pure ontmoeting sans espoir de retour

Transcriptie

1 In dit boek vertellen cliënten van Begeleid Wonen, hun ouders, hun familie, vrienden maar ook professionelen, kunstenaars, filosofen, politici, bekende Brusselaars over kwaliteit van hun eigen leven. Ze praatten met elkaar over respect, talenten, over keuzes die ze maken, of ze een goed leven hebben, alleen of met anderen en welke plek ze in de samenleving hebben. Enkele fotografen, tekenaars, schilders en dichters maakten hun eigen verhaal. Pure ontmoeting, sans espoir de retour gaat over de ontmoeting zelf, het moment waarbij éénieder de ander de moeite waard vond om die ontmoeting aan te gaan,zijn eigen verhaal te vertellen en te delen,te horen, te erkennen, zonder een antwoord of oplossing te vragen of te geven, gewoon deze ervaring aan te gaan en de vragen en antwoorden te accepteren voor wat ze zijn. Begeleid Wonen Brussel ondersteunt personen met een handicap die zelfstandig wonen en leven in Brussel en omgeving. De begeleiders van Begeleid Wonen komen aan huis. Ze luisteren naar de vragen en zoeken dan samen naar antwoorden of oplossingen. Die zijn voor iedereen anders. Iedereen heeft zijn eigen begeleider. Zo leren ze elkaar goed kennen. Ze praten samen over familie, kinderen, andere diensten, collega s, buren enzovoort en ze doen ook allerlei dingen samen. De begeleiders kennen en steunen elkaar. Ze praten met elkaar om samen goede oplossingen te vinden. pure ontmoeting sans espoir de retour pure ontmoeting sans espoir de retour

2

3 pure ontmoeting sans espoir de retour

4 Wat maakt je blij? Wat maakt je droevig?

5 Ik weet niet of ge dat café kent? Ge hebt de Cirio, aan de beurs, met veel krullen en spiegels en allemaal tapijten zo. Precies een café van 100 jaar geleden Ik zat daar alleen iets te drinken en begint daar een meneer te vertellen en opeens zegt hij madam, ge weet toch wat ge hier moet drinken, nen half en half, ge moet zeggen, nen half en half. Awel, ik zal hem u trakteren en hij heeft mij dat dan getrakteerd. En dat is witte wijn met schuimwijn, iets dat broebelt en iets dat niet broebelt en tegelijkertijd wordt dat glas gevuld met beide dingen. Dat vind ik zo typisch aan Brussel, dat ze u aanspreken. Ge stapt op den tram met uw kinderen en er is er eentje dat weent of gelijk wat en moet ge ne zakdoek hebben? Mensen van buiten Brussel hebben dikwijls het gevoel dat we hier een beetje alleen leven maar de mensen zullen zonder dat ze uw naam moeten weten wel contact leggen met elkaar Zijt gij van Brussel? ADELHEID BYTTEBIER Sans espoir de retour 9

6 Begeleid Wonen maakte er een traditie van om zich elke 5 jaar opnieuw te presenteren aan de buitenwereld. Dit is onze methode om u te laten zien dat hier niet alles tegelijk gebeurt. De tijd is niet veranderd, wel allerlei andere dingen Zo verhuizen we nu opnieuw maar voorgoed naar de Louis Wittouckstraat nummer 54 in Laken. Je kunt het huis in de straat zeker herkennen aan de kleur die net anders is dan de andere huizen in de straat. Was het een toeval of een geluk dat deze twee elementen in de tijd samen vielen? Wat we wel wisten was dat de buitenwereld, nu meer dan ooit, wachtte op een nieuw teken van leven. Waar is de tijd gebleven? Zo net was hij er nog Daarom maakten we dit boek. Onze plannen waren ambitieus. Het is altijd spannend om iets te doen waarvan je op voorhand niet weet of het gaat lukken, omdat je het nog nooit eerder hebt gedaan. Of om toch die uitdaging aan te gaan, iets te doen, waar je misschien niet echt sterk in bent. In dit boek vertellen cliënten van Begeleid Wonen wat zij belangrijk vinden. In dit boek willen wij hun plezier en hun engagement benoemen, hun pijn respecteren en hun verlangens tonen. Hun verdriet herkennen en erkennen. Niet alleen dat van hen, maar ook dat van anderen. Dit boek is immers het resultaat van een proces, van samenwerking en ontmoeting tussen personen uit een verschillende leefwereld, die elkaar misschien nooit eerder ontmoet hebben en elkaar ook nooit spontaan zouden ontmoeten. Bij het aangaan van die ontmoeting, zochten we niet enkel naar de betekenis van kwaliteit van leven voor personen met een handicap, maar voor ieder van ons, voor hun ouders, hun familie, vrienden, professionelen, kunstenaars, filosofen, politici, Ze praatten met elkaar over hun leven, over respect, over hun talenten, over keuzes die ze maken, of ze een goed leven hebben, welke plek ze in de samenleving hebben en hoe hun leven met andere mensen is. Enkele fotografen, tekenaars, schilders en dichters maakten hun eigen verhaal. 10 Pure ontmoeting Sans espoir de retour 11

7 Kwaliteit is een gebeuren, het ontstaat door wat er gebeurt, het gaat om constante verrassingen. Velen verrasten zichzelf in confrontatie met de anderen. Een dichter vroeg of een vrije interpretatie was toegestaan. Respect krijgen is belangrijk, ongeacht je taal, afkomst, levensstijl, plaats in de maatschappij of persoonlijke eigenaardigheid. Een eigen plek in de samenleving is belangrijk. Vinden mensen je goed zoals je bent? Iedereen wil graag meetellen: thuis, in de familie, op het werk en in de buurt. Het proces was alvast interessant: onze plannen die we uitschreven op café, de interviews die cliënten deden met Bekende Brusselaars, onze teleurstelling toen we wisten dat Tom Lanoye niet bereikbaar was, de verrassing dat vele mensen geïnteresseerd waren om deel te nemen aan de gesprekken, de druk van de tijd, alweer de tijd Dit boek richt zich naar iedereen die benieuwd is naar het resultaat van dit proces. De redactie van het tijdschrift Wablieft heeft ons getoond hoe je moeilijke taal toch ook eenvoudig kan schrijven. De tijd is alleen maar het ene iets na het andere. Voor ons was dit ene nodig om naar het andere te gaan. Hilde De Bleser Begeleid Wonen gaat samen met haar cliënten op zoek hoe ze gelukkig kunnen worden. Je geluk hangt niet alleen van jezelf af. Je leeft samen met andere mensen en de cliënten van Begeleid Wonen moeten elke dag hun weg zien te vinden in Brussel. Hoe kan je in die omgeving en met die mensen gelukkig worden? Begeleid Wonen stelt altijd de volgende vragen: Wat is jouw verhaal? Wat zijn jouw waarden? Wat wil je? En waarom? Wat vinden wij en jij belangrijk en hoe kunnen we goed samen werken? Hoe ver sta jij met de volgende zes punten? Zij bepalen samen de kwaliteit van het leven. Zelf kiezen is zelf beslissen, ook als anderen niet akkoord gaan. Wie beslist, heeft zijn leven zelf in handen. Ook al heb je achteraf soms spijt van een beslissing. Samen leven met anderen in je gezin, je familie, met vrienden en collega s en met mensen uit de buurt is altijd een beetje geven en nemen. Het is een levenskunst jezelf te zijn en tegelijk aandacht te hebben voor anderen die anders zijn. Goed leven gaat over aangenaam leven. Kom je rond met je geld? Heb je genoeg voor een gepaste woning en om te leven? Of heb je altijd angst om te kort te hebben? Talenten kan je ontwikkelen. Wie zijn sterke kanten ontwikkelt, draagt iets bij aan de samenleving. Je kunt er ook eer mee behalen en trots zijn op jezelf. 12 Pure ontmoeting Sans espoir de retour 13

8 14 Pure ontmoeting Het is moeilijk gelukkig te zijn. Het vraagt om intelligentie, energie, aandacht, ontzegging en een soort beleefdheid die heel dicht bij liefde komt. Het is soms een genade gelukkig te zijn. Maar het kan zonder de genade een plicht zijn. Een mens die deze naam waard is, klampt zich aan het geluk vast als bij ruw weer aan de mast, om behouden te blijven voor zichzelf en voor degenen die hij lief heeft. Het is een plicht gelukkig te zijn. En een vorm van grootmoedigheid. De mensen ervan overtuigen dat ze ongelukkig zijn is een lage streek. Het is een verheven taak de mens er steeds op te wijzen dat hij gelukkig is en dat hij zich daar alleen maar rekenschap van hoeft te geven. Natuurlijk zijn er gevallen van ellende en onrechtvaardigheid. We moeten ons ervoor inzetten deze te beperken. Maar we heffen de bestaande nood niet op door te gaan walgen van het bestaande geluk. Natuurlijk zijn er grote, onopgeloste vragen. Maar de oplossingen liggen niet in de woede en de wanhoop. Ze liggen trouwens nergens. Behalve in de wijsheid deze vragen te accepteren voor wat ze zijn. Paul Cox Sans espoir de retour 15

9 Samen met anderen leven Leven doe je niet alleen. Iedereen is verbonden met anderen. Door samen te leven met anderen word je jezelf en krijg je respect en waardering. Daarom gaat iedereen op zoek naar waardevolle mensen om samen te leven. p u r e o n t m o e t i n g s a n s e s p o i r d e r e t o u r Begeleid Wonen > vindt familie, vrienden en buren belangrijk > zoekt ontmoetingsplaatsen > brengt mensen samen om elkaar beter te leren kennen Samen met anderen leven 17

10 Nathalie, belangenvereniging VFG Mijn vader is vijf jaar geleden overleden. Sindsdien zorgen mijn zus en ik voor mijn moeder. Die heeft een motorische handicap. Wij willen haar een goed leven geven. Soms denk ik wel wat doe ik toch allemaal en waarom blijf ik dat doen? Toch heb ik daar leren mee leven. Het is mijn moeder en ze is belangrijk voor mij, ook al is mijn relatie met haar niet zoals bij de meeste mensen. Ik heb veel in het ziekenhuis gezeten, omdat ze vaak is opgenomen. Dat was soms zwaar. Ik was dan blij dat ik de zorg eens kon overlaten aan andere mensen. Dat is belangrijk, zowel voor mijzelf als voor mijn moeder. Mijn zus en ik lossen elkaar af en ik kan ook wel eens naar een vriendin bellen om op adem te komen. Nathalie Familie is een veilige thuisbasis. Hoe vaak gebeurt het niet dat je op iets wil reageren wanneer je in de stad bent? Maar dan denk je: Ik doe dat niet, ik zal vriendelijk blijven. Dan kom je thuis en gebeurt er maar één klein ding en het ontploft. Je bent boos, maar eigenlijk is dat gewoon omdat je op dat moment thuis bent. En thuis ben je niet altijd zo vriendelijk als tegen vreemde mensen. Roelien, moeder van een cliënt Ik denk dat je in het leven ook met ruzies en conflicten moet leren omgaan, ze horen erbij. Die openheid is verademend. Ik heb dit in mijn familie ervaren. We vertrouwen elkaar echt alles toe. Als ik iets te dominant zeg, dan zegt mijn zus: goh, wat ben jij een trut. Zo open gaat dat en dan even later is er een leuk deuntje op de radio en dan staan we samen te zingen. Ik zie dat in heel wat gezinnen veel dingen niet bespreekbaar zijn. Johan Verminnen, zanger Mijn moeder kwam als 14-jarig meisje van het Pajottenland naar Brussel om er te werken voor een rijke familie. Ze moest daar met witte handschoentjes de soep opdienen zonder te morsen. Het boek dat ik schreef is een ode aan mijn moeder. Het heet prinses van het Pajottenland. Nu is mijn moeder 93 jaar en mijn zussen zorgen ervoor dat zij nog altijd thuis kan wonen. 18 Samen met anderen leven Samen met anderen leven 19

11 Norman Ik ben een grote voetballiefhebber. Vroeger ging ik veel naar Anderlecht, nu ga ik minder omdat ik veel bij mijn vriendin ben. Wanneer ik nu nog af en toe ga, dan zeggen ze oh dat is lang geleden. Ze kennen mij daar. Ik weet niet goed wat ik daar moet op antwoorden. Ik ben een grote voetbalsupporter en ik zou wel meer naar het voetbal willen gaan. Ik vind dat ik meer zou moeten doen wat ik wil en mijn vriendin wat zij wil. Dan zou ik ook meer onder de mensen zijn. Ann Ik heb niet overdreven veel goede vrienden, ik heb er wel een paar. Ik heb twee goede vrienden die ik al als kind kende. Het zijn broer en zus en ik leerde ze kennen als buren van mijn peter en tante. Mijn vriendin is ernstig ziek. Als ik vrij ben en zij ook dan doen we altijd iets samen. Ik houd die momenten vrij want zij kan alleen weinig weggaan. Haar broer is ook een heel goede vriend. Vroeger tijdens de schoolvakanties gingen we altijd samen zwemmen, naar de film of fietsen. Hij heeft gestudeerd en zo een vriendenkring opgebouwd. Maar dat wil niet zeggen dat hij niets meer met mij te maken wil hebben. Zo is hij niet. Als er bijvoorbeeld een optreden is van Paul Severs dan gaat hij toch proberen mee te gaan. Dan kunnen we met ons drietjes samen weggaan. Dat zijn vrienden die heel belangrijk voor mij zijn. Als ik mij niet goed voel of ik heb een probleem met mijn tante dan kan ik bij hem terecht om daarover te praten. En dan is er nog mijn buurvrouw. Die is daar een jaar geleden komen wonen. Die staat er op dat ik eventjes bij haar binnen spring, als ik thuis kom van mijn werk. Dan babbelen we over onze dag en als zij een probleem gehad heeft met één van haar kinderen dan vertelt zij dat ook. Die mensen zijn goede vrienden van mij. Ze gaan ook niet zomaar alles rondvertellen. Alice, schoonzus van een cliënt Ik heb een beste vriendin, al 36 jaar. Daar mag ik tegen zeggen wat ik wil, dat zal nooit verder gaan. Dat blijft altijd tussen ons twee. Als ik problemen heb, dan kan ik dat zeggen en als zij problemen heeft dan zal ze dat tegen mij zeggen. Jo, politicoloog Ik ken iemand die in Frankrijk woont. Ik zie die één keer om de twee of drie jaar. Wij zijn niet zo goed met , veel contact hebben we niet. Maar wanneer we elkaar zien, zijn we heel snel over essentiële dingen bezig. Dan gaat het over wat ons écht bezig houdt. Ik vind dat ongelooflijk aan die vriendschap. Dat je met iemand die je al lang niet meer gezien hebt direct terug op dezelfde lijn zit. Ze zeggen dat je vriendschappen moet onderhouden. Maar soms blijft die vriendschap vanzelf en is het contact veel echter dan met iemand die je misschien elke dag ziet. 20 Samen met anderen leven Samen met anderen leven 21

12 Georges, Er was nog zoveel voor jou om te ontdekken, de wereld van de boeken in de bibliotheek, jouw wandelingen door de stad, op zoek naar iets nieuws. Er was nog zoveel over jou te ontdekken, jouw beeld van een familie, de kern van alles. De bezorgdheid om de ziekte van je broers, terwijl je de eigen pijn heel diep verborgen hield. Er was nog zoveel over jou te ontdekken... Relatie begeleider - cliënt Alice, schoonzus van een cliënt Sinds Georges gestorven is, heb ik veel aan Leen. Ik had haar s avonds nog proberen te bellen, maar dat ging niet en ik heb dan zaterdagmorgen een bericht ingesproken. Zij heeft dan zo rap mogelijk teruggebeld. Zij was erg onder de indruk want ze was nog pas met Georges naar de bibliotheek geweest. De dag nadien heeft hij dan plots iets gekregen en dankzij Leen hebben wij alles doorstaan. Wij zitten nu nog in een slechte periode, maar daar moeten wij zelf door. Wij bellen nog regelmatig met haar, wij hebben veel te danken aan Leen. Roza, moeder en schoonmoeder van cliënten Mijn dochter woonde thuis en Kris, nu mijn schoonzoon, woonde ook in Opwijk. Hij was bij Begeleid Wonen. Ze hebben eerst geprobeerd een tijdje samen te wonen. Toen ze graag een kindje wilden, had ik liever dat ze eerst zouden trouwen. Niet dat je dan altijd zekerheid hebt, maar toch. Die begeleider heeft heel veel voor hen gedaan. Die heeft dat huwelijk mee voorbereid en ik mocht daar dikwijls een beroep op doen, vooral in die periode van het feest. Achteraf doe je dat niet meer, maar ik heb nooit het gevoel gehad: oei oei, dat is nu teveel. Norman Ik heb ooit eens een jonge begeleidster of een stagiaire gehad, maar dat is al lang geleden. En ik zei: Ik zie u graag. Ik dacht misschien kunnen we eens ergens naar toe gaan. Maar dan had ik de indruk dat ze begon te panikeren. Het is niet de bedoeling om mensen bang te maken, maar dan heb ik de indruk dat ze dat alleen doen om hun job te doen. Ze zien dat zo strikt professioneel. Nu heb ik een oudere begeleidster. Ik ben daar niet verliefd op, maar als er iets is gaat zij mij haar gsm-nummer niet willen geven. 22 Samen met anderen leven Samen met anderen leven 23

13 Stefaan, redacteur Ik heb lange tijd mensen begeleid en ik heb dat altijd erg afgeschermd. Tijdens mijn job was ik volledig beschikbaar, maar daarna had ik vrije tijd en dan was het gedaan. Dan wilde ik niet worden lastig gevallen. Ik heb wel ooit uitzonderingen gemaakt. Als er iemand echt iets had meegemaakt dan zei ik: je mag me bellen zelfs als het 3 uur s nachts is. Ik heb daar jaren in gewerkt en dat is misschien 5 keer gebeurd. Maar als het nodig is, dan is het nodig. Als je voelt dat mensen op het randje van zelfmoord staan bijvoorbeeld. Roza Ik heb zelf ook een tijdje voor een oudere dame gezorgd. In het begin was die nog goed en dan bleef ik daar niet slapen. Maar na een tijdje was ze slechter en dan deed ik dat wel. We wisselden af, haar dochter en ik. En ondanks het grote leeftijdsverschil is er een heel grote vriendschap tussen ons ontstaan. Op een bepaalde dag kwam ik haar dochter aflossen en ze zei: Oh, ik ben blij dat je er bent. Want ik heb liever dat jij er bent dan mijn dochter. Het kan dus echt wel hé, een vriendschap met een betaalde kracht. Ik ben opgestaan heb het licht aangetrokken en ben uitgegaan. Hoeveel ruimte ligt er tussen mijn woord en jouw weerwoord? Hoeveel momenten scheiden mij van de ander? En waarom is het zo stil wanneer ik terugkeer het donker aantrek en weer ga slapen? Daniel Franck 24 Samen met anderen leven Samen met anderen leven 25

14 Zelf kiezen Kiezen is niet altijd gemakkelijk. Je overziet niet altijd de gevolgen. Ook personen met een handicap willen veel zelf bepalen en dat is goed. Een beetje hulp bij het kiezen, is vaak welkom. Welke keuzes zijn er? Wat zijn de gevolgen? Wat zijn de voordelen en de nadelen? Hen helpen kiezen, is meestal beter dan in hun plaats te kiezen. p u r e o n t m o e t i n g s a n s e s p o i r d e r e t o u r Begeleid Wonen > wil dat mensen zelf kiezen > leert mensen om beter te kiezen Zelf kiezen 27

15 Guy Soms vraag ik raad aan iemand, maar ik beslis bijna altijd zelf. Ik heb geen hulp nodig om mijn geld uit te geven. Om te kiezen wat ik eet, wel. De gezinshelpster maakt klaar wat ik kies. Soms stelt ze voor om een steak te maken. Die eet ik dan de dag zelf, want een oude steak is niet zo lekker. Dat is moeilijk om in de microgolf klaar te maken. Ik heb geen geleidehond. Ik leerde met een witte stok gaan en heb nu geen hond nodig. Iedereen stelt me dat voor, maar ik ga dat nu niet doen. Later misschien wel. Als je een geleidehond neemt, moet je hem ook verzorgen. Het is moeilijk om zelf op vakantie te gaan. Ik ga met een groep vrijwilligers op kamp naar Zwitserland. Maar ik zou wel graag vrijer kunnen kiezen waar ik op vakantie ga. Op café gaan om iets te drinken, dat gaat wel alleen. Ik heb zelf mijn partner gekozen. Achteraf bleek dat geen goede keuze te zijn, we zijn gescheiden. Maar dat kun je moeilijk vooraf weten. Ik had voordien alleen gewoond. Ik kon me na de scheiding dus gemakkelijk terug aanpassen. De keuze om wel of geen kinderen te hebben, is moeilijk voor ons. Toen ik nog getrouwd was, besloten we om zelf geen kinderen te hebben. We waren beiden zelf afhankelijk van hulp. Als er dan ook nog kinderen bij zijn? Maar ik vind wel dat ik zelf de keuze kan maken om wel of geen kinderen te hebben. Mijn gezinshelpster helpt me met mijn kleren. Zij kiest de kleurencombinatie die ik aan heb. Ik krijg dat er niet ingestampt welke kleuren bij elkaar passen. Ik heb op school moeten leren dat sneeuw wit is en dat de lucht blauw ziet als het mooi weer is. Dat zijn standaarddingen, die moet je dan meepakken. Als ik zelf moest kiezen, zou ik alle dagen een jeansbroek dragen. Daar passen alle kleuren bij, dat is gemakkelijk. Ik kies wel wat ik koop. Ik voel zelf goed aan of een stof mooi is. De keuze van je werk hangt van zoveel af. Ik ben pianostemmer. Ik kan hier en daar wel particulier een piano gaan stemmen. Maar om nu te zeggen dat je daar van kan leven of vast werk kunt vinden? Dat is in mijn leven nog niet voorgekomen. Bij mij loopt het nu goed. Ik doe regelmatig een discobar. Mensen die dat weten, vragen mij. Ik mag voor mensen optreden en voor publiek zingen en ik mag animatienamiddagen doen. Ik voel me daar heel gelukkig mee. Ik doe als vrijwilliger wat ik graag doe. Dan hoef ik niet direct naar ander werk te zoeken. Vaak bepalen de omstandigheden wat mensen kiezen. Dat is niet altijd gemakkelijk. Je kunt blijven strijden als dingen niet kunnen, maar het is zo. Soms zijn dingen mogelijk, soms niet. Dat ligt niet altijd aan de kansen die je wel of niet kreeg. Soms ligt het eraan of je iets aankunt of niet. Ik denk dat we het leven moeten nemen zoals we het krijgen. We zouden meer tevreden zijn als we denken ja, dat is het lot. 28 Zelf kiezen Zelf kiezen 29

16 Wim Ik heb pas nieuw werk gevonden. De sfeer op mijn werk was niet meer te doen. De monitor zegt van wel, maar ik vind van niet. Ik heb die mens uitgemaakt. De directeur in de beschutte werkplaats geeft iedereen 2 kansen. Wie al één keer naar boven moest komen, moet oppassen. Ik ben 2 keer naar boven geweest maar ik ben toch niet buiten gevlogen. Ik heb de puntjes op de i gezet. Maandag kwam er iets binnen van Electrabel van stuks. Dat moest op een week gedaan zijn. Maar je mag dan geen enkele fout maken en mensen met een handicap kunnen niet hetzelfde wat een ander kan. Ofwel gaat het niet rap genoeg ofwel gaat het niet dit of dat en dat is constant zo. Als er iets binnenkomt, moet het onmiddellijk af. En als ze u niet kunnen verdragen, is de sfeer verpest. Mensen krijgen stress. Daarna krijgen ze een controledokter aan hun deur. Ze kunnen toch niet verlangen dat je op één dag stuks afkrijgt? Ik ben zelf weggegaan zonder dat iemand het wist. De eerste 3 jaar was het daar plezant, maar daarna niet meer. Nu wil ik dichter bij huis werken. Wij zijn pas verhuisd. We hebben dit appartement zelf gekozen. Waar we vroeger woonden, was het niet meer te doen. Er was lawaai van 4 uur s avonds tot 6 uur s morgens. Nu hebben we een sociale woning. Het is hier rustig. In ons vorig appartement hadden we 10 katten. Nu mogen we 3 katten houden. Ik zie graag beesten. We mogen zelf kiezen waar we op vakantie gaan. We zeggen aan onze begeleidster waar we naartoe willen. Naar de zee bijvoorbeeld, naar Oostende of Blankenberge. Maar we hebben een bewindvoerder. Die zegt dan tegen Veerle waar we naartoe kunnen gaan en dan betaalt ze dat. We mogen elk jaar op vakantie. Onze bewindvoerder is heel streng. Als we eerst een half jaar niets vragen, dan is het nadien gemakkelijker. Dan mogen we al eens iets vragen. We hebben nu bijvoorbeeld een afrekening van de stroom. We moeten meer dan euro betalen. In ons vorige huis betaalden wij ook de rekening van het café ernaast. Telkens als er een zekering sprong, betaalden wij dat ook. We kiezen samen wat we eten. Als we naar de winkel gaan, kiezen we zelf wat we willen. We nemen een bepaald bedrag en steken daar onze ijskast mee vol. Wat erin steekt, weten we niet. Als het maar eten is. We hebben een aparte rekening. We krijgen een bedrag per maand, daar moeten we mee toekomen. Als we iets extra willen, moeten we dat vragen. Een ijskast bijvoorbeeld. In het begin heb ik te veel uitgegeven. Onze post komt nu bij de advocaat. Bijvoorbeeld ook de brieven van mijn zoon. Die advocaat regelt dat dan met de rechtbank. Dit leven heeft mij gekozen om het te leven, een ander werd niet bereid gevonden ervoor te sterven, ik alleen weet hoe het zit. Daniel Franck 30 Zelf kiezen Zelf kiezen 31

17 Mensen met een handicap hebben dezelfde dromen als mensen zonder handicap. Zij willen ook trots zijn op wat zij doen of kunnen. Maar zij hebben daar minder kansen voor. Ze zitten in bijzondere scholen, geraken daar vaak niet zover, ze moeten werken voor minder loon, leven van een uitkering, kunnen geen eigen huis kopen, enzovoort. Eén droom is wel heel belangrijk: zelf kinderen hebben. Alle vaders en moeders kennen de vreugde van kinderen. Ze weten wat het is ze graag te zien. Voor mensen met een handicap komt daar nog iets bij. Mensen met kinderen krijgen een betere plaats in de samenleving. Ze worden voor vol aanzien. De samenleving moet zorgen voor de toekomst van kinderen, ook voor kinderen van ouders met een handicap. Kinderwens Begeleid Wonen > wil het beste voor de ouders en de kinderen > neemt de kinderwens van mensen met een handicap ernstig > geeft steun bij de opvoeding van kinderen > brengt mensen bij elkaar die kunnen helpen bij de zorg en de opvoeding > helpt gezinnen om zoveel mogelijk een gewoon gezin te zijn Zo kunnen mensen met een handicap ook voor kinderen kiezen en er voor zorgen. Karine Begeleid Wonen beschermt mij niet té veel. Ze laten mij nog altijd beslissen over mijn leven. Zo heb ik vroeger een gesprek gehad met mijn begeleidster over kinderen krijgen. We hebben er zeer lang over gepraat, maar ik heb zelf beslist of ik er echt wilde of niet. Ze heeft mij niet in een richting geduwd. Ik heb zelf met mijn vriend deze moeilijke keuze gemaakt. 32 Zelf kiezen Zelf kiezen 33

18 Margot, voorzitster raad van bestuur De keuze om kinderen te hebben, is een keuze die ik zelf gemaakt heb. Je weet vooraf niet waaraan je begint. Maar bijna elke dag ben ik blij dat ik die keuze heb gemaakt. Niet iedereen kan die keuze maken en dat lijkt mij heel frustrerend. Je weet dan niet wat je niet hebt, hoe het zou kunnen zijn. Ik denk dat het heel erg is als je die keuze niet kunt maken. Toon, ex-voorzitter raad van bestuur Wie bewust kiest voor kinderen, moet dat aankunnen. Maar wie bepaalt wat aankunnen is? Ik werkte met mensen met minder mentale mogelijkheden. Die gingen samen wonen en wilden absoluut kinderen. Ik was van oordeel dat ze het niet zouden aankunnen. Zij waren zeker van wel. Dan zit je met een serieus probleem. Ik kon hen niet overtuigen. Ze hebben dan uiteindelijk zelf de keuze gemaakt om geen kinderen te hebben. Ik was daar wel blij mee. 34 Zelf kiezen Zelf kiezen 35

19 Margot, voorzitster raad van bestuur Veel keuzes hebben is heel moeilijk. Je bent immers zelf verantwoordelijk voor de keuzes die je maakt. Soms geeft dat ook een spanning omdat je dingen niet kiest. Toon, ex-voorzitter raad van bestuur Eigenlijk is geen enkele keuze mijn eigen keuze. Er is altijd iemand die invloed heeft. Ik vind dat niet eens zo erg. Soms is het lastig om te moeten kiezen. Dan is het handig als iemand voor jou kiest. Manou, consultatiebureau De Vest Ik heb soms de moed niet om zelf keuzes te maken. Ik laat dat liever aan anderen over, ook al loopt het vaak anders dan ik zou willen. Met ouder te worden vind ik het nog moeilijker om zelf te kiezen. Ik weeg alles nog veel meer af dan vroeger. Ik sleur mijn gezin mee in elke keuze die ik zou maken. Ik vind dat dat eigenlijk niet kan. Tegelijk vind ik dat ik afbreuk doe aan mijzelf. Ik vind dat heel moeilijk. Want wat je niet kiest, ken je ook niet. Soms voel ik me veiliger wanneer ik anderen laat kiezen. Dat is ook een keuze. Marleen, consultatiebureau De Vest Je hebt periodes in het leven dat het goed gaat en periodes dat het minder goed gaat. Soms heb je geen keuze en moet je je neerleggen bij je beperktheden. Kristien, De Werklijn Keuzes zijn nooit definitief, je kunt altijd alles veranderen. Het werk dat ik nu doe, heeft absoluut niets te maken met wat ik gestudeerd heb. Maar uiteindelijk doe ik nu wat ik graag doe. Aan alle dingen zijn goede en slechte kanten. Ik heb geen partner en geen kinderen. Ik had dat liever anders gehad maar er zijn ook serieuze voordelen aan. Ik kan zelf bepalen wat ik in het weekend doe. Ik moet eigenlijk met niemand rekening houden. 36 Zelf kiezen Zelf kiezen 37

20 p u r e o n t m o e t i n g s a n s e s p o i r d e r e t o u r Erbij horen en een eigen plek vinden in de samenleving is voor personen met een handicap niet vanzelfsprekend. Zeker in een grote stad als Brussel niet. Mensen met een handicap zijn echter, zoals iedereen, ook ouder, werknemer, buur, huurder, consument Die rollen moeten zij ten volle kunnen spelen. Zij hebben plichten en rechten zoals iedereen. Dus ook het recht op een gewoon leven. Een eigen plek in de samenleving Begeleid Wonen > wil dat iedereen meetelt > geeft mensen de kans hun rol op te nemen > speelt in op Brussel

21 V eiligheid Roelien, moeder van cliënte Waar je ook woont, je neemt altijd jezelf mee. Sommige mensen willen dicht bij hun wortels blijven. Zij willen vertrouwdheid, warmte, hun kring van vrienden om zich heen. Er zijn echter ook mensen die je overal kunt neerplanten. Zij passen zich altijd meteen aan. Ze vinden het interessant om zich op de wereld te richten en veel verschillende mensen te ontmoeten. Ze trekken altijd hun plan. Die mensen nemen zichzelf mee, ze zijn gewoon tevreden van aard. Jan Peeters van het Vlaams Fonds Ik kwam altijd naar Brussel om te werken en ik volgde er ook avondschool. Ik nam vaak s avonds de metro en ik ben 2 keer overvallen. Dat valt nog mee, op 10 jaar 2 keer een portefeuille kwijt. Jo, politicoloog Ik heb dat nooit meegemaakt. Ik neem nochtans op de meest onmogelijke uren de metro. Ik stap altijd af in Bockstael waar ik anders zo over hoor praten. Ik ben blijkbaar de uitzondering. Ik voel me daar soms bijna schuldig over. 40 Een eigen plek in de samenleving Een eigen plek in de samenleving 41

22 Roza, moeder en schoonmoeder van cliënten Mijn zoon wilde in Brussel studeren. Van aan het Noord moest hij naar de kerk Sint Marie. Als het mooi weer is, lijkt die buurt wel Marokko. Mijn grootste bezwaar was dat hij alleen moest terugkomen in het donker. Hij wou dat toch. Ik zei hem één ding heel duidelijk: Die mensen die daar staan, die vreemden, dat zijn medemensen. Als die in een groepje staan, moet je niet beginnen kijken. Ga dan gewoon door. Hij heeft nooit problemen gehad. Nicoline Ik ben een keer lastig gevallen door een man. Hij heeft me niet verkracht, maar wel lastig gevallen. Ik zat onder de modder en mijn oma was erg geschokt. Maar ik durfde niets vertellen. Mijn moeder zei dat ik het toch maar moest vertellen. Daarna gingen mijn vader en mijn zus met mij naar het politiebureau. Ik moest daar alles uitleggen en dan gingen ze zoeken of er een tekening van de verdachte was. Maar ze hebben niets gevonden. Brigitte De Pauw, medewerkster van minister Chabert Ik vind dat er veel voordelen zijn aan de stad. Ik woon er graag. Ze biedt het voordeel dat je overal kort bij woont en dat je veel winkels in de buurt hebt. Er is ook veel te doen in de buurt, film, theater, dat is allemaal dicht bij de deur. In Brussel zijn er ook veel verschillende culturen en gemeenschappen en dat vind ik toch wel boeiend. Staf Nimmegeers, priester en senator Ik woon zeer graag in Brussel. Er is veel te beleven en er hangt hier een open vrije sfeer. Het klimaat is hier verdraagzamer. Veel mensen in Vlaanderen die het moeilijk hebben, komen in Brussel terecht. Ze komen uit de gevangenis, zijn seksueel anders, hebben een faillissement achter de rug. Hier valt de grote sociale controle weg. De keerzijde is dat je sneller alleen staat. Ik zeg dikwijls: In Brussel moet je stinken vooraleer ze je vinden als je dood bent. Er is een grote anonimiteit. Brussel 42 Een eigen plek in de samenleving Een eigen plek in de samenleving 43

23 Johan Verminnen, zanger Ik heb 12 jaar heel graag in het centrum van Brussel gewoond. Ik heb daar het liedje 4 hoog in de wolken over geschreven. In het gebouw was geen lift en toen mijn vrouw zwanger werd, waren al die trappen wat te veel voor haar. Nu wonen we in een klein dorpje, waar het s avonds muisstil is. Brussel echter is 24 uur op 24 wakker. Ik kon daar s nachts een pint gaan pakken of iets gaan eten voor ik naar huis ging. Soms kwam ik nog een vriend tegen onderweg. Dat bruisende Brussel mis ik wel. Ook anoniem zijn is leuk in Brussel. Er zijn op straat maar weinig opdringerige fans. Veel mensen kennen me er zelfs niet. Lore, stagiaire bij Begeleid Wonen Ik woon in West-Vlaanderen en soms heb ik het gevoel dat ik me daar minder veilig voel dan hier op kot in Brussel. Hier passeren zoveel mensen. Ik zou liever hier wonen dan daar, daar is er s avonds niets. Adelheid Byttebier, oud-minister De maand juli is fijn in Brussel. Ik weet niet of je naar Plazey gaat. Dat is een gratis festival aan de Basiliek van Koekelberg. Je kunt er met de kindjes naartoe. Je moet dat eens doen: dat is mijn tip van de minister. Norman Ik woon al jaren in Brussel en ik ben nooit overvallen. Mijn moeder woont in Antwerpen in de jodenbuurt. Ik heb al dikwijls tegen mijn ma gezegd: Ga daar toch weg want hoeveel aanslagen zijn daar al niet geweest? Werk Willy, broer van een cliënt Als mijn broer naar zijn werk gaat, moet hij eerst een bus nemen naar Grimbergen en dan overstappen naar Vilvoorde. De metro is te moeilijk voor hem. Dat is een steentje dat ik werp naar het openbaar vervoer. Alle gangen lijken op elkaar, er is geen enkele aanduiding, hij verliest er de weg. Aan zee zijn er voor kleine kinderen plaatjes met bloemetjes en dolfijnen. Iemand met een verstandelijke handicap loopt verloren in de catacomben van de metro. Ann Op een sollicitatiegesprek vragen ze welke studies je gedaan hebt. Dan wijzen ze mij al af nog voor ik iets heb kunnen zeggen of bewijzen. Nog voor ze je gehoord hebben of ernstig met je gepraat hebben, vinden ze al dat je niet bij hen past. 44 Een eigen plek in de samenleving Een eigen plek in de samenleving 45

24 Martha Na mijn pensioen moest ik wennen aan alle dagen thuis zijn en niet veel om handen te hebben. Daarom ben ik, samen met mijn begeleidster Marina, gaan uitkijken naar vrijwilligerswerk. Sinds april vorig jaar werk ik 3 dagen per week in het sociaal restaurant Quo Vadis in Anderlecht. Ik help er in de keuken aardappelen schillen, groenten kuisen, afwassen, desserten klaarmaken, handdoeken plooien en zo meer. Iedereen is er welkom en we zijn elke middag in de week open vanaf uur. Voor een maaltijd betaal je slechts 2,5 euro. Ik doe dit werk graag en ik heb veel nieuwe mensen leren kennen. Als je eens geen zin hebt om te koken, kom dan maar af. Je vindt mij altijd in de keuken. Norman De beschutte werkplaats is mijn grootste teleurstelling. Ik voel me daar niet thuis. Dat ik ook zogezegd voor 77 % gehandicapt ben, maakt me ongelukkig. Want ik had liever normaal willen zijn, snap je? Patrick Voor iemand met een mentale handicap is het zeer moeilijk om werk te vinden. We moeten ons dubbel en dik bewijzen om nog maar te mogen beginnen. Ik ging op een dag ergens solliciteren waar een papier hing dat ze nog personeel zochten. Ik ben mij gaan aanbieden, maar ze zegden onmiddellijk dat ze geen mensen zochten. Ik voelde zeer goed dat ze mij niet wilden. Ik ben toen zeker naar 50 bedrijven geweest. Ik werd er moedeloos van. Ik ben toen bij de Colruyt kunnen beginnen. Zij hebben mij alle kansen gegeven om te werken. Ik ben hen daar heel dankbaar voor. wat we zijn ligt ergens op de weg tussen gaan en komen wordt opgeraapt licht op en dooft uit gewichtloos tussen de stenen Daniel Franck 46 Een eigen plek in de samenleving Een eigen plek in de samenleving 47

25 p u r e o n t m o e t i n g s a n s e s p o i r d e r e t o u r Respect Elke mens verdient respect. Het is belangrijk iedereen in zijn waarde te laten. Dat betekent niet dat alle gedrag zomaar is goed te keuren. Maar hoe verschillend mensen ook zijn, iedereen blijft gelijkwaardig. Begeleid Wonen > aanvaardt dat iedereen anders is > moedigt mensen aan hun mening te zeggen > steunt mensen om zelf te kiezen Respect 49

26 Paul Ik heb een vriend die blank is en ik ben bruin. Wat ik niet versta van de politie is: ze pakken mij aan en niet hem terwijl hij naast mij staat. Dat vind ik een beetje raar. Norman Toen ik klein was, lachten de mensen mij enorm uit. Nu is mij opgevallen dat dat niet meer gebeurt. Dat is misschien omdat ik groot en struis ben. Chris, schoonzus Onze Luc heeft het syndroom van Down. Qua cijfers en qua geld is hij beneden peil. Maar hij heeft nooit gebrek aan respect gehad van andere mensen. Hij verkrijgt dat op een heel spontane manier. Hij weet wel dat hij het syndroom van Down heeft en hij maakt daar gebruik van als het hem uitkomt. Hij ziet graag meisjes, maar dan ook alle meisjes en hij is zo eerlijk om niemand over te slaan. Hij knuffelt ze dus allemaal. Als ze hem niet kennen, is dat hun probleem. Maar ze nemen hem dat niet kwalijk. Want hij ziet eruit als iemand met het syndroom van Down en ze weten dat die heel spontaan zijn. Ondertussen heeft hij zijn knuffel en dat vindt hij dan plezant en dat komt hij vertellen. Hij weet hoe hij iedereen moet aanpakken. Hij wordt zelden gepest. Soms op de bus, maar hij verdedigt zichzelf. En dan is dat ook gedaan. Paul Ik werk in het Zuidstation en ik word betaald door de beschutte werkplaats. Ik werk in een bedrijf waar ik samen met andere mensen eten op schotels leg en verpak. Die schotels gaan dan mee met de Eurostar die naar Engeland gaat of met de Thalys die naar Frankrijk rijdt. Ik wil graag met die mensen in de groep zitten, iedereen gezellig samen. Dan vragen ze: Welk werk doe je? Dan zeg ik: In de beschutte werkplaats. Dan willen ze niet meer met mij praten. Ze gaan dan met anderen praten maar niet met mij. Die begrijpt dat toch niet, zeggen ze. Renée, Inclusie Vlaanderen en moeder van Anneke, geboren met het syndroom van Down Toen Anneke geboren werd, was er niet veel keuze. Ofwel bleef ik thuis, ofwel moest zij naar een instelling. Ik heb dan gekozen om thuis te blijven. Ik heb tien jaar niet kunnen werken. Er is sindsdien heel veel veranderd. Nu mogen zo n kinderen bijvoorbeeld in een kinderdag-verblijf, toen niet. Chris, schoonzus Er zijn mensen die de goede dingen willen zien en het slechte erbij nemen. Er zijn ook mensen die iemand anders totaal niet willen leren kennen en alleen de slechte dingen willen zien. En daar steevast aan blijven vasthangen. Patrick Ik ga graag naar mijn stamcafé. Maar er is iemand en als ze weg gaat, geeft ze aan iedereen een beeske, maar niet aan mij. Wat ik die in de weg gelegd hebt, dat weet ik helemaal niet. Maar dat doet wel pijn. 50 Respect Respect 51

27 Paul Ik ben wel beschaamd om aan mensen te vertellen dat ik onder begeleiding alleen woon. Mensen weten niet precies wat dat betekent en ze vinden het maar raar. Ook mijn moeder zwijgt over alles tegen de mensen. Ook zij is bang van wat de mensen erover zullen denken. Wanneer ik iemand leer kennen, weet ik niet hoe ik alles moet vertellen. Hoe vertel je iemand die je graag ziet dat je niet helemaal alleen kunt wonen? Het is niet gemakkelijk en soms zeg ik dan ook niet alles. Ik vertel het wel als het zover is. Hendrik, De Werklijn Het gaat over onbevangenheid. Als je niet onbevangen naar je cliënt kunt kijken, dan doe je onrecht aan de persoon die naar je toekomt. Patrick Als ze naar je luisteren en over een onderwerp met je willen meepraten, dan vind ik dat ze respect voor mij hebben. Het is genoeg. Ik keer weer. Ik heb de stallen van je blikken gezien het vergrijp van je handen van je taal het verraderlijke pad. Ik heb je kreten gehoord, hoger dan de wolken omkranste rots. Ik heb je daden aanschouwd, lager dan de licht werende diepzee. Het is genoeg. Ik keer weer. Deze wereld is de echte niet. Iemand moet zich hebben vergist. Het is genoeg. Ik keer weer. Staf Nimmegeers, priester en senator De waarde van een persoon wordt ten onrechte vaak herleid tot de term handicap. Die mensen krijgen een etiket en dat is zeker niet zoals het zou moeten zijn. Dat zijn sukkelaars, zeggen ze dan. Ook oudere mensen worden daarmee geconfronteerd. Men steekt ze in een rusthuis en zegt daar zitten ze goed. Eigenlijk wil men zich ontlasten van die mensen. We kunnen nog iets leren van de islamieten. Die hebben een groot respect voor oudere mensen. Mensen die iets meer vragen van ons, daar kunnen wij alsmaar moeilijker mee om. Iris Van Hoof, presentatrice TV Brussel Je zult altijd geconfronteerd worden met mensen die anders kijken naar personen met een handicap. Dat is zo spijtig aan vooroordelen. Je kunt er enkel maar op blijven hameren dat deze mensen niet anders behandeld moeten worden dan anderen. Maar er zullen altijd mensen zijn die daar toch vooroordelen over houden. Ik kan me best voorstellen dat cliënten van Begeleid Wonen het soms niet zo gemakkelijk hebben en dat ze tegen een heleboel vooroordelen moeten opboksen. Daniel Franck 52 Respect Respect 53

28 nieuwsgierige dromen verlangen ontmoeting 54 Respect Respect 55

29 p u r e o n t m o e t i n g s a n s e s p o i r d e r e t o u r Talenten zijn een bron van kracht. Hoe meer iemand zijn talenten ontwikkelt, hoe sterker hij staat. Wie genoeg vertrouwen heeft, durft nieuwe dingen ontdekken. Hulp aan personen met een handicap, vertrekt van hun talenten. Het zijn de fundamenten om op verder te bouwen. Talenten Begeleid Wonen > is nieuwsgierig naar talenten van cliënten > werkt met hun talenten > zoekt naar verrassingen Talenten 57

30 Thérèse, raad van bestuur Begeleid Wonen Ik zorg graag voor mensen. Ik denk ook dat ik dat goed kan. Ik heb geen kinderen. Dat is een keuze. Zo is er meer tijd om voor andere mensen te zorgen. Dat doe ik ook op mijn werk. Ik geef leiding en zorg voor mijn medewerkers. Of zij dat zo ervaren, weet ik niet Ik zorg ook voor mensen die het moeilijk hebben. Wij hebben thuis geen kinderkamer, wel 2 logeerkamers en die zijn vaak bezet. Er logeren dan mensen die het moeilijk hebben. Dat is ook een keuze. Mijn man en ik willen dat zo. Wiske, moeder van 3 Indische kinderen Mijn groot probleem is dat ik geen probleem kan laten liggen. Mijn zoon is zijn werk kwijt bijvoorbeeld. Of het door zijn toedoen is of niet, ik weet het niet. Ik trek mij dat heel erg aan. Dan is het goed dat ik met anderen contact heb om mijn gedachten te verzetten. Anders ben ik er de hele tijd mee bezig om dat op te lossen, ook al kan ik dat niet. Niet ik, maar hij moet dat oplossen. Ik heb lang moeten nadenken, voor ik dat besefte. Als ik zelf een probleem heb, ga ik andere mensen helpen. Er zijn immers nog altijd mensen die meer problemen hebben dan ik. Dan voel ik me vaak beter. Dan denk ik waar ben ik mee bezig? Ik relativeer dan mijn eigen problemen een beetje. Bea Ik kan goed strijken en zeker hemden. Ik heb een heel groot huis en heb daar een apart kamertje voor. Daar staat mijn strijkijzer en mijn stikmachine. Ik strijk voor mijn huishouden en ook nog voor iemand van Begeleid Wonen. Elke woensdag ga ik paardrijden met een vriendin en dan laat ik mijn strijk staan. Paul Ik help graag mensen. Ik heb vroeger voor Solidariteit gewerkt. Dat zijn mensen die geen ouders of geen familie hebben en die toch graag bezoek hebben in het ziekenhuis. Ik bleef daar dan een hele dag. Er was eens een mevrouw die verlamd was. Ik maakte koffie voor haar. Ik ga ook soms helpen in Poverello, het huis voor daklozen. Daar kan je voor weinig geld een maltijd krijgen. Ik blijf soms tot 5 uur en dan zijn de mensen gelukkig. Ik woon zelfstandig en dat is soms een probleem. Je voelt je soms eenzaam en je eet niet gemakkelijk alleen. Daarom ga ik soms bij mijn moeder eten. Maar meestal moet ik er zelf voor zorgen. Of ik ga iets kant-en-klaar kopen. Echt zelf iets koken, lukt niet. Saskia van Begeleid Wonen zegt dat ze mij kan helpen. Dan koken we samen tot wanneer ik zelf kan koken. Dat is haar oplossing. 58 Talenten Talenten 59

31 Renée Na de geboorte van Anne heb ik het heel moeilijk gehad. Voor mij was dat een mislukking. Ik had ook niet veel steun van mijn ouders. Ik had het heel moeilijk. Maar daarna is er in al dat negatieve toch voor mij iets positiefs geweest. Dat ik nu ben wie ik ben. Maar dat zie je pas later. Als ik klein was, was ik heel schuchter. Ik ben door dat voorval veel in contact geweest met mensen. Dat heeft mij enorm veel bijgebracht. Ik ben nog altijd een beetje schuchter. Maar ik durf nu toch uitkomen voor mijzelf. Ik ga heel graag naar rommelmarkten. En als het zo eens tot daar zit, dan ben ik weg en vergeet ik alles en s avonds ben ik terug fit. Je moet iets vinden dat je graag doet. Want je moet niet alleen voor anderen zorgen, anders kom je er ook niet. Als ik voor iemand kan zorgen, ben ik over-gelukkig. Ik heb als principe - en ik heb daar lang moeten aan werken - dat ik nooit iets van iemand terug verwacht. Want dan ben je soms gefrustreerd. Dat is niet gemakkelijk, sans espoir de retour. En daarin voel ik me gelukkig. Patrick Op school werd ik altijd geplaagd en gepest. Toen ik ging werken in een beschutte werkplaats zag ik daar hetzelfde met mensen die het syndroom van Down hebben. Ik ben die mensen beginnen verdedigen. Zo heb ik geleerd ook voor mijzelf op te komen. Ik ben dan delegué geworden. Ik heb veel geleerd door ervaring. Op dit moment moet ik keihard zorgen voor mezelf. In januari is mijn vader overleden. Sindsdien is het wat minder geweest. Ik heb een maand in de kliniek gelegen. Stilaan lukt het weer goed en zorg ik dat ik terug dezelfde ben als vroeger. In plaats van voor iemand anders te zorgen, moet ik nu voor mezelf zorgen. 60 Talenten Talenten 61

32 T alent erkennen Renée Ik kijk soms naar de Olympische Spelen voor gehandicapten. Die mensen hebben echt talent. Had niemand hen dat ooit gezegd, dan zouden ze het nooit geweten hebben. Willy Voor mij is het een normale situatie dat ik niet weet welke talenten ik heb. Omdat er mij nooit iemand heeft op gewezen dat ik bepaalde talenten had. Ik werd constant gewezen op alle dingen die ik niet kon. Patrick Ik heb zelf computerlessen gehad en nu ben ik al een keer co-begeleider geweest bij computerlessen. Op de computer bij de Kapruin stond Office-2000 in het Amerikaans. Ik heb dat daar afgesmeten en de Nederlandse versie erop gezet. Karine Ik kan goed telefoonnummers onthouden. Els, mijn begeleidster, heeft mij al dikwijls gezegd: Dat gij dat allemaal kunt onthouden! Werk zoeken Hendrik, De Werklijn Er komen hier veel mensen werk vragen. Die denken dat ze een talent hebben dat nuttig is voor de arbeidsmarkt. Maar als je doorvraagt, blijkt dat ze dat talent niet hebben. Als je dan nog verder doorvraagt, blijkt dat het een wens van hun ouders is. Die willen dat ze dat talent hebben. Ze beseffen eigenlijk wel dat ze het niet hebben, maar t zit al zo diep. Luc Ik zwem heel graag. Ik heb leren zwemmen in de zee in Spanje toen ik nog heel klein was. Voor het zwemmen heb ik nu een nieuw brilletje gekocht want er zit veel chloor in de zwembaden. Het zwembad van Neder-over- Heembeek is niet ver van bij mij thuis en daar kan ik ook met de bus naartoe. Ik kan er met mijn Proton-kaart betalen. Patrick Nu ga ik wat vertellen over mijn hobby: schrijnwerkerij. Bij mijn ouders in de kelder heb ik met een beetje hout en wat gereedschap geprobeerd om een tuinbank te maken. De eerste tuinbank was niet zo goed maar al T alent benutten doende leert men en de tweede maal was het oké. Daarna had ik zin om een tuinhuisje te maken maar ik had wel een koper nodig en dat was niet gemakkelijk. Een kameraad van mij heeft toen gezegd dat hij het zou kopen als het goed was. Voor mij was dit een groot risico want het hout kostte 500 euro en als ik mislukte was ik dat geld kwijt. Gelukkig was het oké en ondertussen heb ik al zeker 40 tuinhuisjes verkocht en ook andere klusjes in hout gedaan. Wesly Ik ben naar speelplein Parasol geweest. En ik heb daar de kinderen geholpen en ik vond dat heel leuk. We hebben de kinderen helpen knutselen en spelletjes gespeeld. En dan hebben alle monitoren zich verkleed en een groot spel gespeeld. Er was iemand die verkleed was in een stoute mijnheer en in de kerstman. We hebben ook snoepjes gegeten op een stokje. Dat noemden we een snoepbrochette. 62 Talenten Talenten 63

33 Michel Waar ik bijzonder fier op ben is mijn werk. Ik werk op het ministerie van Verkeerswezen. Vroeger werkte ik in een beschutte werkplaats. Het werk daar was zeer eentonig. Eigenlijk werk ik veel liever op het ministerie. Nu heb ik zeer afwisselend werk. Om op het ministerie te mogen beginnen, heb ik een examen gedaan. Eerst was ik er bode. Ik moest toen de mappen met papieren ronddragen en de mensen de weg tonen naar de kantoren. Nu werk ik in de drukkerij. Ik werk er ook samen met mensen zonder handicap. Op het ministerie kom ik met verschillende mensen in contact. Mijn collega s passen zich ook aan, aan mij en aan de tijd die ik nodig heb om mijn werk af te maken. Als iets niet goed lukt, kan ik ook de hulp van mijn collega s inroepen. Ik doe mijn werk graag. Ik werk er nu al bijna 25 jaar. Binnenkort krijg ik daarvoor een decoratie. Adelheid Byttebier, oud-minister Mijn moeder was bejaardenhelpster en is nu met pensioen. Zij moest altijd naar mensen gaan die ook hulp nodig hadden met hun papieren. Die hadden geen nummer van het Vlaams Fonds maar konden toch ook niet zo goed hun plan trekken. Ik heb dat als kind ook altijd geweten. Wanneer bijvoorbeeld een oudere man stierf, moest die vrouw ineens alle papieren invullen. Maar die vrouw kon dat niet, want haar man deed dat altijd. Mijn moeder is wel trots op mij. Er zit veel van haar in het werk dat ik deed als Minister van Welzijn. Lied van mijn hart. Lied van mijn hart, zing! Lied van mijn hart, zing en ga, de wereld is verstoord, aanzien komt op gouden schalen en de leem waaruit je groeide heeft begeven. Lied van mijn hart. Lied van mijn hart, bedek mijn ogen met je gebaren, laat de wind erin, de wind die over de zeeën zocht naar een ankerplaats. Lied van mijn hart, zing en ga! Iris Van Hoof, presentatrice TV Brussel Toen ik nog alleen woonde deed ik zelf de herstellingen in huis wanneer er iets stuk was. Ik ben wel een beetje handig. Helemaal in het begin had ik eens een deur die kapot was. Ik heb die toen alleen gerepareerd. Ik was heel trots op mezelf. Ik denk dat het altijd wel leuk is als je het gevoel hebt dat je zelf iets kunt doen, of dat nu met begeleiding is of niet. Paul Met strijken heb ik veel problemen. Marina heeft mij dat vroeger geleerd, maar ik heb de moed opgegeven. Als ik de ene kant van mijn broek strijk, is er aan de andere kant altijd een plooi die er niet mag zijn. Marina heeft mij dan met iemand in contact gebracht die voor amper 3 euro een hele zak was strijkt en het is zeer goed gedaan. Daar ben ik zeer tevreden over. Daniel Franck 64 Talenten Talenten 65

34 Om goed te kunnen leven, moet je het ook materieel goed hebben. De meeste cliënten hebben echter weinig geld. Gelukkig kunnen zij vaak gebruik maken van uitkeringen, kortingen, premies, sociale tarieven, enzovoort. Toch blijft het mestal een leven van de eindjes aan elkaar knopen. Het spreekt niet vanzelf om geld over te hebben voor een hobby of om op vakantie te gaan. Het is erg belangrijk dat zij leren rondkomen met hun geld. Niet iedereen kan dat. Dan hebben zij recht op hulp. Goed leven p u r e o n t m o e t i n g s a n s e s p o i r d e r e t o u r Begeleid wonen > helpt mensen die dat willen om hun geld te beheren > zorgt dat mensen krijgen waar ze recht op hebben > zoekt naar een geschikte woning > bekijkt mee wat een cliënt kan betalen en wat niet, maar beslist niet in zijn of haar plaats > stelt voor om een bewindvoerder aan te stellen als het anders niet lukt