I WAT IS GENERIEK GEZINSGERICHT WERKEN?

Transcriptie

1 I WAT IS GENERIEK GEZINSGERICHT WERKEN? Vaststellen van de centrale elementen van de basismethodiek Generiek Gezinsgericht Werken bij Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam Inge Busschers, LLM MSc Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam drs. Marc Dinkgreve Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam dr. Leonieke Boendermaker - Hogeschool van Amsterdam Oktober 2013

2 Colofon Dit onderzoek is uitgevoerd samen met het lectoraat Implementatie in de Jeugdzorg, Hogeschool van Amsterdam. Auteurs Inge Busschers Marc Dinkgreve Leonieke Boendermaker Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam Oktober 2013 Niets van deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op enige andere wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming. Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam Overschiestraat HN AMSTERDAM 1

3 Voorwoord Voor u ligt het rapport over het onderzoek naar de centrale elementen van Generiek Gezinsgericht Werken (GGW) bij Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam (BJAA). Dit onderzoek is opgezet en uitgevoerd in samenwerking met het lecto raat Implementatie in de jeugdzorg van de Hogeschool van Amsterdam (HvA). Dit rapport geeft inzicht in de centrale elementen en activiteiten van de basismethodiek GGW en is relevant voor de professionals die volgens GGW (gaan) werken, trainers en netwerkpartners. Tevens dient dit rapport als uitgangspunt voor verdere implementatie- en onderzoeksactiviteiten. Dit onderzoek heeft plaats kunnen vinden dankzij de hulp van de BJAA medewerkers die aan de wieg van GGW hebben gestaan. Ook BJAA medewerkers die op andere wijze betrokken zijn geweest bij de ontwikkeling en eerste invoering van GGW hebben de tijd genomen mee te werken aan dit onderzoek. Zonder hun input was het niet mogelijk om vast te stellen uit welke elementen en activiteiten de huidige werkwijze bestaat. Amsterdam, oktober

4 Inhoud 1. Inleiding Context Ontwikkeling Raamwerk Missie en visie Doelgroep Onderzoeksopzet Doel Belang van beschrijving en operationalisatie Methode Literatuurstudie Analyse centrale elementen Delphi methode Ontwikkelgroep Literatuurstudie Deltamethode gezinsvoogdij Handboek Jeugdreclassering Aanpak Multiprobleem gezinnen Functional Family Parole Service Eigen Kracht-conferenties Resultaat Delphi rondes Aanpassingen omschrijving Open vragen Opmerkingen respondenten Resultaat GGW Centrale elementen Beschrijving werkproces Conclusie... 3 Vaststellen centrale elementen Generiek Gezinsgericht Werken... 3 Borging elementen jeugdbescherming en jeugdreclassering... 3 Verrijking... 3 Discussie... 3 Literatuur... 3 Bijlagen... 3 Bijlage I: Schema centrale elementen methodieken... 3 Bijlage II: Uitkomst Delphi rondes... 4 Bijlage III: Centrale elementen geoperationaliseerd

5 1. Inleiding 1.1 Context In de jeugdzorg wordt op dit moment een ingrijpende stelselherziening voorbereid. Deze verandering moet de huidige verkokering in de zorg voor jeugd doorbreken en geïntegreerde zorg voor jeugdigen, hun ouder(s) en de andere gezinsleden mogelijk maken. Deze transitie gaat samen met een inhoudelijke koerswijziging, gericht op het mobiliseren van de eigen kracht van burgers en hun sociale omgeving, inzet van lichte en preventieve hulp om het beroep op specialistische hulp te verminderen en het meer gebruik maken van de professionaliteit van medewerkers. Ook Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam (BJAA) heeft zich op deze inhoudelijke transformatie voorbereid. BJAA is een grote organisatie met ruim 450 uitvoerend medewerkers die in de Stadsregio Amsterdam werkzaam zijn. De gezinsmanagers begeleiden jaarlijks ruim jeugdigen in ruim 6500 gezinnen. De vernieuwde werkwijze van BJAA heet Generiek Gezinsgericht Werken (GGW). Met de introductie van GGW sluit BJAA op deze organisatorische en inhoudelijke veranderingen in het jeugdzorgstelsel aan en doorbreekt daarbij de verkokering in de eigen organisatie. BJAA wil met GGW betere uitkomsten voor jeugdigen en gezinnen bereiken, door meer en beter gebruik te maken van de eigen kracht van gezinnen en hun netwerk, de professionaliteit van de eigen medewerkers, evidence based te werken en de efficiëntie in de organisatie te verhogen. De aanzet tot ontwikkeling van GGW startte al in 2006 met een aantal afzonderlijke experimenten. Er werd geëxperimenteerd op het gebied van gezinsmanagement bij complexe (overlastgevende) multiprobleem-gezinnen ((O)MPG-aanpak), het trainen van enkele jeugdreclasseerders in Functional Family Parole Services (FFPS), het inzetten van Eigen Kracht-conferenties (EK-c) en ontschot werken (jeugdhulpverleners, jeugdbeschermers en jeugdreclasseerders die samen in één team werken en medewerkers die alle drie deze taken uitvoeren). In 2010 startte BJAA een meerjarig transformatieprogramma om verschillende punten aan te pakken. De aanleiding hiertoe was veelomvattend: er was onvoldoende budget binnen de organisatie voor een goede uitvoering, er was sprake van een onnodig en ingewikkeld bureaucratisch werkproces, de tevredenheid van de medewerkers was laag, er was nauwelijks focus op de resultaten en in alle lagen van de organisatie ontbrak leiderschap (Dinkgreve, Van de Poel, Kopp & Coret, 2013). In 2011 startte het Ministerie van Veiligheid en Justitie een vliegwielprogramma ter bevordering van de methodiek voor gezinsvoogdij mede naar aanleiding van verbetervoorstellen uit de sector, zoals de business case van BJAA (Dinkgreve, 2011). Het doel van dit programma was om de uitvoering van de maatregel van ondertoezichtstelling te verbeteren. Vanuit dit programma zijn verschillende Bureaus Jeugdzorg aan de slag gegaan met het uitbreiden of aanpassen van de bestaande Deltamethode Gezinsvoogdij. BJAA is één van deze Bureaus Jeugdzorg. Vanuit dit programma kwam budget beschikbaar voor een pilot. 1.2 Ontwikkeling In 2011 heeft BJAA haar gehele organisatie onder de loep genomen, aan de hand van de Vanguard methode. Hier had BJAA al ervaring mee opgedaan bij de jeugdreclassering. De Vanguard methode is een methode om organisaties te begrijpen en opnieuw in te richten (Seddon, 2003). De methode begeleidt organisaties naar een inrichting gebaseerd op een systeemaanpak. Door vanuit deze aanpak te werken, verandert de organisatie naar een lerende organisatie. Dit heeft tot gevolg dat allerlei processen binnen de organisatie veranderen, waaronder het (primaire) werkproces. Bij de Vanguard methode wordt er gewerkt vanuit de cirkel: Check Plan Do. Check staat voor het begrijpen hoe en waarom het systeem werkt zoals het werkt. Plan staat voor het zo perfect mogelijk maken van het systeem in een beschermde experimenteeromgeving. Do staat voor het normaal maken van het nieuwe systeem (Felser, 2011). 4

6 Afbeelding 1. Check Plan Do cyclus (Dinkgreve, Van de Poel, Coret & Cahn, 2013). In de Checkfase zijn verschillende vragen aan de orde gekomen, zoals Waarom is de organisatie zoals die is? en Welk managementdenken zit daar achter?. Dit onderzoek legt de basis voor verandering. Daarna, in de Planfase waarin het systeem wordt heringericht, is de ste voorwaarde dat het denken van het management kritisch onder de loep mag worden genomen. Herontwerp volgens de Vanguard methode wordt niet gedaan door professionele ontwerpers, maar door medewerkers zelf. Adviseurs van Vanguard leveren daartoe de methode aan en dragen die in de loop van de interventie over aan de organisatie. Dit wordt niet gebaseerd op ontwerpregels, maar op basis van een aantal principes dat geworteld is in een ander denkframe. Deze principes vormen binnen de Vanguard methode een permanent toetsingskader voor het experimenteren met een andere inrichting van het systeem. Hierbij wordt consequent vanuit het perspectief van de klant gedacht. De principes zijn: Ontwerp vanuit waarde voor de klant; Leid metingen af uit de bedoeling van de organisatie; Definieer de uitvoerende rollen die waarde creëren; ondersteunende en managementrollen die waarde toevoegen. Verandering ontvouwt zich in het werk op basis van diepgaande kennis over het werk (Felser, 2011). Daarop volgt de Do-fase, waarin de medewerkers hun eigen werk onderzoeken. Op basis van experimenteren wordt uitgezocht hoe de organisatie eruit zou moeten zien. Eenmaal door een cyclus van onderzoek en verbeteren heengegaan, is het de uitdaging om deze cyclus permanent te maken. Er is wederom een Checkfase. Van alle medewerkers wordt uiteindelijk gevraagd continu na te denken en te experimenteren hoe het werk voor de klant te verbeteren valt. In de Do-fase worden de nieuwe systeemcondities definitief gemaakt. Bij BJAA is in 2011 een ontwikkelgroep geformeerd, de zogenoemde Hoofdgroep, die het werkproces van BJAA aan de hand van de Vanguard methode mocht observeren en beschouwen in de praktijk. Deze Hoofdgroep bestond uit twee teammanagers, twee psychologen en 10 uitvoerend medewerkers; 2 jeugdreclasseerders, 7 jeugdbeschermers en 1 jeugdhulpverlener. Deze uitvoerders hebben naast de organisatorische werkwijze ook de inhoudelijk werkwijze stap voor stap geanalyseerd en in de praktijk uitgeprobeerd, volgens de cyclus Check-Plan-Do. Op deze wijze is vanuit het systeemdenken het primaire proces anders ingericht. GGW staat voor de combinatie van verandering van de inhoudelijke aanpak, procesmatige zaken en systeemafspraken. 5

7 Vang uard Plan re sultate n rap p ortage casuïstie k me tinge n me thod e IT ge zins p lan gm tm gd Wat is d e volge nd e stap? FFPS GGW schil IT 1 rapport altijd actue e l e n mé t he t ge zin Uitvoe ring s- ove rle g mé t he t ge zin 1/ we e k p e d agog ische visie Afbeelding 2. Uitkomsten Vanguard methode bij BJAA 1.3 Raamwerk Het werken volgens GGW is gebaseerd op het principe dat BJAA medewerkers alleen werk verrichten dat direct van waarde is voor de cliënt. Vanuit dit systeemdenken wordt het functioneren van de organisatie bezien vanuit het perspectief van het kind en gezin. Medewerkers stellen zichzelf voortdurend de vraag of zij vanuit dit perspectief waardewerk verrichten. Werkend vanuit dit principe is veel administratie veranderd of overbodig bevonden. Er wordt sindsdien gewerkt met één rapportage per gezin. Het werk is gericht op het onderzoeken en gebruiken van de krachten in het gezin. De gezinsmanagers zijn geen hulpverleners en er wordt niet overgenomen. Daarnaast is er wekelijks nog maar één centraal basisteamoverleg waarin de casuïstiek en supervisie plaatsvindt, in plaats van meerdere malen per week overleg met 2 a 3 personen. Vanuit de gedachte om alleen waardewerk te verrichten, zijn door deze ontwikkelgroep enkele principes opgesteld als raamwerk waaruit alle activiteiten binnen BJAA worden ontplooid. De principes maken dat de professionals van BJAA deskundig en vaardig zijn, zodat zij effectief kunnen werken aan de vraag van de klant en de veiligheid van de kinderen. Alles is gericht op: ieder kind veilig. In de Vanguard ronde zijn deze principes voor het werk van de gezinsmanagers van BJAA als volgt geformuleerd (bron: GGWikipedia, juni 2013): 1. Maatwerk Maatwerk betekent dat de vraag van het gezin centraal staat, waarbij het doel altijd blijft om de kinderen veilig te krijgen. Maatwerk betekent ook aansluiten bij het gezin, door gebruik te maken van hun krachten en aan te sluiten bij hun taal. 2. Waardewerk De missie van BJAA is: Ieder kind veilig. Al het werk wordt gedaan om hieraan bij te dragen. Dit werk is van waarde. Waardewerk is bijvoorbeeld het vinden van de juiste zorgaanbieder. 3. Eén gezin, één plan, één medewerker 6

8 Het juridisch kader van waaruit de gezinsmanager in het gezin aanwezig is, is van ondergeschikt belang. Belangrijk is dat de veiligheid van de kinderen niet wordt gehinderd doordat er wisseling van gezinsmanager plaatsvindt. Tegelijkertijd ook één plan voor het hele gezin, om de veranderingen blijvend gestalte te kunnen geven. 4. Continue doorstroom Het principe van continue doorstroom houdt in dat gezinsmanagers pas de volgende werkzaamheden oppakken, als de huidige activiteiten zijn afgerond. Na een bezoek aan het gezin, wordt bijvoorbeeld gelijk de rapportage geüpdate. Pas daarna komt het volgende gezin. Aandacht, tijd en energie moeten niet worden versnipperd % schone overdracht Gezinsmanagers werken veel samen met andere hulpverleners, zodat zij de juiste zorg aan de gezinnen kunnen bieden. Daarbij is het essentieel dat alle informatie in één keer en correct wordt overgedragen. Samenwerking is hiervoor noodzakelijk. 6. Deskundigheid op het juiste moment op de juiste plek De gezinnen die bij BJAA komen zijn zeer divers. De gezinsmanagers kunnen niet overal deskundig in zijn, maar kennis en deskundigheid zijn wel nodig om effectief met een gezin aan de slag te kunnen. Naar behoefte wordt de deskundigheid van collega s of andere experts ingeroepen om informatie of advies in te winnen. 7. Werken als één team Alle deskundigheid om te werken met gezinnen vanuit civiel rechtelijk, strafrechtelijk en vrijwillig kader bevindt zich in een basisteam. Als team wordt gezorgd voor de veiligheid van kinderen. Alle onderdelen van de organisatie werken samen in het belang van de veiligheid van de kinderen. 8. Pull, not push Indien er vragen uit de gezinnen naar voren komen waar de gezinsmanager geen antwo ord op weet, is het niet erg om hulp in te roepen. Voor deskundigheid worden collega s of experts bevraagd. Door de herinrichting van de organisatie aan de hand van de Vanguardmethode is BJAA gaan werken als lerende organisatie waar het werkproces is ingericht vanuit principes van waardewerk en maatwerk. Dit beïnvloedt niet alleen het primaire proces maar de hele organisatie. Door alleen waardewerk te doen, worden de rollen van uitvoerend medewerkers veranderd, maar ook die van de managers. De primaire rol van de managers is het wegnemen van systeemcondities die medewerkers hinderen alleen datgene te doen wat van waarde is voor de klant. Systeemcondities zijn knelpunten die worden veroorzaakt door een vast kader van waaruit wordt gewerkt. Er kan bijvoorbeeld een wachttijd bestaan voor de interventie die het best past bij de hulpvraag van het kind, waardoor de gewenste hulp niet tijdig beschikbaar is. Ook kan het zijn dat alleen een tweede keuze interventie beschikbaar is. Indien de gezinsmanager dit niet zelf kan oplossen, neemt de teammanager deze taak op zich. Hierbij wordt gekozen voor een structurele oplossing door de oorzaak of het onderliggende patroon aan te pakken. Zo worden fouten uit het systeem verwijderd. Systeemcondities kunnen ook worden veroorzaakt door niet-helpende activiteiten van ondersteunende afdelingen. Ook hun diensten worden herontworpen in lijn met de behoefte van he t uitvoerende werk (Felser, 2011; Seddon & Caulkin, 2007). Bij BJAA worden deze systeemcondities, indien zij niet door de uitvoerend medewerkers kunnen worden opgelost, als een kwestie doorgezet naar de teammanager. Dit proces wordt escaleren genoemd. Zo worden systeemcondities, veroorzaakt door onderliggende patronen, permanent aangepast, in plaats van het wegwerken van gevolgen. Verspilling wordt structureel opgeruimd door de oorzaak aan te pakken. Door deze zogeheten double loop learning, wordt de organisatie stap voor stap veranderd. Bij deze vorm van leren wordt er op de oorzaak van het probleem ingegaan en wordt aan de hand van feedback gekeken naar het handelen in het verleden. Bij double loop learning worden eerdere strategieën, doelstellingen, regels en 7

9 procedures ter discussie gesteld en weegt de mening van medewerkers zwaar (Argyris & Schon, 1978). Continu vindt er een check-plan-do cyclus plaats waarbij wordt gereflecteerd op het waarom van het denken en handelen (Argyris, 1991). Deze methode van leren is de basis voor een lerende organisatie, zoals BJAA. Een logisch gevolg van het werken vanuit deze principes dat de inrichting van het primaire proces indien nodig kan worden aangepast of aangescherpt. De beschrijving van GGW in dit onderzoek is dan ook een beschrijving van GGW zoals dat op dit moment is ingericht. Afbeelding 3. Double loop learning naar Argyris (1991). 1.4 Missie en visie Gelijktijdig met de inhoudelijke en procesmatige veranderingen bij BJAA zijn de missie en visie van de organisatie aangescherpt. De missie van BJAA is: Ieder kind veilig, waarbij de visie de Pedagogische Visie van BJAA wordt genoemd. Deze visie is een visie op veiligheid van kinderen. Wanneer zijn kinderen namelijk veilig? Deze pedagogische visie bevat een normenset die aangeeft wanneer een kind veilig is. De minimale veiligheid wordt afgemeten aan negen onderdelen. Pedagogische Visie: normenset voor veiligheid van kinderen Een kind is veilig wanneer er sprake is van: 1. Een leeftijdsadequate ontwikkeling 2. Adequate verzorging 3. Een veilige fysieke omgeving 4. Continuïteit en stabiliteit 5. Een respectvolle leefomgeving 6. Geborgenheid 7. Structuur 8. Educatie 9. En wanneer de psychische problematiek van de opvoeder niet overheersend is. Deze veiligheidsnorm is leidend bij de beoordeling van de veiligheid van het kind in het gezin. De negen onderdelen worden bij elk gezin expliciet door de gezinsmanagers beoordeeld en dit wordt besproken binnen het team. 1.5 Doelgroep Het doel van BJAA is om met GGW betere uitkomsten voor jeugdigen en gezinnen te bereiken. Deze betere uitkomsten moeten zich gaan uiten in kortere maatregelen, minder terugval en afname van 8

10 problematiek. De doelgroep van BJAA bestaat uit kinderen in de leeftijd van min negen maanden tot 23 jaar en hun gezinnen, die in gedwongen kader, middels een civiele of strafrechtelijke maatregel, jeugdzorg geboden krijgen om hun kinderen veilig op te laten groeien. Ook gezinnen die middels een zorgmelding van politie, school of andere hulpverleners met BJAA in contact komen worden vanuit de methodiek van GGW benaderd. Al deze gezinnen zijn gezinnen waarbinnen kinderen onveilig opgroeien en van wie ouders niet kunnen of niet willen veranderen zonder drang of dwang. Het zijn gezinnen met meervoudige problematiek en het is een doelgroep die veelal teleurgesteld is doordat zij reeds vele contacten met hulpverlening heeft gehad. Contra-indicaties zijn ouders of kinderen met een Licht Verstandelijke Beperking (LVB) of chronische ziekte, zij worden doorverwezen naar de William Schrikker Groep (WSG). Gezinnen waar geen complexe of ernstige problematiek speelt, worden doorverwezen naar de Centra voor Jeugd en Gezin (CJG). 9

11 2. Onderzoeksopzet 2.1 Doel Sinds 2011 wordt er gewerkt volgens de principes van Generiek Gezinsgericht Werken bij BJAA. Deze basismethodiek is in de praktijk ontwikkeld en is niet schriftelijk uitgewerkt of uitgebreid beschreven. De kennis en opvattingen over wat GGW exact is, zit grotendeel s in de hoofden van de betrokken ontwikkelaars en uitvoerders van BJAA. Alvorens onderzoek te starten naar de implementatie, uitvoering en effecten van GGW is het noodzakelijk overeenstemming te verkrijgen over de centrale elementen en de operationalisatie van de activiteiten (Fixsen, Naoom, Blase, Friedman & Wallace, 2005). Een heldere beschrijving geldt als uitgangspunt voor onderzoek naar de uitvoering. Wanneer de centrale elementen en operationalisaties bekend zijn, kan dit bijdragen aan een meer kostenefficiënte en effectieve implementatie. Het doel van dit onderzoek is het vaststellen van de centrale elementen van GGW en de bijbehorende concrete activiteiten, om een beschrijving van GGW te kunnen geven. Dit biedt vervolgens de basis voor de theoretische onderbouwing. Een secundair doel is bekijken of de elementen van de bestaande methoden van jeugdbescherming (Deltamethode) en jeugdreclassering (Handboek Jeugdreclassering) gewaarborgd zijn binnen GGW. 2.2 Belang van beschrijving en operationalisatie Het ontbreken van de beschrijving en specificering van een methodiek bemoeilijkt het beoordelen of een methode succesvol is geïmplementeerd, effectief blijkt of in de loop van tijd verbeterd. Uitkomsten van onderzoek kunnen, indien de centrale elementen geoperationaliseerd en onderzocht zijn, accuraat worden geïnterpreteerd en gekoppeld aan de centrale elementen. Ten tweede is het moeilijk om professionals accuraat te trainen wanneer niet duidelijk is waar de focus op moet liggen. Dit kan gepaard gaan met nodeloos veel discussie en onduidelijkheid (Blase & Fixsen, 2013). Zodra de centrale elementen goed beschreven zijn, kunnen de implementatieactiviteiten zodanig ingezet worden dat de uitvoering in de praktijk zich richt op alle centrale elementen en activiteiten. Nu de methodiek elders gerepliceerd wordt, bij Bureau Jeugdzorg Zeeland, bevordert een heldere beschrijving de implementatie op die locatie, omdat duidelijk is op welke elementen de focus moet liggen en welke ongewenstheden moeten worden voorkomen (Blase & Fixsen, 2013). Deze studie naar centrale elementen van GGW dient als uitgangspunt voor verder (implementatie-) onderzoek. Het vormt de basis voor de theoretische onderbouwing van GGW als methodiek en het ontwikkelen van een instrument om de modeltrouw te kunnen meten. Het meten van programma-integriteit is om twee redenen van belang. Ten eerste is informatie over programintegriteit vereist om te weten of interventie daadwerkelijk wordt uitgevoerd en of (positieve, negatieve of afwezige) uitkomsten kunnen worden gerelateerd aan de interventie. Ten tweede, meer algemeen, is deze informatie omdat studies hebben aangetoond dat hogere niveaus van programma integriteit zijn gerelateerd aan betere uitkomsten voor cliënten, zoals bij Multi Systeem Therapie (Schoenwald, Chapman, Sheidow, & Carter, 2009) en Multi Dimensionele Familie Therapie (Hogue et al., 2008). Zo wordt meer practice-based evidence gecreëerd. Tevens kan deze lijst als ondersteuning dienen bij de verdere invoer en borging van GGW bij BJAA, hetgeen ten goede komt aan de gezinnen die daarmee bediend worden. 10

12 2.3 Methode Dit onderzoek heeft uit vier fases bestaan. Eerst is literatuuronderzoek verricht. Als tweede heeft een inhoudsanalyse plaatsgevonden. Op basis daarvan is als derde stap de Delphi consensusmethode toegepast (Phill, 1971; Yusuf, 2007). Als laatste stap is het resultaat hiervan voorgelegd aan de GGW ontwikkelgroep Literatuurstudie Dit onderzoek is gestart met het bestuderen van de methodieken die aan GGW ten grondslag liggen. Dit zijn de Deltamethode gezinsvoogdij, het Handboek Jeugdreclassering, Functional Family Parole Service en de aanpak Multiprobleem Gezinnen. Van deze methodieken zijn de centrale elementen en activiteiten uitgewerkt. Het bestudeerde materiaal bestond uit handleidingen, literatuur en trainingsmaterialen. Hetzelfde is gedaan voor de Eigen Krachtconferenties, die een onderdeel zijn van GGW. Dit heeft geleid tot een overzicht van de methodieken in centrale elementen en activiteiten. Zie voor een schematische weergave van deze elementen bijlage I. Op basis van beschikbare informatie over GGW is ook een overzicht van de centrale elementen van GGW gecreëerd. Interne stukken, zoals beleidsnota s en het eigen tijdschrift van BJAA over de ontwikkeling van GGW zijn hiertoe bestudeerd. Deze informatie is aangevuld door middel van gesprekken met de trainers, hoofdsupervisors, medewerkers en de kennisambassadeur. Ook de informatie op de website GGWiki 1 is geraadpleegd. Op basis van deze bronnen zijn de elementen van GGW op een rij gezet en geoperationaliseerd in concrete activiteiten. De omschrijving van de elementen is in zodanige bewoording geschreven dat deze vergelijkbaar zijn met de elementen uit Deltamethode, Handboek Jeugdreclassering, FFPS, aanpak MPG en EK-c. De bij behorende activiteiten zijn omschreven in woorden die binnen GGW worden gebruikt, in bijvoorbeeld rapportages en interne stukken. Dit overzicht van de verschillende methodieken, inclusief GGW, is voorgelegd aan de leden van de wetenschappelijke klankbordgroep van BJAA. Hierin hebben wetenschappers van de HvA, VU, UvA, NJI, een vertegenwoordiger van het ministerie van Veiligheid en Justitie, directieleden en beleidsadviseurs van BJAA zitting. Hun feedback op de uitwerking van de methodieken is in hoofdstuk 3 verwerkt Analyse centrale elementen De volgende stap bestond uit een inhoudsanalyse van de elementen uit de bovengenoemde methodieken. Bestudeerd is of deze ook in GGW zijn verankerd. Uit deze vergelijking bleek dat veel van deze centrale elementen in GGW terug te vinden leken. Qua operationalisatie van de bijbehorende activiteiten waren er wel hiaten. Onderdelen van de operationalisatie van de elementen uit de bestaande methodieken die niet in GGW leken te zitten, zijn aan de conceptlijst GGW toegevoegd. Dit heeft geleid tot een conceptversie van de elementen GGW met bijbehorende operationalisatie. Terugkerende en overlappende elementen zijn samengevoegd. Zo is een lijst ontstaan met 10 centrale elementen, uitgewerkt in 74 activiteiten. Deze conceptlijst beschrijft waaruit GGW zou bestaan mits alle methodieken er volledig in geïntegreerd zouden zijn Delphi methode Om over de concrete activiteiten consensus te bereiken is deze lijst middels Delphi rondes voorgelegd aan GGW experts (zie ). De Delphi methode is een wijze om consensus te bereiken of voorspellingen te doen. Deze techniek houdt een groepsproces in waarbij experts 1 ggwiki.wikispaces.com Deze website is voortdurend in ontwikkeling. 11

13 herhaaldelijk worden ondervraagd over een bepaald onderwerp (Pill, 1971; Yousuf, 2007). Gedurende dit proces wordt getracht consensus te bereiken over de onderwerpen in kwestie. De Delphi methode is een gebruikelijke wijze om overeenstemming te bereiken over centrale elementen van een methodiek (Beehler, Funderburk, Possemato & Vair, 2013; Morrison & Barratt, 2010; Walker & Bruns, 2006). Voor het uitzetten van de lijst met operationalisaties bij de expertgroep is gebruik gemaakt van Surveymonkey, een online tool om vragenlijsten af te nemen. De link naar de lijst met activiteiten is per verzonden aan de expertgroep. In het programma Surveymonkey is het mogelijk om elke respondent te verplichten op elk item een score in te vullen. Hierdoor zijn er geen items onbeantwoord gebleven. De antwoorden zijn door deze tool omgezet in een SPSS bestand. In de tweede ronde heeft elke respondent de lijst met operationalisaties nogmaals toegestuurd gekregen, ditmaal voorzien van de scores uit ronde 1 en de eigen score in ronde 1. Op basis daarvan kon de respondent de score aanpassen of bevestigen. Omdat e lke respondent een lijst op basis van eigen scores kreeg voorgelegd, is deze tweede ronde per e - mail verstuurd. De scores op de items in ronde 2 zijn eveneens in SPSS gezet en geanalyseerd Expertgroep Ter beoordeling van de concrete activiteiten van GGW is een groep van 62 GGW experts benaderd. Deze expertgroep bestond uit de leden van de ontwikkelgroep GGW, de betrokken Vanguard consulent, de projectmanagers, de directieleden, de bestuursvoorzitter en de GGW projectgroepleden. Tevens zijn de teammanagers, gedragsdeskundigen en senior gezinsmanagers die eind 2011 en begin 2012 met GGW aan het werk zijn gegaan benaderd. In de eerste ronde zijn 62 personen benaderd, 57 van hen hebben gereageerd. Enkele personen bleken niet meer werkzaam bij BJAA of langdurig afwezig. De respons was 92%. In de tweede ronde zijn wederom 62 personen benaderd, waarvan 55 hebben gereageerd. Vakantie (n=3) en langdurig verlof (n=3) waren redenen voor non-respons. Van de respondenten gaven er 3 aan geen gewijzigd oordeel te hebben ten opzichte van de eerste ronde, zonder opnieuw de mate van belang aan te geven. In de tweede ronde was de respons 89%. De respons in totaal is 90% Data analyse De activiteiten bij de centrale elementen konden op twee aspecten worden beoordeeld; de mate van belang en de beschrijving. De experts werd gevraagd om kwantitatieve feedback op het belang en kwalitatieve feedback op de bewoording. De mate van belang is uitgewerkt op een 5 puntsschaal. Hierbij is ruimte geboden aan de experts om algemeen commentaar te geven op de lijst met activiteiten en om operationalisaties toe te voegen. 1. Essentieel 2. Erg 3. Belangrijk 4. Niet 5. Af te raden Het gebruikelijke percentage vereiste overeenstemming voor consensus schommel t tussen 50 en 100% (Hsu & Sandford, 2007). Regelmatig wordt echter de grens van 80% gehanteerd (Beehler, Funderburk, Possemato & Vair, 2013; Walker & Bruns, 2006), hier is bij aangesloten. Consensus is gedefinieerd als 80% overeenstemming dat een activiteit erg of essentieel is binnen GGW. Items die in de eerste ronde minder dan 80% consensus bereikten zijn in de tweede ronde opnieuw meegenomen. Items waarover na de tweede Delphi ronde geen consensus was bereikt, zijn geëlimineerd. Omdat de bewoording van groot belang is bij BJAA (veel eigen taalgebruik) en medewerkers zich moeten herkennen in de beschrijving van 12

14 GGW, kon bij elk punt aangegeven worden welke bewoording de medewerkers beter vonden. Indien een aanpassing de beschrijving beter zou maken, was er ruimte om dit aan te duiden Ontwikkelgroep Na afloop van de Delphi rondes is een lijst met tien centrale elementen opgesteld. Deze lijst is als laatste stap in het proces van het vaststellen van de centrale elementen voorgelegd aan de leden van de ontwikkelgroep van GGW, de zogeheten Hoofdgroep. Hen is gevraagd of zij deze elementen als zodanig herkennen, ter controle op de uiteindelijke indeling in tien elementen. De leden van de Hoofdgroep die niet bij de bijeenkomst waren, zijn per benaderd. Vijf personen hebben gereageerd. Hieruit kwam eenduidig het advies naar voren n iet het woord principes gebruiken voor de centrale elementen, want het raamwerk bestaat al uit principes die vanuit de Vanguard methode zijn vastgesteld. Dit was verwarrend. Besloten is om consequent de term elementen te gebruiken. 13

15 3. Resultaat literatuurstudie 3.1 Deltamethode Gezinsvoogdij De Deltamethode is sinds 2008 de landelijke werkwijze voor gezinsvoogden van Bureau Jeugdzorg bij de uitvoering van de ondertoezichtstelling (OTS) van een minderjarige. Deze methode is ontstaan vanuit het project Deltaplan Kwaliteitsverbetering Gezinsvoogdij, dat in 2002 is gestart. De OTS is een wettelijke maatregel van kinderbescherming die door de rechter wordt opgelegd wanneer een kind ernstig in zijn ontwikkeling wordt bedreigd. De Deltamethode wordt dus toegepast binnen het justitieel kader. De Deltamethode Gezinsvoogdij gaat uit van een vaststaande, stapsgewijze, ofwel methodische manier van werken voor de gezinsvoogd en biedt gezinsvoogden handvatten om meer kindgericht en planmatig te werken, met als doel goede zorg te leveren aan de onder toezicht gestelde jeugdigen verbeteren. De methode biedt niet slechts een beschrijving wat de gezinsvoogd doet, hoe hij met jeugdigen en ouders werkt en met welke houding hij dat doet, maar ook een handreiking voor de begeleiding van gezinsvoogden, de rol van andere disciplines binnen Bureau Jeugdzorg en de manier waarop beslissingen over de casuïstiek tot stand komen. Centraal binnen de Deltamethode is de focus op de veilige ontwikkeling en opvoeding van het kind in zijn context. Het doel is immers om de ontwikkelingsbedreigingen weg te nemen. Als eerste stap worden de zorgpunten in kaart gebracht, als tweede worden deze vertaald naar ontwikkelingsbedreigingen en als derde naar gewenste uitkomsten. Als vierde stap worden doelen gesteld en gekeken wat er nodig is om deze doelen te behalen. De samenwerking met het kind en de ouders is hierbij van belang. Samen met hen worden bovengenoemde stappen genomen (PI Research & Van Montfoort, 2009). Planmatig werken en concretiseren van de doelen blijken twee e voorspellers voor de duur van de ondertoezichtstelling (Stams, Top-van der Eem, Limburg, Vugt & van der Laan, 2010). De gezinsvoogd werkt binnen de Deltamethode oplossingsgericht. De twee centrale vaardigheden binnen de Deltamethode Gezinsvoogdij zijn engageren en positioneren. De gezinsvoogd motiveert de jeugdige en het gezin voor de inzet van hulpverlening, tegelijkertijd positioneert de gezinsvoogd zich door aan te geven hoe samengewerkt dient te worden en wie daarbij welke rollen, taken en bevoegdheden heeft. Door te positioneren benadrukt de gezinsvoogd het gedwongen kader van de gezinsvoogdij. De Deltamethode Gezinsvoogdij kan worden beschreven aan de hand van de volgende centrale elementen en deze zijn als volgt geoperationaliseerd: Centrale elementen o Gericht op veiligheid en ontwikkeling bij jeugdige o Bevorderen van de gezinsband o Aandacht voor/signalering van zorgen en krachten t.a.v. veilige ontwikkeling bij jeugdige en gezin o Gericht op de context waarin de jeugdige leeft o Netwerk analyse maken en werken met dit netwerk als beschermende factor o Gericht op veiligheid en risicotaxatie in elk gesprek o Zelf kind ontmoeten o Op huisbezoek en ziet ook kamer van kind o Veiligheidsrisico s bespreken o Veiligheidstaxatie a.d.h.v. Delta Veiligheidslijst o Duidelijke grenzen stellen aan gezin (positioneren) o Gezinsvoogd bespreekt ook niet onderhandelbare punten: dmv eisen en consequenties o Toezicht en risicomanagement 14

16 o o o o Jeugdige en ouder(s) motiveren o Aansluiten bij de wensen van het gezin o Aansluiten bij sterke punten van gezin o Gezinsvoogd komt naar gezin toe o Engageren als element Planmatig werken o Werken volgens 4 stappen plan o Uitgaan van feiten; onderzoeken waarneembare feiten en gebeurtenissen o Werken met Actie Agenda o Concrete doelen stellen o Korte termijnen o Evalueren Transparant werken o Plan van aanpak in woorden van gezin o Expliciteert oordeelvorming o Zorgpunten en krachten samen met ouders in kaart brengen o Visie gezin betrekken bij Plan van Aanpak o Werken met het plan op tafel o Expliciteren kernbeslissingen Oplossingsgericht werken o Jeugdbeschermer stimuleert cliënten om zelf oplossingen te bedenken 3.2 Handboek Jeugdreclassering Jeugdreclassering is een strafrechtelijke maatregel die de rechter of officier van Justitie kan opleggen wanneer een jongere met justitie in aanraking is gekomen en voor wie een Haltafdoening of taakstraf niet volstaat. Een maatregel van jeugdreclassering kan worden opgelegd aan jongeren met een groot risico op recidive en problemen op verschillende gebieden. Zonder ingrijpen zullen deze jongeren mogelijk verder afglijden. Ook wegens schoolverzuim is het mogelijk om een jeugdreclasseringmaatregel opgelegd te krijgen. Hier gaat het om jongeren die een overtreding hebben begaan. De rechter of officier van Justitie bepaalt of een dergelijke maatregel wordt opgelegd. De uitvoerder van jeugdreclassering is Bureau Jeugdzorg, de William Schrikker Groep of het Leger des Heils. De jeugdreclasseerder werkt met jongeren in de leeftijd van twaalf tot achttien jaar in een gedwongen context. Ook de maatregel Toezicht en Begeleiding, die in principe niet gedwongen wordt opgelegd, heeft een dusdanig karakter. De maatregel is niet vrijblijvend, bij onttrekking aan de maatregel kan er een zwaardere sanctie opgelegd worden Binnen de Nederlandse jeugdreclassering wordt de begeleiding van delinquente jongeren beschreven in het Handboek Jeugdreclassering (Vogelvang, 2005). Dit Handboek Jeugdreclassering is ontstaan omdat er een veelheid aan methodieken en werkwijzen werd gehanteerd binnen de jeugdreclassering. Dit werd ongewenst bevonden omdat het de professionalisering van de reclassering in de weg stond. Het huidige Handboek Jeugdreclassering is expliciet gebaseerd op drie What Works principes; dit zijn principes die ten grondslag liggen aan effectief werken met criminele jongeren ter voorkoming van recidive. Het risicobeginsel, behoeftebeginsel en responsiviteitsbeginsel zijn leidend binnen het Handboek. Het risicobeginsel stelt aan de orde wie er behandeld moet worden en met welke intensiteit. Het gaat hierbij om het recidiverisico en het schaderisico. Het recidiverisico is het risico dat de jongere opnieuw een delict zal begaan. Het schaderisico is de kans dat de jongere zichzelf of zijn omgeving fysieke/psychische schade aanbrengt. Binnen de jeugdreclassering wordt momenteel hiertoe het Landelijk Instrumentarium Jeugdstrafrechtketen (LIJ) ingevoerd. Het LIJ is een uitgebreid instrument dat wordt gebruikt voor het onderzoeken van de situatie van de jongere, voor het voorspellen van het recidiverisico, voor het in kaart brengen van 15

17 criminogene factoren en zorgsignalen en voor het adviseren van geschikte interventies. Het behoeftebeginsel stelt aan de orde wat het doel van de behandeling moet zijn om recidive te voorkomen. Het responsiviteitsbeginsel gaat in op het waarmee, op de vorm van de vereiste behandeling: voor de aanpak van die factoren moet de jeugdreclasseerder behandelingsprogramma's en behandelaars zoeken die passen bij de jongere. Jeugdreclassering heeft, omdat het minderjarigen betreft, naast een punitief karakter ook een pedagogisch karakter: de jongere heeft recht op participatie in een gezin, school, buurt en in de samenleving om zich ontwikkelen en zijn leven op te bouwen. Ook jongeren die delinquent gedrag vertonen, ontwikkelen zich door te participeren in diverse sociale contexten als gezin, school, werk en vriendenkring. Jongeren isoleren of afsnijden van deze contexten beperkt of blokkeert hun mogelijkheden zich te ontwikkelen. Het ervaren en leren in die contexten biedt hen alternatieven voor delinquent gedrag om hun doelen te bereiken. De jongere die delicten pleegt moet daarom zo veel mogelijk in deze contexten b lijven participeren. Door tevens de bedreigde participatie van de jongere te helpen opheffen wordt ook de recidivekans kleiner. Het Handboek Jeugdreclassering kan worden beschreven aan de hand van de volgende centrale elementen en deze zijn als volgt geoperationaliseerd: Centrale elementen: o Aansluiten bij behoeften (behoeftebeginsel) o Bespreken van delict o Beschermende en risicofactoren t.a.v. recidive in kaart brengen o Versterken van invloed dynamische beschermende factoren die recidivekans beïnvloeden o Verkleinen van invloed dynamische risicofactoren die recidivekans beïnvloeden o Gebruik risicotaxatieinstrument o Richt zich op criminogene factoren die rechtstreeks met het delictgedrag en de schaderisico s samenhangen o Afsluit maatregel is primair gebaseerd op een niet langer hoog recidive risico, secundair op noodzaak aanvullende zorg jongere o Individuele begeleiding o Voert zelf als begeleider interventies uit (gebaseerd op het sociale competentie model) o Jeugdreclasseerder is ook casemanager o Gericht op individuele jongere o Jongere is betrokken bij opstellen Plan van Aanpak o Evaluatie met jongere o Begeleiding en interventies afgestemd op motivatie jongere (responsiviteitsbeginsel) o Stelt motivatie jongere vast o Vaststellen leerstijl jongere o Vaststellen (on)mogelijkheden van zowel de jongere als zijn directe omgeving o Gebruik taal die jongere begrijpt o JEUGDRECLASSERING heeft een hybride karakter (combinatie van zorg en straf) o Inzet van interventies die passen bij jongere o Risicobeginsel bepalend voor intensiteit begeleiding o Recidivekans bepalend voor intensiteit (risicobeginsel) o Schadekans is bepalend voor intensiteit (risicobeginsel) o De kans op schade aan het traject (afspraken niet nakomen, voorwaarden negeren, ontvluchten, agressie tegen professionals) is vastgesteld o Beschermen en bevorderen o In eigen omgeving gezin 16

18 o o o Gericht op (bedreigde) participatie op verschillende domeinen o In eigen omgeving van jongere Planmatig werken o 4 fasen: diagnostiek, planfase, uitvoering, evaluatie & afsluiting o Gestructureerde afspraken met jongere o Tussentijds evalueren Transparant werken o Overeenstemming met jongere over plan van aanpak o Gebruikt taal die jongere begrijpt 3.3 Aanpak (Overlastgevende) Multiprobleem gezinnen In de afgelopen jaren werd geconstateerd dat (overlastgevende) multiprobleem gezinnen ((O)MPG) beter geholpen moeten worden. De dood van verschillende mishandelde kinderen was aanleiding tot uitgebreid onderzoek naar de zorg en hulpverlening in Nederland. Hieruit bleek dat veel zorg versnipperd is en een deel van de multi probleem gezinnen buiten beeld van hulpverlening bleef. In de periode zijn daarom kaders uitgewerkt waarlangs betrokken organisaties en professionals werken om de problematiek van multiprobleem gezinnen aan te pakken. In Amsterdam betreft dit de organisaties BJAA, Spirit, Altra, MEE, WSG, GGZ, GGD, gemeentelijke diensten (sociaal domein), corporaties, politie/justitie, maatschappelijke dienstverlening, stadsdelen, etc. Samen met deze organisaties werd het regiemodel (O)MPG ontwikkeld voor Amsterdam, analoog aan de stadsregionale MPG aanpak. Multiprobleemgezinnen kampen met meerdere problemen tegelijk. Het betreft gezinnen met twee of meer aanwezige risicofactoren op sociaal/maatschappelijk gebied. Tegelijkertijd heeft het gezin problemen met het managen van het huishouden, en heeft zwakke regie over de aanpak van de problematiek. Vanwege de diversiteit aan problemen hebben de gezinnen vaak met meerdere hulpverleners te maken die zich slechts met één van de problemen bezighouden. Alleen indien de problematiek zo zwaar is dat deze niet binnen de eigen netwerken of reguliere zorg kan worden opgelost, wordt de MPG aanpak ingezet (De Lange & Van Haren, 2011). De (O)MPG aanpak van multiprobleemgezinnen moet de versnippering van hulpverlening voorkomen, de onderlinge samenwerking bevorderen en de regierol op de hulpverlening versterken. De (O)MPG aanpak kenmerkt zich tevens door de systeemafspraken die zijn gemaakt. Binnen deze aanpak wordt een escalatiesysteem gehanteerd om knelpunten in het systeem aan te pakken. Indien de gezinsmanager zelf niet tot een oplossing kan komen, neemt de teammanager deze taak op zich om tot een oplossing te komen. Hierbij wordt gekozen voor een structurele oplossing door de oorzaak aan te pakken. Zo worden fouten uit het systeem verwijderd. De (O)MPG aanpak is een doorbraakmethode waarbij eerst een goede analyse wordt gemaakt om in kaart te brengen wat er speelt binnen het gezin. De stem van het gezin/familie/netwerk wordt in het plan meegenomen, mogelijk door de inzet van een Eigen Kracht-conferentie (EK-c). Onder regie van een gezinsmanager wordt vanuit de afspraak één gezin, één plan, samengewerkt met andere professionals en het gezin. Het gezin wordt zelf altijd bij het plan van aanpak betrokken. Het doel is van deze aanpak is om ouders zoveel als mogelijk terug te brengen in hun rol als opvoeder om kinderen verantwoord op te laten groeien. In een intensieve samenwerking wordt de aanpak van deze gezinnen zo danig verbeterd dat hulpverleners minder ongecoördineerd en langs elkaar heen werken en gezinnen en hun netwerk meedenken en meewerken (Hersbach, 2009). De aanpak (overlastgevende) Multiprobleem Gezinnen kan worden beschreven aan de hand van de volgende centrale elementen en deze zijn als volgt geoperationaliseerd: 17

19 Centrale elementen o Gericht op opvoedingsproblematiek o Veiligheid van kind(eren) bespreken o Gezinsgericht o Eén plan van aanpak voor hele gezin o Gezinsgericht: op alle kinderen in het gezin o Eén gezinsmanager voor het hele gezin (dus voert zowel JB, JHV als JR u it) o In eigen context gezin o Op huisbezoek gaan o Locale setting gezin o Intensief casemanagement o Gezinsmanager zorgt dat alle informatie samenkomt, dat visie op veiligheid gedeeld wordt met professionals en gezin/familie. o Binnen plan van aanpak prioriteert gezinsmanager en niet alle aanbod hoeft voortgezet te worden, na gezinsmanagement is lagere inzet van hulp nodig. o Uitvoerdersoverleggen organiseren, met daarin betrokken vanuit zowel zorgorganisaties als andere organisaties. o Gezin betrekken bij gezinsmanagement: o.a. aanwezig bij UVO o De gezinsmanager is gemandateerd regisseur. Hij of zij kan anderen aanspreken op de uitvoering van het plan van aanpak o Escaleren van stagnaties: Op het moment dat de gezinsmanager structurele beperkingen of tekorten signaleert bij zowel zorginstellingen vanuit de binnenwereld als bij partijen vanuit de buitenwereld en deze kunnen niet worden opgeheven binnen de eigen organisatie dan wordt er geëscaleerd naar de leidinggevende. o Transparant werken o Visie op veiligheid wordt gedeeld met het gezin o Het gezin is aanwezig bij uitvoerdersoverleggen 3.4 Functional Family Parole Service Functional Family Parole Service (FFPS) is een van oorsprong Amerikaanse systeemgerichte methodiek voor intensief casemanagement in het kader van jeugdreclassering, die sinds 2006 bij (een deel van) de jeugdreclassering van BJAA wordt toegepast. Binnen deze gezinsgerichte methodiek komt de begeleiding van de jongere op een gefaseerde manier tot stand in samenwerking met de andere leden van het gezin. Zij vormen het kerngezin. Ook andere e personen worden bij het gezin betrokken, zij behoren tot het gezinsysteem. De uitvoerder van FFPS creëert en behoudt meervoudige partijdigheid; hij kiest geen partij. Juist omdat familieondersteuning een grote invloed heeft op het voorkomen van terugval in eenmaal bereikte resultaten, is samenwerking met alle gezinsleden essentieel. Centraal staat de relationele focus (in tegenstelling tot het individuele probleem) en de basishouding vanuit FFPS is die van respect; respect voor verschillen in cultuur, etniciteit en gezinssamenstelling (Kopp, 2011). In FFPS zijn de frequentie en het aantal gesprekken met de jongere en het gezin(systeem) afhankelijk van de ernst van de risicofactoren, de onmiddellijke beschikbaarheid van beschermende factoren en het oordeel van de jeugdreclasseerder over hoe lang het gezin door kan gaan zonder grote verstoring. Hierbij is leidraad dat de eerste twee weken in het teken staan van verbinden met de jongere en het gezin (systeem) en zij na ongeveer een maand gemotiveerd moeten zijn voor hulpverlening. Het veranderingsmodel van FFPS is gericht op het begrijpen van de invloed van de risico- en beschermende factoren. Deze factoren worden in kaart gebracht en er wordt bij de sterke punten van het gezin aangesloten. Specifieke interventies die geïndividualiseerd zijn 18

20 voor de unieke uitdagingen, diverse kwaliteiten en sterke punten van de jongere en het gezin worden ingezet. Voor de aanpak van die risicofactoren moet de jeugdreclasseerder de juiste interventies en behandelaars zoeken, die passen bij de jongere. De patronen, thema s en relationele verhoudingen binnen het gezin worden meegenomen in de overweging van de te kiezen interventies. Relationele verbondenheid beschrijft de onderlinge afstand en nabijheid tussen verschillende gezinsleden (zoals naar voren komt in onderlinge interacties). Relationele hiërarchie beschrijft de onderlinge machtsverhouding (de één boven de ander is een complementaire relatie, gelijkwaardigheid is een symmetrische re latie). Er wordt (waar mogelijk) gekozen voor interventies die evidence based zijn. Gedurende deze interventies ondersteunt en volgt de jeugdreclasseerder de voortgang, om uitval en terugval tegen te gaan. Barrières voor het goed uitvoeren van de interventie worden weggenomen om het veranderprogramma de beste kans van slagen te geven. De drie fases van FFPS staan centraal bij het verloop van het casemanagement. Er wordt planmatig aan de voortgang gewerkt. De drie fases bevatten elk specifieke doelen. Dit planmatig werken wordt ondersteund door de inrichting van de supervisie. Er wordt gewerkt met een intensieve ondersteuningsstructuur voor uitvoerders, om de kwaliteit van de uitvoering op lange termijn te waarborgen. Dit is nodig, omdat medewerkers te maken hebben met lastige situaties en gezinnen met ernstige en/of meervoudige problematiek. De ondersteuningsstructuur van FFPS bestaat uit wekelijkse group supervision waarbij vanuit de methodiek de gezinnen worden besproken. Elk team heeft een eigen superviso r. Tijdens deze groepssupervisie worden gezinnen besproken die door middel van casenotes zijn ingebracht. Casenotes zijn gespreksverslagen met een vaste structuur, die na elk gezinsgesprek worden geschreven. Deze worden door de uitvoerders van FFPS gebruikt om een gezin in te brengen in het overleg. Door het gebruiken van casenotes wordt de uitvoerder gestimuleerd om gestructureerd vanuit de FFPS methode naar het gezinsgesprek te kijken en planmatig te werken. Aan de hand van een vaste opzet wordt de toepassing van FFPS in een specifiek gesprek met het beschreven. Er wordt onder meer geregisterd wat het doel is van het gesprek, in welke FFPS fase het gezin zich bevindt, welke instrumenten zijn ingezet en hoe dit heeft uitgepakt. Ook de relationele en hiërarchische verhoudingen binnen het gezin worden in kaart gebracht. In aanloop naar het volgende gezin wordt ten slotte gekeken naar de doelen en vragen voor het volgende gezinsgesprek. Casenotes zijn een hulpmiddel bij het reflecteren op de toepassing van FFPS. De uitvoerder en de supervisor krijgen zicht op de doelen waaraan in de gesprekken wordt gewerkt door te reflecteren op concrete werkervaringen. Daarnaast biedt het schrijven van casenotes zicht op de voortgang van het werken met het gezin, voor zowel d e uitvoerder als de andere uitvoerders van het team die bij de bespreking aanwezig zijn. De doelstelling van FFPS is dat tijdens en na de begeleiding door de jeugdreclasseerder het gezin controle heeft over haar mogelijkheden om toekomstige problemen en andere aan te kunnen pakken, waarbij het gezin realistisch is ten opzichte van toekomstige problemen en het gezin een plan heeft voor het blijven toepassen van wat ze geleerd hebben, ook in nieuwe situaties. De veiligheid van alle kinderen wordt zo blijven d verbeterd. Functional Family Parole Service kan worden beschreven aan de hand van de volgende centrale elementen en deze zijn als volgt geoperationaliseerd: Centrale elementen: o Gericht op terugdringen recidive of terugval naar zwaardere zorg o Gezinsgericht o Samenwerking met en betrokkenheid van alle gezinsleden o Betrekken van e personen bij de gesprekken 19