ziekemensen - stopmetwaanideeënvannormaliteitvanwaaruitjeanderenbeschouwtals abnormaalenzeindepsychiatriewilopsluiten - Vb.: jaren 60a 70:Oxfamawereldwinkels Posterstekoopmetspiegelendoppervlakwaaropgeschrevenstond: When wasthelasttimeyousawanormalperson?anddidyoulikeit? Evolutiesinhetonderwijssysteemende verkleutering vanhetonderwijs Alsjehetverlangenomtelerenwilvermoorden,begindanmethetteverplichten. - VroegerinEuropa(hetavondland) o Kindinlagere/middelbareschool onderwijs=sterkgereguleerd(numoetjeditdoen ) o (Jong)volwassen(+18jaar) jebentvrijomtekiezenwatjewilstuderen - NuindeVS(waarSzaszwoonde) o Kindinlagere/middelbareschool zeervrij,kiezenwatjewildoen o (Jong)volwassen(+18jaar) zeertotoveraregulerendsysteem 2. CASUS:0FREUDS0PSYCHOLOGIE0VAN0HET0OORDEEL0 EdwinBORING - Historicusv/dpsychologie,halverwege20 ste eeuw - Auteurvan Onthehistoryofpsychology "Geschiedenisv/dexperimentelepsychologiebegintin1879bijdeoprichtingvan heteerstelaboratoriumdoorwilhelmwundt. - Manhavemattered "Wiljeietsvattenindepsychologie,moetjedeauteurbestuderen. "Zodrajejeinteresseertinhetverbandtussenlevenenwerk,biografieen bijdragen,benjebezigmeteencasus. "Bestaansredev/ecasus:eenuniverseelwetenalsideaal Opmerking [1]: MEN0HAVE0MATTERED0 ThomasSZASZ Opmerking [2]: MEN0HAVE0MATTERED EdwinBORING Opmerking [3]: MEN0HAVE0MATTERED WilhelmWUNDT+READERp.100 1BAPSYCH Geschiedenis%v/d%Psychologie%2013=2014 5

6 Juno%KOEKELKOREN% WaaromFREUD? - Psychoanalyse=vakgebiedprofessor - Primaireliteratuur - Groteimpactopsamenlevingencultuur(kunst,film,literatuur ) - Durftfouten/tekortkomingeninzijntheorietoetegeven. FREUDSpsychologievanhetoordeel - FREUD o Focustop10jarenuithetlevenvanFreud "1885:FreudstoptbijdeUniversiteitvanWenen "Startineenprivékliniekals zenuwarts "Zettijdensdezeperiodedepsychoanalyseoppunt o SpiegelfigurenvoorFreud 1.Charcot: Freudvolgtlessenoveraandoeningenv/hzenuwstelselbijhem 2.Bernheim 3.Breuer: voorzagfreudvanfinanciëlesteun FreudvertaaldehunwerkeninhetDuits 3geneesherendieelkophunmaniereentherapieuitprobeerdenwaarbijhet sprekenalsbehandelingsinstrumentwerdgebruikt. (erwasnoggeensprakevanpsychoanalyse) - OORDEEL o Oordelen judging ;moreeloordelen spreken / uitspreken o Psychologievanhetspreken vertrekkendevanuitdevraag: Watisheteffectvanhetspreken? #Afasie:onvermogenvanhetspreken o Taalfunctie=cruciaal Hoofdthemav/hboek: Watisdemotivatieachterdeommezwaaivanneurowetenschappennaarde psychoanalyse? Opmerking [4]: MEN0HAVE0MATTERED SigmundFREUD Opmerking [5]: MEN0HAVE0MATTERED JeanaMartinCHARCOT Opmerking [6]: MEN0HAVE0MATTERED ErnstBERNHEIM Opmerking [7]: MEN0HAVE0MATTERED JosefBREUER 1BAPSYCH Geschiedenis%v/d%Psychologie%2013=2014 6

7 Juno%KOEKELKOREN% COLLEGE020 0 VOORBEREIDENDEOPDRACHT: Bestudeerhethoofdstuk'Past%for%present'indereader(p.3t.e.m.17). *0INTERMEZZO0 WOII: a DenkenverlegtvanEuropanaardenieuwewereld a Onderrichtepsychologie=Angelsaksischepsychologie 1. AFSPRAKEN0I.V.M.0EXAMEN0 4openvragen: - 1vraaguitlijstm.b.t. FREUDSpsychologievanhetoordeel - 3geldevragenm.b.t.derestvandeleerstof 2. STRUCTUUR0VAN0DE0COLLEGES0 Verhaaluithetverledenwordtindetegenwoordigetijdverteld afhankelijkvanblikpuntvandeverteller "vb.:fascistvs.socialist BlikpuntBrennanachterhalen *Aanvaarden/nuanceren/weerleggenblikpuntauteur Capitaselecta 3. BLIKPUNT0BRENNAN:0 PAST0FOR0PRESENT 0 0 Blikpuntachterhalen: a a Lezeninleiding Bibliografieraadplegen "gebaseerdopgrote,belangrijkewerkenuitdegeschiedenis "bronnen=voedingv/dauteur Brennangevoedmethetbeste:oorspronkelijkebronnen,groteauteurs 1BAPSYCH Geschiedenis%v/d%Psychologie%2013=2014 7

8 Juno%KOEKELKOREN% Geschiedenisopvatting BORING - Boring:historicusexplicietegeschiedenisopvatting - Great%Manmodel " jemoetietswetenvandemandiedetheorieontwikkelde - Zeitgeistmodel " jemoetooghebbenvoordetijdgeestwaarineentheorieontwikkeld werd. ThomasKUHN a Fysicus Psychology0has0a0long0past,0but0only0a0short0history. (EBBINGHAUS) "WerkouderdanBoring "Verleden geschiedenis:belangrijkonderscheid Baserenopbovenstaandebronnen=bezighoudenmetwetenschappelijkeψ "~19 de eeuwsystematischonderzoek Inzienvanrelativiteitvanonzekennis "raadselvangeheugennogsteedsnietopgelost Shakespeare,Hamlet: There%are%more%things%in%heaven%and%earth,%Horatio,%Than%are%dreamt%of%in%your%philosophy% (psychology). % 4. HERMANN0EBBINGHAUS0(1850[1909)0 Filosoofvaninborst;historicusenfiloloog(taalkundige)vanopleiding(citaat) DoctoraatoverhetonderbewustbijE.HARTMANN(ookfilosoof) NadoctoraatopdedoolreistnaarFrankrijk,enontdekt: Elemente%der%Psychophysik% FECHNER(1860) "aanwendenv.wetenschappelijkemethodevoordepsychologie BestudeerdeookhetwerkvanWUNDT(dienogvolopbezigwasaanonderzoek) Gemisinbeidewerken:onderzoeknaarhogerepsychischefuncties "inhetbijzonderdegeheugenfunctie0 GeheugenonderzoekvanEBBINGHAUS a Devergeetcurve: naarmatedetijdverloopt,onthoudenweminder a Wetvandeherhaling: leerstofaantalkeerherhalenbetervoorretentie danaan1langstukinstuderen Systematischonderzoekvanhetgeheugend.m.v.desystematischemethode - EBBINGHAUSzichzelfalsproefpersoon(~WUNDT) - Proefleider=proefpersoonvaliditeit? % % Opmerking [8]: MEN0HAVE0MATTERED0 C10[0EdwinBORING Opmerking [9]: INZICHTVRAAG0 0 1.WatishetGreat%Manmodel(cf.p.4)? %Het% Great%Man%model %stelt%dat%historische% vooruitgang%optreedt%door%de%acties'van'de' belangrijke'mensen'die%in%staat%zijn%om% gebeurtenissen%te%synthetiseren%en%op%eigen% kracht%de%weg%van%die%gebeurtenissen%in%de% richting%van%een%aantal%innovaties%te%sturen. Opmerking [10]: INZICHTVRAAG0 0 2.WatishetZeitgeistmodel(cf.p.4)? %Het% Zeitgeist%model,%of% geest%van%de%tijd% ",%model%stelt%dat%gebeurtenissen'zelf%een% momentum/impuls%hebben%die%de%juiste% persoon%toelaat%op%het%juiste%moment%om%een% innovatie%te%uiten. Opmerking [11]: INZICHTVRAAG0 0 3.HoebeargumenteertBRENNANdatdefysicus &wetenschapsfilosoofthomaskuhneen aanhangerisvanhetzeitgeistmodel? %Kuhn%stelt%een%wetenschappelijk%proces% voor%als%een%cyclisch%proces.%hij%suggereert%dat% sociale%en%culturele%krachten%paradigma s,%of% modellen,%van%de%wetenschap%zich% ontwikkelen%in%verschillende%fasen%en%dat% wetenschappelijk%onderzoek%wordt%uitgevoerd% binnen%een%bepaald%paradigma%voor%een% beperkte%periode%tot%het%paradigma%wordt% vervangen.%de%verandering%in%paradigma s%is% een%bijproduct%van%zowel%de%culturele% behoeften%van%de%leeftijd%en%het%onvermogen% van%het%oude%paradigma%om%nieuwe% wetenschappelijke%inzichten%te%kaderen. Opmerking [12]: MEN0HAVE0MATTERED ThomasKUHN Opmerking [13]: INZICHTVRAAG0 0 4.Watbetekentdeuitspraak Psychologyhas alongpast,butonlyashorthistory voor EBBINGHAUS/BORING/BRENNAN? %Dit%waren%de%woorden%waarmee%EBBINGHAUS% zijn%populair%algemeen%leerboek%van%de% psychologie%begon%en%welke%door%boring%twee% decennia%later%geciteerd%werden.% De%woorden%fungeerde%als%een% onafhankelijkheidsverklaring%van%de%nieuwe% wetenschappelijke%psychologie%welke%het%doel%... [1] Opmerking [14]: MEN0HAVE0MATTERED GustavTheodorFECHNER+READERp.85 Opmerking [15]: MEN0HAVE0MATTERED0 C10[WilhelmWUNDT+READERp.100 1BAPSYCH Geschiedenis%v/d%Psychologie%2013=2014 8

9 Juno%KOEKELKOREN% Abriss%der%psychologie(1908) Psychologyhasalongpast,butonlyashorthistory. Verklaring:tijdlijnVoor1900=verleden;na1900=geschiedenis Über%das%Gedächtnis,%Untersuchungen%zur%experimentellen%Psychologie "Latijnscitaatbijhetbeginvanhetboek: %%%%%%"De%subjecto%vetustissimo%novissimam%promovemus%scientiam."% (Vanhetoudsteonderwerp[m.n.depsychologie]zullenwijdenieuwste wetenschapmaken) Hijbeseftedatdevragendiehijzichsteldeendeantwoordendiehijdaarop formuleerdenietnieuwwaren. OpleidingaanhetGymnasiumdoordrongendoorklassiekewerken "~citaat Erbestaatnietsandersdanvergetenvergeetcurve "mens~machine "experiment:lerenvanzinlozesyllaben(3aletterwoorden) metennabepaaldetijdenhoeveelwoordenhijzichkon herinneren AANVULLENDEOPDRACHT: BestudeeraandachtigdeparagrafengewijdaanEBBINGHAUSindereader(p.105). Opmerking [16]: INZICHTVRAAG0 0 5.HoekwamEBBINGHAUSertoeomhet geheugentebestuderen?enhoedeedhij dat? %Een%kopie%van%Fechners% Elemente%der% Psychophysik %werd%een%intellectuele% stimulans%voor%ebbinghaus.%hij%begon%dan%ook% het%geheugen%te%bestuderen%zoals%fechner%de% zintuigen%had%bestudeerd.% %Hij%gebruikte%nonsens%lettergrepen%als% middel%om%de%vorming%van%associaties%te% meten.%kortom,%hij%presenteerde%het% onderwerp%met%een%reeks%van%nonsens% lettergrepen%bestaande%uit%drie%letters,% meestal%een%klinker%tussen%twee%medeklinkers.% Hij%koos%bewust%degenen%zonder%betekenis,% wat%het%memoriseren%zou%bemoeilijken% (bijvoorbeeld%mev,%lus,%paq).%hij%gebruikte% deze%methode%op%zichzelf%om%de%tijd%en%om%het% behoud%van%retentie%in%de%tijd%te%meten.% Opmerking [17]: INZICHTVRAAG0 0 6.Wathebbenwemetbetrekkingtothet geheugeno.m.tedankenaanebbinghaus? %Ebbinghaus%beschouwde%de%wet%van%de% herhaling%als%de%sleutel%tot%de%kwantificering% van%het%geheugen.% %Ebbinhaus%publiceerde%de%beroemde% retentie%curve%tonenwelke%het%vergeten%in%de% tijd%toont%na%de%eerste%verwerving. 1BAPSYCH Geschiedenis%v/d%Psychologie%2013=2014 9

10 Juno%KOEKELKOREN% 5. TIJDLIJN) ) ) HOMEROS) ARISTOTELES) AUGUSTINUS) VAN)AQUINO) EBBINGHAUS) ))) )))*800) ) ))))*400)) )))))))))))))) 396) ) ) ))))))))1225) )))) ))1850))))))))1900) PLATO) THOMAS) 79:Wundtlabo exp.meth. 85:Über%das% %%%%%%%Gedachtnis% verleden geschiedenis, Opmerking [18]: INZICHTVRAAG) MEN)HAVE)MATTERED) ) 7.Situeeropeentijdslijndevolgendeauteurs enbijhorendewerken(voordeeerste3 auteursenhunwerkenvolstaathetdatjede eeuwaangeeft)? HOMEROS PLATO ARISTOTELES AUGUSTINUS THOMASVANAQUINO HERMANNEBBINGHAUS. Ilias&Odyssee Phaedo Deanima De memoriaetreminiscentia Confessiones SummaTheologica ÜberdasGedächtnis. %HOMEROS (800%v.C.,%8 ste %eeuw%v.c.)% "%%%Ilias&Odyssee (800%v.C.,%8 ste %eeuw%v.c.)% %PLATO (400%v.C.,%4 de %eeuw%v.c.)% "%%%Phaedo (400%v.C.,4 de %eeuw%v.c.)% %ARISTOTELES% (400%v.C.,%4 de %eeuw%v.c.)% "%%%DeAnima(OntheSoul) (400%v.C.,%4 de %eeuw%v.c.)% "%%%Dememoriametreminiscentia (800%v.C.,%8 ste %eeuw%v.c.)% %AUGUSTINUS (354% %430)% "%%Confessiones (397%=%398) %THOMAS%VAN%AQUINO (1225% %1274)% "%%%SummaTheologica (1265)% %HERMANN%EBBINGHAUS (1850% %1909)% "%%%ÜberdasGedächtnis (1885) 1BAPSYCH Geschiedenis%v/d%Psychologie%2013=

11 Juno%KOEKELKOREN% HOMEROS(+800) Twijfeloverbestaan(cfr.Socrates,christus) - Ilias "historischeevidentie? - Odyssee "overgeleverdewerken,verschillendeauteurs? Oudstegeschrevenwerken *+800:Oud?relatief CITAAT - geschiedeniswerdmondelingovergeleverdfabelachtiggeheugen - breukvlak:mondelingeoverlevering#schrift - Voorkerk:vrouwen=historici Nakerk:vrouwen=geschiedschrijvers,geschiedenisandersvertellen - Schriftuurimpliceergeschiedenisvanmemotechnieken(enkelvoorgeletterden) "wetenovergeheugenenaanwendenvgeheugenindepraktijk "wetenvandaagdedagnietveelmeerdantoen PLATO(+500) - Phaedo: overdeziel DialoogSocratesaandevooravondvzijndood Kunstvandedialectiek *Socrates: terdoodveroordeeld "bezoedeldedejeugd proceskonzichverdedigen,deedditnietgoed "Leerlingenboos:waaromnietgoedverdedigd? - Platoonseopvatting:waarheidvolmaaktekennis "nietviazintuigenvoorbijdedood CITAAT - Wareideeënbestaanwordenovergeërfdbijdegeboorte lerenisnietsmeerdanzichherinneren - Slaaf=laagstewistüberhauptniet; "juistevragenstellenslaafantwoordvanuitnaïviteit komttotjuisteantwoordevidentievoorherinnering ARISTOTELES(+500/+400) - Vadervanallewetenschappen vadervandepsychologie? Die%anima :beschrijvingzintuigen(~functieleer) - De%memoria%et%reminiscentia - Plato(meester)Aristoteles(leerling)stijlfiguur - Psychologieliteratuur "academischestijlfiguur~dialoogaristoteles Opmerking [19]: INZICHTVRAAG1 1 8.WatzijndeIliasendeOdysseevan HOMEROS?Enwaarovergaanbeidewerken? %De%Ilias%en%de%Odyssee%zijn%een%vroeg=Grieks% epos%dat%toegeschreven%wordt%aan%de%dichter% HOMEROS%hoewel%geleerden%het%erover%eens% zijn%dat%deze%vorm%van%poëzie%waarschijnlijk% eerst%mondeling%overgedragen%werd%en%pas% later%op%schrift%gesteld.% % %De%Ilias%vertelt%over%de%wrok%van%Achilles,%en% beschrijft%slechts%een%korte%episode%van%het% einde%van%de%trojaanse%oorlog,%die%volgens%de% overlevering%tien%jaar%geduurd%heeft.%de%titel%is% ontleend%aan%ilios%of%ilion%(ἴλιον),%de%oude,% Griekse%naam%voor%Troje,%een%stad%die%was% gesitueerd%in%klein=azië%aan%de%noordwestkust% van%anatolië.%toch%is%het%een%misvatting%te% denken%dat%de%ilias%over%de%trojaanse%oorlog% handelt.%uiteindelijk%wordt%de%stad%troje,%met% behulp%van%het%beroemde%paard%van%troje,% door%de%grieken%ingenomen.%hierover%wordt% echter%in%de%ilias%niets%verteld,%wel%in%de% Odyssee.% De%Ilias%eindigt%wanneer%Achilles%van%zijn%wrok% verlost%is%omdat%hektor%dood%is.% Het%tweede%epos%dat%op%de%Ilias%volgt%en%ook% aan%homeros%wordt%toegeschreven%is%de%... [2] Opmerking [20]: INZICHTVRAAG1 1 9.WatzijndePhaedovanPLATO?Enwaarover gaatditwerk? %De%Phaedo%is%één%van%de%dialogen%van% Plato.%Hierin%vertelt%Phaedo%aan%Echekratès% hoe%de%laatste%dag%van%socrates'%leven%(399%v.% Chr.)%verlopen%is,%met%name%het%gesprek%dat% enkele%vrienden%met%hem%hadden.% % Opmerking [21]: INZICHTVRAAG WatisDe%AnimavanHOMEROSendiensDe% memoria%et%reminiscentia?enwaarovergaan dezewerken? %De%Parva%Naturalia%(een%conventionele% Latijnse%titel%eerst%gebruikt%door%Giles%van% Rome:%"korte%verhandelingen%over%de%natuur")% zijn%een%verzameling%van%zeven%werken%van% Aristoteles,%die%de%natuurlijke%fenomenen% waarbij%het%lichaam%en%de%ziel%te%bespreken.% De%anima%en%De%memoria%et%reminiscentia% maken%onder%meer%deel%uit%van%deze% verzameling.% % % De%Anima%is%een%belangrijke%beschouwing%%van% Aristoteles%over%de%aard%van%levende%wezens%.%... [3] 1BAPSYCH Geschiedenis%v/d%Psychologie%2013=

12 Juno%KOEKELKOREN% CITAAT - Vertrouwder - ~Plato(mitsverdieping) - Oefeningenindegeheugenkunst "associatie "herhaling(~ebbinghaus) *Middeleeuwen(1000):waarmoestjezijn? +Middenoosten/Jezuzalem?Kruistochtenvernietiging +Noren?barbarenvielenonzestrekenbinnen enkelmonnikenzoudeneventueelkunnenlezen +Parijs? verklaringvanbologne debatcultuur ThomasvanAquino "noemtwijsherenbijnaam(bv.sintaugustinus ) "sedcontra:enigediehijnietbijnaamnoemtisdebelangrijkste: Aristoteles AUGUSTINUS(396) - Confessiones (vertaaldals beleidenissen of bekentenissen ) "Tweedeling: 1.Egodocument(autobiografie) "vroegsteherinneringpasvanafvroegekindertijd, nietbetrouwbaar "anekdotesherinneringanekdote; "visuelevoorstellingverbeelding "steldezelfhetwaarheidsgehaltevanzijnverhaalin vraag(watishetgeheugen?) CITAAT - Hoebetrouwbaarishetgeheugen? - Watalshetgeheugenietsverliest?wezoekenaltijdinhetgeheugen KennisvanEbbinhausvolstrektrevolutionair?(ziecitaten) Opmerking [22]: INZICHTVRAAG WatzijndeConfessionesvanAUGUSTINUS? Enwaarovergaatditwerk? %De%Confessiones%(of%Belijdenissen)%van% Augustinus%is%een%autobiografisch%boek.%De% Confessiones%gaan%over%de%zondige%jeugd%van% Augustinus%en%zijn%bekering%tot%het% christendom.%de%autobiografie%is%niet% compleet;%hij%werd%geschreven%toen% Augustinus%een%veertiger%was%en%daarna% leefde%hij%nog%ruim%dertig%jaar.%wel%biedt%het% boek%een%ononderbroken%overzicht%van%het%tot% stand%komen%van%zijn%filosofische%en% theologische%inzichten.%de%confessiones%is%het% meest%omvattende%werk%over%het%leven%van% enig%persoon%uit%de%4e%of%5e%eeuw.% % Opmerking [23]: UITBREIDING1 1 *.WatisdeSumma%TheologicavanTHOMAS VANAQUINO?Enwaarovergaatditwerk? %De%Summa%Theologia%(Latijn%voor% Hoofdzaak%van%de%theologie)%is%een%van%de% klassieken%van%de%theologie%en%filosofie%en% behoort%tot%de%meest%invloedrijke%werken%van% de%westerse%literatuur.%de%bedoeling%was%een% handboek%te%schrijven%voor%beginners:%een% soort%samenvatting%van%alle%theologische% leerstellingen%van%die%tijd.%het%werk%geeft%een% rationele%onderbouwing%van%de%christelijke% theologische%stellingen;%beredeneerd%volgens% een%methodiek%die%men%later%typisch% Middeleeuwse%scholastiek%is%gaan%noemen.%De% Summa%is%onvoltooid%gebleven.%De% onderwerpen%van%de%summa%worden% behandeld%volgens%een%cyclus:%het%bestaan% van%god;%gods%schepping,%de%mens;%het%doel% van%de%mens;%christus;%de%sacramenten;%en% dan%zijn%we%weer%terug%bij%god.%het%werk%is% beroemd%door%de%vijf%argumenten%die%het% geeft%voor%het%bestaan%van%god:%de%quinque% viae%(latijn%voor%vijf%wegen).%in%het%werk% worden%voortdurend%augustinus%van%hippo,% Aristoteles,%en%andere%christelijke,%Joodse,% Islamitische%en%klassiek=heidense%schrijvers%... [4] Opmerking [24]: INZICHTVRAAG WaaroverhandelthetwerkÜber%das% GedächtnisvanEBBINGHAUS? %In%Über%das%Gedächtnis%beschrijft% Ebbinghaus%zijn%methodologie%en%bevindingen% van%zijn%geheugenonderzoek.%eén%van%deze% bevindingen%was%de%bekende%retentie=%of% vergeetcurve%welke%het%vergeten%in%de%tijd% sinds%de%eerste%verwerving%beschrijft.% % 1BAPSYCH Geschiedenis%v/d%Psychologie%2013=

13 Juno%KOEKELKOREN% COLLEGE131 1 *1RECAPITULATIE1COLLEGE121 GeschiedenisopvattingvanBRENNAN: + Inleidingbestuderen + 3voornaamstebronnen:BORING,KUHNenEBBINGHAUS + EBBINGHAUSrelativering:oudsteonderwerp, nieuwstewetenschap/kennis "Nieuwstekennis,reedsgewetendoorheenhetverleden "Geheugen + DESCARTES:nietaltijdbetrouwenophetgeheugen(~AUGUSTINUS) "nooitiemandgeklaagdoververstand(ironie) - WUNDT:bewustzijn "verworvenkennis=variatieopoudthema - Nederigheid %academicjerks#waarde - SHAKESPEARE,Hamlet: There%are%more%things%in%heaven%and%earth,%Horatio,%Than%are%dreamt%of%in%your% philosophy%(psychology). There%is,%indeed%Brennan,%more%psychology%%in%heaven%and%earth,%than%is%dreamt%of%in% our%actual%scientific%psychology. % 1. BLIKPUNT1BRENNAN:1WETENSCHAPSOPVATTING11THOMAS1KUHN1 WETENSCHAPPELIJKEPARADIGMA S "gedetermineerddoordezeitgeist #wetenschappelijkedisciplinebegintopeenbepaaldmomentenontwikkelt geleidelijkaan=naïef "wetenschappelijkerevolutieveranderinghistorischperspectief Psychologie:experimentelemethode(~wetenschappelijkparadigma) - Voorexperimenteleperiode,wasmenvanmenigdatmenvragenm.b.t.totde psychenooitkononderzoeken. - Metdekomstvandeexperimentelemethode,moestmendezeopvatting bijschaven. - KANT: psychologiekangeenwetenschappelijkedisciplinewordenzoalsde & fysica. - WUNDT:nieuwstekennisovereenoudthema bewustzijn(d.m.v.exp.meth.) "Kantisfout Kantwasnietvolledigjuist "Andereonderzoekers anderepsychologischeonderwerpen( bewustzijn) onderzoekenm.b.v.deexperimenteleperiode Nieuwwetenschappelijkparadigma Opmerking [25]: TE1ONTHOUDEN1 1 InDe%structuur%van%wetenschappelijke% revoluties(1962)doorpriktfysicusen wetenschapsfilosoofthomaskuhndeillusie alszoudenwetenschappen(zoalsfysica, scheikunde,biologie)geleidelijk%ontwikkelen, of,metanderewoorden,eenkennisgeheel vormendateenbeginkentendatdoorheen detijd,naarmatenieuweontdekkingen wordengedaan,aangroeit.tegenoverdit accumulatiemodelplaatsthijzijnnotiesvan wetenschappelijkparadigma en wetenschappelijkerevolutie. Hierbijformulerenwetweebedenkingen: 1)Indepsychologiegebruiktmenvaak,in veelengerezin,determ onderzoeksparadigma alssynoniemvoor methode.ditisechternietdebetekenisdie Kuhngeeftaanhetbegripparadigma.Zo ontwaarikinderecentegeschiedenisvande psychologie(vanafheteindevande negentiendeeeuw)slechtstweeparadigma s indebetekenisdiekuhnhieraangeeft, paradigma sdiebovendienvanbijhun oorsprongtotopdedagvanvandaagnaast elkaarbestaan:hetexperimenteel psychologischparadigma,enhet psychoanalytischparadigma,waarbijhet eerstgenoemdeparadigmagekarakteriseerd wordtdoordepogingtotobjectivering(via eenhelereeksverschillende onderzoeksmethoden),hettweededoorde pogingomeenethiekvanhetparticulierete vrijwaren. 2)DenkbeeldenverwantmetdezevanKuhn vindenweteruginhetwerkvanalexandre KoyréenGastonBachelard,bv.hetbegrip epistemologischbreukvlak. Opmerking [26]: MEN1HAVE1MATTERED1 C21M1ThomasKUHN Opmerking [27]: INZICHTVRAAG1 1 1.Geeftweevoorbeeldenvan wetenschappelijkerevoluties,indebetekenis diekuhngeeftaanditbegrip,inandere disciplinesdandepsychologie(bv.: biologie/fysica/chemie/ )? %Psychologie:%experimentele%methode% Voor%experimentele%periode,%was%men%van% menig%dat%men%vragen%m.b.t.%tot%de%psyche% nooit%kon%onderzoeken.%met%de%komst%van%de% experimentele%methode,%moest%men%deze% opvatting%bijschaven.% ie%% %... [5] Opmerking [28]: MEN1HAVE1MATTERED ImmanuelKANT+READERp.70 Opmerking [29]: MEN1HAVE1MATTERED1 C11MWilhelmWUNDT+READERp.100 1BAPSYCH Geschiedenis%v/d%Psychologie%2013=

14 Juno%KOEKELKOREN% Biologie - DARWIN(19 de eeuw):evolutieleer#creationisme - Geenandererevolutie(v/hformaatv/devolutieleer)indegeschiedenis: "Watson&Crick:ontdekkingDNA? onderbouwttheorievdarwin( breuk) Fysica - NEWTON(17 de eeuw):newtoniaansefysica:klassiekemechanica - EINSTEIN(19 de 20 ste eeuw):relativiteitstheorie Scheikunde(chemie) - BOYLE(17 de eeuw):onderscheidtussenscheikundeenalchemie - MENDELEJEV&MEYERS(19 de eeuw):periodieksysteemderelementen GastonBACHELARD - Epistemologischbreukvlak/coupure Idéaledumoi = hetik+ideaal (FREUD) "Trachtingv/dpsychologieomeenevenknietewordenv/dexactewetenschappen langnietbereiktooitbereiken? Wetenschappelijkstatuutv/dpsychologie? 2. BLIKPUNT1BRENNAN:1OPBOUW1BOEK1 1 Opmerking [30]: MEN1HAVE1MATTERED1 CharlesDARWIN+READERp.90 Opmerking [31]: MEN1HAVE1MATTERED1 IsaakNEWTON+READERp.23 Opmerking [32]: MEN1HAVE1MATTERED1 GastonBACHELARD 1BAPSYCH Geschiedenis%v/d%Psychologie%2013=

15 Juno%KOEKELKOREN% Zwaartepuntinhetboek: Zwart:111111filosofische1bestaansvoorwaarden: Wat%is%het%verband%tussen%ziel%en%lichaam? % DESCARTES:resextensa=lichaammensalsdier %%% Ik%denk%dus%ik%ben. % zielenlijfzijnfundamenteelverschillendesubstanties "Nu: nogsteedsziekaandescartes : nooitgenuanceerd Vb.: oorzaakschizofrenieindegenen nietenkellichamelijkeoorzaakookgeestelijk " Discourtdelamethode (beklagoververstand?) godsbewijstoeredenerenaan ikdenkdusikben " Lespassionsdel âmes SPINOZA:zielenlijfzijngeenverschillendesubstanties,maarwel verschillendemanifestaties "invloedopinvullingv/dpsychologie "AntonioDAMASIO:overdefoutvDESCARTES *ZowelSPINOZAalsDAMASSIOvPortugeseorigine DAMASIO:kentzijnklassiekers(~SPINOZA,DESCARTES) EerstDAMASSIOlezen,danSPINOZAenDESARTESbeterbegrijpen. Filosofischebestaansvoorwaardenbreukmettheologie "GedachtenpublicereninNederland,anderelanden vervolging,gevaarvoorleven - Rood1( ):131filosofische1tradities1(gelijktijdig)1 1. Fransetraditie 2. Britsetraditie 3. Duitsfilosofischetraditie 1.Fransetraditie Psychologiemoetvertrekkenvanuitzintuiglijkeervaringen UitgangsideevanDESCARTESaandekantgeschoven Psychologiereducerentotwatwelichamelijkkunnenbestuderen DELAMETTRIE: L hommemachine (=pamflet) "IdeeënvanDESCARTESenkelomtheologenzandindeogentegooien. "reductievanwatdemensistotzijnfysischsubstraat:allesherleidentot hetlijf. DECONDILLAC&DELAMETTRIE:epistemologischefout(enkellichaam) AugusteCOMTE: vaderv/dsociologieenhetpositivisme psychologieiseenvolstrektoverbodigediscipline. "Alsjedepsychologievanhetindividu,een enkeling,wilbestuderen,volstaatdestudievan defysiologie.wiljehetindividualsdeelvaneen groepbestuderen,volstaatdesociologie. Opmerking [33]: ZWART1 Eerste1periode 17 de eeuw Filosofische1bestaansvoorwaarden +Hoofdstuk15,metbijzondereaandachtvoor: inleiding,summaryendeparagrafenover DescartesenSpinoza(p.19+34) Opmerking [34]: MEN1HAVE1MATTERED1 RenéDESCARTES+READERp.29 Opmerking [35]: MEN1HAVE1MATTERED1 BaruchSPINOZA+READERp.27 Opmerking [36]: MEN1HAVE1MATTERED1 AntonioDAMASIO "DevergissingvanDESCARTES Opmerking [37]: ROOD1 Tweede1periode 2 de helft17 de eerstehelft19 de eeuw: Filosofische1tradities -Franse1Mhoofdstuk16,metbijzondere aandachtvoor:inleiding,summaryende paragrafenoverdecondillac,delamettrie, AugustCOMTE(p.35+48) -Britse1M1hoofdstuk17,metbijzondere aandachtvoor:inleiding,summaryende paragrafenoverjohnlocke,jamesmill,john StuartMILL(p.49+63) -Duitse1Mhoofdstuk18,metbijzondere aandachtvoor:inleiding,summaryende paragraafoverjohannfriedrichherbart; plus,watkantbetreft: Beantwoordingvan devraag:watisverlichting? cf:deelivvan dereader(p ) Opmerking [38]: MEN1HAVE1MATTERED1 JulienOffrayDELEMETTRIE+READERp.41 Opmerking [39]: MEN1HAVE1MATTERED1 ÉtienneBonnotDECONDILLAC+READERp.39 Opmerking [40]: MEN1HAVE1MATTERED1 AugusteCOMTE+READERp.44 1BAPSYCH Geschiedenis%v/d%Psychologie%2013=

16 Juno%KOEKELKOREN% 2.Britsetraditie VertrektookvanuitdeideeënvanDESCARTES Alsmensgedetimineerdwordtdoorzowelzijnlichaam,alsdoorde anderen.( J estunautre ) DECONDILLAC&DELAMETTRIE:filosofisch #Britten:pragmatisch:grondigestudiev/hlichaam(nog)nietmogelijk beïnvloedingdoordeandere LOCKE:tabularasa:mensgeborenalsgelijke "misdadigers=slechtbeschrevenblad bladuitwissenenopnieuwbeschrijven Brittenzijngrondleggersvanhetmodernegevangeniswezen: controleren,verifiërenensanctioneren "MisdadigersexporterennaarAustralië(oudegedachte) "Heropvoeden(resocialisatie)(nieuwegedachte~LOCKE) Idee:LOCKE Uitvoering:JerremyBENTHAMpanopticon(alleszien) JamesMill&JohnStuartMill 3.Duitsetraditie VertrektvanuitdeideeënvanSPINOZA HERBART:belangrijkvoordepsychologie,maarnogsteedsfilosoof "zowellijfalsdeander KANT: Sapereaude ( Durfdenken )leuzeugent " Levenwijreedsineenverlichttijdperk(toenennu)? - Grijs:1 19 de 1eeuw1sciëntisme11 totuitingindefysiologie,evolutieleer,psychofysica(weber, FEGNER,WUNDTenHELMHOLTZ) - Blauw:1systemen11 enormediversiteit "Psychologievs.fysica "Verschillendesoortenpsychologie:zelfstegenstrijdig ERISGEENEENHEID Opmerking [41]: MEN1HAVE1MATTERED1 JohnLOCKE+READERp.53 Opmerking [42]: MEN1HAVE1MATTERED1 JeremyBENTHAM Opmerking [43]: MEN1HAVE1MATTERED1 JamesMILL+READERp.59 Opmerking [44]: MEN1HAVE1MATTERED1 JohnStuartMILL+READERp.59 Opmerking [45]: MEN1HAVE1MATTERED1 JohannFriedrichHERBART+READERp.73 Opmerking [46]: GRIJS1 Derde1periode: 19 de eeuws1sciëntisme -Hoofdstuk110,metbijzondereaandacht voor:inleiding,summary,fysiologie, evolutieleer(metbijzondereaandachtvoor deparagraafoverdarwin),psychofysica (metbijzondereaandachtvoorde paragrafenoverweber,fechner, Helmholtz),Psychiatrie(metbijzondere aandachtvanuit&freuds%psychologie%van% het%oordeel:theodormeynert, Charcot/Bernheim)(p.78+96) -Ontstaan1van1de1psychologie1in1de1 moderne1zin1van1het1woord1m1hoofdstuk111, metbijzondereaandachtvoor:inleiding, summary,geheeldeparagraafover Structural,orContentPsychology en paragraafoverebbinghaus(p ) Opmerking [47]: MEN1HAVE1MATTERED ErnstHeinrichWEBER+READERp.84 Opmerking [48]: MEN1HAVE1MATTERED1 C21M1GustavTheodorFECHNER+READERp.85 Opmerking [49]: MEN1HAVE1MATTERED1 C11MWilhelmWUNDT+READERp.100 Opmerking [50]: MEN1HAVE1MATTERED HermanvonHELMHOLTZ+READERp.88 Opmerking [51]: BLAUW1 Vierde1periode Einde19 de eeuw eind20 e eeuw Actuele1diversiteit bijbrennangereduceerdtot5 systems -Amerikaans1functionalisme1M1hoofdstuk112, metbijzondereaandachtvoorinleiding, summaryendeparagraafoverwilliamjames (p ) -Gestaltpsychologie1M1hoofdstuk113,met bijzondereaandachtvoorinleiding, summary,deparagrafenoverwertheimer, KÖHLER,KOFFKA,endeparagraaf Basic principlesofgestaltpsychology (p ) -Psychoanalyse1 "zelfstudievanfreuds%psychologie%van%het% %%%%%%%%oordeel -Behaviorisme1M1hoofdstuk115,met bijzondereaandachtvoorinleiding,summary... [6] 1BAPSYCH Geschiedenis%v/d%Psychologie%2013=

17 Juno%KOEKELKOREN% 1. Functionalisme +WilliamJAMES,FECHNER "WatishetverschiltussenhetAmerikaansfunctionalismeenhet structionalisme? 2. Behaviorisme +PAVLOV,WATSON,SKINNER 3. Gestaltpsychologie +WERTHEIMER,KÖHLER,KOFFKA+algemeneprincipesen wetmatigheden 4. Psychoanalyse(Nietstuderenuitreader,boeki.v.m.FREUD) 5. Humanistischepsychologie +nietechtsamenhangendoeuvre Eigenlijkmaar3systemen:Behaviorisme,gestaltpsychologieenpsychoanalyse Tekortkomingreader: Ontwikkelingspsychologie? Neuropsychologie? "Slechtstotontwikkelinginlaatstedecennia. 3. BLIKPUNT1BRENNAN:1EVALUATIE1 Vergelijking:blikpuntBRENNANvs.onsblikpunt actuelepositie:1982vs.2014 BRENNAN:fetisjist:oprichtinglabo=begingeschiedenis(#verleden) Onsblikpunt:groterbreekpuntbijKANT(verlichting) "verschillendewetenschappelijkeinvullingen Brennan - Geschiedenisopvatting (BORING,KUHN,EBBINGHAUS) Onsblikpunt - Dynamischeopvattingv/dgeschiedenis (NIETZSCHE,AUGUSTINUS,FREUD,LACAN, GEARY,LOFTUS,KUROSAWA ) - Wetenschapsopvatting - Wetenschapsopvatting Amerikaansblikpunt - Europeesblikpunt - Blikpuntalspsycholoog - Blikpuntalspsychoanalyticus Opmerking [52]: MEN1HAVE1MATTERED WilliamJAMES+READERp.122 Opmerking [53]: MEN1HAVE1MATTERED IvanPAVLOV+READERp.160 Opmerking [54]: MEN1HAVE1MATTERED JohnBroadusWATSON+READERp.165 Opmerking [55]: MEN1HAVE1MATTERED BurrhusSKINNER+READERp.179 Opmerking [56]: MEN1HAVE1MATTERED MaxWERTHEIMER+READERp.146 Opmerking [57]: MEN1HAVE1MATTERED WolfgangKÖHLER+READERp.147 Opmerking [58]: MEN1HAVE1MATTERED KurtKOFFKA+READERp.148 1BAPSYCH Geschiedenis%v/d%Psychologie%2013=

18 Juno%KOEKELKOREN% COLLEGE14:1 DYNAMISCH1BLIKPUNT1 1 VOORBEREIDENDEOPDRACHT: Bekijkdefilm"Rashomon"(1950)vandeJapansecineastAkiraKurosawaopYouTube. DEEL11:1 DYNAMISCH1BLIKPUNT1 1. INLEIDING:1DYNAMISCHE1OPVATTING1VAN1DE1GESCHIEDENIS1 Elke geschiedenis is dynamisch ook als de auteur van deze geschiedenis dit niet als zodanigherkent. NIETZSCHE,AUGUSTINUS,FREUD,LACAN,GEARY,LOFTUS,KUROSAWA,BURCKHARDT 2. JAQUES1LACAN1( ):1PSYCHOANALYTICUS1 AANVULLENDEOPDRACHT: Voor de geïnteresseerden is de introductie tot Jacques Lacan aan te bevelen van J. QUACKELBEEN, Hommage aan Jacques LACAN, De radicale vernieuwer van de psychoanalyse ( ).Dezetekstistevindenindereader(2ndedition)p ,ofopMinervabij dedocumentenbijditvak. RetouràFREUD. "IedereenkentFREUD,iedereenheefteenmeningoverFREUD. "NakomelingenvanFREUDhebbennooitdebasisideeënvanFREUDinstand gehouden. "PsychoanalyticiverloochenenhetoeuvrevanFREUD(somszondertebeseffen) LACANkeerdemetzijnstudententerugnaardeoorspronkelijkewerkenvanFreud, studievanmeerdan30jaar. TrachtendaarwaarFreudindefoutisgegaan,depsychoanalysebijtesturen. L histoire%n est%pas%le%passé.%l histoire%est%le%passé%pour%autant%qu il%est%historisé%dans%le% présent. % Geschiedenisisniethetverleden,voorzoverhetverteldisinhetheden. Geschiedenis watgebeurdis. Opmerking [59]: MEN1HAVE1MATTERED FriedrichNIETZSCHE Opmerking [60]: MEN1HAVE1MATTERED C21 AUGUSTINUS Opmerking [61]: MEN1HAVE1MATTERED1 C11 1SigmundFREUD Opmerking [62]: MEN1HAVE1MATTERED JacquesLACAN Opmerking [63]: MEN1HAVE1MATTERED DavidC.GEARY+READERp Opmerking [64]: MEN1HAVE1MATTERED ElisabethF.LOFTUS Opmerking [65]: MEN1HAVE1MATTERED AkiraKUROSAWA Opmerking [66]: MEN1HAVE1MATTERED JacobBURCKHARDT Opmerking [67]: INZICHTVRAAG1 1 1.Waaromiseenpsychoanalyticuseen logischeaanhangervaneendynamische opvattingvandegeschiedschrijving? % %Een%psychoanalyticus%luistert%naar%wat% mensen%hem%komen%vertellen%(hun%eigen% geschiedenis).%hij%analyseert%deze% geschiedenis.%analyseren%is%in%eerste%instantie% niet%hetzelfde%als%interpreteren.%een% psychoanalyticus%tracht%hij%alles%te%vergeten% wat%hij%weet%en%zich%zo%ontvankelijk%mogelijk% op%te%stellen.%indien%men%iemand%de%vrijheid% geeft%om%alles%uit%te%spreken%wat%er%door% zijn/haar%hoofd%gaat,%komen%er%heel%snel%hele% flarden,%brokstukken%van%de%eigen% geschiedenis%ter%spraken.%een% psychoanalyticus%stelt%vast%dat%de%verhalen% van%belangrijke%gebeurtenissen%verschillende% malen%aanbod%komt,%maar%deze%verhalen% steeds% op%belangrijke%punten=%verschillen.% De%geschiedenis%die%men%vertelt,%wordt%steeds% vertelt%vanuit%een%actueel%standpunt.%de% gebeurde%feiten%veranderen%niet,%maar%de% beleving%ervan%verandert.%het%is%dan%ook% vanzelfsprekend%dat%door%deze%dynamische% beleving%er%sprake%is%van%een%dynamische% geschiedenis. 1BAPSYCH Geschiedenis%v/d%Psychologie%2013=

19 Juno%KOEKELKOREN% Waaromiseenpsychoanalyticuseenlogischeaanhangervaneendynamischeopvatting vandegeschiedenis? - Psychoanalyticus luistert naar wat mensen hem komen vertellen (hun eigen geschiedenis).hijanalyseertdezegeschiedenis. - Wat is analyseren? In eerste instantie niet interpreteren: hij probeert alles te vergeten wat hij weet en zich zo ontvankelijk mogelijk op te stellen. Indien men iemanddevrijheidgeeftomallesuittesprekenwaterdoorhethoofdgaat,komen daarheelsnelheleflarden,brokstukkenvandeeigengeschiedenisterspraken.een psychoanalyticus stelt vast dat het verhaal van de analyticus van belangrijke gebeurtenissen verschillende malen aanbod komt, maar deze verhalen verschillen steeds(opbelangrijkepunten). - De geschiedenis die men u vertelt, is steeds vanuit een actueel standpunt. De gebeurdefeitenveranderenniet,maardebelevingervanverandert. Hetverhaalwaarumeeworsteltineenvormgieten,zodatuermeekanleven. Hysterica szijnziekaanhunreminiscenties,aanhunherinnering (Freud) + Mensen zijn ziek aan hun verleden, aan dat gene wat ze niet gesymboliseerd hebben, wat ze nog nooit verhaald hebben, wat ze nog nooit hebben kunnen zeggen. + Degebeurtenissen,feitenzelfkunnenwijnietmeebrengen,laatstaanveranderen. Wekunnenenkeleenverhaalronddezefeitenmeebrengen.Indienweeenverhaal rond deze feiten kunnen vertellen, historiseren we deze feiten. Indien we geen verhaalkunnenvertellen Elkeanalyticusiseenlogischeaanhangervaneendynamischegeschiedenis. 3. AUGUSTINUS1( ):1KERKVADER1 Confessiones autobiografie Eerstedeel:eenblikachterom. - Watissindsmijneersteherinneringenmijnparcoursgeweest? - Hoe ben ik geworden wie ik ben? Wat zijn daar de kapitale gebeurtenissen bij geweest? Hijbeseftmaaraltegoeddatzijngeheugennietbetrouwbaaris. Tweededeel:filosofisch - Watisdetijd? "subjectievegewaarwordingvandetijdisdynamisch Ikhebhetgevoeldatdetijdvliegt/nietvooruitgaat. - 3tijden:verleden heden toekomst "Watismijnverhoudingtotdezetijden? " Detoekomstbestaatniet,wantdatishetgeenwatnogmoetkomen.Het verledenbestaatniet,wantdatisreedsvoorbij. Eentegenwoordigeherinneringvanhetverledenbestaat,eentegenwoordige verwachtingvandetoekomstbestaat. Opmerking [68]: INZICHTVRAAG1 1 2.WaaromisAUGUSTINUSeenlogische aanhangervaneendynamischeopvattingvan dehistoriografie? % %AUGUSTINUS%maakt%in%het%tweede%deel%van% zijn% confessiones %de%bedenking%dat% je%niet%in% strikte%zin%kunt%zeggen%dat%er%drie%tijden%zijn,% de%verleden,%de%tegenwoordige%en%de% toekomstige%tijd.%hij%is%zich%bewust%van%het% dynamische%karakter%van%de%tijd.%augustinus% opteert%dan%ook%om%bovenvernoemde%drie% tijden%te%beschrijven%in%functie%van%het% tegenwoordige%zijn:% er%zijn%drie%tijden,%het% tegenwoordige%zijn%van%het%verleden,%het% tegenwoordig%zijn%van%het%nu,%en%het% tegenwoordig%zijn%van%de%toekomst.%concreet% kan%men%stellen%dat%een%tegenwoordige% herinneren%van%het%verleden%wel%effectief% bestaat%en%dat%deze%in%functie%van%het% tegenwoordige%zijn%een%dynamisch%concept% representeert.%in%het%verlengde%hiervan%is%de% verzameling%van%herinneringen%van%het% verleden,%de%historiografie,%dynamisch. 1BAPSYCH Geschiedenis%v/d%Psychologie%2013=

20 Juno%KOEKELKOREN% 4. PATRICK1GEARY1( ):1HISTORICUS1 AANVULLENDEOPDRACHT: Bestudeer met bijzondere aandacht de tekst over dit werk van Patrick GEARY in de reader (deeliv,p ). PhantomsofRemembrance Casestudies - Het geen wij ons nu herinneren over de middeleeuwen, in hoeverre is dit een betrouwbaarverhaal? - Wanneerisonzeactueleherinneringvandemiddeleeuwenontstaan? "Lesidéesreçu:ideeëndieeensontstaanzijneensteedsalswaarheidzijn overgenomen. "SindsdoodvanAugustinus:duisteremiddeleeuwen;daarnalatemiddeleeuwen - Tot op dag van vandaag opvattingen van schrifturen uit de late middeleeuwen als waarheidaangenomen. Kunnennietanders,enigebronnen?Jawel,indienjeluistertnaardefluisteringen, echo suitdevroege/duisteremiddeleeuwen,voordemonnikenhethistorisch schriftopeisten. - Monnikenzijngeschiedenisbeginnenschrijvenopbasisvandememorabilia:andere bronnen(geschrevenbronnen,overleveringen,objecten)= onzegroteschoendoos alleswatbewaardisgeblevenvanvroeger allememorabiliazoudeneenplaats/betekenismoetenkrijgeninde geschiedschrijving. %Elkehistoricuskannauwelijksrechtdoenaanallememorabilia "hijneemtenkeldememorandaopinzijngeschiedschrijving. "selectie: enkelelementendiehijopdiemomentbelangrijkacht. enkelelementendiemenzichwilherinneren Verschiltussenmemorabiliaenmemoranda:deenormeselectie nunogsteedsdupevanselectiedoormonnikeninmiddeleeuwen drijfveervanselectiedoor:legitimerenvanhunmacht 5. JACOB1BURCKHARDT1( ):1CULTUURM1EN1KUNSTHISTORICUS1 Degeschiedenisisdawathetenetijdperkdemoeitewaardachtinhetandere Geschiedenisisdemeestonbetrouwbarewetenschap: geenobjectieveselectiecriteria Criteriaveranderengeschiedenisverandert Opmerking [69]: INZICHTVRAAG1 1 3.WaaromisPatrickGEARYeenlogische aanhangervaneendynamischeopvattingvan dehistoriografie? % %Geary%kiest%voor%een%meer%dynamische% benadering%van%wat%hij,%in%navolging%van% recent%onderzoek,%het% sociale%geheugen % noemt,%waarin%individuele%en%collectieve% herinneringen%en%tijdsgebonden%percepties% met%elkaar%interfereren%en%waarin%orale%en% schriftelijke%overlevering%deel%uitmaken%van% hetzelfde%proces%van%selectie%en%vervorming% van%feiten%uit%het%verleden.%aansluitend%hierbij% neemt%hij%ook%afstand%van%de%traditionele%idee% van%een%take=off%van%de%geletterdheid% omstraaks%de%11 de =12 de %eeuw.%geary%gaat% ervan%uit%dat%%er%ook%tijdens%de%vroege% Middeleeuwen%aanzienlijk%meer%geschreven% bronnen%voorhanden%waren%dan%doorgaans% wordt%aangenomenen.%als%gevolg%van%een% grote%teloorgang%en%een%soms%intentionele%... [7] Opmerking [70]: INZICHTVRAAG1 1 4.BespreekkortGEARY scasestudiesengeef aanwathijdaarmeeaantoont. % %In%een%mentaliteitshistorisch%luik%bestudeert% hij%bijvoorbeeld%de%rol%van%vrouwen%en% hervormingsgezinde%monniken%in%het% onderhouden%van%het% familiale%geheugen % en%de%verschillende%invulling%die%beide%groepen% daaraan%gegeven%hebben.% % %In%zijn%eerder%technische%onderzoek%van% Traditionsbücher %en% Cartularia % % verzamelhandschriften%waarin%oudere% originele%oorkonden%hetzij%letterlijk,%hetzij% geparafraseerd%werden% gekopieerd % %toont% hij%dan%weer%hoe%het% archivalische% geheugen %gemanipuleerd%kon%worden.% Dergelijke%verzamelhandschriften%kunnen%... [8] Opmerking [71]: INZICHTVRAAG1 1 5.Waarvoorstaande~~concepten memorabiliaenmemoranda? % %Omstreeks%1188%stelde%de%Engelse%monnik% en%kroniekschrijver%gervasius%van%canterbury% dat%hij%er%geenszins%naar%streefde%alle%gekende% memorabilia%of%"herinnerbare%feiten"%neer%te% schrijven.%hem%interesseerden%slechts%de% memoranda%van%zijn%monastieke% gemeenschap,%of%hetgeen%ten%behoeve%van% zijn%medebroeders%"onthouden%moest% worden".% %De%betekenis%van%de%memorabilia%is%niet% eenduidig,%maar%geheel%afhankelijk%van%een% verworven%statuut%als%memoranda.% (cfr.%de%laciaanse%taaltheorie:%een%betekenaar% verkrijgt%slechts%... [9] 1BAPSYCH Geschiedenis%v/d%Psychologie%2013=

21 Juno%KOEKELKOREN% 6. ELISABETH1LOFTUS1( ):1COGNITIEF1PSYCHOLOGE1 AANVULLENDEOPDRACHT: Bestudeer met bijzondere aandacht de tekst Thanks for the memories (1975) van ElisabethLOFTUSindereader(deelIII,p ). Ooggetuigenverslagen - Rechtspraak:inprocesonderedeverklaren%VerenigdeStaten - Betrouwbaarheid? "Wehebbengeentoegangtotwaterwerkelijkgebeurdis,maarweltotwatmen zichinhethedenherinnert. - Zeerbeïnvloedbaar:(getuigennietgeïsoleerd,enkeldader) +doorwatzichtussendegebeurtenissenenhetverslagvoordoet +doorwatertijdenseenprocesverteltwordt +doordemedia Getuigenherschrijvenhunverhaal. Falsememorydebate - InVerenigdeStatenbegonnenmensenzichplotsmisbruik,ontvoeringdooraliens, satanuitdrijving teherinneren. - Hetisonbestaandedatmenzichnietsvandegebeurtenissenherinnert. "Hetisnietomdatjenietaaneengebeurteniswildenken,datdeherinneringzich nietmanifesteert(bv.:lichamelijkeklachten) "Hetisnietomdatdegeestzichnietsherinnert,dathetlichaamzichniets herinnert. "Vergeten/verdringen:bestaatnietillusie; eenvoudigherinnerenfluisteringen - Tijdensprocessen: herinneringen vaakvansuggestie(vantherapeut)verbeelding Opmerking [72]: INZICHTVRAAG1 1 6.Waaromgelovenmensendatinstrafzaken ooggetuigenverslagensterkbewijsmateriaal vormen? % %De%reden%waarom%we%er%van%overtuid%zijn% dat%ooggetuigenverslagen% sterkbewijsmateriaal%vormen,%is%dat%we%de% neiging%hebben%om%te%geloven%dat%de%manier% waarop%een%persoon%zich%een%gebeurtenis% herinnert,%dit%de%manier%is%zoals%deze%werkelijk% heeft%plaats%gevonden.%m.a.w.%geheugen,%en% het%zich%iets%herinneren,%wordt%meestal%gezien%... [10] Opmerking [73]: INZICHTVRAAG1 1 7.WatgebeurtervolgensElisabethLOFTUS wanneerweonseengebeurtenisherinneren? % %Elizabeth%Loftus%heeft%gevonden%dat% wanneer%een%evenement%wordt%opgeroepen,% dit%niet%nauwkeurig%opnieuw%nagemaakt%... [11] Opmerking [74]: INZICHTVRAAG1 1 8.Waarvanvormtwatzij reconstructive memory noemthetresultaat? % %Loftus'%onderzoek%heeft%aangetoond%dat% reconstructive%memory %een%gevolg%is%van% ons%gebruik%van%nieuwe%en%bestaande%... [15] Opmerking [75]: INZICHTVRAAG1 1 9.Geefdeonderzoekshypothese,de onderzoeksmethodeenderesultatenweer vanelkvandevierexperimentendieinde tekstwordenbesproken. % %ALEGEMENE%ONDERZOEKSHYPOTHESE%... [14] Opmerking [76]: INZICHTVRAAG Vergelijkdetraditionelevisieopde werkingvanhetgeheugenendeherinnering metdevisievanelisabethloftus. % %De%traditionele%visie%op%de%werking%van%het% geheugen%gaat%uit%van%een%oorspronkelijke%... [13] Opmerking [77]: INZICHTVRAAG WaaromisElisabethLOFTUSeenlogische aanhangervaneendynamischeopvattingvan dehistoriografie? % %Elisabeth%LOFTUS%heeft%ontdekt%dat%wanneer% een%gebeurtenis%herinnert%wordt,%er%geen%... [12] Opmerking [78]: MEN1HAVE1MATTERED1 Sherrill1MULHERN antropologediebijzondereprimitievestam heeftbestudeerd:stamvande psychiaters/believersinclusiefhunpatiënten.... [16] 1BAPSYCH Geschiedenis%v/d%Psychologie%2013=

22 DEEL12:1 DE1BLIK1VAN1AKIRO1KUROSAWA S1RASHOMON1 1 1 AANVULLENDEOPDRACHT: Bestudeer met bijzondere aandacht de tekst Gaze% and% responsibility% in% Akira% Kurosawa s% Rashōmon (terugtevindenopminerva) AKIRO1KUROSAWA S1RASHOMON1 Weetjes: - Oscarvoorbestebuitenlandsefilm - Filmalsmedium o Gelaagdmedium o Watisdeles,watisdepsychologieindefilm? RASHOMON - Rechtszaak:vrouwverkracht,manvermoord Whodidit? - Rechtspraak 2. INHOUD1 1 OPENINGSSCÈNE:1RASHOMON1POORT1 Symbolisch:stadligtinpuin 3personages:houdhakker,priesterencynischetoehoorder - Houdhakkerenpriestergetuigenopproces Tijdensfilmgetuigenrechtaankijken - Kijkerinpositievanrechter - Kijkerwordtgeappelleerdomoordeeltevellen HOUDHAKKER1 Verteltaancynischetoehoorderwathijgetuigde: - vondvrouwenhoed,mannenhoedengedoodlichaam(samurai:outfit) - rechtervroeg:hebjehetmoordwapengezien?neen,nietsgezien PRIESTER1 Verteltaancynischetoehoorderwathijgetuigde: - Bevestigendatikeenkoppeldewegkruiste - Demandroeginderdaadwapenssamurai

23 Juno%KOEKELKOREN% POLITIEMAN/TAJOMARU1 Politiemantrotsopvangstvanberuchtecrimineel. Tajomarulachthemuit:wasziekdoortedrinkenvanvergiftigdebron. GetuigenisvanTajomaru: - Lagtesoezenonderboomtoenkoppelpasseerde - Brieslichtesluiervanvrouwopenwektehetverlangenomvrouwtebezitten - Geeft toe man gedood te hebben, maar was niet zijn bedoeling, wou enkel vrouw bezitten. - Benaderthetkoppelenloktmanmeenaarzogezegdegrafheuvelmetzwaardenen overmeestertdesamoerai. - Gaat terug naar vrouw, die zich verzette, waardoor hij de vrouw nog meer wou bezitten. - Vrouwtrektzelfseendolk,maaropbepaaldmomentbrakhaarweerstand. - Hijiseringeslaagdhaarteverleidennietverkracht. - Na gemeenschap, zegt de vrouw dat zij niet verder kan met twee mannen. De mannen moeten vechten om haar en met de overlevende zal ze haar leven verder delen. - Naheroïschgevechtdoodhijdemanenwilhijterugkerennaardevrouw,maarde vrouwisverdwenen. - Hijtrektnaardestad,verkoopthetzwaardvandeman,drinktvaneenvergiftigde bron en stapt van paard om van propere bron te drinken waar de politieman hem arresteert. VROUW1 Getuigenisvanvrouw: - Bandietheefthaarnietverleid,maarverkracht,waarnahijvertrekt. - Manblijftgekneveldachter,maarisroerloos. - Devrouwvoeltzichabsoluutnietgoed. - Hetlaatstewatzezichherinnertisdatzeophaarmanafstaptmetdedolkinhaar handenenflauwvalt. - Wanneerzeontwaaktvindtzehaarmanmethaardolkinzijnborst. SAMOERAI1 Getuigenisvangedodemanviamedium: - Bandietheeftzijnvrouwverkracht. - Vrouwenbandietverdwijnenvanhettoneel. - Manzietdolkliggenenpleegtzelfmoordomdathijzichnietheeftkunnengedragen alssamoerai. 1BAPSYCH Geschiedenis%v/d%Psychologie%2013=

24 Juno%KOEKELKOREN% 3. TOT1ZOVER DE1LAPSUS1VAN1DE1HOUTHAKKER1 1 Houdhakkerbeweertdathetmoordwapengeendolkwas,maareenzwaard Decynischetoehoordermerktopdathouthakkeraanrechterverklaardedathijniets wistvanhetmoordwapen. Lapsus: impulsieve reactie op laatste woorden van priester die de verklaring van het orakelciteert. Houthakkervindtnietenkeldekledingstukkenopzijnpaddoorhetbos,maarwasde heletijdtoeschouwervandegebeurtenis. - Bandietheeftdevrouwverkracht - Demannenmoetenvandevrouweengevechtaangaan - De mannen hebben aanvankelijk geen zin in een gevecht, maar het schijngevecht slaatoverineenechtgevechtwaarbijdebandietdesamoeraivermoordmetzijn zwaard. Vraagalskijker:Watisdewaarheid?Wieheeftgelijk? 5. BETEKENIS1VAN1DE1FILM1 1 Rashomoniseenfilmischevertalingvanhetstandpuntdatdeherinneringvanmensen nietbetrouwbaarissubjectievewaarneming. Rashomon+effectblikpunt:dynamischeopvattingvandegeschiedenis Kurosawa:citaatoverbetekenisvanzijnfilms "eenfilmbekijken=interpreterendébetekenisbestaatniet Perceptie blik,desubjectievewaarneming Blikinpsychoanalyse - Juridischeschuld/subjectieveverantwoordelijkheid - Actief/passief - De1blik1als1object1van1verlangen1 "cameravanvoetjesnaargezicht "bandieteerlijkinzakezijnmotief:coupdefoudre "verliefdheid:vormvanwaanzin "vrouw=objectvanverlangen:hijwilhaarbezitten "bandietenigedierechterkanverklarenwathemaanzettetotdaden 1BAPSYCH Geschiedenis%v/d%Psychologie%2013=

25 Juno%KOEKELKOREN% - De1minachtende1blik1van1de1samoerai1 "beweegredenvandevrouw - De1begerige1blik/1de1blik1van1de1Ander1 1."overmeesterddoorbandiet,vrouwvoorogenzienverkrachten "strijdigmeterecodevandesamoerai:zichzelfdodeni.p.v.zichovertegeven " L enfer%c est%les%autres Sartre "über+ichmoraalvandesamoeraidiehemaanzettotzichzelftedoden "ookzijngevoelvanhoeanderenhemaankijkenveroordelen 2."eigenbezitsdrang "hijhadopdehoofdwegmoetenblijvenenzichnietmoetenlatenverleiden dooreenfonkelendzwaard "hijwoulievereenzwaardbezittendanzijnvrouw manwettelijknietschuldig,zelfsslachtoffer;maardoorverbloemingvande feiten,aandeelindegebeurtenissen. - De1begerige1blik/1de1kijklust1 "inlapsusbekentdehouthakker 1."houthakkerwasookopzoeknaardekostbaredolk 2."hijheeftalleszijngebeurenennietingegrepen "kijken=passief? "uwkijkennaarietsengageertualssubjectmedeplichtige "keuzeomtussentekomen Getuigenissenzijnsoortvanschuldbekentenissen: - bekennenhunpassiefaandeel - enkeldebandieteerlijk Alssubjectneemjedeelaanhetgebeuren(hoepassiefook)VERANTWOORDELIJK participatie1via1blik ARGUMENTEN 1 Tijdstipvanderelease:1950NaWOII1 - Nurnbergprocessen - Veleninpositievanhouthakker: " wirhabenesnichtgewusst "Verzet:vb.SophieScholl 1 VerhaalRashomonvanAkutagawa - Middeleeuwsverhaal Kurosawa - Biografie(citaat) "filmstijdensoorlog:geenmoedomzichactiefteverzetten " geen juridische schuld, maar zijn passief aandeel in het regime 1BAPSYCH Geschiedenis%v/d%Psychologie%2013=

26 COLLEGE15:1 DESCARTES1 1 VOORBEREIDENDEOPDRACHT: LeesdedelenI+IVvanDescartes'"Discoursdelaméthode"(1637). Bestudeer de tekst De% Psychoanalytische% blik% van% François% Truffaut% in% L Enfant% Sauvage (terugtevindenopminerva). 1. INLEIDING1 Themavandeles:Descartesenhetfeitdatwetotopdedagvanvandaagdedupezijn vandereductievanzijngedachtegang. "LezenvanoorspronkelijkewerkenvanDescartes. Situering: 17 de eeuw,verlichting BepaaldeaspectenvanDescarteswerkendoortotopdedagvanvandaag. "Vb.:Krantenkop: Menselijkgedragverklaarbaardoorwerkinghersenen Discoursdelaméthode,Descartes + Eerstewerk + Helderebeschrijvingvanzijnparcourswatgeleidheefttotzijncognitie. Descartesschreefinbegrijpbaretaal,taalvangewoneman: + Frans(nietlangerLatijn) + Uitinghoudingt.o.v.maatschappij 2. DISCOURS1DE1LA1METHODE DEELI Kernwoorden: verstand fabel Ander verlangen act Het1verstand1&1hoe1dit1te1gebruiken1 Het%gezond%verstand%is%het%best%verdeelde%goed%ter%wereld:%immers%iedereen%meent%dat% hij%er%zo%goed%van%voorzien%is,%dat%zelfs%zij%die%het%moeilijkst%te%bevredigen%zijn%op%ieder% ander%gebied,%er%niet%meer%van%plegen%te%begeren%dan%ze%bezitten. %(p.%%89)% % % [Het%gezond%verstand%of%de%rede]%is%het%vermogen%om%juist%te%oordelen%en%het%ware% van%het%onware%te%onderscheiden;%( )%[is]%van%nature%gelijk%in%alle%mensen;%( )%[is]%het% enige%dat%ons%tot%mensen%maakt%en%ons%van%de%dieren%onderscheidt %(p.%90)% % Opmerking [79]: oursemethod/ Opmerking [80]: MEN1HAVE1MATTERED1 C31M1RenéDESCARTES+READERp.29 Opmerking [81]: INZICHTVRAAG1 1 1.WatishetthemavanDESCARTES Discours%de% la%méthode? % %Het%centrale%thema%van%DESCARTES % Discours%de%la%méthode %is%het%uitbreiden%van% zijn%kennis%en%deze%langzamerhand%tot%het% hoogste%punt%op%te%voeren.%in%het%verlengde% hiervan%beschrijft%hij%enkele%beschouwingen%en% stelregels%waaruit%hij%een%methode%heeft% opgebouwd%om%dit%centrale%thema%te%kunnen% bewerkstellingen.